OLAY I

D Lehtarı L, muhatabı M Bankası AŞ olan 500.000 TL bedelli bir çek düzenleyerek L ye vermiştir. L
çeki beyaz ciro ile C ye devretmiştir. R’den 400.000 TL ödünç alan C bu çeki teminat amacıyla R’ye
tam ciro ile devretmiştir. Vadesi geldiğinde R’ye borcunu ödeyen C, çeki R’den geri almış, R lehine
yaptığı cironun üstünü karalamıştır. Son olarak C, T Bank AŞ lehine bir tahsil cirosu yapmış ve çeki T
Bank AŞ görevlisine teslim etmiştir. M Bankası AŞ, tahsil cirosundan önceki cironun karalanması
nedeniyle ciro zincirinin koptuğu ve her hâlükârda bir banka lehine yapılan cironun geçersiz olduğu
gerekçeleriyle çeki ödememiştir. Bunun üzerine T Bank AŞ diğer çek borçlularından ödeme
yapmalarını talep etmiştir.
SORULAR
1. C nin herhangi bir kayıt koymadan R lehine yaptığı cironun türü nedir? C R lehine yaptığı bu
cironun rehin vermek amacıyla yapıldığını açıkça belirtebilir miydi?
2. M Bankası AŞ nin çeki ödememe gerekçeleri yerinde midir?
3. T Bank AŞ çekin ödenmesini kimlerden talep edebilir?

OLAY II
D muhatabı M Bankası AŞ olan bir matbu tacir çekini lehtar unsuru dışında eksiksiz olarak
doldurarak alacaklısı L’ye teslim etmiş, daha sonra L bu çeki C1’e devretmiştir. C1 saklaması
amacıyla yanında çalışan muhasebe şefi M’ye çeki teslim etmiştir. M, elindeki bu çeki C1’den
izin almadan alacaklısı C2’ye devretmiştir. C2, çeki C3’e devretmek istediğinde C3, C2’nin
cirosu olmadan devralmayı reddetmiş, bunun üzerine C2 C3lehine tam ciro yaparak C3’e
vermiştir. Son olarak C3 elden teslim ile H’ye çeki devretmiştir. H süresi içerisinde M Bankası
AŞ’ye çeki ibraz ettiğinde çek karşılıksız çıkmış bunun üzerine H çek bedelini tahsil
edebilmek amacıyla icra takibi yapmaya karar vermiştir.
SORULAR
1. Matbu tacir çekine lehtarın yazılmaması çeki geçersiz kılar mı?
2. C2’nin C3lehine tam ciro yapması çekin devir şeklini değiştirir mi? C 2’nin cirosundan sonra
C3’ün çeki elden teslim yoluyla devretmesi mümkün müdür?
3. H çeke dayalı olarak kimlerden talepte bulunabilir?
OLAY III
D 25.000 TL bedelli lehtarı L ve muhatabı M Bank AŞ olan bir çek düzenleyerek L’ye teslim
etmiştir. L ise 25.000 TL nin yanına bir sıfır daha ekleyerek bedeli 250.000 TL olarak
değiştirmiş ve alacaklısı C ye devretmiştir. Daha sonra C bu çeki H ye devretmiştir. H süresi
içerisinde çeki bankaya ibraz ettiğinde banka H ye 250.000 TL ödemiştir. Hesabını kontrol
eden D yazdığı bedelden fazla ödeme yapıldığı için bankadan 225.000 TL nin iade edilmesini
talep etmiştir. Banka çek ilişkisine dahil olmadığını yalnızca ibraz tarihinde çek üzerinde
yazan bedeli ödediğini D nin iade talebinin muhatabı olmadığını belirterek borç kaydını
silmeyi reddetmiştir.
SORU
D bankadan 225.000 TL nin iadesini talep etmekte haklı mıdır? Değerlendiriniz.
Mehmet Bahtiyar, Onur Görmez, Ahmet Abut, Kıymetli Evrak Hukuku Uygulamaları,
İstanbul 2022.