Name: Marianne Christy L.

Labajo Subject: FILIPINO

Course & Year: Bachelor of Elementary Education. Date:

Instructor: Mrs. Eleonor Binag

PONOLOHIYA

Ang ponolohiya o palatunugan ay pag-aaral sa mga ponema (tunog), paghinto (juncture),

pagtaas-pagbaba ng mga pintig (pitch), diin (stress) at pagpapahaba ng tunog
(prolonging/lengthening).

Ang ponolohiya (mula sa salitang Griyego: φωνή, phōnē, "tunog, boses") o palatunugan[1] ay
sangay ng lingguwistika na nag-aaral ng mga tunog o ponema (phonemes) ng isang wika, ang
pagkukumpara ng mga ito sa mga tunog ng iba pang wika at ang sistema ng paggamit ng mga
tunog na ito upang makabuo ng yunit ng tunog na may kahulugan (i.e. morpema o morphemes,
salita).

Tatlong Salik ng Pagsasalita

 Enerhiya - Ang pinanggagalingan ng lakas.

 Resonador - Ang pumapalag na bagay.
 Artikulador - Ang patunugan.

KASAYSAYAN NG ALPABETONG FILIPINO (TITIK)

 Baybayin
 Alpabetong Romano/Abecedario
 Abakada
 Dinagdagan ng 11 titik ang Abakada
 Alpabetong Filipino

BAYBAYIN

 Bago dumating ang kastila

 Binubuo ng 17 titik
 14 ang katinig [Ba, Ka, Da, Ga, Ha, La, Ma, Na, NGa, Pa, Sa, Ta, Wa, at Ya]
 3 patinig [A, I, U]

ALPABETONG ROMANO/ABECEDARIO

 Sa panahon ng Kastila
 Binibuo ng 30 titik
 [A, Be, Se, Che, De, E, Efe, He, Ache, I, Hota, I, Ele, Elye, Eme, Ene, Enye, O, Pe, Ku, Ere, Erre,
Ese, Te, U, Ye, Doble U, Ekis, Ye, Seta]
ABAKADA

 Pagdating ng 1940
 Binubuo ng 20 titik
 15 katinig [B, K, D, G, H, L, M, N, Ng, P, R, S, T, W, Y]
 5 patinig [A, E, I, O, U]

DINAGDAGAN NG 11 TITIK ANG ABAKADA

 Pagdating ng 1971
 Binubuo na ito sa 31 titik at naging
 [A, B, C, Ch, D, E, F, G, H, I, J, K, L, Ll, M, N, Ñ, Ng, O, P, Q, R, Rr, S, T, U, V, W, X, Y, Z]

ALPABETONG FILIPINO

 Pagdating ng taong 1987

 Binubuo na ito ng 28 titik
 Itinanggal na ang Ch, Ll at Rr

PONEMA

Ang Ponema ay isa sa mga yunit ng tunog na nagpapakita ng kaibahan ng isang salita mula sa isa
pang salita ng partikular na wika.

Ang ponema (mula sa espanyol Fonema) ay isa sa mga yunit ng tunog na nagpapakita ng kaibahan ng
isang salita mula sa isa pang salita ng partikular na wika. Ang pagkakaiba ng kahulugan ng mga
salitang Filipino na “baha” at “bahay” ay bunga ng pagkakaroon ng dagdag na ponemang /y/ sa
salitang “bahay”. Kung gayon, ang ponema[1] ay ang pundamental at teoretikong yunit ng tunog na
nagbubuklod ng salita. Nakakabuo ng ibang kahulugan kapag pinapalitan ang isang ponema nito.

Hal.

 Baha – Bahay
 Maestro – Maestra
 Abogado – Abogada at ibp.

PONEMANG PATINIG

Ang ponemang patinig ay binibigkas sa ating dila na binubuo ng harap, gitna at likod na bahagi. Ang
bahagi ng dila ang gumagana sa pagbigkas ng mga patinig na binibigkas ng mataas, gitna at mababa
ayon sa posisyon ng pagbigkas.

 Ang /a, e, i, o, u/ ay ang mga patinig

PONEMANG KATINIG

Ang mga ponemang katinig ay maiaayos sa tagpuan-bigkasan. Maiaayos rin sa paraan ng pagbigkas
at kung may tinig at walang tinig ng pagbigkas sa mga ito.

Sa pagsasalita, ang paglikha ng ponema ay mailalarawan sa tagpuan-bigkasan o punto ng

artikulasyon.
References:

https://www.slideshare.net/jemaningas/ponolohiya

https://www.scribd.com/doc/63513352/Ponolohiya

https://www.slideshare.net/VanessaRaeBaculio/ponema