TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN LANG

KHOA LUẬT

PL THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA VÀ DỊCH VỤ

CHƯƠNG I
KHÁI QUÁT VỀ THƯƠNG NHÂN, HOẠT ĐỘNG
THƯƠNG MẠI VÀ ÁP DỤNG PL ĐỐI VỚI HĐTM

ThS. Trần Thiên Trang

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU VLU, 09.2022
 NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Thương nhân
1. Khái niệm
2. Đặc điểm
3. Phân loại
II. Hoạt động thương mại
1. Khái niệm
2. Đặc điểm
3. Phân loại
III. Áp dụng pháp luật đối với hoạt động TM
ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 2
 Thương mại là gì?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 3

 I. Thương nhân

1. Khái niệm
2. Đặc điểm
3. Phân loại

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 4

 I. Thương nhân

1. Khái niệm:

Thương nhân là tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp,

cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường
xuyên và có đăng ký kinh doanh (Khoản 1 Điều 6 LTM 2005)

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 5

 I. Thương nhân

2. Đặc điểm:

Bao gồm 04 đặc điểm:

▪ Chủ thể
▪ Hoạt động thương mại một cách độc lập
▪ Tính thường xuyên
▪ Đăng ký kinh doanh
Đặc điểm nào quan trọng nhất?
ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 6
 I. Thương nhân
2. Đặc điểm:

Lưu ý: 02 trường hợp đặc biệt

TH1: Chủ thể HĐTM nhưng không phải ĐKKD - NĐ 39/2007/NĐ-CP

TH2: Chủ thể có thể được tổ chức dưới hình thức DN nhưng không phải
ĐKKD: Tổ chức LS theo Luật Luật sư, Tổ chức hành nghề công chứng, Văn
phòng Thừa phát lại

=> KHÔNG LÀ THƯƠNG NHÂN. Vì sao?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 7

 I. Thương nhân

❑ TN nước ngoài hoạt động thương mại tại VN:

▪ Khái niệm: TN nước ngoài là thương nhân được thành lập,

ĐKKD theo quy định của pháp luật nước ngoài hoặc được
pháp luật nước ngoài công nhận (Điều 16)

▪ Hình thức: Hiện diện TM tại VN; Trực tiếp.

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 8

 I. Thương nhân

ĐẶT VẤN ĐỀ:

1. Tất cả doanh nghiệp đều là Thương nhân?

2. TN có vốn đầu tư nước ngoài tại VN (Doanh nghiệp F.D.I) là

TNNN hoạt động TM tại VN?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 9

 I. Thương nhân
3. Phân loại:

Căn cứ
phân loại

Tư cách Hình thức Chế độ TN

pháp lý tổ chức tài sản

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 10

 II. Hoạt động thương mại

1. Khái niệm

2. Đặc điểm

3. Phân loại

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 11

 II. Hoạt động thương mại

1. Khái niệm

Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi,
bao gồm mua bán HH, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến TM và
các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác (K1 Điều 3)

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 12

 II. Hoạt động thương mại

2. Đặc điểm:

Bao gồm 03 đặc điểm chủ yếu:

▪ HĐTM chủ yếu do TN thực hiện

▪ HĐTM gắn liền với mục đích tồn tại của TN

▪ HĐTM nhằm mục đích sinh lợi

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 13

 II. Hoạt động thương mại
ĐẶT VẤN ĐỀ: CTCP A kinh doanh máy lọc nước, mặc dù đầu tư vốn lớn
nhưng kinh doanh không có lãi trong nhiều năm. Trong giai đoạn dịch Covid,
việc kinh doanh gặp nhiều khó khăn nên thua lỗ.
Hoạt động kinh doanh của Công ty A có phải là HĐTM?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 14

 II. Hoạt động thương mại
ĐẶT VẤN ĐỀ: CTCP A kinh doanh máy lọc nước, mặc dù chưa có khách
hàng nhưng CTCP A đầu tư nhiều vào việc mở rộng kinh doanh như: thuê
kho bãi, mua thiết bị phục vụ bảo trì, bảo dưỡng, xây dựng nhà xưởng.
Hoạt động trên của Công ty A có phải là HĐTM?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 16

 II. Hoạt động thương mại
ĐẶT VẤN ĐỀ: Hoạt động nào dưới đây của Công ty A (Kinh doanh buôn bán
trái cây) là HĐTM?
1. Công ty A ký HĐ đặt mua 02 tấn vải thiều của Công ty B để bán xuất khẩu.
2. Công ty A ký HĐ bán 5 lô táo Mỹ cho bà M.
3. Công ty A ký HĐ dịch vụ nấu ăn với Công ty Y, theo đó, mỗi ngày Công ty
Y nấu 100 phần cơm cho công nhân của Công ty A.
4. Công ty A mua 1000 đồ bảo hộ để tặng các Bác sĩ của Bệnh viện dã chiến
Quận 7.

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 17

 II. Hoạt động thương mại

3. Phân loại:

❑ Nhóm HĐTM mua bán hàng hóa.

❑ Nhóm HĐTM cung ứng dịch vụ.

❑ Nhóm HĐTM trung gian thương mại.

❑ Nhóm HĐTM xúc tiến thương mại.

❑ Nhóm HĐTM khác.

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 18

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM

Nguồn luật điều chỉnh:

▪ PLVN ▪ Pháp luật nước ngoài

▪ ĐƯQT ▪ Thỏa thuận của các bên trong HĐ

▪ Tập quán TM trong nước ▪ Thói quen trong HĐTM

▪ Tập quán TM quốc tế ▪ Án lệ

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 19

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM

1. Pháp luật Việt Nam:

- Luật thương mại: Đương nhiên hoặc áp dụng bởi sự chọn luật

▪ Trên lãnh thổ VN (K1 Điều 1, K3 Điều 1)

▪ Ngoài lãnh thổ VN (K2 Điều 1)

- Luật chuyên ngành: HĐTM đặc thù

- BLDS: Điều kiện áp dụng?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 20

Quan hệ hợp đồng giữa Thương nhân và Một bên không phải
là Thương nhân - K3 Điều 1

3. Hoạt động không nhằm mục đích sinh lợi của một bên trong giao
dịch với thương nhân thực hiện trên lãnh thổ nước CHXHCN VN
trong trường hợp bên thực hiện hoạt động không nhằm mục đích
sinh lợi đó chọn áp dụng Luật này.

=> áp dụng bởi sự chọn luật

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 21

Quan hệ hợp đồng giữa Thương nhân và Một bên không phải
là Thương nhân - K3 Điều 1

Ví dụ: Công ty TNHH An Nam bán cho ông A 1 xe máy Vision.

▪ Trường hợp 1: Hợp đồng dân sự => Đương nhiên áp

dụng BLDS

▪ Trường hợp 2: Ông A – Bên không phải là Thương nhân;

lựa chọn LTM => HĐ thương mại => Áp dụng LTM

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 22

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM
2. Thỏa thuận trong HĐ: K1 Điều 11

Điều 11. Nguyên tắc tự do, tự nguyện thoả thuận trong hoạt động
thương mại
1. Các bên có quyền tự do thoả thuận không trái với các quy định
của pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội để xác lập
các quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại.
Nhà nước tôn trọng và bảo hộ các quyền đó.

2. Trong hoạt động thương mại, các bên hoàn toàn tự nguyện,
không bên nào được thực hiện hành vi áp đặt, cưỡng ép, đe doạ,
ngăn cản bên nào.
ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 23
 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM
3. Thói quen được thiết lập giữa các bên:

Áp dụng trong TH: không được trái với QĐPL (K3 Điều 3, Điều

12 LTM)

3. Thói quen trong hoạt động thương mại là quy tắc xử sự có nội
dung rõ ràng được hình thành và lặp lại nhiều lần trong một thời
gian dài giữa các bên, được các bên mặc nhiên thừa nhận để xác
định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng thương mại.

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 24

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM
4. Tập quán TM:

Áp dụng trong TH: không có QĐPL + không có thoả thuận +

không có thói quen đã được thiết lập (K4 Điều 3, Điều 13 LTM)

4. Tập quán thương mại là thói quen được thừa nhận rộng rãi trong
hoạt động thương mại trên một vùng, miền hoặc một lĩnh vực
thương mại, có nội dung rõ ràng được các bên thừa nhận để xác
định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại.
ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 25
 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM

5. Điều ước quốc tế:

ĐƯQT mà VN là thành viên có quy định khác với quy định của

LTM thì AD các quy định của ĐƯQT đó (K1 Điều 5)

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 26

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM
6. Pháp luật nước ngoài:

Áp dụng có điều kiện trong 3 trường hợp:

• Các bên trong GDTM có yếu tố NN chọn

• ĐƯQT mà VN là thành viên có quy định (K1 Điều 5)

• PLVN dẫn chiếu

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 27

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM
7. Tập quán TM quốc tế:

Áp dụng có điều kiện trong 2 trường hợp:

• ĐƯQT quy định (K1 Điều 5)

• Các bên trong GDTM có YTNN thỏa thuận chọn (K2 Điều 5)

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 28

 III. Áp dụng pháp luật đối với HĐTM

ĐẶT VẤN ĐỀ: Điều kiện để một giao dịch pháp luật được xem là giao dịch

thương mại và đương nhiên chịu sự điều chỉnh của Luật Thương mại?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 29

 THẢO LUẬN NHÓM

1. Luật TM điều chỉnh hoạt động TM của chủ thể nào?

2. Phân tích phạm vi điều chỉnh của LTM và cho VD minh họa?

3. Nhận định: Tất cả các hoạt động thương mại chỉ do LTM điều
chỉnh.

4. Điều kiện để một giao dịch được xem là giao dịch thương
mại?

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU 30

 Chân thành cảm ơn

ThS. Trần Thiên Trang – Khoa Luật, VLU