‫مقدمه ای بر محاسبات کنترل چاه درعملیات حفاری‬

‫فهرست مطالب‬

‫فصل ‪ 1‬آشنایی با محاسبات‬

‫چیز هایی که شما نیاز دارید‬ ‫‪‬‬

‫تنظیم عادت یادگیری‬ ‫‪‬‬
‫نحوه استفاده از این کتاب‬ ‫‪‬‬
‫معرفی ماشین حساب شما‬ ‫‪‬‬
‫اعداد کسری و اعشاری‬ ‫‪‬‬
‫به توان دو رساندن اعداد‬ ‫‪‬‬
‫درصدگیری‬ ‫‪‬‬
‫نمادهای مورد استفاده در محاسبات‬ ‫‪‬‬
‫مشخص کردن ترتیب یک محاسبه‬ ‫‪‬‬
‫فرمول ها‬ ‫‪‬‬
‫باز نویسی فرمول ها‬ ‫‪‬‬
‫تبدیل واحدها‬ ‫‪‬‬
‫آزمون پایان فصل‬ ‫‪‬‬
‫حرف آخر‬ ‫‪‬‬

‫فصل ‪ 2‬محاسبات حجم‬

‫مرور‬ ‫‪‬‬
‫حجم مخازن گل‬ ‫‪‬‬
‫حجم رشته حفاری و چاه‬ ‫‪‬‬
‫حجم فضای آنالوس‬ ‫‪‬‬
‫خروجی پمپ‬ ‫‪‬‬
‫محاسبات زمان و استروک‬ ‫‪‬‬
‫سرعت در فضای آنالوس‬ ‫‪‬‬
‫ظرفیت و جابجایی‬ ‫‪‬‬
‫محاسبات تریپ شیت‬ ‫‪‬‬
‫محاسبات حجم در کیل شیت‬ ‫‪‬‬
‫آزمون پایان فصل‬ ‫‪‬‬
‫حرف آخر‬ ‫‪‬‬
‫فصل ‪ 3‬محاسبات فشار‬

‫مرور‬ ‫‪‬‬
‫گرادیان فشار‬ ‫‪‬‬
‫فشار هیدروستاتیک‬ ‫‪‬‬
‫فشار در حالت گردش گل‬ ‫‪‬‬
‫تغییر سرعت پمپ‬ ‫‪‬‬
‫تغییر در وزن گل‬ ‫‪‬‬
‫مقاومت سازند‬ ‫‪‬‬
‫محاسبات فشار در تریپ‬ ‫‪‬‬
‫آزمون پایان فصل‬ ‫‪‬‬
‫حرف آخر‬ ‫‪‬‬

‫فصل ‪ 4‬کنترل چاه‬

‫مرور‬ ‫‪‬‬
‫فشار سازند‪-‬بخش ‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫شرایط تعادلی‬ ‫‪‬‬
‫شرایط فراتعادلی‬ ‫‪‬‬
‫شرایط فروتعادلی‬ ‫‪‬‬
‫فشار سازند‪-‬بخش ‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫وزن گل کشتن چاه‬ ‫‪‬‬
‫‪ICP‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FCP‬‬ ‫‪‬‬
‫ارتفاع کیک در چاه‬ ‫‪‬‬
‫گرادیان کیک‬ ‫‪‬‬
‫محاسبات فشار در کیل شیت‬ ‫‪‬‬
‫آزمون پایان فصل‬ ‫‪‬‬
‫حرف آخر‬ ‫‪‬‬
 ‫فصل ‪2‬‬

‫محاسبات حجم‬

‫این فصل از کتاب به بررسی بسیاری از محاسبات مربوط به حجم که در یک دکل حفاری و به ویژه محاسبات‬
‫مربوط به کنترل فوران چاه با آن ها برخورد خواهید کرد‪ ،‬می پردازد‪ .‬قبل از تمرکز روی برخی کاربردهای عملی‪،‬‬
‫به ایجاد یک تصویر اولیه از حجم می پردازیم‪ .‬موضوعات تحت پوشش عبارتند از‪:‬‬

‫•حجم مخازن گل‬

‫•حجم رشته حفاری و چاه‬
‫•حجم آنالوس‬
‫•خروجی پمپ‬
‫•محاسبات زمان و استروک‬
‫•سرعت آنالوس‬
‫‪1‬‬
‫•ظرفیت و جابجایی‬
‫‪2‬‬
‫•محاسبات تریپ شیت‬
‫•کیل شیت‪ -3‬محاسبات حجم‬

‫در پایان یک آزمون آخر فصل برای بررسی میزان یادگیری شما آورده شده است‪.‬‬

‫به فصل دوم مقدمه ای بر محاسبات کنترل فوران چاه برای عملیات حفاری خوش آمدید‪.‬‬

‫قصد داریم به استفاده از مهارت هایی که در فصل اول آموخته اید در برخی از محاسبات حجمی بپردازیم‪ .‬پس از‬
‫اتمام موفقیت آمیز فصل اول‪ ،‬هیچ مشکلی با محاسبات ندارید‪ .‬شما قادر خواهید بود نحوه ارتباط آن ها با مبحث‬
‫حجم و جای درست استفاده از آن ها را بسنجید‪.‬‬

‫این فصل دقیقاً مانند فصل اول تنظیم شده است‪ .‬تعدادی درس وجود دارد که یک موضوع را تشکیل می دهد‪.‬‬
‫طول هر درس بیش از دو صفحه نخواهد بود‪ ،‬به این معنی که شما همیشه یک درس کامل برای مشاهده دارید‪.‬‬
‫برای تکمیل یادگیری یک درس نیازی به ورق زدن ندارید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Displacement‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Trip sheet‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Kill sheet‬‬
‫مثال های حل شده ای وجود دارد‪ .‬آن ها را با استفاده از ماشین حساب خود حل کنید تا ببینید چگونه انجام می‬
‫شوند‪ .‬تعدادی سوال برای شما وجود دارد که خودتان آن ها را حل می کنید‪ .‬همه آن ها را انجام دهید‪.‬‬

‫برای هر سؤال پاسخ تشریحی وجود دارد ‪ -‬قبل از دیدن پاسخها‪ ،‬حتماً سؤاالت را خودتان حل کنید‪.‬‬

‫هنگام انجام محاسبات همه چیز را به وضوح بنویسید و تمام مراحل محاسبه از جمله پاسخ نهایی را با واحد صحیح‬
‫آن یادداشت کنید‪.‬‬

‫زمانی که این فصل را کامل کردید‪ ،‬و تمرینات را انجام دادید‪ ،‬برای فصل سوم که محاسبات فشار را معرفی می‬
‫کند‪ ،‬آماده خواهید بود‪ .‬شما فقط در صورتی قادر به انجام این کار خواهید بود که‪:‬‬

‫عجله نکنید‪ .‬از هیچ موضوعی نخوانده نگذرید‪ .‬کلمه به کلمه کتاب را بخوانید‪ .‬همه محاسبات را انجام دهید‪.‬‬

‫مرور‬
‫قبل از شروع محاسبات حجم‪ ،‬ارزش آن را دارد که به سرعت مطالبی را که در فصل اول آموخته اید مرور کنید‪.‬‬
‫موضوعاتی که تحت پوشش قرار گرفتند عبارتند از‪:‬‬

‫کسری و اعشاری‬
‫مربع کردن یک عدد‬
‫درصدها‬
‫گرد کردن پاسخ ها‬
‫تعیین ترتیب انجام یک محاسبه‬
‫استفاده و باز نویسی فرمول ها‬
‫تبدیل واحدها‬

‫شما باید بتوانید تمام این مهارت های محاسبه را هنگام کار با محاسبات حجم به کار ببرید‪ .‬در اینجا چند مثال‬
‫برای گرم کردن شما آورده شده است‪ .‬پاسخ ها‪ ،‬مثل همیشه‪ ،‬در صفحه بعدی هستند‪.‬‬
‫‪a) BHCP = Hydrostatic Pressure + APL.‬‬

‫‪ APL‬را بدست آورید‪.‬‬

‫ب) از داده های زیر برای محاسبه ‪ MAASP‬استفاده کنید‪ ( .‬به نزدیکترین عدد کامل گرد کنید)‬
TVD = 12,689 ft Shoe TVD = 9,700 ft
Test Mud Weight = 11.8 ppg Current Mud Weight = 14.7 ppg
LOT Pressure = 1,950 psi Max Mud Weight = 15.6 ppg
MAASP (psi) = (Max Mud Weight (ppg) - Current Mud Weight (ppg)) x 0.052 x Shoe TVD (ft)

‫ چقدر خواهد بود؟ این را به نزدیکترین عدد کامل در واحد‬bbls ‫ حجم به‬،‫ درصد اضافی اضافه کنید‬18 ‫ج) اگر‬
.‫ گرد کنید‬bbl
Strokes = 3,650 Pump Output = 0.119 bbl/stk
Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk)

‫پاسخ‬

)‫الف‬

BHCP = Hydrostatic Pressure + APL

BHCP - Hydrostatic Pressure = APL
APL = BHCP - Hydrostatic Pressure
.‫یا با استفاده از یک محاسبه ساده می توانید این کار را انجام دهید‬

BHCP = Hydrostatic Pressure + APL

10 = 6 + 4
4 = 10 - 6
APL = BHCP - Hydrostatic Pressure

)‫ب‬
MAASP (psi) = (Max Mud Weight (ppg) - Current Mud Weight (ppg)) x 0.052 x Shoe TVD (ft)

MAASP = (15.6 - 14.7) x 0.052 x 9,700

‫‪= 0.9 x 0.052 x 9,700‬‬
‫‪= 453.96‬‬
‫‪= 454 psi‬‬

‫ج)‬

‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬

‫‪Strokes x Pump Output (bbl/stk) = Volume flipped to read‬‬
‫)‪Volume (bbls) = Strokes x Pump Output (bbl/stk‬‬
‫‪= 3,650 x 0.119‬‬
‫‪= 434.35‬‬
‫‪= 434.35 + 18%‬‬
‫‪= 512.533 which rounds to‬‬
‫‪= 513 bbl‬‬

‫قبل از برداشتن ماشین حساب همه چیز را یادداشت کنید‪ .‬این کار به شما این امکان را می دهد که قبل از انجام‬
‫محاسبه آن را مدیریت کنید‪.‬‬

‫محاسبات را به صورت مرحله به مرحله انجام دهید تا به مشخص بودن آن ها کمک کند‪.‬‬
‫با آرامش کار کنید ‪ -‬عجله ای وجود ندارد‪.‬‬

‫حجم مخازن گل‬

‫این فصل به طور مشخص به حجم ها می پردازد‪ .‬حجم عبارت است از اینکه چیزی چقدر فضا اشغال می کند‪ .‬ما‬
‫با دو حجم اصلی‪ ،‬حجم چاه و حجم مخازن گل سروکار داریم‪.‬‬

‫ما از گل (سیال حفاری) به دالیل مختلف در صنعت استفاده می کنیم که تمیز کردن چاه و کنترل چاه دو مورد‬
‫اصلی است‪ .‬باید بدانیم که چه حجمی از گل باید در چاه وجود داشته باشد‪ .‬این به ما می گوید که آیا کنترل چاه‬
‫خود را درست انجام می دهیم یا خیر‪ .‬همچنین می تواند به ما کمک کند تا تمیز کردن چاه را انجام دهیم‪.‬‬

‫ما همچنین باید بدانیم که چه مقدار گل و چه میزان ظرفیت اضافی در مخازن خود در سطح داریم‪.‬‬
 ‫به طور کلی‪ ،‬مخزن گل یک مخزن مربعی مانند تصویر زیر است‪.‬‬

‫همانطور که می بینید مخزن دارای طول‪ ،‬عرض و عمق است‪ ،‬که ابعاد آن است‪ .‬اگر بدانید این ابعاد چقدر است‪،‬‬
‫می توانید حجم مخزن را به سادگی با ضرب سه رقم در یکدیگر محاسبه کنید‪:‬‬

‫‪Volume = Length x Width x Depth‬‬

‫با این حال‪ ،‬برای به دست آوردن یک پاسخ معنادار‪ ،‬باید بدانید که از چه واحدهای اندازه گیری استفاده می شود‪.‬‬
‫اگر ابعاد مخزن گل را بر حسب فوت اندازه گیری کنیم‪ ،‬می توانیم حجم آن را بر حسب فوت مکعب محاسبه‬
‫کنیم‪.‬‬

‫حجم را به فوت مکعب برای مخزن نشان داده شده در زیر محاسبه کنید‪:‬‬
‫اگر ابعاد بر حسب متر اندازه گیری می شد حجم مخزن گل چقدر می شد؟ این بار پاسخ بر حسب متر مکعب‬
‫خواهد بود‪.‬‬

‫)‪Volume (m3) = Length (m) x Width (m) x Depth (m‬‬

‫‪= 8 x 4 x 12‬‬
‫‪= 384 m3‬‬
‫عدد یکسان است ‪ - 384 -‬اما واحد متفاوت است‪ m3 ،‬در مقابل ‪.ft3‬‬

‫برای اینکه حجم یک مخزن گل مربعی را محاسبه کنید‪ ،‬طول را در عرض در عمق ضرب کنید‪.‬‬

‫اگر تمام ابعاد بر حسب فوت باشد‪ ،‬پاسخ را بر حسب فوت مکعب دریافت خواهید کرد‪.‬‬

‫اگر همه ابعاد بر حسب متر باشد پاسخ آن بر حسب متر مکعب است‪.‬‬

‫قرار است با این کتاب عمدتاً در واحدهای رایج در حفاری کار کنیم‪ .‬حجم ها معموالً به بشکه (‪ )bbl‬اندازه گیری‬
‫می شوند‪ .‬هنگام انجام محاسبات حجم ها به بشکه‪ ،‬در سراسر این کتاب با دو رقم اعشار پاسخ دهید‪.‬‬

‫برای تبدیل پاسخ به بشکه باید از ضریب تبدیل صحیح استفاده کنید‪.‬‬
 ‫‪ 384‬فوت مکعب و ‪ 384‬متر مکعب را به بشکه تبدیل کنید‪.‬‬
‫‪384 ft3 x 0.1781 = 68.39 bbl‬‬
‫‪384 m3 x 6.2905 = 2417.28 bbl‬‬

‫همانطور که می بینید حجم در بشکه بسیار متفاوت است! بیش از ‪ 2300‬بشکه تفاوت!! استفاده از واحدهای‬
‫صحیح در فرمول بسیار مهم است‪.‬‬

‫در واحدهای رایج در حفاری معموالً حجم را بر حسب بشکه و طول (و عرض و عمق) را بر حسب فوت اندازه‬
‫گیری می کنیم‪ .‬میتوانیم از ضریب تبدیل‪ ،0.1781 ،‬بهعنوان یک ثابت استفاده کنیم تا فرمولی برای محاسبه‬
‫حجم در هر مخزن مربعی شکل را به ما بدهد‪.‬‬
‫‪Square-sided Tank Volume (bbls) = Length (ft) x Width (ft) x Depth (ft) x 0.1781‬‬

‫به موارد زیر پاسخ دهید‪:‬‬

‫الف) حجم یک مخزن گل با ابعاد زیر به بشکه چقدر است؟‬

‫‪Length 14 ft, width 7.5 ft, depth 8 ft‬‬

‫ب) حجم یک مخزن گل با ابعاد زیر به بشکه چقدر است؟‬

‫‪Length 2.5 m, width 1.6 m, depth 2.2 m‬‬

‫ج) حجم یک مخزن گل با ابعاد زیر به متر مکعب چقدر است ؟‬

‫‪Length 4.75 ft, width 2.8 ft, depth 11 ft‬‬

‫د) در مخزن زیر چند بشکه در هر فوت وجود خواهد داشت؟‬

‫‪Length 6.5 ft, width 4 ft, depth 13.75 ft‬‬
 ‫پاسخ‬

‫الف)‬

‫‪Square-sided Tank Volume (bbls) = Length (ft) x Width (ft) x Depth (ft) x 0.1781‬‬
‫‪= 14 x 7.5 x 8 x 0.1781‬‬
‫‪= 149.604‬‬
‫‪= 149.6 bbls‬‬

‫ب)‬

‫)‪Volume (m3) = Length (m) x Width (m) x Depth (m‬‬

‫‪= 2.5 x 1.6 x 2.2‬‬
‫‪= 8.8 m3‬‬ ‫‪now convert to barrels‬‬
‫‪8.8 x 6.2905‬‬
‫‪= 55.396‬‬
‫‪= 55.4 bbls‬‬
‫اگر ضریب تبدیل متر به فوت را بدانید‪ ،‬می توانید طول و عرض و عمق را تبدیل کنید‪.‬‬

‫برای تبدیل متر به فوت باید مقدار متر را در ‪ 3.281‬ضرب کنید‪ .‬آن را انجام دهید تا ببینید حجم آن به چه‬
‫صورت است‪ .‬جواب را تا ‪ 2‬رقم اعشار گرد کنید‪.‬‬

‫ج)‬

‫‪Square-sided Tank Volume (bbls) = Length (ft) x Width (ft) x Depth (ft) x 0.1781‬‬
‫‪= 4.75 x 2.8 x 11 x 0.1781‬‬
‫‪= 26.1 bbls‬‬ ‫‪now convert to cubic metres‬‬
‫‪26.1 ÷ 6.2905‬‬
‫) از اینجا به بعد پاسخ در این مرحله گرد می شود) ‪= 4.15 m3‬‬
‫د) حجم را به بشکه محاسبه کنید سپس آن را بر عمق به فوت تقسیم کنید تا متوجه شوید برای هر فوت در‬
‫مخزن چه حجمی از گل وجود دارد‪.‬‬

‫‪Square-sided Tank Volume (bbls) = Length (ft) x Width (ft) x Depth (ft) x 0.1781‬‬
‫‪= 6.5 x 4 x 13.75 x 0.1781‬‬
‫‪= 63.67 bbls‬‬ ‫اکنون بر عمق مخزن تقسیم کنید‬

‫‪63.67 ÷ 13.75‬‬
‫‪= 4.63 bbl/ft‬‬
‫در دکل جداول تبدیل عمق ( به فوت یا متر) به بشکه برای مخازن گل وجود دارد تا بتوانید به سرعت میزان گل‬
‫موجود در هر مخزن را تعیین کنید‪ .‬وقتی فرصت پیدا کردید‪ ،‬آن را در دکل خود بررسی کنید‪.‬‬

‫حجم رشته حفاری و چاه‬

‫شما می توانید حجم یک مخزن گل را به راحتی محاسبه کنید زیرا مربع شکل است‪ .‬وقتی مجبور شوید حجم‬
‫چیزی را که مربع شکل نیست‪ ،‬مثالً یک حفره گرد در زمین‪ ،‬را محاسبه کنید‪ ،‬موضوع متفاوت خواهد بود‪.‬‬

‫در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت که چقدر گل برای پر کردن کامل قسمت حفره باز‪ 1‬الزم است‪.‬‬

‫قبل از اینکه به حجم حفره باز بپردازیم‪ ،‬بیایید نگاهی متفاوت به نحوه محاسبه حجم مخزن بیندازیم‪.‬‬

‫در ابتدا بحث گفتیم که‪:‬‬

‫‪Volume = Length x Width x Depth‬‬

‫وقتی طول را در عرض ضرب کنید مساحت بدست می آید‪.‬‬

‫مساحت اندازه یک سطح صاف است‪ .‬میتوانیم فرمول حجم را به صورت زیر بنویسیم ‪:‬‬
‫‪Volume = Area x Depth‬‬

‫این فرمول میتواند برای اندازهگیری حجم هر فضای سهبعدی تا زمانی که شکل آن در طول آن ثابت بماند‪،‬‬
‫استفاده شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Open Hole‬‬
 ‫از فرمول می توان برای تعیین حجم کدام یک از موارد زیر استفاده کرد؟‬

‫این فرمول می تواند برای محاسبه حجم های ‪ A‬و ‪ B‬استفاده شود‪ ،‬اما برای ‪ C‬استفاده نمی شود‪ .‬خبر خوب این‬
‫است که در این کتاب از شما خواسته نمی شود که مساحت را برای اشکال عجیب و غریب محاسبه کنید‪.‬‬

‫مساحت یک دایره‬

‫با استفاده از فرمول زیر می توانید حجم هر شکل فضایی را در صورتی که مساحت و عمق آن را بدانید محاسبه‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪Volume = Area x Depth‬‬

‫با توجه به اینکه یک حفره گرد است‪ ،‬باید مساحت یک دایره را مشخص کنید تا بتوانید حجم حفره را اندازه گیری‬
‫کنید‪ .‬بیش از ‪ 2000‬سال پیش ریاضی دان و دانشمند یونانی به نام ارشمیدس فرمولی برای مساحت یک دایره‬
‫ایجاد کرد ‪:‬‬

‫که در آن ‪ п‬حرف یونانی ‪ pi‬است که تقریباً ‪ 3.1416‬است و ‪ d‬قطر دایره است‪ .‬پی تعداد دفعاتی است که قطر به‬
‫دور محیط (بیرون دایره) حرکت می کند تا یک دور کامل طی شود‪ .‬قطر فاصله از یک لبه به لبه دیگر دایره در‬
‫یک خط مستقیم است که از مرکز میگذرد‪ .‬شعاع )‪ (r‬فاصله از مرکز دایره تا لبه و نصف اندازه قطر است‪.‬‬

‫با جایگزینی مقدار آن‪ ،‬فرمول می تواند به صورت زیر بازنویسی شود‪:‬‬
‫‪ = (3.1416 x d2) ÷ 4‬مساحت دایره‬

‫یا حتی از نظر ریاضی برای خواندن‪:‬‬

‫)‪ = d2 x (3.1416 ÷ 4‬مساحت دایره‬

‫‪ 3.1416‬و ‪ 4‬ثابت هستند بنابراین می توانیم تقسیم را انجام دهیم تا داشته باشیم‪:‬‬

‫‪ = d2 x 0.7854‬مساحت دایره‬

‫شما نیازی به استفاده از این فرمول نخواهید داشت‪ ،‬اما دانستن اینکه چگونه آن را به دست آورده ایم به موارد زیر‬
‫کمک خواهد کرد‪.‬‬

‫استخراج ‪1029.4‬‬

‫شما نیازی ندارید این اثبات را حفظ کنید‪ ،‬اما ارزش یک بار دیدن آن را دارد زیرا توضیح می دهد که عدد ثابت‬
‫‪ 1029.4‬از کجا آمده است‪.‬‬

‫با استفاده از فرمول زیر می توانید حجم هر فضایی را در صورتی که مساحت و عمق آن را بدانید محاسبه کنید ‪:‬‬

‫ما حجم این استوانه را بر حسب اینچ مکعب محاسبه کرده ایم‪.‬‬

‫ما از اینچ برای قطر و فوت برای طول استفاده می کنیم‪ ،‬بنابراین اگر بخواهیم حجم را بر حسب فوت مکعب بدست‬
‫آوریم‪ ،‬باید پاسخ خود را بر ‪ 1728‬تقسیم کنیم (‪ ،12x12 x12‬که تعداد اینچ مکعب در یک فوت مکعب است)‪.‬‬

‫بنابراین می توان نوشت‪:‬‬

‫‪Volume (ft3) = (d2 (in) x 0.7854) x Depth (in) ÷ 1728‬‬

‫با توجه به اینکه ما با واحدهای رایج در حفاری کار می کنیم‪ ،‬حجم را بر حسب بشکه اندازه گیری می کنیم‪ .‬برای‬
‫تبدیل فوت مکعب به بشکه باید جواب را در ضریب تبدیل ‪ 0.1781‬ضرب کنید‪.‬‬

‫‪Volume (bbls) = (d2 (in) x 0.7854) x Depth (in) ÷ 1728 x 0.1781‬‬

‫ما عمق را بر حسب فوت اندازه گیری می کنیم و تمایل داریم حجم را به صورت بشکه در فوت )‪ (bbl/ft‬بیان‬
‫کنیم‪.‬‬

‫‪Volume (bbl/ft) = (d2 (in) x 0.7854) ÷ 144 x 0.1781‬‬

‫بیایید فرمول را دوباره مرتب کنیم تا همه متغیرها را در یک طرف و همه ثابت ها را از طرف دیگر داشته باشیم‪:‬‬

‫‪Volume (bbl/ft) = (d2 (in) x 0.7854) ÷ 144 x 0.1781‬‬ ‫‪ 144‬را جابجا کنید‬

‫‪Volume (bbl/ft) x 144 = (d2 (in) x 0.7854) x 0.1781‬‬ ‫‪ 0.1781‬را جابجا کنید‬

‫‪Volume (bbl/ft) x 144 ÷ 0.1781 = d2 (in) x 0.7854‬‬ ‫‪ 0.7854‬را جابجا کنید‬

‫)‪Volume (bbl/ft) x 144 ÷ 0.1781 ÷ 0.7854 = d2 (in‬‬ ‫‪Volume‬را جابجا کنید‬

‫)‪144 ÷ 0.1781 ÷ 0.7854 = d2 (in) ÷ Volume (bbl/ft‬‬

‫اگر عبارت سمت چپ را ساده کنیم‪:‬‬

‫)‪1029.4 = d2 (in) ÷ Volume (bbl/ft‬‬

‫)‪1029.4 x Volume (bbl/ft) = d2 (in‬‬ ‫‪ Volume‬را جابجا کنید‬

‫‪Volume (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬ ‫‪ 1029.4‬را جابجا کنید‬

‫این یک فرمول مهم در محاسبات حفاری است که برای تعیین ظرفیت‪ 1‬بخش های مختلف چاه و همچنین رشته‬
‫حفاری استفاده می شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Capacity‬‬
 ‫ظرفیت چاه‬

‫ما به تازگی فرمول زیر را پیدا کرده ایم‪:‬‬

‫‪ Volume (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬استوانه‬

‫هر بخشی از چاه یک استوانه است بنابراین میتوانیم فرمول را تغییر نام دهیم‪:‬‬
‫‪Hole Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫که در آن ‪ d‬کوچک قطر داخلی )‪ (ID‬چاه است‪ .‬برای بخش های حفره باز چاه‪ ،‬این قطر مته خواهد بود‪.‬‬

‫اگر در حال حفاری با مته ‪ 12 1/2‬اینچی باشیم‪ ،‬ظرفیت چاه چقدر خواهد بود؟‬

‫‪Hole Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= 12.52 ÷ 1029.4‬‬

‫‪= 156.25 ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 0.151787448‬‬
‫آیا این پاسخ باید گرد شود؟ همانطور که به زودی خواهیم دید‪ ،‬ظرفیت ها باید با دقت خوبی در نظر گرفته شوند‪،‬‬
‫بنابراین ما معموالً به چهار یا پنج رقم اعشار گرد می کنیم‪ .‬در این مورد به پنج رقم اعشار گرد کنید‪:‬‬

‫‪= 0.15179 bbl/ft‬‬

‫از همین فرمول می توان برای تعیین ظرفیت بخش های با لوله جداری نیز استفاده کرد‪ .‬در این مورد باید ‪ ID‬لوله‬
‫جداری را بدانید‪ ID .‬لوله بسته به وزن هر فوت لوله جداری متفاوت است که معموالً بر حسب پوند بر فوت)‪(lb/ft‬‬
‫اندازه گیری می شود‪ .‬هر چه ‪ lb/ft‬بیشتر باشد‪ ،‬فوالد بیشتری برای اندازه مشخصی از لوله جداری به کار رفته‬
‫است‪ ،‬بنابراین ‪ ID‬کوچکتر خواهد بود‪.‬‬

‫لوله جداری ‪ 9 5/8‬اینچی با وزن ‪ lb/ft 32.3‬دارای ‪ 9.001 ID‬اینچ است‪ .‬ظرفیت این لوله جداری چقدر است؟‬
‫تا پنج اعشار گرد کنید‪.‬‬

‫‪Hole Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= 9.0012 ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 81.018001 ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 0.0787 bbl/ft‬‬
‫ظرفیت بخشهای دارای لوله جداری‪ 1‬و ‪ Open Hole‬زیر را تا پنج رقم اعشار بر حسب ‪ bbl/ft‬محاسبه کنید‪.‬‬

‫الف) بخش ‪ Open Hole‬با استفاده از مته ‪ 26‬اینچی‪.‬‬

‫ب) بخش ‪ Open Hole‬با استفاده از مته ‪ 17 1/2‬اینچی‪.‬‬

‫ج) بخش ‪ Open Hole‬را با استفاده از مته ‪ 12 1/4‬اینچی‪.‬‬

‫د) بخش دارای لوله جداری – لوله جداری ‪ 18 5/8‬اینچی با ‪ 17.755 ID‬اینچ‪.‬‬

‫ز) بخش دارای لوله جداری – لوله جداری ‪ 9 5/8‬اینچی با ‪ 8.535 ID‬اینچ‪.‬‬

‫پاسخ‬
‫الف)‬

‫‪Hole Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪262 ÷ 1029.4 = 676 ÷ 1029.4 = 0.65669 bbl/ft‬‬

‫ب)‬
‫‪17.52 ÷ 1029.4 = 306.25 ÷ 1029.4 = 0.2975 bbl/ft‬‬

‫ج)‬

‫‪12.252 ÷ 1029.4 = 150.0625 ÷ 1029.4 = 0.14578 bbl/ft‬‬

‫د)‬
‫‪17.7552 ÷ 1029.4 = 315.240025 ÷ 1029.4 = 0.30623 bbl/ft‬‬

‫ز)‬
‫‪8.5352 ÷ 1029.4 = 72.846225 ÷ 1029.4 = 0.07077 bbl/ft‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Cased Hole‬‬
 ‫حجم چاه‬

‫ظرفیت بشکه در هر فوت‪ ،‬حجم یک فوت از یک بخش چاه را برای شما مشخص می کند‪:‬‬

‫حجم الزم برای پر کردن این بخش از چاه ‪ bbl 0.2975‬است‬

‫چه حجمی برای پر کردن دو فوت از این بخش چاه مورد نیاز است؟‬

‫شما می توانید حجم هر بخش چاه را به سادگی با ضرب ظرفیت آن بخش در طول آن بخش محاسبه کنید‪:‬‬

‫)‪Hole Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫حجم مورد نیاز برای پر کردن بخش های مشخص شده از چاه های زیر را محاسبه کنید‪ .‬تمام پاسخ ها باید تا دو‬
‫رقم اعشار گرد شوند‪.‬‬

‫الف) بخش ‪ Open Hole‬به طول ‪ 1500‬فوت با ظرفیت ‪.bbl/ft 0.65669‬‬

‫ب) بخش ‪ Open Hole‬به طول ‪ 3782‬فوت با ظرفیت ‪.bbl/ft 0.14578‬‬

 ‫ج) بخش دارای لوله جداری به طول ‪ 7896‬فوت با ظرفیت ‪.bbl/ft 0.07077‬‬

‫د) ما از یک مته ‪ 8 1/2‬اینچی برای حفاری یک بخش ‪ Open Hole‬به طول ‪ 2768‬فوت استفاده کرده ایم‪.‬‬
‫چقدر گل برای پر کردن بخش ‪ Open Hole‬نیاز است؟‬

‫ز) ما لوله جداری ‪ 13 3/8‬اینچ (‪ ID = 12.515‬اینچ) را تا عمق ‪ 8246‬فوت راندهایم‪ .‬چقدر گل برای پر کردن‬
‫لوله جداری الزم است؟‬

‫پاسخ‬

‫الف)‬

‫)‪Hole Volume (bbls) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫‪0.65669 x 1,500 = 985.03 bbl‬‬

‫ب)‬

‫‪0.14578 x 3,782 = 551.34 bbl‬‬

‫ج)‬

‫‪0.07077 x 7,896 = 558.8 bbl‬‬

‫د) ابتدا ظرفیت چاه را بدست می آوریم‪.‬‬

‫‪Hole Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= 8.52 ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 72.25 ÷ 1029.4 = 0.07019 bbl/ft‬‬
‫)‪Hole Volume (bbls) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬
‫‪= 0.07019 x 2,768 = 194.86 bbl‬‬

‫ز)‬

‫‪Capacity = 12.5152 ÷ 1029.4‬‬

‫‪= 156.625225 ÷ 1029.4 = 0.15215 bbl/ft‬‬
‫)‪Hole Volume (bbls) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬
‫‪= 0.15215 x 8,246 = 1,254.63 bbl‬‬

‫ظرفیت رشته حفاری‬

‫مته به وسیله رشته حفاری به درون چاه رانده می شود‪ .‬رشته حفاری معموالً از لوله حفاری‪ HWDP،‬و مجموعه‬
‫تجهیزات درون چاهی (‪ )BHA1‬تشکیل شده است‪.‬‬

‫‪ BHA‬میتواند اجزای مختلفی مانند استیبالیزر‪ ،2‬تبدیل‪ ،3‬موتور‪ ،4‬جار‪ 5‬و غیره را در خود داشته باشد که جزء‬
‫اصلی معموالً کالر‪ 6‬است‪ .‬برای سادگی در هنگام انجام محاسبات حجم‪ ،‬فرض می کنیم که کل ‪ BHA‬از کالر‬
‫تشکیل شده است‪ .‬میزان خطا آنقدر کم است که می توان از آن چشم پوشی کرد‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫تمام اجزای رشته حفاری لوله توخالی است‪ .‬ما باید بتوانیم برای اهداف متفاوت گل را به داخل رشته حفاری‬
‫پمپاژ کنیم‪ .‬رشته حفاری در واقع تعدادی استوانه است که به هم متصل شده اند‪ .‬اگر ‪ ID‬اجزای رشته حفاری را‬
‫بدانیم‪ ،‬میتوانیم ظرفیت آن را بر حسب ‪ bbl/ft‬با استفاده از همان فرمولی که برای ظرفیت چاه استفاده کردیم‪،‬‬
‫محاسبه کنیم‪.‬‬

‫‪String Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Bottom Hole Assembly‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Stabilisers,‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Crossover Sub‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Motor‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Jar‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Drill Collar‬‬
‫‪7‬‬
‫‪String‬‬
 ‫ظرفیت بخش های زیر رشته حفاری را بر حسب ‪ bbl/ft‬محاسبه کنید‪:‬‬

‫پاسخ‬

‫حجم رشته حفاری‬

‫کار بعدی که می توانید با این اطالعات انجام دهید محاسبه مقدار گل مورد نیاز برای پر کردن رشته حفاری است‪.‬‬
‫برای اینکه بتوانید این کار را انجام دهید‪ ،‬باید طول هر بخش از رشته حفاری را بدانید‪.‬‬

‫با استفاده از مثال های قبلی‪ ،‬بیایید ببینیم که اگر ‪ 7000‬فوت لوله حفاری‪ 980 ،‬فوت ‪ HWDP‬و ‪ 650‬فوت‬
‫لوله وزنه داشته باشیم‪ ،‬چه حجمی از گل برای پر کردن رشته حفاری الزم است‪.‬‬

‫)‪String Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫‪Drill Pipe Volume = 0.01776 x 7,000 = 124.32 bbl‬‬
‫‪HWDP Volume = 0.00874 x 980 = 8.57 bbl‬‬
‫‪Drill Collar Volume = 0.00768 x 650 = 4.99 bbl‬‬
‫برای محاسبه حجم کل رشته حفاری باید حجم های سه بخش را با هم جمع کنید‪:‬‬

‫‪Total String Volume = 124.32 + 8.57 + 4.99 = 137.88 bbl‬‬

‫توجه داشته باشید که زیر پاسخ نهایی‪ ،‬خط کشیده شده است‪ .‬از آنجایی که سواالت دارای بخش های مختلفی‬
‫هستند‪ ،‬این راه خوبی برای پیدا کردن پاسخ های کلیدی است‪.‬‬

‫ترسیم رشته حفاری هنگام مقابله با این نوع مسائل بسیار مفید است زیرا به شما کمک می کند همه چیز را به‬
‫وضوح ببینید‪ .‬طراحی نیازی به مقیاس بندی ندارد‪ ،‬فقط باید مشخص و نام گذاری شود‪.‬‬

‫حجم رشته حفاری زیر ‪ 4700‬فوت لوله حفاری‪ 820 ،‬فوت ‪ HWDP‬و ‪ 715‬فوت کالر چقدر است؟ از ظرفیت‬
‫های رشته حفاری در صفحه قبل استفاده خواهیم کرد‪.‬‬

‫با یک طراحی ساده از یک رشته حفاری شروع کنید‪ .‬در مقابل بخش مربوطه‪ ،‬حجم را بدست آورید و سپس جواب‬
‫تمام بخشها را در پایین با هم جمع کنید‪.‬‬
‫ظرفیت ‪ Open Hole‬و ظرفیت رشته حفاری‪ ،‬بر حسب بشکه در فوت‪ ،‬با استفاده از فرمول یکسان قابل محاسبه‬
‫است‪:‬‬

‫‪Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫حجم کل در واحد بشکه را می توان با ضرب ظرفیت در طول بخش بدست آورد‪:‬‬

‫)‪Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫یک شکل ساده از رشته حفاری می تواند به حل مسئله کمک کند‪.‬‬

‫در یک صفحه خالی تصویری از یک رشته حفاری بکشید و میزان گل مورد نیاز برای پر کردن آن را محاسبه کنید‪.‬‬

‫داده های رشته حفاری‬

‫‪Well Measured Depth = 14,890 ft‬‬

‫"‪Drill Pipe: 5" OD, ID of 4.408‬‬
‫"‪HWDP: 5" OD, ID of 2 3/4‬‬
‫"‪Drill Collars: 5 3/4" OD, ID of 1 3/4‬‬
‫طول هر شاخه‪ 1‬کالر ‪ 29‬فوت است‪ .‬هر شاخه ‪ 32 HWDP‬فوت طول دارد‪ 7 .‬استند‪ 2‬کالر و ‪ 12‬استند‬
‫‪ HWDP‬وجود دارد‪ .‬بقیه رشته حفاری از لوله حفاری تشکیل شده و مته در پایین رشته قرار دارد‪.‬‬

‫یک شاخه طول یک لوله است ‪ -‬سه شاخه یک استند را تشکیل می دهند‪ .‬تصویر زیر را ببینید‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Joint‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Stand‬‬
 ‫پاسخ‬

‫ابتدا باید طول کالر و ‪ HWDP‬را تعیین کنید‪ .‬هر دوی این ها را از عمق اندازه گیری شده کم کنید تا طول‬
‫لوله حفاری را بدست آورید‪ .‬همیشه از پایین شروع کنید و به سمت باال حرکت کنید‪.‬‬

‫حجم فضای آنالوس‬

‫اکنون میتوانید ظرفیتها و حجمهای ‪ ،Open Hole‬حفره دارای کیسینگ‪ 1‬و رشته حفاری را اندازهگیری کنید‪.‬‬
‫در این کتاب‪ ،‬اصطالح ظرفیت به معنای بشکه در هر فوت (‪ )bbl/ft‬و اصطالح حجم به معنای بشکه (‪ )bbl‬است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Cased Hole‬‬
‫در کتابچه های راهنما و دیگر مراجع‪ ،‬این مفاهیم گاهی اوقات برعکس استفاده می شوند‪ .‬همیشه به دنبال واحد‬
‫باشید زیرا به شما می گوید که با چه چیزی سر و کار دارید‪.‬‬

‫با پمپاژ گل به سمت پایین رشته حفاری‪ ،‬گل به مته می رسد‪ .‬از آن بیرون میآید و برای بازگرداندن آن به سطح‪،‬‬
‫باید آن را به سمت باالی آنالوس پمپ کنید‪ .‬این فضای بین قسمت بیرونی رشته حفاری و داخل چاه یا کیسینگ‬
‫است‪.‬‬

‫چگونه ظرفیت آنولوس را محاسبه می کنید؟‬

‫قسمتی از چاه‪ ،‬چه ‪ Open Hole‬و چه دارای کیسینگ‪ ،‬یک استوانه است‪.‬‬

‫ظرفیت این استوانه ‪:‬‬

‫‪Capacity (bbl/ft) = D2 (in) ÷ 1029.4‬‬
‫که در آن ‪ D‬قطر داخلی (‪ )ID‬استوانه است‪.‬‬

‫اگر رشته حفاری توپر بود‪ ،‬باز هم یک استوانه است‪.‬‬

‫ظرفیت این استوانه ‪:‬‬

 ‫‪Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫جایی که ‪ OD ،d‬استوانه است‪ .‬در اینجا ما جابجایی‪ 1‬استوانه را بدست آوردیم‪.‬‬

‫اگر یک استوانه را داخل استوانه دیگری قرار دهیم‪ ،‬بین آن ها یک فضای حلقوی (آنالوس) ایجاد می کنیم‪.‬‬

‫می توان ظرفیت آنالوس را به صورت زیر نوشت‪:‬‬

‫)‪Annular Capacity (bbl/ft) = (D2 ÷ 1029.4) - (d2 ÷ 1029.4‬‬

‫که در آن‪ ،‬قسمت اول محاسبه برای بخش چاه و قسمت دوم محاسبه برای رشته حفاری است‪.‬‬

‫این فرمول را می توان مرتب کرد ‪:‬‬

‫‪Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4‬‬

‫اکنون میتوانیم از این فرمول استفاده کنیم تا ظرفیتهای آنالوس هر بخش از چاه را مشخص کنیم‪.‬‬

‫ما باید ‪ ID‬بخش های چاه که آن را ‪ D‬و ‪ OD‬رشته حفاری (از اینجا به بعد از اصطالح لوله استفاده می کنیم)‬
‫که آن را ‪ d‬می نامیم را بدانیم‪.‬‬

‫فرمول را می توان به صورت زیر نیز نوشت‪:‬‬

‫شما در فصل اول این کتاب از این فورمول استفاده کرده اید و دقیقاً به همان شکل محاسبه را انجام می دهید‪.‬‬
‫در این کتاب فرمول همیشه به روشی که ما آن را بدست آوردیم نوشته می شود‪:‬‬

‫‪Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4‬‬

‫ظرفیت های آنالوس را در بخش های داده شده از چاه را بدست آورید و تا چهار رقم اعشار گرد کنید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Displacement‬‬
 ‫الف) لوله حفاری با ‪ 6 5/ 8 OD‬اینچ در ‪ 12 1/4 Open Hole‬اینچی‪.‬‬

‫ب) لوله وزنه با ‪ 6 1/4 OD‬اینچ در ‪ 8 1/2 Open Hole‬اینچی‪.‬‬

‫ج) لوله حفاری با ‪ 5 OD‬اینچ در حفره با لوله جداری ‪ 9 5/8‬اینچی (‪.)"ID - 8.755‬‬

‫د) لوله حفاری با ‪ 3 1/2 OD‬اینچ در حفره با لوله جداری ‪ 7‬اینچی (‪.)"ID - 6.276‬‬

‫پاسخ‬

‫الف)‬

‫‪Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4‬‬

‫‪(12.252- 6.6252) ÷ 1029.4‬‬
‫‪= (150.0625 - 43.890625) ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 0.1031 bbl/ft‬‬
‫با استفاده از تابع حافظه در ماشین حساب خود خواهید داشت‪:‬‬

‫‪6.625 x = M+ C 12.25 x = - MR = ÷ 1029.4 = to get 0.103139571‬‬

‫ب)‬

‫‪(8.52- 6.252) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= (72.25 - 39.0625) ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 0.0322 bbl/ft‬‬
‫می توانید از تابع حافظه نیز استفاده کنید‪.‬‬

‫ج)‬

‫به یاد داشته باشید منظور از ‪ ID ،D‬است‬

‫‪(8.7552- 52) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= (76.650025 - 25) ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 0.0502 bbl/ft‬‬
 ‫د)‬

‫‪(6.2762- 3.52) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= (39.388176 - 12.25) ÷ 1029.4‬‬
‫‪= 0.0264 bbl/ft‬‬

‫از نظر منطقی‪ ،‬کاری که میتوانیم انجام دهیم این است که از ظرفیت آنالوس برای محاسبه حجم آنالوس با‬
‫استفاده از همان فرمولی که برای حجمهای چاه و رشته حفاری استفاده کردیم استفاده کنیم‪.‬‬

‫)‪Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫مانند حجم های رشته حفاری‪ ،‬یک شکل ساده می تواند به ما کمک کند‪ .‬این بار کمی پیچیده تر به نظر می رسد‪.‬‬

‫توجه داشته باشید هیچ ‪ HWDP‬در این نمودار خاص نشان داده نشده است‪ .‬هر جا که از ‪ HWDP‬در یک‬
‫سوال استفاده شود‪ OD ،‬لوله حفاری برابر با ‪( OD‬قطر خارجی) ‪ HWDP‬خواهد بود‪ ،‬بنابراین ظرفیت آنالوس‬
‫یکسان خواهد بود‪ .‬در محاسبات حجم‪ ،‬طول ‪ tool joint‬و قسمت ‪ hard-banding‬را نادیده می گیریم‪.‬‬
 ‫ظرفیت آنالوس را می توان با استفاده از فرمول زیر بدست آورد‪:‬‬

‫‪Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4‬‬

‫حجم آنالوس را می توان با استفاده از فرمول زیر بدست آورد ‪:‬‬

‫)‪Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫یک شکل ساده از چاه می تواند به حل مسئله کمک کند‪.‬‬

‫در یک صفحه خالی یک طرح شماتیک چاه بکشید و میزان گل مورد نیاز برای پر کردن آنالوس را مشخص کنید‪.‬‬

‫داده های چاه‬

‫‪Well Measured Depth = 12,870 ft‬‬

‫‪Shoe Measured Depth = 8,540 ft‬‬
‫"‪Drill Pipe: 5" OD, ID of 4.408‬‬
‫‪Drill Collars: 5 3/4" OD, ID of 1 3/4", 28 ft joints‬‬
‫"‪Casing: 13 3/8" OD, ID of 12.715‬‬
‫"‪Bit Size: 12 1/4‬‬

‫پنج استند کالر وجود دارد و مته در پایین رشته است‪.‬‬

‫پاسخ‬
 ‫در اینجا چند نکته قابل توجه است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫توجه داشته باشید که طول لوله حفاری تا فضای آنالوس ‪ Open Hole‬امتداد یافته است‪ .‬عمق پاشنه کیسینگ‬
‫از عمق چاه کم میشود‪ .‬این مقدار طول کل بخش ‪ Open Hole‬را نشان میدهد‪ .‬طول کالر از آن کم می شود‬
‫تا طول فضای آنالوس ‪ 2DP-OH‬بدست آید‪.‬‬

‫توجه داشته باشید که شکل کمی شلوغ شده است و ممکن است اعداد را با هم اشتباه گرفت‪ .‬شما باید همه چیز‬
‫را مشخص و جدا نگه دارید‪ .‬یک کادر به دور دو عمق اندازه گیری شده کشیده شده است تا آن ها را از محاسبات‬
‫جدا نگه دارد‪ .‬هر محاسبه نام گذاری شده است و زیر هر پاسخ خط کشیده شده است‪ .‬می توانید برای این کار از‬
‫یک هایالیتر‪ 3‬استفاده کنید‪.‬‬

‫اکنون زمان آن است که دو بخش‪ ،‬رشته حفاری و آنالوس را با یکدیگر ادغام کنیم تا یک محاسبه کامل چاه بدست‬
‫آوریم‪ .‬اگر این کار را با یک شکل انجام میدهید‪ ،‬ممکن است شکل کمی شلوغ شود‪ .‬شکل را در وسط صفحه با‬
‫محاسبات رشته حفاری در یک طرف آن و محاسبات فضای آنالوس در طرف دیگر بکشید‪ .‬یا می توانید از دو‬
‫شکل استفاده کنید‪.‬‬

‫داده های چاه‬

‫‪Well Measured Depth = 10,525 ft‬‬

‫‪Shoe Measured Depth = 7,466 ft‬‬
‫"‪Drill Pipe: 4 1/2" OD, ID of 3.958‬‬
‫‪HWDP: 4 1/2" OD, ID of 2 3/4", 31 ft joints‬‬
‫‪Drill Collars: 6 3/4" OD, ID of 3 1/4", 28 ft joints‬‬
‫"‪Casing: 9 5/8" OD, ID of 8.835‬‬
‫"‪Bit Size: 8 1/4‬‬
‫شش استند کالر‪ ،‬هشت استند ‪ HWDP‬و مته در پایین آن ها وجود دارد‪ .‬حجم کل چاه چقدر است؟ تمام‬
‫ظرفیت ها را تا چهار رقم اعشار گرد کنید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Casing Shoe‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Drill Pipe – Open Hole‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Highlighter‬‬
‫پاسخ‬
 ‫خروجی پمپ‬

‫اکنون می دانید که چگونه حجم رشته حفاری و فضای آنالوس را محاسبه کنید‪ .‬به پمپ های دکل نگاه کنید‪.‬‬
‫در این کتاب ما رایج ترین نوع پمپ در دکل حفاری ‪ -‬پمپ تریپلکس‪ – 1‬در نظر می گیریم‪.‬‬

‫یک پمپ با استفاده از یک پیستون کار می کند تا گل را از طریق یک الینر‪ 2‬عبور دهد‪:‬‬

‫می دانید که الینر پمپ یک استوانه است‪ .‬ظرفیت یک استوانه را می توان با استفاده از فرمول زیر محاسبه کرد‪:‬‬

‫‪Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫از این فرمول می توان برای تعیین میزان خروجی الینر در واحد بشکه بر فوت استفاده کرد که در آن ‪( d‬قطر‬
‫داخلی) ‪ ID‬الینر پمپ است‪ .‬اگر طول حرکت پیستون یک فوت (‪ 12‬اینچ) باشد‪ ،‬فرمول نیاز به تغییر ندارد‪.‬‬

‫خروجی الینر پمپ با طول استروک ‪ 12‬اینچ و ‪ 6 ID‬اینچ چقدر است؟‬

‫‪Pump Liner Output = 62 ÷ 1029.4 = 0.035 bbl‬‬

‫اگر طول استروک پیستون یک فوت نباشد‪ ،‬باید پاسخ را در طول بر حسب فوت ضرب کنید‪.‬‬

‫)‪Pump Liner Output (bbl) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft‬‬

‫به عنوان مثال‪ ،‬اگر پمپ دارای طول استروک ‪ 10‬اینچی بود‪ ،‬باید پاسخ را در ‪ 0.833‬ضرب کنید (‪.)10 ÷ 12‬‬

‫‪Pump Liner Output = 62 ÷ 1029.4 x 0.833 = 0.029 bbl‬‬

‫یک پمپ تریپلکس دارای سه الینر و پیستون است که با هم کار می کنند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Triplex Pump‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Liner‬‬
‫در حفاری‪ ،‬خروجی پمپ به صورت بشکه در هر استروک )‪ (bbl/stk‬بیان می شود‪ .‬یک استروک زمانی کامل‬
‫می شود که هر سه الینر خالی شوند‪ .‬با نوشتن این موضوع به عنوان یک فرمول خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3‬‬

‫با استفاده از طول استروک ‪ 12‬اینچ و ‪ 6 ID‬اینچ خروجی پمپ چقدر است؟ ) ‪ 3( ( bb/stk‬رقم اعشار)‬

‫‪Pump Output = 62 ÷ 1029.4 x 1 x 3‬‬

‫‪= 36 ÷ 1029.4 x 1 x 3 = 0.105 bbl/stk‬‬
‫متوجه شده اید که ‪ 12‬اینچ یک فوت برای طول استروک است‪ .‬وقتی چیزی را در ‪ 1‬ضرب می کنید ثابت می‬
‫ماند بنابراین این قسمت می تواند از محاسبه حذف شود و شما همچنان همان پاسخ را خواهید داشت‪:‬‬

‫‪62 ÷ 1029.4 x 3 = 36 ÷ 1029.4 x 3 = 0.105 bbl/stk‬‬

‫خروجی پمپ های زیر چقدر است؟ )‪ 3(( bbl/stk‬رقم اعشار)‬

‫الف) طول استروک " ‪ID = 6 1/2 "،12‬‬

‫ب) طول استروک " ‪ID = 7 "،8‬‬

‫ج) طول استروک " ‪ID = 4 3/4 "،12‬‬

‫د) طول استروک " ‪ ID = 5 1/4 "،12‬بازدهی پمپ ‪%97‬‬

‫ز) طول استروک " ‪ ID = 5 3/4 "،10‬بازدهی پمپ ‪%95‬‬

 ‫پاسخ‬
‫الف)‬
‫‪Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3‬‬

‫(به یاد داشته باشید که یک استروک ‪ 12‬اینچی‪ 1 ،‬فوت است بنابراین نیازی به ضرب کردن طول استروک‬
‫نیست)‬

‫‪6.52 ÷ 1029.4 x 3‬‬

‫‪= 42.25 ÷ 1029.4 x 3 = 0.123 bbl/stk‬‬
‫ب)‬
‫‪) 8÷ 12 =0.666‬‬ ‫(به یاد داشته باشید که‬
‫‪72 ÷ 1029.4 x 0.666 x 3‬‬
‫‪= 49 ÷ 1029.4 x 0.666 x 3 = 0.095 bbl/stk‬‬
‫ج)‬
‫‪4.752 ÷ 1029.4 x 3‬‬
‫‪= 22.5625 ÷ 1029.4 x 3 = 0.066 bbl/stk‬‬
‫د)‬
‫‪5.252 ÷ 1029.4 x 3‬‬
‫‪= 27.5625 ÷ 1029.4 x 3 = 0.08 bbl/stk‬‬
‫پمپ ها به طور کلی با راندمان ‪ %100‬کار نمی کنند‪ ،‬شما ‪ %100‬حجم خروجی از لحاظ تئوری را نخواهید داشت‬
‫بلکه کمتر خواهد بود‪ .‬شما باید درصد آن را محاسبه کنید‪:‬‬

‫‪0.08 x 97% = 0.078 bbl/stk‬‬

‫ز)‬

‫‪5.752 ÷ 1029.4 x 0.833 x 3‬‬

‫‪= 33.0625 ÷ 1029.4 x 0.833 x 3 = 0.08 bbl/stk‬‬
‫‪0.08 x 95% = 0.076 bbl/stk‬‬
 ‫توضیح اصطالحات مورد استفاده در چاه‬

‫اصطالحات مختلفی برای توصیف بخش های مختلف چاه استفاده می شود‪ .‬تا اینجا ما عبارات حجم رشته‬
‫حفاری و حجم فضای آنالوس را دیده ایم‪ .‬هنگام گردش گل از برخی دیگر از اصطالحات استفاده می کنیم‪.‬‬

‫حجم رشته حفاری را می توان حجم از سطح به مته نیز نامید‪.‬‬

‫این اصطالح مسیر جریانی را توصیف می کند که گل هنگام گردش از سطح تا مته طی می کند‪.‬‬

‫به طور کلی شما از سطح شروع می کنید و گل را به سمت مته پمپ می کنید‪.‬‬

‫سطح به مته به صورت زیر نشان داده می شود‪:‬‬

‫حجم فضای آنالوس را می توان حجم از مته به سطح یا ‪ Bottoms Up‬نامید‪:‬‬

‫این عبارت مسیر جریانی را که گل در هنگام گردش‪ ،‬از مته به سمت سطح طی می کند توصیف می کند‪.‬‬

‫هنگامی که گل به مته رسید‪ ،‬دوباره به سطح برگردانده می شود‪.‬‬

‫مته به سطح (‪ )Bottoms Up‬به صورت زیر نشان داده شده است‪:‬‬

‫اصطالح دیگری نیز در آنالوس بکار می رود و آن عبارت است از‪ :‬مته به پاشنه کیسینگ‬

‫گل از مته به سمت پاشنه کیسینگ حرکت می کند‪ ،‬این بخش حفره باز آنالوس است‪.‬‬

‫مته به پاشنه کیسینگ به صورت زیر نشان داده شده است ‪:‬‬
 ‫به مفاهیم اصطالحات ذکر شده فکر کنید و آن را در یک چاه تجسم کنید‪.‬‬

‫محاسبات زمان و استروک‬

‫اکنون می دانید که چگونه حجم رشته حفاری‪ ،‬حجم فضای آنالوس و خروجی پمپ را محاسبه کنید‪ .‬همچنین‬
‫می دانید که بخش های مختلف چاه چه نامیده می شوند‪.‬‬

‫با استفاده از این اطالعات می توانید به راحتی متوجه شوید که برای گردش گل در بخش های مختلف چاه به چه‬
‫تعداد استروک نیاز است‪.‬‬

‫اگر حجم را می دانید و می دانید که در هر استروک چند بشکه خروجی دارید‪ ،‬به سادگی حجم را بر خروجی‬
‫پمپ تقسیم کنید و تعداد استروک مورد نیاز را بدست آورید‪.‬‬
 ‫فرمول این است‪:‬‬

‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬

‫اگر حجم مورد نیاز برای پر کردن رشته حفاری ‪ bbls 180.65‬و خروجی پمپ ‪ bbl/stk 0.12‬باشد‪ ،‬چند‬
‫استروک ( به نزدیکترین عددکامل گرد کنید) برای پمپاژ گل از سطح به مته الزم است؟‬

‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬

‫‪= 180. 65 ÷ 0.12‬‬
‫‪= 1505 stk‬‬
‫از این فرمول می توان برای تعیین تعداد استروک الزم برای گردش هر حجمی از گل‪ ،‬نه فقط رشته حفاری یا‬
‫حجم فضای آنالوس استفاده کرد‪.‬‬

‫اگر خروجی پمپ ‪ bbl/stk 0.115‬باشد‪ ،‬برای پمپ کردن یک اسالگ‪ 25 1‬بشکه ای چند استروک الزم است؟‬
‫(اسالگ حجمی از گل سنگین تر از گل معمولی است)‬

‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬

‫‪= 25 ÷ 0.115‬‬
‫‪= 217 stk‬‬

‫با محاسبه تعداد استروک الزم برای گردش یک حجم معین از گل‪ ،‬کار بعدی که می توانید انجام دهید این است‬
‫که مشخص کنید چقدر این کار طول می کشد‪.‬‬

‫برای انجام این کار باید بدانید که با چه سرعتی پمپاژ می کنید‪ ،‬استروک در دقیقه (‪ ،)spm‬سپس به سادگی‬
‫استروک کل را بر ‪ spm‬تقسیم کنید تا زمان را بدست آورید‪:‬‬

‫)‪Time (min) = Strokes ÷ Pump Speed (spm‬‬

‫در مثال قبل متوجه شدیم که ‪ stks 1505‬برای گردش از سطح به مته مورد نیاز است‪ .‬این کار در ‪spm 80‬‬
‫چقدر طول می کشد؟ (به نزدیک ترین عدد کامل در واحد دقیقه گرد شود)‬

‫)‪Time (min) = Strokes ÷ Pump Speed (spm‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Slug‬‬
‫‪= 1505 ÷ 80‬‬
‫‪= 19 min‬‬
‫دانستن مدت زمان یک گردش برای برنامه ریزی مهم است‪ .‬ممکن است قبل از بیرون کشیدن رشته حفاری از‬
‫چاه‪ ،‬با گردش گل ‪ Bottoms Up‬کنید‪ .‬حفار بررسی میکند که این کار چقدر طول میکشد و ممکن است‬
‫تصمیم بگیرد که رافنک ها را در طول گردش گل برای ‪ Coffe Time‬بفرستد تا همه آماده باشند پس از‬
‫‪ Bottoms Up‬شروع به تریپ کردن کنند‪.‬‬

‫استروک کل و زمان گردش را برای موارد زیر محاسبه کنید‪:‬‬

‫الف) حجم رشته حفاری = ‪ ،bbl 127.36‬خروجی پمپ = ‪65 spm ،bbl/stk 0.119‬‬

‫ب) حجم فضای آنالوس = ‪ .bbl 263.33‬با استفاده از اطالعات ( الف) استروک کل حجم چاه و زمان گردش را‬
‫بدست آورید‪.‬‬

‫ج) با استفاده از اطالعات پمپ باال‪ ،‬پمپاژ یک اسالگ ‪ bbl 35‬که با همان گل معمولی و با سرعت ‪ spm 45‬جابه‬
‫جا می شود‪ ،‬چند استروک و چه مدت طول می کشد؟‬

‫د)‬

‫‪String Volume = 199.54 bbl,‬‬ ‫‪Annular Volume = 337.29 bbl,‬‬

‫‪Pump Liner ID = 7 1/2",‬‬ ‫‪Pump Stroke Length = 12",‬‬ ‫‪94% efficiency‬‬
‫تعداد استروک و زمان گردش گل با ‪ spm 35‬را بدست آورید؟‬

‫پاسخ‬

‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬

‫)‪Time (min) = Strokes ÷ Pump Speed (spm‬‬
‫الف)‬

‫‪Strokes = 127.36 ÷ 0.119 = 1,070 stk‬‬

‫‪Time = 1,070 ÷ 65 = 16 min‬‬
 ‫ب)‬

‫‪Well Volume = 127.36 + 263.33 = 390.69 bbl‬‬

‫‪Strokes = 390.69 ÷ 0.119 = 3,283 stk‬‬
‫‪Time = 3,283 ÷ 65 = 51 min‬‬

‫ج)‬

‫‪Total Volume = 35 + 35 = 70 bbl‬‬

‫‪Strokes = 70 ÷ 0.119 = 588 stk‬‬
‫‪Time = 588 ÷ 45 = 13 min‬‬

‫د) ابتدا باید خروجی پمپ را در واحد ‪ bbl/stk‬با راندمان داده شده محاسبه کنید‪.‬‬

‫‪Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3‬‬

‫‪= 7.52 ÷ 1029.4 x 3‬‬
‫به یاد داشته باشید‪ ،‬اگر طول استروک ‪ 12‬اینچ است‪ ،‬نیازی به ضرب در طول استروک ندارید‪.‬‬

‫‪= 56.25 ÷ 1029.4 x 3‬‬

‫‪= 0.1639 bbl/stk @ 100% efficient‬‬
‫‪= 0.1639 x 94% = 0.154 bbl/stk‬‬
‫‪Total Volume = 199.54 + 337.29 = 236.83 bbl‬‬
‫‪Strokes = 236.83 ÷ 0.154 = 3,486 stk‬‬
‫‪Time = 3,486 ÷ 35 = 100 min‬‬

‫سرعت در فضای آنالوس‬

‫ما به خروجی پمپ از نظر حجم نگاه کردهایم و آن را به صورت بشکه در هر استروک (‪ )bbl/stk‬بیان کردیم‪.‬‬

‫خروجی پمپ را می توان بر حسب جریان بررسی و به صورت بشکه در دقیقه (‪ )bbl/min‬توصیف کرد که چه‬
‫مقدار سیال در هر دقیقه پمپ می شود‪ .‬نظارت بر جریان برگشتی از چاه کلید کنترل چاه است‪ .‬شما باید همان‬
‫جریان گل برگشتی را از چاه داشته باشید که به داخل چاه پمپ می کنید‪.‬‬
‫در این مبحث از کلمات مشابه برای توصیف دو واحد مختلف استفاده می شود‪ .‬اینجاست که توجه کردن به واحد‬
‫هنگام استفاده از فرمول بسیار مهم می شود‪.‬‬

‫‪Pump Output (bbl/min) = Pump Output (bbl/stk) x SPM‬‬

‫اگر سرعت پمپ ‪ spm 80‬باشد و خروجی پمپ ‪ bbl/stk 0.119‬باشد خروجی پمپ چند ‪ bbl/min‬است؟‬

‫‪Pump Output (bbl/min) = Pump Output (bbl/stk) x SPM‬‬

‫‪= 0.119 x 80‬‬
‫‪= 9.52 bbl/min‬‬
‫این جواب به شما می گوید که در هر دقیقه ‪ 9.52‬بشکه گل را به داخل چاه پمپ می کنید‪ .‬اگر کنترل چاه را در‬
‫دست دارید‪ ،‬باید در هر دقیقه ‪ 9.52‬بشکه گل از چاه برگشتی داشته باشید‪.‬‬

‫اگر در هر دقیقه گل بیشتری از چاه باز گردد‪ ،‬ممکن است چاه کیک‪ 1‬کرده باشد‪.‬‬

‫اگر جریان برگشتی کمتری از چاه دریافت میکنید‪ ،‬ممکن است هرزروی‪ 2‬داشته باشید‪.‬‬

‫در هر دو موقعیت باید بررسی کنید که چه اتفاقی در حال وقوع است‪ ،‬اما بررسی این موضوع جزئی از سرفصل‬
‫های این کتاب نیست‪.‬‬

‫دانستن اینکه در هر دقیقه چقدر گل پمپ می کنید به شما امکان می دهد محاسبه کنید که گل چقدر سریع در‬
‫آنالوس به سمت باال حرکت می کند‪ ،‬این موضوع می تواند برای تمیز کردن چاه ها مهم باشد‪.‬‬

‫سرعت فضای آنالوس بر حسب فوت بر دقیقه (‪ )ft/min‬به صورت زیر قابل محاسبه است‪:‬‬
‫)‪Annular Velocity (ft/min) = Pump Output (bbl/min) ÷ Annular Capacity (bbl/ft‬‬

‫نکته‪ :‬خروجی پمپ مورد استفاده در این فرمول بشکه در دقیقه )‪ (bbl/min‬است‬

‫اگر خروجی پمپ ‪ bbl/min 9.52‬و ظرفیت فضای آنالوس ‪ bbl/ft 0.03‬باشد‪ ،‬سرعت فضای آنالوس چقدر است؟‬
‫(به نزدیک ترین عدد کامل در واحد فوت در دقیقه گرد کنید)‬
‫)‪Annular Velocity (ft/min) = Pump Output (bbl/min) ÷ Annular Capacity (bbl/ft‬‬

‫‪= 9.52 ÷ 0.03 = 317 ft/min‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Kick‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Loss‬‬
‫ این بدان معناست که هرچه گل به‬.‫ ظرفیت فضای آنالوس به طور کلی بزرگتر می شود‬،‫با حرکت به سمت باال‬
.‫ سرعت فضای آنالوس کاهش مییابد‬،‫سطح نزدیکتر شود‬

: ‫ سرعت فضای آنالوس را در بخشهای زیر محاسبه کنید‬،‫ حفظ شود‬spm 120 ‫در صورتی که سرعت پمپ در‬

Pump Output = 0.117 bbl/stk

a) DP - Csg: Annular Capacity = 0.0562 bbl/ft
b) DP - OH: Annular Capacity = 0.0464 bbl/ft
c) DC - OH: DC OD = 6", Bit Size = 81/2"

‫پاسخ‬

Pump Output (bbl/min) = Pump Output (bbl/stk) x SPM

Annular Velocity (ft/min) = Pump Output (bbl/min) ÷ Annular Capacity (bbl/ft)

a) Pump Output = 0.117 x 120 = 14.04 bbl/min

Annular Velocity = 14.04 ÷ 0.0562 = 250 ft/min
b) Annular Velocity = 14.04 ÷ 0.0464 = 303 ft/min

:‫ج) اول باید ظرفیت آنالوس را حساب کنید‬

Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4

= (8.52- 62) ÷ 1029.4
= (72.25 - 36) ÷ 1029.4
= 0.0352 bbl/ft
‫‪Annular Velocity = 14.04 ÷ 0.0352‬‬
‫‪= 399 ft/min‬‬
‫توجه کنید که سرعت فضای آنالوس با حرکت به سمت باال کاهش می یابد‪ .‬شما با همان سرعت جریان پمپ می‬
‫کنید ولی با افزایش ظرفیت آنالوس (فضای بین بیرون لوله و داخل چاه یا لوله جداری بزرگتر می شود) سرعت‬
‫گل کاهش می یابد‪.‬‬

‫مرور‬

‫چند موضوع اخیر ارتباط قوی با هم دارند و ارزش آن را دارد که به آنچه گفته شده است نگاهی بیاندازیم‪.‬‬

‫ارتباطی که وجود دارد این است که همه آن ها با ظرفیت های رشته حفاری و فضای آنالوس مرتبط هستند‪.‬‬
‫این موارد به چند روش مختلف شرح داده شده است‪:‬‬

‫ظرفیت و حجم رشته حفاری‬

‫ظرفیت و حجم فضای آنالوس‬
‫خروجی پمپ‬
‫استروک و زمان‬
‫سرعت در فضای آنالوس‬

‫شما یاد گرفته اید که چگونه می توانید مسائل مختلف را با استفاده از برخی داده های ابتدایی حل کنید‪ .‬متوجه‬
‫شده اید که بسیاری از داده ها در محاسبات مختلف استفاده می شوند و یک داده می تواند به حل چندین مسئله‬
‫منتهی شود‪.‬‬

‫به عنوان مثال‪ ،‬اندازه چاه و لوله منجر به بدست آوردن ظرفیت آنالوس )‪ ( bbl/ft‬می شود که خود منجر به‬
‫محاسبه حجم فضای آنالوس می شود که آن نیز می تواند منجر به پیدا کردن تعداد استروک‪ ،‬زمان یا سرعت شود‪.‬‬

‫تمرین در نحوه محاسبه ظرفیت های رشته حفاری و آنالوس در درک ساختار چاه مهم است‪.‬‬

‫شما فرمولهایی دارید که میتوانند به شما کمک کنند‪ ،‬اما اکنون میتوانید به طور منطقی یک مسئله را مرحله‬
‫به مرحله حل کنید‪ ،‬حتی اگر فرمولی نداشته باشید‪ .‬هر چند این کتاب فورمول های مورد نیاز را به شما آموزش‬
‫می دهد‪.‬‬
 ‫ظرفیت و جابجایی‬

‫اکنون بیایید نگاهی دقیق تر به رشته حفاری بیندازیم و ببینیم که شبیه چیست‪ .‬رشته حفاری شامل چندین لوله‬
‫فوالدی است که تو خالی هستند‪.‬‬

‫دو حجم در لوله وجود دارد ‪ -‬حجمی که آن را پر می کند و حجم فوالدی که در واقع لوله را تشکیل می دهد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫نام های مختلفی برای توصیف این حجم ها استفاده می شود‪ .‬در این کتاب حجمی که لوله را پر می کند ظرفیت‬
‫آن و حجم فوالد را جابجایی‪ 2‬آن می نامند‪ .‬واحد مورد استفاده برای هر دو بشکه در هر فوت (‪ )bbl/ft‬خواهد بود‪.‬‬

‫قبالً در مورد ظرفیت لوله با جزئیات صحبت شده است‪ ،‬اما چرا حجم فوالد را جابجایی لوله می نامند؟‬

‫دانشمند یونانی ارشمیدس یک بار به داخل وان حمامی پر از آب رفت و متوجه شد که وقتی داخل شد‪ ،‬آب از‬
‫کنارهها روی زمین ریخت‪ .‬او سپس فریاد معروف ‪ Eureka‬را زد و برهنه در خیابان دوید‪.‬‬

‫حجم آبی که از وان حمام خارج شد به اندازه حجم ارشمیدس بود که در واقع جابجایی او بود‪.‬‬

‫اگر لولهای با انتهای باز را در چاهی که پر از گل است فرو ببرید‪ ،‬لوله با پایین آمدن از گل پر میشود‪ .‬با این حال‪،‬‬
‫حجمی از گل از چاه خارج می شود‪.‬‬

‫حجم گل جابجا شده از چاه برابر با حجم فوالدی است که به چاه وارد می شود‪ ،‬این جابجایی لوله است‪.‬‬

‫چگونه می توانید جابجایی لوله را بدست آورید؟ با نگاه کردن به یک لوله‪ ،‬به نظر می رسد که حجم فوالد را می‬
‫توان به همان روشی که ظرفیت فضای آنالوس را پیدا کردید‪ ،‬محاسبه کرد‪:‬‬

‫‪Pipe Displacement or Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4‬‬

‫‪ D‬بزرگ ‪ OD‬لوله و ‪ d‬کوچک ‪ ID‬آن است‪.‬‬

‫جابجایی را برای ‪ HWDP‬با "‪ OD 5‬و ‪ 3 ID‬اینچ محاسبه کنید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Capacity‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Displacement‬‬
‫‪Pipe Displacement = (52- 32) ÷ 1029.4‬‬
‫‪= (25- 9) ÷ 1029.4 = 0.01554 bbl/ft‬‬
‫مقدار جابجایی واقعی برای این لوله ‪ HWDP 0.01795 bbl/ft‬است‪ .‬چه چیزی باعث تفاوت در اعداد شده‬
‫است؟‬

‫پاسخ این است که حجم واقعی فوالد در ‪ HWDP‬بیشتر از آن است که با استفاده از فرمول باال بتوانید محاسبه‬
‫کنید‪( .‬به دلیل وجود تول جوینت‪ 1‬و ‪.)HARD BANDING‬‬

‫بنابراین مقادیر جابجایی چگونه محاسبه می شوند؟‬

‫از طریق اندازه گیری می دانیم که وزن یک بشکه فوالد ‪ 2747‬پوند است‪ .‬اگر پوند بر فوت وزن یک لوله را بدانیم‪،‬‬
‫می توانیم آن مقدار را بر ‪ 2747‬تقسیم کنیم تا جابجایی ‪ bbl/ft‬را بدست آوریم‪.‬‬

‫‪The HWDP above weighs 49.3 lb/ft - its displacement is:‬‬

‫‪49.3 ÷ 2,747 = 0.01795 bbl/ft‬‬
‫این را می توان برای هر لوله ای انجام داد‪ 2747 .‬به عنوان ضریب تبدیل برای تغییر ‪ lb/ft‬به ‪ bbl/ft‬استفاده می‬
‫شود‪.‬‬

‫اکنون می دانید که چگونه ظرفیت رشته حفاری‪ ،‬ظرفیت چاه‪ ،‬ظرفیت آنالوس و جابجایی لوله را تعیین کنید‪.‬‬
‫اصطالح دیگری که استفاده می شود ‪ 2 Close End Displacement‬است‪.‬‬

‫اگر بخواهید انتهای پایین لوله را ببندید و سپس آن را در چاهی پر از گل فرو ببرید چه اتفاقی میافتد؟ آیا وقتی‬
‫لوله را وارد چاه می کنید‪ ،‬از گل پر می شود؟‬

‫بدیهی است که لوله از گل پر نمی شود زیرا انتهای آن بسته است و هیچ راهی برای ورود گل از زیر به لوله وجود‬
‫ندارد‪.‬‬

‫بنابراین چه حجمی از گل از چاه خارج می شود؟ حجم مورد نظر‪ ،‬حجم فوالد (جابجایی لوله) بعالوه حجم پر‬
‫کردن لوله (ظرفیت لوله) خواهد بود‪ .‬بنابراین جابجایی انتهای بسته عبارت است از‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Tool Joint‬‬
‫‪2‬‬
‫جابجایی لوله با انتهای بسته‬
‫)‪Closed-end Displacement (bbl/ft) = Pipe Capacity (bbl/ft) + Pipe Displacement (bbl/ft‬‬

‫‪ Close End Displacement‬حجم سیالی است که وقتی لوله را وارد چاه میکنید بدون آنکه لوله پر شود‬
‫جابهجا میشود‪ .‬برای مثال اگر یک فلوت ولو‪ 1‬را در رشته حفاری نصب کنید‪ ،‬این اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬

‫پنج ظرفیت مختلف )‪ (bbl/ft‬در یک چاه وجود دارد‪ .‬اگر سطح مقطعی از چاه را در نظر بگیرید‪ ،‬موارد زیر را‬
‫مشاهده خواهید کرد‪:‬‬

‫ظرفیت و جابجایی در صنعت حفاری‬

‫در دکل حفاری اندازه تجهیزات و ابزار مورد استفاده استاندارد است‪ .‬ما با مته های"‪ 8 1/2", 12 1/4" & 17 1/2‬در‬
‫سراسر جهان حفاری میکنیم‪ .‬اندازههای کیسینگ استاندارد "‪ 13 3/8", 9 5/8" ,18 5/8‬هستند‪ .‬لوله ها با اندازه‬
‫رایج شامل لوله حفاری ‪ 5‬اینچ‪ HWDP 5" ،‬و کالر از ‪ 4 1/2‬اینچ تا ‪ 12‬اینچ است‪.‬‬

‫مثال های بسیار بیشتری از مواردی که در باال توضیح داده شد وجود دارد‪ ،‬اما همه اطالعات آن ها از جمله ‪OD‬‬
‫‪ ID ،‬و وزن بر حسب ‪ lb/ft‬آن ها شناخته شده است‪ .‬مقادیر ظرفیت و جابجایی نیز مشخص است‪.‬‬

‫تمام این اطالعات نوشته شده است و می توان آن ها را در جداول داده ها پیدا کرد‪ .‬این جداول داده از منابع‬
‫مختلف از جمله کتاب و‪ ...‬در دسترس هستند‪ .‬حتی ممکن است برخی از جداول داده در دفتر تالی‪ 2‬شما وجود‬
‫داشته باشد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Float Valve‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Tally‬‬
‫هنگامی که شما در مدرسه کنترل فوران چاه شرکت می کنید‪ ،‬اعداد و ارقام جابجایی نیز به شما داده می شود‪.‬‬
‫با این حال‪ ،‬ممکن است مجبور شوید کمی حساب کتاب کنید تا عدد واقعی مورد نیاز برای پاسخ به یک سوال را‬
‫بدست آورید‪.‬‬

‫حجم آنالوس بخش خواسته شده چاه چقدر است؟‬

‫;‪Data: Section Length = 895 ft‬‬ ‫;‪Hole Capacity = 0.0702 bbl/ft‬‬

‫‪Pipe Capacity = 0.0049 bbl/ft‬‬ ‫‪Pipe Displacement = 0.0332 bbl/ft‬‬
‫)‪Annular Volume (bbl) = Annular Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬
‫شما طول بخشی از چاه را دارید اما ظرفیت آنالوس را ندارید‪ .‬اگر ‪ Close End Displacement‬را از ظرفیت‬
‫چاه کم کنید‪ ،‬ظرفیت آنالوس را به دست خواهید آورد‪ .‬اگر در این مورد مطمئن نیستید‪ ،‬به نمودار صفحه قبل‬
‫نگاه کنید‪.‬‬

‫‪Closed End Displacement (bbl/ft) = Pipe Capacity (bbl/ft) + Pipe Displacement‬‬

‫)‪(bbl/ft‬‬
‫‪= 0.0049 + 0.0332 = 0.0381 bbl/ft‬‬
‫‪Annular Capacity = Hole Capacity - Closed End Displacement‬‬
‫‪= 0.0702 - 0.0381 = 0.0321 bbl/ft‬‬
‫‪Annular Volume = 0.0321 x 895 = 28.73 bbl‬‬

‫‪1‬‬
‫محاسبات تریپ شیت‬

‫شما از روی تجربه خواهید فهمید که سخت ترین کار فیزیکی در یک دکل حفاری زمانی است که لوله ها را به‬
‫داخل چاه می رانید و یا از چاه خارج می کنید (‪ .)Tripping‬شما همچنین می دانید که لوله ها را در زمان داخل‬
‫راندن و یا خارج کردن از چاه می شمارید‪ .‬دلیل شمارش لوله این است که حفار بداند مته نسبت به انتهای چاه‬
‫در کجا قرار دارد (‪ Shoe ،BOP‬و غیره)‪.‬‬

‫قبالً دیدیم که وقتی لوله را وارد چاه میکنید‪ ،‬گل از چاه خارج میشود‪ .‬این گل به داخل تریپ تانک‪ 2‬جابه جا‬
‫می شود و در نتیجه حجم تریپ تانک باال می رود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Trip Sheet‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Trip Tank‬‬
 ‫حفار محاسبه میکند که حجم باید چقدر افزایش یابد و آن را با افزایش واقعی مقایسه میکند‪.‬‬

‫جابجایی لوله برای یک گرید مشخص از لوله حفاری ‪ 5‬اینچ ‪ bbl/ft 0.0076‬و طول استند ‪ 93‬فوت است‪ .‬یک‬
‫استند چقدر گل را به تریپ تانک منتقل می کند؟‬

‫)‪Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft‬‬

‫(از فرمول ظرفیت استفاده می کنیم – واحد جابجایی همان ‪ bbl/ft‬است)‬

‫‪= 0.0076 x 93 = 0.71 bbl‬‬

‫در این مثال‪ ،‬حجم تریپ تانک تقریباً ‪ 3/4‬بشکه برای هر استند که به چاه وارد می شود‪ ،‬افزایش می یابد‪ .‬ممکن‬
‫است کمی مشکل باشد که استند به استند افزایش حجم بررسی شود‪ ،‬بنابراین حفار معموالً حجم جابجایی را هر‬
‫‪ 5‬استند هنگام تریپ کنترل می کند‪.‬‬

‫‪= 0.71 x 5 = 3.55 bbl‬‬

‫جابجایی هر استند برای ‪ HWDP‬و کالر چقدر خواهد بود؟‬

‫‪HWDP Displacement - 0.0179 bbl/ft, stand length 92 ft‬‬

‫‪Drill Collar Displacement - 0.0349 bbl/ft, stand length 88 ft‬‬
‫‪HWDP: = 0.0179 x 92 = 1.65 bbl‬‬
‫‪DC: = 0.0349 x 88 = 3.07 bbl‬‬
‫حجم جابجایی معموالً در هر استند برای ‪ HWDP & Drill Collars‬به دلیل حجم های بسیار بزرگتر جابجا‬
‫شده در هر استند محاسبه می شود‪.‬‬

‫حفار حجمهای جابجایی محاسبهشده برای لوله حفاری‪ HWDP ،‬و کالر که وارد چاه میشوند را محاسبه میکند‬
‫و آن ها را در تریپ شیت ثبت میکند‪ .‬در طول تریپ‪ ،‬حفار حجم واقعی گل جابجا شده به تریپ تانک را کنترل‬
‫میکند و باید همان مقداری باشد که او محاسبه کرده است‪ .‬اگر تفاوتهای عمدهای وجود داشته باشد‪ ،‬باید بررسی‬
‫شود زیرا ممکن است مشکلی مانند کیک یا هرزروی در چاه وجود داشته باشد‪.‬‬

‫حجم واقعی گلی که تریپ تانک نگه می دارد به نوع دکلی که روی آن کار می کنید بستگی دارد‪ ،‬اما در مقایسه‬
‫با مخازن گل اصلی شما نسبتاً کم خواهد بود‪ .‬همانطور که گل از چاه خارج می شود‪ ،‬تریپ تانک پر می شود‪ .‬در‬
‫برخی موارد تریپ تانک کامال پر می شود و باید مقداری را به سیستم اکتیو‪ 1‬منتقل کنید‪ .‬مقدار واقعی انتقال‬
‫یافته باید در تریپ شیت ثبت شود تا محاسبه به طور دقیق ادامه یابد‪.‬‬

‫تریپ شیت ها از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است اما تقریبا شبیه به این خواهد بود‪:‬‬

‫در این مثال توجه کنید که چگونه طول استرینگ‪ 2‬در هر ‪ 5‬استند و طول کل رانده شده هر دو ثبت شده است‪.‬‬
‫طول کل با اضافه کردن طول لوله رانده شده به طول کل قبلی محاسبه می شود‪.‬‬

‫همچنین توجه داشته باشید که جابجایی واقعی در هر ‪ 5‬استند و جابجایی کل هر دو ثبت شده است‪ .‬جابجایی‬
‫واقعی در هر ‪ 5‬استند با کم کردن میزان حجم تریپ تانک قبلی از فعلی محاسبه شده است‪ .‬جابجایی با دقت یک‬
‫رقم اعشار همان دقتی است که در تریپ تانک خواهید داشت‪.‬‬

‫هر گونه تفاوت بین اعداد محاسبه شده و واقعی باید ذکر شده و بررسی شود‪.‬‬

‫اگر یک تریپ تانک ‪ 20‬بشکه ای داشتید‪ ،‬اکنون باید به فکر انتقال مقداری گل به پیت اکتیو باشید‪ .‬شما باید به‬
‫دقت اندازه گیری کنید که چقدر گل انتقال داده اید و آن را روی برگه یادداشت کنید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Active‬‬
‫‪2‬‬
‫‪String‬‬
‫تریپ شیت مقابل را برای راندن رشته حفاری زیر در چاه تکمیل کنید‪ .‬فرض کنید که تمام جابجایی های واقعی‬
‫برابر با اعداد محاسبه شده است‪ .‬تریپ تانک ‪ 20‬بشکه ظرفیت دارد‪ .‬حجم اولیه تریپ تانک ‪ 4‬بشکه است‪ .‬اگر نمی‬
‫توانید مقدار جابجایی بعدی را به تریپ تانک منتقل کنید‪ ،‬باید گل را به بیرون تریپ تانک منتقل کنید‪ .‬هر بار‬
‫‪ bbl 15‬را به بیرون انتقال دهید‪.‬‬

‫جابجایی لوله حفاری باید هر ‪ 5‬استند کنترل شود‪ .‬جابجایی ‪ HWDP‬و کالر باید هر استند کنترل شود‪.‬‬

‫‪Drill Collars: Stand 1 = 90ft; Stand 2 = 92ft; Stand 3 = 88ft‬‬

‫‪HWDP: Stand 1 = 94ft; Stand 2 = 90ft; Stand 3 = 91ft‬‬
‫‪Drill pipe Stands: 1-5 = 465ft; 6-10 = 466ft; 11-15 = 460ft; 16-20 = 462ft‬‬
‫‪21-25 = 467ft; 26-30 = 470ft; 31-35 = 466ft; 36-40 = 461ft‬‬
‫;‪41-45 = 462ft; 46-50 = 452ft; 51-55 = 462ft‬‬

‫به یاد داشته باشید اول کالر در چاه رانده می شود سپس ‪ HWDP‬و بعد از آن لوله حفاری‪.‬‬
 ‫وقتی رشته را وارد چاه می کنید گل به بیرون از چاه ریخته می شود و باید میزان آن برای اطمینان از جابجایی‬
‫مقدار صحیح کنترل شود‪.‬‬

‫همانطور که لوله ها را از چاه بیرون می آورید‪ ،‬سطح گل کاهش می یابد‪ .‬یکی از قوانین طالیی کنترل چاه این‬
‫است که اطمینان حاصل شود که چاه همیشه پر نگه داشته می شود‪ .‬این کار با گردش تریپ تانک در باالی چاه‬
‫انجام می شود‪ .‬گل از تریپ تانک‪ ،‬به درون چاه پمپ می شود و به داخل تریپ تانک به گردش در می آید‪ ،‬بنابراین‬
‫اطمینان حاصل می شود که چاه همیشه پر است‪.‬‬

‫همانطور که لوله را بیرون میکشید‪ ،‬حجمی را از چاه خارج میکنید و گل تریپ تانک جایگزین آن میشود‪ .‬این‬
‫به این معنی است که حجم تریپ تانک کاهش می یابد‪ .‬حفار افت سطح تریپ تانک را کنترل می کند تا مطمئن‬
‫شود که طبق میزان محاسبه شده است‪ .‬هر از گاهی حفار باید گل به داخل تریپ تانک منتقل کند‪ ،‬تا این مخزن‬
‫کامال خالی نشود و بتواند چاه را پر کند‪.‬‬

‫برای لوله باال‪ ،1‬تریپ شیت زیر را تکمیل کنید‪ .‬وقتی حجم تریپ تانک به کمتر از ‪ 5‬بشکه میرسد‪ 15 ،‬بشکه را‬
‫به آن انتقال دهید‪ .‬تریپ به ترتیب نشان داده شده می باشد‪.‬‬

‫;‪DP 1-5 = 465ft‬‬ ‫;‪DP 6-10 = 466ft‬‬ ‫;‪HWDP1 = 94ft‬‬ ‫;‪HWDP2 = 90ft‬‬
‫;‪DC1 = 90ft‬‬ ‫;‪DC2 = 88ft‬‬ ‫‪DC3 = 89ft‬‬

‫‪1‬‬
‫‪POOH‬‬
‫نظارت دقیق بر تریپ در لوله پایین و لوله باال یکی از وظایف کلیدی حفار است‪ .‬انجام محاسبات دشوار نیست‪ ،‬اما‬
‫دقت و واضح نوشتن مهم است‪.‬‬

‫وقتی به دکل برگشتید‪ ،‬به تعدادی تریپ شیت تکمیل شده نگاهی بیندازید‪ .‬از یکی از سرپرستان خود بخواهید‬
‫که نحوه عملکرد آن بر روی دکل شما را توضیح دهد‪ .‬ببینید چه اطالعاتی با مثالی که در اینجا استفاده کرده اید‬
‫متفاوت است‪.‬‬

‫اگر تا به حال این برگه را در دکل پر نکرده اید‪ ،‬یکی از آن را از حفار بگیرید و آن را برای یک تریپ واقعی کامل‬
‫کنید‪ .‬از یکی از سرپرستان خود بخواهید آن را بررسی کند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫محاسبات حجم در کیل شیت‬

‫نظارت دقیق تریپ در کنترل چاه مهم است‪ .‬اگر در جابهجایی یا پر شدن چاه در تریپ اشتباهی رخ دهد‪ ،‬ممکن‬
‫است کیک اتفاق بی افتد‪ .‬کیک زمانی است که سیال سازند (در بسیاری از موارد گاز) وارد دهانه چاه می شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Kill Sheet‬‬
‫هرچه کیک وارد شود‪ ،‬باید به بیرون از چاه ریخته شود‪ .‬برای به گردش درآوردن کیک باید بدانید که حجم های‬
‫رشته حفاری و فضای آنالوس شما چقدر است‪ .‬این کار را می توان همانطور که قبالً توضیح داده شد انجام داد‪ ،‬اما‬
‫روی دکل معموالً با استفاده از کیک شیت‪ 1‬انجام می شود‪.‬‬

‫شرکت شما یا کیک شیت مخصوص به خود را خواهد داشت یا از یکی از کیک شیت های استاندارد موجود‪ ،‬مانند‬
‫موارد ارائه شده توسط ‪ IADC‬یا ‪ IWCF‬استفاده خواهد کرد‪.‬‬

‫کیک شیت فرم ساده ای است که به شما کمک می کند تا حجم های رشته حفاری و فضای آنالوس چاه را مشخص‬
‫کنید‪ .‬تعداد استروک مورد نیاز برای به گردش درآوردن گل در بخش های مختلف چاه نیز معموالً بر روی کیک‬
‫شیت محاسبه می شود‪ .‬همچنین برای محاسبه برخی از محاسبات فشار استفاده می شود اما در این کتاب به آن‬
‫ها پرداخته نخواهد شد‪.‬‬

‫بر اساس قوانین بسیاری از شرکت ها باید در هر شیفت یک کیل شیت تا حدی آماده شود و در صورت وقوع کیک‬
‫آن را کامل نمود‪.‬‬

‫در حالی که کیک شیت ها ممکن است متفاوت به نظر برسند و به روشهای مختلفی طراحی شوند‪ ،‬اطالعات‬
‫کلیدی حجم روی همه آن ها یکسان خواهد بود‪ .‬چیزی که شما همیشه محاسبه خواهید کرد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫خروجی پمپ ثبت می شود و سپس می توانید استروک مورد نیاز برای هر بخش را محاسبه کنید‪ .‬اگر ریت کشتن‬
‫چاه را بدانید می توانید محاسبه کنید که این کار چقدر طول می کشد‪ .‬همه کیک شیت ها این محاسبات را دارا‬
‫هستند‪.‬‬

‫هنگامی که در مدرسه کنترل فوران چاه شرکت می کنید‪ ،‬باید یک کیک شیت را به عنوان بخشی از امتحان کتبی‬
‫نهایی تکمیل کنید و در بسیاری از موارد نیز باید یک برگه را برای امتحان عملی تکمیل کنید‪.‬‬

‫کیک شیت ترسی ندارد‪ ،‬به خصوص اگر تا اینجا به آنچه گفته شده توجه کرده باشید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Kick Sheet‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Kill Rate‬‬
‫اطالعات و یک برگه خالی برای تکمیل به شما داده می شود‪ .‬برای انجام محاسبات حجم‪ ،‬فقط باید دو جز کلیدی‬
‫اطالعات را برای هر بخش پیدا کنید‪:‬‬

‫‪-1‬طول چاه‬

‫‪-2‬ظرفیت لوله ها یا آنالوس‬

‫هنگامی که این اطالعات را به دست آوردید‪ ،‬به سادگی ارقام را در جای مناسب در کیک شیت قرار دهید‪ ،‬سپس‬
‫محاسبات را انجام دهید‪.‬‬

‫معموالً در ابتدا کمی حل مسئله خواهید داشت‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬معموالً طول لوله حفاری به شما داده نمی شود‪،‬‬
‫اما عمق اندازه گیری شده چاه (‪ )MD1‬و طول ‪ HWDP‬و کالر به شما داده می شود‪.‬‬

‫همین امر در مورد طول فضاهای آنالوس نیز صدق می کند که باید آن ها را از اطالعات داده شده به دست آورید‪.‬‬
‫برخی از کیک شیت ها دارای شماتیک چاه برای کمک به این امر هستند‪ .‬اگر شما آن را در کیک شیت خود‬
‫نداشتید‪ ،‬یک شماتیک چاه را روی کاغذ بکشید‪.‬‬

‫محاسبات حجم را در کیک شیت مقابل کامل کنید‪:‬‬

‫‪Well Measured Depth = 13,783 ft‬‬

‫‪Drill Pipe Capacity = 0.01776 bbl/ft‬‬
‫‪HWDP Capacity = 0.0087 bbl/ft; Length = 728 ft‬‬
‫‪Drill Collars Capacity = 0.0061 bbl/ft; Length = 534 ft‬‬
‫;‪Shoe Measured Depth = 8,776 ft‬‬
‫‪DP-Csg Annular Capacity = 0.0502 bbl/ft‬‬
‫‪DP-OH Annular Capacity = 0.0459 bbl/ft‬‬
‫‪DC-OH Annular Capacity = 0.0322 bbl/ft‬‬
‫‪Pump Output = 0.117 bbl/stk‬‬
‫‪Pump Kill Rate will be 35 spm‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Measured Depth‬‬
‫سعی کنید یک کپی از نوع دیگری از کیک شیت را در دست داشته باشید که در دکل شما استفاده می شود و‬
‫محاسبات حجم را با استفاده از همین داده ها تکمیل کنید‪.‬‬

‫ببینید تفاوت ها کجا هستند اما می ببینید که محاسبات اصلی در هر دو نوع کیک شیت یکسان است‪ .‬دانستن‬
‫این بدان معنی است که می توانید محاسبات خود را به سرعت از یک کیک شیت به کیک شیت دیگر تغییر دهید‪،‬‬
‫تنها کاری که باید انجام دهید این است که جای صحیح محاسبات را در برگه جدید پیدا کنید‪.‬‬

‫دوباره زمان آزمون فرا رسیده است‪ .‬این فصل در مورد حجم و برخی از محاسبات مربوط به حجم ها بوده است‪.‬‬
‫موضوعات شامل‪:‬‬

‫حجم مخازن گل‬

‫حجم چاه‬
‫ظرفیت و حجم رشته حفاری‬
‫ظرفیت و حجم آنالوس‬
‫خروجی پمپ‬
‫استروک و زمان‬
‫سرعت در آنالوس‬
‫محاسبات تریپ شیت‬

‫محاسبات حجم در کیک شیت‬

‫اکنون بسیاری از این مهارت ها مورد آزمایش قرار خواهند گرفت‪ .‬اگر در مورد هر یک از موضوعات مطمئن نیستید‪،‬‬
‫قبل از شروع آزمون به دروس گذشته نگاهی بیندازید‪ .‬تمام فرمول های مورد نیاز ارائه می شوند‪ ،‬بنابراین نیازی‬
‫به حفظ کردن آن ها نیست‪.‬‬

‫قبل از شروع‪ ،‬ماشین حساب‪ ،‬قلم و کاغذ و یک فضای خالی روی میز خود آماده کنید‪ .‬کمی استراحت کنید سپس‬
‫شروع کنید‪ .‬پاسخهای تشریحی در انتهای آزمون آورده شده اند‪ ،‬اما قبل از اینکه به آن ها نگاه کنید‪ ،‬آزمون را‬
‫تمام کنید‪.‬‬

‫به یاد داشته باشید‪ ،‬همه چیز را یادداشت کنید و عجله نکنید‪ -‬محدودیت زمانی وجود ندارد‪.‬‬
 ‫آزمون پایان فصل‬

:‫با استفاده از داده ها و فرمول های زیر موارد زیر را کامل کنید‬

.‫) کیک شیت مقابل را پر کنید‬1

.‫ سرعت فضای آنالوس را بدست آورید‬DP-Csg ‫ و‬DC-OH, DP-OH ‫) در فضای حلقوی مقاطع‬2
.‫ فوتی لوله حفاری چه مقدار گل به تریپ تانک منتقل می کند‬92 ‫) هر استند‬3
.‫) ظرفیت تریپ تانک را محاسبه کنید‬4

:‫پاسخ ها به صورت زیر گرد شوند‬

Capacities (bbl/ft) - 5 decimal places; Volume (bbl) 2 decimal places

Pump Output (bbl/stk) - 3 decimal places Strokes - whole strokes
Pump Output (bbl/min) - 2 decimal places Time (min) - whole minutes
Annular Velocity (ft/min) - whole ft/min

Well Measured Depth = 9,224 ft

Drill Pipe ID = 4.408"; Displacement = 0.0059 bbl/ft,
HWDP ID = 31/4"; Length = 566 ft
Drill Collar OD = 83/4"; ID = 2.8125"; Length = 442 ft
Shoe Measured Depth = 5,445 ft;
DP-Csg Annular Capacity = 0.1304 bbl/ft
DP-OH Annular Capacity = 0.1215 bbl/ft
Open Hole ID = 121/4"
Triplex Pump with 12" stroke, ID of 61/4" & 96% efficiency
Pump Kill Rate will be 30 spm
Trip Tank Dimensions: L = 4ft; W = 4ft; D = 10ft
String Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4
Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4
Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3
Pump Output (bbl/min) = Pump Output (bbl/stk) x SPM
Annular Velocity (ft/min) = Pump Output (bbl/min) ÷ Annular Capacity (bbl/ft)
Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft)
Square-sided Tank Volume (bbl) = Length (ft) x Width (ft) x Depth (ft) x 0.1781
 ‫پاسخ‬

‫‪ )1‬قبل از تکمیل کیک شیت‪ ،‬باید برخی از دادههای موجود در آن را محاسبه کنید‪ .‬اطالعاتی که برای‬
‫محاسبه کردن نیاز دارید عبارتند از‪:‬‬

‫خروجی پمپ‬
‫ظرفیت تمام لوله ها‬
‫کالر در قسمت حفره باز برای پیدا کردن ظرفیت فضای آنالوس‬

‫‪Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3 x 96%‬‬

‫‪= 6.252 ÷ 1029.4 x 3 x 96% = 0.109 bbl/stk‬‬
‫به یاد داشته باشید زمانی که طول استروک ‪ 12‬اینچ یا ‪ 1‬فوت است‪ ،‬نیازی به ضرب در طول استروک ندارید‪.‬‬

‫‪String Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪Drill pipe capacity = 4.4082 ÷ 1029.4 = 0.01888 bbl/ft‬‬
‫‪HWDP capacity = 3.252 ÷ 1029.4 = 0.01026 bbl/ft‬‬

‫‪Drill collar capacity = 2.81252 ÷ 1029.4 = 0.00768 bbl/ft‬‬

‫‪Annular Capacity (bbl/ft) = (D2- d2) ÷ 1029.4‬‬

‫‪= (12.252- 8.752) ÷ 1029.4 = 0.0714 bbl/ft‬‬
 )2

Annular Velocity (ft/min) = Pump Output (bbl/min) ÷ Annular Capacity (bbl/ft)

Pump Output (bbl/min) = Pump Output (bbl/stk) x SPM
= 0.109 x 30 = 3.27 bbl/min
Annular Velocity DC-OH = 3.27 ÷ 0.0714 = 46 ft/min

Annular Velocity DP-OH = 3.27 ÷ 0.1215 = 27 ft/min

Annular Velocity DP-Csg = 3.27 ÷ 0.1304 = 25 ft/min

Volume (bbl) = Capacity (bbl/ft) x Length (ft)

= 0.0059 x 92 = 0.54 bbl

)3

Square-sided Tank Volume (bbl) = Length (ft) x Width (ft) x Depth (ft) x 0.1781
= 4 x 4 x 10 x 0.1781
= 28.5 bbl
 ‫حرف آخر‬

‫به پایان فصل دوم رسیدید‪ .‬خسته نباشید‪.‬‬

‫اکنون در نیمه راه کتاب هستید‪ ،‬که خبر خوبی است‪.‬‬
‫این فصل مهارتهای محاسبه را که در فصل اول آموختهاید را به چالش کشید و به شما نشان داد که چگونه‬
‫آنها را برای تعدادی از محاسبات مختلف حجم اعمال کنید‪.‬‬
‫اکنون میدانید که حجمها چگونه محاسبه می شوند و در صورت نیاز‪ ،‬آن ها را خیلی سریع محاسبه می کنید‪.‬‬
‫فصل بعدی شما را با محاسبات فشار آشنا می کند‪.‬‬
‫برخی از اصطالحات جدید وجود خواهد داشت اما برخی از اصطالحات آشنا نیز وجود خواهد داشت‪.‬‬
‫قبل از شروع فصل بعدی استراحت کنید‪ ،‬البته نه خیلی زیاد‪.‬‬
 ‫فصل ‪3‬‬

‫محاسبات فشار‬

‫به فصل سوم کتاب مقدمه بر محاسبات کنترل چاه برای عملیات حفاری خوش آمدید‪ .‬این فصل شما را با فشار و‬
‫بسیاری از محاسبات مربوط به فشار آشنا می کند‪ ،‬مثل همیشه آموزش در هر مبحث به صورت مرحله به مرحله‬
‫و آسان صورت می گیرد و بعد از یادگیری هر مفهوم به مبحث بعدی پرداخته می شود‪.‬‬

‫موضوعات عبارتند از‪:‬‬

‫•گرادیان فشار‬
‫•فشار هیدرواستاتیک‬
‫•فشار در گردش گل‬
‫•تغییر سرعت پمپ‬
‫•تغییر وزن گل‬
‫•مقاومت سازند‬
‫•محاسبات فشار در تریپ‬

‫مثل همیشه برای اتمام فصل یک آزمون آخر فصل وجود دارد که می توانید خود را بسنجید‪.‬‬

‫اکنون در نیمه راه هستید و بر محاسبات مسلط هستید‪ .‬این فصل فقط به معرفی چند موضوع جدید می پردازد‪.‬‬

‫در فصل قبل به محاسبات حجم در یک چاه نگاهی داشتیم‪ .‬شما می توانید محاسبه کنید که چقدر گل برای پر‬
‫کردن رشته و فضای آنالوس الزم است‪ .‬این بار به فشاری که گل در چاه وارد می کند می پردازیم‪.‬‬

‫این فصل دقیقاً مانند دو فصل اول تنظیم شده است‪ .‬تعدادی درس وجود دارد که یک موضوع را تشکیل می دهد‪.‬‬
‫طول هر درس بیش از دو صفحه نخواهد بود‪ ،‬به این معنی که شما همیشه یک درس کامل برای مشاهده دارید و‬
‫برای تکمیل یادگیری یک موضوع نیازی به ورق زدن ندارید‪.‬‬

‫مثال های حل شدهای وجود دارد که می توانید با استفاده از ماشینحساب خود روش حل آن هارا متوجه شوید‪.‬‬
‫تعدادی سوال نیز برای شما وجود دارد که خودتان را بیازمایید‪ .‬همه آن ها را حل کنید‪.‬‬

‫برای هر سؤال پاسخهای تشریحی وجود دارد ‪ -‬قبل از دیدن پاسخها‪ ،‬حتماً سؤاالت را خودتان حل کنید‪.‬‬
‫هنگام انجام محاسبات به یاد داشته باشید که آن ها را یادداشت کنید‪ ،‬همه چیز را واضح نوشته و مشخص کنید‪.‬‬
‫تمام مراحل یک محاسبه از جمله پاسخ نهایی را با واحد صحیح آن بنویسید‪.‬‬

‫زمانی که این فصل را کامل کردید‪ ،‬برای فصل چهارم که به محاسبات حجم و فشار در شرایط کنترل چاه می‬
‫پردازد‪ ،‬آماده خواهید بود‪ .‬شما فقط در صورتی قادر به انجام این کار خواهید بود که‪:‬‬

‫عجله نکنید‪ .‬از هیچ موضوعی نخوانده نگذرید‪ .‬کلمه به کلمه کتاب را بخوانید‪ .‬همه محاسبات را انجام دهید‪.‬‬

‫مرور‬

‫قبل از شروع محاسبات فشار‪ ،‬ارزش آن را دارد که به سرعت مطالبی را که در فصل دوم آموختید‪ ،‬مرور کنید‪.‬‬
‫موضوعات تحت پوشش شامل‪:‬‬

‫حجم مخازن گل‬

‫حجم چاه‬

‫ظرفیت و حجم رشته حفاری‬

‫ظرفیت و حجم فضای آنالوس‬

‫خروجی پمپ‬

‫استروک و زمان‬

‫سرعت فضای آنالوس‬

‫محاسبات تریپ شیت‬

‫محاسبات حجم در کیل شیت‬

‫وقت آن است که دوباره از ماشین حساب استفاده کنیم‪ .‬در اینجا یک سوال برای گرم کردن شما وجود دارد‪.‬‬

‫چه مدت طول می کشد تا گل از سطح به مته برسد؟‬

‫‪String Capacity (bbl/ft) = d2 (in) ÷ 1029.4‬‬

‫‪Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3‬‬
‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬
‫)‪Time (min) = Strokes ÷ Pump Speed (spm‬‬
Well Measured Depth = 8,745 ft
Drill Pipe ID = 4.276"; Displacement = 0.0059 bbl/ft
HWDP ID = 31/4"; Length = 612 ft
Drill Collar OD = 83/4"; ID = 2.75"; Length = 442 ft
Triplex Pump with 12" stroke, ID of 6" & 98% efficiency
Pump speed = 65 spm

.‫ رقم اعشار گرد کنید‬2 ‫ رقم اعشار و حجم را تا‬3 ‫ خروجی را تا‬، ‫ رقم اعشار‬4 ‫ظرفیت ها را تا‬

Pump Output (bbl/stk) = d2 (in) ÷ 1029.4 x stroke length (ft) x 3

‫‪= 62 ÷ 1029.4 x 3‬‬
‫‪= 0.105 bbl/stk‬‬
‫‪= 0.105 x 98%‬‬
‫‪= 0.103 bbl/stk‬‬
‫)‪Strokes = Volume (bbl) ÷ Pump Output (bbl/stk‬‬
‫‪= 146.37 ÷ 0.103‬‬
‫‪= 1,421 stk‬‬
‫)‪Time (min) = Strokes ÷ Pump Speed (spm‬‬
‫‪= 1,421 ÷ 65‬‬
‫‪= 22 min‬‬

‫امیدوارم هیچ مشکلی با این سوال نداشته باشید‪.‬‬

‫به یاد داشته باشید که قبل از برداشتن ماشین حساب داده ها را یادداشت کنید‪ .‬این به شما این امکان را می دهد‬
‫که قبل از حل مسئله محاسبات را برنامه ریزی کنید‪.‬‬

‫محاسبات را به صورت مرحله به مرحله انجام دهید تا به شفافیت آن ها کمک کند‪ .‬زیر پاسخ های کلیدی خط‬
‫بکشید تا آن ها را در صفحه برجسته کنید و یک خط زیر محاسبات تکمیل شده بکشید‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫گرادیان فشار‬

‫و باالخره رسیدیم به فشار‪ .‬فشار در حفاری بسیار مهم است‪ .‬باید فشار کافی ستون گل در چاه داشته باشید تا از‬
‫جریان یافتن چاه جلوگیری کنید‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬باید اطمینان حاصل کنید که فشار زیادی به چاه وارد نمیکنید‪،‬‬
‫زیرا ممکن است باعث شکسته شدن سازند‪ 2‬شود‪.‬‬

‫فشار میزان نیرویی است که توسط هر چیز بر سطح یک چیز وارد می شود‪ .‬در این فصل به طور عمده به بررسی‬
‫میزان فشار گل حفاری در کف چاه خواهیم پرداخت‪ .‬در حفاری فشار بر حسب پوند بر اینچ مربع (‪ )psi‬بیان می‬
‫شود‪.‬‬

‫قبل از اینکه به یک چاه نگاه کنیم‪ ،‬بیایید نگاهی به نحوه اندازه گیری فشار بیاندازیم‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Pressure Gradiant‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Formation‬‬
 ‫اگر مکعبی داشته باشیم که از هر طرف ‪ 1‬فوت باشد حجم آن ‪ 1‬فوت مکعب خواهد بود‪.‬‬

‫‪1ft x 1ft x 1ft = 1 ft3‬‬

‫‪ 7.48‬گالن در ‪ 1‬فوت مکعب وجود دارد‪ .‬ما این را از اندازه گیری می دانیم‪.‬‬

‫اگر این مکعب با گلی پر شده باشد که وزن آن ‪ 1‬پوند در هر گالن (‪ )ppg 1‬باشد‪ ،‬پس ما ‪ 7.48‬پوند خواهیم‬
‫داشت که به کف مکعب وارد می شود‪.‬‬

‫مساحت کف مکعب ‪ 1‬فوت مربع است‪:‬‬

‫‪1ft x 1ft = 1 ft2‬‬

‫این به این معنی است که ‪ 7.48‬پوند به کف مکعب با مساحت ‪ ft2 1‬وارد می شود‪.‬‬

‫در حفاری ما فشار را به صورت پوند بر اینچ مربع (‪ )psi‬بیان می کنیم نه پوند بر فوت مربع‪.‬‬

‫‪ 144‬اینچ مربع در یک فوت مربع وجود دارد ‪12" x 12" = 144 in2 -‬‬

‫فشار وارد بر کف این مکعب عبارت است از‪:‬‬

‫‪ 7.48‬پوند در هر ‪ 144‬اینچ مربع‬

‫که با انجام تقسیم خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪7.48 ÷ 144 = 0.05194 psi‬‬

‫این عدد مهم در کنترل چاه به ‪ 0.052‬گرد می شود‪.‬‬

‫‪ 0.052‬فشاری است که بر حسب ‪ psi‬توسط ستون گلی به ارتفاع یک فوت که ‪ ppg1‬وزن دارد‪ ،‬وارد می شود‪.‬‬

‫این گرادیان فشارگلی با وزن ‪ ppg 1‬است‪.‬‬

‫گرادیان فشار میزان تغییر فشار در هر فوت است و به صورت ‪ psi‬در فوت (‪ )psi/ft‬بیان می شود‪.‬‬

‫شما دیدید که ستون گل به ارتفاع ‪ 1‬فوت با وزن ‪ 0.052 psi ppg 1‬فشار وارد می کند‪ .‬بنابراین می توان‬
‫گفت که گرادیان فشار گل ‪ ppg1‬برابر است با‪:‬‬

‫‪1 x 0.052 = 0.052 psi/ft‬‬

‫‪ 0.052‬به عنوان یک ثابت برای محاسبه گرادیان فشار برای سیاالت با وزن گل مختلف با استفاده از فرمول زیر‬
‫استفاده می شود‪:‬‬

‫‪Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫گرادیان فشار بسته به وزن گل‪ ،‬میزان تغییر فشار در هر فوت است‪.‬‬

‫گرادیان فشار گل ‪ ppg1‬برابر است با‪:‬‬

‫‪Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫‪= 1 x 0.052‬‬
‫‪= 0.052 psi/ft‬‬
‫از این فرمول می توان برای تبدیل هر وزن گل به گرادیان فشار استفاده کرد‪.‬‬

‫اگر وزن گل ‪ ppg9‬بود‪ ،‬گرادیان فشار چقدر خواهد بود؟‬

‫‪Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫‪= 9 x 0.052‬‬
‫‪= 0.468 psi/ft‬‬
‫این بدان معناست که هر فوت گل با وزن ‪ ppg 9‬فشاری معادل ‪ psi 0.468‬بر کف چاه وارد می کند‪ .‬بیایید این‬
‫موضوع را بررسی کنیم‪.‬‬

‫اگر یک فوت مکعب (یا ‪ 7.48‬گالن) گل ‪ ppg9‬داشته باشیم‪ ،‬وزن آن خواهد بود‪:‬‬

‫‪9 ppg x 7.48 gal = 67.32 pounds‬‬

‫‪ 67.32‬پوند در ‪ 144‬اینچ مربع وارد می شود‪:‬‬

‫‪67.32 ÷ 144 = 0.4675 psi‬‬

‫که ما می توانیم آن را گرد کنیم‪0.468 psi/ft :‬‬

‫برای تبدیل وزن گل با واحد ‪ ppg‬به گرادیان فشار با واحد ‪ ،psi/ft‬وزن گل را در ثابت ‪ 0.052‬ضرب کنید که با‬
‫فرمول نشان داده شده است‪:‬‬

‫‪Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫چگونه گرادیان فشار با واحد ‪ psi/ft‬را به وزن گل با واحد ‪ ppg‬تبدیل می کنید؟‬
‫در فصل یک یاد گرفتید که با جا به جا کردن اعداد یا پارامتر ها از یک طرف تساوی به طرف دیگر‪ ،‬یک فرمول را‬
‫بازنویسی کنید‪ .‬وقتی چیزی را از یک طرف به طرف دیگر میبرید‪ ،‬باید عکس عملیات آن را انجام دهید‪.‬‬

‫در اینجا ثابت ‪ 0.052‬باید به طرف دیگر منتقل شود بنابراین شما باید بر ‪0.052‬در سمت جدید تقسیم کنید‪.‬‬
‫فرمول به صورت زیر تغییر می کند‪:‬‬

‫‪Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫یا )‪Pressure Gradient (psi/ft) ÷ 0.052 = Mud Weight (ppg‬‬

‫‪Mud Weight (ppg) = Pressure Gradient (psi/ft) ÷ 0.052‬‬

‫وزن گل و گرادیان فشار قابل تبدیل به هم هستند‪ ،‬اگر یکی را داشته باشید‪ ،‬می توانید دیگری را بدست آورید‪،‬‬
‫به سادگی با ضرب یا تقسیم بر ‪.0.052‬‬

‫به سواالت زیر پاسخ دهید‪:‬‬

‫‪ )1‬گرادیان فشار گل با وزن ‪ ppg 11.5‬را حساب کنید‪.‬‬

‫‪ )2‬وزن گل با گرادیان فشار ‪ 0.7 psi/ft‬را بدست آورید‪.‬‬
‫‪ )3‬گرادیان فشار گل با وزن ‪ ppg 15.3‬را حساب کنید‪.‬‬
‫‪ )4‬وزن گل با گرادیان فشار ‪ 0.465 psi/ft‬را بدست آورید‪.‬‬

‫وزن گل را تا دو رقم اعشار و گرادیان فشار را تا چهار رقم اعشار گرد کنید‪.‬‬

‫پاسخ‬

‫‪1) Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫‪= 11.5 x 0.052 = 0.598 psi/ft‬‬
‫‪2) Mud Weight (ppg) = Pressure Gradient (psi/ft) ÷ 0.052‬‬
‫‪= 0.7 ÷ 0.052 = 13.46 ppg‬‬
‫‪3) Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬
‫‪= 15.3 x 0.052 = 0.7956 psi/ft‬‬
‫‪4) Mud Weight (ppg) = Pressure Gradient (psi/ft) ÷ 0.052‬‬
‫‪= 0.465 ÷ 0.052 = 8.94 ppg‬‬

‫دانستن رابطه بین وزن گل و گرادیان فشار مهم است‪ .‬شما باید بتوانید بدون نگاه کردن به فرمول‪ ،‬یکی را به‬
‫دیگری و بالعکس تبدیل کنید‪.‬‬

‫هر بار که وزن گل را می بینید‪ ،‬آن را در ‪ 0.052‬ضرب کنید تا گرادیان فشار را بدست آورید‪.‬‬

‫هر بار که گرادیان فشار را می بینید‪ ،‬آن را بر ‪ 0.052‬تقسیم کنید تا وزن گل را بدست آورید‪.‬‬

‫برای واحدهای مختلف وزن گل و گرادیان فشار‪ ،‬ثابت های متفاوتی وجود دارد‪ .‬در این کتاب ما فقط از واحدهای‬
‫رایج در حفاری‪ ppg ،‬برای وزن گل‪ ،‬و ‪ psi/ft‬برای گرادیان فشار و ثابت ‪ 0.052‬استفاده می کنیم‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫فشار هیدروستاتیک‬

‫اگر گرادیان فشار گل را بدانید و بدانید که چند فوت گل دارید‪ ،‬میتوانید کل فشاری را که گل به کف وارد میکند‬
‫را محاسبه کنید‪.‬‬

‫گلی که ‪ ppg11.5‬وزن دارد‪ ،‬دارای گرادیان فشار‪11.5 x 0.052 = 0.598 psi/ft :‬‬

‫هر فوت از این گل فشار ‪ psi 0.598‬وارد می کند‪.‬‬

‫اگر دو فوت از این گل وجود داشته باشد فشاری که وارد می کند برابر است با‪:‬‬

‫‪0.598 psi per foot x 2 feet = 1.196 psi‬‬

‫اگر‪ 9500‬فوت از این گل وجود داشته باشد فشاری که وارد می کند برابر است با‪:‬‬

‫‪0.598 psi per foot x 9,500 feet = 5,681 psi‬‬

‫این فشار به عنوان فشار هیدرواستاتیک شناخته می شود‪ .‬فشاری است که ستون سیال (هیدرو) بر کف چاه زمانی‬
‫که حرکت نمی کند (استاتیک) وارد می کند‪.‬‬

‫می توانید فشار هیدرواستاتیک را به صورت زیر محاسبه کنید‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Pressure Gradient (psi/ft) x Depth (ft‬‬

‫ستون های گل زیر چه فشار هیدرواستاتیکی (به نزدیک ترین عدد کامل گرد کنید) اعمال خواهند کرد؟‬

‫‪1‬‬
‫‪Hydrostatic Pressure‬‬
1) Pressure Gradient = 0.465 psi/ft; Depth = 12,000 ft
2) Pressure Gradient = 0.759 psi/ft; Depth = 14,850 ft
3) Pressure Gradient = 0.55 psi/ft; Depth = 9,720 ft
4) Pressure Gradient = 0.6812 psi/ft; Depth = 11,640 ft

‫پاسخ‬

Hydrostatic Pressure (psi) = Pressure Gradient (psi/ft) x Depth (ft)

1) 0.465 x 12,000 = 5,580 psi
2) 0.759 x 14,850 = 11,271 psi

3) 0.55 x 9,720 = 5,346 psi

4) 0.6812 x 11,641 = 7,930 psi

: ‫همانطور که مشاهده کردید فشار هیدرواستاتیک را می توان با استفاده از فرمول زیر بدست آورد‬

Hydrostatic Pressure (psi) = Pressure Gradient (psi/ft) x Depth (ft)

:‫شما همچنین یک فرمول برای گرادیان فشار دارید‬

Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052

‫ به جای گرادیان فشار استفاده کنید تا فرمول‬،‫ در فرمول فشار هیدرواستاتیک‬0.052 ‫می توانید از وزن گل و‬
:‫دیگری برای فشار هیدرواستاتیک به شما ارائه دهد‬

Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x Depth (ft)

‫فشار هیدرواستاتیک توسط ستونی از گل در یک چاه اعمال می شود‪ .‬اگر وزن گل را تغییر دهید‪ ،‬فشار‬
‫هیدرواستاتیک تغییر خواهد کرد‪ .‬اگر گل سنگین تری داشته باشید‪ ،‬فشار بیشتری به کف چاه وارد می کند و اگر‬
‫گل سبک تری داشته باشید‪ ،‬فشار کمتری به کف چاه وارد می شود‪.‬‬

‫اگر عمق یا طول ستون گل را تغییر دهید‪ ،‬فشار نیز تغییر خواهد کرد‪ .‬اگر عمق گل بیشتری داشته باشید‪ ،‬فشار‬
‫بیشتری خواهید داشت و اگر عمق کمتری داشته باشید فشار کمتری خواهید داشت‪.‬‬

‫اما منظور از عمق چیست؟‬

‫شما می توانید دو عمق مختلف در یک چاه داشته باشید‪ .‬عمق اندازه گیری شده (‪ )MD1‬که طول حفاری شده‬
‫چاه از نظر فیزیکی از سطح تا مته است‪ .‬همچنین عمق دیگری به نام عمق عمودی واقعی (‪ )TVD2‬وجود دارد‬
‫که میزان عمق چاه در یک خط عمودی مستقیم از سطح به مته است‪.‬‬

‫فشار تابعی از عمق عمودی واقعی است‪.‬‬

‫از عمق اندازه گیری شده برای اندازه گیری حجم ها همانطور که در‬
‫فصل دو دیدید استفاده می شود‪.‬‬

‫از عمق عمودی واقعی (‪ )TVD‬برای همه محاسبات فشار استفاده می‬
‫شود‪.‬‬

‫فشار وابسته به طول چاه که همان عمق اندازه گیری شده (‪ )MD‬است نمی باشد بلکه فقط تحت تأثیر میزان‬
‫عمق عمودی واقعی (‪ )TVD‬است‪.‬‬

‫شکل نهایی فرمول فشار هیدرواستاتیک عبارت است از‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫این فرمول زیربنای بسیاری از فرمول های دیگر است که با فشار در چاه سروکار دارند‪.‬‬

‫فشار هیدرواستاتیک تابعی از وزن گل و عمق عمودی واقعی است و با فرمول باال بیان می شود‪.‬‬

‫فشار هیدرواستاتیک در چاهی که دارای عمق ‪ TVD 10000‬فوت و از گل ‪ ppg 10‬پر است چقدر است؟‬

‫‪1‬‬
‫‪Measured depth‬‬
‫‪2‬‬
‫‪True vertical depth‬‬
‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬
‫‪= 10 x 0.052 x 10,000‬‬
‫‪= 5,200 psi‬‬
‫حجم چاه بر فشار هیدرواستاتیک تأثیر نمی گذارد‪ .‬اگر چاه ها با گل یکسان پر شده باشند و عمق عمودی واقعی‬
‫آن ها یکسان باشد فشار در کف سه چاه زیر دقیقاً یکسان خواهد بود‪ .‬این موضوع بسیار مهم است‪.‬‬

‫‪Hydrostatic Pressure (psi) = 10 x 0.052 x 10,000 = 5,200 psi‬‬

‫بیایید خالصه ای از آنچه تاکنون در مورد فشار آموخته اید مرور کنیم‪.‬‬

‫گرادیان فشار میزان فشاری است که با هر فوت تغییر می کند و با واحد ‪ psi/ft‬بیان می شود‪.‬‬

‫گرادیان فشار گل ‪ psi/ft 0.052 ppg 1‬است‪.‬‬

‫‪ 0.052‬یک ثابت مهم است که در محاسبات فشار استفاده می شود‪.‬‬

‫فرمول محاسبه گرادیان فشار برای هر وزن گل به صورت زیر است‪:‬‬

‫‪Pressure Gradient (psi/ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬

‫فشار هیدرواستاتیک فشاری است که ستونی از سیال در حالت سکون وارد به کف چاه می کند‪.‬‬

‫فرمول اصلی فشار هیدرواستاتیک عبارت است از‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

 :‫همچنین می توانید از فورمول زیر استفاده کنید‬

Hydrostatic Pressure (psi) = Pressure Gradient (psi/ft) x TVD (ft)

.‫) و حجم چاه بر فشار هیدرواستاتیک تأثیر نمی گذارد‬MD( ‫عمق اندازه گیری شده‬

.‫فشار هیدرواستاتیک فقط تحت تأثیر وزن گل و عمق عمودی واقعی ستون گل است‬

.‫فشار هیدرواستاتیک بر کف چاه های زیر را محاسبه کنید‬

1) Mud weight = 13.4 ppg; TVD = 11,456 ft

2) Mud gradient = 0.6656 psi/ft; MD = 13,789 ft; TVD = 12,345 ft
3) TVD = 6,356 ft; MD = 6,356 ft; Mud Weight = 9.7 ppg
4) MD = 17,333 ft; Mud Gradient = 0.7696 psi/ft; TVD = 16,887 ft
.‫جواب ها را به نزدیک ترین عدد کامل گرد کنید‬

‫پاسخ‬

Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft)

‫یا‬

Hydrostatic Pressure (psi) = Pressure Gradient (psi/ft) x TVD (ft)

1) Hydrostatic Pressure (psi) = 13.4 x 0.052 x 11,456

= 7,983 psi
2) Hydrostatic Pressure (psi) = 0.6656 x 12,345 (TVD Remember)
= 8,217 psi
3) Hydrostatic Pressure (psi) = 9.7 x 0.052 x 6,356
= 3,206 psi
4) Hydrostatic Pressure (psi) = 0.7696 x 16,887
= 12,996 psi
 ‫در حال حاضر ممکن است وسوسه شده باشید برخی از اصول محاسباتی را که در فصل اول آموخته اید کنار‬
‫بگذارید‪ .‬ممکن است با خود فکر کنید‪:‬‬

‫"این محاسبات آسان است چرا این همه زحمت نوشتن به خودم بدهم؟ می توانم آن ها را مستقیماً در ماشین‬
‫حساب انجام دهم‪".‬‬

‫به نوشتن هر محاسبه به صورت کامل همراه با پاسخ و واحد آن که زیرشان خط کشیده اید ادامه دهید‪.‬‬

‫به جدا کردن هر سوال در صفحه ادامه دهید‪.‬‬

‫در این روش احتمال اشتباه بسیار کم است ‪ -‬چرا می خواهید آن را عوض کنید؟‬

‫تغییرات در فرمول فشار هیدروستاتیک‬

‫در فصل یک این کتاب‪ ،‬شما به بازنویسی فرمول ها مسلط شدید‪ ،‬بنابراین این بخش بسیار آسان خواهد بود‪.‬‬

‫فرمول فشار هیدرواستاتیک دارای یک ثابت و سه متغیر است‪:‬‬

‫شکل استاندارد فرمول‪ ،‬که در باال نشان داده شده است‪ ،‬به شما امکان می دهد در صورتی که وزن گل و عمق‬
‫عمودی واقعی را بدانید‪ ،‬فشار هیدرواستاتیک را بدست آورید‪.‬‬

‫اگر فشار هیدرواستاتیک و عمق عمودی واقعی را بدانید‪ ،‬میتوانید فرمول را بازنویسی کنید تا به شما امکان دهد‬
‫وزن گل را محاسبه کنید‪.‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫‪Hydrostatic Pressure (psi) ÷ TVD (ft) = Mud Weight (ppg) x 0.052‬‬
‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) ÷ TVD (ft) ÷ 0.052 = Mud Weight (ppg‬‬
‫که می توان آن را برای خواندن از چپ نوشت ‪:‬‬
‫‪Mud Weight (ppg) = Hydrostatic Pressure (psi) ÷ TVD (ft) ÷ 0.052‬‬

‫آیا می توانید فرمول فشار هیدرواستاتیک را برای بدست آوردن ‪ TVD‬بازنویسی کنید؟‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫پاسخ‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) ÷ Mud Weight (ppg) = 0.052 x TVD (ft‬‬
‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) ÷ Mud Weight (ppg) ÷ 0.052 = TVD (ft‬‬
‫‪which can be flipped to read‬‬
‫‪TVD (ft) = Hydrostatic Pressure (psi) ÷ Mud Weight (ppg) ÷ 0.052‬‬

‫اکنون فورمول فشار هیدرواستاتیک و دو فورمول بدست آمده از آن را دارید‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫‪Mud Weight (ppg) = Hydrostatic Pressure (psi) ÷ TVD (ft) ÷ 0.052‬‬
‫‪TVD (ft) = Hydrostatic Pressure (psi) ÷ Mud Weight (ppg) ÷ 0.052‬‬
‫می توانید از این فرمول ها برای انجام بیشتر محاسبات فشار استفاده کنید‪.‬‬

‫فورمول های نشان داده شده در باال فورمول های "ماشین حساب پسند" هستند‪ .‬بدان معنی که می توانید با‬
‫شروع از سمت چپ و انجام محاسبات به سمت راست حرکت کرده و محاسبه کامل را در ماشین حساب خود در‬
‫یک مرحله انجام دهید‪.‬‬

‫اگر فشار هیدرواستاتیک ‪ psi 5200‬و ‪ TVD 10000‬فوت باشد‪ ،‬وزن گل چقدر است؟‬

‫‪Mud Weight (ppg) = Hydrostatic Pressure (psi) ÷ TVD (ft) ÷ 0.052‬‬

‫‪= 5,200 ÷ 10,000 ÷ 0.052‬‬
‫با وارد کردن ‪ 5200‬شروع کنید و به سمت راست حرکت کنید‪ ،‬همه چیز را مطابق فرمول وارد کنید تا به آخر‬
‫برسید‪ ،‬سپس کلید = را بزنید تا پاسخ نهایی را دریافت کنید‪.‬‬
 ‫‪= 10 ppg‬‬
‫این دو شکل از فورمول گاهی اوقات به روش کمی متفاوت ارائه می شوند‪:‬‬

‫به نظر می رسد این شکل فورمول نویسی از نظر ریاضی روش صحیح تری برای نوشتن فرمول ها هستند‪ .‬شما‬
‫نحوه کار با فرمول هایی مانند این را در فصل اول یاد گرفتید‪ .‬هر شکلی از فورمول که به شما داده شود‪ ،‬پاسخ‬
‫یکسان خواهد بود‪.‬‬

‫مثال قبل با استفاده از شکل کسری فورمول به صورت زیر حل می شود‪:‬‬

‫موارد زیر را با استفاده از فرمول های باال حساب کنید‪:‬‬

‫‪1) What is TVD? Hydrostatic Pressure = 7,420 psi; Mud Weight = 11.3 ppg‬‬
‫‪2) What is Mud Weight? TVD = 7,845 ft; Hydrostatic Pressure = 4,680 psi‬‬
‫‪3) What is TVD? Mud gradient = 0.5616 psi/ft; Hydrostatic Pressure = 8,424‬‬
‫‪psi‬‬
 ‫پاسخ‬

‫‪ )3‬برای این سوال می توانید گرادیان فشار را با استفاده از فرمولی که قبال استفاده کردیم به وزن گل تبدیل کنید‬

‫به آنچه در زیر خط کسری در فرمول ‪ TVD‬وجود دارد نگاه کنید‪:‬‬

 ‫در این سوال می توانید ضرب دو عدد زیر خط کسری را با گرادیان فشار جایگزین کنید‪ .‬یعنی‪:‬‬

‫در ارتباط با فشار هیدرواستاتیک همه چیز کمی پیچیده شده است‪ .‬به نظر می رسد که ما فرمول های زیادی‬
‫داریم و بیش از یک راه برای یافتن پاسخ ها وجود داشته باشد‪ .‬چه زمانی از چه چیزی استفاده می کنید؟ چرا و‬
‫چگونه و کجا؟‬

‫فورمول فشار هیدرواستاتیک زیربنای بیشتر محاسبات کنترل چاه و بسیاری از محاسبات فشار مربوط به فشار‬
‫دهانه چاه است‪ .‬بله‪ ،‬چند روش مختلف برای نوشتن پارامتر ها در یک فرمول وجود دارد‪ .‬اما آیا واقعاً فورمولهای‬
‫مختلف زیادی وجود دارد‪ ،‬یا فقط روشهای متفاوتی برای مشاهده اطالعات اولیه یکسان وجود دارد؟‬

‫بیایید یک به یک به آن ها نگاه کنیم و با فرمول فشار هیدرواستاتیک شروع کنیم‪.‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫اولین کاری که در این فرمول انجام می دهید ضرب وزن گل در ‪ 0.052‬است‪ .‬این برابر با گرادیان فشار است‪.‬‬
‫اولین کاری که در این فرمول انجام می دهید‪ ،‬محاسبه گرادیان فشار است‪ .‬اگر آن را در تعداد کل فوت ضرب‬
‫کنید‪ ،‬فشار هیدرواستاتیک راخواهید داشت‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Pressure Gradient (psi/ft) x TVD (ft‬‬

‫پس آیا این فرمول ها واقعاً با یکدیگر متفاوت هستند؟ پاسخ باید یک نه قاطع باشد‪ .‬ممکن است به نظر برسد که‬
‫آن ها از اطالعات متفاوتی استفاده می کنند اما واقعاً این طور نیست‪.‬‬

‫به یاد داشته باشید‪ ،‬وزن گل و گرادیان فشار دو روش متفاوت برای بیان یک چیز هستند‪ .‬آن ها با ثابت ‪0.052‬‬
‫به یکدیگر مرتبط هستند‪ .‬اگر یکی را دارید پس دیگری را نیز دارید‪.‬‬

‫آنچه در اینجا دارید یک فرمول است که به دو شکل مختلف نشان داده شده است‪.‬‬
 ‫مهم است که رابطه بین وزن گل و گرادیان فشار را درک کنید‪.‬‬

‫حاال بیایید به بدست آوردن ‪ TVD‬نگاه کنیم‪.‬‬

‫ما داریم‪:‬‬

‫در اینجا اطالعات یکسان در هر دو فرمول استفاده می شود‪ .‬شما فرمول یکسانی را به دو روش مختلف نوشتهاید‬
‫که یکی از آن ها برای ماشین حساب مناسب است و دیگری از نظر ریاضی صحیحتر است‪.‬‬

‫فرمول ‪ TVD‬دیگری وجود دارد که مانند فرمول دوم باال است‪ ،‬ولی فقط یک مرحله محاسباتی در مخرج دارد و‬
‫‪ mud weight x 0.052‬بعنوان گرادیان فشار در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫در نهایت ما دو شکل فرمول برای محاسبه وزن گل داریم‪:‬‬

‫نکته اصلی این است که یک فرمول فقط مجموعه ای از دستورالعمل ها برای محاسبه است‪.‬‬

‫عبارت «فشار هیدرواستاتیک» را میتوان با کلمه «فشار» در این فرمولها جایگزین کرد که به شما امکان میدهد‬
‫از آن ها برای محاسبات فشار بدون استفاده از فشار هیدرواستاتیک استفاده کنید‪.‬‬
 ‫فشار در حالت گردش گل‬

‫تاکنون در این کتاب به شرایط هیدرواستاتیک نگاه کرده اید‪ .‬سیال هیدرواستاتیک حرکت نمی کند‪ .‬برای حفر‬
‫چاه باید گل را به گردش درآورید‪ .‬وقتی گل را به حرکت در می آورید‪ ،‬همه چیز تغییر می کند‪.‬‬

‫تصویر زیر یک چاه را نشان می دهد‪ ،‬شبیه به همان چیزی که در فصل دوم داشتید‪ ،‬اما با چند بخش اضافه شده‪.‬‬

‫اگر ‪ TVD‬چاه ‪ 10000‬فوت و پر از گل ‪ ppg 10‬باشد ‪ ،‬فشار هیدرواستاتیک در کف چاه به صورت زیر خواهد‬
‫بود ‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫‪= 10 x 0.052 x 10,000‬‬
‫‪= 5,200 psi‬‬
‫فشار هیدرواستاتیک که توسط ستون گل در این چاه اعمال می شود ‪ psi 5200‬است‪ .‬شما با استفاده از فرمول‬
‫آن را بدست آوردید‪.‬‬

‫اگر بتوانید یک فشارسنج در پایین چاه نصب کنید‪ ،‬فشاری را که به پایین چاه وارد می شود را اندازه گیری می‬
‫کند‪ .‬در حال حاضر آن فشار سنج ‪ psi 5200‬را نشان می دهد‪.‬‬

‫در حال حاضر‪ ،‬هر دو فشار هیدرواستاتیک و فشار ته چاه یکسان هستند ‪ -‬هر دو ‪ psi 5200‬هستند‪.‬‬
 ‫اگر وزن گل ‪ ppg 10‬و ‪ TVD‬چاه ‪ 10000‬فوت باقی بماند‪ ،‬فشار هیدرواستاتیک تغییر نخواهد کرد‪.‬‬

‫اما وقتی در حال گردش گل هستید‪ ،‬چه اتفاقی برای فشار ته چاه میافتد؟‬

‫ابتدا‪ ،‬بیایید پمپاژ را با ‪ 80‬استروک در دقیقه (‪ )spm‬شروع کنیم‪ .‬وقتی این اتفاق میافتد‪ ،‬گیج فشار پمپ دکل‬
‫را میبینید‪ ،‬مثالً ‪ .psi 2500‬این فشار حاصل اصطکاکی است که برای گردش گل در کل سیستم باید بر آن غلبه‬
‫کرد‪.‬‬
 ‫گیج فشار در ریگ فلور‪ 1‬مقدار کمتری نسبت به پمپ را نشان می دهد و گیج فشار در انتهای سیستم گردش‬
‫گل صفر خواهد بود‪.‬‬

‫فشار در نتیجه اصطکاک است زیرا گل در چرخه سیستم گل‪ ،‬گردش می کند‪ .‬در این مثال‪ ،‬کل فشار مورد نیاز‬
‫برای غلبه بر اصطکاک و رسیدن گل به کل سیستم ‪ psi 2500‬است (مقداری که می توانید روی گیج پمپ‬
‫بخوانید)‪.‬‬

‫این مقدار تالشی است که پمپ باید انجام دهد تا گل را به ریگ فلور برساند‪ ،‬به درون رشته حفاری ببرد‪ ،‬از مته‬
‫بیرون بیاورد و از مسیر فضای آنالوس آن را به سطح برساند‪.‬‬

‫هنگامی که گل به سطح برمی گردد‪ ،‬فشار گردشی دیگر وجود ندارد‪ .‬به همین دلیل است که گیج در انتهای‬
‫سیستم صفر را نشان می دهد (البته معموال در آن قسمت از دکل فشار سنج ندارید)‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Rig Floor‬‬
 ‫گیج روی ریگ فلور ‪ psi 2400‬را نشان می دهد‪ .‬این به شما چه می گوید؟‬

‫سه چیز را به شما می گوید‪:‬‬

‫‪ )1‬به شما می گوید که برای غلبه بر اصطکاک در مسیر سطحی و رساندن گل به ریگ فلور‪ psi 100 ،‬فشار الزم‬
‫است‪.‬‬

‫‪ )2‬به شما می گوید که ‪ psi 2400‬فشار الزم است تا بر اصطکاک غلبه کند و گل را در بقیه قسمت های سیستم‬
‫وارد کند‪.‬‬

‫‪ )3‬به شما می گوید که فشار گردشی برخالف جهت حرکت عمل می کند‪.‬‬

‫گیج ریگ فلور ‪ psi 2400‬و گیج پمپ ‪ psi 2500‬است‪ .‬گل از پمپ به ریگ فلور در حال حرکت است‪ ،‬فشار‬
‫مورد نیاز برای غلبه بر اصطکاک در خطوط سطحی (‪ )psi 100‬بر خالف جهت حرکت گل بر روی پمپ عمل می‬
‫کند‪.‬‬

‫این یک اصل مهم است‪ .‬فشار مورد نیاز برای غلبه بر اصطکاک گاهی اوقات به عنوان افت فشار گردش گل‪ 1‬نامیده‬
‫می شود‪.‬‬

‫فشار برای غلبه بر اصطکاک الزم است زیرا گل در چرخه سیستم گردش می کند‪ .‬شما می توانید تمام فشار مورد‬
‫نیاز برای گردش را بر روی گیج پمپ و هیچ مقدار از آن را در انتهای سیستم مشاهده کنید‪.‬‬

‫اگر فشار سنج را در هر نقطه ای از سیستم نصب کنید‪ ،‬می توانید فشار باقیمانده مورد نیاز برای غلبه بر اصطکاک‬
‫را اندازه گیری کنید‪ .‬این به شما می گوید که فشار گردشی برخالف جهت حرکت گل عمل می کند‪ .‬شما این‬
‫موضوع را در عمل در تفاوت فشار بین گیج پمپ و گیج ریگ فلور مشاهده کردید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪circulating pressure loss‬‬
‫اصطکاک در بخش های مختلف سیستم گردش متفاوت است‪ .‬شکل زیر نشان دهنده فشارهای اصطکاکی مختلف‬
‫است‪ .‬مقادیر مورد استفاده صرفا برای توضیح واقعیتی که در حال رخ دادن است هستند و لزوماً منعکس کننده‬
‫چیزی نیستند که ممکن است در یک چاه باشند‪.‬‬

‫اگر تمام مقادیر فشار اصطکاکی را با هم جمع کنید‪ ،‬با مقدار قرائت شده روی گیج پمپ برابر خواهند شد‪ ،‬این‬
‫فشار کل گردش است‪:‬‬

‫‪100 + 200 + 500 + 1400 + 300 = 2,500 psi‬‬

‫فشار بر خالف جهت حرکت عمل می کند‪ .‬گل در حال حرکت به سمت باال در آنالوس است‪ .‬این یعنی اصطکاک‬
‫در آنالوس در حال برگشت به پایین چاه است‪ .‬این اصطکاک اغلب افت فشار آنالوس )‪ (APL‬نامیده می شود‪.‬‬
 ‫قبل از شروع گردش‪ ،‬هر دو فشار ته چاهی و فشار هیدرواستاتیک برابر با ‪ psi 5200‬بودند‪:‬‬

‫‪10 x 0.052 x 10,000 = 5,200‬‬

‫وزن گل و ‪ TVD‬زمانی که پمپ کار می کند تغییر نمی کند‪ ،‬بنابراین فشار هیدرواستاتیک همچنان یکسان‬
‫است‪ .‬فشار هیدرواستاتیک همچنان به ته چاه وارد می شود‪.‬‬

‫افت فشار آنالوس (‪ )APL‬اکنون در ته چاه نیز تأثیر می گذارد‪.‬‬

‫فشار گردش ته چاه (‪ )BHCP‬را می توان با استفاده از فرمول زیر بدست آورد‪:‬‬

‫)‪BHCP (psi) = Hydrostatic Pressure in the Annulus (psi) + APL (psi‬‬

‫‪= 5,200 + 300 = 5,500 psi‬‬
‫هنگامی که شما در حال گردش هستید‪ ،‬فشار ته چاه به اندازه افت فشار آنالوس افزایش می یابد‪.‬‬

‫هنگامی که پمپ را خاموش می کنید‪ ،‬فشار ته چاه به اندازه ‪ APL‬کاهش می یابد‪.‬‬

‫همانطور که در زیر می بینید‪ ،‬فشار ته چاه به اندازه افت فشار آنالوس افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪ BHCP 5500 psi‬است‪ .‬این مقدار مجموع فشار هیدرواستاتیک گل و ‪ APL‬است‪.‬‬

 ‫برای ایجاد فشار هیدرواستاتیکی ‪ psi 5500‬در ‪ 10000‬فوت چه وزن گلی باید در چاه داشته باشید؟‬

‫می توانید از یکی از شکل های فرمول فشار هیدرواستاتیک استفاده کنید‪:‬‬

‫‪Mud Weight (ppg) = Pressure (psi) ÷ TVD (ft) ÷ 0.052‬‬

‫جایی که از ‪ BHCP‬به عنوان مقدار فشار در فرمول استفاده می کنید‪:‬‬

‫‪= 5,500 ÷ 10,000 ÷ 0.052 = 10.58 ppg‬‬

‫این وزن گل به عنوان ‪1‬وزن گل گردشی معادل شناخته می شود‪ .‬اگر گل با وزن ‪ ppg 10.58‬در چاه داشتید‪،‬‬
‫آنگاه به شما فشار هیدرواستاتیکی ‪ psi 5500‬می داد‪.‬‬

‫بیایید آن را بررسی کنیم‪:‬‬

‫)‪Hydrostatic Pressure (psi) = Mud Weight (ppg) x 0.052 x TVD (ft‬‬

‫‪= 10.58 x 0.052 x 10,000‬‬
‫‪= 5,502 psi‬‬
‫این عدد نزدیک به همان فشار ‪ psi 5500‬است‪ psi 2 .‬اضافی به این دلیل حاصل شده است که وزن گل از‬
‫‪ 10.57692307‬به ‪ 10.58‬گرد شده است‪.‬‬

‫یک فرمول وجود دارد که می توان از آن برای محاسبه ‪ ECD‬استفاده کرد‪:‬‬

‫از آن برای محاسبه ‪ ECD‬در مثال قبل استفاده کنید‪:‬‬

‫وزن گل معادل را در موارد زیر تا ‪ 2‬رقم اعشار و فشار را به نزدیکترین عدد کامل گرد کنید‪:‬‬

‫‪1) What is ECD? TVD = 8,455 ft; Mud Wt. = 9.7 ppg; APL = 425 psi‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Equivalent Circulating Density‬‬
2) What is ECD? TVD = 11,786 ft; BHCP = 6,433 psi
3) What is BHCP? TVD = 12,550 ft; Mud Wt. = 12.3 ppg; APL = 370 psi
4) What is APL? Mud Wt. = 13.4 ppg; TVD = 10,800 ft; BHCP = 7,845 psi
5) What will the pump gauge be reading?
BHCP = 6,250 psi; TVD = 9,450 ft; Mud Wt. = 12 ppg;
Surface line friction = 125 psi; Drill string friction = 310 psi;
BHA friction = 470 psi; Friction through bit = 1450 psi
‫پاسخ‬
 ‫تغییر سرعت پمپ‬

‫اگر سرعت پمپ خود را تغییر دهید‪ ،‬فشار پمپ نیز تغییر خواهد کرد‪ .‬اگر سرعت پمپ افزایش یابد‪ ،‬فشار پمپ‬
‫باال می رود‪ .‬بنابراین مقدار انرژی مورد نیاز بیشتر خواهد بود‪ .‬اگر پمپ کند شود‪ ،‬فشار پمپ کاهش می یابد‪.‬‬

‫یک فرمول وجود دارد که می تواند به شما به صورت تقریبی بگوید که اگر سرعت پمپ خود را تغییر دهید چه‬
‫اتفاقی برای فشار پمپ می افتد‪:‬‬

‫فشار پمپ در ‪ 2500 psi 80 spm‬می باشد‪ .‬اگر سرعت پمپ به ‪ spm 30‬کاهش یابد‪ ،‬فشار چقدر خواهد‬
‫بود؟‬

‫از این فرمول می توان برای محاسبه فشار جدید پمپ در صورت افزایش یا کاهش سرعت پمپ استفاده کرد‪.‬‬

‫تغییر در وزن گل‬

‫اگر وزن گل خود را تغییر دهید فشار پمپ نیز تحت تأثیر قرار می گیرد‪ .‬اگر گل سبک تری داشته باشید‪ ،‬معموالً‬
‫مواد جامد کمتری در گل وجود خواهد داشت به این معنی که اصطکاک کمتری وجود دارد و بنابراین پمپاژ آن‬
‫آسان تر خواهد بود‪ .‬فشار پمپ کاهش می یابد‪ .‬اگر گل سنگین تری داشته باشید‪ ،‬فشار پمپ افزایش می یابد‪.‬‬
‫یک فرمول وجود دارد که می تواند به شما به صورت تقریبی بگوید اگر وزن گل خود را تغییر دهید چه اتفاقی‬
:‫برای فشار پمپ می افتد‬

‫ فشار چقدر خواهد‬،‫ افزایش یابد‬ppg12 ‫ اگر وزن گل به‬.‫ است‬psi 2500 ‫ برابر با‬ppg 10 ‫فشار پمپ با وزن گل‬
‫بود؟‬

.‫فشار جدید را در موارد زیر با گرد کردن به نزدیکترین عدد کامل محاسبه کنید‬

1) Old spm = 45; new spm = 120; old pressure = 450 psi
2) The current pump pressure is 3,450 psi at 60 spm. The pump speed must
be reduced to 45 spm.
3) New mud wt. = 14.6 ppg; old mud wt. = 13.3 ppg; old pressure = 1,280 psi
4) The current pump pressure is 4,300 psi with 9.5 ppg mud. The mud
weight is reduced to 9.2 ppg.
5) The current pump pressure is 2,700 psi with 10.7 ppg mud at 85 spm.
The pump speed is increased to 105 spm. The mud weight is increased
to 11.1 ppg.

‫پاسخ‬
‫‪ )5‬این بار تغییر در سرعت پمپ و تغییر وزن گل رخ داده است‪ .‬شما باید هر دو فرمول را استفاده کنید‪ .‬می‬
‫توانید با هر کدام شروع کنید‪ ،‬اما باید پاسخ محاسبه اول را به عنوان فشار قبلی برای محاسبه دوم در نظر‬
‫بگیرید‪.‬‬

‫با تغییر در سرعت پمپ ‪:‬‬

 ‫این پاسخ اکنون به عنوان فشار قدیمی در محاسبه تغییر وزن گل استفاده می شود‪:‬‬

‫اگر ابتدا تغییر وزن گل را محاسبه کنید‪ ،‬سپس سرعت پمپ را تغییر دهید‪:‬‬

‫پاسخ ها یکسان است‪.‬‬

‫این فرمولها مشابه هستند‪ .‬از فرمول صحیح استفاده کنید و مطمئن شوید که مقادیر صحیح را در باال و پایین‬
‫خط کسری قرار میدهید‪ ،‬اگر عجله کنید‪ ،‬به راحتی ممکن است دچار اشتباه شوید‪ .‬بنابراین عجله نکنید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫مقاومت سازند‬

‫فشار هیدرواستاتیک به ته چاه وارد می شود‪ .‬شما باید فشار هیدرواستاتیک کافی داشته باشید تا مطمئن شوید‬
‫که چاه تا زمانی که برای جریان یافتن آماده نشده است جریان ندارد‪ .‬این کنترل چاه است و در فصل بعدی به آن‬
‫پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫ممکن است بپرسید‪« :‬چرا فشار هیدرواستاتیک زیادی به چاه وارد نمیکنیم که جریان پیدا نکند؟»‬

‫به نظر می رسد این راه حل خوبی برای مسئله کنترل چاه باشد‪ ،‬اما به دالیلی نمی توانید این کار را انجام دهید‪.‬‬
‫از نظر عملیاتی‪ ،‬داشتن فشار هیدرواستاتیک اضافی می تواند به معنای حفاری بسیار کندتر باشد‪ .‬مهمتر از آن‪،‬‬
‫ممکن است با فشار بیش از حد به سازند آسیب وارد شود‪ .‬این می تواند باعث از دست دادن سازند شود که به‬
‫نوبه خود می تواند منجر به مشکالت بزرگتر کنترل چاه شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Formation Strength‬‬
‫شما باید مطمئن شوید که فشار هیدرواستاتیک کافی را اعمال می کنید که چاه جریان نداشته باشد‪ ،‬اما نه بیش‬
‫از حد که باعث خرابی سازند شوید‪ .‬چگونه مقاومت سازند را بدست می آورید؟‬

‫یکی از راه های رایج انجام تست فشار ‪ LOT1‬است‪ .‬راه های زیادی برای انجام تست فشار ‪ LOT‬وجود دارد و هر‬
‫شرکتی روش خاص خود را برای انجام آن دارد‪ .‬آنچه در ادامه میآید‪ ،‬شرحی بنیادی از تست فشار است‪ .‬همیشه‬
‫اطمینان حاصل کنید که برای هر عملیاتی که انجام می دهید از رویه شرکت خود پیروی می کنید‪.‬‬

‫به عنوان یک قاعده کلی‪ ،‬هر چه به عمق بیشتری بروید‪ ،‬مقاومت سازند بیشتر می شود‪ .‬با راندن لوله جداری از‬
‫آن بخش از چاه محافظت می کنید‪ .‬بخشی از حفره باز که به سطح نزدیکتر است معموالً ضعیف ترین بخش در‬
‫نظر گرفته می شود‪ .‬این قسمت نزدیکترین قسمت به پاشنه کیسینگ است‪.‬‬

‫تست فشار ‪ LOT‬معموالً پس از راندن و سیمان کردن کیسینگ‪ ،‬سپس حفاری کردن پاشنه کیسینگ‪ ،‬و حدود‬
‫‪ 10‬تا ‪ 15‬فوت به صورت حفره باز انجام می شود‪ .‬این تست به شما امکان می دهد قبل از حفاری بیشتر‪ ،‬استحکام‬
‫سازند جدید را تعیین کنید‪.‬‬

‫هنگامی که سازند جدید را حفاری کردید‪ ،‬باید چاه را با گردش گل کامال تمیز کنید‪ .‬هیچ گونه کاتینگ‪ 2‬نباید‬
‫وجود داشته باشد و فقط گل تمیز برگردد‪.‬‬

‫چرا؟‬

‫شما می خواهید گل تمیزی در چاه وجود داشته باشد تا بتوانید فشار هیدرواستاتیک چاه را به طور دقیق محاسبه‬
‫کنید‪ .‬اگر در چاه کاتینگ باشد‪ ،‬واقعاً نمیدانید وزن گل در آنالوس چقدر است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪leak-off test‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Cutting‬‬
 ‫چه مقدار فشار هیدرواستاتیک به پاشنه کیسینگ در چاه زیر وارد می شود؟‬

‫اگر گلی با وزن ‪ ppg 10‬در چاه داشته باشید‪ ،‬این فشار هیدرواستاتیک به پاشنه کیسینگ اعمال میشود که در‬
‫طول تست ‪ LOT‬روی پاشنه کیسینگ اثر می گذارد‪.‬‬

‫هنگامی که چاه را با گردش گل تمیز کردید‪ ،‬بهتر است که رشته حفاری را تا پاشنه کیسینگ باال بکشید‪ .‬این‬
‫کار برای اطمینان از این است که اگر چاه در طول تست ریزش کند‪ ،‬رشته حفاری گیر نکند‪ .‬چون شما قرار است‬
‫به سازند فشار اعمال کنید‪.‬‬

‫سپس مسیر گردش گل (‪ )line up‬در سطح را بررسی کنید تا به آرامی داخل چاه بسته پمپ کنید‪ .‬می توانید‬
‫از طریق آنالوس‪ ،‬رشته حفاری یا ترکیبی از هر دو گل را پمپ کنید‪ .‬این به تجهیزات دکل و دستورالعمل های‬
‫کارفرما بستگی دارد‪.‬‬

‫برای انجام تست ‪ LOT‬باید از پمپ سیمان یا پمپ تست فشار استفاده شود‪ .‬پمپ های دکل مناسب نیستند‪.‬‬
‫پمپ باید قادر به حفظ فشار باال باشد‪ .‬همچنین باید مجهز به فشار سنج دقیق باشد‪.‬‬

‫شما حفره جدیدی حفاری کرده اید‪ .‬چاه را با گردش گل تمیز کرده اید‪ .‬رشته حفاری را به داخل پاشنه کیسینگ‬
‫آوردید‪ .‬چاه را ببندید و با یک پمپ مناسب مسیر گل را الین آپ کنید‪ .‬زمان آن فرا رسیده است که تست ‪LOT‬‬
‫را با پمپاژ آهسته به داخل چاه انجام دهید‪.‬‬

‫با پمپاژ سیال به داخل چاه‪ ،‬فشار افزایش می یابد‪ .‬افزایش فشار در مقابل حجم سیال پمپ شده باید در طول‬
‫تست کنترل شود‪ .‬با افزایش فشار‪ ،‬این افزایش به صورت یک خط مستقیم در نمودار نشان داده می شود‪ .‬فشار‬
‫لیک آف به نقطه ای گفته می شود که در آن فشار از خط مستقیم منحرف می شود‪.‬‬
 ‫فشار لیک آف در نمودار زیر چقدر است؟‬

‫این خط در ‪ psi 1200‬از مسیر مستقیم جدا می شود‪ .‬این مقدار فشار لیک آف سطحی برای ‪ LOT‬است‪ .‬با این‬
‫حال‪ ،‬این مقاومت سازند نیست‪.‬‬

‫استحکام‪ 1‬سازند یا فشار شکست‪ ،2‬کل فشار اعمال شده بر روی سازند‪ ،‬در پاشنه کیسینگ‪ ،‬در طول ‪ LOT‬است‪.‬‬
‫این فشار مجموع فشار هیدرواستاتیک وارد بر چاه در ‪ LOT‬و فشار لیک آف در سطح است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Strength,‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Fracture pressure‬‬
 ‫با استفاده از اطالعات زیر‪ ،‬می توانید فشار کل وارد شده به پاشنه کیسینگ را در ‪ LOT‬محاسبه کنید‪.‬‬

‫در این مثال فشار شکست ‪ psi 3800‬است‪.‬‬

‫فشار شکست حداکثر فشاری است که می توان در طول عملیات حفاری بعدی به پاشنه کیسینگ وارد کرد‪.‬‬

‫همانطور که چاه با حفاری بیشتر عمیق تر می شود‪ ،‬ممکن است با زون هایی با فشار شکست ضعیف تری مواجه‬
‫شویم‪ ،‬اما در برنامه ریزی برای حفاری یک چاه از این مقادیر استفاده می شود‪.‬‬
 ‫حداکثر وزن گل‬

‫فشار شکست در پاشنه کیسینگ ‪ psi 3800‬است و پاشنه کیسینگ در ‪ 5000‬فوت ‪ TVD‬قرار دارد‪ .‬گرادیان‬
‫فشار چقدر می شود؟‬

‫این گرادیان به گرادیان شکست‪ 1‬معروف است‪.‬‬

‫به یاد دارید که گرادیان فشار و وزن گل در واقع یکسان هستند‬

‫وزن گل را برای گرادیان ‪ psi/ft 0.76‬محاسبه کنید؟‬

‫‪Mud Weight (ppg) = Pressure Gradient (psi/ft) ÷ 0.052‬‬

‫‪= 0.76 ÷ 0.052 = 14.61538461 ppg‬‬

‫این وزن گل به عنوان حداکثر وزن گل شناخته می شود‪ .‬اگر این وزن گل را در چاه داشتید‪ ،‬فشار هیدرواستاتیک‬
‫در پاشنه کیسینگ برابر با فشار شکست خواهد بود‪.‬‬

‫اگر پاسخ را گرد کنید‪ ،‬پاسخ نهایی ‪ ppg 14.62‬می شود‪ ،‬که فشار هیدرواستاتیک را در پاشنه کیسینگ نشان‬
‫می دهد‪:‬‬

‫‪= 14.62 x 0.052 x 5,000 = 3,801 psi‬‬

‫این مقدار بیشتر از فشار شکست است بنابراین حداکثر وزن گل رو به باال گرد نمی شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Fracture gradient‬‬
‫حداکثر وزن گل تا یک رقم اعشار در نظر گرفته می شود‪ .‬این کار گرد کردن رو به پایین است‪ ،‬و پاسخ نهایی‬
‫خواهد شد‪:‬‬

‫‪= 14.6 ppg‬‬

‫فشار هیدرواستاتیکی که این وزن گل اعمال می کند‪:‬‬

‫‪= 14.6 x 0.052 x 5,000 = 3,796 psi‬‬

‫این مقدار کمی کمتر از فشار شکست است‪ ،‬بنابراین مشکلی وجود ندارد‪.‬‬

‫فرمولی وجود دارد که می توان از آن برای تعیین حداکثر وزن گل استفاده کرد‪:‬‬

‫‪Max Mud Wt. (ppg) = (LOT Pressure (psi) ÷ Shoe TVD (ft) ÷ 0.052) + Test‬‬
‫)‪Mud Wt. (ppg‬‬

‫برای مثال قبل با استفاده از فرمول خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪Max Mud Weight (ppg) = (1,200 ÷ 5,000 ÷ 0.052) + 10 = 14.6 ppg‬‬

‫موارد زیر را حساب کنید‪:‬‬

‫‪ )1‬فشار شکست و حداکثر وزن گل چقدر است؟‬

‫‪LOT Pressure = 1,650 psi; Shoe TVD = 6,250 ft; Test Mud Wt.= 11.3 ppg‬‬
‫‪ )2‬حداکثر وزن گل چقدر است؟‬

‫‪Fracture pressure = 7,655 psi; Shoe TVD = 9,800 ft‬‬

‫‪ ) 3‬گرادیان شکست سازند چقدر است؟‬

‫‪Shoe TVD = 11,250 ft; LOT Pressure = 1,825 psi; Test Mud Wt = 13.2 ppg‬‬
‫فشار ‪ LOT‬چقدر است؟‬ ‫‪)4‬‬

‫‪Shoe TVD = 7,900 ft; Test Mud Wt. = 12 ppg; Max Mud Wt. = 16.4 ppg‬‬
 ‫پاسخ‬

)1

Fracture Pressure = Shoe Hydrostatic Pressure + LOT Pressure

Shoe Hydrostatic Pressure = 11.3 x 0.052 x 6,250 = 3,673 psi

Fracture Pressure (psi) = 3,673 + 1,650 = 5,323 psi

:‫ با استفاده از فرمول حداکثر وزن گل خواهیم داشت‬.‫چند راه برای بدست آوردن حداکثر وزن گل وجود دارد‬

Max Mud Wt. (ppg) = (LOT Pressure (psi) ÷ Shoe TVD (ft) ÷ 0.052) + Test
Mud Wt. (ppg)
= (1,650 ÷ 6,250 ÷ 0.052) + 11.3 = 16.3 ppg

.‫این فرمول را همچنین می توان به شکل زیر نوشت‬

)2

Fracture Gradient = Fracture Pressure ÷ Shoe TVD

= 7,655 ÷ 9,800 = 0.7811 psi/ft
Max Mud Weight (ppg) = Fracture Gradient (psi/ft) ÷ 0.052
= 0.7811 ÷ 0.052 = 15 ppg

)3

Fracture Gradient = Fracture Pressure ÷ Shoe TVD

Fracture Pressure = Shoe Hydrostatic Pressure + LOT Pressure
Shoe Hydrostatic Pressure = 13.2 x 0.052 x 11,250 = 7,722 psi
‫‪Fracture Pressure (psi) = 7,722 + 1,825 = 9,547 psi‬‬
‫‪Fracture Gradient = 9,547 ÷ 11,250 = 0.8486 psi/ft‬‬

‫‪)4‬‬

‫‪Fracture Pressure = Shoe Hydrostatic Pressure + LOT Pressure‬‬

‫که می تواند بازنویسی شود تا فشار ‪ LOT‬به صورت زیر محاسبه شود‪:‬‬

‫‪LOT Pressure = Fracture Pressure - Shoe Hydrostatic Pressure‬‬

‫از نظر هیدرواستاتیک‪ ،‬حداکثر وزن گل به شما فشار شکست سازند را می دهد‪:‬‬

‫‪Fracture Pressure = 16.4 x 0.052 x 7,900 = 6,737 psi‬‬

‫فشار هیدرواستاتیک پاشنه کیسینگ با وزن گل در ‪ LOT‬برابر است با‪:‬‬

‫‪Shoe Hydrostatic Pressure = 12 x 0.052 x 7,900 = 4,930 psi‬‬

‫بنابراین‪:‬‬

‫‪LOT pressure = Fracture Pressure - Shoe Hydrostatic Pressure‬‬

‫‪= 6,737 - 4,930 = 1,807 psi‬‬

‫چندین روش مختلف برای حل سواالت وجود دارد‪ .‬همه آن ها حول یک فرمول اساسی هستند‪ .‬آیا می توانید راه‬
‫دیگری برای حل سوال ‪ 4‬پیدا کنید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪MAASP‬‬

‫فشار شکست حداکثر فشاری است که پاشنه کیسینگ قبل از شکستن می تواند تحمل کند‪ .‬در حال حاضر چه‬
‫فشاری بر پاشنه کیسینگ در چاه زیر وارد می شود؟‬

‫‪1‬‬
‫‪maximum allowable annular surface pressure‬‬
‫این همان چاهی است که به تازگی ‪ LOT‬روی آن انجام داده اید و می دانید که فشار شکست ‪ psi 3800‬است‪.‬‬
‫این حداکثر فشاری است که می توان به پاشنه کیسینگ وارد کرد‪ .‬با گل ‪ ppg 10.3‬در چاه‪ ،‬شما در حال حاضر‬
‫فشار ‪ psi 2678‬را به پاشنه کیسینگ وارد می کنید‪ .‬تفاوت فشار فعلی وارد بر پاشنه کیسینگ و فشار شکست‬
‫چیست؟‬

‫شما در حال حاضر ‪ psi 1122‬فشار کمتری نسبت به فشار شکست دارید‪.‬‬

‫این مقدار فشار‪ ،‬فشار زاپاس است که میتوانید‪ ،‬عالوه بر فشار هیدرواستاتیک گلی که در آنجا اعمال می شود‪،‬‬
‫بدون اینکه ساختار پاشنه کیسینگ را تخریب کند به پاشنه کیسینگ وارد کنید‪.‬‬

‫احتمال اعمال فشار از کجا وجود دارد؟‬

‫در شرایط کنترل چاه‪ ،‬شما در چاه فشار دارید‪ .‬فشار ها را می توان روی دو گیج در سطح مشاهده کرد‪ .‬فشار در‬
‫رشته حفاری را می توان روی فشار سنج لوله حفاری مشاهده کرد‪ .‬فشار در آنولوس را می توان روی گیج فشار‬
‫کیسینگ مشاهده کرد‪ .‬این فشار در آنالوس است که روی پاشنه کیسینگ وارد می شود‪.‬‬
‫فشار زاپاس به عنوان حداکثر فشار سطحی آنالوس مجاز یا ‪ MAASP‬شناخته می شود‪ .‬این حداکثر فشاری است‬
‫که می توانید روی گیج کیسینگ (آنولوس گیج) در سطح در مراحل اولیه عملیات کشتن چاه داشته باشید که از‬
‫فشار شکست در پاشنه کیسینگ تجاوز نمی کند‪.‬‬

‫برای چاه مقابل ‪ 1122 psi MAASP‬است‪.‬‬

‫مهم است که در مراحل اولیه عملیات کشتن چاه فشار از ‪ MAASP‬بیشتر نشود‪ .‬وقتی در کالس کنترل چاه‬
‫شرکت کنید‪ ،‬اطالعات بیشتری در مورد ‪ MAASP‬خواهید آموخت‪ .‬در حال حاضر فقط باید بدانید که مقدار‬
‫‪ MAASP‬از کجا می آید‪.‬‬

‫چاهی که روی آن کار کرده اید دارای داده های زیر است‪:‬‬

‫;‪Shoe TVD = 5,000 ft‬‬ ‫‪Fracture pressure = 3,800 psi‬‬

‫;‪Maximum Mud Wt. = 14.6 ppg‬‬ ‫‪Current Mud Wt. = 10.3 ppg‬‬
‫و ‪ psi1122 MAASP‬بدست آمد‪.‬‬

‫‪ MAASP‬ماکزیمم فشاری است که می توان به پاشنه کیسینگ عالوه بر هیدرواستاتیک گلی که در چاه وجود‬
‫دارد و به پاشنه کیسینگ نیز نیرو وارد می کند اعمال کرد‪.‬‬

‫‪ MAASP‬با کم کردن فشار هیدرواستاتیک گل از فشار شکست سازند بدست آمد‪ .‬فشار شکست فشار‬
‫هیدرواستاتیکی است که توسط حداکثر وزن گل اعمال می شود‪( .‬البته کمی کمتر خواهد بود زیرا ما نمی خواهیم‬
‫سازند را بشکنیم‪).‬‬
 ‫فشار شکست را می توان به صورت زیر محاسبه کرد‪:‬‬

‫‪Fracture Pressure = 14.6 x 0.052 x 5,000 = 3,796 psi‬‬

‫این کمتر از فشار شکست باال است و صرفاً به این دلیل است که حداکثر وزن گل در واقع از ‪14.61538461‬‬
‫‪ ppg‬به ‪ ppg 14.6‬کاهش یافته است‪ .‬این اختالف برای محاسبات ما قابل قبول است‪.‬‬

‫فشار هیدرواستاتیک پاشنه کیسینگ عبارت است از‪:‬‬

‫‪Shoe Hydrostatic Pressure = 10.3 x 0.052 x 5,000 = 2,678 psi‬‬

‫‪MAASP‬را می توان به صورت زیر محاسبه کرد‪:‬‬

‫‪MAASP = Fracture Pressure - Shoe Hydrostatic Pressure‬‬

‫‪= 3,796 - 2,678 = 1,118 psi‬‬
‫این مقدار برای ‪ 4 psi MAASP‬کمتر از محاسبه قبلی است‪ ،‬اما باز هم به این دلیل است که حداکثر وزن گل‬
‫به پایین گرد شده است‪.‬‬

‫فرمولی وجود دارد که می توان از آن برای محاسبه سریع ‪ MAASP‬استفاده کرد ‪:‬‬

‫‪MAASP (psi) = (Max Mud Wt.(ppg) - Current Mud Wt.(ppg)) x 0.052 x Shoe‬‬
‫)‪TVD (ft‬‬
‫‪MAASP (psi) = (14.6 - 10.3) x 0.052 x 5000‬‬
‫‪= 4.3 x 0.052 x 5,000‬‬
‫‪= 1,118 psi‬‬
‫شما اختالف بین دو وزن گل را محاسبه کرده اید‪ ،‬سپس با آن یک محاسبه فشار هیدرواستاتیک انجام داده اید‪.‬‬

‫هر بار که وزن گل خود را تغییر می دهید ‪ MAASP‬باید دوباره محاسبه شود‪ .‬چرا؟‬

‫هر بار که وزن گل را تغییر میدهید‪ ،‬فشار هیدرواستاتیکی که روی پاشنه کیسینگ اعمال میشود‪ ،‬تغییر میکنید‪.‬‬
‫اگرچه فشار شکست تغییر نمی کند‪ ،‬اما مقدار فشار هیدرواستاتیکی که اعمال می کنید تغییر می کند‪ ،‬بنابراین‬
‫فشار اضافی که می توانید اعمال کنید نیز باید تغییر کند‪.‬‬

‫با افزایش وزن گل‪ MAASP ،‬کاهش می یابد‪ .‬با استفاده از مثال باال‪ ،‬اگر وزن فعلی گل اکنون ‪ ppg 12‬باشد‪،‬‬
‫‪ MAASP‬را محاسبه کنید؟‬

‫‪MAASP (psi) = (14.6 - 12) x 0.052 x 5000 = 2.6 x 0.052 x 5,000 = 676 psi‬‬
 :‫ را در موارد زیر بدست آورید‬MAASP

1) Max mud wt = 17.4 ppg; current mud wt = 13.6 ppg; shoe TVD = 8,850 ft
2) Current mud wt = 9.3 ppg; max mud wt = 14.7 ppg; shoe TVD = 6,340 ft
3) Shoe TVD = 7,300 ft; current mud wt = 10.8 ppg; fracture gradient = 0.78
psi/ft
4) Fracture pressure = 8,100 psi; current mud wt = 11.4 ppg; shoe TVD =
10,200 ft

‫پاسخ‬

MAASP (psi) = (Max Mud Wt.(ppg) - Current Mud Wt.(ppg)) x 0.052 x Shoe
TVD (ft)

1) MAASP (psi) = (17.4 - 13.6) x 0.052 x 8,850

= 3.8 x 0.052 x 8,850
= 1,749 psi
2) MAASP (psi) = (14.7 - 9.3) x 0.052 x 6,340
= 5.4 x 0.052 x 6,340
= 1,780 psi
3) Fracture gradient converts to maximum mud weight:
Max Mud Weight (ppg) = Fracture Gradient (psi/ft) ÷ 0.052
= 0.78 ÷ 0.052 = 15 ppg
MAASP (psi) = (15 - 10.8) x 0.052 x 7,300
= 4.2 x 0.052 x 7,300
= 1,594 psi
.‫) مثل همیشه چندین راه برای حل این سوال وجود دارد‬4
‫شما می توانید گرادیان شکست را بدست آورده و به وسیله آن حداکثر وزن گل را تعیین کنید‪ .‬سپس می توانید‬
‫از فرمول ‪ MAASP‬استفاده کنید‪:‬‬

‫‪Fracture Gradient = Fracture Pressure ÷ Shoe TVD‬‬

‫‪= 8,100 ÷ 10,200 = 0.7941 psi/ft‬‬
‫‪Max Mud Weight (ppg) = Fracture Gradient (psi/ft) ÷ 0.052‬‬
‫‪= 0.7941 ÷ 0.052 = 15.2 ppg‬‬
‫‪MAASP (psi) = (15.2 - 11.4) x 0.052 x 10,200‬‬
‫‪= 3.8 x 0.052 x 10,200 = 2,015 psi‬‬
‫همچنین می توان ‪ MAASP‬را با کم کردن فشار هیدرواستاتیک گل از فشار شکست بدست آورد‪ .‬این راه شاید‬
‫یک راه سریعتر برای این سوال باشد‪.‬‬

‫‪Shoe Hydrostatic Pressure = 11.4 x 0.052 x 10,200 = 6,047 psi‬‬

‫‪MAASP = Fracture Pressure - Shoe Hydrostatic Pressure‬‬
‫‪= 8,100 - 6,047 = 2,053 psi‬‬
‫توجه داشته باشید که در این مثال ‪ psi 38‬بین دو پاسخ تفاوت وجود دارد‪ .‬این تفاوت به دلیل این است که‬
‫حداکثر وزن گل به سمت پایین گرد شده است‪.‬‬

‫پاسخ دوم از نظر ریاضی دقیق تر است زیرا مستقیماً از فشار شکست محاسبه شده است‪ .‬پاسخ اول پاسخی است‬
‫که معموالً در دکل محاسبه می شود و حاشیه ایمنی بسیار بیشتری به شما می دهد‪.‬‬

‫هر دو محاسبات قابل قبول هستند و پاسخ صحیح در این محدوده قرار می گیرد‪.‬‬

‫محاسبات فشار در تریپ‬

‫در فصل دوم شما دیدید که وقتی لوله را به داخل چاه کرده و یا خارج می کنید چه اتفاقی می افتد‪ .‬همانطور که‬
‫شما لوله را به درون چاه می رانید‪ ،‬سیال به داخل تریپ تانک منتقل می شود‪ .‬حجم سیال جابجا شده باید با‬
‫حجمی که به درون چاه می رانید برابر باشد‪ .‬در هنگام بیرون آوردن لوله از چاه‪ ،‬حجمی را از چاه خارج می کنید‬
‫و این حجم با گل تریپ تانک جایگزین می شود‪ .‬نظارت دقیق بر عملیات تریپ مهم است‪.‬‬
‫اگر چاه را در لوله باال کامل پر نکنید‪ ،‬سطح گل پایین می آید‪ .‬این باعث کاهش فشار هیدرواستاتیک می شود‪.‬‬
‫اگر ‪ 100‬فوت از گل ‪ ppg 10‬کم بشود‪ ،‬این مقدار را از دست خواهید داد‪:‬‬

‫‪10 x 0.052 x 100 = 52 psi‬‬

‫این مقدار ممکن است زیاد به نظر نرسد‪ ،‬با این حال‪ ،‬اگر ‪ 1000‬فوت گل از دست بدهید‪ psi 520 ،‬فشار‬
‫هیدرواستاتیک را در کف چاه از دست خواهید داد که می تواند مشکالتی ایجاد کند‪.‬‬

‫پس چه اتفاقی می افتد اگر بدون پر کردن چاه لوله باال کنید؟‬

‫این مقطع از چاه را که ظرفیت ها را نشان می دهد‪ ،‬از فصل دو به خاطر آورید‪.‬‬

‫اگر لوله باالی خشک‪ 1‬انجام می دهید (در این حالت لوله ها خالی از چاه بیرون آورده می شوند)‪ ،‬فقط لوله را از‬
‫چاه خارج می کنید‪ .‬گل داخل لوله درون چاه باقی می ماند‪.‬‬

‫اگر ‪ 10‬استند ‪ 90‬فوتی را با جابجایی لوله ‪ bbl/ft 0.00764‬از چاه خارج کنید‪ ،‬حجمی به اندازه زیر را از دست‬
‫خواهید داد‪:‬‬

‫‪10 x 90 x 0.00764 = 6.876 bbl‬‬

‫اگر چاه را با گل پر نکنید‪ ،‬حجم گل موجود در چاه ‪ 6.876‬بشکه کاهش می یابد‪ .‬بنابراین سطح گل نیز به این‬
‫میزان پایین می رود‪ .‬اگر لوله باالی خشک انجام می دهید‪ ،‬سطح گل در آنالوس و داخل لوله پایین میآید‪ .‬سطح‬
‫آن ها چقدر پایین می آید؟‬

‫‪1‬‬
‫‪Dry POOH‬‬
‫برای مثال باال‪ ،‬ظرفیت لوله ‪ bbl/ft 0.01776‬و ظرفیت فضای آنالوس ‪ bbl/ft 0.0508‬است‪ .‬این به این معنی‬
‫است که مجموع ظرفیتی جایی که در آن سطح گل کاهش یافته است‪:‬‬

‫‪0.01776 + 0.0508 = 0.06856 bbl/ft‬‬

‫اکنون می توانید حجمی را که از دست داده اید بر ظرفیت تقسیم کنید تا کاهش سطح به فوت بدست آورید‪:‬‬

‫‪6.876 ÷ 0.06856 = 100 ft‬‬

‫اگر گل ‪ ppg 10‬در چاه داشته باشید‪ psi 52 ،‬فشار هیدرواستاتیک را از دست خواهید داد‪.‬‬

‫اگر همان ‪ 10‬استند را به صورت خیس‪( 1‬پر از گل) از چاه خارج کنید چه اتفاقی می افتد؟‬

‫حجمی که از چاه خارج می کنید متفاوت خواهد بود‪ .‬این بار به اندازه جابجایی انتهای بسته‪ 2‬حجم از چاه خارج‬
‫می کنید‪:‬‬

‫‪0.01776 + 0.00764 = 0.0254 bbl/ft‬‬

‫حجم خارج شده خواهد بود‪:‬‬

‫‪10 x 90 x 0.0254 = 22.86 bbl‬‬

‫کاهش سطح گل این بار فقط در آنالوس خواهد بود‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Wet POOH‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Close End Displacement‬‬
 ‫اگر ظرفیت آنالوس ‪ bbl/ft 0.0508‬باشد‪ ،‬کاهش سطح خواهد بود‪:‬‬

‫‪22.86 bbl ÷ 0.0508 = 450 ft‬‬

‫با گل ‪ ppg10‬در چاه‪ ،‬میزان افت فشار هیدرواستاتیک خواهد بود‪:‬‬

‫‪10 x 0.052 x 450 = 234 psi‬‬

‫خبر خوب این است که دو فرمول وجود دارد که به شما کمک می کند متوجه شوید اگر بدون پر کردن چاه لوله‬
‫باال کنید چه اتفاقی می افتد‪.‬‬

‫خبر خوب دیگر این است که با توجه به اینکه به ترتیب انجام محاسبات تسلط دارید‪ ،‬این فرمول ها کمترین‬
‫مشکلی برای شما ایجاد نمی کنند‪.‬‬

‫این فرمول ها افت فشار به ازای هر فوت لوله را محاسبه می کنند‪ .‬برای به دست آوردن افت فشار کل باید جواب‬
‫را در تعداد استند لوله باال شده ضرب کنید‪.‬‬

‫اگر ظرفیت کیسینگ ‪ bbl/ft 0.0762‬باشد در مثال قبل با عملیات لوله باالی خیس‪ ،‬خواهید داشت‪:‬‬
 ‫این را در ‪ 900‬فوت لوله خارج شده از چاه ضرب کنید تا فشار کاهش یافته را بدست آورید‪:‬‬

‫‪0.26 x 900 = 234 psi‬‬

‫این محاسبات تقریبا پیچیده ترین محاسباتی هستند که احتماالً با آن ها روبرو خواهید شد‪ .‬به آن ها به عنوان‬
‫تمرین های حل مسئله نگاه کنید‪.‬‬

‫اول از همه‪ ،‬فرمول صحیح را پیدا کنید‪ .‬در مرحله بعد‪ ،‬مطمئن شوید که تمام داده های مورد نیاز برای فرمول را‬
‫دارید‪ .‬اعداد را در فرمول در جای صحیح قرار دهید‪ .‬در نهایت‪ ،‬محاسبه را طبق قواعد صحیح ریاضی انجام دهید‪.‬‬

‫اگر ‪ 93 × 18‬فوت استند را بدون پر کردن چاه به صورت خشک لوله باال کنید‪ ،‬فشار ته چاه چقدر کاهش می‬
‫یابد؟‬

‫;‪Mud Weight = 11.4 ppg‬‬ ‫‪Closed-End displacement = 0.02017 bbl/ft‬‬

‫‪Casing capacity = 0.0787 bbl/ft‬‬ ‫‪Pipe capacity = 0.01287 bbl/ft‬‬

‫از فرمول صحیح استفاده کنید و بررسی کنید که داده های مورد نیاز خود را دارید‪.‬‬

‫جابجایی لوله را ندارید‪ ،‬ابتدا باید آن را محاسبه کنید‪:‬‬

‫‪Pipe displacement = Closed-End displacement - Pipe capacity‬‬

‫‪= 0.02017 - 0.01287 = 0.0073 bbl/ft‬‬
 ‫اکنون تمام داده های مورد نیاز برای فرمول را در اختیار دارید‪:‬‬

‫در نهایت‪ ،‬برای پاسخ به این سوال‪ ،‬باید پاسخ فرمول را در طول لوله ای که از چاه بیرون آورده شده ضرب کنید‪:‬‬

‫‪0.0606 x 93 x 18 = 101 psi‬‬

‫با استفاده از دکمه حافظه در ماشین حساب خود می توانید این محاسبه را انجام دهید‪ .‬ابتدا محاسبه زیر خط‬
‫کسری را انجام دهید‪ .‬آن پاسخ را در حافظه ذخیره کنید‪ .‬محاسبه باالی خط کسری را انجام دهید؛ آن پاسخ را‬
‫بر پاسخ موجود در حافظه تقسیم کنید‪ .‬آن را در طول هر استند و سپس در تعداد استند ها ضرب کنید تا به‬
‫جواب نهایی برسید‪ .‬مراحل محاسبه در ماشین حساب عبارتند از‪:‬‬

‫‪0.0787 - 0.0073 = M+ C 11.4 x 0.052 x 0.0073 = ÷ MR = x 93 x 18 = 101 psi‬‬

‫این محاسبه را در ماشین حساب خود انجام دهید تا ببینید چه اتفاقی می افتد‪ .‬اگر راحت تر هستید‪ ،‬محاسبات‬
‫را به صورت مرحله به مرحله بنویسید‪.‬‬

‫به موارد زیر پاسخ دهید‪:‬‬

‫مجموعه داده های شماره یک ‪:‬‬

‫;‪Pipe Capacity = 0.01725 bbl/ft‬‬ ‫‪Pipe Displacement = 0.0075 bbl/ft‬‬

‫;‪Stand Length = 92 ft‬‬ ‫‪Mud Wt. = 13.7 ppg‬‬
‫‪Casing Capacity = 0.0708 bbl/ft‬‬
‫مجموعه داده های شماره دو ‪:‬‬

‫;‪Stand Length = 89 ft‬‬ ‫;‪Mud Wt. = 11.4 ppg‬‬

‫‪Casing Capacity = 0.1571 bbl/ft‬‬
‫;‪Closed-End Displacement = 0.02477 bbl/ft‬‬ ‫‪Pipe Capacity = 0.01887 bbl/ft‬‬

‫‪ ) 1‬با استفاده از مجموعه داده شماره یک‪ ،‬کاهش فشار ته چاه را در صورت لوله باال کردن ‪ 14‬استند به صورت‬
‫خشک و بدون پر کردن چاه‪ ،‬حساب کنید‪.‬‬
‫‪ ) 2‬با استفاده از مجموعه داده شماره دو‪ ،‬کاهش فشار ته چاه را در صورت لوله باال کردن ‪ 9‬استند به صورت تر و‬
‫بدون پر کردن چاه‪ ،‬حساب کنید‪.‬‬

‫‪ ) 3‬با استفاده از مجموعه داده شماره دو‪ ،‬کاهش فشار ته چاه را در صورت لوله باال کردن ‪ 18‬استند به صورت‬
‫خشک و بدون پر کردن چاه‪ ،‬حساب کنید‪.‬‬

‫‪ ) 4‬با استفاده از مجموعه داده شماره یک‪ ،‬کاهش فشار ته چاه را در صورت لوله باال کردن ‪ 14‬استند به صورت‬
‫تر و بدون پر کردن چاه‪ ،‬حساب کنید‪.‬‬

‫پاسخ‬
‫این فصل در مورد فشار بود‪ ،‬بنابراین مناسب است که با آزمون کمی تحت فشار قرار گیرید‪ .‬ولی اگر این فصل را‬
‫خوب خوانده باشید‪ ،‬در هنگام پاسخ دهی به این آزمون هیچ فشاری احساس نمی کنید‪.‬‬

‫موضوعات مطرح شده شامل‪:‬‬

‫گرادیان فشار‬
‫فشار هیدرواستاتیک‬
‫اشکال مختلف فرمول اصلی‬
 ‫‪1‬‬
‫افت فشار در گردش گل‬
‫فشار گردش ته چاهی‬
‫‪ECD‬‬
‫تغییر سرعت پمپ‬
‫تغییر وزن گل‬
‫‪ LOT‬و فشار شکست‬

‫گرادیان شکست و حداکثر وزن گل‬

‫‪MAASP‬‬
‫محاسبات تریپ (لوله باال) به صورت تر و خشک‬

‫همین االن کمی وقت بگذارید تا یک بار دیگر به فصل به طور کامل نگاه کنید‪ .‬به موضوعاتی که در مورد یادگیری‬
‫آن ها مطمئن نیستید توجه ویژه ای داشته باشید‪.‬‬

‫شما از چندین فرمول در این بخش استفاده کرده اید که بسیاری از آن ها ممکن است در امتحان نهایی مفید‬
‫باشند‪ .‬برخی از آن ها در صفحه مقابل نشان داده شده است‪.‬‬

‫ممکن است بخواهید آن ها را روی یک برگه کاغذ بنویسید تا بتوانید در حین آزمون‪ ،‬آن ها را مشاهده کنید‪.‬‬

‫موفق باشید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Circulating pressure loss‬‬
 ‫آزمون پایان فصل‬

‫اطالعات چاه‬

Current Mud Wt. = 11.5 ppg

Well TVD = 12,720 ft
Pump Speed = 110 spm
Shoe TVD = 7,300 ft
Test Mud Wt. = 10.8 ppg
Fracture Pressure = 5,690 psi
APL = 370 psi
‫‪Stand Length = 91 ft‬‬
‫‪Pipe closed-end displacement = 0.02022 bbl/ft‬‬
‫‪Pipe capacity = 0.01422 bbl/ft‬‬
‫‪Casing capacity = 0.034 bbl/ft‬‬
‫با استفاده از داده های چاه به همراه اطالعات داده شده در هر سوال به موارد زیر پاسخ دهید‪ .‬فشار و عمق باید‬
‫به نزدیکترین عدد کامل گرد شوند‪ ،‬وزن گل‪ ،‬به جز حداکثر وزن گل‪ ،‬تا ‪ 2‬رقم اعشار و گرادیان فشار تا ‪ 4‬رقم‬
‫اعشار گرد شوند‪.‬‬

‫‪ ) 1‬فشار ‪ LOT‬در سطح و همچنین حداکثر وزن گل را محاسبه کنید‪.‬‬

‫‪ ) 2‬گرادیان فشار گل موجود در چاه را محاسبه کنید‪.‬‬

‫‪ ) 3‬فشار هیدرواستاتیک فعلی را در ته چاه حساب کنید‪.‬‬

‫‪ ) 4‬هنگامی که شما با سرعت پمپ داده شده در حال گردش هستید‪ ،‬چه فشاری بر ته چاه وارد می شود؟‬

‫‪ ECD ) 5‬در سرعت پمپ داده شده چقدر است؟‬

‫‪ ) 6‬اگر ‪ 20‬استند به صورت خشک و بدون پر کردن چاه از چاه بیرون آورده شود‪ ،‬کاهش فشار در ته چاه چقدر‬
‫خواهد بود؟‬

‫‪ ) 7‬فشار فعلی پمپ ‪ psi 3850‬است‪ .‬وزن گل باید به ‪ ppg11.9‬افزایش یابد در حالی که سرعت پمپ ها به ‪95‬‬
‫‪ spm‬کاهش می یابند‪ .‬پس از انجام هر دو تغییر‪ ،‬فشار پمپ چقدر خواهد بود؟‬

‫‪ ) 8‬زمانی که وزن گل به ‪ ppg 11.9‬افزایش یابد‪ MAASP ،‬جدید چه خواهد بود؟‬

‫‪ ) 9‬وزن گل دوباره تغییر کرده است‪ .‬فشار هیدرواستاتیک در حال حاضر ‪ psi 8268‬است‪ TVD .‬چاه تغییری‬
‫نکرده است‪ .‬وزن گل جدید چقدر است؟‬

‫‪ ) 10‬چاه با حفاری عمیق تر شده است و فشار هیدرواستاتیک ته چاه اکنون ‪ psi 9477‬است‪ .‬وزن گل تغییر‬
‫کرده و اکنون ‪ ppg13.5‬است‪ .‬عمق عمودی واقعی چاه چقدر است؟‬

‫‪ ) 11‬با ‪ ppg13.5‬گل در چاه‪ ،‬اگر ‪ 5‬استند به صورت خیس و بدون پر شدن چاه از چاه خارج شود‪ ،‬فشار ته چاه‬
‫چقدر کاهش می یابد؟‬

‫پاسخ‬
 ‫حرف آخر‬

‫شما به پایان فصل سوم رسیدید – خسته نباشید‪.‬‬

‫اکنون فقط یک فصل برای تکمیل کل کتاب دارید که خبر خوبی است‪.‬‬

‫این فصل به برخی از اصول اولیه فشار پرداخت‪.‬‬

‫اکنون میدانید که فشار چه مفهومی دارد و در صورت نیاز به سرعت فورمول مورد نظر را انتخاب خواهید کرد‪.‬‬

‫فصل آخر با محاسبات فشار ادامه مییابد‪ ،‬اما این بار به مواردی که بهطور خاص در کنترل چاه استفاده میشوند‪،‬‬
‫میپردازد‪.‬‬

‫در فصل بعدی اصطالحات آشنای زیادی به همراه چند مورد جدید وجود خواهد داشت‪.‬‬

‫هنگامی که فصل آخر را کامل کردید‪ ،‬برای هر محاسباتی که ممکن است در کالس کنترل فوران چاه با آن ها‬
‫روبرو شوید آماده خواهید بود‪ .‬ممکن است همه آن ها را انجام نداده باشید‪ ،‬اما قطعا می توانید با آن ها کنار بیایید‪.‬‬

‫کمی فشار را کم کنید و قبل از شروع فصل بعدی استراحت کنید ‪ -‬اما خیلی شروع را به تاخیر نیندازید‪.‬‬

‫‪i‬‬

‫‪i‬‬