11/04/2023

Sô löôïc veà beäânh lao

• Laø moät beänh xaõ hoäi gaây ra bôûi Mycobacterium

tuberculosis do Robert Koch tìm ra naêm 1882 do ñoù
coøn goïi laø vi truøng Koch hay BK
THUỐC KHÁNG LAO PHONG

Ths. Phan Thị Thanh Thủy

Robert Koch - Nobel 1905

1843 1910

1 2

Haàu heát caùc boä phaän trong cô theå ñeàu coù theå bò lao : Lao
xöông, lao haïch, lao maøng naõo, lao phoåi........... trong ñoù
• Theo thông báo của Tổ chức Y tế Thế giới tại Hội nghị
lao phoåi chieám tyû leä cao nhaát (70%).
quốc tế về lao lần thứ tư họp tại Mỹ (tháng 6/2002), trung
Laø moät trong töù chöùng nan y thöôøng gaây töû vong tröôùc kia
bình mỗi năm trên toàn thế giới có ít nhất trên 2 triệu
do khoâng coù thuoác chöõa
người tử vong do lao và khoảng 8 triệu người bị mắc lao.
Hieän nay vôùi söï tieán boä cuûa hoùa trò lieäu cuøng vôùi söï hoã trôï
• Theo thoáng keâ 2008 44% dân số Việt Nam bị nhiễm lao.
cuûa caùc phöông tieän chaån ñoaùn vaø trò lieäu hieän ñaïi beänh
Mỗi ngày có 400 người mắc bệnh lao, 55 người chết vì
lao coù theå ñieàu trò moät caùch deã daøng beänh nhaân coù theå
khoûi haún sau thôøi gian ñieàu trò bệnh lao.

Caùc thuoác choáng lao hieän nay coù ít nhöng raát hieäu quaû neáu
ñieàu tri ñuùng caùch

3 4

1
 11/04/2023

Nguyeân nhaân cuûa tình traïng gia taêng beänh lao

• Söï ñeà khaùng thuoác laø vaán ñeà ñaùng baùo ñoäng. Thí duï :
• Beänh lao thöôøng taäp trung ôû nhöõng nöôùc ngheøo laø
taïi Myõ trong nhöõng naêm 1982-1986 tyû leä ñeà khaùng
nhöõng nöôùc caùc ñieàu kieän kinh teá thaáp, caùc phöông tieän
phoøng chöõa beänh keùm. Caùc thuoác choáng lao tuy reû tieàn Rifampicin laø 0,5% ñeán 1991 laø 3%. ñeà khaùng INH
nhöng moät ca ñieàu trò lao thöôøng daøi (6-8 thaùng) do ñoù 1982-1986 laø 3% ñeán 1991 laø 7%.
ñoøi hoûi moät soá löôïng thuoác lôùn maø khoâng phaûi baát cöù
moät quoác gia naøo, moät gia ñình hay caù nhaân naøo cuõng
coù theå cuõng deã daøng ñaùp öùng. Do ñoù beänh lao khoâng
phaûi chæ laø moät hieän töôïng y hoïc thuaàn tuùy maø coøn laø
vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi.
Traän ñòa choáng lao
Trò lao nöôùc ngheøo
Maécclao
Maé lao

NHieãm lao Traän ñòa choáng lao

nöôùc giaøu

5 6

SÔ LÖÔÏC VEÀ VI KHUAÅN LAO

• HIV laøm giaûm khaû naêng mieãn dòch cuûa cô theå daãn tôùi
laøm naëng hôn beänh lao, cuï theå taêng soá beänh lao trong
soá ngöôøi nhieãm lao hay ruùt ngaén thôøi gian chuyeån töø
nhieãm lao sang beänh lao

HIV
Hình theå Mycobacterium tuberculosis

Nhieã
Maécm lao
lao
Heä mieãn dòch

7 8

2
 11/04/2023

Caáu taïo maøng mycobacterium tubeculosis ÑIEÀU TRÒ LAO THEO QUAN NIEÄM CUÕ

• Phoøng vaø phaùt hieän beänh

Toán keùm
Khoâng caàn thieát
Khaûo saùt taïi Madrat ( AÁn ñoä )
1 naêm
1ngöôøi maéc lao laây 10 ngöôøi
1 naêm
1 ngöôøi maéc lao

Caùch li

Acid mycolic

9 10

• Phaùt hieän beänh

Khoâng phaân bieät ñöôïc ngöôøi maéc • Phoøng beänh
lao vaø nhieãm lao cuõng nhö laãn vôùi chæ coù taùc duïng treân treû
moät soá beäïnh khaùc em

Thöû maùu
Chuûng BCG
thöôøng chæ duøng phaùt hieän lao phoåi

Camille Guerin
(1872-1961)
Léon Charles Albert Calmette
1863- 1933

11 12

3
 11/04/2023

ÑAËÊC ÑIEÅM TRÖÏC KHUAÅN LAO

• Hoùa trò lieäu lao cuõ • Hieáu khí tuyeät ñoái

Tröïc khuaån lao raát caàn oxy ñeå phaùt trieån. Khi thieáu oxy
Tröùôùc kia do khoâng hieåu bieát ñaày ñuû veà BK seõ ngöøng phaùt trieån vaø ôû traïng thaùi nguû. Daïng naøy
BK neân caùc phaùc ñoà ñieàu trò thöôøng laø
khoâng nhaïy caûm vôùi thuoác
➢Ñôn thuoác
o
➢Lieân tuïc O2
o
o
o
➢ Daøi ngaøy.
→ Ñieàu naøy daãn ñeán söï toán keùm, tyû leä taùi
phaùt cao, ñeà khaùng thuoác lôùn.

13 14

• Chu trình phaùt trieån vi khuaån lao

• Sinh saûn chaäm
20giôø / laàn vaø thuoác chæ coù taùc duïng vaøo luùc naøy . Ñieàu naøy
pH acid
raát quan troïng vì chæ caàn uoáng thuoác 1 laàn / ngaøy vaø phaûi Thieáu oxy
duøng trong nhieàu ngaøy. Vi khuaån phaùt trieån chaäm

pH trung tính
NhieàÑaï
u oxy
i thöïc baøo
Vi khuaån phaùt trieån
nhanh
pH trung tính
Baõ ñaäu Thieáu oxy
20 giôø Hang lao
Sau khi tieáp xuùc vôùi thuoác moät soá BK bò tieâu dieät soá coøn laïi Vi khuaån phaùt trieån chaäm

ôû traïng thaùi nguû. luùc naøy thuoác keùm taùc duïng do ñoù neân
duøng thuoác caùch quaõng (2-3 laàn tuaàn)

15 16

4
 11/04/2023

• Ñeà khaùng thuoác

Tyû leä ñoät bieán ñeà khaùng thuoác khaù cao. Trong 106 tröïc Teân thuoác Daïng tröïc khuaån lao nhaïy caûm
khuaån coù: 40 khaùng streptomycin
5 khaùng INH Streptomycin ( tröïc khuaån trong hang lao)
0,1 khaùng Rifampicin INH (tröïc khuaån trong hang lao vaø ñaïi thöïc baøo)
Pyrazinamid ( tröïc khuaån trong ñaïi thöïc baøo)
ÔÛ Vieät nam tyû leä beänh nhaân ñeà khaùng thuoác
Rifampycin Taùc duïng treân caû 3 daïng nhöng keùm treân baõ ñaäu
Streptomycin 35%
INH 19,5% Ethambutol Kìm khuaån
Rifampicin 4,5% PAS Kìm khuaån
Ethambutol 2,6%
Luoân phaûi phoái hôïp caùc thuoác choáng lao (ít nhaát laø 3 loïai )

17 18

CAÙC PHAÙC ÑOÀ TRÒ LIEÄU LAO 12 thaùng : 3 S,H/ 6S,H / 3 H

9 thaùng : 3 S,H,Z/ 6S,H
Muïc ñích
8 thaùng : 2R, S,H,Z/ 6H,E hay 2R,S,H,Z/ 6H,T
- Tieâu dieät nhanh nguoàn laây nhieãm
6 thaùng : 2R,H,Z/ 4R,H ( duøng cho treû em )
- Ngaên ngöøa söï choïn loïc ñoät bieán khaùng thuoác
Trong ñoù : S streptomicin
- Tieâu dieät heát caùc vi truøng trong caùc sang thöông traùnh
taùi phaùt H isoniazid
R rifampicin
Caùc giai ñoaïn cuûa phaùc ñoà ñieàu trò lao
Z Pyrazimamid
- Giai ñoaïn taán coâng
- Giai ñoaïn cuûng coá choáng taùi phaùt E Ethambutol
T thiacetazon

19 20

5
 11/04/2023

ISONIAZID

Tên khác: INH, Rimifon

THUỐC KHÁNG LAO THÔNG DỤNG C6H7ON3 P.t.l: 137,14
Tên khoa học: Isonicotinoylhydrazin
➢Mayer và Maly đã tổng hợp năm 1912 nhưng không biết được tác
dụng của nó
➢1964 Domagk thấy thiosemicarbazon của aldehyd benzoic có tác
dụng kháng lao.
➢Thay aldehyd benzoic bằng aldehyd nicotinic và aldehyd
isonicotinic có tác dụng mạnh hơn
➢Để điều chế aldehyd isonicotinic phải qua isoniazid

21 22

N ĐIỀU CHẾ
• Phương pháp Mayer – Maly
CH3 COOH COOC2H5 CONHNH2
NH=N-NH-CS-NH2 NH=N-NH-CS-NH2
KMnO4 C2H5OH NH2NH2
Thiosemicarbazon
H2SO4
N N N N
➢Isoniazid đã được FDA cho phép sử dụng 1952 γ - picolin Acid – isonicotinic INH
➢Cho tới bây giờ INH vẫn là một thuốc kháng lao tốt nhất • Các phương pháp khác
OH Cl
H2C COOH
NH3 POCl3 H2
HO COOH N COOH N COOH N COOH
C2H5OH
C COOH
H2 Cl
OH
Acid citric
(CH3CO)2O Zn KMnO4
N N COCH3 N C2H5 N COOH
Zn CH3COOH

Pyridin

23 24

6
 11/04/2023

TÍNH CHẤT
- N trong nhân có tính kiềm nên có thể tạo tủa với nhiều kim
• Lý tính: Bột kết tinh trắng hay hơi vàng hoặc tinh thể không màu,
loại nặng (Fe, Cu, Zn, Al)
không mùi, vị lúc đầu hơi ngọt sau hơi đắng. Dễ tan trong nước,
khó tan trong ether và chloroform Hóa tính hydrazin
• Hóa tính: - Tính khử
Hóa tính của nhân CONHNH2 COOH

- Đốt INH với Na2CO3 khan sẽ giải phóng pyridin mùi đặc biệt 4 [Ag(NH3)2NO3 + H2O + 4Ag + NH3 + NH4NO3+ N2
+
- Phản ứng thế Br2 CONHNH2 CONHNH2 N N

Br2 OH O OH
CONHNH2 O
NNH2 NNH2
N Br N Br Cu++ + N2 + Cu2O
N N
- Do trong nhân có chứa dị vòng có N bậc 3 nên INH mang tính N N
2
Tủa đỏ
chất giống alkaloid và cũng cho những phản ứng với thuốc thử Phản ứng với thuốc thử Fehling
chung alkaloid: thuốc thử dragendorff cho tủa nâu

25 26

KIỂM NGHIỆM
• Phản ứng với PDAB
• Định tính
CONHNH2 COOH

H2O Dùng các phản ứng trên

+ NH2NH2
N N
• Thử tinh khiết
+
CH3
HN C N
CH3 H CH3 Cl-, SO42 - , tro sulfat, As
NH2NH2 + COH N
CH3 CH3
N C
H
N
CH3
• Định lượng
Cation quinonid màu da cam
Thủy phân INH bằng acid hay kiểm giải phóng hydrazin. Định
• Phản ứng với vanilin: lượng hydrazin bằng phương pháp iod:
CONHNH2 CHO CONHN CH CONHNH2 COOH

H2O
+ + NH2NH2
N N
N OCHOO3 OCHOO3
NH2NH2 + I2 N2 + 4H2
Vanilin OH OH
Ftavazid tủa vàng (to nc 228 – 230o C 2Na2S2O3 + I2 2NaI + Na2S4O6

27 28

7
 11/04/2023

TÁC DỤNG DƯỢC LÝ

• Tác dụng phụ
• Isoniazid là thuốc kháng khuẩn hay diệt khuẩn phụ thuộc
Độc gan: Phát ban, vàng da, rối loạn thần kinh
nồng độ, thể lao và sự tiếp nhận của cơ thể.
Độc thần kinh: Viêm dây thần kinh vận động, cảm giác, co giật
• Nồng độ tối thiểu có tác dụng 0,025 – 0,05 μg/ ml
Viêm khớp, đau lưng
• Cơ chế tác động: Trong tế bào Mycobacteria, INH cản trở
➢ Độc tính liên quan đến sự thiếu hụt vitamin B6. Có hai giả
tổng hợp acid mycolic, phá vỡ sự tổng hợp tế bào vi khuẩn
thiết: INH kết hợp với vitamin B6 tạo thành chất không có tác
• Sự đề kháng: Khi sử dụng một mình sẽ xuất hiện những
dụng hoặc INH tranh chấp với vitamin B6 trên receptor
chủng BK đề kháng. Tỷ lệ BK đột biến kháng thuốc là 106-.
Không có đề kháng chéo giữa INH và thuốc khác trừ
ethionamid, chất có cấu trúc liên quan tới INH.

• Chỉ định: Các thể lao, mau liền sẹo, kích thích ăn ngon cơm

29 30

PYRAZINAMID Tính chaát

N CONH2
• Boät keát tinh traéng hay gaàn nhö traéng khoâng muøi hay gaàn

C5H5N3O
N
P.t.l: 123,11
nhö khoâng muøi. Ít tan trong nöôùc , cloroform, alcol vaø raát ít
tan trong ether.
Tên khoa học: Pyrazincarboxamid
Kieåm nghieäm
Điều chế
• Ñònh tính .Phoå IR. UV ( max 268 nm )

NH2 • Ñun soâi vôùi NaOH cho muøi amoniac

O CH N
NaHSO3 N COOH
+ KMnO 4 • Nhieät ñoä noùng chaûy: 188oC – 191oC
O CH
NH2 N • Phaûn öùng vôùi FeSO4
N COOH OH O - Màu cam
N FeSO4
N COOH N COOCH3 N CONH2 CONH2 N C N C
210oC/ 3-4mmHg NH NH Fe
++
CH3OH NH3 N N N 2
N COOH
N N N NaOH
+ NH3 + Fe(OH)2 Màu xanh thẩm
N

31 32

8
 11/04/2023

 Taùc ñoäng döôïc löïc

 Thöû tinh khieát
Pyrazinamid (PZA) ñöôïc duøng chuyeân bieät ñeå trò lao. PZA
• Maøu saéc vaø ñoä trong cuûa dung dòch
laø thuoác haøng ñaàu khi theâm vaøo phaùc ñoà cuøng vôùi
• Giôùi haïn acid kieàm
isoniazid, ethambutol, rifampicin, streptomycin trong ñieàu
• Taïp chaát lieân quan : Saéc kyù lôùp moûng
trò lao nhaïy caûm hay ñeà khaùng.
• Kim loïai naëng
 Cô cheá taùc ñoäng
 Ñònh löôïng
N CONH2 N COOH
• Baèng phöông phaùp moâi tröôøng khan Pyrazinamidase
Giaûm pH
N
• Thuûy phaân cheá phaåm vôùi NaOH giaûi phoùng NH3. Höùng N

NH3 vaøo H2SO4 0,05M vaø ñònh löôïng H2SO4 0,05M dö

baèng NaOH 0,1M.

33 34

ETHAMBUTOL
 Taùc duïng phuï .
CH2OH H
Chuû yeáu ôû gan neân khoâng duøng cho ngöôøi yeáu gan. Ngoaøi C2H5 C N H CH2 CH2 NH C C2H5 2 HCl
ra coù theå gaây öùc cheá thaûi tröø acid uric, ñau khôùp, soát, H CH2OH

buoàn noân, noân Teân khaùc : myambutol

C10H24N2O2 2HCl P.t.l 277,23
 Chæ ñònh.
Teân khoa hoïc. 2,2’-(1,2-Ethanediyldiimino)bis-1-butanol
Chuyeân trò lao trong giai ñoaïn ñaàu thöôøng vôùi vai troø
• Điều chế
choáng taùi phaùt trong caùc phaùc ñoà. Chæ duøng trong söï phoái
hôïp vôùi thuoác choáng lao khaùc. Bò ñeà khaùng nhanh choùng. CH3CH2
2 CH NH2 + Cl CH2 CH2 Cl Ethambutol
 Daïng duøng: vieân 500mg CH3CH2

 Lieàu duøng: 20-35mg/kg/24 giôø

35 36

9
 11/04/2023

Tính chaát
Kieåm nghieäm
• Boät keát tinh traéng , haàu nhö khoâng muøi. Tan trong  Ñònh tính: Phoå IR vaø caùc phaûn öùng treân.
cloroform, methylen clorid; keùm tan hôn trong benzen;
 Ñònh löôïng: Ñònh löôïng moâi tröôøng khan: chuaån ñoä baèng
hôi tan trong nöôùc. Daïng muoái HCl deã tan trong nöôùc
HClO4. 0,1N trong moâi tröôøng acid acetic baêng vaø thuûy ngaân
• Nhieät ñoä noùng chaûy. 87.5-88.8oC . acetat chæ thò tím tinh theå

• [] D 25 +13.7o (c = 2 trong nöôùc). Taùc ñoäng döôïc löïc

• Phaûn öùng vôùi CuSO4 trong NaOH cho maøu xanh Ethambutol ñöôïc duøng ñieàu trò nhieãm mycobacteria: M.
tuberculosis; M. bovis; M. marinum; M. kansasii, M. avium,
NH CH2 CH2 NH
CH3CH2
C
CH2CH3
M. fortuitum, M. intracellulare. Noù thöôøng duøng phoái hôïp
C Cu H
H CH2OH vôi isoniazid, pyrazinamid. Noù coù taùc duïng caû treân chuûng
CH2OH

• Phaûn öùng cuûa HCl ñaõ ñeà khaùng INH

37 38

•  Cô cheá taùc ñoäng

• Ethambutol öùc cheá Arabinosyl transferase, keát quaû laø öùc

cheá toång hôïp Lipoarabinomanan

H H O

HO O O P O
H OH
H OH
OH H

β –D arabinofurnosyl -1-monophosphoryldecaprenol

Arabinosyl transferase ethambutol

Arabiofuranose + galactose Lipoarabinomanan

39

39 40

10
 11/04/2023

RIFAMPICIN
 taùc duïng phuï OH
CH3
H3C CH3 N
• coù theå gaây ñau ñaàu, ñau khôùp, ñau buïng. Phaûn öùng phuï H3C CH
OH 3
O
OH OHNH
CH3CH3 N
quan troïng nhaát laø treân thaàn kinh thò giaùc daãn ñeán khoâng CH3COO
CH N
CH3O O
phaân bieät ñöôïc maøu xanh, ñoû. Khoâng thaän troïng ( ngöøng OH
O CH
thuoác ) coù theå daãn tôùi muø. Khoâng neân duøng cho treû em. 3 O

Teân khaùc : Rifadin, rimactane, rifampin

 Daïng duøng. vieân 100, 400mg C43H58N4O12 P.t.l: 822,95

 Lieàu duøng . 15mg/kg/ngaøy Teân khoa hoïc.3-[[(4-Methyl-1-

piperazinyl)imino]methyl]rifamycin 5,6,9,17,19,21-
hexahydroxy-23-methoxy-2,4,12,16,18,20,22-hepta methyl-8-
[N-(4-methyl-1-piperazinyl)formimidoyl]-2,7-(epoxy penta
deca[1,11,13]trienimino)naphtho[2,1- b ]furan-1,11(2 H) -dion
21-acetat

41 42

Ñieàu cheá Tính chaát

OH
OH H3C CH3
H3C CH3
H3C CH
O
OH OHNH
✓Boät keát tinh maøu ñoû gaïch ñeán ñoû naâu deã tan trong
O OH 3
H3C CH OHNH
cloroform, methanol, DMSO hôi tan trong aceton, ethanol,
OH 3 OH
CH3CH3
CH3CH3 HN(C2H5)2 CH3COO
CH3COO
HCHO CH3O O
CH2N(C2H5)2
ether, tetraclorid. vaø nöôùc. Raát beàn trong DMSO, khaù beàn
CH3O O
OH
O CH
OH acid ascobic
O CH trong nöôùc.
3 O
3 O

Rifamycin
✓Phaân huûy ôû 183-188oC.
OH
H3C
O
CH3
✓UV max (pH 7.38): 237 , 255 , 334 , 475 nm
H3C CH
OH 3 OH OHNH
H2N N N CH3
CH3( CH2)4ONO CH3CH3
CH3COO
CHO
Rifampicin
CH3O O
acid ascobic
OH
H2O
O CH
3 O

43 44

11
 11/04/2023

Kieåm nghieäm  Cô cheá taùc ñoäng: Rifampincin öùc cheá ADRP (DNA
dependent RNA polymerase) daãn tôùi öùc cheá toång hôïp
Ñònh tính. IR, UV (max 237, 254, 334, 475 nm )
RNA vi khuaån
Troän 25mg cheá phaåm vôùi 25ml nöôùc thaønh hoãn dòch. Loïc vaø
Rifampicin
theâm vaøo dòch loïc 1ml dung dòch amonipersulfat 10% trong dung
ADRP
dòch ñeäm photphat pH=7 Maøu cuûa dung dòch chuyeån töø vaøng ADN
cam tôùi ñoû tím.

Ñònh löôïng: baèng phöông phaùp ño phoå UV ôû böôùc soùng 475nm

Taùc ñoäng döôïc löïc.

Rifampicin ñöôïc coi laø thuoác toát nhaát hieän nay tuy nhieân noù cuõng RNA
khoâng bao giôø duøng moät mình vì söï ñeà khaùng phaùt trieån nhanh
choùng.

45 46

 Taùc duïng phuï  Töông taùc thuoác .

• Rifampicin coù theå gaây vieâm gan • Rifampicin coù taùc ñoäng treân heä thoáng enzym cytocrome P-

• Rifampicin coù theå laøm caùc dòch nhö nöôùc tieåu , nöôùc boït, 450 ôû gan vaø do ñoù coù theå laøm giaûm noàng ñoä vaø hieäu löïc
cuûa nhöõng thuoác sau:
nöôùc maét coù maøu ñoû Rifampicin cuõng ñoäc vôùi tuûy soáng.
• Chloramphenicol, corticosteroid, cyclosporin, diazepam caùc
• Trò lao cho phuï nöõ coù thai caàn theo doõi ñeà phoøng nhöõng chaát naøy. Rifampicin taêng chuyeån hoùa AZT ôû gan trong ñieàu
nguy cô coù theå xaûy ra. trò HIV.
• Rifampicin ñi vaøo söõa meï nhöng aûnh höôûng treân treû sô  Chæ ñònh.
sinh chöa thaáy. • Beänh lao caùc theå, caùc beänh nhieãm khuaån naëng, döï phoøng
vieâm maøng naõo, trò phong
• Daïng duøng. Vieân nang 150, 300mg
Hoãn dòch uoáng 2%
Boät pha tieâm 600mg /loï

47 48

12
 11/04/2023

 Lieàu duøng
• Trò lao: Ngöôøi lôùn: 600mg ngaøy uoáng 1 laàn caùch xa böõa
H3C CH3
• Treû em: Uoáng hoãn dòch tuøy theo tuoåi:
OH OH O CH3
0-1 thaùng tuoåi 10mg/kg/1laàn / ngaøy
1-7 tuoåi: 100mg/5kg/ 1laàn / ngaøy H3C
O O
CH3
HO
CH3
O
Treân 7 tuoåi: Uoáng nhö ngöôøi lôùn CH3 O O

HO O O

• Daïng tieâm pha trong dung moâi ñi keøm vaø pha trong dung O HN O
HOOC
CH3
CH3
dòch glucose 5% tieâm tónh maïch chaäm, nhö lieàu uoáng O
CH3
O
H3C
O
• Döï phoøng vieâm maøng naõo: 600mg x 2 laàn / ngaøy
corallopyronin myxopyronin ripostatin
• Trò cuøi: Ngöôøi lôùn: 600mg laàn x 1 laàn / thaùng, ít nhaát
trong 2 naêm. Treû em: 10mg /kg/ 1 laàn / thaùng. ít nhaát
trong 2 naêm

49 50

• Caùc chaát naøy baát hoaït enzyme RNA polymerase

cuûa vi khuaån. Enzyme naøy ñoùng vai troø thieát yeáu ôû
• Myxopyronin vaø corallopyronin coù hoaït tính phoå
taát caû caùc loaøi trong quaù trình phieân maõ thoâng tin di
roäng, choáng laïi caùc beänh truyeàn nhieãm keå caû beänh
truyeàn töø DNA sang RNA. Thuoáâc
lao. Khaùng sinh hieän taïi trong ñieàu trò lao laø rifamycin,
ñoøi hoûi phaûi ñieàu trò lieân tuïc 6 thaùng ñeán 2 naêm tuøy

ARN
ADN vaøo tình traïng beänh nhaân vaø chuûng lao maéc phaûi.
polyme
Caùc nhaø nghieân cöùu cho bieát loaïi khaùng sinh môùi,
voán taùc ñoäng vaøo khôùp noái treân phaân töû RNA, coù theå
giaûm thôøi gian ñieàu trò xuoáng chæ coøn 2 tuaàn.

RNA

51 52

13

BỆNH PHONG
53
• Là bệnh được biết xưa nhất, mô tả trong những tài liệu cổ
từ năm 1300 năm trước công nguyên
Bệnh phong đã được người Ai Cập cổ đại ghi
chép lại trong cuốn sách y học "Ebers
Papyrus" được viết vào năm 1550 trước
Công nguyên: "căn bệnh sinh ra những khối u
trên cơ thể bệnh nhân và chúng phồng rộp
lên như thể có không khí ở bên trong đó vậy.”
55
11/04/2023
SƠ LƯỢC VỀ BỆNH PHONG
• Gây bởi trực khuẩn Mycobacterium leprae do Hansen tìm
ra năm 1873
54
• Hiện nay trên thế giới có khoảng 12 triệu người mắc bệnh
tập trung ở các nước nghèo châu Á, Phi, Mỹ la tinh
• Chỉ có khoảng 20% nhận được sự can thiệp của y học
• Về hình thể M. leprae rất giống trực khuẩn lao M.
tuberculosis vì thế trước kia người ta dùng thuốc kháng lao
đề trị bệnh phong nhưng kết quả hạn chế.
• Hiện nay bệnh phong có thể điều trị khỏi hoàn toàn
56
14
 11/04/2023

CÁC SULFON
R SO2 R'

Tên thuốc R R’
Dapson NH2C6H4- NH2C6H4-
Sunfoxon Na2SO2CH2NH- Na2SO2CH2NH-
CÁC THUỐC KHÁNG PHONG Promizon NH2
N

S NH2

Promin NH-CH-SO3Na-(CHOH)4-CH2OH NH-CH-SO3Na-(CHOH)4-CH2OH

Cho đến nay các sulfon vẫn là các thuốc trị phong chủ yếu
Trước kia người ta có su hướng sử dụng các dẫn chất DDS vì
ít độc hơn nhưng sau này thấy rằng tác dụng này phụ thuộc
vào việc giải phóng DDS nên hiện nay ít dùng

57 58

TÁC DỤNG DƯỢC LÝ TÁC DỤNG PHỤ

• Hấp thu tốt qua đường tiêu hóa • Chán ăn, buồn nôn, tan huyết, methemoglobin

• Phân bố rộng rãi vào mô, da, gan, thận • Giảm bạch cầu, độc gan, thận và máu

• Thải trừ qua đường mật và được tái hấp thu ở ruột nên • Dùng sulfon một thời gian thấy da tím tái là do sản phẩm
kéo dài nồng độ trong máu chuyển hóa của sulfon có màu xanh dạng quinolinin

• Thải trừ quan tiết niệu dưới dạng liên hợp acid glucuronic NH NH
O O
• Cơ chế tác động tranh chấp với PABA

SO2

59 60

15
 11/04/2023

DAPSON H3C
N S
O > 140oC H3C SnCl2/HCl
N SO2 NO2 Dapson
O H ONa H
O

Natri 4 - 4 – acetamido – 4’ -
acetarnidobenzensulfonat nitrodiphenisulfon
C12H12N2O2S P.t.l: 248,3
4,4 - sulfonybisbenzenamin
Tính chất
• Điều chế
K2CrO7/ H2SO4
Bột kết tinh trắng hay trắng ngà, không mùi, vị hơi đắng, tan
O2N Cl O2N S NO2
Hay HOCl rất ít trong nước, tan trong alcol, methanol, aceton, acid vô
1 – cloro – 4 – nitro
4,4 – dinitrodiphenyl sulfid cơ. Nhiệt độ nóng chảy: 175 – 176 oC, pKb 13,0
– benzen (I)

SnCl2/ HCl
O2N SO2 NO2 H2N SO2 NH2

61 62

Kiểm nghiệm NHÓM DẪN CHẤT IMINOPHENAZIN

R1
•Định tính: Phản ứng diazo hóa, IR, UV (λ max: 260, 295 6
N
4
NR2
7 5
3

nm), SKLM 8 2
9 N 1 NHR3
•Định lượng: Bằng phương pháp đo nitrit 10

Tác dung dược lý

•Kháng phong, Pneumocystis carinii (PC), phòng sốt rét
•Kháng miễn dịch (bệnh lupus ban đỏ)
•Điều trị nấm sợi, herpes da, mụn sừng, hoại thư da có mủ
•Cơ chế tác dụng: Ức chế PABA trong tổng hợp acid folic
• Các dẫn chất nhóm này bắt đầu tổng hợp năm 1984
nhưng hầu hết đều kém tác dụng hoặc độc tính cao hoặc
chỉ có tác dụng in vitro
• Cho đến nay chỉ còn clofazimin đưa vào phác đồ trị phong

•Tác dụng phụ: Khó chịu, tan huyết, methemoglobin

63 64

16
 11/04/2023

CLOFAZIMIN Kiểm nghiệm

Cl

Định tính:

6 4
CH3 ❖ Phổ IR, UV (λmax 283 nm, 487 nm/ HCl 0,01M)
7
N N
5
3
CH3
C27H22Cl2N4 ❖ Hòa tan 2 – 3mg chế phẩm trong 3ml aceton thêm 0,1ml
8

9 N
10
1
2
NHR3 P.t.l: 473,41
N,5 – Bis(4 – chlorophenyl) – 3,5 – dihydro – 3 – [(1 – HCl màu tím đậm xuất hiện thêm 0,5 ml dung dịch NaOH
methylethyl) imino] – 2 - phenazinamin 5M màu tím chuyển sang màu cam
Tính chất
Định lượng:
• Tính thể màu đỏ tối, ít tan trong nước, tan trong acid acetic,
❖Chuẩn độ môi trường khan trong hỗn hợp aceton –
DMF. Tan trong 15 phần cloroform, 700 phần ethanol, 1000
cloroform với HClO4 0,1N trong dioxan
phần ether. Nhiệt độ nóng chảy 210 – 212o C. UV max (0,01
M HCl/ methanol): 284, 486 nm, pKa 8,37

65 66

Tác dụng dược lý Cơ chế tác động đề xuất của Pyrazinamid

❖ Hấp thu không hoàn toàn qua được tiêu hóa

❖ Thuốc tồn tại rất lâu trong các u thậm chí có thể tìm thấy
thuốc sau 4 năm không dùng thuốc

❖ Kháng trực khuẩn và kháng viêm, có tác dụng trên A. Ức chế tổng hợp màng vi khuẩn
Mycobacterium tuberculosis, M. marinum, M. leprae B. Ức chế tổng hợp DNA
❖ Cơ chế tác động: Gắn trên AND ức chế sự sao chép. Thuốc C. Ức chế tổng hợp RNA
còn tăng hoạt tính của tế bào bạch cầu và đại thực bào. D. Thay ðổi pH môi trýờng
❖ Tác dụng phụ: Mẫn đỏ, da thẫm màu, nước tiểu đỏ…

67 68

17
 11/04/2023

Sự tạo thành các phức chelate với các ion kim loại Các thuốc thử có thể dùng ðịnh tính Isoniazid
làm giảm ðộ hấp thu của:

A. Isoniazid
B. Rifampicin
C. Pyrazinamid
D. Tất cả sai A. PDAB
B. Thuốc thử Fehling
C. Thuốc thử chung của alkaloid
D. Tất cả ðúng

69 70

Cơ chế tác dụng của Rifampicin Ðặc điểm của các thuốc kháng lao

A. Ức chế tổng hợp màng vi khuẩn A. Streptomycin chỉ tác ðộng trên vi khuẩn lao ở bã ðậu
B. Ức chế tổng hợp DNA B. INH chỉ tác dụng trên vi khuẩn lao ở hang lao
C. Ức chế tổng hợp RNA C. Rifampicin chỉ tác dụng trên vi khuẩn lao ở bạch cầu ái toan
D. Thay ðổi pH môi trường D. Ethambutol chỉ có tác dụng kiềm khuẩn lao.

71 72

18
 11/04/2023

C O N H N H2 C O N H N H 2

Br B r
CONHNH2
Br Br N B r
Br N

CONHNH2 O

5 4
COO H
6 3

7 2
8 1
Br N Br N

73 74

75

75

19