Materiał jest uzupełnieniem do

Mapa myśli
Repetytorium język polski – zamów

Molier

Skąpiec
Rodzaj literacki: dramat
Gatunek literacki: komedia
O CZYM TO JEST?
AKT I. Zakochany w Mariannie Kleant i zaręczona
z Walerym Eliza decydują się powiedzieć ojcu, Har-
pagonowi, o swoich uczuciach. Ten jednak pierwszy
przekazuje im informację, że sam pragnie poślubić
Mariannę, a Elizę wydać za dużo starszego od niej
Anzelma (który obiecał nie domagać się posagu).
AKT II. Spotkanie Kleanta z lichwiarzem, którym
okazuje się Harpagon.
AUTOR
Molier – komediopisarz, aktor, dyrektor
teatru. Zrezygnował z kariery dworskiej na
rzecz zajmowania się sztuką. Król Ludwik
XIV wziął go pod swoje skrzydła – dzięki
temu Molier prowadził swój teatr w Pary-
żu aż do śmierci. Najważniejsze utwory to:
Świętoszek, Skąpiec, Don Juan, Mizantrop,
Szkoła żon.
CZAS I MIEJSCE AKCJI
Akcja toczy się w II poł. XVII w., w Paryżu,
w domu Harpagona.

AKT III. Harpagon wydaje uroczystą kolację, kłóci

się ze stangretem Jakubem i kucharzem. Przybywa
Marianna, która w Kleancie rozpoznaje ukochanego.

AKT IV. Harpagon wyciąga od syna wyznanie GATUNEK

o uczuciu do Marianny. Informuje, że ma już dla nie-
go inną kandydatkę. Kleant kłóci się z ojcem, w wy-
niku czego zostaje wydziedziczony. Strzałka przy-
nosi Kleantowi szkatułkę Harpagona odnalezioną
w ogrodzie. Harpagon rozpacza po jej stracie.
AKT V. Wywiązuje się kłótnia o zagubioną szkatuł-
kę. Walery ujawnia, że jest synem Tomasza d’Albur-
ci, który został ocalony z katastrofy okrętu. Marian-
na rozpoznaje w nim swojego zaginionego brata.
Anzelm z kolei wyjawia prawdziwe imię i wita swoje
odnalezione dzieci. Kleant wymusza, w zamian za
szkatułkę, zgodę na ślub z Marianną. Ostatecznie
Harpagon godzi się także na małżeński związek cór-
ki. Wybiega, by uściskać szkatułkę.
GŁÓWNY BOHATER
Harpagon, tytułowy skąpiec, ma około 60 lat, jest za-
możnym mieszczaninem, zajmuje się lichwiarstwem.
Jego jedyną miłością są pieniądze, a szkatułka z pie-
niędzmi ukryta w ogrodzie znaczy dla niego więcej niż
szczęście własnych dzieci. Jest niewdzięczny, chciwy
i przekupny.
Dramat – utwór przeznaczony do wysta-
wiania w teatrze, napisany z podziałem na
akty i sceny. Ważną rolę odgrywają w nim
didaskalia – wskazówki dla aktorów, reży-
sera i scenarzysty. W dramacie nie wystę-
puje narrator, a akcja rozwija się dzięki dia-
logom i działaniom postaci występujących
w utworze.
O CO CHODZI?
Molier kpi w Skąpcu z ludzkich wad – chci-
wości i miłości do pieniędzy, która potrafi
zaślepić do tego stopnia, że traci się uczu-
cia do najbliższych i dba jedynie o zysk.
Utwór ma więc wymowę dydaktyczną.
Autor dramatu krytykuje także panujące
w ówczesnym społeczeństwie francuskim
stosunki: niesłuszne wydziedziczenia, mał-
żeństwa dla pieniędzy i nadużywanie wła-
dzy rodzicielskiej.
 Mapa myśli – Skąpiec

KOMIZM
Skąpiec to komedia, o czym świadczy szczęśliwe zakończenie (określane terminem deus ex machina –
sztuczne, bazujące na jakimś cudownym wydarzeniu) oraz obecność komizmu.

Komizm postaci – Komizm sytuacyjny – Komizm słowny –

wynikający z charakteru boha- śmieszność jako następstwo wydarzeń, wynika z wypowiedzi bo-
terów. rozmów, zbiegów okoliczności. haterów.

Harpagon Harpagon wskazując na spodnie Strzałki Frozyna wróżąc Harpa-

Dalej, chodźcie tu wszyscy;
dam wam rozkazy na dzisiaj
i wyznaczę każdemu jego zaję-
cie. Chodź no tu, pani Claude,
zacznijmy od pani.
Pani Claude zbliża się z miotłą
Dobrze, już pod bronią. Tobie
więc powierzam obowiązek
posprzątania w całym miesz-
kaniu; proszę tylko nie ście-
rać za mocno: to bardzo nisz-
czy. (…)
Nic tutaj nie schowałeś? gonowi z ręki
Strzałka Daję słowo, mówiłam sto
Niechże pan zobaczy. lat, ale pan dociągnie stu
Harpagon obmacując spodnie Strzałki dwudziestu.
Te szerokie hajdawery to jakby stworzo- Harpagon
ne na magazyny złodziejskie. Bardzo bym Czy podobna?
rad, aby kogo zaprowadziły na szubienicę. Frozyna
Strzałka na stronie Będą musieli pana dobi-
Ach, jakże taki człowiek wart byłby swego jać, mówię panu; pocho-
losu i z jakąż radością okradłbym go na- wasz pan dzieci, wnuki,
prawdę! prawnuki.

RELACJE BOHATERÓW W SKĄPCU

Małżeństwo Anzelm
Harpagon zaplanowane
(Tomasz d’Alburci)
przez Harpagona
dzieci dzieci

Kleant Marianna Małżeństwo

zaplanowane
Eliza Walery przez Harpagona

BOHATEROWIE
• Kleant – syn Harpagona, brat Elizy, młody
człowiek zakochany w Mariannie, którą chce
poślubić jego ojciec.
• Eliza – córka Harpagona, siostra Kleanta,
kocha Walerego, który uratował jej życie, ale
z woli ojca ma poślubić starszego mężczyznę,
Anzelma.
• Walery – syn don Tomasza D’Alburci (Anzelma).
Kocha Elizę.
• Marianna – ukochana Kleanta, którą Frozyna
swatała z Harpagonem. Później okazuje się,
że jest siostrą Walerego i córką Anzelma.
• Anzelm (don Tomasz D’Alburci) – ojciec
Walerego i Marianny, który przez przypadek
odnajduje dzieci w domu Harpagona.
• Frozyna – swatka, która licząc na nagrodę
Harpagona, chce go ożenić z Marianną. Sprytna
i uczuciowa.
• Simon – pośrednik Harpagona w pożyczaniu
pieniędzy na procent.
• Jakub – służący w domu Harpagona.
• Strzałka – służący Kleanta.
• Pani Claude – gospodyni Harpagona.