11/04/2023

LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID

1932 Domagk đã phát hiện ra tác dụng kháng khuẩn của
Prontosil

CÁC SULFAMID KHÁNG KHUẨN

Ths. PHAN THỊ THANH THỦY

Gerhard Johannes Paul Domagk

1895 -1964. Nobel 1939

1 2

LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID

1935 Bovet và Trefuel phát hiện ra rằng protosil không có tác Vào cơ thể prontosil đã chuyển hóa thành chất khác có tác dụng
dụng trên in vitro mà chỉ có tác dụng trên in vivo kháng khuẩn

In vitro

Prontosil ?

In vivo

3 4

1
 11/04/2023

LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID

Muối azoic
+
HCl H
H2NSO2 NH2 + NaNO2 H2NSO2 [N N ] Cl-

Sulfanilamid
NH2

H2N

Jacques Tréfouël Daniel Bovet ( Nobel 1957 )

H2N N N SO2NH2
(1897-1977) (1907 - 1992 )
NH2

5 6

LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID

Khi thay thế sulfanilamid bằng amin khác cho sản phẩm không Khi thay thế m - aminophenol bằng chất khác cho sản phẩm
có tác dụng kháng khuẩn
có tác dụng kháng khuẩn
+ +
HCl H HCl H
NH2 + NaNO2 [N N ] Cl- H2NSO2 NH2 + NaNO2 H2NSO2 [N N ] Cl-

anilin
NH2
Sulfanilamid
OH
H2N

H2NSO2 N N OH
H2N N N

NH2

7 8

2
 11/04/2023

LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID

Bovet và trefuel thử và thấy sulfanilamid có tác dụng kháng
khuẫn trên cả in vitro và trên in vivo. Ngòai ra sản phẩm
H2NO2S N N NH2 acetyl sulfanilamid xuất hiện trong nước tiểu

H2N

H2 sulfanilamid H2NSO2 NH2

CH3COOH
H2NSO2 NH2 H2N NH2

H2N
Sulfanilamid

CH3CONH SO2NH2

9 10

LỊCH SỬ TÌM RA SULFAMID

KHÁNG SINH VÀ SULFAMID
Sulfanilamid đã trở thành sulfamid đầu tiên trong lịch sử. Việc
phát hiện ra prontosil và sulfanilamid mở ra một kỷ nguyên
mới cho việc hóa trị liệu các bệnh nhiễm khuẩn. Dựa trên cấu
trúc sulfanilamid người ta đã tổng hợp rất nhiều sulfamid
trong đó khoảng 40 loại được sử dụng làm thuốc.

1NH225000 sulfamid
H2RNSO SONH
2NHR
2 2

Kháng sinh SULFAMID

40 sulfamid söû duïng

11 12

3
 11/04/2023

Câu 58: Sulfamid nào không có tác dụng

kháng khuẩn
Liên quan cấu trúc – tác
dụng H2N SO2N
S
N
H SO2N N
N H

Phải ở vị trí MeO OMe

para- Cấu trúc H2N SO2N

N

chung
H H
N
N 2
N
S
O
N
2
H
N
S
H2N C SO2N
H2 H
N

R2NH SO2
H2N C SO2NH2

NHR1 H2

sulfamid
Phải giữ
nguyên,
không
thế

13 14

ĐIỀU CHẾ SULFAMID

R2NH SO2 NHR1 Đi từ anilin

Bảo vệ nhóm amin

sulfamid Acetyl hóa

NH2 + (CH3CO)2O NHCOCH3

Formyl hóa
H2N SO2NHR2 NH2 + HCOOH NHCOCH3

Urethan hóa
NH2 + ClCOOC2H5 NH COOC2H5

15 16

4
 11/04/2023

ÑIEÀU CHEÁ SULFAMID

clorosulfon hóa NHCONH3 + HO-SO2Cl SO2Cl NHCONH3

CH3COHN H + HO SO2 Cl CH3COHN SO2Cl

Acid clorosulfonic
p-aminobenzensulfochlorid
SO2Cl NHCONH3 + NH3 NH2SO2 NHCONH3
Tạo nhóm sulfamoyl nhờ tác dụng của NH3 hay RNH2
NH3
CH3CO NH SO2NH2
CH3COHN SO2Cl RNH
2 CH3CO NH SO2NHR H2N SO2NH2 + (CH3CO)2O H2N SO2NHCOCH3

17 18

ĐIỀU CHẾ SULFAMID

Thủy phân giải phóng sulfamid

X?

CH3CO NH SO2NH2 Sulfanilamid Sulfaguanidin

HCl NaOH

HCl.NH SO2 NH2 H2N SO2 NHNa

X?

NaOH
HCl Sulfanilamid Sulfacetamid

H2N SO2 NH2 H2N SO2 NH2

19 20

5
 11/04/2023

TÍNH CHẤT SULFAMID

ĐIỀU CHẾ SULFAMID
Tính chất lý học
Đi từ các sulfamid có sẵn
Các sulfamid thường ở dạng tinh thể trắng hoặc hơi vàng nhạt
trừ prontosil, không mùi vị đắng . Ít tan trong nước , benzen,
NH NH
H2N SO2NH2 + H2N C H2N SO2 NH-C
chloroform. Tan trong alcol, glycerin, aceton.
NH2 NH2 Tính chất hóa học
Sulfanilamid Guanidin Sulfaguanidin Tính acid O O
NaOH
H2N SO2NH2 + (CH3CO)2O H2N SO2NHCOCH3 H2N SO2NH2 H2N S=NH H2N S=NH

Sulfanilamid Anhydric acetic Sulfacetamid OH H linh động ONa

Cho tủa muối Ag, Cu, Co
N
H2N SO2 NH-C
NH HC
NH2
+ C H2N SO2 NH Tính base
OHC
N
HCl HCl.
Sulfaguanidin Acid propagilic Sulfadiazin
H2N SO2NH2 H2N SO2NH2

21 22

TÍNH CHẤT SULFAMID

TÍNH CHẤT SULFAMID
Nhóm amin thơm cho phản ứng diazo hóa thường dùng để Nhân benzen cho các phản ứng thế → định tính hay định lượng
định tính và định lượng

+
HCl H SO2NH2 SO2NH2
H2NSO2 NH2 + NaNO2 H2NSO2 [N N ] Cl-
+ Br2
Sulfanilamid
OH Br Br
NH2 NH2
H2NSO2 N N

OH

23 24

6
 11/04/2023

TÍNH CHẤT SULFAMID

SO2NH2 SO2NH2
Br Br Nhóm NH2 có thể phản ứng với p-dimethylaminobenzaldehyd (
PDAB) cho sản phẩm có màu có thể dùng để định tính và định
Br Br lượng
SO2NH2 NH2 NH2
CH3

+ Br2 ?
SO2NH2 SO2NH2 H2NSO2 NH2 + HOC N
Br Br
CH3
NH2
Br Br CH3
NH2 NH2
H2N N=CH N
CH3

25 26

TÍNH CHẤT SULFAMID KIỂM NGHIỆM SUlFAMID

Khi đốt các sulfamid trong ống nghiệm →cặn có màu khác
Định tính
Các phản ứng màu
Sắc ký Rf

Phổ hồng ngoại

Tử ngoại IR UV

Thử tinh khiết

Clorid
Sulfat
Giảm khối lượng do sấy khô
Tạp chất liên quan

27 28

7
 11/04/2023

KIỂM NGHIỆM SUlFAMID

Định lượng
Diazo hóa
+
HCl H
H2NSO2 NH2 + NaNO2 H2NSO2 [N N ] Cl-

KI + hồ tinh bột Tropeolin OO Chuẩn độ thế

Chỉ thị ngọai Chỉ thị nội pp dụng cụ

29 30

KIỂM NGHIỆM SUlFAMID

Phương pháp quang

CH3
H2NSO2 NH2 + HOC N
CH3

CH3
H2N N=CH N
CH3

Màu vàng
Phương pháp ?

Đo màu

31 32

8
 11/04/2023

KIỂM NGHIỆM SUlFAMID

Đònh lượng sulfamid bằng phương pháp acid-base

NaOH 0,1N
sulfadiazin, sulfacetamid Chuẩn độ môi
( acid mạnh ) trường nước

Natrimethylat 0,1N
xanh thymol (CT)
Các sulfamid Chuẩn độ môi
( acid yếu ) trường khan
dimethylformamid

HClO 4 0,1N
Tím tinh thể (CT)
Các sulfamid
( base yếu ) Chuẩn độ môi
trường khan
Acid aceic băng

33 34

KIỂM NGHIỆM SUlFAMID

Phương pháp kết tủa

H2NSO2 NH2 + AgNO 3 H2N SO2NHAg

Cân

35 36

9
 11/04/2023

Dược động học Dược động học

Tốc độ thải trừ của sulfamid phụ thuộc :
o Hấp thu: tốt qua PO
▪ pH nước tiểu:
o Phân bố: tốt qua các mô kể cả não, nhau thai
o pH kiềm: làm tăng đào thải
o Chuyển hoá: ở gan tạo các dẫn chất acetyl hoá không
có hoạt tính nhưng độc tính giống chất mẹ dễ kết tinh ở o pH acid: làm giảm đào thải, làm các sulfamid và

đường tiết niệu dẫn chất acetyl dễ kết tinh ở thận

o Đào thải: chủ yếu qua thận, cần giảm liều khi có suy ▪ Dung lượng nước tiểu: lượng nước tiểu càng nhiều,
thận nặng lượng sulfmaid thải trừ càng lớn

37 38

TÁC ĐỘNG DƯỢC LỰC

Phổ kháng khuẩn

Tương tác thuốc Sulfamid có phổ kháng khuẩn rộng: tác dụng trên cả vi khuẩn
Gram(+) và Gram(-)
D W
D Sulfamid
D
Protein HT
SULFAMID Gram (+)
(albumin)
D tụ cầu
(staphylococcus),
Gram (-)
trực khuẩn lỵ
liên cầu
( streptococcus), Xạ khuẩn (Shigella),
phế cầu Actinomyces thương hàn
Warfarin, Methotrexat, (Samonella),
(pneumococcus) . Virus mắt hột
Phenytoin, Salicylat, màng não cầu E.Coli…..
Probenecid, Barbiturat… ( menigococcus),
lậu cầu (gonococcus)

Tăng nồng độ thuốc tự do/ độc tính

39 40

10
 11/04/2023

CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG CỦA SULFAMID

Nguyên liệu tổng hợp DNA của VK
Cạnh tranh giữa sulfamid và PABA
PABA có tác dụng hoạt hóa môt số enzym cần thiết cho sự
phát triển của vi khuẩn
Do có cấu trúc tương tự nên sulfamid cũng tác dụng với
enzym
enzym
PAB Tác dụng
Hoï
Baáatthoaï
hoùaât

Sulfamid

41 42

Quá trình tổng hợp acid folic Cơ chế tác động

43 44

11
 11/04/2023

Các lưu ý khi dùng sulfamid

Tác động ở 2 giai đoạn khác
nhau thuộc quá trình biến
dưỡng của VK
sulfamid chỉ tác động trên những vi khuẩn tự tổng hợp lấy acid
folic còn nhũng vi khuẩn không tự tổng hợp acid folic hoặc có
khả năng lấy acid folic từ môi trường thì không chịu tác động
bởi sulfamid. Điều này giải thích vì sao tế bào của người không
bị sulfamid tác động.
Acid
folicăn
Thức

Hiệp lực bội tăng

45 46

Tác dụng phụ

Cơ chế đề kháng của VK
Tiết niệu: sản phẩm acetyl hóa khó tan sẽ lắng đọng và kết
tinh thành sỏi ở thận hoặc niệu quản gây bí tiểu tiện, đái ra
o Biến đổi enzyme chuyển hóa PABA
máu, gây cơn đau do sỏi thận
o Thay đổi con đường biến dưỡng để tổng hợp acid folic
o Vi khuẩn tạo ra nhiều PABA

Uống nhiều nước, hoặc dùng kèm NaHCO3

47 48

12
 11/04/2023

Tác dụng phụ

Tác dụng phụ
Da: ngứa, ban đỏ, nhạy cảm với ánh sáng, hội chứng Steven -
Tiêu hóa: buồn nôn, tiêu chảy, chán ăn, viêm gan
Jonhson

49 50

Tác dụng phụ Tác dụng phụ

Máu: thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu Tai biến khác: viêm đa dây thần kinh, RL thần kinh, viêm tĩnh
mạch, viêm não ở trẻ sơ sinh

51 52

13
 11/04/2023

MỘT SỐ SULFAMID KHÁNG KHUẨN CHÍNH SULFAMID TOÀN THÂN

Phân lọai
Sulfamid tác động toàn thân ➢ Sulfamid tác dụng nhanh
Hấp thu tốt qua đường tiêu hóa và khuếch tán tốt tới các tổ ➢ Hấp thu, thải trừ nhanh nên phải uống nhiều lần.
chức trong cơ thể. Nhóm này lại có thể chia ra thành:
➢ Ít liên hợp protein
Sulfamid tác động nhanh
➢ Liên hợp glucuronic nhiều
Sulfamid tác động chậm
Sulfamid tác động trung gian ➢ Thường là những sulfamid thế hệ đầu

Sulfamid tác động tại chỗ ➢ Dễ gây kết tinh ở thận

➢ Đào thải nhanh ít tích lũy nên tương đối ít độc
Ít hấp thu vào máu nên chỉ tác dụng tại chỗ
Sulfamid đường ruột
Sulfamid đường tiểu
Sulfamid dùng ngòai

53 54

SULFANILAMID SULFATHIAZOL

H2N SO2 NH2

S
H2N SO2 NH
C6H8N2O2S P.t.l 172,2
C9H9O2N3S2
N p.t.l. 255,33
Tên khác: Streptocid trắng, Prontosil album; Prontylin; Streptocide.
Teân khaùc: thiazomid Enterobiocine; Sulzol
Tên khoa học: 4-Aminobenzenesulfonamid, p- anilinesulfonamid
Teân khoa hoïc: 4-Amino- N- 2-thiazolylbenzene sulfonamid

Ñieàu cheá
Điều chế S
H2N S
CH3CONH SO2 Cl + CH3CONH SO2 NH
CH3CONH SO2 Cl + NH3 CH3CONH SO2 NH2 N N

Thủy phân S Thuûy phaân S

CH3CONH SO2 NH H2N SO2 NH
CH3CONH SO2 NH2 H2N SO2 NH2
N N

55 56

14
 11/04/2023

SULFATHIAZOL
SULFADIAZIN
Tính chaát.
N
Boät keát tinh traéng hay hôi vaøng nhaït, khoâng muøi vò hôi ñaéng. H2N SO2 NH
Nhieät ñoä noùng chaûy. 202-202.5oC. pKa 7,2. C10H10O2N2S N
p.t.l 250,28
Tan trong aceton, acid voâ cô loaõng, dung dòch KOH vaø NaOH , Teân khaùc: Adiazin, Diazyl ; Sulfolex
nöôùc ammoniac vaø carbonat kieàm.. ít tan trong nöôùc; hôi tan Teân khoa hoïc: 4-Amino- N- 2-pyrimidinylbenzen sulfonamid

ethanol. Thöïc teá khoâng tan trong cloroform, ether. Ñieàu cheá
N N
Chæ ñònh CH3CONH SO2 Cl + H2N CH3CONH SO2 NH
N N
Duøng trong ñieàu trò töø naêm 1940 vaø laø moät trong nhöõng N Thuûy phaân N
sulfamid coù taùc duïng toát nhaát choáng tuï caàu, laäu caàu, maøng naõo CH3CONH SO2 NH H2N SO2 NH
N N
caàu, pheá caàu. Ít ñoäc deã haáp thu ñaït nhanh noàng ñoä cao trong
maùu. Tyû leä acetyl hoùa khoaûng 30%.

57 58

SULFADIAZIN
N
SO2N N S
H H2N SO2N Tính chaát.
H
MeO OMe N
N
Boät keát tinh traéng hay traéng ngaø trôû thaønh saãm daàn ngoaøi
H
N
2
H2N SO2N
H
S
O
N
2
N
N aùnh saùng, khoâng muøi vaø gaàn nhö khoâng vò. Raát ít tan trong
H
N
S nöôùc ,ít tan trong coàn vaø aceton, thöïc teá khoâng tan trong
H
N
2
C
H3H2N C SO2N
H
H2
ether vaø chloroform, Tan trong caùc acid voâ cô loaõng vaø
N
O
S
N
N
2
H
N
trong caùc dung dòch hydroxyt kieàm, nöôùc amoniac.
N
H2
C
H3
H2N C SO2NH2
N H2
S
O
N
H
2 Nhieät ñoä noùng chaûy: 252-256oC
N
N
H2N SO2 N
N
Ag

59 60

15
 11/04/2023

Chæ ñònh .
Ñôn thuoác trò nhöùc raêng
➢Sulfadiazin laø moät trong soá ít sufamit conø söû duïng hieän
nay.Ít tan nhöng haùâp thu nhanh vaø baøi tieát chaäm nhanh Sulfadizin 1vieân
X 2 laàn / ngaøy x 2 - 3 ngaøy
choùng ñaït noàng ñoä cao trong maùu. Dexamethason 1vieân
➢Treân invitro noù taùc duïng keùm sulfathiazol nhöng invivo
maïnh hôn vaø ít ñoäc hôn

Lieàu duøng.
➢5-10g/ ngaøy
➢Hieän nay cheá phaåm baïc sulfadiazin ñöôïc söû duïng nhieàu
döôùi daïng thuoác môõ ñeå trò nhieãm truøng ngoøai da

61 62

SULFAMID TAÙC ÑOÄNG CHAÄM

SULFAMID DAÃN CHAÁT PYRIMIDIN
CH3 CH3
N N Goàm nhöõng sulfamid haáp thu nhanh vaøo maùu nhöng toàn taïi
H2N SO2 NH H2N SO2 NH
laâu trong cô theå,
N N
CH3
Sulfamerazin Sulfadimerazin
khaû naêng lieân hôïp vôùi protein lôùn neân thaûi tröø chaäm.

Chæ ñònh.
Haáp thu nhanh hôn
sulfadiazin vaø baøi tieát
chaäm hôn neân ñaït noàng
ñoä cao hôn trong maùu.
Taùc duïng toát vôùi pheá
caàu, maøng naõo caàu.
Daïng acetyl hoùa töông
ñoái deã tan.
Lieàu duøng.
4-5 g/ ngaøy
Daïng muoái Na coù teân
Solumedin
Chæ ñònh. Ít bò acetyl hoùa (10%) tieän cho vieäc trò lieäu vì chæ caàn duøng moät
Taùc duïng toát vôùi
lieàu duy nhaát trong ngaøy.
pheá caàu, maøng
naõo caàu
Deã tan trong nöôùc Caùc sulfamid naøy ñeåu coù chöùa trong phaân töû nhoùm CH3O,
hôn sulfadiazin vaø maát nhoùm naøy thì khoâng coøn taùc duïng keùo daøi.
sulfamerazin , ít
keát tinh ôû thaän.
Lieàu duøng .
Caån thaän vôùi nhöõng ngöôøi nhaäy caûm ví thuoác coù theå tich luõy
3-4 g/ngaøy

63 64

16
 11/04/2023

SULFADIMETIN
SULFADIMETIN
Tính chaát
OCH3
N Boät keát tinh traéng, Ñoä tan trong nöôùc ôû 15oC: 0.12 g/100 ml,
H2N SO2 NH N ôû 30oC: 0.30 g/100 ml. Tan nhieàu hôn trong nöôùc noùng
C12H14N4O2 OCH3 p.t.l. 278,33 (khoaûng 1:60). Dung dòch nöôùc trung tính vôùi giaáy quì. Ñoä
Teân khaùc: Sulfadimethoxypyrimidin Elkosin ; Elcosine; Elkosil; Domain; tan trong nöôùc tieåu ôû 37oC: 360 mg/100 ml ôû pH 5.5 vaø 1100
Teân khoa hoïc: 4-Amino- N- (2,6-dimethyl-4-pyrimidinyl) benzene sulfonamid mg/100 ml ôû pH 7.5. Hôi tan trong alcol, aceton. Thöïc teá
Ñieàu cheá
khoâng tan trong benzene, ethee, cloroform. Deã tan trong
NH2
CH3
HCl loaõng vaø dung dòch NaOH.
N N
CH3CONH SO2 Cl + CH3O CH3CONH SO2 NH Chæ ñònh
N N
CH3 Haáp thu nhanh , thaûi tröø chaäm , ít acetyl hoùa, ít keát tinh ôû thaän
OCH3
OCH3
N
CH3
N Lieàu duøng.
Thuûy phaân
SO2 NH H2N SO2 NH
CH3CONH N 2-4g/ngaøy
N
CH3 OCH3
65 66

SULFAMETHOXYPYRIDAZIN SULFADOXIN
N
H2N SO2 NH OCH3 H2N SO2 NH N
C11H12N4O3S N N p.t.l. 280,31
Teân khaùc: Quinoseptyl; Lederkyn; Midicel; Midikel; Sulfalex; Sulfdurazin; C12H14N4O4S OCH3 OCH3 p.t.l. 310,33

Teân khoa hoïc: 4-Amino- N- (6-meth oxy-3-pyridazinyl) benzenesulfonamid Teân khaùc:: Fanzil. Animar, Borgal, fanasil
Chæ ñònh Teân khoa hoïc: 4-Amino- N- (5,6-dimethoxy-4-pyrimidinyl) benzenesulfonamid

Haáp thu nhanh vaø thaûi tröø raát chaäm neân chæ caàn uoáng 1g / Chæ ñònh
ngaøy.Ñoäc tính töông töï caùc sulfamid khaùc nhöng khi ngoä Thaûi tröø raát chaäm chæ caàn duøng 1g / tuaàn
ñoäc thì ñaëc ñieåm thaûi tröø chaäm laïi laø ñieåm baát lôïi. Sulfadoxin töø laâu ñaõ ñöôïc duøng phoái hôïp vôùi pyrimetamin
Neáu theá H cuûa -SO2NH baèng CH3CO ta ñöôïc trong cheá phaåm fansidar duøng trò soát reùt
acetylsulfamethoxy - pyridazin khoâng ñaéng thích hôïp vôùi treû
em.

67 68

17
 11/04/2023

Cô cheá taùc duïng cuûa fansidar

SULFAMID TAÙC ÑOÄNG TRUNG GIAN

Pteridin PABA
Haáp thu nhanh vaø toác ñoä thaûi tröø vöøa phaûi

Phaân taùn ñeàu trong cô theå,

Sulfadoxin
Acid folic
It bò acetyl hoùa thöôøng uoáng ngaøy 2 laàn.

Caùc sulfamid nhoùm naøy thöôøng coù dò voøng 5 caïnh.

dihydro folic
Hieän nay moät soá sulfamid nhoùm naøy coøn söû duïng phoå bieán

pyrimetamin
Tetrahydro folic

69 70

SULFAMETHOXAZOL
SULFAMETHOXAZOL Tính chaát

H2N SO2NH Tinh theå traéêng, khoâng muøi, vò ñaéng vöõng beàn vôùi khoâng khí.
C10H11O3N3S N CH3 253,28 Khoâng tan trong nöôùc, ether, chloroform, tan trong alcol,
O
Teân khaùc: Gantonol, sulfamethylisoxazol; sufamethoxizol,sulfisomezol, aceton.
Teân khoa hoïc: 4-Amino-N-(5-methyl-3-isoxazolyl)benzenesulfonamid
Nhieät ñoä noùng chaûy. 167oC

Chæ ñònh
Ñieàu cheá
NH2 CH3CONH SO2NH
Ñaây laø sulfamid ñöôïc duøng phoå bieán hieän nay thöôøng duøng
CH3CONH SO2Cl +
H3C O
N N
O
CH3 trò nhieãm truøng ñöôøng tieåu, nhieãm truøng da. Bactrim coù theå
thay theá cloramphenicol ñeå choáng thöông haøn
H2O
CH3CONH SO2NH H2N SO2NH
N CH3
O N CH3
O

71 72

18
 11/04/2023

Lieàu duøng. Cô cheá taùc duïng cuûa Bactrim

2g x 2 laàn/ngaøy
Pteridin PABA
Đaëc bieät ñöôïc söû duïng phoái hôïp vôùi khaùng sinh khaùc cho
taùc duïng toát. Thí duï:
Bactrim sulfamethoxazol
Acid folic

Sulfamethoxazol 800 mg
Trimetoprim 160 mg
trimethoprim
dihydro folic

Tetrahydro folic

73 74

SULFAMID TAI CHOÃ

SULFACETAMID
Sulfamid ñöôøng tieåu
H2N SO2NHCOCH3
Noùi chung coù theå duøng nhöõng sulfamid treân ñeå trò nhieãm
khuaån ñöôøng tieåu. Ngöôùi ta thöôøng choïn nhöõng sulfamid thaûi C 8H10N2O3S p.t.l. 214,25
tröø nhanh ít acetyl hoùa deã tan. Tuy nhieân cuõng coù nhöõng Teân khoa hoïc. N- [(4-Aminophenyl)sulfonyl]acetamide

sulfamid chuyeân duøng trò nhieãm khuaån ñöôøng tieåu Thöôøng duøng döôùi daïng muoái Natri vaø ngaäm 1 phaân töû nöôùc
C8H9N2SNa,H2O p.t. l 254,25
➢Nhoùm maïch thaúng
Ñieàu cheá
➢Nhoùm dò voøng . thöôøng coù nhoùm CH3 vaø dò voøng 5 caïnh ( CH3CO)2O
CH3CONH SO2NH2 CH3CONH SO2 NH COCH3

NaOH
CH3CONH SO2 NH COCH3
H2N SO2 NH COCH3

75 76

19
 11/04/2023

SULFACETAMID Chæ ñònh.

Tính chaát. Do deã tan trong nöôùc hôn nhieàu sulfamid khaùc neân nhanh
choùng ñaït noàng ñoä cao trong maùu nhöng thaûi tröø nhanh ít
Boät keát tinh traéng hay hôi vaøng. Tan trong 150 phaàn
keát tinh . Khi söõ duïng laøm thuoác khaùng khuaån toaøn thaân thì
nöôùc ôû 20oC, trong trong 15 phaàn alcol, trong 7 phaàn
baát lôïi vì taùc duïng ngaén nhöng laøm thuoác khaùng khuaån
aceton. Tan trong acid voâ cô vaø caùc hydroxyd, carbonat.
ñöôøng tieåu thì toát vì coù theå taïo noàng ñoä cao trong nöôùc tieåu.
Kieàm. Hôi tan trong ether; trong cloroform. Dung dòch
Ñaëc bieät noù coù taùc duïng treân virus maét hoät neân ñöôïc söû
nöôùc trung tímh vôùi giaáy quyø.
duïng laøm thuoác nhoû maét. Muoái Na deã tan khoâng gaây kích
Nhieät ñoä noùng chaûy. 182-184oC
öùng nieâm maïc.

77 78

SULFAMID TAÏI CHOÃ

Sulfamid ñöôøng tieåu ( Nhoùm dò voøng )
Sulfamid ñöôøng ruoät

S O Caùc sulfamid nhoùm naøy khoâng tan vaø khoâng haáp thu qua
H2N SO2 NH CH3 H2N SO2NH N
N N
ñöôøng tieâu hoùa neân ñaït noàng ñoä cao ôû ruoät vaø ñöôïc söû
CH3 CH3 duïng trò caùc beänh ñöôøng ruoät nhö taû,lî, vieâm ruoät.
sulfamethizol sulfafurazol
Trong soá naøy tröø sulfaguanidin chuyeân bieät trò beänh ñöôøng
teân khaùc:Rufol, thiosulfil;Lucosil; Methazol teân khaùc : Sulfixoxazol, Ganstrisil ,
Renasul, Salimol; Sulfapyelon Gantrisin, Soxisolm Sulfazin, ruoät, caùc sulfamid khaùc ñeàu ñi töø nhöõng sulfamid thoâng
C9H10N4O2S p.t.l. 270,34 C11H 13N 3O3S p.t.l. 267,31 thöôøng coù gaén theâm nhöõng nhoùm chöùc laøm cho caùc chaát
naøy khoâng haáp thu qua ñöôøng tieâu hoùa vaø tacù ñoäng taïi choã.
Ñaây laø sulfamid toát nhaát ñeå trò deã tan trong nöôùc, nöôùc tieåu.
nhieãm khuaån ñöôøng tieåu do E. Coli Khueách taùn toát ø
Lieàu duøng. ñaøo thaûi nhanh qua nöôùc tieåu.
0,5g x 4-6 laàn / ngaøy Ít ñoäc vaø ít tai bieán.
nhieãm truøng ñöôøng tieåu, vieâm maøng
naõo, vieâm phoåi

79 80

20
 11/04/2023

SULFAGUANIDIN
SULFAGUANIDIN
Tính chaát.
NH2
H2N SO2NH C H2O Boät keát tinh traéng , khoâng muøi khoâng vò. ÔÛ ngoaøi aùnh saùng
NH
seõ trôû thaønh naâu. Tan trong khoaûng 1000 phaàn nöôùc laïnh,
Teân khaùc : Ganidan
10 phaàn nöôùc soâi, khoù tan trong alcol, aceton, deã tan trong
C7H10O2N4S.H2O p.t.l. 232,27
acid voâ cô loaõng, khoâng tan trong kieàm.
Teân khoa hoïc:4-Amino- N- (aminoiminomethyl) benzenesulfonamid
Ñieàu cheá Nhieät ñoä noùng chaûy 190-193oC .
NH2
NH2 Chæ ñònh.
H2N SO2NH 2 + HN 2 C
NH
H2N SO2NH C
NH
Ñaây laø sulfamid duøng phoå bieán ôû nöôùc ta. Do ít tan trong
kieàm neânkhoâng haáp thu ôû ruoät. Ít ñoäc neân coù theå duøng lieàu
cao . Tuy nhieân sulfaguanidin coù aûnh höôûng tôùi vi khuaån
ñöôøng ruoät, neân uoáng theâm men tieâu hoùa vaø uoáng keøm B1

81 82

FTALINSULFATHIAZOL FTALINSULFATHIAZOL
N Tính chaát.
COO NH SO2NH
S Boät traéng hay vaøng nhaït, khoâng muøi, vò ñaéng, ñeå laâu ngoaøi
COOH
khoâng khí seõ daàn thaãm maøu. Gaàn nhö khoâng tan trong nöôùc,
teân khaùc: Ftalazon Intestiazol; Sulfathalidine; Sulftalyl; Talidine; hôi tan trong coàn, thöïc teá khoâng tan trong ether vaø
C17H13O5N3S2 p.t.l 403,43 cloroform, deã tan trong HCl, kieàm.
Teân khoa hoïc: Acid 2-[[[4-[(2Thiazolylamino)sulfonyl] phenyl] Coâng duïng.
amino]carbonyl] benzoic
O
Ftalazon khoâng coù taùc duïng treân invitro chæ coù taùc duïng treân
Ñieàu cheá invivo . Ít haáp thu ôû ruoät neân ñaït noàng ñoä cao ôû ruoät coù taùc
H2N SO2 NH
S
O duïng trò lî, vieâm ruoät.
+
N
O Lieàu duøng.
N 3-8g . Neân uoáng keøm B1 vaø vitamin K( ftalazol laøm taêng thôøi
COO NH SO2NH
S gian ñoâng maùu).
COOH

83 84

21
 11/04/2023

SULFASALAZIN
SULFASALAZIN
Tính chaát
HO
N boät mòn maøu vaøng saùng hay vaøng naâu khoâng tan trong nöôùc
HOOC N N SO2NH , methylen clorid raát ít tan trong ethanol, tan trong dung dòch
hydroxyd kieàm loõang
Teân khaùc: azulfidin
Taùc duïng
Teân khoa hoïc: acid 2-hydroxy-5-[[4-[[(pyridin-2- yl)amino] sulphonyl]
phenyl]azo]benzoic Sulfasalazin laø tieàn chaát khi uoáng vaøo khoâng coù taùc duïng
Ñieàu cheá nhöng ôû ruoät ñöôïc vi khöaån giaùng hoùa thaønh acid 5-
N NaNO2 + N aminosalicylic (5ASA ) vaø sulfapyridin coù taùc duïng choáng
- [
H2N SO2 NH Cl N N] SO2 NH
HCl vieâm ñeå ñieàu trò vieâm ñaïi traøng
HO
+ N
[N N] SO2 NH + HOOC Sulfasalazin

85 86

SULFAMID TAÏI CHOÃ

Sulfasalazin laøm gæam haáp thu acid folic vaø digoxin.
Taùc duïng phuï: Chöa thaáy nguy cô treân phuï nöõ coù thai sulfamid duøng ngoaøi

Laøm giaûm tinh truøng treân ñaøn oâng. Noùi chung ít söû duïng caùc sulfamid trò nhieãm khuaån da do söï
Caån thaän vôùi phuï nöõ cho con buù vì coù theå laøm vaøng da treû coù maët cuûa PAB treân caùc veát thöông vaø söï taêng maãn caûm
cuûa da khi duøng sulfamid.
sô sinh
Roái loïan tieâu hoùa nhö buoàn noân , noân ôû 1/3 beänh nhaân duøng Moät soá sulfamid ñöôïc söû duïng duøng ngoaøi döôùi daïng thuoác
thuoác. boät hay thuoác môõ nhö sulfanilamid , sulfadiazin. Muoái baïc
sulfadiazin coù taùc duïng khaùng khuaån raát toát.
Coù theå laøm da vaø nöôùc tieåu chuyeån sang cam nhöng khoâng
N
ñaùng ngaïi
H2N SO2NH 2 H2N SO2 N
Thieáu maùu hay tan huyeát coù theå gaëp nhöng hieám N
Taùc duïng khaùc coù theå gaëp laø ñau ñaàu, dò öùng nhaäy caûm vôùi Ag

aùnh saùng

87 88

22
 11/04/2023

Ngoaøi caùc sulfamid treân coù moät sulfamid chuyeân söû duïng
ngoaøi da vaø khoâng chòu taùc ñoäng bôûi PAB ñoù laø sulfamilon CÂU HỎI ÔN TẬP
Sulfaguanidin dùng để điều trị nhiễm trùng
NH2 CH2 SO2ØNH2 A. Máu
B. Ruột
C. Tiểu
D. Mắt

89 90

S CH3
H2N SO2N
H N
N
Chọn ý ðúng với sulfacetamid
NH2 + (CH3CO)2O NHCOCH3
N
H2N SO2N
Ag N
NH2 + HCOOH NHOCH
A. Nhanh hấp thu vào máu, nhanh thải trừ
NH2
B. Là sulfonamide kháng khuẩn ðýờng tiểu tốt. H2N SO2N
H
NH
C. Tác dụng trên virus mắt hột nên làm thuốc nhỏ mắt NH2 + Cl2 NHCl

D. Tất cả ðều ðúng

N CH3
H2N SO2N N H2N SO2N
H H O
N
MeO OMe

91 92

23
 11/04/2023

H2N SO2NH2

93

24