BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ

MINH

***

BÁO CÁO
VẬT LIỆU HỌC

Nhóm: 5
Thành viên:
1. Đỗ Phạm Việt Huy : 23104017
2. Đỗ Quốc Việt:23104062
3. Nguyễn Viên Thành Công :23104007
4. Nguyễn Đăng Bách :23104006
5. Nguyễn Xuân Tài :23104048
Tiết: 3 – 4 sá ng thứ 3
Mô hình thực tế

Khối cơ bản
 I/Định nghĩa:

Martensite là mộ t cấ u trú c chuyển tiếp rấ t cứ ng vớ i cấ u trú c tinh thể tứ

giá c tâ m (bct). Mactenxit hình thà nh trong thép khi Austenit nguộ i đi quá
nhanh đến mứ c cá c nguyên tử cacbon khô ng có thờ i gian khuếch tá n ra khỏ i
cấ u trú c tinh thể vớ i số lượ ng đủ để tạ o thà nh xi mă ng (fe3c). Do đó , nó là sả n
phẩ m củ a nhữ ng thay đổ i khô ng khuếch tá n . Bấ t kỳ sự khuếch tá n nà o cũ ng
đò i hỏ i sự hình thà nh củ a ferit và pha kết dính. Nó đượ c đặ t theo tên củ a nhà
luyện kim ngườ i Đứ c adolf martens (1850-1914).

Khô ng giố ng như thà nh phầ n pha phâ n hủ y đẳ ng nhiệt bằ ng cá ch

khuếch tá n, mactenxit khô ng phả i là mộ t pha tham gia và o trạ ng thá i câ n bằ ng
nhiệt. Do đó , nó khô ng xuấ t hiện trên giả n đồ pha câ n bằ ng sắ t-cacbon.

II/Tính chất

1/ Tính chất cơ lý

1.1/Độ cứng: Martensite là mộ t trong nhữ ng dạ ng thép cứ ng nhấ t, có

độ cứ ng Rockwell lên đến 68 HRC.

1.2/Độ bền: Martensite cũ ng có độ bền cao, khả nă ng chố ng biến dạ ng

và nứ t gã y tố t.

1.3/Độ giòn: Do độ cứ ng cao, martensite cũ ng có độ giò n cao, dễ bị nứ t

vỡ khi va đậ p.

1.4/Tính từ: Martensite là mộ t dạ ng thép từ tính.

2/Tính chất hóa học:

2.1/Khả năng chống ăn mòn: Martensite có khả nă ng chố ng ă n mò n

kém hơn so vớ i cá c dạ ng thép khá c, do cấ u trú c tinh thể củ a nó bị biến dạ ng.

2.2/Khả năng hàn: Martensite khó hà n hơn so vớ i cá c dạ ng thép khá c,

do cấ u trú c tinh thể củ a nó bị biến dạ ng.
  Lưu ý:
Tính chấ t củ a martensite có thể thay đổ i tù y thuộ c và o thà nh phầ n hó a
họ c và quy trình xử lý nhiệt củ a thép.

Martensite thườ ng đượ c tô i và ủ để cả i thiện độ dai và độ dẻo.

III/Đặc điểm chính của martensite:

-Cấu trúc tinh thể: Tứ giá c (tetragonal)

Mà u sắ c: xá m bạ c

-Độ cứng cao: Martensite là mộ t trong nhữ ng dạ ng thép cứ ng nhấ t, có

độ cứ ng Rockwell lên đến 68 HRC. Độ cứ ng nà y cao hơn nhiều so vớ i cá c dạ ng
thép khá c như ferrite và pearlite.

-Độ bền cao: Martensite cũ ng có độ bền cao, khả nă ng chố ng biến dạ ng

và nứ t gã y tố t.

-Độ giòn cao: Do độ cứ ng cao, martensite cũ ng có độ giò n cao, dễ bị nứ t

vỡ khi va đậ p.

-Tính từ: Martensite là mộ t dạ ng thép từ tính.

-Khả năng chống ăn mòn kém: Martensite có khả nă ng chố ng ă n mò n

kém hơn so vớ i cá c dạ ng thép khá c, do cấ u trú c tinh thể củ a nó bị biến dạ ng.

-Khả năng hàn kém: Martensite khó hà n hơn so vớ i cá c dạ ng thép khá c,

do cấ u trú c tinh thể củ a nó bị biến dạ ng.

-Có độ dẫn điện và dẫn nhiệt cao: Do cấ u trú c tinh thể có nhiều khuyết
tậ t.

-Có khả năng biến đổi kích thước: Khi chịu ứ ng suấ t, martensite có thể
biến đổ i kích thướ c, dẫ n đến hiện tượ ng nhớ t hình.

Martensite đó ng vai trò quan trọ ng trong nhiều lĩnh vự c khá c nhau nhờ
nhữ ng đặ c tính nổ i bậ t củ a nó , bao gồ m độ cứ ng, độ bền và tính từ .

Một số ví dụ cụ thể:

1. Chế tạo dụng cụ:

 Nhờ độ cứ ng cao, martensite đượ c sử dụ ng để chế tạ o cá c dụ ng cụ cắ t
gọ t như dao, kìm, cờ lê, tua vít,... có khả nă ng chịu mà i mò n và va đậ p tố t, đả m
bả o hiệu quả cắ t sắ c bén và độ bền lâ u dà i.

Ví dụ : Dao là m bếp bằ ng thép martensite có thể giữ độ sắ c bén lâ u hơn

so vớ i cá c loạ i dao là m từ thép khá c.

2. Sản xuất linh kiện động cơ:

Trong độ ng cơ, cá c bộ phậ n như trụ c khuỷu, bá nh ră ng, van cầ n có độ

cứ ng và độ bền cao để chịu đượ c lự c ma sá t và á p suấ t lớ n trong quá trình
hoạ t độ ng. Martensite đá p ứ ng hoà n hả o yêu cầ u nà y, giú p độ ng cơ vậ n hà nh
trơn tru và bền bỉ.

Ví dụ : Trụ c khuỷu bằ ng thép martensite có thể chịu đượ c tả i trọ ng cao

và chố ng mà i mò n tố t hơn so vớ i cá c loạ i trụ c khuỷu là m từ thép khá c.

3. Chế tạo vũ khí:

Độ cứ ng và độ dai củ a martensite là yếu tố then chố t để chế tạ o cá c loạ i

vũ khí như sú ng, kiếm, dao,... có khả nă ng sá t thương cao và chịu đượ c lự c va
đậ p mạ nh.

Ví dụ : Lưỡ i kiếm bằ ng thép martensite có thể duy trì độ sắ c bén sau

nhiều lầ n va chạ m và có khả nă ng xuyên phá tố t hơn so vớ i cá c loạ i lưỡ i kiếm
là m từ thép khá c.

4. Sản xuất thiết bị bảo hộ:

Mũ bả o hiểm và á o chố ng đạ n đượ c chế tạ o từ thép martensite có khả

nă ng chố ng va đậ p và xuyên thủ ng hiệu quả , bả o vệ ngườ i sử dụ ng khỏ i cá c tá c
độ ng nguy hiểm.

Ví dụ : Mũ bả o hiểm bằ ng thép martensite có thể hấ p thụ lự c va đậ p

mạ nh, giả m thiểu nguy cơ chấ n thương đầ u khi xả y ra tai nạ n.

5. Y tế:
 Trong y tế, martensite đượ c sử dụ ng để chế tạ o cá c implant nha khoa,
stent mạ ch má u,... có độ bền cao, tương thích sinh họ c tố t và ít gâ y biến chứ ng
cho cơ thể.

Ví dụ : Implant nha khoa bằ ng thép martensite có thể tích hợ p tố t vớ i

xương hà m, đả m bả o chứ c nă ng ă n nhai và thẩ m mỹ lâ u dà i.

6. Vũ trụ:

Vậ t liệu chế tạ o tà u vũ trụ và vệ tinh cầ n có độ bền cao, chịu đượ c nhiệt

độ khắ c nghiệt và mô i trườ ng vũ trụ đầ y thá ch thứ c. Martensite vớ i nhữ ng đặ c
tính ưu việt đá p ứ ng tố t yêu cầ u nà y, gó p phầ n và o sự thà nh cô ng củ a cá c sứ
mệnh thá m hiểm khô ng gian.

Ví dụ : Vỏ tà u vũ trụ bằ ng thép martensite có thể chịu đượ c á p suấ t cao

và nhiệt độ dao độ ng lớ n trong mô i trườ ng vũ trụ .

Ngoà i ra, martensite cò n đượ c sử dụ ng trong nhiều ứ ng dụ ng khá c như:

-Chế tạ o dụ ng cụ thể thao: Gậ y đá nh gô n, vợ t cầ u lô ng,...

-Sả n xuấ t phụ kiện xe má y, ô tô : Nhô ng xích, lò xo,...

-Chế tạ o má y mó c cô ng nghiệp: Dao phay, mũ i khoan,...

Tó m lạ i, martensite là mộ t dạ ng thép có vai trò quan trọ ng trong nhiều

lĩnh vự c nhờ nhữ ng đặ c tính nổ i bậ t củ a nó . Nhờ sự phá t triển củ a khoa họ c kỹ
thuậ t, martensite ngà y cà ng đượ c ứ ng dụ ng rộ ng rã i hơn, gó p phầ n nâ ng cao
chấ t lượ ng cuộ c số ng và thú c đẩ y sự tiến bộ củ a cô ng nghệ.

IV/Phân loại Martensite

Martensite có thể đượ c phâ n loạ i theo mộ t số tiêu chí khá c nhau, bao
gồ m:

1. Hàm lượng carbon:

Martensite cacbon thấ p: Chứ a hà m lượ ng carbon dướ i 0,6%. Loạ i

martensite nà y có độ cứ ng và độ bền cao, nhưng độ dẻo dai thấ p.
 Martensite cacbon trung bình: Chứ a hà m lượ ng carbon từ 0,6 đến 1%.
Loạ i martensite nà y có độ cứ ng, độ bền và độ dẻo dai câ n bằ ng hơn so vớ i
martensite cacbon thấ p.

Martensite cacbon cao: Chứ a hà m lượ ng carbon trên 1%. Loạ i

martensite nà y có độ cứ ng cao nhấ t, nhưng độ dẻo dai thấ p nhấ t.

2. Nhiệt độ ủ:

Martensite ủ thấ p: Đượ c ủ ở nhiệt độ dướ i 200°C. Loạ i martensite nà y có

độ cứ ng và độ bền cao, nhưng độ dẻo dai thấ p.

Martensite ủ trung bình: Đượ c ủ ở nhiệt độ từ 200 đến 300°C. Loạ i

martensite nà y có độ cứ ng, độ bền và độ dẻo dai câ n bằ ng hơn so vớ i
martensite ủ thấ p.

Martensite ủ cao: Đượ c ủ ở nhiệt độ trên 300°C. Loạ i martensite nà y có

độ cứ ng thấ p nhấ t, nhưng độ dẻo dai cao nhấ t.

3. Thành phần hóa học:

Ngoà i carbon, martensite cũ ng có thể chứ a cá c nguyên tố khá c như

crom, niken, molybdenum, v.v. Cá c nguyên tố nà y có thể ả nh hưở ng đến độ
cứ ng, độ bền, độ dẻo dai và khả nă ng chố ng ă n mò n củ a martensite.