1.

Literature pacifies this vital dissatisfaction only momentarily—but in this miraculous

instant, in this provisional suspension of life, literary illusion lifts and transports us
outside of history, and we become citizens of a timeless land, and in this way immortal.
We become more intense, richer, more complicated, happier, and more lucid than we are
in the constrained routine of ordinary life. (JANICE)
Magandang araw at maligayang pagdating sa ating podcast na puno ng kaalaman at kwento! Ako ang
inyong host, Janice De Luna at kasama natin ngayon sina Kimberly Llanes, Romina Monserate, Milli
Anne Ignacio at si Traci Alanis Ratilla na napakaraming baon na kwento, impormasyon, at inspirasyon na
tiyak magpapalakas sa inyong araw. Kaya't sama-sama tayong makinig at tunghayan ang makabuluhang
kabanata ng MILLIteratura! (*sa mag eedit commercial yan for opening* tas proceed na.)

Pero bago ang lahat may ideya ba kayo kung ano yon? Panigurado si Milli meron yan kasi madalas yan
makarating sa iba't-ibang dimensyon ng mundo sa panaginip nya e. Diba Milli?

Tulad nga ng karanasan ni Milli……

Ang panitikan ay nagbibigay sa atin ng pagkakataong makalaya mula sa mga limitasyon ng pang-araw-
araw na buhay at makaranas ng mga bagong karanasan. Kung ang isang payaso kayang ipakita sa atin
ang magaganda at kamangha-manghang bagay sa pamamagitan lamang ng ilusyon, ganun din ang mga
manunulat ng literatura, ang kinaibahan lamang nito ay totoong mga pangyayari ang isinisiwalat ng mga
may-akda at hindi pawang ilusyon lamang ang hinuhulma nila sa ating malawak na imahinasyon at
kaisipan.

Naniniwala ka ba dito Kim? Syempre dapat maniwala ka talaga dahil…..

Ang bawat letrang isinusulat nila ang syang nagsisilbing daan upang makarating tayo sa eksaktong
pinangyarihan sa nakaraan. Sa pamamagitan ng mga akdang pampanitikan, nagkakaroon tayo ng
pagkakataon upang masaksihan ang mga bagay na hindi natin kailanman naranasan dahil sa murang
kaisipan. Sa pamamagitan ng mga mahuhusay na manunulat na ito nawawari natin kung ano nga ba ang
katotohanan sa likod ng bawat sabi sabi na ating naririnig sa kasalukuyan.

Ngayon pakinggan naman natin si Mina sa sariling opinion nya sa komento mula sa publiko kasi sa lagay
nya mukhang maraming isisiwalat to eh.

2. When we close the book and abandon literary fiction, we return to actual existence and
compare it to the splendid land that we have just left. What a disappointment awaits us!
Yet a tremendous realization also awaits us, namely, that the fantasized life of the novel is
better—more beautiful and more diverse, more comprehensible and more perfect—than
the life that we live while awake, a life conditioned by the limits and the tedium of our
condition. In this way, good literature, genuine literature, is always subversive,
unsubmissive, rebellious: a challenge to what exists. (MINA)

Oh, iyan may bagong kumento at ingles na naman

Ah, malinaw na nakasaad rito sa kumento na kung sinarado mo na ang libro o inabandona ang
kathang pampanitikan para mo na ring binabalikan ang aktuwal na mundo kung saang walang buhay
 o kinang, hindi tulad sa kung anong mayroon o nagagawa ng isang kathang pampanitikan, tama?
(TUGON: TAMA! O AMEN! KET ANO)

At sa sobrang makapangyarihan ng pahayag na ito may isang bagay akong napagtatanto na “oo nga,
kung wala ang mga ganitong libro, paano na ang isang hamak na kagaya ko na gustong tumakas sa
katotohan?” hindi man halata sa akin pero nagbabasa rin ako ng libro kapag gusto kong tumakas sa
katotohanan, kasi sabihin mo man o hindi lahat tayo nai-istres ang pinagkakaiba lang natin ay iba’t-
iba tayo ng mekanismo. Kayo ba?

1. Ano ang yong mga personal na karanasan nyo sa pagbabasa ng mga akdang pampanitikan? at
paano ito nakaimpluwensya sa iyong pananaw at karanasan sa tunay na buhay?

3. The inventions of all great literary creators open our eyes to unknown aspects of our own
condition. They enable us to explore and to understand more fully the common human
abyss. (TRACI)

Host: (adlib) May bago na naman akong kumento na nakikita! [basahin yung paragraph] Ano kaya
masasabi ni Bb. Ratilla patungkol dito?

Me: Ayun! Kamusta mga kaibigan at tagapakinig! Narito tayo sa bagong episode ng ating podcast upang
talakayin ang napakahalagang papel ng mga dakilang manunulat sa panitikan sa pagpapalalim ng ating
pag-unawa sa sariling kalagayan bilang tao. Ano nga ba ang mga natututunan natin mula sa kanilang
mga akda?

Kim: (sagot) Napakalalim na usapin ang panitikan dahil sa sobrang dami nitong akda at aral na pwede
natin makuha patungkol dito.

Milli: Tama Tama. At dahil sa mga akda na ito nakikilala natin ang ating sarili at natutulungan din natin na
mapabuti ang ating sariling kalagayan.

Me: Tama at dahil nga napapabuti natin ang ating sarili, nakikila din natin ang lipunan na sumasalamin sa
pagkatao ng mga mamamayan nito. Sa pagpapatuloy ng usapin, ipinaliwanag na ng mga eksperto na
ang mga likha ng mga dakilang manunulat sa panitikan ay hindi lamang simpleng kuwento o tula. Ang
mga ito ay naglalarawan ng mga bagong ideya at konsepto na nagbibigay sa atin ng mas malalim na
pag-unawa sa ating sarili bilang mga indibidwal at bilang bahagi ng isang lipunan. Sa pamamagitan ng
kanilang mga akda, hindi lamang natin natutuklasan ang mga obserbasyon at damdamin ng mga
manunulat, kundi pati na rin ang mga di-kilalang aspeto ng ating sariling buhay. Ito ang mga bagay na
madalas nating hindi napapansin o nauunawaan sa pang-araw-araw na pamumuhay. Ang mga kwento,
tula, at nobela ay nagbibigay-daan sa atin na mas mapagtuunan ng pansin ang mga karaniwang
pagsubok at karanasan ng bawat indibidwal sa ating lipunan. Sa bawat pahina, nagkakaroon tayo ng
pagkakataon na malibot at maunawaan nang mas malalim ang kahulugan ng ating buhay.

Kaya't! huwag nating kalimutan na bigyan ng pansin at pagpahalaga ang mga likha ng mga dakilang
manunulat sa panitikan dahil sila ang mga tagapagdala ng liwanag sa mga bahagi ng ating pagkatao na
madalas nating hindi napapansin.

Host: Totoo nga na sumasalamin sa pagkatao ng may-akda ang mga isinulat nila at syempre, gusto ng
may-akda na matutunan din ng bawat indibidwal ang nilalaman nito. Grabe, sobrang ganda ng usapin na
ito na ibinahagi ni Bb. Ratilla. Kaya kayong manunuod tandaan na ang mga panitikan ay hindi lamang
inaaral at binabasa. Dapat isinasabuhay natin ito. Sang-ayon ka ba dito Mina?
 4. When we say “Borgesian,” the word immediately conjures up the separation of our minds
from the rational order of reality and the entry into a fantastic universe, a rigorous and
elegant mental construction, almost always labyrinthine and arcane, and riddled with
literary references and allusions, whose singularities are not foreign to us because in
them we recognize hidden desires and intimate truths of our own personality that took
shape only thanks to the literary creation of Jorge Luis Borges. (MILLI)

Host: Ngayon naman pag-uusapan natin ang kahulugan ng salitang "Borgesian." (Babasahin yung
passage) Binibining Milli kanina ka pa masaya alam kong sabik na sabik ka nang magpaliwanag, ano ang
iyong masasabi mo sa tekstong ito?

Me: Kapag naririnig natin ang salitang "Borgesian," agad nating naaalala ang paghihiwalay ng ating mga
isip mula sa rasyonal na ayos ng realidad at ang pagpasok sa isang kaharian ng kathang-isip, halos
palaging puno ng mga pasikot-sikot at misteryo, at puno ng mga literayong sanggunian, kung saan
nakikilala natin ang mga natatagong pagnanasa at personal na katotohanan ng ating sariling
personalidad na nabuo lamang dahil sa literayong likha ni Jorge Luis Borges. Ang mga kuwento ni
Borges ay hindi lamang simpleng pagsasalaysay. Sa halip, ito ay isang paglalakbay sa kanyang
kakaibang pag-iisip at pag-unawa sa realidad. Sa bawat linyang kanyang isinusulat, tayo ay hinahamon
na suriin ang mga batayan ng ating sariling pag-iisip at karanasan.

Host: Napakainteresante nga ng pag-uusap na ito tungkol sa kahulugan ng "Borgesian." Ito'y nagpapakita
kung gaano kahalaga ang papel ng panitikan sa pagpapalawak ng ating pang-unawa sa sarili at sa
mundo.

Me: Totoo dahil ang mga akda ni Borges ay patuloy na nagbibigay inspirasyon at nagbubukas ng mga
pintuan sa mga bagong posibilidad sa kaisipan ng mga mambabasa.

Host: Sa pagtatapos, tandaan natin na ang pagiging "Borgesian" ay higit sa pagiging isang manunulat. Ito
ay pagiging isang manlalakbay sa kamangha-manghang mundo ng kaisipan at imahinasyon.

5. The word “Kafkaesque” comes to mind, like the focus mechanism of those old cameras
with their accordion arms, every time we feel threatened, as defenseless individuals, by
the oppressive machines of power that have caused so much pain and injustice in the
modern world—the authoritarian regimes, the vertical parties, the intolerant churches, the
asphyxiating bureaucrats. Without the short stories and the novels of that tormented Jew
from Prague who wrote in German and lived always on the lookout, we would not have
been able to understand the impotent feeling of the isolated individual, or the terror of
persecuted and discriminated minorities, confronted with the all-embracing powers that
can smash them and eliminate them without the henchmen even showing their faces.
(TRACI)

Host: Bagong kumento galing kay (Israel), [basahin ang paragraph] Wow, isang salita pero ang
kahulugan ang sobrang lalim. Ano kaya ang masasabi ni Bb. Ratilla dito?

Me: Mga kaibigan, kamusta! Ako si Traci Alanis Ratilla, at narito ako ulit upang ibigay ang aking saloobin
at kaalaman tungkol sa “Kafkaesque”. Tatalakayin natin ang konsepto ng salitang ito at kung paano ito
naglalarawan sa ating mga pananaw at damdamin sa harap ng mga makapangyarihang institusyon sa
lipunan.
Ano nga ba ang Kafkaesque? Ang "Kafkaesque" ay hindi lamang simpleng salita. Ito ay isang
paglalarawan sa mga komplikadong sistema o sitwasyon na puno ng kalituhan, kababalaghan, at
kawalan ng katarungan. Parang ang mekanismo ng pagsusunod-sunod ng mga lumang kamera na may
kanilang mga braso ng akordeon, ang "Kafkaesque" ay nagpapakita ng pagkabahala at pagkabigla na
dulot ng mga sistema o kapangyarihang hindi maipaliwanag o hindi maunawaan nang lubusan.

Isang halimbawa ng "Kafkaesque" ang mga sitwasyon kung saan ang mga walang kakayahang
indibidwal ay nahaharap sa mga awtoritaryan ng rehimen, mga pabrikang partido, mga hindi toleranteng
simbahan, at mga nakasasakal na burukrata. Ang pagkakaroon ng kalabanang ito ay nagdudulot ng
pangamba at pagkabahala na nagbibigay-kahulugan sa konsepto ng "Kafkaesque".

Sa pamamagitan ng mga akda ni Franz Kafka, isang nababaliw na Judio mula sa Praga, naiintindihan
natin ang labis na pangamba at kawalan ng pag-asa ng mga naiwang nag-iisa at ang teror ng mga
minoryang pinagmamalupitan at inaapi. Ang kanyang mga kuwento at nobela ay nagpapakita ng mga
karakter na hinaharap ang mga makapangyarihang puwersa na walang kinikilalang limitasyon.

Host: Ito ang kahalagahan ng salitang "Kafkaesque" sa ating panahon. Sana ay nagbigay linaw ito sa
inyong mga kaisipan. Sobrang lalim ng salitang ito. Puno ng kababalaghan at balikong sistema sa
lipunan.

Me: Hindi lang yan, isipin natin ang mga mamamayan noong panahon nay an na walang ibang magawa
kung hindi sundin at tanggapin ang mga nangyayari dahil wala silang kapangyarihan upang tumutol dito.

Mina: Sadyang malulupit talaga ang atake ng mga naunang namamahala. Grabe ang trauma at sakit na
nadulot nila sa mga tao.

Host: Dahil jan din naman, natuto tayong maging mapagkumbaba dahil nga hindi natin alam ang
nararanasan ng ibang tao at alam naman natin na iba iba ang pinagdaanan ng bawat isa. Isang aral na
naman ang napulot natin ngayon mula kay Bb. Ratilla ang tindi mo talaga.

6. The adjective “Orwellian,” first cousin of “Kafkaesque,” gives a voice to the terrible
anguish, the sensation of extreme absurdity, that was generated by totalitarian
dictatorships of the twentieth century, the most sophisticated, cruel, and absolute
dictatorships in history, in their control of the actions and the psyches of the members of
a society. In 1984, George Orwell described in cold and haunting shades a humanity
subjugated to Big Brother, an absolute lord who, through an efficient combination of terror
and technology, eliminated liberty, spontaneity, and equality, and transformed society into
a beehive of automatons. (KIM)
Host: Ito mayroon na namang panibagong komento na maaari nating talakayin at ipaliwanag.
Mayroon ka bang ideya tungkol dito, Ms./Bb. Llanes?
Me: Magandang Araw! Napakagandang komento naman ito. Ang masasabi ko lang dito ay grabe
talaga ang konsepto ng "Orwellian," 'no? Parang yung pakiramdam na lahat ng galaw mo ay may
nakabantay, pati na rin yung mga iniisip mo. Parang sa 1984 ni Orwell, parang lahat ng aspeto ng
buhay ng mga tao ay nakakulong sa control ng gobyerno. Sobrang nakakatakot di ba? (Adlib ng
reaction)
At ang pinakamahalaga nga doon sa 1984 ay ang konsepto ng "Big Brother." Parang sobrang
nakaka-bahala yung presensya niya, parang may nakabantay na malaking mata sa bawat kilos
mo. Sobrang nakakatakot ang ideya na ganun kadetalyado ang pagmamasid sa iyo, na tila wala
kang privacy sa buhay mo. Sobrang mapanupil ng ganung klase ng atmospera, kaya lubos na
nakakalungkot at nakakatakot ang buhay sa ganung sistema. Talagang nakakabilib din na hindi
tayo nabubuhay sa ganung uri ng pamumuno, 'di ba?
 Host: (Adlib ng reaction) Sa 1984, ipinakita ni George Orwell ang isang lipunang
pinamumunuan ni Big Brother. Maari mo bang ibigay sa amin ang isang simpleng
pagsasalarawan kung paano ito nakakaapekto sa mga tao sa pamamagitan ng kontrol na ito?
Me: Totoo 'yan! Ganito na nga ang nangyari sa "1984," si Big Brother ang sobrang
makapangyarihang pinuno na gumagamit ng takot at modernong teknolohiya upang kontrolin ang
lahat. Tinanggal niya ang kalayaan, pag-iisip, at pagkakapantay-pantay. Ang lipunan sa nobela
ay para bang isang malaking pagsasanay ng mga robot na walang sariling isip. Patuloy nilang
binabantayan at pinapamaniobra ang mga tao upang sumunod sa mga utos ng naghaharing
partido. Grabe lang diba? (Tugon: Oo nga! (Kayo na bahala mag-adlib)

Host: (Adlib ka tapos next na tanong na) Sa huli, ano ang naging aral ng gawain ni Orwell at ng
"Orwellian" na lipunan?
Me: Ano nga ba? Ah, para sa akin, Ito ay isang paalala sa atin sa kahalagahan ng pagiging
mapanuri sa kapangyarihan at sa pagprotekta sa ating kalayaan.
Lalo na ngayong papalapit na naman ang eleksyon, napakahalaga talagang maging maingat at
kritikal sa pagpili ng ating mga lider. Kailangan natin ng mga lider na tunay na nagpapahalaga sa
ating kalayaan at karapatan.
Host: Ayan, napakaganda naman ng iniwang aral sa atin ni Bb. Llanes. Maraming salamat sa
pagbabahagi ng iyong mga pananaw tungkol sa "Orwellian" na lipunan.

It is highly improbable, of course, that this macabre utopia will ever come about. The end
of our story, the end of history, has not yet been written, and it is not pre-determined.
What we will become depends entirely on our vision and our will. But if we wish to avoid
the impoverishment of our imagination, and the disappearance of the precious
dissatisfaction that refines our sensibility and teaches us to speak with eloquence and
rigor, and the weakening of our freedom, then we must act. More precisely, we must read.
(MILLI)

Host: Ngayon, tayo ay mag-uusap naman pungkol sa isang napapanahong paksang hindi lang basta
nakakapukaw ng imahinasyon, kundi nagbibigay din ng pag-asa para sa hinaharap. (Babasahin yung
passage)

Me: Nais kong ibahagi ang isang quote mula sa isang kilalang manunulat na binasa nga ni (host), "It is
highly improbable, of course, that this macabre utopia will ever come about. The end of our story, the end
of history, has not yet been written, and it is not pre-determined." Ano kaya ang kahulugan ng mga
salitang ito?

Napakalalim ng mensahe ng quote na ito. Pinapaalalahanan tayo na ang hinaharap ng ating lipunan ay
hindi pa tapos at hindi pa tiyak. Hindi natin alam kung anong direksyon tayo patutunguhan. Ang ating mga
kilos at pananaw ang magtatakda kung saan tayo patungo ngunit paano natin masusugpo ang kawalan
ng imahinasyon, ang pagkawala ng pagnanais na nagtuturo sa atin na magsalita ng may husay at
kahusayan, at ang paghina ng ating kalayaan? Ang solusyon ay simple "pagbabasa". Sa pamamagitan
ng pagbabasa, nabubuksan natin ang ating isipan sa iba't ibang pananaw at karanasan. Binibigyan tayo
ng pagkakataon na masuri at masaliksik ang iba't ib

ang ideya. Ang pagbabasa ay nagbibigay-daan din sa atin upang magkaroon ng malalim na pang-unawa
sa ating mundo at lipunan. Hindi lang basta pagbabasa ngunit ang pag-unawa at pagpapalawak ng ating
kaalaman. Sa pamamagitan nito, mas nagiging handa tayo na harapin ang mga hamon at pagbabago sa
ating paligid.

Host: Tama ka. Ang pinakamabisang paraan upang magtagumpay ay sa pamamagitan ng pagbabasa.
Me: Oo, ang pagbabasa ay hindi lamang pag-unlad ng ating kaalaman, kundi pagpapalalim din ng ating
pang-unawa sa mundo. Sa pamamagitan nito, natututo tayong mag-isip nang malalim at makabuluhan.

Host: Sa pagtatapos, tandaan natin na ang ating hinaharap ay nasa ating mga kamay. Kailangan nating
gamitin ang ating kakayahan upang magsaliksik at magkaroon ng mas malalim na pag-unawa sa ating
mundo.

Tama ba Milli? - Oo tama tama. May tama ka

Muli ako si Janice de Luna, hanggang sa susunod na kabanata ng MILLIteratura. Paalam! *Babye kayo
putangina nyo* PAALAM MGA KA-JAKOL

7. Llosa talks about the importance of Literature (Kasama pa ba ‘to? Kasi wala yung video
ee)