Professional Documents
Culture Documents
Turgy Murat Süper Güçlerin Ortadoğu Mücadelesi İdeal Yayınları
Turgy Murat Süper Güçlerin Ortadoğu Mücadelesi İdeal Yayınları
ORTADOGU
MüCADELESi
1945-1973YILLARI ARASINOA MISIR EKSENİNDE
ORTADOGU'DA ABD-SOVYET RUSYA MÜCADELESİ
SÜPER GÜÇLERİN
ORTADOGU
MÜCADELESİ
1945-1973 Yılları Arasında
r-----ı
l_�_J !!J,!.�.!
SÜPER GÜÇLERİN ORTADOGU MÜCADELESİ
1945-1973 YIL LARIARASINDA MISIR EKSENİNDE
OR TADOGU'DAABD-SOWET RUS YA MÜCADELES İ
TURGAY MURAT
Murat, Turgay
Süper Güçlerin Ortadoğu Mücadelesi -- Mısır Ekseninde ABD ve Sovyet Rusya'nın
Ortadoğu Politikası (1945-1973) I Turgay Murat
360 sayfa ; 21 cm
ISBN: 978-625-7059-01-5
!. Ortadoğu'da Egemenlik Mücadelesi 2. Ortadoğu Olayları 3. 1952 Devrimi'nde
Ortadoğu ve Mısır 4. 1960 - 1973 Tarihli Ortadoğu Olayları
0562.4 ! M932
320.956 MUR
© Bu kitabın her hakkı saklıdır. Tamamen veya herhangi bir bölümü, yayınevinin
yazılı izni alınmadan basılamaz, kopyası çıkarılamaz, fotokopisi alınamaz veya
kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz.
SÜPER GÜÇLERİN
ORTADOGU MÜCADELESİ
1945-1973 Yılları Arasında Mısır Ekseninde
Ortadoğu' da ABD-Sovyet Rusya Mücadelesi
Turgay Murat
Dr. Öğretim üyesi Turgay Murat
1 980 yılı Elazığ doğumlu olan yazar, 2006 yılında Fırat Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti
Tarih Bilim Dalında Yüksek Lisansını ve 2 0 1 2 yılında ise yine aynı
enstitü ve aynı alanda Doktora öğrenimini tamamladı. 20 13 yılında
Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Türkiye
Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı kadrosuna Yardımcı Doçent ola
rak atandı. Halen aynı üniversitede Dr. Öğretim Üyesi olarak görev
yapan yazarın Türkiye Cumhuriyeti Tarihi alanında birçok bilimsel
çalışması olmakla birlikte Ortadoğu tarihi de diğer uzmanlık alanı
dır. Evli ve İki çocuk babası olup, İngilizce bilmektedir.
'
içi n d e kile r
BİRİNCİ BÖLÜM
ORTADOGU'DA DEGİŞEN GÜÇ DENGESİ ..
..................... . ................ 39
1 . 1 . ABD ve Sovyet Rusya'nın Dış Politikasında Ortadoğu ........ 39
1 . 1 . 1 . ABD'nin Dış Politikasında Ortadoğu ........................ .... ... . 39
1 . 1 .2. Truman Doktrini .
.................. ................................................ .. 43
.
5
1 .3 . 1 .2. İkinci Dünya Sava şı ve
Sonrasında Fi listin Meselesi ve Taksim Kararı .. . .. . ...... .. . . 66
.. ..
İKİNCİ BÖLÜM
1952 DE VRİMİ VE MlSIR'DA CE MAL ABDÜLNAS IR DÖNE Mİ ..... 109
2. 1 . Hür Subaylar Hareketi ve Mısır' da Monarşinin Y ıkılınası ..... 1 09
2.2. Necip-Nasır Gerginliği ve General Necib 'in İstifası .. .......... 1 18
2.3. Mısır Devrimi'nin İngiltere,
ABD ve Sovyetler Açısından Önemi . . . .. . . . .. . .
. . ..... ....... .. . . .
..... .... .. ... . .. 1 1 8
2.3. 1 . ABD Açısından Önemi ........................................................ 1 19
2.3.2. Sovyet Rusya Açısından Önemi .. . ...... .. .. .. ..
. .. ... ..
.... . ..... ... . 1 22
.
6
2.4.3.4. Bağdat Paktı'nın Mısır Açısından
Önemi ve Sonuçları ..... .. . ...
...................................... .. . . ............. . . 1 47
2.4.3.5. Bağdat Paktı 'nın ABD ve
İngiltere Açısından Önemi ve Sonuçları .............................. 1 50
2.4.3.6. Bağdat Paktı 'nın Sovyetler
Açısından Önemi ve Sonuçları . . .
...... ...................... .. ..... ........ . 1 55
2.5. Bağlantısızlar Hareketi ve Bandung Konferansı . . .............. .. . 1 60
2.6. Mısır-Çek (So vyet Peyki) Silah Antlaşması ........................... 1 64
2.6 . 1 . Mısır-Çek Silah Antlaşmasının
Sonuçları ve Bölgedeki Yankıları .. . . . .
.... ................. ... ... ................ 167
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SÜVEYŞ K RİZİ .............................................................................................. 171
3 . 1 . Nasır 'ın Asvan Baraj Projesi ve Finansman Arayışları . 171
.... .
7
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
1960- 1973 YILLARI ARASINDA MISIR EKSENLİ ORTADOGU
O LAY LARI VE ORTADOGU 'DA SO VYET-ABD MÜCADELESİ... ... 241
4. 1 . Yemen İç Sava şı ve Nasır Faktörü ............................................. 241
4.2. Ortadoğu 'da Baas .
.......... ........................................................ ....... . 245
4.2 . 1 . Baas İdeolojisi .
........................................................... ............. 246
4.2. 1 . 1 . Suriye 'de Baas ve Nasır ne İli şkileri ....................... 247
4.2. 1 .2. Irak 'ta Baas ve Nasır İle İli şkileri ............................. 250
4.3. 1967 Arap-İsrail Sava şı ................................................................ 252
4.3. 1 . Sava ş Öncesi Ortadoğu 'da Süper Güçlerin Durumu 252 ..
8
4.5. Cemal Abdülnası r'ın Ölümü ve
Mısır' da Enver Sedat Dönemi ............................................................ 308
4.5 . 1 . Enver Sedat Dönemi
Sovyetler Birliği-Mısır İlişkileri .................................................... 311
4.6. 1 973 Arap-İsrail Savaşı ................................................................. 3 1 8
4.6. 1 . Savaşın Sonuçları . .
......................... ....... ................................. 327
4.6. 1 . 1 . Savaşın Mısır-So vyet ve
Mısır- ABD İlişkileri Açısından Sonuçları .
......... .................. 328
Sonuç . .
................. ............ ..... .......................................................................... 333
Kaynakça .
................................................................ ................................... 339
Ekler ............................................................................................................... 355
9
K ı saltmalar
BM Birleşmiş Milletler
c. Cilt
DKK Devrimci Komite Konseyi
FKÖ Filistin Kurtuluş Örgütü
FRUS Foreign Relations of United States
MEC Middle East Command (Ortadoğu Komutanlığı)
MEDO Middle East Defence Organization
(Ortadoğu Savunma Organizasyonu)
NATO Northem Atlantic Treaty Organization
(Kuzey Atlantik Antlaşma örgütü)
NSC National Security Council (Uluslararası
Güvenlik Konseyi)
RCC Revolution Commite Council
(Devrimci Komite Konseyi)
s. Sayı
s. Sayfa
SALT Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri
SEATO South Eas
. t Atlantic Treaty Organization
(Güney Doğu Asya Antlaşma Örgütü)
SSCB Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği
UAR United Arab Republic (Mısır)
UNEF United National Emergency Force
(Birleşmiş Milletler Barış Gücü)
UNSC United Nations Security Council
(Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi)
UN TSO BM-Mütareke Gözetim Teşkilatı
10
"
O n s öz
11
S Ü P ER G Ü Ç LERiN ORTADOCU M Ü C A D E L E S İ
Turgay Murat
Elazığ, 2020
12
Giris '
O rtad o ğ u Tarihi n d e M ı s ı r
13
S Ü P E R G Ü Ç L ERi N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
2. İslam Hakimiyetinden
Osmanlı Hakimiyetine Kadar Mısır
Arapların ikinci Halifesi Hz. Ömer (ra) döneminde Amr
ibn el-As kumandasındaki Arap orduları, 639'da Mısır'ı fethetti.
Mısır bu dönemde başkent İskenderiye'de ikamet eden bir va
linin yönetiminde, Bizans İmparatorluğu'nun bir eyaletiydi5•
Böylece Mısır'da İslam hakimiyeti başlamıştı. Emeviler döne
minde ise Mısır'ı yöneten vali, resmi dilin Arapça olacağını
3 Halis Çevik, a.g.e, s.24.
4 Peter Mansfıeld, Mısır İhtilali ve Nasır, (Çev: Ergün Tuncalı), Kitapçılık Ticaret, İs
tanbul, 1 967, s. 10- 1 1 .
5 Afaf Lutfı Al-Sayyid Marsod, Mısır Tarihi ( Arapların Fethinden Bugüne), (Çev: Gül
Çağalı Güven), Tarih Vakfı, İstanbul, 2007, s . 1 .
14
ORTA D O G U TARİ H İ N D E M I S IR
ilan etmiş ve ülke kısa bir süre içinde Araplaştırılmıştır. 750 yı
lında Emevilerin yerini Abbasiler onların yerini de 868 yılında
Mısır'da bağımsız bir hanedanlık kurmayı başaran İbni Tolun
adında bir Türk almıştı. Bir asır sonra Kuzey Batı Afrika'dan
gelen Fatimiler, ülkeyi ele geçirdiler. Fatimiler, Kahire'yi baş
kent yaparak, mimari ve kültürel alanlarda büyük gelişmeler
kaydettiler. Fatirııilerin iki yüz yıllık yönetimleri, Mısır tarihi
nin en parlak sayfalarını teşkil eder. Zamanla Fatirııiler de güç
lerini kaybettiler. Selahaddin Eyyubi, 1163 yılında Fatirııi kuv
vetlerini yenilgiye uğratarak kendini Mısır Sultanı ilan etti6•
3. Osmanlı Hakimiyetinden
İngiliz İşgaline Kadar Mısır
Yavuz Sultan Selim, Çaldıran savaşının ardından, Fatih dö
neminden beri ilişkilerin bozuk olduğu Memlüklerin üzerine yü
rümüş, 24 Ağustos 1516'da Mercidabık ve 22 Ocak 1517'de yap
tığı Ridaniye Savaşları ile Suriye, Filistin ve Mısır'ın kapılarını
15
S Ü P E R G Ü Ç L ERi N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
16
ORTA D O G U TARİ H İ N D E M I S IR
14 William L. Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, (Çev: Mehmet Harmancı), Agora Ki
taplığı, İstanbul, 2008, s. 77.
17
S Ü P ER GÜÇLERİN ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
18
ORTA D O G U TA R İ H İ N D E M I S I R
19
S Ü P ER G Ü Ç L ERİ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
20
ORTA D O G U TARİ H İ N D E M I S IR
21
S Ü P E R c;O�'l.ERIN O R TA D O Ô U M Ü C AD E L E S İ
22
ORTA D O G U TARİ H İ N D E M I S IR
23
S Ü P ER GÜÇLERi N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
24
ORTA D O C U TARİ H İ N D E M I S IR
25
S Ü P ER G Ü Ç L ERİ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
26
ORTA D O G U TARİ H İ N D E MIS I R
27
S Ü P ER GÜÇL ERİ N ORTA D O GU M Ü C A D E L E S İ
28
ORTA D O G U TARİ H İ N D E M I S IR
29
S Ü P ER G Ü Ç L E R i N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
30
ORTA D O (; U TARİ H İ N D E M I S IR
31
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
57 Adid Davişa, Arap Milliyetçiliği, (Çeviren: Lütfi Yalçın), Literatür Yayınları, İstanbul,
2004, s. 1 1 0- 1 1 ! .
58 Ulus Gazetesi, 2 3 Mart 1 945, s . 5.
59 Behçet Kemal Yeşilbursa, Ortadoğu 'da Soğuk Savaş ve Emperyalizm (İngiltere
Amerika 'nın Ortadoğu Savunma Projeleri ve Türkiye 1945-1955 ) , s. 27.
60 Arthur Goldschmidt JR.-Lawrence Davidson, a.g.e, s. 348.
61 Sabahattin Şen, a.g.e, s. 106.
32
ORTA D O G U TARİ H İ N D E M I S IR
33
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O CU M Ü C A D E L E S İ
34
O R TA D O G U TARİ H İ N D E M I S I R
35
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
36
O R TA D O C U TA R İ H İ N D E M I S I R
lanmalı.
37
Birinci Bölüm
O rtad o ğ u ' d a D e ğ i ş e n Gü ç D e n g es i
71 Zeynep Güler, Süveyş'in Batısı nda Arap Milliyetçiliği (Mısır ve Nasırcılık), Yenihayat
Kütüphanesi, İstanbul, 2004, s. 143.
39
S Ü P E R G Ü Ç L E R l N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S l
40
O R T A D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
73 Yevgeni Primakov, Rusların Gözüyle Ortadoğu, (Çev: Olga Tezcan), Timaş Yayınları,
İstanbul, 2009, s. 1 2 3 .
74 Gılbert Achcar, Kaynayan Ortadoğu, İthaki Yayınları, İstanbul, 2004, s. 1 7
75 Rashid Khalidi, Sowing Crisis, (The Cold War a n d American Dominance i n the Middle
East ), Beacon Press, Bostan, 2009, s. 1 7 .
76 Gılbert Achcar, a.g.e, s . 1 7 .
41
SÜPER GÜÇLERİN ORTADOGU MÜCADELESİ
42
O R TA D O G U ' D A D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
79 William L.Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, (Çev: Mehmet Harmancı), Agora Ki
taplığı, İstanbul, 2008, s. 307.
80 Oral Sander, Siyasi Tarih ( 1 918-1 994), İmge Kitapevi, Ankara, 2003, s. 257.
43
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
81 Turgay Merih, Soğuk Savaş ve Türkiye (1 945-1 960), Ebabil Yayınları, Ankara, 2006, s.
46.
82 Tayyar Arı, a.g.e, s. 239.
44
O R TA D O C U ' DA D E C i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
45
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
46
O RTAD O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
85 Ayşegül Sever, Soğuk Savaş Kuşatmasında Türkiye, Batı ve Ortadoğu (1 945-1 958),
Boyut Yayın Grubu, İstanbul, 1 997, s. 5 1 -52.
86 Robert McNamara, Britain, Nasser and the Balance of Power in the Middle East (1 952-
1 96 7), University of lreland, London, 2003, s. 28.
47
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RT A D O C U M Ü C A D E L E S İ
48
O R TA D O G U ' DA D E G I Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
49
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
50
O R TAD O G U ' D A D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
51
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
52
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
53
SÜPER GÜÇLERiN ORTADOGU MÜCADELESİ
54
O R TAD O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
55
S Ü P E R G ÜÇ L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
Batı etkisinde kalırken ABD, bölgede daha aktif bir rol alarak,
Sovyet etki alanım sınırlama yoluna gitti1 14•
ABD ile İran yakınlaşması Sovyetleri tedirgin etmiş ve Sov
yetlerin Tahran Büyükelçisi Satçikof İran Hükfımetine bir nota
vererek, bu durumu protesto etmiş ve İran'ın ABD'nin askeri
üssü haline geldiğinden bahsederek şu hususları belirtmiştir:
1) İran ordusu Türk ordusu gibi ABD silahlarıyla silah
landırılmakta ve bu silahlar kendisine kredi ile verilmektedir.
2) 1 947 yılının sonunda General Gro, İran ordusunu ye
niden teşkilatlandırmak için harekete geçmiştir.
3) İran Genelkurmayı nezdinde ABD usullerine uygun bir
hususi komisyon kurulmuştur.
4) İran harp istihsalini yeniden teşkilatlandırmak için plan
lar hazırlanmı ştır.
5) ABD'nin isteği üzerine Kume kasabasında büyük bir
hava üssü kurulmuş ve Güney İran' da yeraltı benzin depoları
vücuda getirilmiştir.
6) Son aylarda birçok ABD temsilcisi İran'a gelerek ser
bestçe ülkede hareket edebilmektedir.
7) Tahran' da beş kışla ABD'ye tahsis edilmiştir.
Notada ayrıca ABD'nin İran'da bulunmasının Sovyetler
Birliği için bir tehlike teşkil ettiği de beyan edilmekteydi1 15•
Görüldüğü üzere Moskova'nın savaş sonrasında İran'a
yerleşme çabaları, ABD tarafından engellemniştir. Ancak Mos
kova, Körfez Bölgesi'nin peşini bırakmaya pek de niyetli gö
rünmüyordu. Çünkü Ortadoğu' da zayıflayan İngiliz hakimiyeti
yerini açıkça ABD'ye bırakacağından, petrol tasarrufu tama
mıyla Batılı güçlerde kalacaktı. Bu yüzden Sovyetler dış politi
kasında değişime gidecek ve bölgedeki bağımsızlık hareketlerini
1 14 Sabit Duman, a.g. e, s. 338.
1 1 5 BCA, Fon Kodu: 030-0 1 , Kutu No: 1 0 1 , Dosya No:626, Belge No: l .
56
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
57
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
58
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
59
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
60
O R TA O O C U ' DA O E C i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
61
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
62
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
63
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
64
O R TA D O C U ' D A D E C i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
65
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
66
O R TAD O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
67
S Ü P E R GÜÇLERİN ORTADOGU MÜCADELESİ
68
O R TAD O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
69
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
144 Kamuran Gürün, Dış İlişkiler ve Türk Politikası (1 939'dan Günümüze Kadar), Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 1983, s. 298-299.
1 45 Georges Moussa Dıb, The Arab Block in the United Nations, Amsterdam, 1956, s. 3 1 .
1 46 Türel Yılmaz, a.g.e, s . 54.
70
O R TA D O C U ' D A D E C i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
71
S Ü P E R G Ü C,' L EH I N O R T A D O G U M Ü C A D E L E S İ
72
O R TAD O C U ' DA D E C i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
73
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C AD E L E S İ
74
O R TAD O G U ' DA D E G i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
75
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
76
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
77
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
78
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
79
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
80
OR TAD O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
81
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
82
O R TA D O G U ' D A D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
1 7 7 Rashid Khalidi, Sowing Crisis (The Cold War and American Dominance in the Middle
East), Beacon Press, Baston, l\\assachussets, ABD, 2009, s. 24-25.
1 78 Türel Yılmaz, a.g.e, s. 57-58.
1 79 Zeynep Güler, a.g.e, s. 103.
83
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 80 Adid Davişa, Arap Milliyetçiliği (Zaferden Umutsuzluğa), (Çev: Lütfi Yalçın), Litera
tür Yayınları, İstanbul, 2004, s. 1 0 1 .
84
O R TA D O G U ' D A D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
85
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
rail Savaşı, Araplar için tam bir hezimet olmuştur. Yahudiler; Mı
sır, Suriye ve Lübnan'ı yenmeleri ile birçok toprağa sahip oldular.
1 0 Haziran 1 948'de 30 günlük bir ateşkes sağlandı. Ancak çatış
malar, 1 948 yılı sonlarına kadar devam etti185•
86
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
1 8 7 Ali Öner, Dünden Bugüne Filistin, Ekin Yayınları, İstanbul, 2006, s. 65.
1 88 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları, ( 1 948-1 988), s. 99-100.
87
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
88
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
1 9 1 !lan Pappe, The Making of The Arab-Israe/i Conjlict (1947- 1 951), I.B.Tauris; Revised
edition, New York, 1 992, s. 178.
1 92 Eitan Barak, "On The Power of tacil Understandings Israel, Egypt and Suez Canal ",
The Middle East ]ournal, Vol:58, No:3, Summer, 2004, s. 82.
193 Melike Bileydi Koç, a.g.e, s. 130.
89
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 94 Beşşar Caferi, es-Siyasetü 'l-hariciyyeti 's-Suriyye:1 946- 1 982, Dımaşk: Daru Tallas,
1987, s. 92.
1 9 5 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları, ( 1 948- 1988), s. 104.
196 Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Arap-İsrail Harpleri ve Bu
Harplerden Alınacak Dersler, Ankara, 1979, s. 10.
1 9 7 Melike Bileydi Koç, a.g.e, s. 132.
1 9 8 Ali Öner, a.g.e, s. 6 6 .
90
O R T A D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
91
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
92
O RTAD O G U ' DA D E G i Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
93
SÜPER GÜÇLERİN ORTADOGU M Ü CADELESi
94
O R T A D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
209 Evgeni M. Primakov, "Soviet Policy Toward the Arab-Israeli Conflict", The Middle
East (Teen Years After Camp David), (Edil: William B.Quandt), Washington D.C,
1 988, s. 388.
210 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları, (1948-1 988), s. 1 92.
2 1 1 Türel Yılmaz, a.g. e, s. 65.
95
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
2 1 2 Charles L.Robertson, International Politics Since World War II: A Short History, Ar
monk, New York, 1 966, s. 2 1 1 .
2 1 3 Geoffrey Kemp, "Strategy and Arms Levels", Soviet-American Rivalry i n the Middle
East, (Edit: J.C. Hurewitz), Landon, 1 969, s. 3 1 .
2 1 4 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi v e Arap-lsrail Savaşları, ( 1 948- 1 988), s. 1 29.
96
O R TA D O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
97
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O GU M Ü C A D E L E S İ
2 1 9 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-lsrai/ Savaşları, ( 1 948- 1 988), s. 129- 130.
220 Türel Yılmaz, a.g.e, s. 68.
98
ORTAD O G U ' D A D E G I Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
2 2 1 Ömer E. Kürkçüoğlu, Türkiye 'nin Arap Ortadoğu 'suna Karşı Politikası, Barış Kitap,
Ankara, 1972, s. 33.
99
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 00
O R TA D O G U ' D A D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
101
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
1 02
O R TA D O G U ' DA D E G I Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
1 03
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 04
O R TA D O G U ' DA D E Ô İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
1 05
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
106
ORTAD O G U ' DA D E G İ Ş E N G Ü Ç D E N G E S İ
1 07
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
246 Rami Ginat, "Nasser and the Soviets", Rethinking Nasserism (Revolution and Histori
cal Memory inModem Egypt), (Edil: Elie Podeh and Onn Winckler), Florida Univer
sity, 2004, s. 233-234.
247 Ayşegül Sever, a.g.e, s. 100.
1 08
İkinci Bölüm
1 9 5 2 D evri m i ve M ı s ı ( d a
C e m al Abd ü l n as ı r D ön e m i
1 09
SÜPER G Ü Ç L E R İ N ORTAD OGU MÜCADELESİ
1 10
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D O N E M İ
111
SÜPER t; O Ç l. E R I N l l R T A J J O t. U M Ü C A D E L E S İ
112
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
113
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 14
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D O N E M İ
1 15
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
1 16
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R DA C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 17
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
1 18
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
275 Yevgeni Primakov, (Rusya Federasyonu Eski Başbakanı), Rusların Gözüyle Ortadoi{u,
(Çev: Olga Tezcan), Timaş Yayınları, İstanbul, 2009, s. 39-40.
1 19
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
120
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
121
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
122
1 9 5 2 D E V R İ J\! İ VE M I S I RDA C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 23
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RTA D O C U M Ü C A D E L E S İ
1 24
1 9 5 2 DEVRİMİ V E MISI RDA CEMAL A B D Ü L N A S I R DONEMİ
125
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C AD E L E S İ
1 26
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
127
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
297 FRUS (Foreign Relations of United States), 1952-1954, Vol.IX, Par! II, s. 1 946-2059.
298 Behçet Kemal Yeşilbursa, lngiltere ve A merika 'nın Ortadoğu Savunma Projeleri ve
Türkiye (1 950-1 954), s. 77.
299 George McGhee, (Amerika Eski Büyükelçisi), ABD-Türkiye-NA TO-Ortadoğu, (Çev:
Belkıs Çorakçı), Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1992, s. 244.
300 Aliyyüddin Hilal, Emerika ve'l-vahdetü 'l-Arabiyye:1945- 1 986, Beyrut:Merkezu
Dirasati'l-Vahdeti'l-Arabiyye, 1 989, s. 1 1 7.
128
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N AS I R D Ö N E M İ
129
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
1 30
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
131
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
132
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
133
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTAD OGU M Ü C A D E L E S İ
134
1 9 5 2 D E V R İ M İ V E M I S I RDA C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
135
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
1 36
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
137
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R T A J l O ("; l J M O C A D E L E S İ
138
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
139
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 40
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R DA C E M A L A B D Ü L N A S ! R D Ö N E M İ
141
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E LE S İ
142
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 43
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S i
1 44
1 9 5 2 D E V R İ M İ V E M I S I RD A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
341 İsmail Soysal, " 1 955 Bağdat Paktı", Belleten, C.LV, S. 2 1 2 , Ankara, 1 99 1 , s. 1 94.
1 45
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
146
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 47
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
350 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1 980), C .I, Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları, Ankara, 1994, s. 526.
351 Subhi Nazım Tevfik, Halfe şimali 'l-atlasi ve halfe Bağdadfi vesaiki'/- mümesseliyyati'd
diblumasiyyeti'l-Irakıyye fi Ankara ve İstanbul: 1 945- 1 957, Bağdad: Beytü ' l -Hikme ,
2002, s. 289.
352 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1 914- 1 980), s. 526.
353 Halkçı Gazetesi, 28 Şubat 1 955, s. 3.
354 BCA, Fon Kodu: 030-0 1 , Kutu No:35, Dosya No: 2 1 5 , Belge No:2.
1 48
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE l\I I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
355 Behçet Kemal Yeşilbursa, The Baghdad Pact (Anglo-A merican Defence Policies in the
Middle East), 1 950- 1 959, Routledge, Landon, 2005, s. 9 1 .
3 5 6 Fahir Arrnaoğlu, a.g. m, s. 235.
357 Halkçı Gazetesi, 1 5 Mart 1955, s. L
358 John C. Carnpbell, a.g.e, s. 54.
1 49
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
150
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
151
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
152
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
153
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O CU M Ü C A D E L E S İ
1 54
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE l\I I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D O N E M İ
155
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
1 56
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 57
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü Ç A D E L E S İ
1 58
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M AL A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 59
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
160
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M AL A B D Ü L N A S I R D O N E M İ
161
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
162
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D O N E M İ
163
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 64
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I RD A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 65
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 66
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE .\I J S I RD A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 67
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
öldürücü bir silah vermek kadar sorumsuz " bir davranış olarak
değerlendirmek oldu405•
1 68
1 9 5 2 D E V R İ M İ VE M I S I R D A C E M A L A B D Ü L N A S I R D Ö N E M İ
1 69
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 70
Üçüncü Bölüm
S üveyş Krizi
171
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
172
SÜVEYŞ KRİZİ
1 73
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
174
SÜVEYŞ KRİZİ
1 75
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 76
SÜVEYŞ KRİZİ
424 William !. Burns, Economic Aid and American Policy Toward Egypt, (1 955- 1 981), Sta
te University of New York Press, New York, 1985, s. 43.
425 Oles M. Smolonsky, The Soviet Union and the Arab East Under Khrushçev, Bucknell
University Press, 1 974, s. 35-36.
1 77
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
1 78
SÜVEYŞ KRİZİ
1 79
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S i
1 80
SÜVEYŞ KRİZİ
181
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C AD E L E S İ
182
SÜVEYŞ KRİZİ
1 83
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
184
SÜVEYŞ KRİZİ
185
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 86
SÜVEYŞ KRİZİ
187
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O RTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
1 88
SÜVEYŞ KRİZİ
189
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
466 Galia Golan, Soviet Policies in the Middle East, From World War Two to Gorbachev,
Cambridge Press, 1 99 1 , s. 47.
1 90
SÜVEYŞ KRİZİ
191
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E LE S İ
1 92
SÜVEYŞ KRİZİ
1 93
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E LE S İ
194
SÜVEYŞ KRİZİ
1 95
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
196
SÜVEYŞ KRİZİ
1 97
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
1 98
SÜVEYŞ KRİZİ
199
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O GU M Ü C A D E L E S İ
200
SÜVEYŞ KRİZİ
201
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
503 Alfred Atherton, "The United State and The Suez Crisis The Uses and Limits of Dip
lomacy", The Suez-Sinai Crisis 1956 (Edil: Selwyn ilan Toren and Moshe Shemesh),
Ben Gurion University of the Negev, London, 1 990, s. 200.
504 Robert A. Divine, Eisenhower and Cold War, Oxford University Press, New York,
1 9 8 1 , s. 79.
505 Oma Almog, a.g.e, s. 1 0 1 .
5 0 6 Haluk Gerger, a.g.e, s. 146.
202
SÜVEYŞ KRİZİ
203
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
204
SÜVEYŞ KRİZİ
205
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
206
SÜVEYŞ KRİZİ
207
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
208
SÜVEYŞ KRİZİ
209
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
210
SÜVEYŞ KRİZİ
211
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
212
SÜVEYŞ KRİZİ
213
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
537 BCA, Fon Kodu:030-01, Kutu No: l 27, Dosya No: 825, Belge No: l .
538 Yevgeni Primakov, a.g.e, s. 1 24.
539 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914- 1 980), s. 503- 504.
214
SOVEYŞ KRİZİ
215
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
216
SOVEYŞ KRİZİ
217
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
547 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1 914- 1 980), s. 504.
548 Melike Bileydi Koç, a.g.e, s. 1 49.
549 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1 980), s. 504-505.
218
SÜVEYŞ KRİZİ
219
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
220
SÜVEYŞ KRİZİ
221
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
222
SÜVEYŞ KRiZi
223
S Ü P E R l ; O ı; l. E R I N O R T A I H l G U M Ü C A D E L E S İ
224
S O V E Y Ş K RİZİ
225
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O H TA ! Hl G ll M Ü C A D E L E S İ
226
SÜVEYŞ KRİZİ
227
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
576 Sabahattin Şen, Ortadoğu 'da İdeolojik Bunalım, (Suriye Baas Partisi ve İdeolojisi), Bi-
rey Yayıncılık, İstanbul, 2004, s. 2 1 2 - 2 1 3 .
577 Douglas Little, a.g.e, s. 1 8 2 .
578 Sabahattin Şen, a.g.e, s. 2 13.
579 Haluk Gerger, a.g.e, s. 215.
580 BCA, Fon Kodu:030-01, Kutu No: 1 26, D osya No: 8 !4,Belge No:3M.
228
SÜVEYŞ KRİZİ
229
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O t. lJ M Ü C A D E L E S İ
230
SÜVEYŞ KRİZİ
231
S Ü P E R G Ü (,' J.ERI N ORTA n o c u M Ü C A D E L E S İ
232
SÜVEYŞ KRİZİ
595 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarih i (1914-1 980), s. 512.
5 9 6 Türel Yılmaz, a.g.e, s. 1 2 2 .
233
S Ü P E R G O (,' l. E R I N O R T A n o t. u M Ü C A D E L E S İ
234
S Ü V E Y Ş KRİZİ.
603 Derek Hopwood, Egypt Politics and Society (1 945-1 990), Routledge, London, 1993, s.
68.
604 George Kirk. A short History ofThe Middle East, Hesperides Press, New York, 196 1 , s.
298.
605 Derek Hopwood, a.g.e, s. 68-69.
235
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O GU M Ü C A D E L E S İ
236
SÜVEYŞ KRİZİ
237
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
6 1 2 İrfan C. Acar, Lübnan Bunalımı ve Filistin Sorunu, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
Ankara, 1 989, s. 37.
613 Haluk Gerger, a.g.e, s. 229.
6 1 4 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1 980), s. S l l .
238
SÜVEYŞ KRİZİ
239
Dördüncü Bölüm
1 9 6 0- 1 9 7 3 Yı l l arı Aras ı n d a
M ı s ı r Ekse n l i O rtad o ğ u O l ayl arı ve
O rtad o ğ u ' d a S ovyet-AB D M ü cad e l es i
6 1 5 Zeynep Güler, Süveyş 'in Batısında Arap Milliyetçiliği (Mısır ve Nasırcılık), Yenihayat
Kütüphanesi, İstanbul, 2004, s. 1 7 1 .
241
SÜPER GÜÇLERİN ORTADOGU MÜCADELESİ
242
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
6 1 9 Adid Davişa, Arap Milliyetçiliği (Zaferden Umutsuzluğa), (Çev: Lütfi Yalçın), Litera-
tür Yayınları, İstanbul, 2004, s. 21 ı .
6 2 0 Türel Yılmaz, a.g.e, s.127.
6 2 1 Fahir Armaoğlu, Filistin A1eselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s . 1 7 7 .
622 Zeynep Güler, a.g.e, s. 173.
623 Adid Davişa, a.g.e, s.2 1 2 .
2 43
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E LE S İ
624 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1988), s. 178-1 79.
625 Adid Davişa, a.g.e, s. 2 1 2 .
244
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
245
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
246
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L LA R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L A Y L A R I
247
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
248
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
249
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N ORTAD O G U M Ü C A D E L E S İ
250
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
251
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
252
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
660 R ashid Khalidi, Sowing Crisis (The Cold War and American Dominance in The Middle
East), Beacon Press, Bostan, 2009, s. 24-26.
253
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O C U M Ü C A D E L E S İ
661 Galia Golan, "The C old War and the Sovict Attitude Towards the Arab-Israeli Conf
lict", The Cold War in the Midle East (Regional Conflict and the Superpowers 1 96 7-
1973), (Edit: Nigel Ashton) New York, 2007, s. 60.
662 Adeed Dawisha, "The Soviet Union ın the Arab World: The Limits to Superpower
Influence", The Soviet Union in the Middle East (Policies and Perspectives), (Edil: Ade
ed Dawisha and Karen Dawisha), London 1 982, s. 1 3 .
6 6 3 Aaron S. Klieman, Soviet Russia a n d the Midd/e East, The Belknap Press O f Harvard
University Press, Chicago, 1970, s.52-53.
254
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
664 Galia Golan, Soviet Policies in The Middle East From World War Two to Gorbachov,
Cambridge Press, 1 9 9 1 , s. 54-55.
665 Derek Hopwood, Egypt Politics and Society (1945-1990), Routledge, London, 1 993, s . 69.
666 Galia Golan, a.g.e, s. 55.
667 Derek Hopwood, a.g.e, s. 69.
255
S Ü P E R G Ü ÇL E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
256
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
668 Rami Ginat, "Nasser and the Soviet" Rethinking Nasserism (Revolution and Historical
Memory in Modem Egypt), (Edit: Elie Podeh and Onn Winckler), Florida University,
2004, s. 242-244.
669 Derek Hopwood, a.g.e, s. 70.
670 Galia Golan, a.g.e, s. 57.
671 Derek Hopwood, a.g.e, s. 70.
257
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
Mısır'ın ABD ile olan ilişkisi aynı şekilde zor olmasına rağ
men, daha az hayati önem taşıyordu. ABD'liler Asvan Barajı'na
yardımı reddederek, Mısır'a bir engel oluşturmuşlardı. Nasır,
1 957 Ocak ayında Eisenhower'in Ordatoğu' daki ülkelere yar
dım teklifinin uluslararası komünizm anlayışı tarafından teh
dit edildiğini ve bunun da Mısır'ı izole etmek anlamına geldi
ğini söylemiş ve ABD yaklaşımını reddetmiştir. Mısır'ın Rusya
ile olan tartışması en üst noktasındayken, ABD tekrar Mısır' a
yardım tekfıli ile yaklaştı. 1 958-59 yıllarında bu teklif kabul
edildi. Nasır, derin şüpheci doğasıyla Kennedy'nin gerçek ni
yetini sorgulamaya başladı. Sovyet Rusya ile Mısır'ın yakın
laşması ile ilişkiler zayıfladı673• 1 960'ların başlarında özellikle
Kennedy yönetimi sırasında Nasır, Beyaz Saray' dan mümkün
olduğu kadar Sovyetlerle mücadelede değerli bir stratejik or
taklık görebiliyordu674•
672 John C. Campbell, "American Search for Partners", Soviet-American Rivairy in the
Middle East, (Edil: I. C.Hurewitz), United States of America, 1 969, s. 1 98.
673 Derek Hopwood, a.g.e, s. 70.
674 Rami Ginat, a.g. m, s . 205.
258
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTAD O (; U O L AY L A R I
675 Douglas Little, A merican Orientalism (The United States and The Middle East Since
1 945), The University of North Carolina, 2008, s. 183.
676 William B. Quandt, "Lyndon Johnson and The June 1967 War: What Color Was the
Light ?", The Middle East Journal, Vol: 46, No: 2, Spring, 1 992, s. 200.
677 Mahmoud Farouk Kabbara, a.g.e, s. 3 1 5.
678 Williarn B. Qundt, Peace Pracess A merican Diplomacy and The Arab-Israeli Conflict
Since 1 967, California University, 2005, s. 24.
679 Derek Hopwood, a.g.e, s. 7 1 .
2 59
S Ü P E R G O Ç L E R I N O R T A I H H� U M Ü C A D E L E S İ
260
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
682 Zeynep Güler, Süveyş'in Batısında Arap Milliyetçiliği (Mısır ve Nasırcılık), Yenihayat
Kütüphanesi, İstanbul, 2004, s. 250.
683 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948- 1 988), s. 226-227.
261
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
262
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
687 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 230.
688 Tayyar Arı, a.g.e, s. 305.
689 Türel Yılmaz, Uluslararası Politikada Ortadoğu (Birinci Dünya Savaşı 'ndan 2000'e),
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 2004, s. 147- 148.
690 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 232.
263
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
264
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
698 Richard B. Parker, "The June 1 967 War: Some Mysteries Explored", The Middle East
Joumal. Vol: 46, No: 2, Spring ı 992, s. 179
699 Galia Golan, a.g.e, s. 58-59.
700 Tayyar Arı, a.g.e, s. 3 1 1 .
7 0 1 Fahir Annaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-/srail Savaşları (1 948-1 988), s . 242.
266
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TAD O C U O L AY L A R I
267
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
268
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L LA R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
269
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
270
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R T A D O G U O L AY L A R I
271
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
ren talimatı ulaştı. Sovyet Elçisi gece saat üçte, Eshkol ve Eban
tarafından Kudüs'te kabul edildi. Eshkol, kendi Dışişleri Ba
kanı ile kısa görüşmesinden sonra, 2 Haziran' da Moskova' da
Abdülnasır ile görüşmeye onay vermişti. Ancak Suriye Başba
272
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R T A D O G U O L AY L A R I
273
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
274
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
275
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
276
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
277
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N 0 1\T A D O G U M Ü C A D E L E S İ
736 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 263-264.
737 Milliyet Gazetesi, 8 Haziran 1967. s. 1 -7.
738 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 264.
739 Milliyet Gazetesi, 1 0 Haziran 1 967, s. 1 .
740 William B. Quandt, a.g. m, s. 2 2 5 .
278
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R T A D O G U O L AY L A R I
279
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
280
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
746 Arthur Goldschmıdt JR-Lawrence Davıdson, Kısa Ortadoğu Tarihi, (Çev: Aydemir
Güler), Doruk Yayımcılık, İstanbul, 2008, s. 436.
747 Ömer E. Kürkçüoğlu, a.g.e, s. 146.
748 Samir Anıın, The Arap Nation (Nationalism and Class Struggles), (Çev' Micheal Pol-
lis ), Landon, 1 983, s. 58.
749 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948- 1 988), s. 265.
750 Ömer E. Kürkçüoğlu, a.g.e, s. 147.
751 Ekrem Memiş, a.g.e, s. 106- 107.
281
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
752 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-fsrail Savaş/an (1 948-1 988), s. 265.
753 Türel Yılmaz, a.g.e, s. 1 57- 158.
754 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-!srail Savaş/an (1 948-1 988), s. 267.
282
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
283
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
İsrail tanınmayacak,
284
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
285
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
766 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 271.
767 Milliyet Gazetesi, 20 Haziran 1 967, s. 1 .
7 6 8 Türel Yılmaz, a.g.e, s . 1 59.
286
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
769 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948- 1 988), s. 27 1 -272.
770 Türel Yılmaz, a.g.e, s. 1 6 1 .
287
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
288
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O C U O L AY L A R I
772 FRUS (Foreign Relations of United State), 1 964- 1 968, Vol: XIX, s. 9 1 8- 9 1 9.
773 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 273.
774 Türel Yılmaz, a.g.e, s . 1 6 1 .
775 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 274.
776 Türel Yılmaz, a.g.e, s . 1 6 1 .
777 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s . 274.
289
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
290
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L A Y L A R I
291
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
292
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
786 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948- 1 988), s. 279-280.
787 Steven L. Spigel, a.g. m, s . 202.
293
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
294
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
792 Rami Ginat, "Nasser and The Soviet'', Rethinking Nasserism (Revulotion and Histori
cal Memeoy in .\fodern Egypt), (Edit: Elie Podeh and Onn Winckler), University of
Florida, 2004, s. 244.
793 Micheal 1. Eisenstandt and Kenneth M. Pollack "Armies of Snow and Armies of Sand:
The Impact of Soviet Mlitary Doctrine On Arab Militaries", The Middle East Journal,
Yol: 55 No:4, Autumn, 200 1 , s. 552.
794 Ahmed Hassan İbrahim, Egyptian-American Relation, (1967- 1 9 70) The View From
Egypt, (Basılmamış Doktora Tezi), University Of Chicago, 1 992, s. 88-89.
795 Galia Galan, a.g.e, s. 69.
796 Dani Asher, a.g.e, s. 68.
295
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
MIG - 1 9 40 MIG - 1 9 ?
MIG - 1 7 1 00 MIG - 1 5 - 1 7 1 65
su - 7 55 su -7 105
TU - 1 6 30 TU - 1 6 15
IL - 28 43 IL - 28 28
Toplam 43 1 Toplam 4 6 3 184 .
296
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O C U O L AY L A R I
297
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
298
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
299
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
807 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-lsrail Savaş/an (1 948-1 988), s. 286.
808 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 301.
809 David A. Kom, a.g.m, s.37.
810 Muharrem Varol, "Tarihsel Perspektifte Ortadoğu'da ABD Politikaları", Büyük Or
tadoğu Projesi (Edil: Atilla Sandıklı, Kenan Dağcı), Tasam Yayınları, İstanbul, 2006,
s . 1 10.
300
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TAD O G U O L AY L A R I
301
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O ll'l' A l l O G lJ M Ü C A D E L E S İ
302
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
revlendirildi817.
303
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
304
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A RA S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
305
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
306
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTAD O G U O L AY L A R I
307
SÜPER GÜÇLE R i N ORTADOCU MÜCADELESİ
830 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 306-310.
308
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
309
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O GU M Ü C A D E L E S İ
310
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L LA R I A RA S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L A Y L A R I
311
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
312
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L LA R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
313
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
314
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I ARAS I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
8 5 1 Isabella Ginar and Gideon Rarnez "The Expulision of Soviet Adivers from Egypt
in 1 972" The Cold War in the Middle East (Regional Conflictand the Superpo wers
1 96 7- 1 9 73), (Edit: Nigel Ashton), New York, 2003, s. 136.
852 Steven L. Spigel a.g.m, s. 267
853 Galia Golan, a.g.e, s. 82.
315
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O RT A D O Ô U M Ü C A D E L E S İ
316
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
317
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
318
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
319
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
320
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L LA R I ARA S I N DA M I S I R E K S E N L İ O RTA D O G U O L AY L A R I
321
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
322
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A R A S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TAD O G U O L AY L A R I
323
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
Güvenlik Konseyi;
324
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I AR A S I N DA M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
325
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
891 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-lsrail Savaşları (1 948- 1 988), s. 334.
892 Tercüman Gazetesi, 26 Ekim 1 973, s. !.
893 Tayyar Arı, a.g.e, s . 367.
894 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-lsrail Savaşları (1948- 1 988), s. 336.
326
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I ARAS I N DA M I S I R E K S E N L İ O R T A D O G U O L AY L A R I
327
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA O O G U M Ü C A D E L E S İ
899 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948- 1 988), s. 336-337
900 William L. Cleveland, a.g.e, s . 4 1 9 .
901 Tercüman Gazetesi, 8 Ekim 1 973, s . ! .
902 Tayyar Arı, a.g.e, s. 368.
903 Cengiz Çandar, a.g.e, s. 30.
328
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I A RA S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
904 Rebecca Sarah Murphy, Cold Peace And The Dynamics Of Post-Rivalry Relations (Ba
sılmamış Doktora Tezi}, Columbia University, 2007, s. 355.
905 Zaki Shalam, "Israel's Traumatic Pre- 1 96 7 War Experience and lts Implications for
Israel's Foreign Policy, " The Cold War in The Middle East (Regional Conflict And Su
per Powers 1 96 7- 1 9 73), ( Edit: Nige! J. Ashton), New York, 2007.
906 Shibley Telhami," From Camp David to Wye: Changing Assumptions in Arab-lsraeli
Negotiations", The Middle East Journal, Vol:53, No:3, Summer 1 999, s. 380.
329
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
907 Fahir Armaoğlu, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1 948-1 988), s. 337-339.
908 Andrej Kreutz, a.g.e, s. 1 1 5.
909 Barry Rubin, "Jeopolitik ve Ortadoğu", (Çev: Alper Şen), Avrasya Dosyası Jeopolitik
OzeL C. 8, S.4, Ankara,2002, s. 47.
330
1 9 6 0 - 1 9 7 3 Y I L L A R I ARA S I N D A M I S I R E K S E N L İ O R TA D O G U O L AY L A R I
331
Sonuç
333
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
334
SONUÇ
335
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N ORTA D O CU M Ü C A D E L E S İ
336
SONUÇ
337
Kay n a kça
1. ARŞİV KAYNAKLARI
1. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
BCA, Fon Kodu: 030-01 , Kutu No: 1 26, Dosya No: 8 1 1 , Belge No: 14
BCA, Fon Kodu: 030-01 , Kutu No: 69, Dosya No: 433, Belge No: 1
BCA, Fon Kodu: 030-01 , Kutu No: 144, Dosya No: 80, Belge No: 3
BCA, Fon Kodu: 030-0 1 , Kutu No: 35, Dosya No: 2 1 5, Belge No:2
BCA, Fon Kodu: 030-0 1 , Kutu No: 1 3 1 , Dosya No: 850,Belge No:2
BCA, Fon Kodu: 030-01 , Kutu No: 68, Dosya No: 43 1, Belge No: 6
BCA, Fon Kodu: 030-01, Kutu No: 126, Dosya No: 814, Belge No: 3M
BCA, Fon Kodu: 030- 10, Kutu No: 266, Dosya No:798, Belge No: 21
BCA, Fon Kodu: 030-01 , Kutu No: 1 27, Dosya No: 825, Belge No: 1
BCA, Fon Kodu: 030-01, Kutu No: 5, Dosya No: 27, Belge No: 23
BCA, Fon Kodu: 030- 10, Kutu No: 267, Dosya No: 800, Belge No: 1 2
BCA, Fon Kodu: 030-01 , Kutu No: 101, Dosya No: 626, Belge No: 1
339
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O CU M Ü C A D E L E S İ
iV. GAZETELER
1. Cumhuriyet Gazetesi
Cumhuriyet Gazetesi, 4 Ağustos1956
Cumhuriyet Gazetesi, 25 Ağustos 1 956
Cumhuriyet Gazetesi, 30 Eylül 1 970
Cumhuriyet Gazetesi, 1 1 Ekim 1 973
Cumhuriyet Gazetesi, 13 Ekim 1 97 3
Cumhuriyet Gazetesi, 1 6 Ekim 1 973
Cumhuriyet Gazetesi, 1 7 Ekim 1 973
Cumhuriyet Gazetesi, 23 Ekim 1 973
340
K AY NA K Ç A
2. Halkçı Gazetesi
Halkçı Gazetesi, 28 Şubat 1955
Halkçı Gazetesi, 1 5 Mart 1955
3. Hürriyet Gazetesi
Hürriyet Gazetesi, 28 Ocak 1 952
Hürriyet Gazetesi, 3 lEkiml 956
Hürriyet Gazetesi, 1 4 Eylül 1 956
Hürriyet Gazetesi, 17 Eylül 1 956
4. Milliyet Gazetesi
Milliyet Gazetesi, 25 Temmuz 1952
Milliyet Gazetesi, 26 Temmuz 1 952
Milliyet Gazetesi, 25 Ağustos 1952
Milliyet Gazetesi, 22 Mayıs 1967
Milliyet Gazetesi, 26 Mayıs 1967
Milliyet Gazetesi, 30 Mayıs 196 7
Milliyet Gazetesi, 6 Haziran 1 967
Milliyet Gazetes4 7 Haziran 1 967
Milliyet Gazetesi, 8 Haziran 1 967
Milliyet Gazetesi, 9 Haziran 1 96 7
Milliyet Gazetesi, 10 Haziran 1967
Milliyet Gazetesi, 29 Haziran 1 967
Milliyet Gazetesi, 20 Haziran 1 967
341
S Ü P E R G Ü Ç L E R İ N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S İ
6. Tercüman Gazetesi
Tercüman Gazetesi, 8 Ekim 1 973
Tercüman Gazetesi, 11 Ekim 1 973
Tercüman Gazetesi, 25 Ekim 1 973
Tercüman Gazetesi, 26 Ekim 1 973
7. Ulus Gazetesi
Ulus Gazetesi, 23 Mart 1 945
Ulus Gazetesi, 10 Aralık 1 952
Ulus Gazetesi, 4 Kasım 1 956
Ulus Gazetesi, 20 Haziran 1 956
Ulus Gazetesi, 1 1 Ağustos 1 956
8. Vatan Gazetesi
Vatan Gazetesi, 3 1 Ekim 1 956
Vatan Gazetesi, 6 Kasım 1 956
Vatan Gazetesi, 9 Kasım 1956
Vatan Gazetesi, 2 1 Temmuz 1972
Vatan Gazetesi, 23 Ekim 1 973
V. TETKİK ESERLER
ABU- EL FETH, Ahmet, Mısır İhtilali 'nin İç Yüzü ve Nasır, (Çeviren:
Nusret Kuruoğlu), Rek-Tur Kitap Servisi, İstanbul, 1 965.
ACAR, C.İrfan, Lübnan Bunalımı ve Filistin Sorunu, Türk Tarih Ku
rumu Yayınları, Ankara, 1 989.
ACHCAR, Gılbert, Kaynayan Ortadoğu, İthaki Yayınları, İstanbul, 2004.
342
K AY NA K Ç A
343
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
ASHER, Dani, The Egyptian Strategy for The Yom Kippur War (Çev:
Moshe Tlamin), McFarland, America, 2009.
ATHERTON, Alfred, "The United State and The Suez Crisis The
Uses and Limits of Diplomacy" , The Suez-Sinai Crisis 1 956 (Edit:
Selwyn Ilan Toren and Moshe Shemesh), Ben Gurion Univer
sity of The Negev, London, 1 990.
AWAD, Mohamed, "Egypt, Great Britain And The Sudan", The Middle
East Journal, Vol: 1 , No:3, July, 1 947.
BARAK, Eitan, "On The Power of Tacit Understandings Israel, Egypt
and Suez Canal", The Middle East Journal, Vol: 58, No:3, Sum
mer, 2004.
BİLGİN, Mustafa, Britain and Turkey in The Middle East, Tauris Aca
demic Studies, New York, 2007.
344
K AY N A K Ç A
345
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S i
FERRIS, ]esse, Egypt, The Cold War, And The Civil War In Yemen, (1 962-
1 966), (Basılmamış Doktora Tezi), Princeton University, 2008.
FREEDMAN, O. Robert, "Moscow and The Arab-Israeli Conflict
Since 1 967", The Arab-Israeli Conjlict (Edit: Yehuda Lukas and
Abdalla M. Battalı ), Landon, 1 988.
____ , The Soviet Union And Egypt, (1 945-1 955), Tel-Aviv Uni
versity, Landon, 1 993.
346
K AY N A K Ç A
347
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O C U M Ü C A D E L E S i
348
KAY N A K Ç A
KREUTZ, Andrej, Russia in The Middle East, (Friend or Foe ?), Lon
don, 2007.
KÜRKÇÜOGLU, E. Ömer, Türkiye 'nin Arap Ortadoğu 'suna Karşı Po
litikası, Barış Kitap, Ankara, 1 972.
LAFEBER, Walter, A merica, Russia and Cold War (1 945-1 992), Cor
nell University, 1 993.
LENCZOWSKİ George, Soviet Advances in The Middle East, Ameri
can Enterprise Institute, Washington, 1 97 1 .
LITTLE, Douglas, A merican Orientalism (The United States and the
Middle East Since 1 945), The University of North Carolina, 2008.
LOIS, Wm. Roger, The British Empire in the Middle East, (1 945-1 951),
(Arab Nationalism, The United States and Postwar Imperialism),
Oxford University Press, Oxford, 1 984.
MALİN, Martin Benjarnin, Entrepreneurial Statecraft: Egypt And The
Superpowers, (1 952-1 967), (Basılmamış Doktora Tezi), C olum
bia University, 1 995.
MANDEL, Daniel, H.V. Evatt and the Establishment ofisrael (The Un
dercover Zionist ), Melbourne, 2003.
MANSFİELD, Peter, Mısır İhtilali ve Nasır, (Çev: Ergün Tuncalı), Ki
tapçılık Ticaret, İstanbul, 1967.
MARSOD, Afaf Lutfı Al-Sayyid, Mısır Tarihi (Arapların Fethinden
Bugüne), (Çev: Gül Çağalı Güven), Tarih Vakfı, İstanbul, 2007.
MCGHEE, George, (A merika Eski Büyükelçisi), ABD-Türkiye-NA TO
Ortadoğu, (Çev: Belkıs Çorakçı), Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1 992.
MCNAMARA, Robert, Britain, Nasser and the Balance ofPower in The
Middle East (1 952 - 1967 ), University of lreland, London, 2003.
MEITAL, Yoranı, "The Khartoum Conference And Egyptian Policy
After The 1 967 War: Reexamination", The Middle East Journal,
Yol: 54, No: l , Winter, 2000.
MEMİŞ, Ekrem, Kaynayan Kazan Ortadoğu, Çizgi Kitapevi, Konya, 2006.
MERİH, Turgay, Soğuk Savaş ve Türkiye, (1 945 - 1 960), Ebabil Ya
yınları, Ankara, 2006.
349
S Ü P E R G O C,' l . 11. R I N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
NOLTE, H. Richard, "United States Policy and The Middle East", The
United States and The Middle East (Edit: Georgiana G. Stevens),
Columbia University, 1 964.
OREN, B. Michael, Sıx Days Of War (June 1 967 and The Making of
The Modem Middle East), Oxford University, 2002.
ÖNER, Ali, Dünden Bugüne Filistin, Ekin Yayınları, İstanbul, 2006.
PERRY, Glenn Earl, United States Relations With Egypt, (1 951-1 963),
Egyptian Neu tralism and The American Alignment Policy, (Ba
sılmamış Doktora Tezi), University Of Virginia, 1963.
350
K AY N A K Ç A
351
S Ü P E R G Ü Ç L E R i N O R TA D O G U M Ü C A D E L E S İ
SMOLONSKY, M. Oles, The Soviet Union and The Arab East Under
Khrushchev, Bucknell University, New Jersey, 1 974.
SOYSAL, İsmail, "1955 Bağdat Paktı", Belleten, C.LV, S.21 2, Ankara, 1 99 1 .
352
KAY N A K Ç A
353
S Ü P E R GÜÇLE R i N ORTADOCU MÜCADELESİ
354
Ekler
SUfliYe
'
.......
o
f '' *•
(Wılliam L Cleveland, Modem Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008, s. 294.)
355
S Ü P E R G Ü Ç LE R i N ORTA D O C U M Ü C A D E L E S İ
(William L Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008, s.296.)
356
EKLER
(Williarn L. Cleveland, Modem Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008, s. 346.)
357
S Ü P E R GÜÇLE R İ N ORTA D O G U M Ü C A D E L E S İ
358
EKLER
/'
MISIR
359