Powtórzenie wiadomości z działu 2

1. Położenie omawianych krain na mapie Polski.

A – Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
B – Tatry
C – Wyżyna Lubelska
D – Wyżyna Śląska

2. Cechy charakterystyczne omawianych krain geograficznych.

Wyżyna Śląska
Złoża węgla kamiennego
Kopalnie, fabryki, huty
Osiedla górnicze
Gęsta sieć dróg i kolei

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
zbudowana z wapnia
Ojcowski PN (nietoperze)
źródło Warty
głębokie doliny Prądnika
jaskinia Łokietka
Szlak Orlich Gniazd (zamki i warownie)
krajobraz krasowy
 Powtórzenie wiadomości z działu 2
Wyżyna Lubelska
Krajobraz rolniczy
Brak jezior
Mało lasów
Żyzne gleby (czarnoziemy)
Wąwozy lessowe
Uprawy: chmiel, tytoń, pszenica, burak cukrowy

Tatry
Tatry Wysokie
 Zbudowane są z twardych skał granitowych
 Stanowią najwyższą część Tatr
 Najwyższy szczyt w Polsce to Rysy 2499m n.p.m.
 Występuje tu krajobraz wysokogórski
 Jeziora górskie zwane stawami (Morskie Oko, Czarny Staw)
 Długie malownicze doliny o zaokrąglonych dnach (Dolina Rybiego
Potoku, Dolina Pięciu Stawów)
 Wodospady: Siklawa 70m (najwyższy w Polsce) i Wodogrzmoty
Mickiewicza

Tatry Zachodnie
 Zbudowane ze skał wapiennych
 Wzniesienia o zaokrąglonych wierzchołkach
 Stoki mniej strome
 W skałach wapiennych woda opadowa wydrążyła wiele jaskiń i
podziemnych korytarzy: Wielka Jaskinia Śnieżna (długość 24km)
 Doliny ukształtowane przez lodowce górskie: Dolina Chochołowska,
Dolina Kościeliska

3. Formy naciekowe w jaskiniach

Formy krasu podziemnego
 Formy naciekowe
 Stalaktyty
 Stalagmity
 Stalagnaty
 Powtórzenie wiadomości z działu 2
Formy krasu powierzchniowego
 Wapienne skałki np.
ostańce – Maczuga Herkulesa

 Głębokie doliny – np. dolina Prądnika

4. Co to jest less, gdzie występuje i co utworzyła w nim woda opadowa.

LESS – pylasta skała zwięzła o barwie żółtej. Jest łatwo wymywana przez wodę. Ulewne
deszcze żłobią w niej małe podłużne zagłębienia. W skutek dalszego wypłukiwania,
zagłębienia te przekształcają się w wąwozy.
Występowanie – Wyżyna Lubelska

5. Formy skalne w Tatrach Wysokich

Turnie – ostre szczyty
Granie – wąskie grzbiety
Żleby – pionowe zagłębienia
Stożki piargowe – usypiska odłamków skalnych u stóp żlebów
Przełęcze – obniżenia między szczytami

6. Charakterystyka Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich (różnice między nimi)

Tatry Wysokie
 Zbudowane są z twardych skał granitowych
 Stanowią najwyższą część Tatr
 Najwyższy szczyt w Polsce to Rysy 2499m n.p.m.
 Występuje tu krajobraz wysokogórski
 Jeziora górskie zwane stawami (Morskie Oko, Czarny Staw)
 Długie malownicze doliny o zaokrąglonych dnach (Dolina Rybiego
Potoku, Dolina Pięciu Stawów)
 Wodospady: Siklawa 70m (najwyższy w Polsce) i Wodogrzmoty
Mickiewicza

Tatry Zachodnie
 Zbudowane ze skał wapiennych
 Wzniesienia o zaokrąglonych wierzchołkach
 Stoki mniej strome
 W skałach wapiennych woda opadowa wydrążyła wiele jaskiń i
podziemnych korytarzy: Wielka Jaskinia Śnieżna (długość 24km)
 Doliny ukształtowane przez lodowce górskie: Dolina Chochołowska,
Dolina Kościeliska
 Powtórzenie wiadomości z działu 2
7. Charakterystyka pogody w Tatrach
Wraz ze wzrostem wysokości spada temperatura powietrza (0,6°C na każde 100m
wysokości)
Im wyższa wysokość tym większe opady
im wyżej tym silniejszy wiatr

W Tatrach wieje wiatr halny jest to ciepły, suchy, porywisty wiatr wiejący z południa.
Zimą przynosi ocieplenie i gwałtowne topnienie śniegu.

8. Piętra roślinne Tatr (nazwy, roślinność)

Turnie – to najwyższe piętro górskie,
nagie skały, gdzieniegdzie rosną mchy
i dzwonki alpejskie
Hale – to górskie łąki, rosną tu trawy
Pietro kosodrzewiny – rośnie tu krzewista
sosna (kosodrzewina) i gdzieniegdzie niskie
jarzębiny
Regiel górny – rosną tu świerki i sosna limba
Regiel dolny – rosną tu lasy mieszane (buki i
świerki)
Pogórze – to najniższe piętro Tatr, rosły tu
kiedyś lasy liściaste, które wycięto. Obecnie
są tu pastwiska i pola uprawne

9. Parki narodowe w omawianych krainach (symbol i co je chroni)

Tatrzański PN (symbol kozica) – Tatry
Limba
Świstaki
Kozice
Niedźwiedzie brunatne
Wilki
Rysie
Jelenie
Orły przednie i krzykliwe

Ojcowski PN (symbol nietoperz) – Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

Brzozy ojcowskie
Ciepłolubne ostnice Jana
Nietoperze (ponad 25 gatunków)

10. Pojęcia do wyjaśnienia:

Hałda – to wzniesienia utworzone z odpadów przemysłowych i górniczych. Obecnie
przekształca się je w tereny zielone.
 Powtórzenie wiadomości z działu 2
Rekultywacja – to przywracanie wartości użytkowych lub przyrodniczych terenów,
które zostały przekształcone wskutek działalności przemysłowej.
Less – pylasta skała zwięzła o barwie żółtej. Jest łatwo wymywana przez wodę. Na
niej powstały czarnoziemy.
Wąwóz – dolina o stromych zboczach i wąskim dnie, którą okresowo płynie woda
opadowa.
Krasowienie – rozpuszczanie skał wapiennych przez wodę opadową i zawarty w niej
dwutlenek węgla.
Wywierzysko – to źródło krasowe dające początek niektórym rzekom np. Warcie
Halny – jest to ciepły, suchy, porywisty wiatr wiejący z południa. Zimą przynosi
ocieplenie i gwałtowne topnienie śniegu.
Granie – wąskie grzbiety
Żleby – pionowe zagłębienia
Przełęcz – obniżenia między szczytami
Stożki piargowe – usypiska odłamków skalnych u stóp żlebów

11. Obliczenie odległości rzeczywistej w terenie oraz obliczanie odległości na mapie.