technika

KĄCIK PRAKTYKA

Poznaj Simatic WinCC

od strony praktycznej
Część 2

WinCC firmy Siemens to systemem SCADA, którego wstępny opis przed-

stawiony został wzeszłym miesiącu. Omówiono wtedy również możliwe
konfiguracje pod względem architektury systemu, sposoby tworzenia pro-
jektu oraz parametryzację połączenia zsystemem automatyzacji idiagno-
stykę. Wbieżącym artykule przedstawiamy opis kolejnych funkcji systemu.
Skrótowo zaprezentowana została konfiguracja ekranów procesowych przy
wykorzystaniu edytora graficznego oraz różnorodne możliwości animacji
obiektów graficznych, atakże sposoby poruszania się po projekcie wtrybie
jego pracy. Omówiony został również tryb Runtime imożliwości symulacji
mającej na celu testowanie projektu.

KONFIGURACJA EKRANÓW – obiekty statyczne pozostające nie- ne do wprowadzania konkretnych

PROCESOWYCH
Ekrany procesowe to główne ele-
menty projektu. Przedstawiają one
proces w postaci symbolicznych gra-
fik, pozwalają na wizualizację oraz
sterowanie procesem. Do konfigu-
racji ekranów procesowych można
użyć edytora „Graphics Designer”.
Edytor ten jest komponentem kon-
figuracyjnym systemu graficznego
w WinCC. Każdy ekran procesowy
składa się z kilku obiektów:
zmienione w trybie Runtime,
– obiekty dynamiczne zmieniają-
ce się zgodnie z indywidualnymi
wartościami procesu; przykła-
dem obiektu dynamicznego jest
pasek – długość paska będzie za-
leżeć od bieżącej wartości tem-
peratury,
– obiekty sterowalne pozwalające
na wywieranie wpływu na proces
– obejmują one przyciski, suwa-
ki lub pola we/wy wykorzystywa-
parametrów procesu.
Projekt zazwyczaj zawiera kilka
ekranów procesowych. Każdy ekran
procesowy pokazuje inny etap proce-
su lub wyświetla specjalne dane pro-
cesowe.
System graficzny zajmuje się nastę-
pującymi zadaniami:
– wyświetla obiekty statyczne oraz
sterowalne, takie jak tekst, grafika
czy przyciski,
– aktualizuje obiekty dynamicz-

58 lu t y 20 1 1

ne, np. modyfikuje długość paska
postępu w zależności od wartości
procesu,
– reaguje na czynności operato-
ra, np. naciśnięcie przycisku lub
wprowadzenie tekstu w polu wej-
ściowym.
Nowe, puste ekrany mogą być
utworzone za pomocą „Graphics
Designer” lub WinCC Explorer. Je-
śli ekran ma być uruchomiony bez-
pośrednio, najlepiej utworzyć go za
pomocą edytora „Graphics Designer”.
Jeśli jest potrzeba utworzenia wszyst-
kich ekranów procesu, a następnie
wypełnienia ich obiektami, zalecane
jest utworzenie ich poprzez WinCC
Explorer.
Ekran procesowy tworzymy przez
wybór opcji New Picture po klik-
nięciu prawym klawiszem myszy na
moduł Graphics Designer. Następ-
nie dwukrotnie klikamy na utwo-
rzony ekran, którego nazwa poja-
wiła się po prawej stronie WinCC
Explorer. Po otwarciu utworzonego
ekranu uruchomiony zostaje moduł
Graphics Designer przedstawiony
na rysunku 1.
W otwartym oknie wokół obsza-
ru roboczego znajdują się standardo-
we narzędzia:
– przybornik kolorów/opcje powięk-
szenia (zaznaczone na rys. 1 na fio-
letowo),
– pasek menu opcji systemowych
(zaznaczone na żółto),
Moduł Graphics Designer
technika
KĄCIK PRAKTYKA
– paleta obiektów graficznych wtarzających się procesów. Rozsze-
Standard (zaznaczone na niebie- rzony opis funkcji można odnaleźć
sko): w plikach pomocy WinCC.
• Standard Objects – obiekty gra- Głównym źródłem symboli gra-
ficzne, takie jak linia , koło ficznych obiektów jest biblioteka
, łuk czy tekst statyczny WinCC. Biblioteka jest komponen-
, tem edytora „Graphics Designer”.
• Smart Objects – obiekty funk- Komponent ten jest uniwersalnym
cyjne, przykładowo pole I/O narzędziem do przechowywania oraz
, wskaźnik słupkowy , zarządzania obiektami graficznymi.
pliki graficzne czy wyświe- Biblioteka jest podzielona na dwa ob-
tlanie statusu , szary – ogólna (Global library) i bi-
• Windows Objects – elementy blioteka projektu (Project library).
obsługi okien oraz funkcji, jak Obszar Global library tworzy struk-
na przykład przycisk , pole turę drzewa. Oferuje różnorodność
wyboru , wybór opcji czy gotowych obiektów graficznych, ta-
suwak , kich jak maszyny oraz elementy sys-
• Tube objects – elementy uła- temu, urządzenia pomiarowe, kon-
twiające graficzną prezentację trolki oraz budynki. W obszarze
rur/przewodów, Project library można przechowywać
– paleta kontrolek Controls (za- własne projekty obiektów. Bibliotekę
znaczone na niebiesko)– ele- otwieramy przez pasek menu View
menty umożliwiające przykłado- -> Library.
wo wyświetlanie statusu/wartości Na rysunku 2 przedstawiono przy-
zmiennych graficznie na wykre- kładowy obraz procesowy utwo-
sach (OnlineTrendControl ) rzony za pomocą modułu WinCC
lub w tabelach (OnlineTableCon- Graphics Designer. Wykorzystano
trol ), a także konfigurację w nim elementy graficzne z biblio-
alarmów (AlarmControl ) czy teki globalnej, teksty statyczne, pola
archiwizację zmiennych (UserAr- I/O, przyciski czy zawory. Nadanie
chiveControl ), dynamiki wybranym elementom
– paleta stylów linii (zaznaczone na sprowadza się do przypisania im
czerwono), odpowiednich zmiennych proceso-
– Dynamic Wizard (zaznaczone na wych. W tym celu klikamy prawym
zielono) – zapewniający szeroką klawiszem myszy w obiekt i wybie-
gamę predefiniowanych akcji C ramy opcję Properties. Po wykona-
wypełniających funkcje często po- niu powyższych czynności można
Przykładowy obraz procesowy utworzony
Rys. 1 Rys. 2
za pomocą modułu WinCC Graphics
Designer
lu ty 2 0 1 1 59
 technika
KĄCIK PRAKTYKA
Rys. 3
przejść do trybu pracy wizualizacji
WinCC Runtime.
METODY DYNAMIZACJI
OBIEKTÓW GRAFICZNYCH
Jedną z głównych zalet nowoczes-
nych systemów wizualizacji jest duże
podobieństwo graficznego przed-
stawienia obiektu przemysłowego
na ekranie stacji operatorskiej. Aby
możliwie wiernie odwzorować pro-
ces czy strukturę zakładu produk-
cyjnego, warto poznać możliwości
dynamizacji obiektów graficznych
wywoływane przez zmiany stanu
zmiennych procesowych w trybie
Runtime.
Istnieje kilka metod animacji ele-
mentów graficznych – poniżej przed-
stawione zostały te z nich, które
znajdują najczęstsze zastosowanie
w praktyce. W WinCC istnieje wie-
le metod przypisywania zmiennych
do właściwości graficznych obiektów
w celu ich dynamizacji:
Configuration Dialog
Jest to szybki sposób definiowa-
nia niektórych parametrów (rów-
nież dynamicznych) dla wybranych
obiektów (np. z grup Smart czy
Windows Objects). Umieszczenie
na ekranie obiektu z taką właściwo-
ścią powoduje automatyczne otwar-
cie okna Objects Configuration.
Przykładowo dla obiektów I/O Field
czy Bar możliwe jest bezpośrednie
przypisanie zmiennej, której war-
tość będzie wyświetlana w obiekcie.
Opcja ta właściwa jest tylko niektó-
rym obiektom.
60 lu t y 20 1 1
Rys. 4
Przykładowo dla pola I/O Field
zdefiniować można zmienną, któ-
rej wartość będzie wyświetlana/
wprowadzana, przy czym ustawić
można czas odświeżania i wielkość
czcionki (patrz rys. 3). Warto zwró-
cić uwagę na czas odświeżania war-
tości procesowych. Jednym ze spo-
sobów osiągnięcie szybkiej pracy
aplikacji RT jest korzystanie z jed-
nego rytmu wyzwalającego odświe-
żanie wartości zmiennych. Im jest
on wolniejszy (a czasami w zupeł-
ności wystarczy np. kilka sekund),
tym działanie wszystkich składo-
wych aplikacji jest efektywniejsze.
Wykorzystanie kilku rytmów od-
świeżania wartości zmiennych bar-
dzo spowalnia pracę całej aplikacji.
Domyślny cykl odświeżania moż-
na ustawić z poziomu Graphics
Designer menu Tools -> Settings…
-> Default Objects Settings ->
Default trigger.
Dynamic Wizard
Ułatwia realizację typowych, nie-
co bardziej złożonych funkcji dy-
namizacji, zwłaszcza wykorzysta-
nie różnych funkcji systemowych.
Unikamy dzięki niemu konieczno-
ści pisania niektórych obszernych
skryptów. Narzędzie umożliwiające
dołączenie do wybranych obiektów
określonych akcji dynamicznych.
Wizard w kilku kolejno wyświetla-
nych oknach wymaga podania po-
trzebnych parametrów. Parame-
try te są wstawiane do właściwości
obiektów i mogą być potem mody-
fikowane innymi metodami. Wyni-
kiem działania Dynamic Wizard jest
skrypt w języku C.
Wizard uruchamiany jest po wy-
braniu obiektu, do którego chcemy
dodać odpowiednią funkcjonalność,
poprzez dwukrotne kliknięcie od-
powiedniej pozycji w polu Dynamic
Wizard. Dzięki funkcjom systemo-
wym (System Functions) można
w szybki sposób stworzyć przycisk
do zamykania trybu RT lub całe-
go systemu WinCC, zmienić ję-
zyk czy uruchomić inną aplikację.
Przydatne są również funkcje z gru-
py Standard Dynamics, dzięki któ-
rym przykładowo można przypisać
poszczególne bity zmiennej ana-
logowej do obiektu wywołującego
zmianę wartości wybranego bitu,
co pozwala oszczędzić ilość wyko-
rzystanych zmiennych ograniczo-
nych licencyjnie (opcja Setting/Re-
setting bits).
Tag Connection
Jeśli obiekt korzysta wprost z war-
tości zmiennej, możliwe jest jej bez-
pośrednie dowiązanie do niego.
W tym celu klikamy obiekt prawym
klawiszem myszy i wybieramy opcję
Properties. Następnie w zakładce
Properties wybieramy odpowiednią
cechę obiektu i w kolumnie Dynamic
klikamy prawym klawiszem, wybie-
rając opcję Tag… Przykładowo mo-
żemy przypisać zmienną bitową do
cechy obiektu Circle wywołującej
jego miganie w wybranych barwach
(patrz rys. 4). Innym przykładem
może być przypisanie wartości od-
powiednio wyskalowanej zmiennej
analogowej wysokości obiektu gra-
ficznego (np. wysokość płomienia
w zależności od wartości mierzonej
temperatury).

Dynamic Dialog
Najbardziej efektywny (z punk-
tu działania RT) i wygodny spo-
sób uzależniania własności obiektu
od zdefiniowanych przez użytkow-
nika funkcji bazujących na warto-
ściach wybranych zmiennych. Dzię-
ki Dynamic Dialog można:
– sprawdzić przynależność zmien-
nych do ustalonych przedziałów
wartości,
– wykonywać obliczenia,
– porównywać wartości,
– uruchamiać funkcje (utworzone
w Global Script Editor),
– monitorować połączenia komuni-
kacyjne.
Okno konfiguracyjne otwieramy
podobnie jak przedstawiono w punk-
cie wyżej, z tym że w końcowym
kroku wybieramy opcję Dynamic
Dialog… W otwartym oknie w polu
Expression/Formula należy określić
funkcję dynamizacji (z ewentual-
nymi nazwami potrzebnych zmien-
nych – przycisk z trzema kropkami)
lub jedynie zmienną, a także sposób
interpretacji wartości funkcji (pole
opcji Data Type). Istnieje również
możliwość skorzystania z szerokiej
gamy funkcji systemowych oraz ma-
tematycznych i graficznych (dostęp-
nych również z poziomu skryptów)
umożliwiających m.in. różnorod-
ne modyfikacje obiektów, obsłu-
gę zmiennych czy pracy aplikacji.
W przykładowej konfiguracji kolor
tła obiektu Circle uzależniony został
Rys. 5
od wartości zmiennej „Temperatura”
(patrz rys. 5).
Direct Connection
Jest to akcja, która polega na prze-
kazaniu wartości (stała, określona
wartość wybranego obiektu, zmien-
na) do bieżącego okna, obiektu gra-
ficznego lub zmiennej (np. położenie
X obiektu do zmiennej lub odwrot-
nie). Jest to również bardzo efektyw-
na metoda dynamizacji obiektów.
Przykładowo do obiektu typu przy-
cisk przypisano funkcję wpisującą
wartość 100 bezpośrednio do zmien-
nej „Poziom” (patrz rys. 6). Można
również przepisać wartość zmiennej
do innej zmiennej lub do parametru
obiektu graficznego, itp.
Events – Action
Definiowane w oknie Objects
Properties w zakładce Events w ko-
lumnie Action akcje zachodzące
w wyniku zdarzeń mogą być rezul-
tatem parametryzacji okna Direct
Connection lub (w bardziej złożo-
nych przypadkach) działania skryp-
tów zaprogramowanych w języku C
lub Visual Basic Script. Odświeża-
nie zachodzi w wyniku zmiany war-
tości zdynamizowanego parametru
lub w reakcji na operacje wykonane
myszką lub na klawiaturze.
VBS iC
W skryptach pisanych w językach
C i VBS dostępne są wszystkie zmien-
Rys. 6
technika
KĄCIK PRAKTYKA
ne i wszystkie własności wszelkich
obiektów projektu, a także wszyst-
kie funkcje systemowe. Umożliwia to
programowanie złożonych zachowań
elementów projektu, pozwala rów-
nież programować akcje niezależne
od jakiegokolwiek obiektu (Global
Script Editor). Skrypty mogą mieć
również dostęp do innych modułów
WinCC (raporty, alarmy). Dodatko-
we informacje można znaleźć w pli-
kach pomocy pod hasłami: Perfor-
mance, Action Configuration.
WIĘCEJ OSKRYPTACH
WJĘZYKU C
Oczywiście opisanie nawet części
możliwości języków programowa-
nia zajęłoby wiele czasu oraz miej-
sca, dlatego też w publikacji sku-
piono się na omówieniu najbardziej
istotnych możliwości związanych
z przetwarzanie danych, zmiennych
oraz właściwości obiektów graficz-
nych WinCC poprzez proste skryp-
ty języka programowania C. Skryp-
ty znajdują najczęstsze zastosowanie
jako reakcja na zdarzenia wywoła-
ne przez użytkownika – np. akcja
myszką lub przyciśnięcie klawisza
na klawiaturze. W celu przypisa-
nia skryptu C (C-Action) do dowol-
nego obiektu w projekcie należy
przejść w jego właściwości (Proper-
ties), a następnie zakładkę Events.
Po kliknięciu prawym klawiszem my-
szy w wiersz z odpowiednim zdarze-
niem, wybieramy opcję C-Action.
lu ty 2 0 1 1 61
 technika
KĄCIK PRAKTYKA
Rys. 7
Otworzy się kompilator języka C
(patrz rys. 7).
W lewej części okna edytora znaj-
duje się wykaz dostępnych funkcji.
W grupie Standard functions znaj-
dują się ogóle funkcje systemowe
umożliwiające przykładowo dostęp
do archiwów użytkownika, obsłu-
gę alarmów czy raportów. Natomiast
w Internal functions umieszczone są
funkcje wewnętrzne (z punktu wi-
dzenia użytkownika WinCC najbar-
dziej przydatne) ułatwiające przetwa-
rzanie zmiennych procesowych czy
właściwości obiektów. Można zna-
leźć tam procedury matematyczne,
elementy pozwalające na obsługę od-
czytywania oraz zapisywania zmien-
nych czy właściwości obiektów. Sto-
sunkowo łatwo jest ustalić działanie
funkcji na podstawie jej nazwy. Naj-
wygodniej jest używać odpowied-
nich funkcji, wybierając je dwu-
krotnym kliknięciem myszy z grupy
Listing 1
(...)
float val;
float res;
val = GetTagFloat(„NewTag_1”);
res = 15.0*pow(val, 2);
SetTagFloat(„NewTag_2”,res);
(...)
(...)
long int rad;
rad = GetRadius(„NewPdl.pdl”,”Circle1”);//odczytanie wartości promienia obiektu Circle1
rad = rad + 2;
SetRadius(„NewPdl.pdl”,”Circle1”,rad); //przypisanie nowej wartości do cechy obiektu
(...)
Listing 2
62 lu t y 20 1 1
Rys. 8
funkcji, a następnie podając parame-
try (ekran procesowy, nazwa obiek-
tu oraz jego właściwość, zmienna)
w oknie parametryzacji (Assigning
Parameters).
Przetwarzanie zmiennych
projektu
Bardzo przydatnym przykładem
zastosowania skryptów jest matema-
tyczne przeliczanie zmiennych pro-
jektu. Aby to wykonać, wykorzystać
należy funkcję odczytywania i zapisy-
wania wartości zmiennej (SetTagxxx/
GetTagxxx) oraz potrzebne funkcje
matematyczne. Przykładowy skrypt
wykonujący taką operacją przedsta-
wiono na listingu 1.
Modyfikacja właściwości
graficznych obiektów
Kolejną przydatną opcją, jaką
umożliwiają skrypty, jest dynamicz-
na zmiana właściwości rozmaitych
obiektów w reakcji na ingerencję
użytkownika. Aby to uczynić, najle-
//deklaracja zmiennych
//odczytanie wartości zmiennej procesowej NewTag_1
//kalkulacje matematyczne
//przypisanie obliczonej wartości do zmiennej NewTag_2
//deklaracja zmiennych
//zwiększenie wartości odczytanej właściwości
piej wykorzystać funkcje wewnętrz-
ne Graphics -> get/set -> geometry ->
get/set radius (patrz rys. 8). Przykła-
dowy skrypt przypisany do akcji my-
szą na obiekcie typu Button zwiększa
promień obiektu Circle1 znajdu-
jącego się na obrazie procesowym
NewPdl.pdl (patrz listing 2).
NAWIGACJA POMIĘDZY
EKRANAMI PROCESOWYMI
Podczas rozbudowy projektu na
więcej niż jeden ekran procesowy
istotną kwestią jest poruszanie się
pomiędzy nimi w trybie Runtime.
WinCC daje wiele możliwości wyko-
nania takiego zabiegu – od przypisa-
nia funkcji przyciskom, przez two-
rzenie spersonalizowanych pasków
menu czy wykorzystanie obiektów
dedykowanych.
Jedną z wygodniejszych metod
z punktu widzenia operatora jest
stworzenie pasków menu na dole oraz
u góry ekranu procesowego, które wi-
doczne będą bez względu na aktual-

nie wyświetlany ekran.
Przykładowo u dołu
ekranu umieścić moż-
na przyciski kierują-
ce użytkownika bezpo-
średnio na odpowiedni
ekran, natomiast u góry
ekranu umieścić można
przyciski standardowe
do nawigacji pomiędzy
ekranami (ekran starto-
wy, poprzedni, następ-
ny, zegar, itd.).
Obszar roboczy
pokazanego na ry- Rys. 9
sunku 9 okna, w któ-
rym wyświetlane
będą ekrany procesowe, wydzielo-
ny jest przez obiekt Picture Window
(z menu Smart Objects). Odpowied-
nie ustawienia tego obiektu pozwala-
ją na wywołanie go jako całkowicie
autonomiczne okna podczas trybu
RT. Górny oraz dolny pasek menu
jest prostym obszarem graficznym
z naniesionymi przyciskami, który
jest niezmienny i niezależny od wy-
świetlanego ekranu.
Aby przyciski menu dolnego ekra-
nu przenosiły użytkownika w odpo-
wiednie miejsce, należy przypisać im
odpowiednią funkcję. Wykonujemy
to, klikając prawym klawiszem my-
szy przycisk Properties -> zakładka
Events -> Mouse Action -> Action
(Direct Connection). W omówionym
wcześniej oknie Direct Connection
wprowadzamy dane: obszar Source:
<nazwa ekranu docelowego>, obszar
Target: Objects In Picture -> Objects
<nazwa obiektu Picture Window> ->
Property (Picture Name). Po takim
przypisaniu po naciśnięciu przycisku
w obiekcie Picture Window wyświet-
lony zostanie wskazany ekran proce-
sowy. Kroki te należy powtórzyć dla
wszystkich przycisków paska menu
dolnego.
Przyciski menu górnego (wstecz,
do przodu, ekran startowy) są na-
tomiast predefiniowane i dostęp-
ne z biblioteki globalnej View ->
Library -> Global Library -> Opera-
tion -> Screen Navigation. Nie wy-
magają one dodatkowej konfiguracji
i odnoszą się do zawartości obiektu
Picture Window. Przycisk Exit RT
skonfigurować można np. poprzez
Dynamic Wizard, co zostało opisa-
ne wcześniej. Zegar czasu systemo-
wego można wstawić jako kontrolkę
ActiveX -> WinCC Digital/Analog
Clock Control.
TRYB RUNTIME – DEFINICJA
WŁASNOŚCI
Ostatnim istotnym krokiem przed
uruchomieniem aplikacji jest zdefi-
niowanie odpowiednich właściwo-
ści trybu Runtime w WinCC. Właś-
ciwości trybu RT WinCC definiuje
się w WinCC Explorer, klikając pra-
wym klawiszem myszy w Computer
(drzewo projektu), a następnie wy-
bierając opcję Properties. Istotnymi
ustawieniami są:
– zakładka General -> Computer
Name zgodne z nazwą stacji lokal-
nej,
– zakładka Startup – w zależności
od wykorzystywanych funkcji na-
leży aktywować odpowiednie mo-
duły, w przypadku projektu te-
stowego jest to jedynie Graphics
Runtime,
– zakładka Graphics Runtime
->Start Picture – należy doko-
nać wyboru ekranu procesowego,
który zostanie uruchomiony jako
ekran główny przy starcie aplika-
cji.
Tryb Runtime uruchamiamy,
klikając ikonę lub z pasku menu File
-> Activate z poziomu WinCC
Explorer lub z poziomu Graphics
Designer (wtedy uruchomiony zosta-
nie aktualnie edytowany ekran).
technika
KĄCIK PRAKTYKA
TESTOWANIE
PROJEKTU – TAG
SIMULATOR
Symulator WinCC Tag
Simulator pozwala na testo-
wanie projektu, który jest
w fazie budowy. Podczas te-
stowania sprawdzić można,
jak zachowa się projekt pod-
łączony do systemu automa-
tyki. Można w nim symulo-
wać wartości zmiennych
wewnętrznych – WinCC
Tag Simulator przypisuje
różne wartości do zmien-
nych w zależności od wybranej opcji.
WinCC Tag Simulator uruchamia-
my, wybierając Menu Start -> Simatic
-> WinCC -> Tools -> Tag Simulator.
Obsługa narzędzia do symulacji
zmiennych jest intuicyjna – okre-
ślamy zmienną, którą chcemy zasy-
mulować z Menu Edit -> New Tag,
a następnie wybieramy typ oraz pa-
rametry symulacji w zakładce symu-
latora Properties. Końcowym etapem
jest uruchomienie symulacji przez
Start Simulation.
PODSUMOWANIE
Poznając oprogramowanie WinCC
oraz rozwijając umiejętności po-
ruszania się po projekcie, warto
w pierwszej kolejności zwrócić uwa-
gę na elementy narzędziowe znajdu-
jące najczęstsze zastosowanie w apli-
kacjach przemysłowych. W artykule
omówiono elementy składowe edyto-
ra graficznego oraz możliwości konfi-
guracji ekranów procesowych i więk-
szość metod dynamizacji obiektów
graficznych. Pokazany został również
symulator zmiennych, który może
się okazać przydatnym narzędziem
podczas tworzenia oraz testowania
projektu w trybie Runtime. W ko-
lejnym artykule z tego cyklu przed-
stawione zostaną możliwości archi-
wizacji zmiennych procesowych i ich
przetwarzania. Omówione będą też
funkcje wyświetlania danych archi-
walnych w różnej postaci, a także
zaprezentowane zostaną opcje two-
rzenia meldunków oraz system ra-
portowania.
Radosław Krzyżanowski
lu ty 2 0 1 1 63