ዕላማ ብፍልስፍናዊ ኣረኣእያ ምርዳእ፡ ንዘመናት ንሓሰብቲ ዘደናገሩ ሕቶታት ምድህሳስ፡ ናብ መዓሙቕ ህላወ ወዲ ሰብ ዝግበር

ጉዕዞ እዩ። ካብ ጥንታውያን ፈላስፋታት ክሳብ ዘመናውያን ሓሰብቲ፡ ኣምር ዕላማ ኣብ ፍልስፍናዊ ዲስኩር ማእከላይ ቴማ
ኮይኑ፡ ንቴማታት ትርጉም፡ ምልኣትን ባህሪ ህላወ ባዕሉን ዝትንክፍ ኮይኑ ጸኒሑ እዩ። እስከ ኣብ ገለ ካብቶም ቀንዲ
ፍልስፍናዊ ኣረኣእያታት ብዕምቆት ንእቶ።

ህላወነት (Existentialism)፦ ከም በዓል ዣን-ፖል ሳርትን ኣልበርት ካሙስን ዝኣመሰሉ ህላወኣውያን ሓሰብቲ፡ ኣብታ
ባህርያዊ ትርጉም ዘይብላ ዓለም፡ ምስ ዕላማ ዝብል ሓሳብ ይቃለሱ ነይሮም። ህላወነት ውልቀሰባት ኣብ ከም ሃይማኖት ወይ
ሕብረተሰባዊ ስርዓታት ዝኣመሰሉ ግዳማዊ ምንጭታት ምጽጋዕ ዘይኮነስ፡ ኣብ ህይወት ናይ ገዛእ ርእሶም ትርጉምን ዕላማን
ክፈጥሩ ኣለዎም ዝብል መርገጺ ኣለዎ። እዚ ንሳርትረ፡ ሱር በተኻዊ ናጽነት ምሕቋፍን፡ ዋላ’ውን ኣብ ቅድሚ ዕሽነት፡ ናይ
ምርጫኻ ሓላፍነት ምውሳድን ማለት’ዩ። ካሙስ ብኣንጻሩ፡ ነቲ ዕሽነት ዝብል ኣምር ዳህሲሱ - ኣብ መንጎ ድሌት ወዲ ሰብን
ዘይግደስ ኣድማስን ዘሎ ባህርያዊ ግርጭት። ብመሰረት ህላወኣውያን፡ ዕላማ ምርካብ፡ ነቲ ዘይርጉጽነትን ዘይንጹርነትን ህላወ
ምሕቋፍን፡ ኣብ መስርሕ ርእሰ-ምርካብን ርእሰ-ምግላጽን ብንጥፈት ምጽማድን የጠቓልል።

ዩቲሊታሪዝም፦ ብከም በዓል ጀረሚ ቤንታምን ጆን ስቱዋርት ሚልን ዝኣመሰሉ ፈላስፋታት ዝድገፍ ዩቲሊታሪዝም፡ ኣብ
ዕላማ ዝተፈለየ ኣረኣእያ ዝህብ ኮይኑ፡ ኣብ ዝለዓለ ደረጃ ሓጎስን ምጉዳል ስቓይን ዘተኮረ እዩ። ብመሰረት ዩቲሊታሪዝም፡
ተግባራት ንዝበዝሐ ቁጽሪ ሰባት ዝዓበየ ጽቡቕ ነገር ዘምጽኡ እንተኾይኖም ብሞራል ቅኑዓት እዮም። ብዓይኒ ዩቲሊታሪ ዕላማ
ህላወ ወዲ ሰብ ኣብ ሓፈሻዊ ሓጎስን ጽቡቕ ሂወትን ሕብረተሰብ ኣበርክቶ ምግባር እዩ። ይኹን እምበር፡ ነቐፍቲ፡
ዩቲሊታሪዝም ንውልቃዊ መሰላትን ክብርታትን ንዝዓበየ ጽቡቕ መስዋእቲ ክመርሕ ከም ዝኽእል ይምጉቱ፡ እዚ ድማ ብዛዕባ
እንታይነት ዕላማን ስነ-ምግባራዊ ውሳነን ሕቶታት የልዕል።

ዩዳይሞንያ፡- ኣብ ጥንታዊ ፍልስፍና ግሪኽ፡ ኣሪስቶትል፡ መብዛሕትኡ ግዜ "ዕምብብ" ወይ "ጽቡቕ ምህላው" ተባሂሉ
ዝትርጎም ዩዳይሞንያ ዝብል ኣምር፡ ከም ናይ መወዳእታ ዕላማ ህይወት ወዲ ሰብ ኣቕሪቡ። ብመሰረት ኣሪስቶትል፡
ዩዳይሞንያ ዝረጋገጽ፡ ጽቡቕ ባህርያት ብምዅስኳስን ዓቕምኻ ብምፍጻምን እዩ። ዩዳይሞንያ ዘይከምቲ ኣብ ሳዕቤናት
ተግባራት ዘተኮረ ዩቲሊታሪዝም፡ ንዕቤት ባህርን ምድላይ ብሉጽነትን ከም ማእከላይ ትርጉም ዘለዎ ህይወት የጉልሕ።
ብዓይኒ ኣሪስቶትል ዕላማ ምስ ምድላይ ጽቡቕ ግብሪን ፍሉይ ክእለትን ክእለትካን ምግሃድን ብቐረባ ዝተኣሳሰር እዩ።

ኒሂሊዝም፡- ብፍሪድሪክ ኒቸ ዝተሳእለ ፍሉጥ ኒሂሊዝም፡ ንባህላዊ ኣምር ዕላማን ትርጉምን ዝፈታተን ኮይኑ፡ ህይወት
ብመሰረቱ ትርጉም ኣልቦን ውሽጣዊ ዋጋ ዝጎደሎን ምዃኑ የረጋግጽ። ኒቸ "ኣምላኽ ሞይቱ" ኢሉ ፍሉጥ ኣዊጁ፡ ባህላዊ
ሃይማኖታዊ ማዕቀፋት ድሕሪ ደጊም ዕላማ ንምግላጽ መሰረት ከምዘይህቡ ይሕብር። ኣብ ክንድኡስ፡ ኒሂሊዝም፡ ውልቀሰባት
ኣብታ ስግረ-ኣገዳስነት ዝተገፈፈት ዓለም፡ ባህርያዊ ትርጉም ዘይምህላው ሓቚፎም ናይ ገዛእ ርእሶም ክብርታት ክፈጥሩ
የተባብዕ። ኒሂሊዝም ከም ጽልምትምትን ኒሂሊስታዊን ኣረኣእያ ክረአ እንከሎ፡ ገለ ፈላስፋታት ግን ውልቃዊ ናጽነት
ንምሕቋፍን ብናይ ገዛእ ርእስኻ ቃላት ትርጉም ንምፍጣርን ከም ሓራ ዘውጽእ ዕድል ይርእይዎ።

ምብራቓዊ ፍልስፍናታት፦ ከም ቡድሂዝምን ታኦይዝምን ዝኣመሰሉ ምብራቓውያን ፍልስፍናታት ብዕላማ ፍሉይ

ኣረኣእያታት ዝህቡ ኮይኖም፡ ከም ዘይነባሪነት፡ ንሓድሕዳዊ ምትእስሳርን ውሽጣዊ ሰላምን ዝኣመሰሉ ኣምር የጉልሑ። ኣብ
ቡድሂዝም ኣርባዕተ ክቡራት ሓቅታት ስቓይ ካብ ምትእስሳርን ድሌትን ከም ዝፍጠርን ምቁራጽ ስቓይ ድማ ብሸውዓተ
መንገዲ ከም ዝረጋገጽን ይምህሩ፣ እዚ ድማ ከም ቅኑዕ ርድኢትን ዕላማን መነባብሮን ዝኣመሰሉ መትከላት ዘጠቓልል እዩ።
ብተመሳሳሊ ታኦይዝም ውልቀሰባት ምስቲ ተፈጥሮኣዊ ዋሕዚ ታኦ ወይ መንገዲ ክሰማምዑን ብቐሊልነትን ብዘይተግባርን
ውሽጣዊ ስኒት ከማዕብሉን የተባብዕ። ካብዚ ኣረኣእያታት እዚ ዕላማ ኣብ ምድላይ ግዳማዊ ዕላማ ወይ ዓወታት ዘይኮነስ ኣብ
ምዅስኳስ ውሽጣዊ ጥበብን ምብራህን እዩ ዝርከብ።

ኣብ መደምደምታ፡ ፍልስፍናዊ ኣረኣእያታት ብዕላማ፡ ካብ ህላወኣዊ ኣምር ውልቃዊ ናጽነትን ሓላፍነትን ክሳብ ኣሪስቶትልያዊ
ርእዮተ ዓለም ጽቡቕ መነባብሮን ምብራቓዊ ኣምር ውሽጣዊ ስኒትን ምብራህን ዝዝርጋሕ ሃብታም ቴፕስትሪ ሓሳባት የቕርብ።
ምስ ዕሽነት ህላወ ምቅላስ ይኹን ምስ ተፈጥሮኣዊ ስርዓት ንምስምማዕ ምድላይ፡ ዕላማ ምድላይ ማእከላይ ስክፍታ ናይ ደቂ
ሰባት መርመራ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ፡ ዝዓሞቐ ምስጢራት ህላወና ክንድህስስን ትርጉምን ምልኣትን ዘለዎ ህይወት ክንጽዕርን
ይዕድመና።