Professional Documents
Culture Documents
Beyaz Mantolu Adam
Beyaz Mantolu Adam
Beyaz Mantolu Adam
Tutunamayanlar da Selim Ik, Tehlikeli Oyunlar da Hikmet Benol, dnmekten yaamaya frsat bulamam, hayat bilgisin den yoksun, bu yzden de zihinlerindeki dorularla birlikte evde kalm, ocuk kalm kiilerdir. Her ey ok nceden belirlenmi gibidir: Kitap kurdu, bo hayaller kumkumas, hayatn clz glgesi Selim ocukken ne futbol takmna girebilmi, ne snf mmessili olabilmi, ne Korkularn yenip ocukluk aknn peinden dut aacna kabilmi, ne de bydkten sonra, kt yaarm korkusuyla hayata dahil olabilmitir. Hikmetin iindeki ocuk da, yaamad iin bymemitir. O da Selim gibi dnmenin kurban gibidir: Erkeklerin pijama ve terlikle dolat, duvarlarna takvim aslan evleri gln bulduu iin kendine bir hayat kuramam, sahte olurum ya da kt yaarm korkusuyla hi yaamam, bir kere byle dnd iin baka trl dnememi, srf yle syledii iin btn hayatn kelimeler uruna harcamtr. lerinden bir tek eyyamgder Turgut zben becerikli-dir: Duraklara en ksa yollardan kabilir, dolmua herkesten nce binebilir; erken yata, retmenin gzne girebilmenin bararak iir okumaktan getiini kefeder; ama o da bu becerisini, hayat pasosunu Selim i anlamaya altka kaybedecek, bir deliler trenin de bir istasyondan dierine dolamay seecektir. O halde bir kader birliinden sz edilebilir: Bilin insan hayatn dna itecek; beceriksiz, tutuk, acemi ve ilevsiz klacaktr. Atay bu yaanty ackl bir dille, tutunamamaktan yaknarak ya da tutunamayanlar hor grenlere, onlar gln duruma drenlere fke duyarak -bir tr unutkanlkla, ac ekenin dnda her eyi unutarak- anlatabilirdi. Ama bunu yapmyor; bir ey geri ekiyor Atay; oradaki tutukluu, beceriksizlii abartmay, daha komik, daha krlgan, daha korumasz klmay seiyor. Tehlikeli Oyunlar da Hikmet, hayattan kap snd gecekonduda, kendisi gibi yaamasn bilmeyenler iin byk bir boluu, hayat kadar byk bir boluu dolduracak yzlerce ciltlik bir hayat bilgisi ansiklopedisi karmay tasarlyor. Bir insann gnlk hayatta yolunu bulmas iin bilmesi gereken herey; soyunurken nasl bir sra takip edecei, pijamalarn nasl katlayaca, Bakkal Rzaya gitmek meselesi dahil gnlk hayatta karlaabilecei btn durumlar ayrntlaryla, mmkn olan btn zm yollar aydnlatldnda kimse kararsz kalmayacak, kimse kendini yalnz hissetmeyecek, kimse delirmeyecektir. Kitaplardan edinilmi bilgiden, kita- bilikten, bilincin karlkszlndan, zihinde kurulana tekabl eden bir gndelik hayat olmamasndan kaynaklanan yalnzlk, bu kez bu soruna da karlk verecek dev bir kitapla almaya allyor. Bir trl hakim olunamayan gnlk hayata dahil olmann, srekli bir korku kayna olan eyay denetlemenin tek yolu, hayat hep bir hayat bilgisi kitabna danarak, bir talim olarak yaamaktan geecek: Kapnn kilidi iki kere evrilmeli, anahtar- lar vazonun iine konmal, di fras ykandktan sonra lavabonun kenarlarna vurularak sular silkinmeli, seviirken iyi oluyor, iyi oluyor diye tekrarlamal, tabiat sevme talimleri yaplmal Hikmetin yapt gibi: Btn ktlkler dalgnlktan kyor. nsan nerede olduunu, ne yapmakta olduunu her an bilmeli. Mesela sen imdi kahvedesin dedim kendime, ayn itin dedim, parasn deyeceksin dedim. Darda yamur yayor, sen yamurun dinmesini bekliyorsun. Mevsimlerden sonbahardr ve iindeki bu yava hzn sonbahar yzndendir. lkbahar olsayd byle hissetmezdin. Mevsimlerin deitiini gzden karmamalsn. Kahvede oturup Sevgiye gideceini durmadan dnp, sonra da ayn parasn verip vermediini bilmez bir duruma dmemelisin. Hzla kapdan kp, yrmeye karar vermi olduun halde yalnayak otobse binmemelisin. Hibir zaman, bir-
denbire kendini bilmediin bir yerde bulmamalsn. Btn ktlkler hazrlkl olmamaktan douyor. Kemalizmin Delisi Ouz Atay, Nurdan Grbilek, Defter dergisi, temmuz-kasm 1990, #14. Hikaye: Beyaz Mantolu Adam Hikayede bir kiiye odaklanm durumda anlatlyor. Kullanlan bu yntemle hikaye yazarn gznden anlatlmasna ramen dikkatin dalmasn engelleyip, ba karaktere odaklamay salyor. Yan karakterlerin her birinin hikayedeki rollerinin ksa ve z olmas yazarn onlar iin olan tasvirlerini fazla uzatmamasn salayan birer sebebi olarak gsterilebilir. Kahramann hikaye boyunca az konumas kiiler arasndaki etkilei- min tek seferlik olduunu gsteriyor ve bu durum hikayenin sonunda bir zme ulayor. Benim gibi fazla kitap okumayan birini bile iine eken bu hikaye aslnda temel ald konu ve daha ilk paragraftan itibaren kendini belli eden dram ile deer kazanyor. ok basit ve halkn iinden birisini anlatmas ekiciliini arttryor. Beklenmedik bir sonla bitmesi durumu trajikomik bir hale getirip aklda kalc bir hikaye olmasn salyor.
ara
no kitty!
Sevgi szcklerde gizli Akn Mevlana hali, Yunus hali.. Kitap sevdiinize en gzel hediye www.otuken.com.tr
3. (bkz: oguz atay) (bkz: korkuyu beklerken) (bkz: olgunluk cagi uclemesi) (marie antoinette, 12.02.2002 13:25 ~ 13:28) #1010528 !?
5. korkuyu beklerken adli oguz atay kitabndan zel bir yk. onu zel klan 'ey' ise bu szkonusu 'ey' in alabildiine kapal anlatlyor olmasdr. kanmca ouz atay'n yazd en isel yk. nereden bilebilirdi yllar sonra yknn kahramannn bir roman kahraman olacan * * (mrna, 12.02.2002 15:27) #1010874 !?
6. "kalabalik bir topluluk icindeydi. ba$arisizdi. parasi yoktu. dileniyordu.." boylesine basit cumleler kullanarak ve boylesine basit bir konuyu ele alarak nasil bu kadar etkileyici ve gercekci bir anlatim ile yazildigini anlyamadgm bir oguz atay oykusu. ozellikle adamin mantoya ve eteklerinin ckardigi hi$irtiya olan hayranliginin tasvirleri mukemmeldi..
7. beyaz mantolu adamn vitrende iplerle asl bir ekilde vitrin mankenlii yapmas zannmca `isa` ya bir telmihtir...sonras ac son:''mantonun etekleri nce suyun stnde ald sonra arlap batt.''dur!''diye bard uzun bykl gen.''bover abi'' dediler.''fazla ileri gitmez''.deniz sd;btn manto suyun iinde kaybolduu zaman kydan ok uzaklamt.fazla ileri gitmiti.yanlmlard...,, (hepatrol, 20.03.2003 17:39) #2537698 !?
8. ok basit anlatmnn ardnda ok gzel eyler hissettirebilen bir yk.. (goldenwand, 10.06.2003 22:40) #2946009 !?
9. kendisi kurtuluularn nderidir. hi konumamas ona bir gizem salamtr. rivayete gre denizden kp gelmitir. neden acaba? (bkz: bma) (bkz: olgunluk a) (cecil b demented, 16.10.2003 11:04) #3460498 !?
10. beyaz mantolu adamn bat titanik kadar heybetli olmutur gzmde. ouz atay dilin kendine has gcn ok iyi kullanm, ve insanda bir beyaz manto eyasndan ok daha fazla iz brakan bir adam yaratmtr. (siyah marti, 18.11.2003 19:28) #3593739 !?
11. btn rolleri ve sfatlar reddeden efsanevi beyaz mantolu adamdr o,rolunu kendi yaratarak denizde arnr. oguz atay'n en etkileyici oykusu... (roka, 20.05.2004 16:24) #4253483 !?
12. ksa filmini de ekmiler..yksel yavuz/2000/15 dak./35 mm.. izlemedim henz izlesem knyesinin yazar mym, kendisini yazarm.. (jengshimishiva, 02.10.2004 20:41 ~ 05.10.2004 20:51) #5927595 !?
13. beyaz mantolu adam' okuduktan sonra uzun sre hibir ey yazmamaya karar vermitim, hatta hi yazmamaya... byle bir yk vard, yazlmt ve ben asla yazamayacaktm onu. yleyse ne anlam vard ki yazmann!! (firtinakusu, 02.10.2004 20:58) #5927731 !?
14. rke, arkadalar arasndayken birlikte okunan, havay stan yk ki herkesin sesinde ayr bi anlam kazanmtr. belkide hepimizin iinde beyaz mantolu bir adam vardr.kimbilir? (she s a maniac, 23.10.2004 13:03) #6115376 !?
15. ilk defa 1972 ylnda yeni dergi'de yaynlanmtr (eyll, say 96), o zamanki isminde "beyaz" yoktur henz; "mantolu adam"dr sadece... (kantelem, 05.11.2004 08:43 ~ 09:14) #6222129 !?
17. ouz atay'n protagonistinin duygularn anlatabilmek iin onun tek kelime bile etmesine gerek olmadn gsteren yk. (passiflora, 11.02.2005 18:53 ~ 19:11) #6844295 !?
18. adam dediin manto giymez palto giyer. (bkz: dunyanin en yuzeysel adami) (prothedop, 11.02.2005 19:01) #6844348 !?
19. bana her nedense tabutta rovasata'daki ahmet ugurlu'yuhatirlatti. mahzun'ununda tuhaf bir mantosu vardi. yeni bir beddua cesidi (bkz: oguz atay'in roman karakterlerinden beter olasin). (sertitham, 20.08.2005 11:14) #8049152 !?
20. nereye gittiini bilmeyen adam. ne bilsin. ama biz niye gittiini yle iyi biliyoruz ki beyaz mantolu adamn. ne ki beyaz mantomuz yok, ite onun gibi, gidemiyoruz. (huthut, 04.02.2006 23:34 ~ 25.09.2006 01:51) #9072410 !?
gibi sorulara cevap vermeyen, ki belki de susarak veren; gndermeler tesi, hikaye kahraman deil, hikayede biri... (cervantes1614, 02.05.2006 00:08) #9478914 !?
22. "hikayeden biri" grlmeyi seen bir ba karakter. (atlantis, 02.05.2006 00:09) #9478922 !?
24. yknn hakkn veren yk, vurucu. (koit, 08.05.2006 13:46 ~ 13:47) #9508828 !?
25. albert camus'un yabanc syla byk benzerlik gsteren karakter. beyaz manto sembolik bir dayanak noktas gibi. (adorer and somebody, 27.11.2006 22:12) #10313361 !?
/ 2 >>
ouz atay'n korkuyu beklerken adl kitabnn ilk yks. yerleik deerlere srtn evirmi yle ki kendini sessizlie vurmu bir adam.
isyan suskunlukta ve reddetmekte bulan beyaz mantolu adam bir adam susarak ancak bu kadar kendini ifade edebilir.kaygszca... (boyleseyolmaz, 04.11.2007 15:39) #11326700 !? sradan birinin srad toplumsal linci... (feldmarschall, 06.11.2007 01:49) #11439616 !? tesvikiye'de acacak oldugumuz mustakbel risottocunun ortagi olur kendisi. mesur cilekli duomo ayrani israrla tavsiye olur bu arada reklama girmezse eger. (red sonja, 16.11.2007 15:52 ~ 16:05) #11676515 !? geen gn kadky'de eski postanenin civarnda grdm bir benzerini. sa sakal birbirine karm, zerinde prl prl, beyaz bir kadn mantosu. * (vulpius, 14.01.2008 00:32) #12278641 !? geleneksel 1. ilekli duomo ayran gnnde gney italyanya yorelerinden "lasciate mi cantare" ve "kafama hac taksam ben de mi kilise olacam" trklerini rcamz beyaz mantolu-mor all-boyundan skma model trbanl bir akademin adam. (red sonja, 29.02.2008 15:59) #12719558 !? ... nereye asldklar belli olmayan elbiselerin arasnda skt; durmak zorunda kald. rzgarn ya da gelip geenlerin sallad beyaz bir manto srnd yzne. uzun ve aydnlk bir manto. klo etekli, kocaman dmeli bir hayalet; geni yakal, serin. ... hayali bir rzgar kt: iriyar, esmer ve grn taral satcnn elbiselerini belli belirsiz dalgalandrd. yalnz beyaz manto kmldamad; ar bir kumatan yaplm olmalyd. bir sre durdular mantoyla karlkl. onu seyreden satc sessizlii bozdu sonunda: "ne o? satn m alacaksn?" ...
beyaz mantosuyla topuklarnn evresinde dnd; ilk defa glmsedi evresine bakarak. sonra sanki bir daha hi glmsemeyecekmi gibi mahzunlat. ... (wefloodemptylakes, 24.03.2008 02:12 ~ 02:14) #12916599 !? pek ok eletirmenin de ayn fikirde olduu gibi ouz atay "beyaz mantolu adam"da, toplumun standart kabul ettii davranlar sergilemeyen ve zgrce, iinden geldii gibi yaayan insann toplum tarafndan grd basky anlatmtr. hi konumad iin deli olmutur, beyaz kadn mantosunu srarla isteyip ald iin sapk olmutur, vitrinde mankenlik yaparken satlar arttrmaya yaramtr ama onun istedii sadece kendinde "yaamak"tr. ne yazk ki beyaz mantolu adam ok fazla ey istemitir. toplum elbette ki bu kendilerinden farkl "ucube"den kendini, dzenlerini korumak iin kurtulmaldr. bir ey yapmalarna gerek kalmaz (!) denizde kaybolur beyaz mantolu adam... yknn sonunda gzyalarma hakim olamadm. ouz atay beni hep ok etkilese de sanki bu yks son noktasyd benim iin. tasvirleriyle bir film izliyormu gibi izledim, okudum yky. (oholey, 15.04.2008 15:25) #13076954 !? o degil de bir ilhan irem vardi ne oldu ona diye sormak istedigim beyaz mantosuna leke surulmeyesi akademin. (red sonja, 20.05.2008 13:33) #13294240 !? turist zannedilip hangi milletten olduunun anlalmas iin eitli dillerde kfredilen adam. yer yer "gldrc" bir ykdr de. (kahverengibotlutirtil, 22.08.2008 21:50) #13874228 !? eit eit friarielli tarifi verebilen adam. * haaa bi' de ozledigim serrrrrefsiz napolitano. nilo'da bulualm turkusunu yolluyorum kendisine bu platformdan. (red sonja, 28.10.2008 23:05) #14281654 !? hey dostum senin derdin ne ha diye sorulas feysbuku pokelanas bi'si. (bkz: hemserim) (red sonja, 10.02.2009 02:22 ~ 02:25) #15388309 !?
Ara
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
eren Site Admin Mesajlar: 1489 Kayt: 24 Haz 2008, 23:38 Baa Dn
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
ykye sorduum ilk soru u oluyor: Bu adam kim? ykde bunun ok ak bir cevab yok. Hatta yk bu sorunun cevabn ok nemsemiyor gibi de. Dili ve anlatmyla Yusuf Atlgann Atlmn artran yk, kurgusuyla Murathan Mungann Makasnn aksi istikametinden bakyor bizlere. in Atlmlk boyutu karakterin durumunda olduu gibi, anlatmda da gizli. yle diyordu Atlm: oktandr deniz stnde ta sektiriyordum. Yuvarlaklar kere sekiyordu, yasslar be kere en ok. Alt sekse biri, brakacaktm. Kolum armt. yi geliyordu ama dndrmyordu. Beyaz Mantolu Adam iin de yle syleniyor: Kalabalk bir topluluk iindeydi. Baarszd. Paras yoktu. Dileniyordu. Caminin nndeydi. Byk bir camiydi bu. Minareleri, kubbeleri, kemerleri ve parmaklkl pencereleri filn hepsi tamamd. zellikle de avlusu: dilenenler iin en nemli yer. Bir kenarda duruyordu. Hibir hner gstermedii iin ya da acndrc bir gariplii olmad iin ya da kendisini evreden ayrp baarszlna zlecek kadar dnemedii iin dilenirken de baarszd. Bu iki anlatmda mthi akrabalk gryorum. Ksa, kesik, vurucu cmleler. Buna karn alabildiince alegoriye ak bir anlatm. te yandan Munganla kurduum balant da yle: Makas kullanm iyi olan kalabalklarda bir bireyin yks anlatyordu. Beyaz Mantolu Adam ise, o kalabaln kullanmnn nasl iyi olduunu rnekliyor sanki. Bu ynyle, yani bireyin iinde olduu ya da iinden getii evrenin belirlenmesi ynyle Nazm Hikmetin Memleketimden nsan Manzaralarnn giri blmne de fena halde benziyor Beyaz Mantolu Adam. Hem erkek hem kadn olan, yaz scanda kaln kadn mantosu iinde annesinin koruyuculuundaki zamana dnm olan bu adam, etrafndaki kalabalk iin bir fotoraf negatifi gibi. Onlarn varoluuyla anlyoruz biz Beyaz Mantoluyu. Onlarn etrafn kaplad boluk sayesinde grlebilir oluyor. Bu kalabal oluturanlar kimler? Cami avlusunda; kk kaplar iinde msr satanlar, krmz cbbeli mneccim, nazar boncuu satan iman ktrm, kitap satanlar, makbuz karl iyilik ileriyle uraanlar, onu kr sanan arafl kuru kadn, kucanda ocuuyla karanlk kadn, bavul tatan iman adam. Vapur iskelesinde; anta tatan adamlar, kendisine bakp glen ocuk, iki hamal, kavga eden iki serseri. Pazarda; tezghlarnn banda pazarclar, mantoyu satan satc, kar meyhanedeki adam. Su birikintisinin etrafnda; onu izleyen kalabalk, o kalabalktan meydandaki aacn glgesinde serinlemek iin kalanlar, ocuklarn zerine den yalca adam, i ilanna bakmak iin kalakalanlar. Kprde; turist sanp kendisiyle konuanlar, tarak, tombalac, sigara satcs. Kumada; dkkn sahibi, kap nnde mal satn alanlar, vitrine yerletirmek iin patronuna yardm eden tezghtar, mteriler. Otobs duranda; yourtu, kemerci, arap satan dkkn sahibi. Otobste; kulaklkla mzik dinleyen adam. Parkta; boyac ocuk, kasketli gen,
dileri olmayan ihtiyar, ocuklar, yabanclar sevmeyenler, kprdeki kameral adam. Trende; giedeki memur, yolcular. Halk plajnda; top oynayan genler, grevli, bykl gen. Hepsinin de ayr ayr, kk kk hikyeleri var ve Ouz Atay o hikyelerin iinden bakyor sanki Beyaz Mantolu Adama. Sonra da onlarn gznden yky sonlandryor. Canm insanlar! Sonunda, bana, bunu da yaptnz. (Bu sonun, Hal Ashby'nin Jerzy Kosinski'nin romanndan uyarlad Being There filminin sonuyla bir balants olduunu dnmeden edemiyorum.)
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
abdullah ahin ipura Mesajlar: 419 Kayt: 25 Haz 2008, 18:46 Baa Dn
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
ruh durumunu anlamamz iin ipular verir; handiyse gemiine dair gl bir metafor bile tayor olabilir. nc krlma noktas, aslnda yknn de dnm noktas: Pazar yerinde beyaz mantoyla karlama. Bu karlama ann yle tarif ediyor Atay: Hafif bir rzgr kt; iriyar, esmer ve grn taral satcnn elbiselerini belli belirsiz dalgalandrd. Yalnz beyaz manto kmldamad; ar bir kumatan yaplm olmalyd. Bir sre durdular mantoyla karlkl. Mantonun ykdeki ilevinin iki ynl olduunu syleyebilirim: ncelikle etrafndaki savrulup duran eylere karn, o sapasalam duruyor. Az sonra onu giyerek Beyaz Mantolu Adam olacak olan adsz kahramanmz, kendi savrulmuluuna karn bir kimlik, bir varolma biimi olarak gryor bu mantoyu. Hem de onunla karlkl durabilecek kadar gl bir kimlik gryor onda. Burada ikinci yn ise, beyaz mantonun bir kadn mantosu olmas. Dolaysyla ihtiyar bir kadn tarafndan satlm olan bu palto bana bir anne imgesi tayormu gibi geliyor; dipal bir imgeden daha ok, korunma ve yeniden balama zlemi olarak dsel bir anne. Satc ve meyhanedeki adam bir tiyatro oyunundaym gibi paslayorlar. O ise kendi dsel aleminde kendi oyununu oynuyor. Beyaz mantoyu giymesiyle ilk defa bir role, kimlie, varla brnyor. Neredeyse daha nce etrafnda hibir etki yaratmayan kahramanmz, mantosuyla tentelerin altndan ktnda "yerdeki su birikintisinden gnele birlikte yansyor." Gne artk onun zerine dmeye balyor. nsanlar ona bakyorlar. Bylece yk yeni bir alana doru kayyor. Bu alan Beyaz Mantolu Adam'm kimliini arama alan. Ancak daha nce sylediimiz gibi, bu kimlik arama ii yine onun aray deil. Etrafndakilerin ona dair bir aray. lk nce turist sanlyor, fakat kendisine edilen eitli dilden kfrlere karlk vermiyor. Buradaki yabanclk imgesinin ac bir alay tamas da cabas. Ana dilini konutuu bir lkede bir yabanc olarak grebiliriz nk Beyaz Mantolu Adam'. Sonra yine ayn yanlgyla satc kimliine sokuluyor. Daha sonra da manken. Buradaki manken olu nemli. nk bu "canl manken" etraf iin para retiyor, yani bir art-deer salyor, bu anlamda canl; ama sonuta manken olduundan yayor olduunu da iddia etmek zor. ykde krlma noktas olduunu hissettiim, ama neliine bir trl karar veremediim bir blm de, kardan gelirken bir vapur gibi para para grlen kemercinin varl. Bu arap -Dionysos- amcann sakinlii ve geldii gibi yaay, Beyaz Mantolu Adam' hi garipsemeden olduu gibi kabullenii yk iin kritik bir nokta. O da bir sre sonra kadrajmzdan kyor. Geldii gibi kaybolup gidiyor. Bir Beyaz Mantolu da bu kemercidir diyebilir miyiz yk iin? Son olarak Halk Plaj'nda olanlar, belki de hayat boyunca grnmez adam olmu Beyaz Mantolu Adam iin son perde diye dnlebilir. Eskisi gibi grnmeden yaamak istemesine karn, zerine geirdii yeni kimliiyle srekli yabanclara benzetilen, film oyuncusu olduu dnlen ve sonunda kafasna top atlarak yere drlen Beyaz Mantolu Adam, kendisini biimlendiren kalabalk tarafndan yok ediliyor. ine girip kaybolduu deniz, aynen zerine geirdii beyaz manto gibi diil bir simge. Paltosunun -belki de gemiinin- arlyla bu diil simge iinde, gidemez
denilmesine karn sonuna kadar devam edip kayboluyor Beyaz Mantolu Adam. Bu sonla Beyaz Mantolu Adam'n yeni bir yzyle karlyoruz; o, edilgen, atlm, baarsz bir karakter deil; Bartleby gibi, bizim yapnt dnyamzda ne olduunu ok anlamadmz, etrafndan dnen trl samala kar, hatta kendine kar "kendisi" olabilen bir karakter.
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
Mantonun ykdeki ilevinin iki ynl olduunu syleyebilirim: ncelikle etrafndaki savrulup duran eylere karn, o sapasalam duruyor. Az sonra onu giyerek Beyaz Mantolu Adam olacak olan adsz kahramanmz, kendi savrulmuluuna karn bir kimlik, bir varolma biimi olarak gryor bu mantoyu. Hem de onunla karlkl durabilecek kadar gl bir kimlik gryor onda. Burada ikinci yn ise, beyaz mantonun bir kadn mantosu olmas. Dolaysyla ihtiyar bir kadn tarafndan satlm olan bu palto bana bir anne imgesi tayormu gibi geliyor; dipal bir imgeden daha ok, korunma ve yeniden balama zlemi olarak dsel bir anne. Bar, yorumlarna katlyorum. Bu ilevleri pekl dnebiliriz. Yazdklarna ek olarak karakterimizin mantoyu almadan nce aynada kendi grntsyle karlamas, stne ekidzen vermesi, grnn kapatmak istermiesine mantoyu almaya ynelmesinde itki oluturduunu dnyorum.
abdullah ahin ipura Mesajlar: 419 Kayt: 25 Haz 2008, 18:46 Baa Dn
nurten aksakal Palamut Mesajlar: 624 Kayt: 25 Haz 2008, 14:46 Baa Dn
ykye adn veren geni etekleriyle dikkat eken mantonun, insanlar tarafndan garipsenen zellii kandn mantosu oluu. Buna ramen yknn ad mantonun renginden geliyor. Neden diye dndm, neden mantonun rengi ne karlm? "Terledike kollaryla alnn sildi" diye okuduka "aha da kollar simsiyah oldu imdi" diye kayglanmama sebep oldu mantonun beyaz oluu. Sanrm rengin bir anlam var ama bu anlam beni kirlenecek diye kayglandrmasyla ayn sebepten mi?
nurten aksakal Palamut Mesajlar: 624 Kayt: 25 Haz 2008, 14:46 Baa Dn
Cihan Babu
eren Site Admin Mesajlar: 1489 Kayt: 24 Haz 2008, 23:38 Baa Dn
Sonuncu beyaz deil, ama benim dndme en yakn da o. "O gzel insanlar, o gzel atlara binip gittiler."
eren Site Admin Mesajlar: 1489 Kayt: 24 Haz 2008, 23:38 Baa Dn
abdullah ahin ipura Mesajlar: 419 Kayt: 25 Haz 2008, 18:46 Baa Dn
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
gnderen abdullah ahin tarih 29 Mar 2009, 13:28 Bence burada Melville'in Bartleby karakteri iyi bir rnek. Beyaz Mantolu Adam iin bir yabanclamadan ok, bir sivil itaatsizlik duruundan sz edilebilir diye dnyorum. Katip Bartleby'nin nl sz, "Yapmamay tercih ediyorum" onun durumunu ok gzel anlatyor. Evet, bu duru beyaz mantolu adamn tavrna daha uygun dyor. Bunun zerine dnmek, biraz daha kavram geniletmek gerekir. Buradaki "yabanclk" kavramn nasl anlamamz gerektii zerine, Yusuf Atlgan yklerini deerlendirirken Can Ycel ve Fethi Naci'nin de katlmcs olduu Aylak Adam zerine Dost dergisi oturumunun metnini aktarmtk (link). Bar, bu metni sanrm askerliimin ilk gnlerini eda ettiimden okuyamadm. Depoda mevcutsa okumay ok isterim.
nurten aksakal Palamut Mesajlar: 624 Kayt: 25 Haz 2008, 14:46 Baa Dn
Mantolu adamn hibir ey karsnda tavr ya da isten gstermediini sanmyorum. Sadece biroumuzun her ey hakknda bir fikri ve tercihi varken onun her zaman bu istei duymad iin bu durumlarda edilgen duruunun bize garip geldiini dndm. Mantolu adam da bir eyleri seviyor, istiyor, baz eylere tepki gsteriyor, baz eyleri reddediyordu. Baz eylere de her hangi bir tepki vermiyordu. Mantolu adamn bir eyler isteyen, bir tercihi olabilen biri olduunu dnmeme sebep olan eylerden bir ka; ...birka yudum itikten sonra mantolu adama uzatt ieyi. Onun almadn grnce, tekrar yerin altnda kayboldu. erken insan azn kesmesin diye kenarlar dzeltilmi bo bir konserve kutusuyla dnd. Teneke arapla dolduruldu mantolu adam iin.........birlikte itiler. Kemerciyle ayn ieden imek istememesi... Yere oturdu srtn tezgaha dayad. Vitrinden yemek yemesi iin karldktan sonra, oturtulduu yerde srtn bir yere yaslayarak ve sigara ierek sadece kendi istediinde yapabilecei bir edimi gerekletiriyor. Kaldrmn kenarnda duran bir tala ipi ortasndan ezerek ikiye ayrd, sarglarn stne balad. Pantolonunun kirli olmasndan dolay ayaklarna dolanan sarglarn varlndan honut olmal ki, onlarn dmemesi iin nlem alyor. Bu mantolu adam sradan insanlarn istedii eyleri istemiyordu genellikle ama bir ey istediinde bunun iin bir ey yapyordu besbelli. Belki de yknn banda Baarszd. Paras yoktu. diye tanmlanmasnn sebebi istedii eylerin baar iin gerkli eyler olmamasyd. Kendini ylesine denize doru srklediine bir sebep bulmaya altm yk iindeki tavrlarna bakarak. Belki, manto gn boyunca onu ylesine bunaltmt ki biraz serinlemek iyi gelecekti ve beklediinden iyi gelince geri dnmek istemedi, belki de mantonun su iinde dalgalan houna gitti ve bunun her aamasn grmek isedi. Tam olarak emin deilim ama sebep ne olursa olsun o an olan eyden vazgemek istemedi gibi geliyor bana. Bu yzden denizin iinde yrmeye devam etti.
Baa Dn
abdullah ahin ipura Mesajlar: 419 Kayt: 25 Haz 2008, 18:46 Baa Dn
Baa Dn
elif cinar ipura Mesajlar: 357 Kayt: 29 Haz 2008, 21:36 Baa Dn
konuan kalabaln iinde susmay yeleyen bireyin, anlam arptlan eylemidir. Metnin sorunsal bu susma eyleminde kar yzeye. yk kiisi konumay deil susmay semitir. Dolaysyla sessizlik, ykde, bilin derinliinin karmak grntlerini yanstmay stlenir. Bu grntlerde, bireyin yaam zerindeki temel yargsn ieren dnce ile onu lanetleyen toplumun tanrsn buluruz. Dncede dile gelen zgr istem ve karsndaki bask gc, sessizlik iinde kurulan diyoloun bakiileridir. Okur, bu kiileri ve ne konutuklarn ancak bireyin yapt eylem dorultusunda renebilir. Nitekim, bilincin grntsn saran sessizlik emberi, znenin eylemiyle alr ykde. Bu noktada eylem; somutlam bilintir ve kendi znden kartt deerleri, toplumun yarglar nnde savunur. Kalabaln yaam biimini benimseyen kii, kendinden baka herkesin yargcdr. Toplumun baar simgesidir yarg - birey. Cezalandrlmas gereken sular arar ve ilenmi sulara gereken cezalar verir. Genellikle su, verili deerlerin dna kmakla ilenir ve cezas gzhapsinden balayarak derece derece artar. "Beyaz Mantolu Adam"n a tmceleri, yarg - birey adna birer su duyurusudur. "Kalabalk bir toplumun iindeydi. Baarszd. Paras yoktu. Dileniyordu." yk kiisi kalabalk iindedir ve bu konumuyla ounluun istemine boyun emelidir. kinci niteleme ise daha kesin bir yargy vurgular. Baarszlk. Boyun eme isteminin gerekesi olan baarszl geni anlamda yk kiisinin toplum haritasnda kaplad nemsiz yer'e balayabiliriz. Stat basamann en altndaki figranlardan birisidir yk kiisi. Daha sonraki "paras yoktu" ve "dileniyordu" vurgularnda aklk kazanan gereklik, sz konusu kiinin kaplad stat basamana zgdr. Baarszlk olgusunun geni evresini daraltp metinii gereklii kuatacak biimde amlarsak, yknn temel sorunsalna uzanan yola girmi oluruz. Buna gre, metin ii anlamyla baarszlk, bireyin toplumsal ykmdan payna den kk rol gereince oynayamamas, bir bakma bu rol bir kenara itip, kendi setii role soyunmasdr. Verili roln yadsnmas, yarg - bireyin gznde bir sutur ve ceza yk boyunca deiik biimlerde yrrle konur. kaynak : Korkuyu Beklerken - Ouz Atay, letiim Yay., 2006 st , 23. bask sf 200-201
Cihan Babu ipura Mesajlar: 377 Kayt: 03 Tem 2008, 10:38 Baa Dn
abdullah ahin ipura Mesajlar: 419 Kayt: 25 Haz 2008, 18:46 Baa Dn
gnderen nurten aksakal tarih 31 Mar 2009, 15:41 Abdullah sandmz kadar da tepkisiz deil demi. Ben de bu konuda ayn eyi dnyorum. Hatta adamn tepkisiz olduunu deil sadece bizim alk olduumuz gibi her eye altmz tepkileri vermiyor. Biz de bu sebeple onun tavr ve durularn anlamlandrmak da glk ekiyoruz gibi.
nurten aksakal Palamut Mesajlar: 624 Kayt: 25 Haz 2008, 14:46 Baa Dn
elif cinar ipura Mesajlar: 357 Kayt: 29 Haz 2008, 21:36 Baa Dn
gnderen Bar Acar tarih 01 Nis 2009, 16:05 Yldz Ecevit "Ben Buradaym..."da Beyaz Mantolu Adam'n bir tr sa figr olduundan sz ediyor. Yaknda ilgili metnin tamamn tarayp Ouz Atay - Yaam ve Yaptlar balna aktaracam. Aada da Atay'n Beyaz Mantolu Adam'n filme ekilmesi iin izdii taslak ve notlar var:
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
Bar Acar Somon Mesajlar: 1621 Kayt: 25 Haz 2008, 09:24 Baa Dn
Bar, eline salk. Bugn ben de ktphaneye Y. Ecevit'ten bir eyler bulabilir miyim diye baktm. Ancak zellikle ilgili ykye dair bir yayna rastlayamadm. Bu yazlar bizde yeni bak alar gelitirecektir, eminim.
abdullah ahin ipura Mesajlar: 419 Kayt: 25 Haz 2008, 18:46 Baa Dn
kitabnda bu karakter iin notlar var. Atay'n iek Pasaj'nda tand ve buradan asinlenerek ykye konu ettii bir karaktermi Kemerci. Git gide Beyaz Mantolu Adam'n beline balad iple Kemerci karakterinin ykye girmesi arasnda derin bir ba olduunu dnmeye baladm. Bir aksesuar olarak "kemer" nizaml olmay, intizam simgelemenin tesinde, grsel anlamda varl ilevini de atndan (uyum, klk kyafeti tamamlama vb.) tam anlamyla yerleik dzeni simgeliyor. Oysa Beyaz Mantolu Adam kemer yerine ip kullanarak bu dzeni tmyle reddettiini gsteriyor bize. Ayn ekilde Kemercinin de, dzeni, intizam ve gsterii satan adam olarak bu snrlar dahilinde olmasn beklerken, hi de yle olmadn gryoruz. Savruk, arap, aklna estii gibi yaayan bir tip Kemerci. Buna karn Beyaz Mantolu Adam'n etrafnda grdmz btn tiplerden daha haktanr, daha insancl olduunu da hemen sezebiliyoruz. Dolaysyla Atay'n bu yan karakterle epey kelam gerektiren bir meseleyi ksa yoldan nasl zdne tank oluyoruz diye dnyorum.