Toward Brain Computer Interaction in

Paralysis A New Approach Based on

Visual Evoked Potentials and Depth of
Field 1st Edition Anibal Cotrina (Auth.)
Visit to download the full and correct content document:
https://textbookfull.com/product/toward-brain-computer-interaction-in-paralysis-a-new-
approach-based-on-visual-evoked-potentials-and-depth-of-field-1st-edition-anibal-cotr
ina-auth/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Neurocounseling Brain Based Clinical Approaches 1st

Edition Thomas A. Field

https://textbookfull.com/product/neurocounseling-brain-based-
clinical-approaches-1st-edition-thomas-a-field/

Radiotherapy in Managing Brain Metastases A Case Based

Approach Yoshiya Yamada

https://textbookfull.com/product/radiotherapy-in-managing-brain-
metastases-a-case-based-approach-yoshiya-yamada/

Human Computer Interaction Interaction in Context

Masaaki Kurosu

https://textbookfull.com/product/human-computer-interaction-
interaction-in-context-masaaki-kurosu/

Back Trouble A New Approach to Prevention and Recovery

based on the Alexander Technique Deborah Caplan

https://textbookfull.com/product/back-trouble-a-new-approach-to-
prevention-and-recovery-based-on-the-alexander-technique-deborah-
caplan/
New Directions in Third Wave Human Computer Interaction
Volume 1 Technologies Michael Filimowicz

https://textbookfull.com/product/new-directions-in-third-wave-
human-computer-interaction-volume-1-technologies-michael-
filimowicz/

New Directions in Third Wave Human Computer Interaction

Volume 2 Methodologies Michael Filimowicz

https://textbookfull.com/product/new-directions-in-third-wave-
human-computer-interaction-volume-2-methodologies-michael-
filimowicz/

Neuro-Organizational Culture: A new approach to

understanding human behavior and interaction in the
workplace 1st Edition Garo D. Reisyan

https://textbookfull.com/product/neuro-organizational-culture-a-
new-approach-to-understanding-human-behavior-and-interaction-in-
the-workplace-1st-edition-garo-d-reisyan/

Toward 6G: A New Era of Convergence 1st Edition Martin

Maier

https://textbookfull.com/product/toward-6g-a-new-era-of-
convergence-1st-edition-martin-maier/

Toward a New Nationalism Greg Johnson

https://textbookfull.com/product/toward-a-new-nationalism-greg-
johnson/
SPRINGER BRIEFS IN
HUMANCOMPUTER INTERAC TION

Anibal Cotrina

Toward Brain–Computer
Interaction in Paralysis
A New Approach
Based on Visual Evoked
Potentials and
Depth-of-Field
Human–Computer Interaction Series

SpringerBriefs in Human-Computer Interaction

Series editors
Desney Tan, Redmond, USA
Jean Vanderdonckt, Louvain-La-Neuve, Belgium
SpringerBriefs in Human-Computer Interaction presents concise research within
the fast growing, multidisciplinary field of Human-Computer Interaction (HCI).
Designed to complement Springer’s prestigious Human-Computer Interaction
Series this Briefs series provides researchers with a forum to publish cutting-edge
scientific material relating to any emerging HCI research that is not yet mature
enough for a volume in the Human-Computer Interaction Series, but which has
evolved beyond the level of a journal or workshop paper.
SpringerBriefs in Human-Computer Interaction are shorter works of 50–125 pages
in length, allowing researchers to present focused case studies, summaries and
introductions to state-of-the-art research. They are subject to the same rigorous
reviewing processes applied to the Human-Computer Interaction Series but offer
exceptionally fast publication.
Topics covered may include but are not restricted to:

• User Experience and User Interaction Design

• Pervasive and Ubiquitous Computing
• Computer Supported Cooperative Work and Learning (CSCW/CSCL)
• Cultural Computing
• Computational Cognition
• Augmented and Virtual Reality
• End-User Development
• Multimodal Interfaces
• Interactive Surfaces and Devices
• Intelligent Environment Wearable Technology

SpringerBriefs are published as part of Springer’s eBook collection, with

millions of users worldwide and are available for individual print and electronic
purchase. Briefs are characterized by fast, global electronic distribution, standard
publishing contracts, easy-to-use manuscript preparation and formatting guidelines
and have expedited production schedules to help aid researchers disseminate their
research as quickly and efficiently as possible.

More information about this series at http://www.springer.com/series/15580

Anibal Cotrina

Toward Brain–Computer
Interaction in Paralysis
A New Approach Based on Visual Evoked
Potentials and Depth-of-Field

123
Anibal Cotrina
Department of Computer and Electronics
Universidade Federal do Espírito Santo
Sao Mateus, Espírito Santo
Brazil

ISSN 1571-5035
Human–Computer Interaction Series
ISBN 978-3-319-52297-5 ISBN 978-3-319-52298-2 (eBook)
DOI 10.1007/978-3-319-52298-2
Library of Congress Control Number: 2017932115

© The Author(s) 2017

This work is subject to copyright. All rights are reserved by the Publisher, whether the whole or part
of the material is concerned, specifically the rights of translation, reprinting, reuse of illustrations,
recitation, broadcasting, reproduction on microfilms or in any other physical way, and transmission
or information storage and retrieval, electronic adaptation, computer software, or by similar or dissimilar
methodology now known or hereafter developed.
The use of general descriptive names, registered names, trademarks, service marks, etc. in this
publication does not imply, even in the absence of a specific statement, that such names are exempt from
the relevant protective laws and regulations and therefore free for general use.
The publisher, the authors and the editors are safe to assume that the advice and information in this
book are believed to be true and accurate at the date of publication. Neither the publisher nor the
authors or the editors give a warranty, express or implied, with respect to the material contained herein or
for any errors or omissions that may have been made. The publisher remains neutral with regard to
jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.

Printed on acid-free paper

This Springer imprint is published by Springer Nature

The registered company is Springer International Publishing AG
The registered company address is: Gewerbestrasse 11, 6330 Cham, Switzerland
To people with disabilities
Foreword

When Dr. Cotrina started his doctoral studies in 2012 under my supervision, I was
not able to figure the such amount of publications we would have together.
The partnership with Dr. Cotrina resulted in 26 publications spread in journals,
conferences, and chapters of book. The final result of his research was the doctoral
thesis entitled “A Brain–computer Interface Based on Steady-state Visual Evoked
Potentials and Depth-of-Field”. And, as an award for his research, Dr. Cotrina got
the first place at the Brazilian BCI Competition 2014.
Thus, this book is a compilation of all experience of Dr. Cotrina in the area of
BCI (brain–computer interface), which include deep aspects of SSVEP
(Steady-State Visual Evoked Potential), Depth-of-field, and stimulation paradigms.
Then, I invite you to enjoy this book, learn about the representation of the visual
system on the retina and the visual cortex, know the typical visual evoked potential
waveforms, and the difference between covert and overt attention, in order to design
a gaze-independent SSVEP-BCI, whose main application is for paralyzed people.

Vitória, Espírito Santo, Brazil Teodiano Freire Bastos Filho

December 2016

vii
Preface

A brain–computer interface is a system that provides a direct connection between

human brain activity and computer-based devices. It generates an alternative
channel of communication between the human and his/her environment bypassing
the normal output pathways. The applications of BCIs are constantly increasing. It
includes communication systems, prosthetics control, rehabilitation, robotics, and
interaction of healthy people with their environment. Nowadays, one of the main
challenges of this technology is to provide practical and suitable applications for
patients with partial or complete paralysis caused by severe neuromuscular disor-
ders. SSVEP-based BCIs are becoming robust systems and are achieving high
performance; however, the traditional assessment is not suitable for employing
paralysis situation because it demands neck, head, or/and eye ball movements.
In order to take advantage of the potential of the SSVEP-BCI, this book intro-
duces and describes a novel approach of setting visual stimuli based on the optical
phenomenon of Depth-of-field. The intention is to offer to users the possibility of
selecting a SSVEP stimulus by shifting focus of the eye, instead of perform neck,
and/or eye ball movements. This approach was inspired in the photography when it
was noticed that any object of a scene can be highlighted by adjusting the focus
control of the camera; and not necessarily moving the camera. Then, if two visual
stimuli are present in the subject field of view, he/she can highlight one of them
(e consequently attenuate the other one) by adjusting the eye focusing. The
advantage of the human eye is that focusing is a reflex mechanism. This book is the
result of the studies and experiments conducted during my Doctoral and
Postdoctoral research at the Intelligent Automation Lab of the Federal University of
Espirito Santo. Its content aims to contribute with the development of technologies
of human–computer interaction in paralysis situation. It starts with a brief definition
of light and how it can modulate the brain signals, and ends showing practical
applications, such as the control of a telepresence robot.
The book is organized as follows; In Chap. 1, the problem is contextualized and
the purpose of the book is established. Also, a hypothesis is formulated. Chapter 2
provides a theoretical background; starting with the definition of the light and
ending with the presentation of a command of a brain–computer interface

ix
x Preface

originated by a light stimulus. Also, a literature review is dealt including recent

relevant works that addressed the application of SSVEP-BCI in patients with
paralysis. In Chap. 3, the new approach of setting the SSVEP stimuli based on
Depth-of-field phenomenon is presented. Concepts related to the optical phe-
nomenon of Depth-of-field are reviewed, such as defocusing and point spread
function. Also, physiological aspects such as the accommodation of the eye
mechanism and retinal blur model are addressed. Chapter 4 introduces a demod-
ulation method for extracting frequential features in the context of the SSVEP-BCI
based on the Depth-of-field. For this aim, the spatial-temporal spectral response
caused by a focused stimulus and a non-focused stimulus was studied. Some
experiments are conducted by evaluating and comparing the spectral power of
focused and non-focused stimuli to verify if the amplitude of the retinal response is
higher for the focused one than for the non-focused one. In Chap. 5, experiments
conducted for evaluating the detection of commands associated to focusing
mechanism are described. The evaluation is conducted in offline mode to find out
the possibilities of employing a SSVEP-BCI based on Depth-of-field in practical
situations. Conventional BCI performance metrics were employed. Chapter 6
presents and describes online practical applications of the SSVEP-BCI based on
Depth-of-field in communication and control. A speller system and a system for
controlling a telepresence robot were implemented. Pilots experiments conducted
for evaluating each system are described. Finally, vantages and limitations of the
proposal and its future directions in patients with paralysis are presented.

Sao Mateus, Brazil Anibal Cotrina

November 2016
Acknowledgements

I am grateful to all the people who supported, collaborated with, and contributed
directly and indirectly to the present work, especially to my doctoral supervisor
Prof. Dr. Teodiano Freire Bastos-Filho for his support and encouragement. Special
thanks to Dr. Alessandro Benevides and Dr. Javier Castillo who contributed with
their great understanding and insightful opinions to the main idea behind this work.
Many thanks to Berthil Borges and Alan Floriano who shared with me many long
days in the LAI lab and contributed directly with this work. Thanks to Prof Dr.
Andre Ferreira and Prof. Dr. Carlos Eduardo Pereira who together with my
supervisor accepted to work with me in the doctoral and postdoctoral research.
Also, I want to acknowledge the CAPES/Brazil agency which provided the the
scholarship and funds for this work and the CNPQ Brazilian Council, FINEP
Funding Brazilian Agency, and FAPES Brazilian Foundation for additional
financial support. This acknowledgment extends to the International Centre of
Theoretical Physics—South American Institute for Fundamental Research; the
Abdus Salam—International Centre of Theoretical Physics, the International Centre
for Genetic Engineering and Biotechnology, and the BCI Society for the grants to
attend international scientific events. My heartfelt thanks go to my parents Priscila
and Saul; to my brothers Saul, David, and Roy; and to my love, the sweet Jane.

Sao Mateus, Brazil Anibal Cotrina

November 2016

xi
Contents

1 Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2 Fundamentals: From Light to Command . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
2.1 Light, Eye and Vision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2.2 Image Formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
2.3 Field of Vision and Topographic Map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.4 Visual Pathway . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.5 Brain Signals and Evoked Potentials . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2.6 Influence of Refractive Error in VEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2.7 Steady-State VEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
2.8 BCI Based on SSVEP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.9 SSVEP-BCI and Gaze Dependence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3 The Novel Stimulation Setup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
3.1 SSVEP-BCI Stimulation Setup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
3.2 Non-focused Objects and Depth-of-Field . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
3.3 Optical Point Spread Function (PSF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
3.4 Retinal Blurry Model . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3.5 Accommodation of the Eye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
4 Frequency Demodulation for a SSVEP-BCI Based
on Depth-of-Field . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
4.1 Traditional Demodulation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
4.2 Proposed Demodulation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
4.3 Spatio-Temporal Retinal Response for a Flickering Stimulus. . . . . . 52
4.4 Power Spectrum of the Retinal Response. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

xiii
xiv Contents

4.5 Experimental Evaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

4.6 Discussion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
5 Offline Evaluation of Command Detection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.1 SSVEP Detection Methods . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.2 Experimental Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
5.3 Results . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
5.4 EOG Measurements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
5.5 Discussion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
6 Online Applications in Communication and Control . . . . . . . . . . . . . . 79
6.1 Binary Selection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
6.2 BCI for Communication—A Spelling System . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
6.3 BCI for Control—Control of a Telepresence Robot . . . . . . . . . . . . . 84
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
7 Future Directions in Patients with Paralysis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
References . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Acronyms

AAN American academy of neurology

ALS Amyotrophic lateral sclerosis
BCI Brain–computer interface
BPF Band-pass filter
CAR Common average reference
CCA Canonical correlation analysis
CNS Central nervous system
CRT Cathode ray tube
DFT Discrete Fourier transform
DMD Duchenne muscular dystrophy
ECoG Electrocorticographic
EEG Electroencephalographic
EMG Electromyography signals
EOG Electrooculography signals
ERD Events related to desynchronization
ERP Event-related potentials
ERS Events related to synchronization
FFT Fast Fourier transform
FIR Finite impulse response
fRMI Functional magnetic resonance imaging
GBS Guillain-Barre syndrome
HMI Human–machine interaction
HPF High-pass filter
ITR Information transfer rate
LASSO Least absolute shrinkage and selection operator
LCD Liquid crystal display
LED Light-emitting diode
LGN Lateral geniculate nucleus
LIS Locked-in state
LPF Low-pass filter

xv
xvi Acronyms

MEG Magnetoencephalographic
NPSF Neural point spread function
PSDA Power spectral density analysis]
PSD Power spectral density
PSF Point spread function
SCP Slow cortical potentials
SMR Sensorimotor rhythms
SNR Signal-noise rate
SSVEP-BCI BCI based on Steady-state visual evoked potentials
SSVEP Steady-state visual evoked potentials
TW Time window
VEP Visual evoked potentials
VE Virtual environment
Chapter 1
Introduction

Nowadays, the interaction between humans beings and machines, or Human-machine

interaction (HMI), has reached a high level of development, as can be observed in
devices with touchscreen interfaces or wireless keyboards. However, many times
this kind of technology is not suitable for people with physical handicaps, such as
quadriplegic individuals. In this cases, alternative interfaces could be proposed by
employing biological signals in order to provide an alternative way to externalize
the user intentions. Biological signals can be recorded by employing Electromyo-
graphy signals (EMG) or Electrooculography signals (EOG) devices, accelerome-
ters, gyroscopes, or eye-tracking devices. For instance, a system with eye-tracking
can be used to control devices, such as robotic wheelchair. But, what about peo-
ple with severe paralysis who cannot control voluntarily their muscles? In recent
years, neuro-degenerative diseases such as Amyotrophic lateral sclerosis (ALS) [1],
Duchenne muscular dystrophy (DMD) [2] or Guillain-Barre syndrome (GBS) [3, 4]
have become relevant. Patients with these diseases loose progressively the control
of their muscles ending in a situation called Locked-in state (LIS), in which people
are almost paralyzed and only conserve a residual control of few muscles. It is a
condition in which patients are aware but cannot move or communicate verbally due
to the paralysis of nearly all voluntary muscles of the body. The ALS is the most
known of these diseases because in 2014, the Ice Bucket Challenge1 that promote
the awareness of this disease, received media attention around the world. It is a pro-
gressive neurodegenerative disease that affects nerve cells in the brain and the spinal
cord. Another disease that has captured the attention of the media is the GBS because
in late 2015 by its possible relation with the Zika virus.2 Notwithstanding, LIS also
might be a result from traumatic brain-injury, hypoxia, stroke, encephalitis, or a brain
tumor [4].

1 Fordetails, please refer to www.alsa.org.

2 In2015, several cases of patients presenting Zika virus was detected in Brazil [5] and an unusual
increase of GBS also was reported in the Northeast of the country; possible associations began to
be investigated (www.who.int).

© The Author(s) 2017 1

A. Cotrina, Toward Brain–Computer Interaction in Paralysis,
SpringerBriefs in Human–Computer Interaction,
DOI 10.1007/978-3-319-52298-2_1
2 1 Introduction

A Brain-computer interface (BCI) is a system that provides an alternative chan-

nel of communication between brain signals and a computer that does not involve
traditional ways as muscle and nerves. It can be used by healthy people or patients
who retain some voluntary muscle control in rehabilitation to command a robotic
wheelchair or a prosthesis. In people with reduced mobility in LIS, BCIs became
a good alternative for communication with their environment or with other people,
such as a nurse or a therapist. Patients could use these systems to express their basic
needs such as thirst, hunger or pain, even for expressing their preferences in terms
of treatment planning, like pain management or end-of-life decision-making [6, 7]
The most common non-invasive method employed in BCI is based on Electroen-
cephalographic (EEG) signals. In 2002, a first patient in LIS regains some measure
of communication through EEG-based BCI, developed by neurological researcher
Niels Birbaumer [8, 9] conducted an analysis of EEG-based BCI for people with
reduced mobility. Also, [10] performed a meta-analysis about BCI in ALS. EEG
based BCIs have attracted the interest of Brazilian researcher groups. For instance,
[11] proposes a BCI to command a robotic wheelchair, [12] developed a BCI based
on Steady-state visual evoked potentials SSVEP with high performance that also
was tested with a robotic wheelchair, [8] proposed a BCI architecture based on
motor mental tasks, [13, 14] evaluated BCIs based on emotional components and,
in [15–17], some preliminary results of the present assessment were reported.
Problem Statement
Currently, SSVEP-BCI systems are presenting good performance, because they
achieve high accuracy rates in the detection of brain activity associated to a BCI
command. In traditional SSVEP-BCI systems, a set of stimuli are presented to users
and they are asked to gaze on one stimulus (Fig. 1.1a). Then, analyzing their EEG
signals, systems detect which stimulus the subjects is gazing on. Finally, a command
that is associated with a target stimulus is sent to computers. However, as shown in
Fig. 1.1b, in SSVEP-BCI systems, users must perform movements redirecting their
neck, head or eyeball to chose another stimulus. When users redirect their gazing, a

(a) (b) f1 f2
Amplitude

f1
f2 d0

f1 f2
d0 d0
Frequency

Fig. 1.1 Setup for conventional SSVEP-BCI system. a A subject with two SSVEP stimuli placed at
the same distance d0 and flickering at frequencies f 1 and f 2 . b Representation of subject and stimuli,
in which dotted lines are the user’s field of view. Frequency versus amplitude display represents the
frequency of the attended stimulus that can be extracted from EEG signals
1 Introduction 3

target stimulus is brought to the center of the field of view and the non-target stimulus
is placed outside the field of view. The main advantage of SSVEP-BCI systems is
given by their high signal-noise rate (SNR) that is attained when the target stimu-
lus is in the center of this view. Paradoxically, it main disadvantage is given by the
dependence of muscular movements. It makes that traditional SSVEP-BCI systems
are not suitable for patients with paralysis. To overcome this muscle dependence,
independent SSVEP-BCI have been proposed, in which the user selects one out of
several superimposed stimuli or stimuli close to each other by selective attention
without redirecting their gaze. This kind of system represents a good option for par-
alyzed people who cannot control with precision their gaze in order to select a target
by performing an exhaustive attention activity instead of voluntary muscular activ-
ity. But this time, the disadvantage is given by the low accuracy rates achieved by
attention-based SSVEP-BCI systems. Also, previous training stages are necessary
because subjects must learn to maintain their covert attention on the target stimulus
that is placed next to the non-attended one, and at the same distance.
Purpose of this Book
In this book, a novel stimulation setting for SSVEP-BCI is described in which two
stimuli are presented together in the center of the user’s field of view but at different
distances from him/her, as shown in Fig. 1.2a. It makes for that if one stimulus is
focused on, the other one is non-focused on, and viceversa.
Considering that (i) when an object is being focused on by the eye, objects behind
and in front of the point of focus are blurred, and the zone where objects are judged
to be in focus is referred to as the phenomenon of Depth-of-field [18, 19]; (ii) the
human eye is able to refocus and sharpen the image in a certain range when the
distance from the object changes, and the accommodation is the mechanism of the
eye to adjust its focal length to focus on objects at different distances [20, 21]; and
(iii) the amplitude of the response in a pattern of visual evoked potentials (VEP) is
dependent on the degree of retinal image focus [22, 23]; then, the novel setup here

(a) (b) f2
d2
f1
Amplitude

f2 d1

f1
f1 f2

d1 d2 Frequency

Fig. 1.2 Setup for the novel SSVEP-BCI paradigm. a A subject with two SSVEP stimuli placed at
the same direction but at diferents distanced (d1 and d2 ) and flickering at frequencies f 1 and f 2 . b
Representation of subject and stimuli, in which dotted lines are the user’s field of view. Frequency
versus amplitude display represents the frequency of the attended stimulus that can be extracted
from EEG signals
4 1 Introduction

described allows users to make a selection by a refocusing mechanism that in turn

does not demand neck, head and/or eyeball movements. A high accuracy rate will
be achieved if the amplitude of the response of focused stimulus due to it is higher
than the amplitude of the response of the non-focused one.
Hence, the following hypothesis can be formulated;

If two stimuli are presented simultaneously in the center of the field of view
of the BCI user, flickering at different frequencies and located at different
distances from the user, then, the focused stimulus will be able to elicit a
distinguishable SSVEP pattern regardless of the presence of the non-focused
stimulus.

Objective
Based on the hypothesis above, this book aims to demonstrate the feasibility of
developing a system for human computer interaction based on SSVEP-BCI and
optical phenomenon of Depth-of-field.
In this sense, an objective is to build and describe the SSVEP-BCI stimulation
setup that allows subjects to attend a target stimulus by focusing mechanism. The
most important aspect of this setup is founded in the distances of stimuli location,
because in a scene the blurriness degree of a non-focused object depends on the
Depth-of-field of a focused object, which in turn depends on the distances between
focused and non-focused objects.
Another objective is to propose a demodulation process suitable for this assess-
ment. It is explored the fact that the amplitude or latency of evoked responses due
to the fact that a light stimulus are affected when there is any refractive error. There
are differences in the projected images onto the retina of focused and non-focused
objects. For instance, in conventional SSVEP-BCI systems, researchers avoid the
presence of refractive errors asking users to move their head, neck, or eyeballs to
maintain the stimulus in focus. In this book, the refractive error is exploited rather
than avoided.
The evaluation of the SSVEP-BCI that employs the stimulation setup based on
Depth-of-field (or SSVEP-BCI based on Depth-of-field) is also contemplated within
the objectives of the book. It is performed in two ways; (i) in offline mode, that
employs common BCI performance metrics, and (ii) in online mode, that address
the use of the proposal in practical applications for communication and control.

References

1. Huggins J, Wren P, Gruis K (2011) What would brain-computer interface users want? opinions
and priorities of potential users with amyotrophic lateral sclerosis. Amyotroph Lateral Scler
12(5):318–4
References 5

2. Bushby K, Finkel R, Birnkrant DJ, Case LE, Clemens PR, Cripe L, Kaul A, Kinnett K, McDon-
ald C, Pandya S, Poysky J, Shapiro F, Tomezsko J, Constantin C (2010) Diagnosis and manage-
ment of duchenne muscular dystrophy, part 1: diagnosis, and pharmacological and psychosocial
management. Lancet Neurol 9(1):77–93
3. Birbaumer N (2005) Breaking the silence: braincomputer interfaces (bci) for communication
and motor control. Psychophy 43(6):517–32
4. Nijboer F, Broermann U (2010) Braincomputer interfaces for communication and control in
locked-in patients. In: Graimann B, Allison B, Pfurtscheller G (eds) Brain-computer interfaces,
revolutionizing humancomputer interaction. Springer, Mineapolis, pp 186–201
5. Zanluca C, Melo VCAd, Mosimann ALP, Santos GIVd, Santos CNDd, Luz K (2015) First
report of autochthonous transmission of zika virus in brazil. Mem Inst Instituto Oswaldo Cruz
110:569–72
6. Laureys S (2005) Death, unconsciousness and the brain. Nat Rev Neurosci 6:899–909
7. Gantner I, Bodart O, Laureys S, Demertzi A (2013) Our rapidly changing understanding of acute
and chronic disorders of consciousness: challenges for neurologists. Futur Neurol 8(1):43–54
8. Benevides A (2013) A brain-computer interface architecture based on motor mental tasks and
music imagery. Federal University of Espirto Santo—Ph.D Thesis, Vitoria ES, Brazil
9. Riccio A, Mattia D, Simione L, Olivetti M, Cincotti F (2012) Eye-gaze independent eeg-based
brain-computer interfaces for communication. J Neural Eng 9(4):1–15
10. Marchetti M, Priftis K (2014) Braincomputer interfaces in amyotrophic lateral sclerosis: a
metanalysis. Clin Neurophysiol 126(6):1255–63
11. Ferreira A (2008) Uma proposta de interface crebro-computador para comando de cadeiras de
rodas. Federal University of Espirto Santo—Ph.D Thesis, Vitoria ES, Brazil
12. Muller S (2010) Interface Cerebro-Computador Baseada em Potenciais Evocados Visuais em
Regime Permanente para Comando de uma Cadeira de Rodas Robotica. Federal University of
Espirto Santo—Ph.D Thesis, Vitoria ES, Brazil
13. Bastos T, Ferreira A, Cotrina A, Arjunan S, Kumar D (2012) Evaluation of feature extraction
techniques in emotional state recognition. In: 4th international conference on intelligent human
computer interaction (IHCI), pp 1–6. IEEE, Kharagpur, India
14. Cotrina A, Benevides AB, Ferreira A, Bastos T (2013) Eeg evaluation during emotional state
elicited by unpleasant sounds to be applied in BCI. In: Proceedings of the 5th international
brain-computer interface meeting, pp 166–167. Asilomar CA, USA
15. Cotrina A, Bastos T, Ferreira A, Benevides A, Castillo J, Rojas D, Benevides A (2014) Towards
a SSVEP-BCI based on depth of field. In: Proceedings of the 6th international BCI conference,
pp 1–6. TU Graz, Graz, Austria
16. Cotrina A, Benevides AB, Castillo J, Ferreira A, Bastos T (2015) Statistical evaluation of a
novel ssvep-bci stimulation setup based on depth-of-field. Res Biomed Eng 31(4):295–306
17. Cotrina A, Benevides A, Pereira CE, Bastos T (2016) Towards a BCI based on vergence eye
movements. In: Proceedings of the 6th international brain-computer interface meeting, p 200.
Asilomar CA, USA
18. Howard I (2012) Perceiving in depth: volume 1 basic mechanisms. Oxford University Press,
New York
19. Pentland AP (1987) A new sense for depth of field. IEEE Trans Pattern Anal Mach Intell
9(4):523–31
20. Ebenholtz SM (2001) Oculomotor systems and perception. Cambridge University Press, Cam-
bridge
21. Gregory RL (1997) Eye and brain, the psychology of seeing, 5th edn. Princeton University
Press, New Jersey
22. Songnian Z, Qi Z, Chang L, Xuemin L, Shousi S, Jun Q (2014) The representation of visual
depth perception based on the plenoptic function in the retina and its neural computation in
visual cortex v1. BMC Neurosci 15(1):1–17
23. Sokol S, Moskowitz A (1981) Effect of retinal blur on the peak latency of the pattern evoked
potential. Vis Res 21(8):1279–86
Chapter 2
Fundamentals: From Light to Command

In this chapter, a theoretical background is provided. It starts by defining the light and
ends by presenting a BCI command due to the light stimulus. Figure 2.1 illustrates
the “path of the light” that is emitted by a visual stimulus and sensed by the human
visual system [1]. The visual information is carried to the brain visual cortex in
which the signal evoked by the object can be measured. A BCI takes the measured
signal and translates it into a command. In this sense, basic concepts about light,
eye and brain are briefly presented. Next, the image formation, the visual pathway,
the topographic representation of the image and the response of visual cortex are
described. Then, EEG and VEP are presented. Transient VEP, steady-state VEP and
how the refraction errors affect the VEP are discussed. Also, SSVEP-BCI and how
the light is translated into commands, are addressed. This theoretical background

Electrode

Visual
stimulus LGN

Scalp
Optic
Object tract
Visual field

Fig. 2.1 Representation of the visual system, together with a stimulus, visual field and single cell
electrode
© The Author(s) 2017 7
A. Cotrina, Toward Brain–Computer Interaction in Paralysis,
SpringerBriefs in Human–Computer Interaction,
DOI 10.1007/978-3-319-52298-2_2
8 2 Fundamentals: From Light to Command

is principally based on well-know medical physiology, optics, neural science and

human eye books [1–6]. Finally, a literature review of the more relevant works in the
gaze-independent SSVEP-BCI research is performed.

2.1 Light, Eye and Vision

Light is a form of electromagnetic radiation emitted by the oscillation of materials

electrically charged. Light travels in straight lines unless it encounters an object that
causes it to be reflected or refracted when it turns back in the opposite direction or it
bends traveling at an angle relative to the original path, respectively. Electromagnetic
oscillations have a regular sinusoidal pattern that can be characterized in terms of its
wavelength that is perceived as a color. Figure 2.2 shows the electromagnetic spec-
trum. Visible light includes electromagnetic waves that have wavelengths between
450 and 750 nm, approximately; in which different colors correspond to different
wavelengths within this range [3, 7]. All objects reflect light to different degrees and
the luminance determine their relative contrasts. Vision is based primarily on the
perception of bright-dark contrasts and color contrast enables complex organisms to
distinguish surfaces if they reflect different portions of the visual spectrum.
The eye is a complex optic system in the human body that contains about 125
million neurons specialized to turn light into electrical signals called photoreceptors
[2]. A schematic diagram of a horizontal, sectional view through a human eye is
shown in Fig. 2.3. The cornea and the sclera are the transparent membrane over the
front of the eye and the white membrane around the sides and back of the eyeball,
respectively. The iris, which is the colored part of the eye, controls the aperture of
the pupil regulating the amount of light entering the eye. The pupil is the aperture at
the center of the iris, through which light enters the eye. The crystalline lens of the
eye or lens is a transparent and flexible structure; by changing its curvature through
the contraction or relaxation of the intrinsic muscles of the eye, light coming from
different sources is projected on the back of the eye.
Vision is the faculty or state of being able to see. In the human eye, the light enters
through the cornea and then passes through the pupil. Gazed objects are projected
onto the retinal surface that acts like a movie screen of the eye. Images are projected
sharp when lens focuses on the object. Any image formed on the retina should
cause nerves to fire sending a signal along the optic nerve to be “seen” by the brain.
The retina is the innermost layer of the eye whose function is phototransduction,
converting the light energy into the electrical energy. The retinal surface consists of
neural tissue that contains the photoreceptors, which are the cells that detect the light
waves. Photoreceptors that detect dim light and bright light are named as rods and
2.1 Light, Eye and Vision 9

Frequency (Hz) Wavelength ( )

Gamma-rays 0.01 nm
10 19

0.1 nm
10 18 Blue
400 nm
X-rays
1 nm
10 17

10 nm
10 16
Ultraviolet ~490 nm
100 nm
10 15 Green
Human vision 1000 nm
Near IR 1 μm
10 14 ~570 nm

Infra-red 10 μm
10 13

Thermal IR 100 μm
700 nm
10 12 Red
Far IR
1000 μm
1 mm
10 11

Microwaves 1 cm
10

Frequency (Hz) Wavelength ( )

Fig. 2.2 The electromagnetic spectrum. The numbers indicate wavelength in nanometers (1 nm =
1 × 10−9 m). The band between 400 and 700 nm of visible light is highlighted. It was consider
green color has primarily wavelength in the 500–570 nm range

cones, respectively. The optic nerve consists of the axons of neurons in the retina; it
transmits information from the retina to the brain. The fovea is the central region on
the retina, in which light from the center of the visual field strikes. It is the area of
the retina with the greatest visual acuity. The optic disk is the portion of the retina
where the optic nerve passes through the retina.
10 2 Fundamentals: From Light to Command

Cilliar muscles
Lens
Retina
Pupil
Fovea
Object

Image

Iris

Cornea
Optical nerve
Blind spot

Fig. 2.3 Schematic diagram of the human eye. The image of the external object passes through the
focusing system composed of the lens and the cilliar muscles. The image is projected on the fovea
at the center of the retina; note that it becomes inverted n doing so. Due to the optical nerve, the
blind spot is the region of the retina without photoreceptors

2.2 Image Formation

Light is composed of divergent waves that propagate in all directions from every
point of a visible object. Before a sharp image of the object can be projected onto the
retina, light must be focused on by the human optical system; then, the light of the
projected image reaches light-sensitive receptor cells of the retina; next, signals of
receptors arrive at the brain through the visual pathway. Responses measured at the
visual cortex are related to the topographic association between retinal and cortex
fields [1].
Focusing the Light
The lens is the primary structure responsible for making adjustments for viewing
objects at various distances. The mechanism to adjust the focus of the eye so that we
can concentrate the human attention on an object of interest by altering the shape
of the lens is called accommodation. Depending on the distance of the object, small
muscles attached to the lens, contract or relax, changing its curvature (Fig. 2.4).
These muscles are named ciliary muscles. The amount of light entering the eye is
controlled by the iris and the pupil. Stimulation of sympathetic nerves to the iris
causes these muscles to contract, which then enlarges the pupil, whereas stimulation
of the parasympathetic nerves causes the diameter of the iris to get smaller [4].
2.2 Image Formation 11

Ciliary muscles

Retinal Flattened for weak refraction

image
of far
object
Lens Near object Far object

Retinal Rounded for strong refraction

image
of near
object

Fig. 2.4 Focusing light from distant and near sources. a A relatively flat (weak) lens is sufficient
to converge the light waves reflected from a distant object on the retina. b A rounder (strong) lens
is needed to converge the light waves reflected from a near object on the retina

Imaging the Object

The photoreceptors cones are the cells in which transduction takes place, converting
light energy to electrochemical energy that results in patterns of action potentials
in the optic nerve. In human eyes, two different types of photoreceptors commonly
called rods and cones can be found. Cones are concentrated in the fovea, dispersed
retinal pathways and have high acuity in bright light [1]. It makes the fovea essential
for daytime vision. This is also the region of the retina where the image of an object
of primary interest is being projected. Light-sensitive molecules are activated by
specific ranges of wavelengths in the cones. Rods are not present in the fovea and
are designed to provide some vision in dim light. Light molecules are activated by
a broad range of wavelengths in the rods. Relative distribution of cones and roods
are illustrated in Fig. 2.5. The fovea is the region of the retina with a high density of
photoreceptors that measures about 1.2 mm in diameter. The fovea is at the center of
the inner ring of left and right insets of Fig. 2.5. In this region, cone density increases
almost 200-fold, reaching, at its center, the highest receptor packing density found
12 2 Fundamentals: From Light to Command

-90o 90o

-45o 45o
0o
Fovea Optic disk
Number of photoreceptors

Rods

Cones

-90o -45o 0o 45o 90o

Position in retina (relative to fovea)

Fig. 2.5 Relative distribution of the cones and rods on the retina. The y-axis is the receptor density
and the x-axis is the relative distance from the fovea. Note that the highest density of cone receptors is
located in the fovea and there are no receptors where the optic nerve leaves the eyeball, thus creating
a blind spot. The peripheral vision is primarily due to rods, hence we have minimal abilities to detect
colors in those areas

anywhere in the retina [8]. This high density is achieved by decreasing the diameter
of the cone outer segments such that foveal cones resemble rods in their appearance.
The increased density of cones in the fovea is accompanied by a sharp decline in
the density of rods [1, 8], as illustrated by the contour lines of Fig. 2.6. In this book,
cones are referred as photoreceptors.
2.3 Field of Vision and Topographic Map 13

(a) (b)

~200

> 16
~100
>4
<4
>2

~0
Optic disc Optic disc
20 20

40 40

60 60

Scale: 1000 x cones/mm2 Scale: 1000 x rods/mm2

Fig. 2.6 Contour curves of topographic maps of cones (Left) and rods (Right) density on the retinal
surface. The density of cones on the inner circle of high (exceeds 16000 photoreceptors/mm2 ). The
density of rods is very low on the inner circle. The rings are spaced at intervals of about 20o . The
fovea is at the center of the inner ring

2.3 Field of Vision and Topographic Map

Field of Vision
In Fig. 2.7, the field of vision and its perimeter of the left eye is represented [2]. Field
of vision corresponds to the visual area seen by the eye at a given instant. It is plotted
when the eye is looking toward a central spot directly in front of the eye. Numbers
are in degrees, and the eccentricity angle is the distance by which a target is displaced
from the fovea. A blind spot caused by lack of rods and cones in the retina over the
optic disc is found about 15◦ lateral to the central point of vision.
Topographic Map
The representation of different points in the visual field across a population of cortex
neurons is called a topographic representation or topographic map. As shown in
Fig. 2.8, areas in the primary visual cortex are designated to specific parts of the visual
field, as indicated by the corresponding numbers [1]. Beginning with the ganglion
cells, each level of the visual system projects to the next level in an organized way
so that the map of visual space on the retina is preserved. The area at the center of
the visual field (areas 1–4) that corresponds to the fovea is expanded in the cortex so
that it occupies about half of the entire cortical representation.

2.4 Visual Pathway

The visual pathway is a pathway over which a visual sensation is transmitted from the
eyes to the brain [1]. As illustrated in Fig. 2.1, the pathway starts in a receptive field of
a cells and can be recorded in a single cell of cortex [9]. The visual pathway includes
14 2 Fundamentals: From Light to Command

Left 90 Right
80
70
135 45
60
50
40
30
20
10
180 0

Optic disc

225 315

270
Fig. 2.7 Perimeter chart showing the field of vision for the left eye. White and gray regions indicate
where the light or object can be seen or it cannot, respectively

the retina, optic nerve, the lateral geniculate nucleus (LGN) and visual cortex, in
which (i) the optic nerve is formed by the axons of ganglion cells that are the output
neurons from the retina, which generate action potentials that are transmitted to the
central nervous system (CNS); (ii) LGN that acts as a sensory relay transmitting
information captured by the retina to the visual cortex is composed of six layers;
layers 1 and 2 are called the magnocellular layers, while layers 3, 4, 5 and 6 are
called parvocellular layers; and (iii) the primary visual area of the cerebral cortex,
which is known as striated cortex or cortex V1, is the first stage of cortical processing
of visual information. Cortex V1 contains a complete map of the visual field covered
by the eyes. It receives its main visual input from the LGN and sends its main output
to subsequent cortical visual areas. Cortex V1 is traditionally divided in 6 horizontal
layers, with a characteristic distribution of inputs and outputs across layers. Inputs
from LGN arrive at layer 4. For instance, this layer is divided into sublayers 4A, 4B,
4Cα, and 4Cβ. The main LGN inputs arrive in 4C, magnocellular cells to 4Cα and
parvocellular cells to 4Cβ.
In summary, the visual system possesses parallel processing, in which segregated
pathways transmit different attributes of a stimulus, for example bright and contrast
sensations have different pathways. Figure 2.9 show the Parvocellular (or P-pathway)
2.4 Visual Pathway 15

Left Primary Right

visual
cortex

8 4 2 6
7 5
3 1

Calcarine
fissure
5 7

1 3
2 4
Fovea
6 8
Visual field

Fig. 2.8 Representation of the visual field in the fovea and in the primary visual cortex. This
representation is not proportional, for the neural information obtained by the receptors within the
fovea projects onto a large portion of the visual cortex

and Magnocellular (or M-pathway) pathways. M-pathway has high contrast sensi-
tivity and does not perceive color. P-pathway is color-sensitive and has low contrast
sensitivity. M-pathway (dark gray) starts at the large ganglion cells, projects first
into magnocellular layers of LGN and then into layer 4Cα primary visual cortex.
P-pathway (light gray) starts at small ganglion cells, projects first into parvocellular
layers of LGN and then into layer 4Cβ primary visual cortex [1, 2, 9].
Response at the Visual Cortex
In general, the visual system processes visual features such as motion, color, form,
and depth separately and carries this information in parallel neural pathways [1].
Although information is projected to superior visual, temporal and parietal areas,
activity of Cortex V1 can be measured with a non-invasive EEG electrode. Figure 2.10
shows a simplified flowchart of parallel processing for contrast and luminance infor-
mation, in which the skull effect that is represented by a low-pass filter (LPF) [10] acts
over responses of both layers (4Cα and 4Cβ). EEG signal in visual cortex denoted
by s(t) can be intended as the sum of the response due to parallel pathways with
spontaneous EEG denoted as ξ [11].
16 2 Fundamentals: From Light to Command

2.5 Brain Signals and Evoked Potentials

Electroencephalographic Signals
EEG signals are the neuro-physiologic measurements of the electrical activity of the
brain using electrodes placed on the scalp. The resulting traces are known as the
EEG waves and they represent the electrical activity of a large number of neurons.
The capture of EEG is a non-invasive procedure that reads scalp electrical activity
generated by brain structures and frequently used for diagnostic purpose. The elec-
troencephalographic traces, as shown in Fig. 2.11(a), are defined as electrical activity
recorded from the scalp surface after being picked up by metal electrodes and con-
ductive medium. Only large populations of active neurons can generate electrical
activity recordable on the head surface. Between electrode and neuronal layers, cur-
rent penetrates through skin, skull and several other layers. Weak electrical signals
detected by the scalp electrodes are massively amplified, and then displayed on paper
or stored in computer memory. Due to the capability to reflect both the normal and
abnormal electrical activity of the brain, EEG has been found to be a very power-
ful tool in the field of neurology and clinical neurophysiology. Unfortunately, the
EEG also reflects activation of the head musculature, eye movements, interference
from nearby electric devices, and changing conductivity in the electrodes due to the
movements of the subject or physicochemical reactions at the electrode sites. EEG
corrupted by other signals are called artifacts [12].

To superior brain regions

(MT, V2, V4 or V5 areas)
Skull

LGN
1
EEG electrode

Form and Color 2 &3

4A

Magnocellular Movement 4B
Parvocellular
4C

4C

Retinal ganglion cells Primary Visual Cortex

Fig. 2.9 Functional representation of visual pathways. The magnocellular (dark green) pathway
starts at the ganglion cells, and arrives at the layer 4Cα of cortex V1 after passing through the layers
1 and 2 of LGN. The parvocellular (light green) pathway starts at the ganglion cells, passes through
the layers 3–6 of LGN and arrives at the layer 4Cβ of cortex V1. Then, the visual information flows
to superior brain regions such as V2, V4 or V5; also called MT
Another random document with
no related content on Scribd:
gehangen, bleef hij buiten slapen. Het was reeds laat in den nacht, toen
men binnen in de hut den buiten gebleven tochtgenoot hoorde roepen
en smeeken, binnen te mogen. Maar zij antwoordden: „Neen, nu
[184]kunnen wij niet open doen. Je moet de gevolgen van je weigering
maar dragen!”

Toen zij nu des morgens buiten kwamen, zagen zij, dat er van hun
metgezel niets anders dan de beenderen was overgebleven. De
vleermuizen hadden hem inderdaad geheel droog gezogen. 111

No. 47. Legende van Mapajawari of de uitroeiing der

menscheneters. (C.)

Penalo ame weipiompo. Eertijds, voor nog de grootvader van mijn

grootmoeder geboren was, leefden er talrijke Indianen langs de oevers
der Coppename. Zij waren gelukkig, want overal kwam het wild talrijk
voor en in de kreken en rivieren krioelde het van visschen.

Omstreeks dezen tijd leefden aan de Coppename een Kalienja,

Mapajawari geheeten en zijn vierjarig zoontje Kenaime. Mapajawari
was een visscher, die vooral uitmuntte in het zetten van springmanden*
voor Anjoemara’s*.

Eens op een dag nam Mapajawari zijn zoontje mede, om hem deze
manier van visschen te leeren. De manden had hij geledigd en,
tevreden over de vangst, had hij zich aan den oever te slapen gelegd,
terwijl Kenaime zich met zwemmen vermaakte.

Het begon langzamerhand laat te worden, en toen de kleine jongen,

verlangend terug te gaan, zijn vader riep, kreeg hij geen antwoord. De
vader bleef doorslapen.

Toen Kenaime nu den pot, waarin de Anjoemara’s gekookt moesten

worden, met water vulde, zag hij, toen hij het oog over de rivier liet
gaan, tot zijne verbazing een korjaal met Roodhuiden naderen. „Vader”,
riep hij verschrikt, „daar komen Itioto’s*”. Maar Mapajawari stoorde zich
niet aan het geroep en bleef doorslapen, en Kenaime, bevreesd voor
het ongewone, klom in een boom, [185]ook om beter naar de Itioto’s te
kunnen kijken. Kort daarna waren zij nabij en landden zij op de plaats,
waar Mapajawari lag te slapen, en nog voor Kenaime goed begreep,
wat er gebeurde, lag zijn vader zielloos neêr.

De Itioto’s sneden daarop het hoofd van Mapajawari af en hingen het

op aan een tak, slechts eenige schreden verwijderd van de plaats, waar
Kenaime zich verscholen hield. Het lichaam van den verslagene sneden
zij in stukken en deze wierpen zij in den pot, die bestemd was voor de
Anjoemara’s.

Sprakeloos van ontzetting zag Kenaime dit vreeselijke schouwspel aan.

Hij zag, hoe de Itioto’s het gekookte en op den barbakot geroosterde
vleesch van zijn vaders lichaam aten en hoe zij zich, verzadigd, voor
den nacht begonnen in te richten, en eindelijk, na schildwachten te
hebben uitgezet, zich ter ruste begaven.

Den geheelen nacht bleef Kenaime, bibberend van angst en koude, in

den boom verborgen, en toen het licht werd, staarde hij vol ontzetting in
de gebroken oogen, die hem uit het hangende hoofd van zijn vader
tegenblikten.

Den volgenden dag verlieten de Itioto’s de plaats, en toen zij uit het oog
van Kenaime verdwenen waren, daalde hij van den boom af, zette het
hoofd van zijn vader in een pasrie* en toog hij er mede op weg naar zijn
moeder. Deze weende, wrong zich de handen, maar het hielp niets. De
vrienden van den verslagene trokken er onmiddellijk op uit om hem te
wreken, maar de moordenaars waren verdwenen, en op de plaats
vonden zij slechts gebroken en afgekloven beenderen.

Kenaime begroef het hoofd van zijn vader in het woud en bedekte de
plek met een grooten steen.
De vierjarige zoon van Mapajawari was van dien dag af geheel
veranderd. Hij lachte niet meer, en wanneer zijn [186]makkertjes vroolijk
oelana* speelden, zat hij in een hoek der hut droomerig te staren naar
den kant van waar de Itioto’s gekomen waren.

Jaren verliepen er, gedurende welke Kenaime tot een schoonen

jongeling opgroeide. Geen zijner stamgenooten overtrof hem in het
zwaaien met den apoetoe* of in het verduren van pijnen 112. Zijn pijlen
misten nimmer het doel, terwijl hij zich op meesterlijke wijze wist te
dekken tegen de pijlen der vijanden.

De oude moeder van Kenaime had nu sedert eenigen tijd groote

hoeveelheden cassave verzameld, om paiwarri te bereiden, want er zou
feest gevierd worden. Uitnoodigingen daarvoor waren overal
rondgezonden in den vorm van touwtjes met knoopen 113, zoodat op den
dag van het feest een menigte Roodhuiden zich in het dorp van
Kenaime ophielden.

Lustig werd er op los gedronken. De kalebassen met drank gingen

onophoudelijk van hand tot hand. Men juichte, men braakte, men zong,
tot opeens te midden der algemeene feestvreugde Kenaime verscheen,
den pas opgegraven schedel van Mapajawari omhoog houdend. Te
midden der feestvierenden zette hij hem op den grond neêr, en den
strijdknots opheffende, brulde en hitste hij den strijdzang en danste hij
den strijddans.

„Jakono”* riep hij, „wie helpt mij thans mijn vader te wreken?” Alle
aanwezige jongelingen sprongen op, en het [187]voorbeeld van hun
vriend volgende, zwoeren zij den dood aan de moordenaars van
Mapajawari. Allen dansten nu den knotsdans en zongen den zang; er
werd gebruld, gehitst, gesist, gekropen, evenals Tijgers en
Worgslangen. De jongelingen waren in Kenaima’s* veranderd.

De piaimannen togen onmiddellijk aan het werk en spoedig was ook de

verzekering gekregen van den Dubbelgeest, dat de strijd goed zou
afloopen.

In twee groote Kanoa’s* verlieten de strijders, allen gewapend met

vergiftige pijlen en voorzien van knotsen ter dikte van kleine
boomstammen, de plaats, waar de moord op Mapajawari geschied was.
Elke drie dagen ging een berichtgever naar het dorp terug, zoodat men
daar steeds op de hoogte bleef van wat er onderweg gebeurde. Geen
vuur werd op den tocht ontstoken en steeds stonden schildwachten op
den uitkijk.
 In twee groote kanoa’s verlieten de strijders … de plaats, waar
de moord op Mapajawari geschied was.—Zie blz. 187.

De strijders hadden nu de dorpen der Itioto’s, de zoogenaamde

Pawana*’s, bereikt. Deze waren echter van hun komst verwittigd en
liepen hen tegemoet, uitroepende: „Wij hebben Mapajawari niet
gedood, wij waarschuwden zelfs tegen den moord, zoodat wij bijna zelf
zijn opgegeten. Zij, die den vader van Kenaime hebben opgegeten,
moeten jelui zoeken in de dorpen der Jawa-Konejenje*. Maar deze
menscheneters beschouwen ons als vrienden, zoodat we u als vrienden
tot hen zullen leiden.”

Zoo gezegd zoo gedaan. Te zamen met de Pawana’s bereikten de

wrekers na een maan* de dorpen der Itioto’s. Reeds van verre hielden
allen de knotsen omhoog, uitroepende: „Vrede, vrienden!”

De Itioto’s niet wetende, wie de vreemde krijgslieden waren, ontvingen

hen met open armen. Zelfs werd ter hunner eere een feest gevierd.

Kenaime echter gaf zijn vrienden last, op het feest niet te drinken, en te
wachten op het sein, dat hij hen [188]te middernacht zou toeroepen. Dan
moesten zij opspringen en den strijd beginnen.

De Itioto’s dronken lustig door, tot ze allen smoordronken waren, maar

de Caraïben en Pawana’s waren nuchter gebleven, daar zij den drank
ongemerkt uit de kalebassen op den grond hadden uitgegoten. Zij
hielden zich echter of ook zij beneveld waren en, zoodra de Itioto’s
hunne hangmatten hadden opgezocht, wisten de gasten van hen
gedaan te krijgen, dat ieder een Caraïb of een Pawana bij zich nam,
nadat deze voorgewend hadden, naar warmte te verlangen in den
koelen nacht. Zoo lag aan het einde van het feest een nuchtere Caraïb
of Pawana naast een dronken menscheneter, wachtende op het
afgesproken sein van hun aanvoerder.

Eensklaps weerklonk een vreeselijk gebrul en een holle stem riep

donderend de woorden:
„Mapajawari joepoebombo toetoeroetoe”.

Het was Kenaime, die in den hollen schedel van zijn vader den aanval
blies. Alle Caraïben en Pawana’s sprongen op. De dronken Itioto’s
trachtten te vluchten, doch van alle kanten klonk het brullend en
hitsend: Sla dood, verworg, mik op den neus; geen genade; spaar
vrouwen, noch kinderen, noch grijsaards. En te midden van het
verschrikkelijke bloedbad toeterde Kenaime voortdurend in den schedel
van zijn vader.

Slechts enkele, ik geloof zes, Itioto’s ontsnapten, om de tijding der

nederlaag naar de verder gelegen dorpen over te brengen. Mapajawari
was gewroken. De overwinnaars sneden de hoofden der verslagen
Itioto’s af en hingen ze op aan de takken der omliggende boomen. In
het midden zetten zij den schedel van Mapajawari op een staak, opdat
hij zou kunnen oordeelen over de wraak van zijn zoon.

Zonder verdere ongevallen bereikten de strijders weder hunne dorpen,

waar zij met vreugde ontvangen werden. [189]Feesten volgden elkander
op. Jonge meisjes bezongen hun moed en ouden van dagen prezen
hun list.

En sedert dien tijd hebben de kannibalen zich nooit meer aan de

Coppename vertoond. 114

No. 48. Migratie-legende van den Kasi’hta-stam der Creek-

Indianen,

verteld door Chekilli, Keizer der Roven- en Beneden Creek-Indianen, te

Savannah in Georgia in het jaar 1735, in tegenwoordigheid van den
Gouverneur Oglethorpe, van Koning Antichi, Hoogste opperhoofd van
de stad der Cowetaws, van andere Koningen en van dertig krijgers.
Op zekeren dag opende de Aarde zich in het Westen, waar haar mond
is. De Aarde brak open en de Cussitaws traden uit haar mond te
voorschijn 115, en vestigden zich in de nabijheid. Maar de Aarde begon
angstig te worden en haar kinderen op te eten. Dientengevolge
begaven de Cussitaws zich westwaarts. Eenigen van hen keerden
echter terug en kwamen weder op de plaats, waar zij geweest waren,
en zetten zich daar neêr. De meesten bleven echter achter, daar zij
zagen, dat het zoo het beste was. Hunne kinderen werden echter door
de Aarde opgegeten, [190]zoodat ook zij, geheel ontmoedigd, den kant
uitgingen, waar de Zon uit de Aarde opstijgt.

Op hun tocht kwamen zij aan een modderige, dicht begroeide, vuile
rivier, kampeerden er en bleven er één nacht over. Den volgenden dag
zetten zij hun reis voort en kwamen zij reeds den anderen dag aan een
roode, als bloed uitziende rivier. Zij bleven aan deze rivier en leefden
gedurende twee jaar van haar visschen; maar er waren daar lage
rivierstanden, wat hen niet beviel, en waarom zij er niet wilden blijven.
Zij gingen toen naar het einde van die bloedige rivier en hoorden toen
een geluid als van den donder. Zij begaven zich vervolgens naar de
plek, van waar het geluid kwam. In het eerst zagen zij een rooden damp
en daarna een berg, die donderde; en op dien berg hoorden zij een
geluid, alsof hij aan het zingen was. Zij zonden er toen menschen heen,
om te zien wat dat was; het bleek een groot vuur te zijn, dat in de
hoogte spoot en dat een zingend geluid maakte. Deze berg noemden zij
Koning der Bergen. Hij dondert nog tot op dezen dag en de menschen
zijn er bang voor.

Hier ontmoetten zij toen menschen van drie verschillende stammen. Zij
hadden iets genomen en gered van het vuur van den berg en op
dezelfde plaats leerden zij ook planten en vele andere dingen kennen.

Uit het Oosten kwam toen een wit vuur naar hen toe, dat zij echter niet
wilden gebruiken.
Van Wahalle kwam toen een vuur, dat blauw was; maar ook dit wilden
zij niet gebruiken.

Uit het Westen kwam daarna een vuur, dat zwart was; en ook dit beviel
hen niet.

Ten laatste kwam er een vuur uit het Noorden 116, dat [191]rood en geel
was. Dit mengden zij met het vuur, dat zij van den berg hadden
genomen en dit is het vuur, dat zij nog dagelijks gebruiken; ook dit zingt
somtijds.

Op den berg was een paal, die voortdurend heen en weêr ging en een
geluid gaf; maar zij konden de manier niet vinden, om hem tot rust te
brengen. Ten slotte namen zij een moederloos kind en sloegen het
tegen den paal, totdat het dood was. Zij namen nu den paal op en
steeds dragen zij dien nog met zich, als zij ten strijde trekken. Deze
paal was gelijk een houten tomahawk*, die zij nu nog in den strijd
gebruiken en nog altijd van hetzelfde hout gemaakt wordt.

Zij vonden hier ook vier 117 planten of wortels, die voor hen hunne
deugden bezongen en openbaarden. Ten eerste: Pasaw, de
ratelslangwortel; ten tweede: Micoweanochaw, de roode wortel; ten
derde: Sowatchko, die als wilde venkel groeit en ten vierde:
Eschalapootchke, kleine tabak.

Deze planten, vooral de Ratelslangwortel en de Kleine Tabak,

gebruiken zij als de beste medicijn voor reinigingsdoeleinden op hunne
púskita*. Gedurende deze pustika vasten zij en brengen zij offers aan
de eerste vruchten.

Sedert zij de weldaden van deze planten leerden kennen, hebben

hunne vrouwen op bepaalde tijden een apart vuur en zonderen deze
zich dan voor de zuivering van de mannen af. Als zij dit nalaten, zal de
kracht der vier planten verloren gaan en zullen de vrouwen niet gezond
blijven.
In die tijden ontstond er nu een strijd over de vraag, wie de oudste der
stammen was en wie van hen alles regelen zou. Zij kwamen ten slotte
overeen, dat, daar [192]zij tot vier stammen behoorden, zij vier palen
zouden planten en deze met een soort klei rood zouden kleuren, die
eerst geel is en door branden rood wordt. Zij zouden daarna ten strijde
trekken en de oudste zou die zijn, welke zijn paal met de scalpen der
vijanden het eerst van onderen tot boven zou hebben bedekt.

Allen probeerden het nu en de Cussitaws waren de eersten, die hun

paal bedekten en wel zóó dik, dat van het hout niets te zien was.
Daarom werden de Cussitaws door allen als de oudste stam
beschouwd. Den Chickasaws gelukte het, ook hun paal te bedekken en
daarna ook den Atilamas; maar de Obikaws konden hun paal slechts tot
kniehoogte bedekken.

In dien tijd leefde er nu een groote vogel, blauw van kleur, met een
lange staart en vlugger dan de arend. Deze vogel verscheen iederen
dag en doodde en at een van het Indianenvolk op. Daarom besloten zij,
een beeld te maken in den vorm eener vrouw, en dit zetten zij op den
weg van den vogel neêr. De vogel kwam terug, droeg het beeld weg, en
behield het langen tijd, tot hij het eindelijk terugbracht. Zij lieten toen het
beeld alleen, in de hoop, dat het iets zou voortbrengen. Na langen tijd
kwam er een roode rat 118 uit te voorschijn en daarom gelooven zij, dat
de vogel de vader van de rat is.

Er werd toen raad met de rat gehouden, ten einde te beslissen, hoe zij
haren vader zouden kunnen dooden. De vogel had boog en pijlen en er
werd besloten, dat de rat de boogpees zou doorknagen, zoodat de
vogel zich niet meer zou kunnen verdedigen. Zoo gezegd zoo gedaan,
en het volk kon toen den vogel dooden. Deze vogel noemen zij Koning
der vogels. Zij denken, dat ook de [193]arend een koning is, en zij
dragen daarom zijn veeren, als zij ten strijde trekken of vrede sluiten.
Wanneer hun vijand met witte veeren en een witten mond nadert en als
een arend schreeuwt, mogen zij hem niet dooden.
Zij verlieten nu deze plaats en kwamen aan een wit voetpad. Het gras
en alles in het rond was wit, en zij waren vast overtuigd, dat hier
menschen moesten geweest zijn. Zij kruisten nu het pad en sliepen in
de nabijheid. Daarna keerden zij terug, om te zien welk soort pad en
welk volk het was, dat hier was geweest, daar zij geloofden, dat het
voor hen beter zou zijn, het pad te volgen. Zij volgden het pad en
kwamen aan een kreek, Coloosehutche genoemd (Coloose-kreek),
omdat het hier rotsachtig was en er dampen opstegen.

Zij kruisten het pad nu in de richting der zonopkomst en kwamen bij een
volk en aan een stad, Coosaw geheeten. Hier bleven zij vier jaar. De
Coosaws klaagden, dat een wild beest op hen aasde, dat zij
menscheneter noemden of leeuw 119 en dat het in een rotsspelonk
verblijf hield. De Cussitaws zeiden, dat zij het beest zouden zien te
dooden. Zij groeven een kuil en legden er een net van hickory-bast
naast. Daarna bedekten zij den kuil met kruislings er over heen gelegde
takken, zoodat de leeuw hen niet zou kunnen volgen; en, naar de plaats
gaande, waar hij zijn leger had, wierpen zij een tooverrammelaar in het
hol. De leeuw kwam toen in grooten angst te voorschijn en vervolgde
hen door het struikgewas heen. Zij vonden het toen beter, dat er een
zou sterven en namen daarom een moederloos kind en wierpen het
voor het beest, toen het nabij den kuil kwam. De leeuw besprong het
slachtoffer en viel in den kuil, waarover zij nu het net heenwierpen, en
waarna zij het beest met vlammend hout konden dooden. Zijn
[194]beenderen bewaren zij tot heden toe; aan één zijde zijn zij rood, aan
de andere blauw.

Daar de leeuw gewoon was, om de zeven dagen een uit het volk te
dooden, bleven zij, nadat zij het beest hadden gedood, nog zeven
dagen op deze plaats. Ter herinnering aan zijn dood vasten zij, wanneer
zij zich tot den oorlog voorbereiden, zes dagen lang 120 en trekken er
den zevenden dag op uit. Als zij de beenderen meenamen, zouden zij
geluk hebben.
Na vier jaar verlieten zij de Coosaws en kwamen zij aan een rivier, die
zij Nowhawpe noemen (nu Callisihutche). Zij bleven er twee jaar en
daar zij geen koren* hadden, leefden zij van wortels en visch; zij
maakten bogen, en pijlpunten vervaardigden zij van bevertanden en
steen. Gespleten riet gebruikten zij als messen.

Zij kwamen toen, steeds verder trekkend, aan een kreek, die zij
Wattoohawka- (Whooping-) kreek noemden, om het geschreeuw van
kraanvogels*, die daar in menigte waren. Hier sliepen zij één nacht.

Den volgenden dag bereikten zij een rivier, waarin een waterval was,
die zij Aphoosa pheeskaw noemden. Zij trokken de rivier over en
kwamen aan een hoogen berg, waar menschen woonden, die zij voor
de makers van het witte pad hielden. Zij maakten nu witte pijlen,
waarmeê zij hen beschoten, om te zien of het goede menschen waren.
Maar het volk nam hunne witte pijlen, verfde die rood en schoot op hen,
om te zien of zij goede menschen waren.

Toen zij deze aan hun Hoofdman toonden, zei deze, dat dit geen goed
teeken was; wanneer de pijlen, die zij terugschoten, wit waren geweest,
hadden zij er heen moeten gaan en eten aan hun kinderen moeten
brengen; maar nu zij rood waren, deden zij beter te vertrekken. Doch
enkelen hunner togen op weg, om te zien wat voor menschen zij waren.
[195]Zij vonden er echter ledige hutten en zagen een spoor, dat naar de
rivier leidde; daar zij echter geen spoor aan de overzijde zagen,
geloofden zij, dat het volk in de rivier gegaan was en niet weêr te
voorschijn zou komen.

Op deze plaats is een berg, Moterell geheeten, die een geluid maakt als
een trom 121. Zij denken, dat het volk daar nu woont. Aan alle kanten
hooren zij het geluid, als zij ten strijde trekken.

Zij volgden de rivier, tot zij aan een waterval kwamen, waar zij hooge
rotsen zagen; en op de rotsen vonden zij bogen. Nu geloofden zij, dat
het volk, waarvan het witte pad afkomstig was, daar woonde.
Op hunne tochten hadden zij steeds twee verkenners, die zij vóór de
hoofdmacht vooruit lieten gaan. Deze verkenners bestegen een hoogen
berg en zagen van daar een stad. Zij schoten toen witte pijlen in de
stad, maar het volk schoot weêr roode terug.

Toen begonnen de Cussitaws angstig te worden en besloten zij de stad

aan te vallen, zoodat zij dan allen een woning zouden hebben, als zij
haar genomen zouden hebben.

Zij wierpen steenen in de rivier om haar te kunnen overgaan, namen de

stad, waarvan de bewoners platte hoofden hadden, en doodden allen
op twee na. Toen zij deze, die gevlucht waren, achtervolgden, troffen zij
een witten hond aan, die zij neêrsloegen. Daarna zetten zij de
vervolging voort, maar de vluchtelingen ontkwamen. Zij hadden toen
een wit pad bereikt, en zagen de rook van een stad. Nu dachten zij, het
volk gevonden te hebben, dat zij zoo lang gezocht hadden. Dit is de
plek, waar nu de stam der Palachucolas woont, van welke
Tomochichi 122 afkomstig is. [196]

De Cussitaws naderden met bloedige voornemens, maar de

Palachucolas gaven hun zwarten drank, als een teeken van
vriendschap en zeiden tot hen: „Onze harten zijn wit, en de uwen
moeten ook wit zijn en jelui moeten de bloedige tomahawk* neêrleggen
en je lichamen toonen als een bewijs, dat zij altijd wit zullen zijn.” Maar
niettemin bleven zij voor den tomahawk gestemd; de Palachucolas
wisten hen echter te overreden en begroeven het wapen onder hun
slaapplaatsen. De Palachucolas gaven hun ook witte veeren en stelden
hun voor, een gemeenschappelijk Hoofd te kiezen.

Sedert dien tijd leven beide stammen eendrachtig samen. Één deel
vestigde zich aan de eene oever der rivier, een ander deel aan de
andere. De Indianen aan de eene oever zijn de Cussitaws, die aan de
andere de Cowetas. Zij vormen nu één volk, dat de voornaamste
steden der Boven- en Beneden Creek-Indianen bewoont 123.
Toch kunnen de Cussitaws, die eerst den rooden rook en het roode
vuur zagen en bloedige steden maakten, hun roode harten niet
verlaten, die echter nu aan de eene zijde wit, aan de andere zijde rood
zijn.

Zij weten nu, dat het witte pad het beste is geweest. Want hoewel
Tomochichi een vreemdeling was, zien zij nu in, dat hij hen goed heeft
gedaan. Want hij kwam om den grooten Koning te zien met gouverneur
Oglethorpe en hem te hooren vertellen, en zij hadden geluisterd en
geloofden het verhaal. [197]
1 Zie voor de beteekenis der sterretjes achter de woorden bladz. 6 onderaan. ↑
2 Voor de kenmerkende verschillen tusschen mythen, sagen, legenden enz.,
verwijs ik den lezer o.a. naar „Woordkunst” door M. A. P. C. Poelhekke. ↑
3 Zie: Alfred Russel Wallace (Travels on the Amazon and the Rio Negro 📘,
Chapter IX, Londen 1853), Dr. Herman ten Kate, „Schetsen en stemmingen” l.
c. en Dr. H. van Cappelle, „Bij de Indianen en de Boschnegers van Suriname” blz.
383. ↑
4 In Suriname bezigt men het woord parel voor pagaai. In den Engelschen tekst
staat „paddle my cano”. ↑
5 Slot van een gedicht van Wallace (l. c.) den later zoo beroemd geworden
Engelschen natuuronderzoeker, die een tijd lang onder de Arowakken aan de
Orinoco verblijf heeft gehouden. Dit gedicht, dat ik in het Nederlandsch heb
trachten over te zetten, is hem uit de pen gevloeid in een toestand van
verontwaardiging over het leven in de „beschaafde wereld”. ↑
6 De vertellingen zijn ontleend aan:

H. W. Brett (B.)—No. 17.

C. van Coll (Co, b en a)—No. 29 en 39.
F. P. en A. P. Penard (P, a.)—No. 38 en 40–47.
Albert I. Gatschet (Ga.)—No. 48.
Walter E. Roth (R.)—Alle overigen.

7 In den noordelijken vorm der fabel is voor de excrementen van beide dieren het
uitbraaksel der hen vervangende dieren in de plaats gekomen. ↑
8 Dit geloof komt zelfs nog bij stadsnegers van Suriname voor (zie C. b. blz.
185). ↑
9 Bij alle stammen wordt de zon mannelijk gedacht. ↑
10 Deze voorstelling leert de Indianen weder als natuurdichters kennen; want
treffen wij deze vergelijking van de maansikkel met een wapen—het
uitgangspunt hunner dichterlijke phantasie—ook niet bij poëtisch aangelegde
zielen in het „beschaafde” Europa aan, die behoefte hebben gevoeld, ieder op
hunne wijze de tallooze wonderverschijningen in de natuur te bezingen?
In dit verband treffen o.a. eenige regels in een der gedichten, van Augusta Peaux,
de Nederlandsche natuurdichteres, die 40 jaren na Jacques Perk hare gedichten
liet verschijnen en waarin van een „Dennenboom in den avond” wordt gezegd:

„Een den staat met donker gebogen hoofd

Onder de kromme kling van de maan:
Een sombere dweper, een fatalist,
Een donkere slaaf, die kwaad heeft gedaan.

De maankling boven zijn hoofd is blank,

Blinkend en scherp in de groote lucht.
Roerloos staat hij voor ’t purpergordijn
van den avond, fanatiek, ducht
Geen dood”.
enz.

(Zie een artikel van J. Reddingius in Groot Nederland van Augustus 1925). ↑
11 Een der leden van ons personeel gedurende de Expeditie door de
Binnenlanden van het Surinaamsche district Nickerie (C. b.), een Hollander van
geboorte, werd door deze boschgeluiden bijzonder aangegrepen. Telkens hoorden
wij hem in zijn hangmat verzuchtingen slaken als: „To be or not to be”; „Home
sweet home”. Voelde hij de slechte voorteekens?—Drie dagen na onzen terugkeer
in de stad overleed hij. ↑
12 Een dergelijk geloof treft men bij de negers aan. Hier noemt men onthouding
van een bepaald voedsel: treef. ↑
13 Bij de Caraïben aan de Cottica in Suriname (C.a.) geschiedt het planten van
Cassave door de mannen. ↑
14Het werkje van de Gebroeders Penard (P.) bevat van deze beeldspraak talrijke
voorbeelden. Onder deze komen er wellicht voor, die den lezer gezocht
voorkomen. De omstandigheden, die dezen schrijvers ten deel zijn geworden,
hebben er toe geleid, dat zij de Benedenlandsche Indianen beter hebben leeren
kennen, dan menig ander. ↑
15 Wanneer de Caraïben door sommige schrijvers menscheneters genoemd
worden (de titel van het boekje van de Penards (P. a.) is misleidend), dan komt
dit, omdat zij eertijds de gewoonte hadden, hunne buitgemaakte vijanden op te
eten, meenende hierdoor den moed van den tegenstander in zich op te nemen. Dit
gebruik bestond nog een vijftiental jaren geleden bij Indianenstammen in het
Amazone-gebied, o.a. bij de Mangeroma-Indianen, die aan de grens van Peru en
Brazilië wonen, en onder welke Algot Lange (In the Amazon Jungle 📘. C. P.
Putnam’s Sons. New York and London 1912) de feestelijke, doch minder
smakelijke viering van de overwinning in een strijd met Peruanen heeft
bijgewoond, die, op roof naar hunne vrouwen en dochters, het gebied der
Mangeroma’s hadden betreden.
Na den strijd, waarin geen der twintig Peruanen het er levend afbracht, werden de
handen en voeten der verslagenen afgehakt, naar de hutten gebracht en aan de
verschillende families rondgedeeld om gekookt te worden.
Dat deze Indianen dat deden, zegt de schrijver, was slechts het voldoen aan een
eeuwenouden, religieusen ritus, en tegenover dit ons toeschijnend afschuwelijk
gebruik is het wel treffend, het afscheid te lezen, waarmede hij de schets van zijn
verblijf van vijf weken te midden dezer „menschenetende” [44]Indianen besluit.
„How wonderful was this farewell! It was my opportunity for acknowledging that the
savage heart is by no means devoid of the feelings and sentiments that
characterise more elevated, so called civilised individuals”.
De „beschaafde” mensch heeft deze gewoonte, om zijn vijand op te eten reeds
sedert de oudste praehistorische tijden verlaten en bepaalt er zich slechts toe, zijn
verlangen, om dit te doen, te uiten met van iemand, die hem moreel kwaad heeft
gedaan, te zeggen: „ik zou hem wel willen opvreten”.
Een man van rijpe ervaring, die over een groot deel van het tegenwoordige
menschdom in hetgeen men gewoon is „de beschaafde wereld” te noemen, zeer
slecht te spreken is, zei mij, toen ik dit onderwerp met hem besprak: Deze lust
komt hoe langer hoe meer bij mij op! ↑
16 Hier wordt een verklaring gegeven van den z.g. Dubbelgeest. ↑
17 Boa constrictor. ↑
18 Op een reis door Auvergne in 1910 vernam ik uit betrouwbaren bron, dat dit
gebruik zelfs nog op het granietplateau van Limousin bestond. ↑
19Mocht zulks in de maatschappij, die men gewoon is, tegenover de
zoogenaamde „wilden”, beschaafde maatschappij te noemen, immer zoo
wezen en niet zoo vaak juist het tegendeel voorkomen! ↑
20Gedurende de Nickerie-expeditie in 1900 (C. b.) bracht slechts een neger, die
bij de Indianen was opgevoed en er alleen met pijl en boog op uittrok, naar het
kampement aan de rivier of in het oerwoud geregeld wild van de jacht mede. ↑
21 The American race, New-York 1891. ↑
22 Volgens Brinton (L. c.) is het ontwijfelbaar, dat de algemeene richting, waarin
het Amerikaansche ras zich verspreid heeft, zoowel in Noord- als in Zuid-
Amerika van Noordelijke breedten naar de Tropen heeft plaats gehad en van de
groote bergketenen in het Westen naar het Oosten en dat, zooals een Indiaansch
opperhoofd hem heeft verzekerd, de geesten der dooden steeds daarheen
terugkeeren, vanwaar zij gekomen zijn, d.i. waar de zon nederdaalt.
Deze kundige schrijver merkt terecht op, dat deze volksverhuizingen doorgaans
niet in grooten getale, volgens een vooruit beraamd plan, zullen hebben plaats
gehad, doch voet voor voet, familie na familie, wanneer de oude jachtgronden
uitgeput of de landen te dicht bevolkt raakten. Hier uit leidt hij den grooten
ouderdom van het Indiaansche ras af, waarvoor nog vele andere feiten pleiten,
vooral de cultuurgewassen, die sedert onheugelijke tijden door de Indianen
gekweekt zijn en van welke velen, zooals de maïs, de cassave en de tabak eerst
veel later bij andere volken bekend zijn geworden, en wier wilde stamplanten niet
weer terug te vinden zijn. In verband hiermede mag er op gewezen worden, dat
het verhaal, dat onder No. 30 voorkomt, van de herkomst van de tabak vertelt over
zee, dus vermoedelijk uit noordelijk gelegen streken. ↑
23Daar de Arowakken deze streken bewoonden, reeds lang voordat de Caraïben
het land binnendrongen, schijnt deze legende van ouderen oorsprong te zijn
dan de voorgaande Legende van Letterhoutstomp. ↑
24 Ook nu nog zien de Indianen niet tegen lange tochten op. Tijdens ons verblijf te
Nickerie, de hoofdplaats van het gelijknamig district, maakte ik kennis met een
twintigtal Indianen, die met al hun hebben en houden, huisdieren niet te vergeten,
stadwaarts waren gekomen, om op 31 Augustus de viering van den verjaardag
onzer Koningin bij te wonen. Het waren Indianen, die gevestigd waren aan de
monding der Karapana-kreek, twee en een halven dag varens van de stad
gelegen, en wier dorp wij op onzen daarna ondernomen tocht geheel verlaten
vonden. ↑
25 Natuurbeschouwingen Leiden 1850. ↑
26Of kust hier gebruikt is om het te laten rijmen op rust? Of heeft de vertaler niet
geweten, dat hier een oord bedoeld wordt aan den bovenloop der Orinoco, het
gebied der watervallen en stroomversnellingen? ↑
27 Het neêrstortende water van den waterval. ↑
28 In tegenstelling met de gewone woonhuizen, die aan twee zijden geheel open
zijn, bewoont de piaiman, en wanneer het bij uitzondering een vrouw was, de
piaivrouw, een gesloten hut. ↑
29 Zie blz. 27. ↑
30 De Indianen kunnen in de vormelooze vleezige massa van den Alligator (het
Amerikaansche krokodillengeslacht), die niet kan worden uitgestoken,
onmogelijk een tong herkennen. Herodotus, die eveneens een goede
waarnemer van den krokodil is geweest, beweert ook, dat dit dier geen tong bezit,
waarom de krokodil bij de Egyptenaren het zinnebeeld van geheimzinnigheid was.
Bij den stam der Akawai-Indianen (Engelsch Guyana) heerscht het geloof, dat de
tong van den Alligator eertijds lang en buigzaam is geweest; dat Makoenaima* bij
de schepping zijn vuur was kwijt geraakt, dat door de maroedi (een zwarte vogel,
Penelope sp.) was ingeslikt; en dat, toen hij er overal naar ging zoeken, en de
beesten (ook hier worden de vogels tegenover de andere dieren geplaatst) hem
hadden verteld, dat de alligator, dien zij allen verafschuwden, er mee op den loop
was gegaan, hij met geweld alligator’s muil heeft geopend, om het vuur te zoeken,
en daarbij den tong, die hem in den weg zat, heeft uitgerukt. ↑
31 Pisangs*. ↑
32 Deze zin is fatsoenshalve veranderd. ↑
33 Volgens de tradities der Caraïben hebben de Boschgeesten een grooten afkeer
voor zoete pataten. ↑
34 In de geheele folklore der Indianen van Guyana is dit het eenige, wat nog
herinnert aan het scalpeeren, welk wreedaardig gebruik vroeger ook bij de
Indianen van de drie Guyana’s, evenals bij andere Indianenstammen van Zuid-
Amerika, geheerscht heeft. ↑
35 Alleen wanneer hij voor meerdere dagen op de jacht gaat, neemt hij zijn vrouw
meê. ↑
36 Merkwaardige beeldspraak! ↑
37 Zonder maïsplant kan de schimmel, die op deze cultuurplant woekert, niet
leven. ↑
38 Wanneer men een aap barbakot, buigen de vingers zich, tengevolge der
spiercontractie, sterk om. ↑
39 Het dier loopt dus op den buitenkant van zijn klauwvormige nagels, en de
punten der nagels, die bij het graafwerk dienst doen, ondervinden geen druk. ↑
40 Hoewel de miereneter niet aanvalt, wanneer men hem ongemoeid laat, wordt
hij, als hij zich verdedigen moet, door zijn ontzettende kracht een gevaarlijke
tegenstander, die zijn aanvaller met zijn groote sikkelvormige nagels den buik
tracht open te rijten. ↑
41Deze dierenfabel, die de verwisseling der excrementen tot onderwerp heeft, is
volgens Von der Steinen uit Noord-Amerika afkomstig, waar de Coyote (prairie
„wolf”) met een beer het uitbraaksel verwisselt; ook het motief van het
oogensluiten ontbreekt hier niet. ↑
42De tegenwoordige Indianen der benedenlanden van Guyana hebben
doorgaans slechts één vrouw. Een piaiman wordt gerekend er meer te mogen
hebben. ↑
43 Dit doet, volgens Walter E. Roth, denken aan den beenderloozen Held Kòn
van de Yoenka-Indianen van Peru. ↑
44 Zie bldz. 27. ↑
45 Wood-skin, zooals er in den Engelschen tekst staat, is een eenvoudige kano,
gemaakt van repen boombast. ↑
46 Walter E. Roth, aan wien wij deze mythe ontleenen, merkte de Indiaan, die
hem deze vertelde, op, waarom de vrouw niet naar het Oosten, dus de zon
tegemoet, trok. Hij antwoordde, dat zij de zon juist wilde ontmoeten, waar hij weêr
naar de aarde nederdaalt, aan den verren horizon. ↑
47 Zie blz. 19. ↑
48 De Pakaraima-keten in Britsch-Guyana. ↑
49 Flambouw. ↑
50 De komeet of staartster. ↑
51 Volgens Th. Koch-Grünberg voorzien de kinderen der Indianen aan de
Boven-Aiuri hun pijlen met een dop van zwarte was. ↑
52 Vampier*. ↑
53 Een Indiaan overkomt dit niet licht, daar de zon zijn kompas is. ↑
54 Zie blz. 36. ↑
55 Zie „bekoring” in Inleiding, blz. 36. ↑
56Walter E. Roth, aan wien ik deze vertelling ontleen, vroeg aan de vertelster,
waaraan de jongen bemerkte, dat er iets zou gebeuren? Zij antwoordde, dat
wanneer kinderen en jonge menschen ver van hun woonplaats zijn, zij doorgaans
angstig en zenuwachtig zijn. ↑
57 Zie blz. 41. ↑