BÁO CÁO THỰC HÀNH BÀO CHẾ THUỐC CỔ TRUYỀN

Bài 4: CAO THUỐC

1. CAO ÍCH MẪU
 Công thức
Nguyên liệu Khối lượng Khối lượng giảm 1/10
Hương phụ (Rhizoma Cyperi) chế 250g 25g
Acid benzoic (Acidum benzoicum) 2g 0.2g
Ích mẫu (Herba Leonuri) 800g 80g
Ethanol (Ethanolum) 90% 180ml 18ml
Ngải cứu (Herba Artemisiae vulgaris) 200g 20g
Nước (Aqua) vđ 1000ml 100ml
Đường trắng (Saccharum) 600g 60g

 Phân tích đơn

- Quân : Bách bộ, mạch môn, cát cánh

- Thần : Thạch xương bồ, có tác dụng an thần, chống co giật

- Tá : trần bì, long đờm, kháng viêm, kháng khuẩn
- Sứ : Cam thảo, chữa đau họng, giảm ho, bổ phổi
 Công dụng, cách dùng, bảo quản
- Công năng chủ trị: Hành khí, hoạt huyết, điều kinh. Chữa kinh nguyệt không đều, có kinh
đau bụng, khí hư bạch đới, làm tử cung mau hồi phục sau đẻ.
- Bảo quản trong chai nút kín để nơi thoáng mát.
  Kỹ thuật điều chế

- Chế hương phụ theo phương pháp tứ chế, xay thành bột thô.
- Ích mẫu, ngải cứu: loại tạp, rửa sạch, cắt đoạn 5 – 7cm.
- Chiết xuất bằng phương pháp sắc 2 lần.
- Để lắng, gạn, lọc trong, cô còn 80ml, thêm đường, lọc lại, thêm ethanol, điều chỉnh thể
tích đến 125ml.
- Dán nhãn đúng quy chế.
t
 Tiêu chuẩn chất lượng
- Chất lỏng màu nâu đen, mùi thơm dược liệu, vị ngọt, hơi đắng, đồng nhất. Tỷ trọng 1,2 –
1,23.

2. CAO BỔ PHẾ:
● Công thức:

Nguyên liệu Khối lượng Khối lượng giảm 1/5

Bách bộ (Radix Stemonae) 50g 10g

Mạch môn (Radix Ophiopogonis) 50g 10g

Cát cánh (Radix Platycodi) 12g 2,4g

Thạch xương bồ (Rhizoma Acodi graminei) 20g 4g

Cam thảo (Radix Glycyrrhizae) 11g 2.2g

Trần bì (Pericarrpium Citri recticulatae perenne) 17g 3,4g

Menthol (Metholum) 0,02g 0,004g

Natri benzoate (Natri benzoas) 0,4g 0,08g

 Ethanol (Ethanolum 90%) 10ml 2ml

Siro đơn (Sipurus simplex) 40ml 8ml

Nước (Aqua) vđ 200ml 40ml

 Phân tích đơn:

- Quân : Ích mẫu, điều kinh, chữa đau bụng kinh, rong kinh
- Thần : Hương phụ, lý khí, giải uất, điều kinh, chỉ thống
- Ngải cứu: điều trị kinh nguyệt không đều, kháng khuẩn

● Công dụng, cách dùng, bảo quản:

❖ Công năng: bổ phế, chỉ ho
❖ Chủ trị: Các chứng ho lâu ngày, đờm đặc, rát cổ ráo phổi
❖ Bảo quản trong chai lọ nút kín để nơi khô mát
● Kỹ thuật bào chế:
- Xử lý dược liệu
+ Mạch môn rửa sạch bỏ lõi
+ Các dược liệu khác rửa sạch cắt nhỏ
- Cho dược liệu đã xử lý vào nồi, đổ ngập nước, đun sôi nhỏ lửa 1 giờ, dịch chiết 1 để
riêng
- Cho tiêp nước như trên, đun sôi nhỏ lửa 1 giờ gạn dịch chiết 2
- Gộp 2 dịch chiết cô còn 150ml để qua đêm
- Gạn lọc dịch chiết qua vải loại tạp
- Cho natri benzoat vào hòa tan, cho siro đơn trộn đều, cho menthol, tinh dầu bạc hà
vào 10ml ethanol 90% và cho vào dịch cô
- Cao thuốc thu được đóng vào lọ 100ml, dán nhãn thành phẩm thuốc uống bảng
thường
● Tiêu chuẩn chất lượng:
❖ Theo tiêu chuẩn DĐVN Cao bổ phế là chất lỏng màu nâu cánh gián, thơm mùi bạc
hà, vị ngọt, thêm cùng thể tích nước không được đục
❖ Tỷ trọng 1,31-1,32 trong và đồng nhất không có vật lạ
❖ Định tính bằng thuốc thử dragendorff