Chương 1: Kiến thức cơ bản

1. Khái niệm văn hóa

Khái niệm văn hóa là một khái niệm mang tính rộng lớn và phong phú, có thể
được hiểu và diễn giải theo nhiều cách khác nhau, và liên quan đến mọi mặt của
cuộc sống vật chất và tinh thần của con người. Điều này là do văn hóa không chỉ
giới hạn trong các biểu hiện nghệ thuật, văn học hay di sản vật chất, mà còn bao
gồm một loạt các giá trị, quy tắc, hành vi, và cách sống mà mỗi cộng đồng con
người thể hiện.
1.1 Theo nghĩa rộng

Theo nghĩa rộng, văn hóa là một khái niệm bao gồm toàn bộ những giá trị, cả
về mặt vật chất và tinh thần, mà con người sáng tạo ra. Điều này bao gồm mọi
khía cạnh của cuộc sống, từ ngôn ngữ, tín ngưỡng, và truyền thống đến nghệ thuật,
kiến trúc, và cách con người tương tác với nhau và với môi trường xã hội.

Văn hóa không chỉ đơn thuần là các sản phẩm vật chất như kiến trúc, đồ trang
sức, hay tác phẩm nghệ thuật, mà còn bao gồm các giá trị, quy tắc, và niềm tin mà
mỗi cộng đồng con người thể hiện. Nó là kết quả của sự tiến hóa và phát triển của
loài người qua các thế hệ, là biểu hiện của sự sáng tạo và khả năng thích ứng của
con người với môi trường xã hội và tự nhiên..

1.2 Theo nghĩa hẹp

Theo nghĩa hẹp, văn hóa được hiểu là tập hợp các sản phẩm và hoạt động trong
lĩnh vực tinh thần, bao gồm văn học, nghệ thuật, triết học, đạo đức và các biểu
hiện khác của trí tuệ và tinh thần con người. Trong phạm vi này, văn hóa không
chỉ đơn thuần là các sản phẩm sáng tạo như sách, tranh vẽ, bài hát hay tác phẩm
nghệ thuật, mà còn bao gồm các hoạt động như viết văn, nghiên cứu triết học, và
sự phát triển của đạo đức và giáo dục.

Với một cái nhìn hẹp, văn hóa là một phần của cuộc sống tinh thần của con
người, biểu hiện qua sự sáng tạo và trí tuệ của họ. Mặc dù nó chỉ tập trung vào
 một phần nhỏ của văn hóa, nhưng nó vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc định
hình nhận thức và giá trị của mỗi cá nhân và cộng đồng.

1.3 UNESCO

Theo UNESCO: văn hóa không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà là một
hiện thực sống động được thể hiện qua các biểu hiện và hoạt động sáng tạo của
con người trong quá khứ và hiện tại. Văn hóa bao gồm một hệ thống các giá trị,
truyền thống và thị hiếu đặc trưng cho từng dân tộc, được hình thành qua các thế
kỷ.

1.4 Hồ Chí Minh

 Theo nghĩa rộng, Người viết: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc
sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức,
pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh
hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những
sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là tổng hợp của mọi
phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh
ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.

 Theo nghĩa hẹp, Người viết: “Trong công cuộc kiến thiết nước nhà, có bốn
vấn đề cần chú ý đến, cũng phải coi là quan trọng ngang nhau: chính trị, kinh
tế, xã hội, văn hóa. Nhưng văn hóa là một kiến trúc thượng tầng”.

 Theo nghĩa rất hẹp, văn hóa đơn giản là trình độ học vấn của con người, thể
hiện ở việc Hồ Chí Minh yêu cầu mọi người phải đi học “văn hóa”, xóa mù
chữ,…

Định nghĩa về văn hóa của Hồ Chí Minh đã khắc phục được những quan niệm
phiến diện về văn hóa trong lịch sử và hiện tại.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa con người (namtramy.gov.vn)
 ¿> ¿ Tóm lại, văn hóa là một khái niệm đa chiều, phản ánh sự đa dạng và sự phong
phú của con người và xã hội, và sự hiểu biết và đánh giá về nó có thể thay đổi theo
thời gian và vị trí văn hóa của mỗi người.

2. Vai trò và tầm quang trọng của văn hóa

2.1 Vai trò

Văn hóa đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của con người, và
điều này được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau::

 Nền tảng tinh thần: Văn hóa không chỉ là hệ thống giá trị, tri thức, niềm tin
và phong tục tập quán, mà còn định hình cách nhìn nhận thế giới, con người
và bản thân của mỗi cá nhân. Văn hóa giúp vun đắp tâm hồn, bồi dưỡng đạo
đức và hướng con người đến những giá trị tốt đẹp và nhân văn.
 Động lực phát triển: Văn hóa thúc đẩy sự sáng tạo, đổi mới và khơi dậy
tiềm năng của con người, tạo nên bản sắc riêng cho mỗi dân tộc và là nguồn
sức mạnh nội sinh để phát triển đất nước.
 Chất keo gắn kết: Văn hóa gắn kết con người trong cộng đồng, tạo nên sự
đoàn kết và đồng lòng, giúp bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống
tốt đẹp, tạo nên bản sắc riêng cho mỗi dân tộc.
 Nâng cao chất lượng cuộc sống: Văn hóa góp phần nâng cao đời sống tinh
thần, tạo niềm vui và sự thanh thản cho con người, thúc đẩy phát triển du
lịch, tạo việc làm và nâng cao đời sống vật chất cho con người.
 Thúc đẩy giao lưu, hội nhập: Văn hóa giúp con người hiểu biết và tôn trọng
sự khác biệt, từ đó tăng cường giao lưu và hợp tác quốc tế. Nó góp phần
quảng bá hình ảnh đất nước và con người ra thế giới, , thúc đẩy phát triển du
lịch, tạo việc làm và nâng cao đời sống vật chất cho con người.
 Xây dựng và củng cố lòng tin của nhân dân: Phát triển văn hóa cũng đóng vai trò
quan trọng trong việc xây dựng lòng tin và sự đồng thuận của nhân dân đối với
Đảng và chính phủ. Qua việc thể hiện các giá trị nhân văn, công bằng và minh bạch
trong văn hóa, Đảng có thể củng cố sự ủng hộ của nhân dân và xây dựng một cộng
đồng vững mạnh.
  Đào tạo và phát triển nhân tài: Văn hóa cũng góp phần quan trọng trong việc đào
tạo và phát triển nhân tài cho đất nước. Việc đầu tư vào giáo dục và nghệ thuật
không chỉ giúp nâng cao trình độ tri thức mà còn tạo ra môi trường thúc đẩy sự phát
triển cá nhân và sự sáng tạo trong cộng đồng.
 Xây dựng đạo đức và tinh thần công dân: Phát triển văn hóa cũng nhấn mạnh việc
xây dựng đạo đức và tinh thần công dân trong xã hội. Qua việc truyền đạt các giá trị
nhân văn, lòng yêu nước, và ý thức trách nhiệm cá nhân và xã hội, văn hóa đóng vai
trò quan trọng trong việc hình thành một cộng đồng văn minh và phát triển bền
vững.

¿> ¿ Từ những điểm này, rõ ràng thấy được vai trò không thể phủ nhận của văn hóa
trong việc tạo ra một cộng đồng văn minh, đoàn kết và phát triển.

2.2 Tầm quang trọng

Trong thời kỳ đổi mới, việc phát triển văn hóa của Đảng Cộng sản Việt
Nam đóng vai trò không thể phủ nhận trong việc xây dựng một xã hội tiến bộ
và phồn thịnh. Văn hóa không chỉ là nền móng vững chắc, mà còn là một cây
cầu kết nối tinh thần giữa nhân dân và Đảng, giữa quốc gia và thế giới.

Văn hóa chơi vai trò cực kỳ quan trọng và không thể phủ nhận trong quá
trình phát triển bền vững của một quốc gia. Nó đóng vai trò như một sức mạnh
nội sinh, giúp điều tiết và thúc đẩy các khía cạnh khác của xã hội. Nội sinh
mạnh mẽ và bền vững là yếu tố chủ đạo, giúp quốc gia tiếp nhận và tích hợp
những yếu tố ngoại sinh một cách có chọn lọc, tạo điều kiện cho sự phát triển
tích cực thay vì gây ra sự lấn át hoặc suy yếu.

Văn hóa không chỉ đơn thuần là một phần của xã hội, mà còn là nguồn
động viên cho sự sáng tạo và kích thích năng lực tiềm ẩn của con người. Nó
cần phải được coi trọng như chính trị, kinh tế và các lĩnh vực khác, tạo thành
một phần không thể tách rời của sức mạnh tổng hợp, đóng góp vào sự phát
triển dân tộc dưới bối cảnh kinh tế thị trường hướng xã hội chủ nghĩa và quá
trình hội nhập quốc tế.
 Qua việc thúc đẩy giá trị văn hóa, Đảng không chỉ định hình một tư duy
phát triển mà còn làm nổi bật những nét đẹp truyền thống của dân tộc. Sự tôn
trọng và bảo tồn văn hóa dân tộc không chỉ là việc bảo vệ di sản, mà còn là sự
thể hiện lòng tự hào về bản sắc văn hoá của dân tộc Việt Nam trước thế giới.

Hơn nữa, việc khuyến khích sáng tạo và đổi mới trong văn hóa cũng là một
trong những yếu tố quan trọng định hình tương lai xã hội. Đây không chỉ là sự
thách thức mà còn là cơ hội, khi mà sự đổi mới trong văn hóa có thể tạo ra
những tiến bộ đột phá, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội một cách bền
vững.

Tầm quan trọng của việc phát triển văn hóa còn thể hiện qua việc xây dựng
một cộng đồng đoàn kết và đồng lòng. Văn hóa không chỉ làm nổi bật cá nhân
mà còn làm nên sức mạnh của cộng đồng. Qua việc thể hiện những giá trị đạo
đức và lòng yêu nước, văn hóa giúp củng cố lòng tin và đồng thuận trong xã
hội, tạo nên một môi trường ổn định và phồn thịnh.