Кирил Пејчиновиќ

Со создавањето на македонската граѓанска класа расте свеста за неопходноста од употреба на

народниот јазик во црквите и училиштата, како и потребата за печатење книги за таа намена.
На почетокот од 19. век, во време на османлиско владеење и грчка доминација во црквите,
зачувувањето на верата и јазикот значи зачувување на националноста.
Првите просветители, Крчовски и Пејчиновиќ, сфаќајќи ја нужноста од зачувување на верата со
своите проповеди се обидуваат морално да го подучат неукото македонско население. Тие се
против пиењето, против незнаењето, суеверието, развратот, лошите човекови особини, против
нехристијанското празнување и воопшто однесување. За да му се приближат на неукиот народ тие
го користат народниот говор и на истиот тој јазик ги отпечатуваат своите книги – првите книги на
народен македонски јазик. Тие не се оригинални автори, зашто нивните текстови се обично
прераскажани познатБиографски податоци за Пејчиновиќ дознаваме од „Епитафот“ кој го
составил за својот надгробен споменик 10 години пред смртта (1835 г.).и религиозни текстови, но
значењето е во свеста што црковнословенскијазик . Роден е во село Теарце, Тетовско, а учел
црковно училиште во манастирот Св. Пречиста Кичевска и Хиландар на Света Гора. Целото
семејство било верски настроено, па татко му и чичко му го продале имотот во Теарце и заедно со
Кирил отишле во Хиландар каде се закалуѓериле. Тие останале таму, а Кирил се вратил и работел
во Марковиот манастир, близу Скопје. Тука го обновил оштетениот манастир и собирал стари
текстови со што ја збогатил манастирската библиотека. Во Марковиот манастир Пејчиновиќ
живеел дваесетина години. Отворил манастирско училиште и се истакнал како активен
проповедник и просветител на населението. Тука ја напишал својата прва книга „Огледало“,
печатена во Будим 1816 година.
1818 година дошол во родниот крај, во селото Лешок и го обновил манастирот Св. Атанасија. Во
манастирските конаци отворил училиште, каде поучувал и млади и стари. И тука ја збогатил и
уредил библиотеката. Во слободните часови пишувал. Освен „Огледало“, тој ги напишал и делата:
„Утешение грешним“, „Житие кнеза Лазара“, како и „Епитафот“ кој е врежан на неговата
надгробна плоча. Починал 1845 година и е погребан во дворот на Лешочкиот манастир (Св.
АтанасијаОгледало“ е требник, прирачна книга за свештениците која ја користеле при вршењето
на црковните обреди. Содржи неколку молитви и прозни текстови за различни обреди и една
голома проповед – „Слово за празниците“. Молитвите и црковните текстови се напишани на
црковнословенски јазик, а „Словото“ на народен јазик – тетовски говор.

„Утешение грешним“ – содржински е продолжение на „Огледало“. Немал средства да ја

отпечати, но на крај своите заштедени пари ги дал за обнова на печатницата на Теодосиј
Синаитски во Солун, каде 1840 година е отпечатена книгата , а Синаитски

Епитаф“ – е последно негово дело, но и прв обид да се изрази во стихови. „Епитафот“ нема

уметничка вредност, но тоа е првата песничка напишана на македонски народен јазик.

го заменуваат со народниот.