Kiến thức về tác giả

Nguyễn Tuân (1910 - 1987) là nghệ sĩ có phong cách nghệ thuật tài hoa, uyên bác, là nhà văn
suốt đời đi tìm cái đẹp và là một trong những bậc thấy của thể loại kí, tùy bút hiện đại
- Ông cũng là con người năng lòng với cái đẹp của quê hương đất nước và con người. Việt
Nam. Nếu trước Cách mạng tháng Tám văn của Nguyễn Tuân có nét khinh bạc, chơi ngông
bằng văn chương, thì sau Cách mạng, phong cách nghệ thuật của ông có sự biến đổi, gắn bó
với cuộc sống và khám phá vẻ đẹp ở những con người lao động bình thường mà tài hoa, trí
dũng
Kiến thức về tác phẩm
Người lái đò sông Đà in trong tập tùy bút Sông Đà được sáng tác 1960 nhân chuyến đi thực
tế đến vùng Tây Bắc để tìm chất vàng mười của thiên nhiên cũng thử vàng mười đã qua thử
lửa, ở tâm hồn của con người lao động mới nơi đây. Người lái đò sông Đà - một trích đoạn
ngăn nhưng tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Tuân sau Cách mạng
tháng Tám
Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật
Về nội dung
+ Hình tượng sông Đà: Con sông Đà sừng sững ngoài thiên nhiên vào những trang ký tài hoa
của Nguyễn Tuân biến thành một sinh thể sống động với hai nét tính cách
- vừa hung bạo vừa trữ tình.
++ Ở nét tính cách hung bạo, Nguyễn Tuân tập trung ở những điểm sau: Đá bờ sông dựng
vách thành, cảnh mặt ghềnh Hát Loóng, cái hút nước và quảng tà Mường Vat, âm thanh tiêng
thác réo gâm, thạch trận mưu mô, hung ác.
++ Ở nét tính cách trữ tình, Nguyễn Tuân tập trung ở những điểm sau: Sông Hương mang ve
đẹp như tiên giáng trân (tuôn dài như một áng tóc trữ tình...), màu nươc sông biên đôi theo
mùa (xuân - xanh, thu - đỏ, và chưa từng có màu đen...), có khi như một cố nhân, cảnh ven bờ
thấm đẫm chất thơ (màu nắng tháng ba Đường thi), cảnh dòng sông trấm mặc nét đẹp cố thi
(gọi về đời Lý - Trần đời Lê) nhưng cũng tràn đầy sức sống với cảnh hoa cỏ ven bờ.
++ Khi phân tích, học sinh cần chú ý làm rõ Nguyễn Tuân đã vận dụng các kiến thức phong
phú về lịch sử, địa lí, võ thuật, điện ảnh, hội hoạ, điêu khắc... và cả cách miêu tả thông qua
việc vận dụng lối so sánh, liên tưởng, nhân hóa độc đáo và đầy táo bạo trong quá trình ghi
chép, miêu tả lại con sông Đà. Cách miêu tả, ghi chép như thế,
Nguyên Tuân đã biên con sông thiên nhiên thành một hình tượng nghệ thuật với nét tinh cách
vưa hung bạo vưa trư tinh. Đay cung là đặc trưng của thê kí cũng như phong cách viết kí (tùy
bút) của Nguyễn Tuân.
+ Hình tượng người lái đò sông Đà: Học sinh cần lưu ý: Nguyễn Tuân chọn cách tiếp cận con
người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ. Vì thê mà một người lái đò - một người lao động bình
thường, vô danh trên miền sông nước, qua ngòi bút của Nguyên Tuân mà trở thành một người
nghệ sĩ, một tay lái ra hoa.
++ Để thấy được vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ của nhân vật người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân đã
đặt nhân vật vào tình huống thử thách: cuộc chiến không cân sức giữa một ông lão có tuổi với
thiên nhiên sông nước hung bạo qua ba vòng vậy thạch trận. Học sinh phân tích trận chiến
cam go và đầy quyết liệt giữa ông lão lái đò trong ba vòng vây thạch trận. Ở điểm này, học
sinh càng làm nôi bật được sự ma mãnh, xao quyệi của thạch trận càng làm nôi bật được tài
năng của ông lão lái đò - "chất vàng mười đã qua thử lửa" của người lao động bình dị, vô
danh vùng sông nước miền tây, mà cụ thể là trên sông Đà. Đồng thời sự chiến thắng vẻ vang
của người lái đò còn phản