‫‪Archive of SID‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﻏﺬﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،١٢‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،١٥-٢٥‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪١٣٩٥‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ و ﺑﺬر زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‬

‫‪2‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ اﯾﮑﺎﻧﯽ‪ ، * 1‬ﻧﺎﻫﯿﺪ ﺧﻨﺪان‬

‫‪ .1‬داﻧﺸﯿﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ و ﺗﺒﺪﯾﻠﯽ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان‬
‫‪ .2‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان‬

‫)ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ‪ ،94/12/18 :‬ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش‪(95/3/12 :‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻰ و ﺗﻨﻮع ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﻰ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﻣﺮﺗﺒﻂ از اوﻟﻮﯾﺖ وﯾﮋهاى ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺣﻼل ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه‬
‫ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻮاد ﻣﺆﺛﺮه ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺖ و دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در اﯾﺮان‪ ،‬در ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫اﯾﺮان‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ‪ R134a‬در ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺨﺮاج اﺟﺰاء ﻣﺆﺛﺮ اﺻﻠﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪه اﺳﺎﻧﺲ‬
‫دارﭼﯿﻦ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺬر زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب در دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻠﯿﻮﻧﺠﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺣﻼل ‪ R134a‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺬر زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،10 bar‬اﻧﺪازه ذرات ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/3 mm‬و زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮاﺑﺮ ‪ .120 min‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ‪13‬درﺻﺪي ﻣﯿﺰان ﻣﺎده ﻣﺆﺛﺮه ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ در اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ‪12‬درﺻﺪي در ﻣﯿﺰان ﻣﻮاد ﻣﺆﺛﺮه ﮐﻮﻣﯿﻦ آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل و آﻟﻔﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل در‬
‫اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺬر زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ‪ R134a‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎى ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻦ‪ ،R134a ،‬دارﭼﯿﻦ‪ ،‬زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‪.‬‬

‫* ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮﻝ‪mheikani@gmail.com :‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﻏﺬﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،١٢‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪١٣٩٥‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮐﻠﺮوﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻦ )‪CFC‬ﻫﺎ(‪ ،‬در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺮودﺗﯽ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر اﯾﻦ ﺣﻼل در دﻣﺎي اﺗﺎق‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮ از‬
‫ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ )‪ (5/6 bar‬اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ )‪ (-25 °C‬دارد و اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ‪ ،‬اﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج را در دﻣﺎي اﺗﺎق و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮐﻢﺗﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﺣﻼل ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻗﺒﻞ از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻓﺮار ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫اﺳﺎﻧﺲ‪ ،‬از ﺟﻮﺷﺶ ﻣﯽاﻓﺘﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ و ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺑﺮدن دﻣﺎ و ﯾﺎ اﯾﺠﺎد ﺧﻼء‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪا ﺷﺪه‬
‫و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه در اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ و ﯾﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺣﻼل ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه در اﺳﺎﻧﺲ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﺣﻼل ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ و در ﺣﺪ‬
‫‪0/02 ppm‬ﯾﺎ ﮐﻢﺗﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ﯾﮏ ﺻﺪم ﺳﺎﯾﺮ ﺣﻼلﻫﺎي آﻟﯽ ﻫﻢﭼﻮن ديﮐﻠﺮوﻣﺘﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫]‪ .[6 ،5‬ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦ از آنﺟﺎﯾﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﻼل ﺑﻪﻃﻮرﮐﺎﻣﻞ ﺧﻨﺜﯽ‬
‫ﺑﻮده و ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺳﯿﺪي ﯾﺎ ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻟﺬا اﺛﺮات ﻧﺎﺷﯽ از واﮐﻨﺶ‬
‫ﺣﻼل ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺆﺛﺮه ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬در اﯾﻦ روش ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽرﺳﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ‪ pH‬ﺧﻨﺜﯽ و در ﻏﯿﺎب اﮐﺴﯿﮋن اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺎﺷﯽ از ﻫﯿﺪروﻟﯿﺰ اﺳﯿﺪي‬
‫و ﯾﺎ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن ﻧﯿﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﻼﻟﯿﺖ ﮐﻢ روﻏﻦﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﯾﺎ ﺗﺮيﮔﻠﯿﺴﺮﯾﺪﻫﺎ در اﯾﻦ ﺣﻼل‪،‬‬
‫ﻟﺬا ﻣﻮمﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ در آن ﺣﻞ ﻧﺸﺪه و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺣﻼل‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺣﻼل ﮔﺰﯾﻨﺶﭘﺬﯾﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺎر ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﺰاﯾﺎ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺎﻧﺴﯽ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ روشﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺣﻼل‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ روش ﻏﯿﺮﺳﻤﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺑﻮده و‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺣﺘﯽ در ﺻﻮرت‬
‫ﻧﺸﺖﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﮐﻠﺮ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺨﺮب ﺑﺮ‬
‫ﻻﯾﻪ ازن ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻮده زﯾﺴﺘﯽ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ اﯾﻦ روش ﻧﯿﺰ ﮔﯿﺎه ﺧﺸﮏ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ زﯾﺴﺖﺳﺎزﮔﺎر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻓﻊ‬
‫ﭘﺴﺎب را ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت‬
‫زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ]‪ .[7-9‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺰاﯾﺎي‬
‫ذﮐﺮ ﺷﺪه‪ ،‬در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازﺣﻼل‬
‫ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻦ ‪ R134a‬ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﭘﻮﺳﺖ‬
‫)‪1. Ultrasound extraction (Sonication‬‬
‫درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪3. Accelerated solvent extraction‬‬
‫ﮔﯿﺎه دارﭼﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻰ )‪،(Cinnamomum zeylanicum Blume‬‬
‫‪5. ADVANCED PHYTONICS LIMITED‬‬
‫‪16‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺣﺎوي ﻃﯿﻒ ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت زﯾﺴﺖ ﻓﻌﺎل‬
‫ﻫﻢﭼﻮن ﭼﺮﺑﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﺆﺛﺮه داروﯾﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ‪ ،‬ﻃﻌﻢ دﻫﻨﺪهﻫﺎ و رﻧﮕﺪاﻧﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮن‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮاي اﺳﺘﺤﺼﺎل اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ از ﮔﯿﺎﻫﺎن‪،‬‬
‫روشﻫﺎي ﺗﺠﺎرى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺨﺮاج را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‬
‫و ﺗﻮﺳﻌﻪ روشﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﺑﺎ زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻢﺗﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﺣﻼل ﮐﻢﺗﺮ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ آﻟﻮدﮔﯽ ﮐﻢﺗﺮ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻗﺮار دارد‪ .‬روشﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻫﻢﭼﻮن اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﻣﻮاج ﻓﺮاﺻﻮت‪ ،1‬اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﻣﻮاج ﻣﯿﮑﺮووﯾﻮ‪ ،2‬اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺣﻼل ﺗﺴﺮﯾﻊ ﺷﺪه‪ 3‬و‬
‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل و ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﻓﯿﺘﻮﻧﯿﮏ‪،4‬‬
‫روشﻫﺎﯾﻰ ﺳﺮﯾﻊ و ﭘﺮﺑﺎزده ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ از ﮔﯿﺎه‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج را ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ]‪ .[1‬از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﺣﻼل و اﻧﺮژي‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫و ﮐﺎﻫﺶ آﻻﯾﻨﺪﮔﯽ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ از اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل از ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪي از ﺣﻼلﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻦ ‪ R134a‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺰاﯾﺎي زﯾﺴﺖ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻣﺘﺪاول اﺳﺘﺨﺮاج دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻃﻌﻢدﻫﻨﺪهﻫﺎ و اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ را ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﻓﯿﺘﻮﻧﯿﮏ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪) 5‬واﻗﻊ‬
‫در ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن( ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر اﯾﻦ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي اﻧﺤﺼﺎري را‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻓﯿﺘﻮﻧﯿﮏ ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻌﻄﺮ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد‬
‫ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﻣﻮاد ﻣﺆﺛﺮه داروﯾﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻓﺮاوري‬
‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ]‪.[2-4‬‬
‫ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﺣــﻼل ﻣــﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾــﻦ روش‪،‬‬
‫‪-2،2،1،1‬ﺗﺘﺮا ﻓﻠﻮرواﺗﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻦ‬
‫‪ HFC134a) 134a‬ﯾﺎ ‪ (R134a‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫‪2. Macrowave extraction‬‬
‫‪4. Phytonics‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪17‬‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﺎﺯ‪-‬ﺣﻼﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ ﺩﺍﺭﭼﻴﻦ ﻭ ‪...‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺍﻳﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﻧﺎﻫﻴﺪ ﺧﻨﺪﺍﻥ‬

‫ﺳﺒﺰ ﺣﺎوى ﺗﺎ ‪ 5‬درﺻﺪ اﺳﺎﻧﺲ‪ 22 ،‬درﺻﺪ ﭼﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدى‬ ‫درﺧﺘﯽ از راﺳﺘﻪ ﻟﻮراﻟﺲ ﺗﯿﺮه ﺑﺮگ ﺑﻮﯾﺎن ﺳﺮده دارﭼﯿﻨﯿﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﯿﺪ آﻣﯿﻨﻪ آزاد‪ ،‬ﺗﻌﺪادى ﻓﻼوﻧﻮﺋﯿﺪﻫﺎى ﮔﻠﻮﮐﺰﯾﺪى از ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫دارﭼﯿﻦ درﺧﺘﻰ اﺳﺖ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 5‬ﺗﺎ ‪7‬‬
‫ﻣﺸﺘﻘﺎﺗﻰ از آﭘﻰ ژﻧﯿﻦ و ﻟﻮﺗﺌﻮﻟﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اﺻﻠﻰ‪ ،‬اﺳﺎﻧﺲ‬ ‫ﻣﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﻮﻣﯽ ﺳﺮيﻻﻧﮑﺎ و ﺟﻨﻮب ﻫﻨﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮگ اﯾﻦ درﺧﺖ‪،‬‬
‫آﻟﺪﺋﯿﺪى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ‪ 60‬درﺻﺪ آن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮﻣﯿﻦ‬ ‫ﺳﺒﺰ ﺳﯿﺮ و داراى ﮔﻞﻫﺎﯾﻰ ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﻔﯿﺪ اﺳﺖ و ﭘﻮﺳﺖ آن ﺑﻪ‬
‫آﻟﺪﻫﯿﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺎﻧﺲ زﯾﺮه ﺳﺒﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻋﻨﻮان ادوﯾﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬در ﻗﺮون وﺳﻄﻰ دارﭼﯿﻦ ﺑﺮاى درﻣﺎن‬
‫اﺳﺎﻧﺲ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎى ﻣﻨﻮﺗﺮﭘﻨﻰ و ﺳﺰﮐﻮﯾﻰ ﺗﺮﭘﻨﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﻰ‬ ‫ﺳﺮﻓﻪ‪ ،‬ورم ﻣﻔﺎﺻﻞ و ﮔﻠﻮدرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﺪ]‪ .[10‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﺮﻏﻮﺑﯿﺖ و ﮐﻬﻨﻪ ﻧﺒﻮدن داﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬وﺟﻮد‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺧﻮاص و ﻓﻮاﯾﺪ ﭘﺰﺷﮑﻰ دارﭼﯿﻦ ﺗﺎﮐﯿﺪ دارﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﮐﻮﻣﯿﻦ آﻟﺪﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺖ]‪.[16 ،15‬‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﯾﻦ ﮔﯿﺎه در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﻰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﻌﻢدﻫﻨﺪه و در‬
‫ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬‬ ‫ﺻﻨﺎﯾﻊ داروﯾﻰ ﺑﻪﻋﻨﻮان آﻧﺘﻰ اﮐﺴﯿﺪان‪ ،‬ﺿﺪ ﻗﺎرچ و ﺿﺪ ﺑﺎﮐﺘﺮى‬
‫ﺣﻼل و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان و‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ دارد‪ .‬اﺳﺎﻧﺲ دارﭼﯿﻦ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﻢ‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و‬ ‫دارﭼﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﯾﮏ درﺻﺪ در ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ ﻣﺬﮐﻮر وﺟﻮد‬
‫ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎ‬ ‫دارد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺮاى ﺗﻬﯿﻪ اﺳﺎﻧﺲ از ﮔﯿﺎه دارﭼﯿﻦ از دو‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ‪ R134a‬و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺮگ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬از ﺑﯿﻦ دو ﺑﺨﺶ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺣﻼلﻫﺎي ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در‬ ‫ﯾﺎد ﺷﺪه ﮔﯿﺎه‪ ،‬اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدى‬
‫اﯾﺮان و در ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫ﮔﺮانﺗﺮ ﺑﻮده و ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﯿﺶﺗﺮى دارد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎده ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ‬
‫و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎنﻫﺎي‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ 1‬ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬ ‫ﺑﯿﺶ از ‪ %80‬اﺳﺎﻧﺲ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﺳﺎﻧﺲ‬
‫ﺑﻪ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب در دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻠﯿﻮﻧﺠﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از ﺑﺮگ دارﭼﯿﻦ ﻏﻨﻰ از اوژﻧﻮل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ]‪.[11-14‬‬
‫زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﻰ ﺑﻮﺗﻪاى و ﻋﻠﻔﻰ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﻢ ﻣﺘﺮ‬
‫‪ -2‬ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻗﻪ اﯾﻦ ﮔﯿﺎه راﺳﺖ و داراى اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت دوﺗﺎﯾﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1-2‬ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﯿﻮهﻫﺎي آن دوﮐﻰ ﺷﮑﻞ و ﺑﻪ ﻃﻮل ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﺶ ﻣﯿﻠﻰﻣﺘﺮ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ از آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‬ ‫ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺒﺰ ﮐﻢ رﻧﮓ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻮى‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎزي ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و‬ ‫ﻣﻌﻄﺮى دارﻧﺪ‪ .‬ﻏﯿﺮ از ﻣﯿﻮه‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى دﯾﮕﺮ ﮔﯿﺎه ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻄﺮ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﮐﭙﺴﻮل ﮔﺎز ‪ R134a‬ﺑﺎ وزن ‪13/5 kg‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﯾﻦ ﮔﯿﺎه‪ ،‬ﻣﯿﻮهﻫﺎى آن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺣﺪود ‪ 12 bar‬از ﺑﺎزار داﺧﻞ اﯾﺮان )‪(Rhodia, China‬‬ ‫ﺳﺮﺷﺎر از اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺮان ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺧﺮﯾﺪارى ﺷﺪ‪ .‬از ﻣﺎده ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﻧﺮﻣﺎل‪-‬ﻧﻮﻧﺎن )‪ (Merck‬ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن زﯾﺮه ﺳﺒﺰ در دﻧﯿﺎ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮه ﺳﺒﺰ در اﯾﺮان ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد داﺧﻠﻰ )‪ (IS‬درآﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎى ‪ GC‬ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮى‬ ‫ﺻﻮرت ﺧﻮدرو ﯾﺎ ﮐﺸﺖ ﺷﺪه وﺟﻮد دارد و ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬ﺣــﻼل ﻧــﺮﻣــﺎل‪ -‬ﻫــﮕــﺰان ﺑــﺎ درﺟــﻪ ﺧﻠﻮص ‪HPLC‬‬ ‫رﺷﺪ و ﺗﮑﺜﯿﺮ آن ﮔﺴﺘﺮه وﺳﯿﻌﻰ از اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫)‪ (Aldrich Chemical Co., USA‬ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم اﺳﺘﺨﺮاجﻫﺎى‬ ‫ﺳﺒﺰوار‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ و اﻃﺮاف ﺳﺮﺧﺲ‪ ،‬اﻃﺮاف ﺳﻤﻨﺎن‪ ،‬اﻃﺮاف ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫ﻣﺎﯾﻊ‪-‬ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻃﺮاف داﻣﻐﺎن و ﺑﺴﯿﺎرى دﯾﮕﺮ از ﻧﻮاﺣﻰ ﻣﺴﺘﻌﺪ اﯾﺮان ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺳﺎزﻧﺪه اﺻﻠﻰ ﭘﻮدرﻫﺎى ﮐﺎرى و ﭼﯿﻠﻰ اﺳﺖ و ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫‪ -2-2‬آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎ‬ ‫ﻃﻌﻢدﻫﻨﺪه در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﻰ ﺗﺠﺎرى ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﺮ ﯾﮏ از اﺳﺎﻧﺲﻫﺎي‬ ‫روﻏﻦ اﯾﻦ ﮔﯿﺎه از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺎر آب‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺰهدار ﮐﺮدن‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎي ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮔﺎزي )‪ (GC‬و‬ ‫ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﻰﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺮﻫﺎ و ﭼﺎﺷﻨﻰﻫﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻰﺷﻮد و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮔﺎزي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺳﭙﮑﺘﺮوﻣﺘﺮي ﺟﺮﻣﯽ )‪(GC-MS‬‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﻌﻄﺮ ﮐﺮمﻫﺎ‪ ،‬ﻟﻮﺳﯿﻮنﻫﺎ و ﻋﻄﺮﯾﺎت اﺳﺖ‪ .‬داﻧﻪﻫﺎى زﯾﺮه‬
‫‪1. Cinnamaldehyde‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﻏﺬﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،١٢‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪١٣٩٥‬‬ ‫‪18‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺨﺮاج و ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎ دﻣﺎى‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﺪاﺳﺎزى اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ در‬
‫ﺷﮑﻞ )‪ (1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﯿﻦ دو ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻰ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﭼﺮﺧﻪاى و ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﭙﺮﺳﻮر رخ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺎز ‪R134a‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﺸﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺎز داغ از ﻣﺒﺪل‬
‫ﮔﺮﻣﺎﯾﻰ ‪ HX1‬ﻋﺒﻮر ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺣﻼل ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﯾﮏ ﺷﯿﺮ ﺳﻮزﻧﻰ‪،‬‬
‫ﺣﻼل وارد ﺑﺨﺶ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﺪه و در ﻇﺮف ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر و اﯾﺠﺎد ﺳﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺟﻤﻊآورى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎز ﮐﻢ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ‬
‫ﻋﺒﻮر از ﯾﮏ ﻓﯿﻠﺘﺮ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮐﻤﭙﺮﺳﻮر رواﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮد و اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﺮﺧﻪاى ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮى دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر در دو ﺑﺨﺶ ﻇﺮف اﺳﺘﺨﺮاج و ﻇﺮف‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزى ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﻤﺎى دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫و دﯾﺎﮔﺮام ﻓﺮاﯾﻨﺪي دﺳﺘﮕﺎه در ﺷﮑﻞ )‪ (1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ‪ ،‬از ﻃﺮاﺣﻰ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎرى‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ از روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬در اﻧﺠﺎم ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺮم اﻓﺰار‬
‫‪ Minitab Version 15.1.30‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ در ﻧﺮماﻓﺰار ‪ Minitab‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ L9‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻓﺎﮐﺘﻮر و ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 9‬آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﯾﮏ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آنﭼﻪ از ﻣﻌﺪود ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﺷﺪه در زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﺨﺮاج از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼلﻫﺎي‬
‫ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ﺑﺮﻣﻰآﯾﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎن ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا در‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺸﺎر‪ ،‬اﻧﺪازه ذرات‬
‫و زﻣﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻰ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮاﯾﻨﺪى ﺑﺎ روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫آﻣﺎرى ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻼل ﺑﺮاي ﺣﻼلﻫﺎي ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در‬
‫‪-3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ‬
‫‪ -1-3‬اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ‬
‫ﺑﺮاى ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺟﺰاى اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ‪ ،‬از ده ﮔﺮم ﮔﯿﺎه‬
‫آﺳﯿﺎب ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب اﺳﺎﻧﺲ ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه و ﻣﻮرد آﻧﺎﻟﯿﺰ‬
‫‪ GC-MS‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺟﺪول )‪ (1‬اﺟﺰاء ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ ﺷﺪه اﺳﺎﻧﺲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺎزﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮔﺎزى ﮐﻪ در اﻧﺠﺎم‬
‫آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺳﺎزﻧﺪهﻫﺎى اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬از ﻧﻮع ‪YL Instrument‬‬
‫)‪ (Model 6500GC, South Korea‬ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه‬
‫ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ‬
‫اﯾﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دﺗﮑﺘﻮر دﺳﺘﮕﺎه از ﻧﻮع ‪ FID‬ﺑﻮده و ﺳﺘﻮن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﯿﺰ از ﻧﻮع ‪25 m ×0/53 mm) DB-1‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢ ‪ (1/0 µm‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎز ﺣﺎﻣﻞ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻧﯿﺘﺮوژن )ﺷﺮﮐﺖ رﻫﺎم ﮔﺎز( و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪ 30 mL/min‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دﻣﺎي دﺗﮑﺘﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،250°C‬دﻣﺎي ﻣﺤﻞ‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ‪ 240°C‬و دﻣﺎي ﺳﺘﻮن ﺗﺤﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻣﺎﯾﻰ ‪ 60‬ﺗﺎ ‪240°C‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 3 °C/min‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﺗﺰرﯾﻘﻰ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/5 µL‬ﺑﻪ روش دﺳﺘﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎى‬
‫‪ GC-MS‬از دﺳﺘﮕﺎه ‪) Varian Saturn 3400‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و‬
‫ﻣﺮاﺗﻊ ﮐﺸﻮر‪-‬آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻓﯿﺘﻮﺷﯿﻤﻰ( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺘﻮن ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮع ‪ 30 m ×0/25 mm) DB-5‬ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻓﯿﻠﻢ‬
‫‪ (0/25 µm‬و دﺗﮑﺘﻮر دﺳﺘﮕﺎه ‪ Varian ion trap‬ﺑﻮده و ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫‪ GC‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬دﻣﺎى آون از ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 240°C‬ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ دﻣﺎﯾﻰ ‪ ،3 °C/min‬دﻣﺎى ﻣﺤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ و دﻣﺎى ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 250‬و ‪ ،260 °C‬ﮔﺎزﺣﺎﻣﻞ‪ :‬ﻫﻠﯿﻮم ﺑﺎ دﺑﻰ‬
‫‪ ،1 mL/min‬ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺪاﯾﺶ )‪ (splitting ratio‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ .1:60‬دﻣﺎى‬
‫دﺗﮑﺘﻮر در ‪ 240°C‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﭙﮑﺘﺮوﻣﺘﺮ‬
‫ﺟﺮﻣﻰ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از‪ :‬اﻧﺮژى ﯾﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن‪ ،70 eV :‬داﻣﻨﻪ ﺟﺮﻣﻰ‪:‬‬
‫‪ 40‬ﺗﺎ ‪ ،400 amu‬اﺳﮑﻦ ﻣﺪ ‪.EI‬‬
‫‪ -3-2‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ ﺑﻪ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‪ ،‬از‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻠﯿﻮﻧﺠﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ‪ ،R134a‬از ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬‬
‫اﯾﺮان در ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي‬
‫ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﺘﯽ اﯾﺮان ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺣﻼل ‪R134a‬‬
‫از ﺑﺨﺶﻫﺎى ﺳﺎدهاى ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎى ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮى ﭼﻮن اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺳﯿﺎل ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﻰ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪19‬‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﺎﺯ‪-‬ﺣﻼﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ ﺩﺍﺭﭼﻴﻦ ﻭ ‪...‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺍﻳﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﻧﺎﻫﻴﺪ ﺧﻨﺪﺍﻥ‬

‫)اﻟﻒ(‬

‫)ب(‬
‫ﺷﮑﻞ )‪) (1‬اﻟﻒ( ﻧﻤﺎي دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل‪) ،‬ب( ﻧﻤﻮدار ﻓﺮاﯾﻨﺪي دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز–ﺣﻼل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼلﻫﺎي‬
‫ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ‬

‫اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺤﺪوده ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ در ﺟﺪول )‪ (2‬درج ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ در اﯾﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار‪ ،‬ﻧﻮع ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى‬
‫ﺑﯿﺶﺗﺮ‪ /‬ﺑﻬﺘﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﯿﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎزده اﺳﺎﻧﺲ ﻫﺪف و ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺠﻢ اﺳﺎﻧﺲ ﺑﻪ وزن ﺧﺸﮏ‬
‫ﮔﯿﺎه ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺎﻧﺲ دارﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺳﯿﻨﺎم‬
‫آﻟﺪﺋﯿﺪ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده اﯾﻦ ﻣﺎده‪،‬‬
‫ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ‪ GC-MS‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 13/40‬درﺻﺪ وزﻧﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﭘﺲ از آﺳﯿﺎب ﮐﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در‬
‫ﮐﻠﯿﻪ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎى ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ‪ ،‬ده ﮔﺮم ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫آﺳﯿﺎب ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ‬
‫ذﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ از روش ﺗﺎﮔﻮﭼﯽ در ﻧﺮماﻓﺰار‬
‫‪ Minitab‬ﺑﻪﺻﻮرت ‪ L9‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﻓﺎﮐﺘﻮر و ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ‪،‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 9‬آزﻣﺎﯾﺶ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در آن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺸﺎر‪،‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﻏﺬﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،١٢‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪١٣٩٥‬‬
‫ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮام ‪GC-MS‬‬ ‫ﺟﺪول )‪ (1‬اﺟﺰاء ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ ﺷﺪه اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﭘﯿﮏ‬ ‫‪*RI‬‬
‫‪0/385‬‬ ‫‪1216‬‬
‫‪75/486‬‬ ‫‪1278‬‬
‫‪9/601‬‬ ‫‪1379‬‬
‫‪0/439‬‬ ‫‪1421‬‬
‫‪0/940‬‬ ‫‪1482‬‬
‫‪3/472‬‬ ‫‪1501‬‬
‫‪8/326‬‬ ‫‪1524‬‬
‫‪1/355‬‬ ‫‪1535‬‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺟﺪول )‪ ،(2‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﯿﺰان ‪ S/N‬در ﺷﺮاﯾﻂ ردﯾﻒ ﯾﮏ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﻓﺸﺎر ‪ ،10 bar‬اﻧﺪازه ذرات ‪ 0/3 mm‬و زﻣﺎن‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ‪ 120 min‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺎ ﺣﻼل ‪ R134a‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﻰ ﻣﺪل و روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫اﺳﺎﻧﺲ از ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ ﺑﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﻮﻧﺠﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و اﺳﺎﻧﺲﻫﺎي ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از ﻫﺮ دو روش ﻣﻮرد‬
‫آﻧﺎﻟﯿﺰ ‪ GC‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺎده ﻣﺆﺛﺮه اﺻﻠﯽ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫‪-E‬ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﯿﺰ‬
‫‪ ،GC‬از ﻣﺤﻠﻮل ‪ 60‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮ ﻣﺎده ﻧﺮﻣﺎل‪-‬ﻧﻮﻧﺎن در‪ 5 mL‬ﺣﻼل‬
‫ﻫﮕﺰان‪ 500 ،‬ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺎﻧﺲ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬از ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﯾﮏ ﻣﯿﮑﺮوﻟﯿﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻧﮓ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ GC‬ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺪول )‪ (3‬ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺟﺰاء ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫اﺳﺎﻧﺲ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ دو روش ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ‬
‫اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯿﺰان اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺎده اﺻﻠﻰ در ﮔﯿﺎه دارﭼﯿﻦ ﯾﻌﻨﻰ‬
‫‪-E‬ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ ﺑﺎ روش اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻧﺸﺎن داد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺰ ﮐﻢ‬
‫و ﺑﯿﺶ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي ﻣﯿﺰان‬
‫ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺎ اﯾﻦ دو روش ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ در اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺣﻼل ‪ R134a‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ %13‬ﺑﯿﺶﺗﺮ از اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬
‫ﺑﻪ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺎﻧﺲ‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺑﻮ و ﺣﻀﻮر ﻣﺎده ﻣﺆﺛﺮه اﺻﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ از اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬
‫‪20‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫‪Z-cinnamaldehyde‬‬
‫‪1‬‬
‫‪E-cinnamaldehyde‬‬
‫‪2‬‬
‫‪α-Copaene‬‬
‫‪3‬‬
‫‪E-Caryophyllene‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Germacrene D‬‬
‫‪5‬‬
‫‪α-Muurelene‬‬
‫‪6‬‬
‫‪δ-Cadinene‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Cubenene‬‬
‫‪8‬‬
‫‪DB-5‬‬ ‫‪ :*RI‬اﻧﺪﯾﺲ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮاى ﺳﺘﻮن‬
‫ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎزده ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻄﺢ‬
‫زﯾﺮ ﭘﯿﮏ ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﭘﯿﮏ اﺳﺘﺎﻧﺪارد داﺧﻠﻰ‬
‫)ﻧﺮﻣﺎل ﻧﻮﻧﺎن( ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺪول )‪ (2‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎزده و ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺰ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻰ در ﺑﺮرﺳﻰ آﻣﺎرى‬
‫ﺑﻪ روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺰ ‪ S/N‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻪ داراى ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ‪S/N‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﺘﺎﯾﺞ اراﺋﻪ ﺷﺪه‬
‫در ﺟﺪول )‪ ،(2‬در آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ردﯾﻒ ﯾﮏ و‬
‫ﺳﭙﺲ ردﯾﻒ ﻫﻔﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ‪ S/N‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Minitab‬ﺑﺮاى دو ﻣﻘﺪار‬
‫‪ S/N‬و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزده ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫در ﺷﮑﻞ )‪-2‬اﻟﻒ( ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﺪار ‪ S/N‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر‪،‬‬
‫اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎن آورده ﺷﺪه و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺑﺨﺶ )ب( ﻫﻤﺎن‬
‫ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﻄﺮ ذرات روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﻰ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن‪ ،‬روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﻨﺪه از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده و اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻫﺸﯽ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ داراي ﯾﮏ‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯿﻨﻪ در ﻓﺸﺎر ‪ 8/5 bar‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج اﻓﺰاﯾﺶ و ﻗﻄﺮ ذرات ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎزده اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ )‪ ،(2‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر و زﻣﺎن‪،‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﺣﺠﻢ اﺳﺎﻧﺲ ﺑﻪ وزن ﺧﺸﮏ ﮔﯿﺎه و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺎده ﻣﺆﺛﺮه اﺻﻠﯽ در آن‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪21‬‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﺎﺯ‪-‬ﺣﻼﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ ﺩﺍﺭﭼﻴﻦ ﻭ ‪...‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺍﻳﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﻧﺎﻫﻴﺪ ﺧﻨﺪﺍﻥ‬

‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﮑﻞ )‪ (2‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﺴﺒﺖ ‪) S/N‬اﻟﻒ( و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ )ب( ﺑﺮاى ﺑﺎزده )‪ (Y‬دارﭼﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‬

‫ﺟﺪول )‪ (2‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﻰ و ﻧﺴﺒﺖ ‪ S/N‬ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ ﺑﺮاى ﺑﺎزده دارﭼﯿﻦ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ‪S/N‬‬ ‫ﺑﺎزده )‪(%v/w‬‬ ‫‪X3‬‬ ‫‪X2‬‬ ‫‪X1‬‬ ‫ﺷﻤﺎره آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﺒﻨﺎى ﺧﺸﮏ‬ ‫)‪(t, min‬‬ ‫)‪(dp, mm‬‬ ‫)‪(P, bar‬‬

‫‪9/542‬‬ ‫‪3/0‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪5/106‬‬ ‫‪1/8‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪-6/021‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪0/000‬‬ ‫‪1/0‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪6/021‬‬ ‫‪2/0‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪-7/959‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪7/959‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0/424‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪-1/938‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪9‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (3‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ درﺻﺪ اﺳﺎﻧﺲ دارﭼﯿﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺣﻼل ‪ R134a‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ و ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل‬
‫‪a‬‬
‫‪b‬‬
‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫‪R134a‬‬

‫‪-‬‬ ‫*‪t‬‬ ‫‪Z-cinnamaldehyde‬‬

‫‪1‬‬
‫‪7/008‬‬ ‫‪7/918‬‬ ‫‪E-cinnamaldehyde‬‬
‫‪2‬‬
‫‪α-Copaene‬‬
‫‪0/054‬‬ ‫‪0/260‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪E-Caryophyllene‬‬
‫‪4‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪Germacrene D‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0/062‬‬ ‫‪0/195‬‬ ‫‪α-Muurelene‬‬
‫‪6‬‬
‫‪δ-Cadinene‬‬
‫‪0/075‬‬ ‫‪0/260‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0/060‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪Cubenene‬‬
‫‪8‬‬
‫ﻓﺸﺎر = ‪ ،10 bar‬اﻧﺪازه ذرات =‪ ، 0/30 mm‬زﻣﺎن =‪120 min‬‬ ‫‪a‬‬
‫زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج =‪3 h‬‬ ‫‪b‬‬
‫* ‪t = trace < 0.01‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﻏﺬﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،١٢‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪١٣٩٥‬‬ ‫‪22‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻠﻰ‬
‫ﻣﻰﺗﻮان ﺗﻤﺎﻣﻰ اﺟﺰاى اﺳﺎﻧﺲ را ﻧﯿﺰ ﻣﻼك ﻋﻤﻞ ﻗﺮار داد‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج از ﭘﻮﺳﺖ دارﭼﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫ﻓﺸﺎر‪ ،‬اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺗﺎﮔﻮﭼﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ L9‬ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻓﺎﮐﺘﻮر و ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 9‬آزﻣﺎﯾﺶ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول )‪ (5‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﺮاى ﺑﺎزده و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﯾﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﻰ ﻣﺪل آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻠﯿﻞ روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ‪ ،‬ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻪ داراى ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺑﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-3‬اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﺑﺬر زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺑﻮد و ﻋﻤﻞ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﭘﺲ از آﺳﯿﺎب ﻧﻤﻮدن ﺑﺬرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮ روي ‪ 10 g‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آﺳﯿﺎب‬
‫ﺷﺪه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺟﺰاى اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه‬
‫ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاى از اﺳﺎﻧﺲ آن از ‪ 10 g‬ﮔﯿﺎه آﺳﯿﺎب ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه و ﻣﻮرد آﻧﺎﻟﯿﺰ ‪ GC-MS‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول )‪ (4‬اﺟﺰاى ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮام ‪GC-MS‬‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ S/N‬ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬در آزﻣﺎﯾﺸﺎت‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ردﯾﻒ ﻫﻔﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺟﺪول )‪ ،(4‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاد ﻣﻬﻢ ﻣﻮﺟﻮد در زﯾﺮه‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت اﯾﻦ ردﯾﻒ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎرى در ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ‬ ‫ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﮐﻮﻣﯿﻦ آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪ -7‬آل و آﻟﻔﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪ -7‬آل‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،10 bar‬ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ اﻧﺪازه ذرات ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/3 mm‬و‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﯿﻦ رو اﺛﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺎده در ﺑﺮآورد‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 120 min‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده‪ ،‬ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Minitab‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﭘﯿﮏ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺎده ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺮاى دو ﻣﻘﺪار ‪ S/N‬و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزده ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ‬ ‫ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﭘﯿﮏ اﺳﺘﺎﻧﺪارد داﺧﻠﻰ )ﻧﺮﻣﺎل ﻧﻮﻧﺎن( ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬در ﺷﮑﻞ )‪-3‬اﻟﻒ( ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﺪار ‪ S/N‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫در واﻗﻊ ﺑﺮاى ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺖﯾﺎﺑﻰ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده‬
‫ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮام ‪GC-MS‬‬ ‫ﺟﺪول )‪ (4‬اﺟﺰاء ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ ﺷﺪه اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺬر زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﭘﯿﮏ‬ ‫‪*RI‬‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫‪0/277‬‬ ‫‪926‬‬ ‫‪Tricyclene‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0/979‬‬ ‫‪928‬‬ ‫‪α-Thujene‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0/810‬‬ ‫‪975‬‬ ‫‪Sabinene‬‬
‫‪3‬‬
‫‪β –Pinene‬‬
‫‪19/493‬‬ ‫‪980‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1/204‬‬ ‫‪993‬‬ ‫‪Myrcene‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0/342‬‬ ‫‪1008‬‬ ‫‪α-phellandrene‬‬
‫‪6‬‬
‫‪11/866‬‬ ‫‪1028‬‬ ‫‪p-cymene‬‬
‫‪7‬‬
‫‪0/695‬‬ ‫‪1031‬‬ ‫‪Limonene‬‬
‫‪8‬‬
‫‪0/156‬‬ ‫‪1035‬‬ ‫‪1,8-cineole‬‬
‫‪9‬‬
‫‪γ-Terpinene‬‬
‫‪18/968‬‬ ‫‪1065‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪0/477‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪Unknown‬‬
‫‪11‬‬
‫‪17/775‬‬ ‫‪1242‬‬ ‫‪Cumin aldehyde‬‬
‫‪12‬‬
‫‪7/772‬‬ ‫‪1286‬‬ ‫‪α-Terpinen-7-al‬‬
‫‪13‬‬
‫‪18/728‬‬ ‫‪1291‬‬ ‫‪γ-Terpinen-7-al‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪0/235‬‬ ‫‪1388‬‬ ‫‪Daurcene‬‬
‫‪15‬‬
‫‪0/231‬‬ ‫‪1512‬‬ ‫‪(E,E)-α-Farnesene‬‬
‫‪16‬‬
‫‪DB-5‬‬ ‫‪ :*RI‬اﻧﺪﯾﺲ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮاى ﺳﺘﻮن‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪23‬‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﺎﺯ‪-‬ﺣﻼﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ ﺩﺍﺭﭼﻴﻦ ﻭ ‪...‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺍﻳﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﻧﺎﻫﻴﺪ ﺧﻨﺪﺍﻥ‬

‫ﺟﺪول )‪ (5‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﻰ و ﻧﺴﺒﺖ ‪ S/N‬ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺗﺎﮔﻮﭼﻰ ﺑﺮاى ﺑﺎزده زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‬
‫ﺑﺎزده )‪(٪v/w‬‬ ‫‪X3‬‬ ‫‪X2‬‬ ‫‪X1‬‬
‫‪S/N‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎره آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﺒﻨﺎى ﺧﺸﮏ‬ ‫)‪(t, min‬‬ ‫)‪(dp, mm‬‬ ‫)‪(P, bar‬‬

‫‪1/584‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0/000‬‬ ‫‪1/0‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3/522‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪6/021‬‬ ‫‪2/0‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪6/021‬‬ ‫‪2/0‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪1/938-‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪6/848‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪3/522‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪6/021‬‬ ‫‪2/0‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪9‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر‪ ،‬اﻧﺪازه ذرات و زﻣﺎن آورده ﺷﺪه و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺒﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺪول )‪ (6‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ دو روش دﯾﺪه‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﯿﺰان اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻮاد‬ ‫در ﺑﺨﺶ )ب( ﻫﻤﺎن ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻮﻣﯿﻦ آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ‪-‬‬ ‫ﺳﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ در‬
‫ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل و آﻟﻔﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل ﺑﺎ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﻣﻘﺪار‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﺪول )‪ (5‬اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﺑﯿﺶﺗﺮي دارد‪ .‬از ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﮐﻮﻣﯿﻦ‬ ‫ﯾﻌﻨﻰ ‪ ،10 bar‬ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ اﻧﺪازه ذرات ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل و آﻟﻔﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬ ‫‪ 0/3 mm‬و ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﯾﻌﻨﻰ ‪ 120 min‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ دو روش ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت در‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ را ﺑﻪ دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﻟﯿﺰ وارﯾﺎﻧﺲ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ‬
‫اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ‪ R134a‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬ ‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺳﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﻓﺸﺎر و‬
‫‪ ٪12‬ﺑﯿﺶﺗﺮ از اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ‬ ‫اﻧﺪازه ذرات ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ داراى ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺎﻧﺲ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻄﺮ و ﺣﻀﻮر ﻣﺎده‬ ‫در ﻣﻮرد زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ روش اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺎز‪-‬‬
‫ﻣﺆﺛﺮه اﺻﻠﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻬﺘﺮ از اﺳﺎﻧﺲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬ ‫ﺣﻼل در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﻰ ﻣﺪل‪ ،‬ﺑﺎ روش‬
‫ﺑﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب آزﻣﺎﯾﺸﻰ ﻣﻮازى ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و آﻧﺎﻟﯿﺰ ‪GC‬‬

‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﮑﻞ )‪ (3‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﺴﺒﺖ ‪) S/N‬اﻟﻒ( و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ )ب( ﺑﺮاى ﺑﺎزده )‪ (Y‬زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﻏﺬﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،١٢‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪١٣٩٥‬‬ ‫‪24‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (6‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ درﺻﺪ اﺳﺎﻧﺲ ﮔﯿﺎه زﯾﺮه ﺳﺒﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺣﻼل ‪ R134a‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ و ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‬
‫‪b‬‬
‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‬ ‫‪R134a‬‬ ‫‪a‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫‪0/018‬‬ ‫‪0/011‬‬ ‫‪Tricyclene‬‬
‫‪1‬‬
‫‪α-Thujene‬‬
‫‪0/009‬‬ ‫‪0/036‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪t‬‬ ‫*‪t‬‬ ‫‪Sabinene‬‬
‫‪3‬‬
‫‪0/089‬‬ ‫‪0/875‬‬ ‫‪β –Pinene‬‬
‫‪4‬‬
‫‪0/022‬‬ ‫‪0/087‬‬ ‫‪Myrcene‬‬
‫‪5‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪α-phellandrene‬‬
‫‪6‬‬
‫‪0/047‬‬ ‫‪0/351‬‬ ‫‪p-cymene‬‬
‫‪7‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪Limonene‬‬
‫‪8‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪1,8-cineole‬‬
‫‪9‬‬
‫‪0/140‬‬ ‫‪1/591‬‬ ‫‪γ-Terpinene‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/077‬‬ ‫‪0/046‬‬ ‫‪Unknown‬‬
‫‪11‬‬
‫‪1/154‬‬ ‫‪0/870‬‬ ‫‪Cumin aldehyde‬‬
‫‪12‬‬
‫‪α-Terpinen-7-al‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪γ-Terpinen-7-al‬‬
‫‪1/867‬‬ ‫‪2/560‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪0/070‬‬ ‫‪0/132‬‬ ‫‪Daurcene‬‬
‫‪15‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪(E,E)-α-Farnesene‬‬
‫‪16‬‬
‫ﻓﺸﺎر = ‪ ،10 bar‬اﻧﺪازه ذرات =‪ ، 0/30 mm‬زﻣﺎن =‪120 min‬‬ ‫‪a‬‬
‫زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج =‪3 h‬‬ ‫‪b‬‬
‫* ‪t = trace < 0.01‬‬

‫اﺳﺎﻧﺲ دارﭼﯿﻦ و ﮐﻮﻣﯿﻦ آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪ -7‬آل و آﻟﻔﺎ‪-‬‬ ‫‪-4‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬

‫ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪-7‬آل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ اﺟﺰاء ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺎﻧﺲ زﯾﺮه‬
‫ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ‪%13‬‬
‫ﻣﯿﺰان اﺳﺘﺨﺮاج ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ و در ﻣﺠﻤﻮع اﻓﺰاﯾﺶ ‪ %12‬ﻣﯿﺰان‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻮﻣﯿﻦ آﻟﺪﺋﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﺎ‪-‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ ‪ -7‬آل و آﻟﻔﺎ‪ -‬ﺗﺮﭘﯿﻨﻦ‬
‫‪ -7‬آل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب‪ ،‬اﺳﺎﻧﺴﯽ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺣﻼل ﻫﯿﺪروﻓﻠﻮروﮐﺮﺑﻨﻪ ‪ ،R134a‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮدي ﮐﻪ دارد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي روش‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎس ﻣﯿﺰان اﺳﺘﺨﺮاج ﺳﯿﻨﺎم آﻟﺪﺋﯿﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫اﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺖ دارﭼﯿﻦ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺬر ﮔﯿﺎه زﯾﺮه‬
‫ﺳﺒﺰ ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻼل ‪،R134a‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻦ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در اﯾﺮان در ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﯿﻨﻪ‬
‫ﺳﺎزي ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ روش ﮔﺎز‪-‬ﺣﻼل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش‬
‫ﺗﺎﮔﻮﭼﯽ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺸﺎر‪ ،‬اﻧﺪازه‬
‫ذرات و زﻣﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ‬
‫ﺑﺎ روش ﻣﺘﺪاول ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ آب ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزده اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮ‬

‫‪stituents from herbal plants, Am. J. Phytomed. and‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪Clinical Therapeutics, 3, 338-350.‬‬ ‫‪[1] Shah Megha, V., Rohit Minal, C. (2013). Novel‬‬
‫‪[2] Wilde, P.F. Fragrance extraction. U.S. Patent‬‬ ‫‪techniques for isolation and extraction of phyto-con-‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
Archive of SID
25 ... ‫ﺣﻼﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﭘﻮﺳﺖ ﺩﺍﺭﭼﻴﻦ ﻭ‬-‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﺎﺯ‬
and their antifungal activities. Phytother. Res., 18, 713-
717.
[13] Gopu, C.L., Aher, S., Mehta, H., Paradkar, A.R.,
Mahadik, K.R. (2008). Simultaneous determination
of cinnamaldehyde, eugenol and piperine by HPTLC
densitometric method. Phtochemical Analysis, 19, 116-
121.
[14] Wang, R., Wang, R., Yang, B. (2011). Comparison
of volatile compound composition of cinnamon (Cin-
namomum cassia Presl) bark prepared by hydrodistil-
lation and headspace solid phase microextraction. J.
Food Process Eng., 34, 175-185.
[15] Wikipedia, the free encyclopedia, Cumin, 2008.
URL https://en.wikipedia.org/wiki/Cumin.
[16] Derakhshan, S., Sattari, M., Bigdeli, M. (2010).
Effect of cumin (Cuminum cyminum) seed essential oil
on biofilm formation and plasmid Integrity of Klebsiel-
la pneumoniae. Pharmacognosy magazine, 6 , 57-61.
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺍﻳﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﻧﺎﻫﻴﺪ ﺧﻨﺪﺍﻥ‬
5,512,285, April 30, 1996.
[3] Wilde, P. F. Process for extracting fixed and mineral
oils. U.S. Patent 6,890,424, May 10, 2005.
[4] Nicola, M. Solvent extraction. U.S. Patent 6,649,205,
November 18, 2003.
[5] Handa, S.S., Khanuja, S.P.S., Longo, G., Rakesh,
D.D. (2008). Extraction technologies for medicinal and
aromatic plants, 1th ed., INT. Centre for sci. and high
technology (ICS- UNIDO), Trieste, Italy, pp 26-28.
[6] Khambay, B.P.S. Extraction and isolation of Artem-
isinin with HFC-134a. In: Artemisinin Forum, Guilin,
China, 2008. URL https://goo.gl/v2Bst8. Accessed
01.08.01.
[7] Khambay, B.P.S. Purication of Artemisinin with
HFC-134a. In: Artemisinin Conference, Hanoi, 2011.
URL http://goo.gl/j10TCV. Accessed 02.11.11.
[8] Stuart, C. (2005). 1,1,1,2-Tetrafluoroethane
(R-134a): A selective solvent for the generation of fla-
vor and fragrance ingredients. Natural flavors and fra-
grances. In: ACS Symposium Series, 908, 41.
[9] Lapkin, A., Plucinski, P.K., Cutler, M. Comparative
assessment of feasibility and environmental perform-
ance of different solvents for extraction of the natural
antimalarial compound Artemisinin. In: Artemisinin
Conference, 2007. https://goo.gl/Z2zyxo . Accessed
01.07.01.
[10] Wikipedia, the free encyclopedia, Cinnamomum
verum, 2008. URL https://goo.gl/iOVdWv .
[11] Kaul, P.N., Bhattacharya, A.K., Rao, B.R.R., Sya-
masundar, K.V., Ramesh, S. (2003). Volatile constitu-
ents of essential oils isolated from different parts of
cinnamon (Cinnamomum zeylanicum Blume). J. Sci.
Food Agr., 83, 53-55.
[12] Simic, A., Sokovic, M.D., Ristic, M., Grujic,-
Jovanovic, S., Vukojevic, J., Marin, P.D. (2004). The
chemical composition of some Lauraceae essential oils
www.SID.ir
Surf and download all data from SID.ir: www.SID.ir

Translate via STRS.ir: www.STRS.ir

Follow our scientific posts via our Blog: www.sid.ir/blog

Use our educational service (Courses, Workshops, Videos and etc.) via Workshop: www.sid.ir/workshop