ĐẠI CƯƠNG DƯỢC LÝ

I. Khái niệm về dược lý học

1. Dược lý học: là môn khoa học nghiên cứu về tương tác của thuốc trên cơ thể sống.
2. Dược lý học thực nghiệm: nghiên cứu thuốc trên súc vật thực nghiệm: tác dụng, cơ chế tác
dụng, độc tính, liều điều trị, liều độc, tác dụng gây đột biến, quái thai … => Từ đó lập hồ sơ tiền
lâm sàng.
3. Dược lý học lâm sàng: thử nghiệm thuốc trên người. Gồm:
- Thử thuốc trên lâm sàng: có 4 giai đoạn
+ GĐ1: Gồm từ 12-24 người khỏe mạnh – thuốc mới để chứng minh tương đương sinh
học (tính an toàn, sơ bộ xác định liều, dược động học)
+ GĐ2: Gồm từ 50-100 người bệnh (xác định liều, tính an toàn, dược động học, hiệu quả
điều trị)
+ GĐ3: Vài trăm người, từ nhiều quốc gia, nhiều trung tâm khác nhau (khẳng định lại liều,
tính an toàn, hiệu quả điều trị)
+ GĐ4: Đưa vào điều trị nhưng cần theo dõi ADR: Hậu nghiên cứu thí nghiệm
- Thông tin thuốc: nhân viên y tế, bệnh nhân
- Theo dõi nồng độ thuốc, hướng dẫn điều trị
- Theo dõi ADR
* Thảm họa chim cánh cụt – thalidomid: giảm nôn, phụ nữ trong thời kì nghén hay dùng.
* Vioxx (rofecoxib): thuốc hạ sốt, giảm đau chống viêm mà không gây ảnh hướng đến dạ dày =>
Tháng điều trị thứ 18 bệnh nhân tăng khả năng suy tim, đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
4. Dược động học: tác động của cơ thể đến thuốc, quá trình, hấp thu, phân phối, chuyển hóa và
thải trừ thuốc.
5. Dược lực học: tác động của thuốc trên cơ thể sống. Mỗi thuốc đều có tác dụng chính và tác
động không mong muốn.
6. Dược lý thời khắc: ảnh hưởng của nhịp sinh học trong ngày đến tác động của thuốc.
7. Dược lý di truyền: nghiên cứu những thay đổi về tính cảm thụ của cá thể, của gia đình hay
chủng tộc với thuốc do nguyên nhân di truyền.
8. Dược lý cảnh giác: thu thập và đánh giá một cách có hệ thống các phản ứng độc hại có liên
quan đến việc dùng thuốc trong cộng đồng.
II. Dược động học:
- Gồm 4 quá trình:
+ Hấp thu: đưa thuốc vào máu qua đường bôi, uống… => Tiêm tĩnh mạch không có quá trình
hấp thu vì thuốc được đưa trực tiếp vào máu.
+ Phân phối
+ Chuyển hóa
+ Thải trừ
- Các yếu tố ảnh hưởng đến dược động học:
+ Bản chất màng sinh học
+ Đặc tính lý hóa của thuốc
+ Cách vận chuyển thuốc qua màng sinh học: khuếch tán thụ động, lọc, vận chuyển tích cực, …