Δύο Δ θέματα της Α΄ λυκείου.

1) Ένα σώμα μάζας m=2Kg, ηρεμεί σε οριζόντιο δάπεδο. Την χρονική στιγμή t=0,
ασκείται σε αυτό οριζόντια σταθερή δύναμη F, μέχρι την χρονική στιγμή t1=5s.
Τότε το σώμα τότε έχει αποκτήσει ταχύτητα υ1, και αυτή την χρονική στιγμή (t1)
η δύναμη καταργείται.
Το σώμα συνεχίζει να κινείται και σταματά (λόγω τριβής) την χρονική στιγμή t2.
H μετατόπιση του σώματος από την χρονική στιγμή t1 ως την χρονική στιγμή t2
είναι 10m. Σε όλη τη διάρκεια της κίνησης του σώματος ο συντελεστής τριβής
είναι 0,5. Να βρεθούν:
α) Η ταχύτητα του σώματος την χρονική στιγμή t1.
β) H επιτάχυνση που αποκτά το σώμα από την χρονική στιγμή to ως την χρονική
στιγμή t1
γ) Το μέτρο της δύναμης F
δ) Η μετατόπιση του σώματος από την χρονική στιγμή to ως την χρονική στιγμή t1.
ε) Να γίνει το διάγραμμα ταχύτητας – χρόνου (u=f(t)) σε όλη τη διάρκεια κίνησης
του.
στ) Να γίνει το αντίστοιχο διάγραμμα επιτάχυνσης – χρόνου (α=f(t))
ζ) Να βρεθεί η επιτάχυνση και η ταχύτητα του σώματος την χρονική στιγμή t=6s

Λύση

Ας ξεκινήσουμε από το σχήμα: Την χρονική στιγμή to=0, το σώμα βρίσκεται στη
θέση χο=0m, ακίνητο και τότε του ασκείται η σταθερή δύναμη F. Στο σώμα
ασκούνται η τριβή Τ, η κάθετη αντίδραση του δαπέδου Ν και το βάρος του
σώματος.
Την χρονική στιγμή t1, το σώμα έχει φθάσει στη θέση χ1 (Γ), έχει αποκτήσει
ταχύτητα u1 και τότε καταργείται η δύναμη F. Το σώμα συνεχίζει να κινείται και
στη θέση Δ σταματά (χρονική στιγμή t2, θέση χ2)
1η κίνηση: από το O ως το Γ: Ευθύγραμμη ομαλά επιταχυνόμενη γιατί του
ασκούνται σταθερές δυνάμεις και uo=0.
Επειδή γνωρίζω τον χρόνο κίνησης (Δt1=5s) ας εφαρμόσω εξισώσεις κίνησης:
Βρίσκω πρώτα την επιτάχυνση: ΣFx=m α⇒F-T=m α1 (1) . Δύο άγνωστοι
συνεχίζω με εξισώσεις κίνησης:
1 2
u1=a1 Δ t 1 (2) και Δ x 1= 2 α 1 Δ t 1 (3)

Από τις σχέσεις (1), (2) , (3) έχω 4 αγνώστους, δεν μπορώ να τις επιλύσω (δηλαδή
να βρω κάτι)

2η κίνηση: από το Γ στο Δ

Σε αυτή την κίνηση δεν δίνεται η χρονική διάρκεια κίνησης, ούτε ζητείται. Το ίδιο
για την επιτάχυνση. Εφαρμόζω ΘΜΚΕ γιατί σε αυτό δεν υπεισέρχονται αυτά τα
μεγέθη:
1 2
ΔΚ =Σ W ⇒ K Δ−Κ Γ =W T +W W +W N =0 ⇒ 0− mu 1=−T Δ x 2 +0+ 0 (4)
2
Υπολογισμός τριβής Τ:
¿(5)
1
H ( 4 ) (5)− mu 1=−μ m g Δ x 2 ⇒ u1=√ 2 μ g Δ χ 2 ⇒ u 1=10 m/s
2

⇒ 2
Τώρα η άσκηση σχεδόν έχει λυθεί
1 u
2
β) Από τη σχέση (2) βρίσκω την επιτάχυνση α 1= Δ t =2 m/s
1

γ) Από την σχέση (1) βρίσκω την δύναμη F

F=m α 1 +m μ g=14 N
1 2
δ) Από την σχέση (3) βρίσκω την μετατόπιση : Δ χ 2= 2 2 Χ 5 =25 m

ε) Για να φτιάξω το διάγραμμα ταχύτητας χρόνου πρέπει να βρω την χρονική

διάρκεια κίνησης από το Γ στο Δ
Βρίσκω πρώτα την επιτάχυνση α2 (στη δεύτερη κίνηση)
ΣFx=m α2⇒ -T= - m α2 ⇒ - μm g= - m α2⇒ α2 = - 5m/s2.
Βρίσκω την χρονική διάρκεια κίνησης από t1 ως t2
u2=u 1+ α 2 Δ t 2 ⇒ 0=10+ (−5 ) Δ t 2 ⇒ Δ t 2=2 s

H συνολική διάρκεια κίνησης είναι Δ t ολ =Δ t 1+ Δ t 2 ⇒ t 2−0=5+2 ⇒ t 2=7s

ζ) Η χρονική στιγμή t=6s, ανήκει στην 2η κίνηση, άρα η επιτάχυνσή είναι α=2m/s2.
Το σώμα στη δεύτερη κίνηση έχει κινηθεί από 5s ως7s. Άρα
u=u0 ,2 +a 2 Δ t=10+ (−5 ) X 1=5 m/s

Παρατηρήσεις:
1) Η τελική ταχύτητα της 1ης κίνησης είναι αρχική ταχύτητα της δεύτερης κίνησης
(u1=u0,2)
2)Αν σε μια κίνηση γνωρίζω τον χρόνο κίνησης ή τον ζητώ, συνήθως εφαρμόζω
εξισώσεις κίνησης
Αν δεν γνωρίζω αυτό τον χρόνο συνήθως εφαρμόζω ΘΜΚΕ ή ΑΔΜΕ αν μπορώ
να την εφαρμόσω.
3) Επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι στις εξισώσεις κίνησης, βάζουμε Δt
(χρονική διάρκεια κίνησης) και όχι t (χρονική στιγμή) . Αυτό μπορεί να γίνει όταν
η αρχική χρονική στιγμή είναι μηδέν.
Πχ στην πρώτη κίνηση Δt1=t1-to=t1-0=t1=5s. Στη δεύτερη: Δt2=t2-t1=7s-5s=2s
4) Στις εξισώσεις κίνησης είτε είναι επιταχυνόμενη είτε επιβραδυνόμενη βάζουμε
(+) και όχι (-). Πχ u2=u 1+ α 2 Δ t 2. Την επιτάχυνση θα την βρούμε αρνητική, οπότε
εκεί θα μπει το (-).
Φυσικά αν η εκφώνηση λέει ότι η κίνηση είναι επιβραδυνόμενη με επιτάχυνση
μέτρου α=2m/s2, εμείς θα αντικαταστήσουμε α=-2m/s2.

Η άσκηση δεν είναι μια ιδιαίτερη άσκηση, περιέχεται σε πολλά βιβλία.

Απλά θέλω να δείξω στους μαθητές της Α λυκείου, ότι ξεκινώ την λύση με
βάσει τα φαινόμενα που περιγράφει η άσκηση (εδώ δύο κινήσεις).
Αναγνωρίζω τα φαινόμενα και γράφω τις κατάλληλες εξισώσεις.
Αν δεν μπορώ να βρω κάτι με τις αρχικές εξισώσεις τις αφήνω.
Πηγαίνω στο επόμενο φαινόμενο. Κάνω τα ίδια. Εκεί μπορώ να βρω ένα
μέγεθος. Μετά ξαναγυρίζω στις προηγούμενες σχέσεις και βρίσκω με αυτές τα
μεγέθη που ζητά η άσκηση.
Δεν είναι ανάγκη να βρω κάτι στο πρώτο φαινόμενο.

Αυτή είναι η ουσία της άσκησης που καλό είναι οι μαθητές να την
εμπεδώσουν όσο γίνεται νωρίτερα.

Ας διαβάσουν οι μαθητές μέχρι το ερώτημα δ, για να κατανοήσουν την

μέθοδο.
Η επόμενη άσκηση για δική σας εξάσκηση.
2) Ένα σώμα μάζας m=2Kg, ηρεμεί σε οριζόντιο δάπεδο. Την χρονική στιγμή t=0,
ασκείται σε αυτό οριζόντια σταθερή δύναμη F, μέχρι την χρονική στιγμή t1. Τότε
το σώμα τότε έχει αποκτήσει ταχύτητα υ1,και έχει μετατοπιστεί κατά Δχ1=20m.
Τότε (την χρονική στιγμή t1) η δύναμη καταργείται.
Το συνεχίζει να κινείται και σταματά (λόγω τριβής) την χρονική στιγμή t2. H
χρονική διάρκεια από την στιγμή t1 ως την χρονική στιγμή t2 είναι 5s. Σε όλη τη
διάρκεια της κίνησης του σώματος ο συντελεστής τριβής είναι 0,5. Να βρεθούν:
α) Η ταχύτητα του σώματος την χρονική στιγμή t1.
β) Το μέτρο της δύναμης F
δ) Η χρονική στιγμή t1.
ε) Να γίνει το διάγραμμα ταχύτητας – χρόνου (u=f(t)) σε όλη τη διάρκεια κίνησης
του.
στ) Να γίνει το αντίστοιχο διάγραμμα επιτάχυνσης – χρόνου (α=f(t))
ζ) Να βρεθεί η επιτάχυνση και η ταχύτητα του σώματος 2s πριν αυτό σταματήσει.