Professional Documents
Culture Documents
KSC A Topical Vocabulary in English Pilipino Ilocano and Southern Kalinga 1980
KSC A Topical Vocabulary in English Pilipino Ilocano and Southern Kalinga 1980
VOCABULARY .
•
Ill
Souther n Kalinga
Publications Copy
00
- NOT REMOVE
A TOPICAL VOCABULARY
in
and
TCP
Box 423
Greenhills, Metro Manila
A Classified Vocabulary:
Onofre D. Corpuz
Ministro ng Edukasyon at Kultura
SOUTHERN KALINGA CLASSIFIED VOCABULARY
THE ORTHOGRAPHY
iv
tions are also ordered, beginning with nature, go-
ing to man, his work, and so on.
ACKNOWLEDGEMENTS
v
THE PHYSICAL WORLD
SKY
English Tagalog Ilocano S. Kalinga
star bituin
/ . ,,
b1twen fituwon
morning ~
tala
/
'sa " ti
bagg_ak amfikaton
star umaga ags.!pa
/
moon buw.{n bulan f uran
sunlight ,. ~
11wanag ng
araw
.,
r;az:i1ag
1n1t
ti init:
day
, /
aldaw arkaw,
araw
padcha
/ /
night gabi rabii laf i
LAND
/
land daga luta
1
LAND (Continued )
English Tagalog Ilocano s. Kalinga
I
hole in h1'.lkay abut lungug
ground
2
LAND (Continued)
plain
,
pa tag tanap
I
forest, gubat kinufat
jungle
/
desert disy~rto kadaratan lagrakan
,,
thorny "
madawag kasiitan langrangkini t
ground
WATER
/
water tubig "
danum chanum
/_
spring buk'l ubbog chagsi
/ /
river ilog karayan chawwang
waterfall ta16n pakungupung,
poy-asan
/ / /
brook, sapa, batis waig wail
creek,
stream
lake f agwang
ocean, sea d'gat, / b~ybay f ayf ay
karagatan
3
WATER (Cont inued )
/ /
rain ulan tu do uchan
/ .
wind h an gin &:ngin poyaaw
, . /
windy ma h ang1n naang1n mamoypoyyaaw
/ .
gail (as- habc(gat a 1 law1g f isfis
sociation of
wind and ocean)
whirlwind
.
ipu-1po
~ .
al1pug-pug
/
chalipuspus
/ /
thunder kulog gurruod ichur
lightning
.
k1dlat
/ .
k1mat
/
ilat
/
good weather rnagandang nasayaat mamf aruy
(sunny) panah~n nga ti~mpo tarun
hot weather
/
ma1n1t,
.. napudot
/
at tub
maban&:s
/ /
cold weather mag1naw nalam-ek tungnin
5
ATMOSPHERIC CONDITIONS (WEATHER) (Continu ed)
VEGETATION
Generic
tree puno
/ ' kayo
/
ayu
ITunk katawan ng
puno
/ '
/
pu5n ti
/
kayo
'
kutang
/
/
branch sanga sanga panga
/ /
malilii t na ba.ssit nga pingi
/ /
sanga sanga
/ /
leaf dahon bu long tuf u
I I /
luxurian t ya bong bul-bulo ng mantufil ong
foliage
/
/
bark banakal , ukis ti up-us
/
balat ng k!yo
/
kahoy
/ /
root ugat ramot lamut
/\ I
sap dagta tub bug lot a
/
stump tu6d pungdul lungod
/ /
plant halaman mu la mura
6
VEGETATION (Continu ed)
7
VEGETATION (Con tinue d)
Spec ific
hard ,
/
nar·cd "
narra udyaw
redw ood tree
used for
furn iture
/ /
hardw ood ipil ipil- ipil udyaw
tree used for
hous e build ing
8
VEGETATION (Continued)
Specific
beans
/
kibal
.
bitsuwelas
/
udchilas
/ /
string beans sitaw utong nguray , ant~
/ /
sayote sayote sayote sayuti
/ / /
balsam ampalaya parya parya
apple, bitter
melon
9
VEGETATION (Con tinue d)
Spec ific
10
VEGETATION (Continued)
Specific
ANIMALS
Wild Animals
/ / /
wild pig baboy damo a lingo laman
I
deer us'- ugsa ugsa
/
female deer libay kabaiy~n
, nga ludluchan
ugsa
/ /
wild cat mu sang musang kitaw wi
ngiyaw
/ /
ape bakulaw gorily a apunutan
/ I
small baby bulilit utut, / imut
mouse marabutit
I\ /
big mouse daga bao utut
/ /
monkey matsing, bakes kaag
/
ungg6y, sunggo
ts'6nggo
Reptiles
I
lizard butik'i alutiit silay
/ /
crocodile buwaya buwaya f uwaya
11
ANIMALS (Continued )
Reptiles
Fishes
. d/' /
fish lS a lames ukachiw
/ /. .
sca1es kaliskis s1ks1k SlpSlp
/ /
fin palikpik pi gar ipay
I. /
bone tinik siit chuli
/ /
mudfish dalag pal tat palispis
I /
tadpole uluulo bayyek fayy(}
/_
frog palak~ tukak tukak
,....
snail suso birur~ko f ilaf il
/ /
crab katang agatul kawong, akama
12
ANIMALS (Continued)
Fishes
Insects
/ /
grasshopper tipaklong du don lagkaf an
/ /
locust balang dudon chuchun
/
centipede alupihan, gayaman kayyaman
aluhipan
/ / /
worm uod, uud igges korkor
/ /
large, red, hantik abuus araka
stingy ant
/ /
black ant langgam kuton nga ngoran
"" .
nang1s1t
/ ~ I afullarata
flying ant gamu-gamo s1mot-s1mot
/ /
spider gagamba dakkel nga awa
(large) law.1.:..1awa
/ /
body/head kuto kuto utu
louse
/
tick ulmog aliamrnut
13
ANIMALS (Continued)
Insects
spider anlalawa,
/ ' bassit nga
/
agkoma
( smal 1) lal~w~ law£-lawa
/ / .
bahay ng ba 1 ay ti foroy na
lalawil
/ ' law.<-1aw'.i awa
slpot
~ . /
cockroach ipis ipes atai,
kangkangan
/ /
mosquito lamok lamok ilo, wassayan
/
butterfly paruparo kulibfngbang ullapoy
bee bubuyog
/ . / .
al1rnbubuyog iyukan
Birds
/ /
bird ibon billit sissiwit
beak tuka
I'\ ..-:
s1pp1t
. tup-ay
14
ANIMALS (Continued)
Birds
hawk
/.
lawin
/
law1n
. turayan,
rnanitit
/
hornbill kalaw kala'.'w karaw
eagle
/. / / . f ukaw
agila agila
. / /
kiloroy
kingfisher piskador salaksak
bat kabag
/ / .
kurarapnit sansanittan
.( ~ /
big bat pan1k1 panpaniki paniki
,, /
parrot loro loro
/ /
rice bird may a may a tilin
/ /
woodpecker batuktok rnannaga
/
wild pigeon batu-bat~ pagaw kukut
.
young pigeon pitson
/ /
sibon ubf un na kukut
/. /
dove kalapat1 kalapati karupati
15
ANIMALS (Continued )
Domestic Animals
cat / a
pus ' pus a
/
ngiyaw
/ /
kitty kuting bassit nga k~it wi ngiyaw
p6'.sa
I /
baboy baboy fora"
/ / .
piglet biik b urias iyas
/ /
mother pig inahing takong layas, pidchar
b~boy
/ /
cCJ.rabao kalabaw nuang luwang
/ /
male carabao damulag kalakian nga laki
/
nuang
/'.. /
baby, young bu lo urban ikaw
carabao
16
ANIMALS (Continued)
Domestic Animals
/ /
pullet dumalaga d~malaga mamarasang
/ .I '\
hen inahin pamusian angnga
/
/
cockerel tatyaw kawitan
/ /
rooster, t?ndang manador awitan
cock, comb pa long f urngafing
/
chick SlSlW "
piyyek isiw
I .( /
duck bibi, bibe, pa to kamit, patu
/
iti• k , pato
,I
/
duckling iisiw ng "
piyyek nga isiw na kamit
itik " to
pa
17
ANIMALS (Continued)
Domestic Animals
MANKIND
,
person tao tao taku
18
MANKIND (Continued)
child /
bata ' ubing
/
ana'
AGE
/'. I /
old person rnatanda baket,lak~y narakay
/
eldest child panganay in£una pan guru
/ /
teenage boy binatilyo burnarito faf aru
/ /,
teenage girl dalagita balasitang f af arasang
/
buridek
r uchichi
youngest bun so
child
/ ,,,,
toddler sanggol rnaladaga manadcharan
FAMILY RELATIONS
. / ' /
unmarried b inata baro f af aru
man
/ /
unmarried dalaga balasang f af arasang
woman
/
engaged n~kipag nakaprenda nipagta
kas und6'
/
married kasal naasawaan nangasawa
19
FAMILY RELATIONS (Continued)
honeymoon pul6t-gat~
, ,
asaway larai
husband asawang asawa nga
lalaki lal~ki
wife asawang asawa nga asaway fuf ai
babae, babai
maybahay
,
to engage in magtalik agiyot man-iyut
sexual act
(intercourse)
,. " ,,
adultery apiS} makikamalala managchakas
concubine, kerida babae, chagchakas
mistress babae kamalala
(coll.),
kalaguyo
bab~e
Immediate Family
,, ,,, ,,,
father ama, tatay " ta tang
ama, ama
it~y
, ,, ,,, ,,,
ina
mother ina,
,,, inay ina, inang
nanay
son, anak anak ana'
daughter
,
older bro- kuya "'
manong ummunay sunud
ther/cousin
older sis- Ste "
manang ummunay sunud
ter/cousin
brother, "'
kapatid kabsat sunud
sister (sib-
ling)
20
fAMY:J RELATIONS (Continued)
Immediate Family
father,
.
b1yenan
/
katugangan
/
atukanga
mother-in-law
/ /
son, daugh- manugang manugang manukang
ter-in-law
/ /
brother-in- bay aw kayo)lg sunud
law bay aw
/ (
sister-in- hipag 1pag sunud
law
/. ulitog
elder uncle kaka pangamaen
or aunt
~ /,
uncle ti.yo tiyong '
chachaor, amaon
/,
aunt
~
ti ya tiyang '
chachao".r', inaon
~ /
cousin p1nsan kasinsin apingsan
/ /
nephew or pamangkin kaanakan amunaon
niece
Extended Family
,,,. I'
great,great, kanunununuan apu
great grand-
parent
/ ' 6 lo/
great-great- nuno/l "
apo~ ti apu
grandparents lE>la sa dapan
talamp{kan
21
FAMILY RELATIONS (Continued)
Extended Family
/ /
cousin pins an kasinsin ap1ngsan
22
PARTS OF BODY
pupil of bal1ntataw
. /
nangisit ti
/
alirnattaku
the eye mat a
.
ilong
/
agong
/
ongor
nose
/ /
mouth bi big ngiwat tup~, ngurub
I ' / /
upper lip nguso akinngato suf il
nga bib{g
/ /
lower lip l~bi akin baba sufil
nga bib{g
/ /
palate ngalangala ngangaw ngurtangut
tongue
/'
di la di la
/
chi la
,, (
tooth ng1p1n ng1pen faf a
/
saliva laway, lura k~tay, t~pra angiw, tubfa
23
PARTS OF BODY (Continued)
throat lalamunan
/
" /
karabukob urkuuk
/
ear tainga,
,, lap(yag
taynga
/ ~ /
neck leeg, liig tingnged fakang
/ ,, af ara
shoulders balikat abaga
/
clavicle balagat padpadchangar
/ /
nape batok tel tel ton god
/
back lik~d likod ochog
/ / .
back bone gulugod duri f onog
I
/
body katawan bagi long-ag
/ /
ribs tadyang paragpag paragpag
/ /
chest, bust; dibdib; barukong far-uung,
breast s6so susu susu
/
heart puso pusu
lungs / '
baga bar a
/
f ara
/ /
navel pusod puseg pusog
/
waist baywang
/
siket '
awa
. ; " . /
tiyan fusug
stomach sikmura
tiyan
. /
fuwang
abdomen
24
PARTS OF BODY (Continued)
buttock, tibet uf ot
rump
/ ~
vagina P'j.J<~ pep et of oy
euphemistic p1p1, p6kpek
/ ~ ('
clitoris tins_gil/ man1-man1 util, supit
euphemistic man1, tilen
penis /.
~ltl ·' b-Gto utin
euphemistic ibon (billet)
I / I
testes bayag ukel-ukel f utu
euphemistic itl6g (itlog)
/ /
scrotum supot ng kulapot ti
bay&g bu"to
25
PARTS OF BODY (Continued)
LHHL
/ / /
a1'rnpi t kiliJ<:jli .kilikili yo yo '
/
upper arm, bra so ta'k·1ag,
bra so
'
ta ray
l'll"E'll'fn
/ /.
elbow siko siko siu
26
LIMBS (Continued)
Upper (Continued)
Lower
/
thigh luppo urpu
I
knee tuhod puwog
I /
hock (back alak-alakan ngiyot
of the knee
/
shin lulod chung-ug
/
leg, calf binti "' gurong futuy
s~ka
/
foot paa iki
/ / /
ankle bukungbukong lipay lipay thing
/ /
heel sakong mukod muud
,. /
sole talampakan dapan chap an
I ' /
toe daliri ramay ti kammat na
saka iki
27
LIMBS (Continued)
Lower (Continued)
SKIN
I /
skin balat kudil uglit
/ /
scratch galos, agrumyad naunutan,
kalmbt nakarudkuchan
/
scraped gas gas
/
nagasgas '
narutuwan
/ /
rub kuskos kudkud man-ikud
/ /
pinch kurot, kid<iel iting
kdri t
/'. /
contusion pas a limmitem mall om
~ /
itchy makat1 nagatel kumator
1( /
scabies ga 1 lS gaddil kidkid,
kakator
~
boil litteg fusali
. / /
blister 11ntog, kapuyo mabtuwan
/
paltos
/ /
wound, cut sugat sugat sukat
swollen pag~ lumtog
28
~ (Continued)
burned
,,
pa so
\
nasinit
/
naatungan
Bear pfklat, pfglat pilat
pilat
mole /1.ing
ta si(d.ing ailing
HAIR
/ /
hair (head) buhok buok '
f uu
/. /
eyebrow kilay kiday ~urup
eyelash
(. /
p1l1k-mata
. /
k urimatmat kimat
. /
mustache b 1gote big~te iming
29
HAIR (Continued )
/ /
ta lJ rnatangkad natayag '
rnantanang
/
mans~fa,
/_
short pandak pandek
anof a
/
t 11 t fal mat ab~ nalukmeg rnampunor
/ /
thin µayat nakuttong mayyapit
/
s 1 i rn baling- nasayaat nga mayyapit,
/ /. k"
.=i r i g i 1-;
k inf tan \' 1 mIncl g 1
. / /
man-uwab
yawn hikab suyaab
/ /
asleep tulog nakaturog masuyop
/ /
snore hilik urok man-akoro d
dream panag1n1p
/.
tagtag~inep in-inop
/ ./ f urnangon
wake up gumising agr11ng
hiccough sinok
/
,(
saiddek . .
s1gs1g-o '
. /
I
t1g-ab '
talikaob
burp d1ghay,
digh~l
/
.
sing h/
ot singhot mampatar- u
sniff
30
B0!7! FUNCTIONS (Continued)
Body Discharge/Secretion
/ /
mucous uhog buteg an god
l~h~
/
tears luwa luwa
/ /
sweat paw is ling-et lingot
/ / 1.it
body odor amoy 9g ang angchod
kata~an,
anghit
urine /.h~ I
is bu
l l isfu
/ /
bowel tae takki attay
/ / /
saliva laway, lur~ tupra,katay tubf a
/
vomit suka uta
sperm punl{y usit
BODY CONDITIONS
/ ./
alive buhay n ab iag matattaku
die pat'y ma toy
dying (on nagnlhinga~ agbugb~gsot akin-ottoyon,
the verge/ matoyon
point of
death)
31
BODY CONDITIONS (Continued)
Health
/ /
healthy, malusog nasalun-at mamf aru
well
/ / /
healed, magaling naimbagan naaan,
recovered fummaru
32
BODY CONDITIONS (Continued)
Health (Continued)
Sick
/ /
sick maysakit agsakit nasak:it
/.
sick, masak1t nlsaKi t mansik:ab
painful
/ '\ /
weak mah in a nak:apsot, mangkapsut
/
nakapuy
/
sickly masasaktin masasak:k:it,
nasakk:isakk:i t
/ /
tired pagod nabannug naungar
faint mawalan ng maawanan marngat
malay, hima- ti puot
tayin
/ /
headache saki t ng sakit ti anungur
610 610
/
/
dizzy hi lo maulaw alimuchong
/
shiver kaligkig, 1 " k utimer-
ag . ,
mangaligkig mer, agti-
g~rger
'
manaytayoto;'
mamayogpog
33
BODY CONDITIONS (Continu ed)
sneeze '
bah1n baen fungais
I
cough ub6 uyek foos
I
, panating
cold s1pon panateng
/ I'
fever lagnat gur1gor panating
I I
flu (influ- trangkas o trangkas o
enza)
I /
diarrhea pagtatae
I " .
agtakk1 f oy-as
I /
constipa tion pagtitib i agtabbe l natuf or
I /
waist pain sakit sa s~kit ti mansikab na
baywang siket aw~
I /
deaf bingi tuleng naturong
. < U'mel naumor
dumb pl pl
/
blind bu lag bu lag kurap
/ .
one eyed pis~ buld1ng naf urching
34
BODY CONDITIONS (Continued)
Health (Continued)
TREATMENT OF ILLNESS
/ /
medicine gamot a gas akas, poor
/
to treat gumamot "
agasan maakasan,
medicine map~ran
bandage, "
benda
/
banda maf achar
dress
. . . / ,
shot in1ks1yon iniksiyon matuchuk
/
to set a hurr,ilot iliiten pailut;
fracture paipar-og
to rub . /h. /
ipa id, isapsapu miyaprus
medicine "
pah1ran
into skin
35
HYGIENE
Englis h Tagalo g Ilocano S. Kaling a
A
to wet magbas a babasa en obron
(inten tional)
,,,
becomi ng mabas~ nabasa fumasa
wet (unin-
tention al)
/ /
to soap magsab on sabunan mansaf un;safu nan
, ikula'd a iyupor
to bleach magkul a
, o' ,,
to wash maggug aggulg ul mallog rog
head
.
maghila mos
/ .
ag d iram-u s
/
man char-up
to wash
face
I(\ /
to steri- magban l1 lama wen
lize
/ /
to rinse magban law gawgaw an chaliw -asan
/ /
to wash maghug as agbugg u mamf arf ar
hands or
feet or any
other parts
of the body
except the
head and face
to take a /, '\ ng
maligo igus ti"
ag d! man-am os
shower katawtn lang bagf
/. '
(
to take a maligo agdigu s man-am os
bath
36
HYGIENE (Continued)
to wash maglaba
/
aglaba
/
' ....
mansasa
clothes
to shave mag-ahit
/ .
agibarbas
/
man-iyiming
/ /
to gurgle magmumog agmulumog mammurmug
put~hi
/
courses of putahe lusnu
food
I. /
to eat kumain mangan mangan
37
FOOD (Conti nued)
C1'Uml mu mo
/
"
m•1rka t I 1.ir t d
38
FOOD (Continued)
bite "
kagat "
kagat obfan,
f angut
A ,/
chew nguya ngalngalen mangkog-ar
swallow lunok
/ .
tilmunen
/ ...
man-umun
/ /
full busog nabsug nabsug
hungry gut om
/
"
mabisin nafitil
DRINK
to drink "
uminom
. /
uminum uminum
/ /
thirsty uh aw maw aw nauwaw
kape"
/
coffee kapi kapi
/
tea tsa" itsa it cha
orange
.
limonada
/ . /
limonada
drink,
lemonade
39
DRINK (Contin ued)
gravy
, /
tubbug ti susu
mother 's
milk
. / ng
gatas
ina
I
susu
/ /
COW
1
S milk gatas ng gatas ti katas
baka bika
, /
"istro tullong an
drinkin g istro
straw
/ /
wine aJak ar·ak fayas
'- / .
rice w1ne basi bas L
coconu t or tuba
"·
sasa" or nipa
wine
/ /
to be drunk lasing nabarte k masalim ong
/ /
COOKING
, ' . /
mangki lu
to stir maghalo kiwaren
40
COOKING (Continued)
to cook /
magluto' agluto
I
man-utu
I'. /
to cook rice ma.gsa1ng agapuy man-isna
I
/
to boil maglaga aglingta mamparwag
/ /
to fry magprito agprito mampulitu
/ . /
to fry magsangag agk1rog rnangkilug;
(rice) rnanlun-in
to saute maggisa
/
aggisa
/
.
mampul1tu '
ait
/ I
to broil mag-ihaw, agtuno manurad
"
magbang1
• I
,
to roast magl1tson aglitson mallitchun
(pig)
/ /
to toast magtusta, agtusta
(bread) tustahfn
/ /
to bake maghurno lutwen ti man-utu
urno
/ /
oversoft- labog nabugbug napruy
ness due to
over cooking
I' /
overcooked labog nalabes ti napruy
lU:to na
/.
to serve maghain idas~r manakung
41
UTENSILS
knife
/
. /
kip an
kutsilyo ilap ,/
kutsilyo
. . /
tinidor
/
fork tinidor
/
spoon kutsara kutsara f arung
42
UTENSILS (Continued )
CLOTHING
/ /
material, tela tela luput
cloth
/ /
clothes dami t, lupot, luput
"
bestido,ba ' badbado
/ ro "
blouse , bl~sa, pang- bl~sa silup
upper gar- itaas, bard
ment
shirt kamisaden tro kamis~ta silup
/ /
polo shirt, polo polo silup
sport shirt
43
CLOTHING (Continu ed)
44
CLOTHING (Continued)
wear suot
/ .
isuot
,/
mansilup
Care of Clothing
/.\ I•
to sew manahi agdait manchait
/ /
needle karayom dagum chakum, tanud
thread panahi
/\ . .
s1nul1d
/
inunat
thimble
.
didal
/ . /
didal
pin as pile
. / / . .
asp1l1 ispili
button bu tones
/ ,
bu tones patunis
tape measure medida
/ ,,
pagrukod isong
wash maglaba/ aglaba
/ ..
mans as a
\
(clothes)
45
Care of Clothing (Continued)
put on .h/
1 anger ihanger
hangers
belt
.
s1nturon
/
barikes
/
larat
46
PERSONAL ADORNMENT AND CARE (Contin ued)
HOUSE
/ /
house bahay balay f oroy
/
house in ktibo kalapaw sikay
field
thatch
/
pawid,
. /
pan-aw inotop
kugon
/
guard house bahay- bal.{y 1;i f oroy na
"
bantay agbanb antay mamf afantay
47
HOUSE (Conti nued)
kitche n
/ '
kusina kusina
/
kusina
/ ~
bathro om banyo ban yo aamsan
/ /
toilet kasily as kasily as kasily as
/ ,
bangs al
outhou se batala n
(rear of
barrio house
for washin g
and for
storag e of
water
/ /
roof bubon g, atep otop
/.
a tip
/ /
cross sup- kilo balawb aw f atanga n
port, rafter
of the roof
,, / /
ceilin g kisame bubung an chopag
/
,,
wall dingdi ng diding ching ching ,
ukung
/
,
post, halig i adigi aliki
pilla r
48
HOUSE (Continued)
post tukod
I
pasangg1r
/ . tuud
(support)
, I
floor sahig datar chot-ar
I /
floor joist suliras surilas chosar
door pintb' "
ridaw on ob
closed sara,
I
na1rekep
. /
rnaiyonob
sarc{do
porch, "
balk on
I
balkon farkun,
veranda sawang
I
fence bakod " ad
al a rad
back yard .
11kuran " lik6ct ti pichong
balay
49
HOUSE (Continued)
TOOLS
plane katam
/
"
katarn katam
I ,
harruner martilyo martilyu mantilyu
/ ~
ragadi
/ . lakachi
saw lagari
/ /
file kikil garugad karukad
'
/
chisel pait paet lusu
/ /
axe palakol wasay wasay
/ (
pick daras piko piku
/ /
hatchet palataw, badang wasay
puth~w
/ /
pen knife las eta lanseta kip an
, ,
blade talim tad em kip an
/ /
sheath kaluban kaluban foroy na kipan
50
FURNITURE
chair "
silya
t
s1lya parangka
I \ ,
stool banki to bankito igkawan
/
,
sofa, couch sopa so pa
trunk baul
I ,
lakasa kasun
. ,
chest of k~binet na kab1net nga
/
drawers may Jilga adda uyusenna
kahon
, /
cabinet kabinet kabinet aparador
shelf
. ,
istante, . "
1stante tapyay,
s~lans~nan talincha
bed "
k ama, h"1gaan
, k"
atre katli
HOUSEKEEPING ARTICLES
,
mat banig ikam~n of og
51
HOUSEKEEPING ARTICLES (Continued)
mattress kutson
/ ,
kudson kotchon
/ /
sheet, kumot ules uros
blanket
/ /
blanket blangket ules uros
/ /
pillow unan pungan pungan
/ ,, .
pillow punda supot/ ti amfayu, pibukis
case pungan
/
.
bolo itak
/
"'
buneng kaman
52
•
HOUSEKEEPING ARTICLES (Continued)
to skate "
ma.gbunot aglampaso
/
mallampasu
LIVELIHOOD
AGRICULTURE
/ . /
agriculture pagsasaka, agricultura tarun
agrikultura,
pagbubQ'kid
/ /
clearing, kaingin, aguma um a
field, farm sakahan
/
,,
to cultivate magsaka, agtalon mantarun
land maglinang
GARDENING
53
GARDENING (Continu ed)
agiruut
. ,
chumarus
to pull out magb-6no t ng
weeds damo, mag-
gam~s, mag-
gah6k /
to plant magtanim agmula mammura
RICE
/
/
rice pa lay pagay pakoy
/ . / . man-ani
to harvest mag-ani agani
/ /
husks talupak
,, , bunutan chuki
upak
,,
to pound ,,
magbayo ng agb~yo
. ~ ti mamf ayu
rice pa lay irik
pestle "
halo, ~1-u ar-u
pambayo"
/ /
mortar lusong al sung lusung
/ /
winnow magtahip agtaep mantopa
,,
to winnow bithayin , agyaktya k man-akiy ak
(using bas- magbitha y
ket with
holes)
Tools
/ /
dibble stick tulos walawal surpong
54
Tools (Continued)
FISHING
/
fishing pangingisda agkalap mangukachiw
/
fish isda' lames ukachiw
/ I' •
fishy smell malansa nalangs1 mallangsi
/ I'
55
FISHING (Continued)
TEACHING
teaching '
pagtuturo
/
panursuru
/
tudtudchu
' . ,
to teach magturo
/ ag1suro mantudtuchu
/ /
to learn ma tu to agsursuro man-achar
, /
to study mag-aral agadal man-achar
.
11ks,tyon,
. /
liksiyon maachar
lesson
aral1n
/ /
to read bumasa agbasa mamf asa
/ /
to write sumulat agsurat mangug-is
/ /
to count bumilang agbilang man-iyap
56
TEACHING (Continued)
pencil
,,
lap is
. , .
lap is lap is
/ /
book libro, libro nibru
akl&t
blackboard
. ,,
pisara
. /
pisara
chalk / '
tisa
(
tis a chok
/ ,,
eraser pambura burador pupunas
CARVING
/ /
carving paglililok panagkitikit
/ ,,
wood kahoy kayu ayu
/ /
stone bato bato f atu
/
carving lansetang pagkitikit
knife pang-u"k.it nga lans~ta
(panl1lok)
to make mag-ukit,
/ . agkitikit
/
carvings on umukit
wood, stone,
etc.
,,,
carving (n.) larawang kinitikitan
(istatuwAng)
inukit or
lflok
57
WEAVING
BASKETRY
, ,
to form maglala, aglaga mallaka
strips, luma'.'la
reeds or the
like, into
something
/ /
basket basket, basket
busl8'
,, /
back basket takuyan pasiking pasiing
(may also be
carried on
the hips)
58
BASKETRY (Continued)
59
BASKETRY (Continued)
PRESERVING FOOD
cottage indt.i'striyang -
industry pantahanan
/ /
to preserve magpreserba, agpreserba
(especially mag-imbhl<
food)
/ /
to preserve magtalia, agtapa mantapa
by smoking tap ah in
/ /
by salting magburo,
. /. agburu man-asin
buruhin
/ /
by boiling magmatamis agsinam-it
with sugar
HUNTING
/ /
hunting pamamaril, aganup manganup
"
pangngaso
/ / ' ,
trap bitag, silo silo assag, arapaw,
fitu
decoy "'·
pain panangal- pap an
lf law
,, /
prey hayop na dangran maanupan
sisil~in
/
arrow palasS, pan a pan a
tunod
/ / /
bow busog bai ti pana '
f oang
.... /
bow and
/
pan a pan a '
foang,
arrow, spear tu fay
/ ..... /
arrow fin sirna sirna
/ /
to pierce maglagos, tuduken '
maf oangan
turnU'sok
61
HUNTING (Continued)
mamana'
/'
to shoot /
panaen mampana
(by means of
an arrow)
/ /
gun baril pal tug partug
MOTION
/
/
motion kilos, garaw kunay
/
galaw
/\ /
stand up tumayo agtakder sumiad
/ /
stretch umunat aginat '
man-unat,
oneself man-iknat
/ /
stretch out uminat,
. / agdippa mane ho pa
hand mag-1nat
/ /
to lie down humiga agidda mi' fasar
'
/
to lie on tum1. h aya
/ ' agdata misachag
one's back
/ /
to lie on tumagilid agsikig misaray
one's side
A / \
to lie on dumapa agpakleb malluf ub
stomach
62
MOTION (Continu ed)
,
to turn umikot " s
agpuligu mamf alin
/ /
to go pumunta map an umoy
, /
to come, dumating sumangp et chumato ng,
arrive umali
~ I . d
to return UmUWl agawi manguli n,
home mampaul i
I I
to walk, to lumakad magna manadch aran,
set out lumigwa t
63
MOTION (Continued)
to visit dumalaw
,,
sumarungkar fumisita
to enter pum~sok "'
umuneg lurnn~
go in
to lead "'
manguna mangida6lo mangipangpa-
ngu, mangiturud
, ,. ,
go first magpauna umuna umuna
, ,
go last magpahuli agpaudi mangudchi
leave <
umal1s
,
pumanaw mataynan
,
to run tumakbo tumaray manodch.1
to chase humabol, karo~ten chogchokon
habulin
race karera, lfunba todtocha
takbuhan,
,
patu l'1nan
,
, ,
fast, mabilis, napardas fillokan,
quickly madali kanasan
slow mab1lgal nab6ntog maanu, fanor-
nor
,
stop tumigil agsardeng umillong
,
to play maglarg agay-ayam man-in-innangu
to climb umakyat umGli umarab
go up, tumaas, agpangatu, manakacha,
raise up ita&s ipang~tu ipangatu
go down bumab"a bumaba chum~ora, man-
osog, lumogsad
<(
to move, lum1pat um~lis man-a tun
transfer
65
MOTION (Continued)
GESTURES
,
to wave kumaway "
agpayapay mampaypay
hand
,
to raise kind~t agkid-day igmatan
eyebrow
(to wink)
,
to nod
(shake head
tumango "" agtung-ed mayyang-od
up and down)
, /
to shake umiling agwingiwing mawwitiwit
head side-
ways
to point, . / '
ituro itudu
/
ituchu
show
CARRYING
carrying
/
pagdadala
/
aw-aw1ten
. /
mamf uf uud
, ."
hold hawak iggaman odnan, ognan
/
carry with bitblt, bitbiten abtinon
hand dala
66
CARRYING (Continued)
English Tagalog llocano s. Kalinga
,,
carry on balikatin haklayen f uuchon
shoulder
/ ,,
carry on babahin salabayen arupiyan
back
.I' ,,
carry (water)balagwit assiwan mangkimata,
with pole paswiton
/
,,.
carry under kilikin, igpilan afuton
arm kipkip1n
/
carry child pas an ubbae'n af oon
, ,,
carry child kilik pakayangen a'1·iyon
on hip
, ,
carry some- pangkuhin sakruyen itang-oy
one in arms
/ ,
embrace yakapin arakupen f ~waron
,,
to lead akayin kibinen iwichon
(someone) by
the hand
/ .I' ,/
drag kaladkarin uluden labsuton,
kuykuyon
,, ,,
draw, pull kabigin, dutduten, kuykuyon
hatakin guyuden
67
HITTING
English Tagalog Ilocano S. Kalinga
,
punish ""
parusahan dusaen chusaon,
murtaon
,, I
punch suntok, danugen suntuan
sapok
~ ,. . /
whip paluin bauten abchoyon
, ,
pound with haplit, malwen pang-oon,
stick hampas abchoyon
slap sampal
,, .
s1paten
, lipak
I
hit the bat6kan pateltelan
nape of neck
, ,
hit the dag9k, pabutukan
back dagukan
GIVING, TAKING
,, ,
to give magbigay mangted mangatod
,, ,,
to give magpasalamat agyaman manyaman
thanks
,,
to off er maghandog, 1.• d aton,
I
, adchon
mag-alok 1yopresar
/
to share tumulong, i' b ingay
( mamf illay
magpabalato
68
GIVING, TAKING (Continued)
borrow
. / ~
seize, grab
/
agawin,
.
agawen
, ..
chomaan,
sunggaban purson
69
TYING
TRANSPORTATION
,
vehicle sasakyan, pagurgAnan lukan, tarak
behlku16
/
bicycle bisekle'ta bisekleta
1 / .
trays1 k e 1 trays1kel
0
tricycle /
/ /
motorcycle motorsiklo rnotorsiklo
car
/
kotse "'
kotse
. /
kar1ton
. /
alitun
push cart, kariton
cart drawn
by a carabao
or cow
70
TRANSPORTATION (Continued)
71
NAVIGATION
English Tagalog Ilocano S. Kalinga
/
ship bapor, bark6, papur
barko bap6r
dock piyer,,.
pantalan,
/
daungan
/
to bring dumaong
ship to a
dock
POSSESSION
/
property pag-aar1
I :"
sanikua '
uuwa
I I
house bahay balay f oroy
I
lot daga panac_
72
POSSESSION (Continued)
COMf'-1ERCE'
/
commerce pangangala- kurnersyo rnan-ingina
kal
,, ,,
buy bumili gatang mangngina
,,
shop "
maJil.ili aggatang ngingin-an
,,
sell magbili" aglako man-in~ina
,,
trade pakikipag- panaglinnaku sukat
kalakal~n
. '-' ,,
retail t1ng1, tingi
pagtitingi,
< <
t1ng1an
/
,,
wholesale pakyaw, pakyc:..w kinurpj
paky&wan
,, ,,
money per a kuwarta pilak
( (
peso pl SO p1so pl SU
73
COMMERCE (Continued )
anak
mangupit
/ . agkupit
/ . man-agkaaw
pilfer
74
COMMERCE (Continued)
GEOGRAPHICAL
/
,
barrio baryc, baryo ili
bukid
, /
UFFICIP.LS
/ /
president, pangulo pangulo apu., patog
head
75
OFFICIALS (Continued)
LAW
/
/
law bat as linteg lintcg,
urchiL
,,
j~dge hukom huk~m kuis
76
LAW (Continued)
try ' .
1 um1t1s, " ta
bis mafista
litlsin
77
LAW (Continued)
WARFARE
/
war· girra, J<.ufat
guba't
l~ban
/
fight labanan,
/
pa toy
away
/
soldier sunda.lo sold~do surchachu
/
/
gun baril pal tog partug
/ t'
granade granada granada
/ /
shoct magpaputok paltugan partukan
/"
army hukbo/ armaca susurchachu
/ /
peace kapayapaan talna tarn a
78
SPATIAL AND TEMPORAL RELATIONS
SPACE
Place, location
79
SPACE (Continued)
FOF.M OR SHAF'E
square . "
par1sukat, kuwadradc
kuwadrado
.
bi log
/
natibfuor
round, nagbukel
circle
rectangle / ~
parihaba, rektanggul 6
rektanggul6
80
FORM OP SHAPE (Continued)
SIZE
MEASURE
, ,,
measure sukat sukat isong
, '
meter me'tro metro siway
small,
.
maliit
{
bassit kait, ait
little
/ I
hjgh, tall mataas nangato nangatu,
(thing) "'
mantanang
I '\ /
low (thing) mababa nababa afofa, anofa
tall, matangkad
/ I
natayag '
rnar.tanang
person
/
short, pandak pcfndek af ofa, 2ncfa
person
maikli'
I
tiny ab ab a afofa, anofa
wide "
maluwang nalawa arwa
I.
narrow makipot nalipit
,
deep malti.lim nanneg lofongan
I
shallow mab~baw narabaw, liting
ab.ibaw
DIF.ECTION
/
east "
si. 1 angan day a sumingitan na
init
82
DIRECTION (Continued)
TR.AFFIC
/ I
corner kanto suli chugyu
(street)
,, /
side ta bi igid ikid
I I
go lakad, mapan umoy
tuloy
,/ I
stop tigil, agsardeng umillong
hinto, p~ra
83
TRAFFIC (Continued)
TIV.E
, ,
day, sun 6ras,
,,, ,,, pana- aldaw, init arkaw, init,
hon, a raw padcha
I ,
sun (is in pagsikat
, ng leggak ti surningit,
the east) ar·aw ..
'·init suminar
sunrise
, ,,
dawn madaling- parbangon wisnit
,,
araw,
buk~ng-
. ,
11wayway
84
TIME (Continued)
morning
, . ,
umaga b1gat mangmangan
, .. ,
mid-morning tanghali tengnga ti chikas
aldaw
, ,
sun (in its katanghali- agmatuon '
mama tu
zenith) ang tapat,
noon tan<jhaling
tapat
,
sun (in the paglubog ng }.ei:inek ti mipatay
west) sunset araw init
, ,
du"k takipsilim, sumipnget mas ch om
aapit-hapon
, ,
afternoon hapon malem ar-arkaw
, ,
night gabi rabii laf i
midnight
,
hltinggabl tengnga ti kawan na
r~bii laf i
, /
hour oras or as uras
minute
. , . ,
,,
minute, minuto minutu
saglit
second
, ,
segundo segundo
/ ,
clock, relo, pagurasan, lilu
watch orascfn relo'
85
TIME ( Contir.ued )
sinchuming kuwan
week 11nggo
Miyerkole s
.
M1yerko]e s
/
Miyatlu
Wednesday
/
Thursday Huwe bes Huwebes Miyapat
86
TIME (Continued)
Friday
.
Biyernes
, . ,
Biyernes Miyalima
Saturday S'bad6 Sabado Saf achu
first day linang °'raw, umun~ nga chamuy padcha
a-prim~ro 'ldaw
second day ikalaw~ng
, maf kadua miyawway
araw nga ~ldaw pad cha
monthf moon buw~n bulan f uran
this month buw,ng , " nga
daytoy sanay furan
kasalukuy- bul'n
an, it6ng
buw~ng it6
end of the (sa) kata- agt~pos tapus, siut
month pusan na furan
next! month sa is~ng umay nga marungayi
buw~n b~lan·
, I sum- fur an
aruno nga
bul'n
new moon b~gong ,
baru nga f aruy furan
buwc!n bulan
first "' ang
palaki umuna nga saar na f uran
quarter of buw~n kid~m
the moon
"l'
last quart- pali1t maudi nga mantampi
er of the papat~y ang kid~m
moon buw~n
full moon kabilGg:an
ng buw!n
"
kabus tinumkar
87
TIME (Continued)
formerly dat1,
I •
noong
'
dat1
' •
sin-arkawan
, d, .
una, ati-
rati
I . ,
now ngayon ita sana
88
TIME (Continued)
in a moment
.
sa 1sa~g
~
apagkan1tu
. /
aw-awni
sandali/igl~p
,, ' ,
a] ways lagi kanaycD kanayun
I ,
after (the pagkaraan nakalabas karpasan
passing of
time, event)
, ,,
afterwards pagkatc!pos inton malpafi awni
/
,
immedia'c:ely agad, ka-, sigida chakus
ag~d, a gad,
agad
I
eventually ncalao 't panguray
rr.adalf
cf ten mal1m1t
/. . masansan
,
mafottafottang
,, I ~
seldom bihira sagpam1nsan simfofota~g
I ,,
early maaga nasapa rnasapa
,, / ,
later huli naud-udi m.aradlachaw
/,\ I
quickly madal1, napaspas maaw-away
mabilfs
I
hurry ,, ,
magmadali", agapura kankanasson,
mag-apura
89
QUANTITY AND NUMBER
QUANTITY
every "'
bawa't kada' tumungkar
most .
p1na k"'
a- kaad6an aachuwan
90
NUMBER
English Tagalog Ilocano S. Kalinga
/ /
count, bilang bilang filang
number
/ '-
half k a 1 ah at i kagudua kogwa
. / ,,
0ne l.Sa mays a osa
/ ,,
two dalawa duwa chuwa
,, /
three tat lo tallo turu
,, /
four a pat uppat opat
Sl.X
/
ani.m
. /
inn em on om
seven p1to
. /
p1to
. /
pi tu
/
eigt.t walo walo waru
nine s1yam
. ,, siyam
A /
ten sampu sangapulo simpu.ru
,,
eleven- labing + sangapulo ket rnasawar~ +
nineteen the unit + the unit the number;
number number simpuru ya +
the unit
number
/
,,
hundred daan gasut kasut
/ /
91
NUMBER (Continued)
subtract "
magbawas °'i.kkatan aanan
divide "
guduaen man-agwa
(in two)
,, .
bahag1 . "
b1ngayen kogkogwaon
divide
(among many)
sum, total
/
kabuuan,
/
am1n
. man-am-amungana
...... .....
total, suma
;: It
once m1nsan mam1nsan marningsan
' A .....
approxi- ,
h um1g1t-
kumulang
apag1su ab-abfatug
mately
92
SENSE PLRCEPTION
SENSE or SIGP.T
English Tagc::log IJ ccano S. Kali r:f,Cl
, /
close eyef:'
/
pikit .
agk1.C.cm " mangkimit
/
cross-eyed
/.
duling / k.is
pang maliki
93
SENSE OF SIGHT (Continued)
Color
grey "
kulay-abo , dapul
/
brown
,,
kulay-kape,
,, kolor-kape man-ufachu,
kayumanggi
_,
red pul~ nalabaga mancharaag
,
yellow dil~w du yaw icharaagna
SENSE OF SMELL
,, ,,
smell amoy , angut,, sung sung
sense of pangamoy panagangut panagsungsung
smell
,, ,,
fragrant mabango nabanglo mamfangu
,, ,, / "
smelly nangangamoy maangangot masusungsung
94
~>ENSE C•f TASTE
~~ENSE OF HEP.RING.
, / /
sense of pandinig panagdeng- panagchongor
hearing ngeg
/ /
deaf bingi tuleng naturong
95
SENSE OF HEARING (Continued)
obey "
sumunud "
agtulnog patkon
believe maniw'l~,
, , pati~n tuttuwaon,
manampalataya, patiyon
manfilig
SENSE OF TOUCH
~ .d
touch sag1 ognan
numb "'
manh1d, napipikel mafogfog
walln,g paki-
ramdam
It
rough ma,gaspang, nakirsang akutkuttato'
maligasgti.s
96
MIND.L.-!£IOUGHT
THOUGHT, THINKING
think "
mag-isip "
a£;p2nunct mancmsomo
\
kahulugan, . ,
k aipapanan pionay f&ki'I
rnea1d r.g j
diw~
, ,,
general panlahat na kapar..unotan kaachuwan
opjnicn palagay ti kaadua'.'n
(par.iwtll~)
opinyon ng
karamlhan
;' ;'
to l:e under- maunawsi-an , nainka- narasun
star.dable, makatwiran lintegan
be reasona-
ble
97
THOUGHT, THINKING (Continued)
guess manghul~
,.
pug to af atug
EMOTIONS
/, ,
good ma b ut1, nasayaat mamf aru
mah"Usay,
magar'ing
98
EMOTTONS (Contimted)
feeling
(physical)
pakiramdam "
rikna '
1_ina,
• ochor
~
feeling damd£min rikna f c.r·un nakomna
(moral)
,
apprecL:=1tion p~gpapa panangl>:!.gbj g mana.gcl•aya\A,
{lalaga
.
t1 pateg
'-
, ,, - "l-
tc feel; , ,
dumama, marikna rnalJ.r,a
uncJ c rs tan d rnadama,
maramoaman
,, I .
without walang awan tJ. maic'!~
feeling pakira.rnd~m riknana malina
. ~
,,
smile ng1"t1 isern imis
,,
laugh tawa katawa amang
nalid~y
I
sad malungkot mansas~uy
, .
cry, weep umiy,k, sangit man-ifil
(may of may tumangis
not have
tears)
99
EMOTIONS (Continued)
" .... ,,
(with tears) lumuha naglua maruwa
gal1t
~
unget
,,, umog-ot
angry
,,, ,,
fear, takot, buteng ogyat
general sind~k
/
fear with pangamb~ agdanag chanag
worry
100
EMOTIONS {Continued )
EVALUATIONS
fortunate
;
mapalad,
,
nag as at mamang-op
masuwerte
by chance " ,,
nagkataon,
.
nairana
, mampangpangu-
lang ray
/
right, t~a-, wnno, husto ustu
correct tumpak
two-faced "
doble-kara, , traid6r, (mamappail-on)
tra1.d/
or mangl"iliput
refuse . a·""'
pa h in 1an, inindiy:n um1s1
. ~
tanggih~n
choose pum""11;:..
1, agplli pumili
rnam'lli'
State
~
dry tufo namaga narangu,
mag-an an
wet bas~ nab as& nab-or,
mamfafasa
102
State (Continued)
coarse malaki
,,
nagfispang mangkamuut
dadakkel
I. "- no
fine pi no pi napinu
/
irregular, lubak-lubak, saan nga man-as-asil-
uneven liku-1ik8, nalimpi~ ay
h'in a'i pantay'
baktl-bal.<fr,
uka-uka
clean ma l'inis
. nalinis, mampor-as
nadalrts
dirty
( ,,
marumi narugit kaisaw
same pareho p[taa-p~da, man-isu
pareho
same, as katulad, kasla isuna
tu lad
103
State (continued )
COMMUNICATION
, ukud,
talk magsalit'il agsao
ug-ugkud
~
converse "' ;
ma k'1pag-usap agtungtung makaug-ug kud
is-is1="
;'
discuss pag-usapa n salaysayen
tell sa ti°h'
1 in, ibaga ifaka
mags~bi
.,, .,, umayag,
call tumawag ayaban
ayakan
104
COMMUNICATION (Continued)
repeat
/,
ul1t1n
. ipak&ammo isarad
ul1ten"'
speak, in makipag-usap
.
1suno
/
sumakup
place of, para sa/ kay
substitute + conunon noun
or person's
name
. ,,
to def end/ 1pagtanggol ikalGya sumara '
speak for
a person
betray magkanulo
,, ,,
lipiltan isipsip,
if ifik
scold magll).ura,
,,, ,,
pagungtan omoran
mur~hin
,,
whisper bumulong aras~as iyakasaas
,,
fluent matat&.s Ttalaing nga akanununa
magsalit~ agsa6
ask magtanong
,,
,,
saludsilden, imuson
damagen
,/
request ma k 1usap daw~ten achawon
. ,,,
request pah1ntulot dum~wat ti pakacha
permission palubos
answer sagot
/ ,,
sungbat songf at
decide
. ,,
magpas1ya ikedd~ng somsom-on
105
COMMUNICATIONS (Continued)
refuse tumangg1,
/,
agmadi
,, . mansomma;
tanggih~n
. .,.
um1s1
,,
thank m&gpasal~ agyaman manyaman
mat
you're
/
. ,,
a wan ustu' sia; maid
welcome aniamanna anyamanna
teach magturo
, .
isuro
,, tudtuchu
106
COMMUNICATION (Contin ued)
107
COMMUNICATION (Continued)
whistle -<
SJ.pol
,,
sagawisiw
.
surtip
SOCIAL INTERACTION
VALUES
, ,,,, .
self-esteem, arnor propio "
panagraem kitag na
self-worth, panagdayaw long-ag; patog
self-respect na long-ag;
lispitun na
long-ag
108
VALUES (Continued)
English Tagalog_ Jlocano S. Kaling_a
(
cooperation bayarnha.n panagtitin- fadf achang
n6.long
/
field share palusong anunoyo f uwa
work
,
Good Public pakikisama pannakikadu.( panagturfurun
Relations
/
I
go-between tagaparnagitan rangtay,
I /
amf akaon
tulay aso-aso
, ,
Debt of utang na uta.ng nga (utaEg)
.c
Gratitude lo6b naimba,g nga
nakem
/, .
hospit:abJc mag1l1w na~nus,
, mangiliyon
(may ma- nasayaat nga
gandang ka- panagsangaili
looban) sa
mga panauhin,
bukas ang
tahanan sa mga
panauhin
, ,
gift regal.a regalo,
sagut
, atod
109
RACE AND ETHNIC TERMS (Continued)
l~hing
/
yellow race duyaw nga pakaunig
di law kaputdtan
FORMS OF ENTERTAINMENT
/ /
cockfighting sabong bulang ta chi
110
FORMS OF ENTERTAINMENT (Continued)
telling pagkukuwen-
.
agistorya
, man-ur-ullit;
stories t6han man-isturya
/ /
picnic piknik piknik piknik
/ /
party, piging padaya, lagragsak
/
banquet gunglo
SPORTS
/ .
boxing boksing bbksing,
. 7
'
sunsuntu
d innanugan
. / /
'
/
races patulinan, lumba todtocha
takbll.han
MUSIC
111
MUSIC (Continued)
sing umawit
/ . /
agkanta mangkanta,
mangkansun
/ /
voice b9s:s, timek kinga
tinig
song
/
awit
. kanta
/
kanta, kansun
/ /
folk song katutubong kadawyan salidummay,
a'.wi t nga kinta ullalim,
chanchannag
/ /
dance say aw sala ' sara
tacho,
/ /
folk dance katutubong kadawyan
/
' salip,
tacho,
say aw nga sala sagni
/
gong / gansa kangsa
b atingaw
gon~,
. / / .
Muslim gong k alintong gansa ti
Muslim
cymbal pompiyang
. / * /
piang • /
piang
drum tambol
/ / b or.
tam tam"fur
/ (
tambourine tamburin tamburin
112
MUSIC (Continued)
horn of tambul1
, ~
tangguyob
/
pupu
animals used
as a trumpet
,
flute plauta pluta tungali,
sagkaypu
, ,
blow hi pan puyutan sap-uy
SPECIAL OCCASIONS
Birth
113
Birth (Continued)
co-father "
kumpadre, /
kumpadre
kumpare
co-mother kumadre, kum~dre
kum.4'.re
both terms used by the parents of the christened
child to the sponsors and vice versa as an address.
Death
/ /
deceased ang yumao, natay, natoy
"
ang pumanaw nagawl'n
nasira
corpse "
bangkay "
bangkay lachag
bereaved
,
naulila naulila
/
naulila
mourning A
nakaluksa, aglad1ng1t,
/, . chomchom
magluks&' "
agpanes
/
wake "
lamay, pustas mamakungun
"
lamayan
114
Death (Continued)
cemetery
.
11b1ngan,
/.
kampusanto
/
lorobnan
/
kampusanto,
sement~ryo
/ /
grave puntod tan em lof on
/
gravestone iapicta: tan em f inatuy
lof on
candle ( '
kandila kandila
/
kandila
,, /
tluwer bulaklak sabong sabsafung,
funga
/ /
4th day apatan, maikap.it
/
prayer Apat.{ng nga lualo
/
a raw
. . /
9th day
prayer
s1yaman " ma1kas1yam
nga lu~lo
115
Death (Continued)
repose ,
pagpapahi- ni. f'asar
ngalay, pa-
mamahinga
Fiesta
/ ,
invitation paanyaya awis fulliti
116
CHRISTIANITY
117
CHRISTIAN ITY (Continued )
Holy I
Banal "/ na Nasantuan
/
/
"
Scripture Kasula tan nga kasuratan
"
,
Bible Bibliy~ Bibliya Biby a
chapter
(
kapitulo
,
kapitulo
/ ,
verse " \
talata bers~kulo
/ /
Satan Satan.is Sq.tanas Satan
I
Devil dem6nyo, demonyo, demunyu, aran,
diyablo diyt{blo Satan
/ . (
believer mananam- K ristiano, mama ti
palataya mam~ti
118
RELIGION (Continued )
prayer
, .
panalangin
"
kararag luwaru
to pray "
manalangi. n, /
ag k ararag malluwaru
magdasal
~ ~
wors~ip pananamba - serbisyo nga manchayaw an
service han panagdayaw
{ /.
mass mis a mis a mis a
119
RELIGION (Continued)
CHRISTIANITY (Continued)
pagkapa~~no, pagano
I
paganism pakanu
pagka d1-
binyAgan,
. . di-
pagka ,.
Kr1st1yano
. I
false gods d iyus-
. I didios~n sinan-apudyus
d 1yusan
fasting
/ ,,
pag-aayuno saan nga rnallangani
p~nnangcfn rnangan
ANIMISM
customs '
ugali, uga'1·1, ;' ukali,
kaugalic{n kadawyan achawiyan
/ I •
super- pamahiin pammat1 ab-abf ig
stition
. I.
omen pang1ta1n, ngilin
babal~
( . I ( • I
spirit esp1r1tu esp1r1tu aran
I
offering pag-aalay, acharnar
sakrip!syo,
hand6g
120
RELIGION (Continued )
ANIMISM (Continued )
untrained albularyo
~
albularyo
/
manchachaw~
doctor
/ I
magic salamangk a, enkanto, , sarumangk a
m~hika salamangk a
'
supernatu ral kahim~himal~ nak"skasdA aw pumapaawa t
I /. /
possess pagharian , adipenen farf aray
alihan,
alip!nin
• .I /
bewitch ma1ngkant o, nagamudan naaranan
makulam
..I ..I /
witch mangkukula m manggag~ud aran
• .I •
taboo iP.inagba- ma1par1t ngilin
b~wal
121