Sprawdz Swoj Polski Testy Poziomujace Z Jezyka Polskiego Dla Obcokrajowcow Z Objasnieniami Poziom A1 C2

Bogusław Kubiak
Testy poziomujące z języka polskiego dla obcokrajowców z objaśnieniami

##7#52#aMjE3NTMzNzNBMzEzNDM2Mw==
Bogusław Kubiak
Sprawdź swój polski

Testy poziomujące z języka polskiego
dla obcokrajowców z objaśnieniami
Poziom A1–C2
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21753373A3134363

Opracowanie graficzne i skład: JNK Graftekst Justyna Nowaczyk
Projekt okładki: Dobrawa Brzezińska-Zaradna
Redakcja i korekta: Karolina Frąckowiak, Joanna Świercz, Emilia Zwoniarska
© Copyright by Wydawnictwo Nowela, Poznań 2022
ISBN: 978-83-67029-48-3 e-book
Nowela sp. z o.o.

ul. Żmigrodzka 41/49
60-171 Poznań
Dział handlowy (+48 61) 847 40 40

www.nowela.pl
e-mail: zamowienia@nowela.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości lub części niniejszej publikacji, niezależnie od
zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotograficznej, komputerowej i in.), wymaga zgody wydawcy.

Spis treści
Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Test poziomujący nr 1 9
Odpowiedzi do testu poziomującego nr 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Objaśnienia odpowiedzi do testu poziomującego nr 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Odpowiedzi do testu poziomującego nr 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35



3
Spis treści


Odpowiedzi do testu poziomującego nr 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Objaśnienia odpowiedzi do testu poziomującego nr 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Karta odpowiedzi do testów poziomujących 1–10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

Arkusze kontrolne do testów poziomujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Baza zadań testowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

Odpowiedzi do bazy zadań testowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Objaśnienia odpowiedzi do bazy zadań testowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
Źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495

wstęp
Właściwe określenie poziomu znajomości języka obcego stanowi bardzo ważny warunek jego przyswajania. Spotyka-
my się z nim na każdym etapie nauki, zarówno przy jego rozpoczęciu, jak i przy jego zakończeniu i przejściu do etapu
kolejnego. Jest on istotny dla uczącego się oraz dla nauczyciela. Związane z nim działania określa się różnymi termi-
nami: diagnostyka, klasyfikacja, gradacja, ewaluacja itp. W tytule tej książki występuje przymiotnik poziomujące, gdyż
najlepiej oddaje on przeznaczenie zawartych w niej testów z języka polskiego dla obcokrajowców. Niezależnie od tego,
czy będą one wykorzystywane do podziału uczących się na grupy o różnym stopniu zaawansowania, stosowane do
oceny pewnego okresu nauki języka czy też rozwiązywane samodzielnie przez miłośników polszczyzny dla sprawdze-
nia i powtórzenia swojej wiedzy, ostatecznie zawsze będą określały poziom opanowania języka polskiego.
Sprawdź swój polski. Testy poziomujące z języka polskiego dla obcokrajowców z objaśnieniami to zbiór zadań grama-
tyczno-leksykalnych, których podstawowym celem jest szybkie i proste określenie stopnia zaawansowania znajomości
języka. Ocena poszczególnych sprawności językowych (mówienie, słuchanie, czytanie, pisanie) jest zwykle procesem
czasochłonnym, wymagającym większego nakładu pracy i koniecznego współdziałania lektora z uczącym się. Potrzeb-
ne jest więc narzędzie, które będzie ją poprzedzało, przyjazne dla użytkownika, a jednocześnie dostarczające wiary-
godnych informacji na temat jego znajomości języka.
Punktem wyjścia przy tworzeniu niniejszej publikacji było opracowanie poniższego zestawu 60 zagadnień grama-
tyczno-leksykalnych w oparciu o standardy wymagań egzaminacyjnych Państwowej Komisji do spraw Poświadczania
Znajomości Języka Polskiego jako Obcego. W ramach każdego z tych zagadnień przygotowano 10 zadań opartych na
technice multiple choice (wielokrotnego wyboru) z jedną poprawną odpowiedzią.
Nr
Zagadnienie gramatyczno-leksykalne
zadania
1. Zwroty związane z przedstawianiem się
2. Zaimki osobowe/wskazujące/dzierżawcze/pytające/przymiotniki w mianowniku
3. Czas teraźniejszy czasowników niedokonanych
4. Zwroty grzecznościowe typu: Jak się masz? Co słychać? Jak leci?
5. Narzędnik rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/wskazujących
6. Przysłówki zakończone na -o, -e
7. Biernik rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/wskazujących
8. Leksyka – rzeczowniki często mylone ze sobą
9. Nazwy mieszkańców krajów; przymiotniki tworzone od nazw krajów
10. Dopełniacz rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/wskazujących
11. Zdania złożone współrzędnie ze spójnikami: i, a, ale, albo, lub, lecz, więc, jednak
12. Celownik rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/wskazujących
13. Zaimki pytające w przypadkach zależnych
14. Leksyka – przymiotniki często mylone ze sobą
15. Zaimki osobowe w przypadkach zależnych (mnie, mi, jemu, go, jej itp.)
Podwójna/potrójna negacja; zaimek przeczący nikt, nic; zamiana biernika na dopełniacz w zdaniach
16.
przeczących
Przymiotnikowa odmiana rzeczowników typu chory, podróżny oraz imion zakończonych na -y, -i /
17.
nazwisk zakończonych na -ski, -cki, -ska, -cka
18. Konstrukcja: czasownik modalny + bezokolicznik
5
Sprawdź swój Polski
19. Tryb rozkazujący

20. Leksyka – czasowniki często mylone ze sobą
21. Miejscownik rzeczowników/zaimków/przymiotników w wyrażeniach przyimkowych
Strona zwrotna; nieosobowe formy czasowników typu: można, wolno, warto, trzeba, mówi się;
22.
konstrukcja mieć + bezokolicznik
23. Liczba mnoga rzeczowników/zaimków/przymiotników w mianowniku i przypadkach zależnych
24. Czas przeszły czasowników dokonanych/niedokonanych
Zdania złożone podrzędnie ze spójnikami: aby, ponieważ, bo, chociaż, choć, dlatego że, jak, kiedy, gdy,
25.
gdyby…, to; jeśli, jeżeli…, to; że, żeby
26. Czas przyszły prosty i złożony
27. Zdania względne z zaimkami który/która/które
28. Odmiana liczebników głównych przez przypadki; odmiana przymiotnikowa liczebników porządkowych
29. Czasowniki ruchu w opozycji znaczeniowej iść – jechać, chodzić – jeździć
30. Tryb przypuszczający
31. Podawanie dat
32. Stosowanie przypadków zależnych w liczbie pojedynczej i mnogiej
33. Stopniowanie przymiotników/przysłówków
34. Zaimki nieokreślone ktoś, coś, jakiś, któryś, czyjś, każdy
35. Okresy warunkowe
36. Odmiana rzeczowników o rozszerzonym temacie typu: imię, kamień, zwierzę, szczenię
37. Koniugacja czasowników nieregularnych typu: ciąć, trzeć, gnieść, usiąść, wziąć, znaleźć
38. Leksyka – rzeczowniki często mylone ze sobą
Odmiana polskich nazw własnych typu: Kościuszko, Zimny, Nowakowa (nazwiska) i Białystok, Chyże,
39.
Zakopane (nazwy miejscowości)
40. Imiesłowy przymiotnikowe czynne (zakończone na -ący) i bierne (zakończone na -ony, -ny, -ty)
41. Leksyka – przysłowia
42. Strona bierna
Odmiana rzeczowników nieregularnych typu: ksiądz, książę, chrzest oraz rzeczowników, których formy
43.
zależą od znaczenia, np. ucho – uszy/ucha
44. Trudniejsze przyimki i wyrażenia przyimkowe
45. Zdania złożone z zaimkiem względnym który poprzedzonym przyimkiem (np. na którego)
46. Imiesłowy przysłówkowe
47. Leksyka – czasowniki często mylone ze sobą
48. Trudniejsze przykłady użycia przypadków zależnych
Zdania złożone ze spójnikami rzadziej stosowanymi typu: o ile, skoro, ledwie, niż, aniżeli, nim, im… tym,
49.
mimo że, dopóki… dopóty
50. Leksyka – przymiotniki często mylone ze sobą
51. Mowa zależna
Użycie w zdaniach przymiotników typu: ciekaw, pełen, gotów, świadom, wart, rad oraz zaimków: żaden,
52.
każdy, cały
53. Czasowniki z prefiksami nadającymi im szczególne znaczenie, np. dodzwonić się, popracować, doprać
54. Tryb przypuszczający nieosobowych form czasowników na -no, -to itp. (np. mówiono by)
55. Użycie wołacza
6
Wstęp
56. Rzeczowniki zapożyczone; nazwiska obce

57. Skrótowce typu: NBP, KUL, UJ, PAN, ich pisownia i odmiana
Znaczenie i składnia rzadko używanych czasowników typu: dworować, dywagować, mienić się, brzydzić
58.
się kimś/kogoś, czymś/czegoś
59. Wyrażenia frazeologiczne
60. Trudniejsze liczebniki; liczebniki zbiorowe w zdaniach
Z powstałej w ten sposób bazy 600 pytań utworzono 10 testów – z każdego z 60 zagadnień gramatyczno-leksykal-
nych przypisano do testu pytanie odpowiadające jego numerowi, np. Test nr 1 zawiera z każdego zagadnienia pytanie
nr 1, Test nr 2 pytanie nr 2 itd.
Do każdego testu dołączone są nie tylko odpowiedzi (klucz), ale także objaśnienia do wszystkich odpowiedzi.
W ten sposób można szybko uzyskać wyjaśnienie, dlaczego dana odpowiedź jest poprawna, a pozostałe błędne. Na
końcu części testowej zamieszczono również kartę odpowiedzi, z której może skorzystać uczeń, rozwiązując test, oraz
arkusze kontrolne do każdego testu (tzw. folie kontrolne) do wykorzystania przez nauczyciela podczas sprawdzania
odpowiedzi.
W drugiej części publikacji umieszczono bazę wszystkich pytań według listy zagadnień wraz z kluczem. Również
do tych pytań dołączono w oddzielnym rozdziale objaśnienia wszystkich odpowiedzi, by ułatwić uczącemu się zrozu-
mienie, dlaczego jedna odpowiedź jest poprawna, a inna błędna. Korzystając z tej części publikacji, może on ćwiczyć
swoje umiejętności w zakresie zagadnienia sprawiającego mu szczególne trudności.
Otrzymane z testów wyniki można odnieść do systemu certyfikacji języka polskiego jako obcego w następujący
sposób:
0 – 10 poziom A1
11 – 21 poziom A2
22 – 32 poziom B1
33 – 43 poziom B2 SEM ± 3
44 – 54 poziom C1
55 – 60 poziom C2
Proponowany margines błędu SEM (Standard Error of Measurement) wynosi ± 3 punkty, co poszerza granice ko-
lejnych poziomów i umożliwia płynne przejście między nimi. W przypadku uzyskania wyniku w ramach marginesu
błędu należy wykonać kolejny test poziomujący i dopiero otrzymanie ponownego wyniku w ramach SEM pozwala na
przypisanie do poziomu pośredniego.
Chociaż struktura testów oparta jest na wymaganiach certyfikacyjnych, mogą one służyć nie tylko określaniu
związanych z nimi poziomów. Wyznaczać można dowolne granice punktowe w celu przypisania do grup o różnym
poziomie zaawansowania w zależności od ich liczby. Aby uzyskać maksymalnie rzetelny wynik, należy przestrzegać
następujących zasad:
1. samodzielność pracy – w czasie rozwiązywania zadań nie wolno korzystać z pomocy innych osób oraz jakich-
kolwiek źródeł (słowniki, podręczniki gramatyki, notatki itp.);
2. ograniczenia czasowe – rozwiązując test, nie wolno przekroczyć wyznaczonego czasu 60 minut;
3. zakończenie pracy po kilkukrotnym losowym wyborze odpowiedzi – aby uniknąć przypadkowych odpowiedzi
poprawnych.
7
Ponieważ pytania oznaczone tym samym numerem w różnych testach odnoszą się zawsze do tego samego zagad-
nienia gramatyczno-leksykalnego, najwięcej informacji o postępach w opanowaniu języka uzyskać można, jeśli prze-
analizujemy większą liczbę wykonanych testów. Błędy pojawiające się w pytaniach oznaczonych tym samym numerem
wskazują na konieczność powtórzenia określonego tematu. Można konstruować z bazy pytań testy odnoszące się tylko
do takiego właśnie zagadnienia.
Należy też wyraźnie podkreślić, że wyznaczanie poziomu znajomości języka przedstawioną tu techniką, zwłasz-
cza przypisywanie do poziomów egzaminów certyfikatowych, jest tylko działaniem wstępnym, po którym powinno
nastąpić testowanie poszczególnych sprawności językowych. Niezależnie od tego ograniczenia proponowana książka
na pewno okaże się bardzo przydatną pomocą zarówno dla nauczycieli, jak i dla uczących się języka polskiego na
różnych poziomach zaawansowania.
Większość zadań testowych została gruntownie sprawdzona w praktyce dydaktycznej ze studentami zagranicz-
nymi w Centrum Językowym Politechniki Opolskiej. Dziękuję im bardzo za wyjątkową cierpliwość i chęć regularnego
kontrolowania swoich osiągnięć w nauce, a moim koleżankom lektorkom języka polskiego jako obcego za miłą współ-
pracę.
Wszystkim rozwiązującym testy poziomujące życzę jak najlepszych wyników oraz szybkich i satysfakcjonujących
postępów w doskonaleniu języka polskiego.
Bogusław Kubiak
Lista stosowanych skrótów:
M. – mianownik ż. – żeński
D. – dopełniacz n. – nijaki
C. – celownik lp. – liczba pojedyncza
B. – biernik lm. – liczba mnoga
N. – narzędnik pot. – potocznie
Ms. – miejscownik por. – porównaj
W. – wołacz przen. – przenośnie
r. – rodzaj iron. – ironicznie
m. – męski chem. – termin chemiczny

Test poziomujący nr 1
1. To jest moja koleżanka. Ona __________ Ewa Kwiatkowska.
a) ma na imię c) nazywa
b) ma na nazwisko d) nazywa się
2. Tomek i Monika mają nowe mieszkanie. __________ nowe mieszkanie jest bardzo duże.
a) Jego c) Jej
b) Wy d) Ich
3. Mój starszy brat __________ medycynę.

a) studiuje c) studiuję
b) studia d) studiują
4. – Cześć! Co słychać?
– __________
a) Nie ma za co. c) Na razie.
b) Dziękuję, wszystko w porządku. d) Na zdrowie!
5. Nasz nowy sąsiad jest __________

a) inżynier informatyk. c) inżynierze informatyki.
b) inżynierem informatykiem. d) inżyniera informatyki.
6. Dzisiaj pada deszcz i jest bardzo __________

a) brzydkie. c) brzydko.
b) brzydka. d) brzydki.
7. Czy twoja siostra ma __________ ?

a) naszą książkę c) naszą książką
b) nasza książka d) naszej książki
8. Kawę podano w małych __________ z delikatnej porcelany.

a) szklankach c) filiżankach
b) kuflach d) szkłach
9. Ten student pochodzi z Aten. On jest __________

a) Grecją. c) greckim.
b) Greczynką. d) Grekiem.
10. To jest samochód __________

a) moim nauczycielem. c) moim nauczycielu.
b) mojego nauczyciela. d) mój nauczyciel.
11. Tomek jest bardzo zdolny, __________ wcale nie przykłada się do nauki.
a) albo c) lub
b) i d) ale
12. Nowak zawsze kupuje __________ bukiet róż na rocznicę ślubu.

a) żoną c) żony
b) żonie d) żonę
13. __________ pisze ta studentka?

a) Czym c) Jaką
b) Kim d) Czyja
14. Nie chciał jeść zupy, ponieważ była __________ i niesmaczna.

a) zwodowana c) wodnista
b) odwodniona d) wodna
9
15. Jak __________ się podoba mój nowy kapelusz?

a) was c) wam
b) wami d) wy
16. Twoja żona __________ zadowolona.
a) nigdy c) nigdy nie jest
b) nigdy nie d) nigdy jest
17. Muszę porozmawiać z __________ o tej sprawie.
a) Kowalski c) Kowalskiego
b) Kowalskim d) Kowalskiemu
18. Nasze dzieci __________ się tutaj bawić.
a) mogą c) musi
b) warto d) powinna
19. Jadziu, __________ okno, bo w tym pokoju jest strasznie duszno.
a) otwórz c) otworzyć
b) otwierać d) nie otwieraj
20. Miał wysoką temperaturę, zrywał się w nocy i __________ przez sen.
a) brodził c) brudził
b) bronił d) bredził
21. Strasznie się nudziłem na __________ z historii starożytnej.
a) wczorajszy wykład c) wczorajszego wykładu
b) wczorajszym wykładem d) wczorajszym wykładzie
22. Jego nowa sztuka wszystkim __________ bardzo podobała.
a) się c) sobą
b) sobie d) siebie
23. _________ znowu się spóźnili na zajęcia.
a) Tymi nowymi studentami c) Tych nowych studentów
b) Ci nowi studenci d) Tych nowych studentach
24. Mój dziadek bardzo dobrze __________ się z małymi dziećmi.
a) rozumiany c) rozumiał
b) rozumiały d) rozumieli
25. __________ wreszcie wrócił do domu, była już prawie północ.
a) Kiedy c) Gdyby
b) Aby d) Żeby
26. Teraz niestety nie mam czasu. __________ to zadanie po powrocie z kina.
a) Robię c) Będę zrobiony
b) Zrobię d) Będę robiony
27. Bardzo lubię tego reżysera, __________ sztukę oglądaliśmy wczoraj.

a) której c) którą
b) który d) którego
28. Mieszkam w akademiku z __________ miłymi Hiszpankami.

a) dwa c) dwóch
b) dwiema d) dwie
29. Mój synek nauczył się już __________ na rowerze.

a) pojechać c) iść
b) jeździć d) chodzić
30. Czy __________ mi pomóc? Nie mogę sobie dać rady z tymi walizkami.
a) mogłeś c) mógłbyś
b) możliwie d) mógłbym
10
31. Dzisiaj jest __________

a) czwarty lipiec dwa tysiące siódmego roku. c) czwarty lipca dwa tysiące siódmego roku.
b) czwartego lipca dwutysięczny siódmy rok. d) czwarty lipiec dwutysięczny siódmy rok.
32. Dzisiaj musimy wreszcie zacząć się uczyć do __________ w tym semestrze.
a) egzaminów końcowych c) egzaminy końcowe
b) egzaminami końcowymi d) egzaminach końcowych
33. To jest __________ budynek w całym mieście.

a) stary c) bardziej stary
b) starszy d) najstarszy
34. __________ pan czeka na ciebie w bardzo pilnej sprawie.

a) Ktoś c) Któryś
b) Jakiś d) Coś
35. Gdybyśmy mieli więcej pieniędzy, __________ ten domek letniskowy nad jeziorem.
a) kupiliśmy c) kupilibyśmy
b) kupowalibyśmy d) kupowaliśmy
36. Nie pamiętam nawet jego __________, a przecież był moim studentem przez kilka lat.
a) imię c) imiona
b) imieniem d) imienia
37. Kobiety __________ kwiaty i układają z nich piękne bukiety.

a) tnij c) ciął
b) tną d) cięte
38. __________ na jej twarzy oraz ciemny strój świadczyły o żałobie po stracie ojca.
a) Rozwaga c) Nadwaga
b) Powaga d) Przewaga
39. Dziękuję za kartkę z pięknym widokiem __________

a) Białegostoku. c) Białymstoku.
b) Białemustokowi. d) Białymstokiem.
40. Obserwowaliśmy __________ po parku pary młodych ludzi.

a) spacerując c) spacerowy
b) spacerujące d) spacerująca
41. Myślałem, że już skończył z hazardem, ale wczoraj znowu poszedł do kasyna. Natura
ciągnie __________ do lasu.
a) niedźwiedzia c) myśliwego
b) wilka d) człowieka
42. Nasze mieszkanie jest właśnie __________ przez firmę remontową.

a) remontowane c) remont
b) remontujące d) zostać remontowane
43. Rozmawialiśmy z __________ z waszej parafii.

a) księżom c) księżmi
b) księżach d) księży
44. Musisz pić ten syrop __________ cztery godziny.

a) co c) za
b) na d) po
45. Kim jest ten przystojny mężczyzna, z __________ rozmawiałeś tak długo?
a) którą c) którym
b) której d) którego
11
46. __________ na zakupy, spotkałam sąsiadkę z trzeciego piętra.

a) Idąca c) Idącą
b) Idące d) Idąc
47. Ścieżka __________ stromo pod górę.

a) wiedzie c) wie
b) wiezie d) widzi
48. Zawsze stara się przestrzegać __________ i jeździ bardzo ostrożnie.

a) przepisy drogowe c) przepisom drogowym
b) przepisami drogowymi d) przepisów drogowych
49. Nie zdałeś egzaminu, __________ masz jeszcze możliwość poprawki.

a) mimo że c) skoro
b) zanim d) niemniej
50. Nie musisz się bać. Wąż, który cię ukąsił, nie jest __________
a) jadalny. c) jadowity.
b) zjadliwy. d) zajadły.
51. On mówi, że __________ cały tydzień bardzo zajęty.

a) był c) było
b) być d) będąc
52. Jestem bardzo __________ , czy oni już przyjechali.

a) ciekawie c) ciekawi
b) ciekawe d) ciekaw
53. Bez twojej pomocy nie __________ tej zagadki.

a) odwiążemy c) podwiążemy
b) przewiążemy d) rozwiążemy
54. __________ o was lepiej, gdybyście się bardziej starali.

a) Mówiono by c) Mówiony
b) Aby mówiono d) Mówiona
55. Dzień dobry, panie __________

a) profesorem! c) profesorze!
b) profesora! d) profesorowi!
56. Idę coś zjeść do __________

a) McDonald. c) McDonald’sa.
b) McDonaldsa. d) McDonalda.
57. Mój kuzyn z Lublina studiuje na __________

a) KULU. c) KUL-u.
b) KUL-owi. d) KUL-em.
58. Brzydzę się __________ i nie chcę mieć z nim nic wspólnego.
a) tego tchórza c) tym tchórzu
b) tym tchórzem d) temu tchórzowi
59. Nie lubię go, bo strasznie zadziera __________

a) głowy. c) języka.
b) nosa. d) ręki.
60. W tym sklepie __________ tylko paru sprzedawców.

a) pracowali c) pracowało
b) pracowały d) pracowała
12
Odpowiedzi do testu poziomującego nr 1

1. d 2. d
3. a
4. b
5. b
6. c
7. a
8. c
9. d
10. b
11. d
12. b
13. a
14. c
15. c
16. c
17. b
18. a
19. a
20. d
21. d
22. a
23. b
24. c
25. a
26. b
27. d
28. b
29. b
30. c
31. c 32. a
33. d
34. b 36. d
35. c 37. b
38. b
39. a
40. b
41. b
42. a
43. c
44. a
45. c
46. d
47. a
48. d
49. d
50. c
51. a
52. d
53. d
54. a
55. c
56. d
57. c
58. b 60. c
59. b
Objaśnienia odpowiedzi do testu poziomującego nr 1

a) Odpowiedź ma na imię (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp. rze-
czownika imię) jest niepoprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię i wymaga podania tylko imienia, nie imie-
nia i nazwiska.
b) Odpowiedź ma na nazwisko (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
rzeczownika nazwisko) jest niepoprawna, gdyż niepotrzebnie użyty jest przyimek na. Można powiedzieć: mieć długie/
dziwne/historyczne nazwisko.
c) Odpowiedź nazywa (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika nazywać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż
nazywać znaczy: określać, oznaczać nazwą, mianem, imieniem, dać, nadać nazwę, miano, imię, przezwisko itp. Składnia
czasownika nazywać również nie pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać coś czymś lub kogoś kimś), np. Prasa nazy-
wała aktora najlepszym komediantem.
d) Odpowiedź nazywa się (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniuga-
cja) jest poprawna, gdyż nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko (imię i nazwisko). Składnia czasownika rów-
nież pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać się + mianownik).
a) Jego c) Jej
b) Wy d) Ich
a) Odpowiedź jego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy nie łączy się z pod-
miotem pierwszego zdania Tomek i Monika (oni).
b) Odpowiedź wy (M. lm.) jest niepoprawna, gdyż zaimek osobowy nie wyraża posiadania.
c) Odpowiedź jej (D./C. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy nie łączy się z podmiotem pierw-
szego zdania Tomek i Monika (oni).
d) Odpowiedź ich (D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna,
gdyż ten zaimek dzierżawczy odnosi się do podmiotu pierwszego zdania Tomek i Monika (oni).
13

a) Odpowiedź studiuje (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od studiować, I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma
łączy się właściwie z podmiotem mój starszy brat.
b) Odpowiedź studia (rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić
funkcji orzeczenia.
c) Odpowiedź studiuję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od studiować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
d) Odpowiedź studiują (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od studiować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
– __________
a) Odpowiedź Nie ma za co jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy ktoś dziękuje nam za coś lub
przeprasza nas za coś.
b) Odpowiedź Dziękuję, wszystko w porządku jest poprawna, gdyż używamy tego zwrotu, kiedy chcemy
powiedzieć, że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być. Może być odpowiedzią na pytanie: Co
słychać? = Co się u ciebie (u was itp.) dzieje, co porabiasz?
c) Odpowiedź Na razie jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy żegnamy się z osobą, z którą jesteśmy
na ty i którą spodziewamy się wkrótce zobaczyć.
d) Odpowiedź Na zdrowie! jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy wznosimy toast i chcemy zachęcić
kogoś do wypicia z nami alkoholu, lub grzecznościowo, kiedy ktoś kichnie.

a) Odpowiedź inżynier informatyk (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie
używamy z czasownikiem być mianownika.
b) Odpowiedź inżynierem informatykiem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), używamy z czasownikiem być narzędnika.
c) Odpowiedź inżynierze informatyki (Ms. lp. r. m. + D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś
jest kimś), nie używamy z czasownikiem być miejscownika.
d) Odpowiedź inżyniera informatyki (D./B. lp. r. m. + D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś
jest kimś), nie używamy z czasownikiem być dopełniacza/biernika.

a) Odpowiedź brzydkie (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
występuje w zwrocie służącym do opisania pogody.
14
b) Odpowiedź brzydka (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w zwrocie służącym
do opisania pogody.
c) Odpowiedź brzydko (przysłówek) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w zwrocie służącym do opisa-
nia pogody.
d) Odpowiedź brzydki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie

a) Odpowiedź naszą książkę (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik mieć łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź nasza książka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot twoja siostra.
c) Odpowiedź naszą książką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
d) Odpowiedź naszej książki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu. Wyjątek stanowią zdania zaprzeczone, w których dopełnienie w bierniku zamienia się na dopełnienie w do-
pełniaczu, np. Mam książkę. Nie mam książki.

a) Odpowiedź szklankach jest niepoprawna, gdyż szklanka to: małe naczynie szklane do picia napojów; także: za-
wartość takiego naczynia.
b) Odpowiedź kuflach jest niepoprawna, gdyż kufel to: pękate naczynie z uchem używane do picia piwa lub innych
napojów; także: zawartość tego naczynia.
c) Odpowiedź filiżankach jest poprawna, gdyż filiżanka to: czarka z uszkiem, używana do picia herbaty, kawy
itp.; także: zawartość takiej czarki.
d) Odpowiedź szkłach jest niepoprawna, gdyż szkło to: substancja przezroczysta, nierozpuszczalna, stanowiąca mie-
szaninę zakrzepłych krzemianów; także: przedmiot zrobiony z tej substancji, np. kieliszek, butelka.

a) Odpowiedź Grecją (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż jest to forma nazwy kraju.
b) Odpowiedź Greczynką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmio-
tem on.
c) Odpowiedź greckim (przymiotnik, N. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za po-
mocą czasownika być, nie używamy przymiotnika (ktoś jest kimś). Można użyć rzeczownika określonego przymiotni-
kiem, np. On jest greckim studentem.
d) Odpowiedź Grekiem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem on. Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).
15

a) Odpowiedź moim nauczycielem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie wyraża posiadania.
b) Odpowiedź mojego nauczyciela (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża posiadanie.
c) Odpowiedź moim nauczycielu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie wyraża posiadania.
d) Odpowiedź mój nauczyciel (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża posiadania.
a) albo c) lub
b) i d) ale
a) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań. Poprzedza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.
b) Odpowiedź i jest niepoprawna, gdyż ten spójnik łączy zdania, których treści się uzupełniają (Siedział w domu
i oglądał film) albo, rzadziej, pozostają w stosunku wynikowym (Zadanie było bardzo trudne, i nie wszyscy sobie z nim
poradzili). W znaczeniu wynikowym możliwe jest postawienie przecinka.
c) Odpowiedź lub jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się
treści zdań, np. Pojedziemy nad morze lub w góry. Nie stawiamy przed nim przecinka.
d) Odpowiedź ale jest poprawna, gdyż wyraża przeciwieństwo, kontrast lub odmienne ujęcie treści zdań
(fakt, że Tomek jest zdolny, kontrastuje z faktem, że nie przykłada się do nauki).

a) żoną c) żony
b) żonie d) żonę
a) Odpowiedź żoną (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kupować nie łączy z dopełnieniem w narzędniku.
b) Odpowiedź żonie (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik kupować łączy się z dopełnieniami
w celowniku i bierniku (komu? czemu? kogo? co?).
c) Odpowiedź żony (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kupować nie łączy się z dopełnieniem w dopeł-
niaczu.
d) Odpowiedź żonę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kupować ma już dopełnienie w bierniku (bukiet róż).

a) Czym c) Jaką
b) Kim d) Czyja
a) Odpowiedź czym (N./Ms.) jest poprawna, gdyż za pomocą tego zaimka pytającego pytamy o narzędzie
do wykonania czynności (czym? długopisem, kredą, kluczem).
b) Odpowiedź kim (N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający odnosi się do osób (kim? studentem, na-
uczycielką, Polakiem, Niemką; o kim? o studencie, nauczycielce, Polaku, Niemce).
c) Odpowiedź jaką (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o przymiotni-
ki (Jaką ona jest studentką? / Jaką widzisz studentkę? dobrą, ładną, zdolną).
d) Odpowiedź czyja (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o posiadanie
(czyja torba? nauczycielki, studentki, Ewy).
16

a) Odpowiedź zwodowana jest niepoprawna, gdyż zwodowany to: wprowadzony z pochylni stoczni na wodę
(o statku).
b) Odpowiedź odwodniona jest niepoprawna, gdyż odwodniony to: zawierający za mało wody (np. odwodniony or-
ganizm) lub bez nadmiaru wody (np. odwodniony teren).
c) Odpowiedź wodnista jest poprawna, gdyż wodnisty to: zawierający za dużo wody.
d) Odpowiedź wodna jest niepoprawna, gdyż wodny to: odnoszący się do wody.

a) was c) wam
b) wami d) wy
a) Odpowiedź was (zaimek osobowy, D./B./Ms. lm.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać się nie łączy się
z dopełnieniem w dopełniaczu i bierniku. Dopełnienie w miejscowniku wymaga przyimka, np. Ona nam się w tej sukien-
ce bardzo podoba. Ona nam się w niej bardzo podoba.
b) Odpowiedź wami (zaimek osobowy, N. lm.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać się nie łączy się z dopeł-
nieniem w narzędniku.
c) Odpowiedź wam (zaimek osobowy, C. lm.) jest poprawna, gdyż czasownik podobać się łączy się z dopeł-
nieniem w celowniku.
d) Odpowiedź wy (zaimek osobowy, M. lm.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (mój nowy kapelusz).

a) Odpowiedź nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje orzeczenia i partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź nigdy nie jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje orzeczenia.
c) Odpowiedź nigdy nie jest jest poprawna, gdyż w zdaniu jest orzeczenie i partykuła przecząca nie.
W zdaniu zaprzeczonym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być
więcej.
d) Odpowiedź nigdy jest jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.

a) Odpowiedź Kowalski (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź Kowalskim (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie łączy
się z narzędnikiem. Nazwiska zakończone na -ski, -cki (męskie) oraz na -ska, -cka (żeńskie) odmieniają się jak
przymiotniki.
c) Odpowiedź Kowalskiego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy
się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź Kowalskiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
17

a) mogą c) musi
b) warto d) powinna
a) Odpowiedź mogą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
łączy się z podmiotem nasze dzieci (lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź warto (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu jest podmiot nasze dzieci. Warto wystę-
puje tylko w zdaniach bezpodmiotowych z bezokolicznikiem, np. Warto o tym opowiedzieć. Nie warto było tego robić.
c) Odpowiedź musi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy
się z podmiotem nasze dzieci (lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź powinna (3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się z podmiotem nasze
dzieci (lm. r. niemęskoosobowy).

a) Odpowiedź otwórz (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się
z podmiotem (Jadziu) i wyraża rozkaz/prośbę.
b) Odpowiedź otwierać (bezokolicznik, aspekt niedokonany) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać
rozkaz/prośbę tylko w połączeniu z wyrazem proszę, np. Jadziu, proszę otwierać okno. Samodzielnie występuje również
w języku formalnym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć! Nie wychylać się!
c) Odpowiedź otworzyć (bezokolicznik, aspekt dokonany) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać
rozkaz/prośbę tylko w połączeniu z wyrazem proszę, np. Jadziu, proszę otworzyć okno. Samodzielnie bezokolicznik wy-
stępuje również w języku formalnym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć!
Nie wychylać się!
d) Odpowiedź nie otwieraj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z do-
pełnieniem okno. Zaprzeczony biernik zamienia się w dopełniacz. Można powiedzieć: Jadziu, nie otwieraj okna.
a) Odpowiedź brodził jest niepoprawna, gdyż brodzić to: chodzić po gruncie zalanym wodą, iść, posuwać się wolno
przez duże błoto, wysoko zalegający śnieg, piasek itp.
b) Odpowiedź bronił jest niepoprawna, gdyż bronić to: podejmować obronę; ochraniać; ujmować się, wstawiać się,
przemawiać za kimś, za czymś.
c) Odpowiedź brudził jest niepoprawna, gdyż brudzić to: czynić brudnym, zanieczyszczać; robić nieporządek, śmiecić.
d) Odpowiedź bredził jest poprawna, gdyż bredzić to: wypowiadać w gorączce lub we śnie wyrazy bez związ-
ku i sensu; majaczyć; mówić głupstwa, niedorzeczności, brednie, bzdury; pleść, bajać.

a) Odpowiedź wczorajszy wykład (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem występuje w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść na zachód,
jechać na dworzec, lecieć na Kubę.
18
b) Odpowiedź wczorajszym wykładem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzęd-
nikiem.
c) Odpowiedź wczorajszego wykładu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź wczorajszym wykładzie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach okre-
ślających miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu, na
dworcu, na lotnisku.

a) się c) sobą
b) sobie d) siebie
a) Odpowiedź się (B.) jest poprawna, gdyż czasownik podobać łączy się tylko z zaimkiem zwrotnym
w bierniku.
b) Odpowiedź sobie (C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w ce-
lowniku/miejscowniku.
c) Odpowiedź sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w narzęd-
niku.
d) Odpowiedź siebie (D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w dopeł-
niaczu.

a) Odpowiedź tymi nowymi studentami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie może być
podmiotem w zdaniu.
b) Odpowiedź ci nowi studenci (M. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż mianownik pełni w zdaniu
funkcję podmiotu.
c) Odpowiedź tych nowych studentów (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż biernik nie może być
podmiotem w zdaniu, a dopełniacz nie pełni funkcji podmiotu w zdaniu z czasownikiem spóźnić się.
d) Odpowiedź tych nowych studentach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie może
być podmiotem w zdaniu.

a) Odpowiedź rozumiany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może stanowić
w zdaniu orzeczenia.
b) Odpowiedź rozumiały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka nie zgadza się z podmiotem (mój dziadek – on).
c) Odpowiedź rozumiał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się
właściwie z podmiotem (mój dziadek – on).
d) Odpowiedź rozumieli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie zgadza się z podmiotem (mój dziadek – on).
19

a) Kiedy c) Gdyby
b) Aby d) Żeby
a) Odpowiedź kiedy jest poprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdania podrzędne czasowe.
b) Odpowiedź aby jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne celu, np. Uczę się codziennie
dwie godziny, aby dobrze zdać ten egzamin; czasem skutku, np. Był zbyt ostrożny, aby uwierzyć w jej słowa lub zdanie do-
pełnieniowe, np. On chce, aby przełożyć to spotkanie.
c) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Gdyby
pogoda była ładna, poszlibyśmy na spacer.
d) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne celowe, np. Wziął dwa dni
urlopu, żeby trochę odpocząć; czasami skutku Było zbyt zimno, żeby iść na spacer lub zdanie dopełnieniowe, np. Bardzo
proszę, żeby to zrobił.
a) Odpowiedź robię (czas teraźniejszy, 1. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
wyraża czynności przyszłej.
b) Odpowiedź zrobię (czas przyszły prosty, 1. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka wyraża czynność przyszłą.
c) Odpowiedź będę zrobiony (czas przyszły, strona bierna, aspekt dokonany, 1. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika nie łączy się właściwie z wyrażeniem to zadanie. Można powiedzieć: To zadanie będzie zrobione po
powrocie z kina.
d) Odpowiedź będę robiony (czas przyszły, strona bierna, aspekt niedokonany, 1. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż
ta forma czasownika nie łączy się właściwie z wyrażeniem to zadanie. Można powiedzieć: To zadanie będzie robione po
powrocie z kina.

a) Odpowiedź której (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do rzeczownika reżyser.
b) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie wyraża posia-
dania.
c) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do rzeczownika reżyser i nie
wyraża posiadania.
d) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż ten zaimek wyraża po-
siadanie i odnosi się do rzeczownika reżyser.

a) dwa c) dwóch
b) dwiema d) dwie
a) Odpowiedź dwa (M./B. r. męski nieosobowy i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z przyimkiem
z i wyrażeniem miłymi Hiszpankami (N. lm. r. niemęskoosobowy).
20
b) Odpowiedź dwiema (N. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z wyrażeniem miłymi Hiszpankami
(N. lm. niemęskoosobowy). Przyimek z w wyrażeniach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą
coś wspólnie z kimś wymaga narzędnika. Forma dwiema jest używana w odmianie warszawskiej; w odmianie
krakowskiej narzędnik r. ż. ma częściej formę dwoma, np. z dwoma studentkami.
c) Odpowiedź dwóch (D./Ms. wszystkie rodzaje; M./B. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się z wyrażeniem miłymi Hiszpankami (N. lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź dwie (M./B. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem miłymi Hiszpankami
(N. lm. r. niemęskoosobowy).
29) Mój synek nauczył się już __________ na rowerze.

a) Odpowiedź pojechać jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem loko-
mocji, odbyć podróż dokądś.
b) Odpowiedź jeździć jest poprawna, gdyż czasownik jeździć znaczy: umieć posługiwać się jakimś środkiem
lokomocji.
c) Odpowiedź iść jest niepoprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się, sta-
wiając kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. Mam dzisiaj wolny wieczór, więc idę do
kina.
d) Odpowiedź chodzić jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, stawia-
jąc kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas.
a) Odpowiedź mogłeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika odnosi się do
przeszłości.
b) Odpowiedź możliwie (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż zdanie wymaga uzupełnienia czasownikiem w for-
mie osobowej. Możliwie znaczy: w miarę możności, jak się tylko da; pot. dość dobrze, nie najgorzej, znośnie, jako tako.
c) Odpowiedź mógłbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża uprzejmą
prośbę.
d) Odpowiedź mógłbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z dopełnieniem
mi. Można powiedzieć: Czy mógłbym ci pomóc?

a) Odpowiedź czwarty lipiec dwa tysiące siódmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa mie-
siąca nie występuje w mianowniku. Między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze domyślamy się rzeczownika dzień,
który wskazuje na dopełniacz (czwarty dzień lipca).
b) Odpowiedź czwartego lipca dwutysięczny siódmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i setki
nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.
21
c) Odpowiedź czwarty lipca dwa tysiące siódmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie? był?) lub
w dopełniaczu (w odpowiedzi na pytanie: kiedy? którego? to jest/było/będzie); nazwa miesiąca i roku występuje
zawsze w dopełniaczu; w roku postać porządkową mają tylko dziesiątki i jednostki, o ile w zapisie cyfrowym nie
ma zer. Jeżeli są wyzerowane dziesiątki i jednostki (00), wówczas postać porządkową mają setki, np. 1500 (ty-
siąc pięćsetny), 1900 (tysiąc dziewięćsetny), 800 (osiemsetny). Jeżeli wyzerowane są setki, dziesiątki i jednostki
(000), wówczas postać porządkową mają tysiące, np. 2000 (dwutysięczny), 1000 (tysięczny).
d) Odpowiedź czwarty lipiec dwutysięczny siódmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
i roku nie występuje w mianowniku. Między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze domyślamy się rzeczownika dzień,
który wskazuje na dopełniacz (czwarty dzień lipca). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie
cyfrowym nie ma zer.
a) Odpowiedź egzaminów końcowych (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy
się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź egzaminami końcowymi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy
się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź egzaminy końcowe (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się
z mianownikiem/biernikiem.
d) Odpowiedź egzaminach końcowych (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy
się z miejscownikiem.

a) Odpowiedź stary (przymiotnik, lp. r. m., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotnika nie wyra-
ża największego natężenia cechy, na którą wskazuje określenie w całym mieście.
b) Odpowiedź starszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotnika wyraża
tylko większe natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całym mieście.
c) Odpowiedź bardziej stary (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika wy-
raża tylko większe natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całym mieście.
d) Odpowiedź najstarszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest poprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka wyraża największe natężenie cechy i łączy się właściwie z określeniem w całym mieście.

b) Jakiś d) Coś
a) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje z rzeczownikiem. Można powiedzieć:
Ktoś czeka na ciebie w bardzo pilnej sprawie.
b) Odpowiedź jakiś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ten zaimek występuje z rze-
czownikiem i znaczy: pewien, nieokreślony, nijaki.
22
c) Odpowiedź któryś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek znaczy: jeden z wie-
lu, przypadkowy, przykładowy, dowolny, ale z określonego zbioru, np. Któryś pan w tej grupie chciał z tobą rozmawiać.
d) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczownik zwykle nieosobowy, niekie-
dy liczebnik, bez bliższego jego oznaczenia, np. Musimy coś z tym zrobić.
a) Odpowiedź kupiliśmy (czas przeszły, forma dokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czas
przeszły występuje w zdaniach warunkowych rzeczywistych (realnych), np. Jeżeli miał pieniądze, to kupił ten dom.
b) Odpowiedź kupowalibyśmy (tryb przypuszczający, forma niedokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepo-
prawna, gdyż ta forma czasownika wyraża czynność trwałą, wielokrotną i nierezultatywną.
c) Odpowiedź kupilibyśmy (tryb przypuszczający, forma dokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest popraw-
na, gdyż ta forma czasownika tworzy okres warunkowy hipotetyczny (możliwy) lub nierealny (odnoszący się do
przeszłości) i wyraża czynność jednokrotną, rezultatywną.
d) Odpowiedź kupowaliśmy (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż czas przeszły występuje w zdaniach warunkowych rzeczywistych (realnych), np. Jeżeli mieliśmy więcej pieniędzy,
kupowaliśmy dzieciom prezenty.
a) imię c) imiona
a) Odpowiedź imię (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pamiętać łączy się z dopełnieniem w bierniku
(kto? pamięta kogo? co?), który w zdaniu zaprzeczonym zamienia się na dopełniacz.
b) Odpowiedź imieniem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pamiętać nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
c) Odpowiedź imiona (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik pamiętać łączy się z do-
pełnieniem w bierniku (kto? pamięta kogo? co?), który w zdaniu zaprzeczonym zamienia się na dopełniacz.
d) Odpowiedź imienia (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż w zdaniu zaprzeczonym biernik zamienia się na do-
pełniacz. Czasownik pamiętać łączy się z dopełnieniem w bierniku (kto? pamięta kogo? co?). Zaprzeczenie bier-
nika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje jego zmiany na dopełniacz, np. Pytam o twoją siostrę. Nie pytam
o twoją siostrę.

a) tnij c) ciął
b) tną d) cięte
a) Odpowiedź tnij (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie
z podmiotem (kobiety – one, lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź tną (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
łączy się właściwie z podmiotem (kobiety – one, lm. r. niemęskoosobowy). Czasownik ciąć znaczy: dzielić coś na
części, oddzielać od czegoś jakimś ostrym narzędziem; krajać, ścinać.
c) Odpowiedź ciął (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie
d) Odpowiedź cięte (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest forma osobowa
czasownika. Można powiedzieć: Kobiety układają cięte kwiaty w piękne bukiety lub Kwiaty są cięte przez kobiety.
23
a) Odpowiedź rozwaga jest niepoprawna, gdyż rozwaga znaczy: cecha właściwa usposobieniu lub działaniu kogoś
rozsądnego, przezornego, zastanawiającego się; rozsądek, przezorność.
b) Odpowiedź powaga jest poprawna, gdyż powaga znaczy: zrównoważony, opanowany sposób bycia; opa-
nowanie odruchów, uczuć, zrównoważenie; także autorytet, znaczenie wśród otoczenia; poważanie, prestiż; zna-
czenie, ważność czegoś.
c) Odpowiedź nadwaga jest niepoprawna, gdyż nadwaga znaczy: nadwyżka ciężaru ponad określoną wielkość.
d) Odpowiedź przewaga jest niepoprawna, gdyż przewaga znaczy: górowanie pod jakimś względem; wyższość.

a) Odpowiedź Białegostoku (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się składniowo ze słowem wido-
kiem (kogo? czego?).
b) Odpowiedź Białemustokowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze słowem
widokiem (kogo? czego?).
c) Odpowiedź Białymstoku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze słowem wido-
d) Odpowiedź Białymstokiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze słowem

a) Odpowiedź spacerując (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie stanowi
określenia rzeczownika.
b) Odpowiedź spacerujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z wyrażeniem pary młodych ludzi.
c) Odpowiedź spacerowy (przymiotnik, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem pary
młodych ludzi. Spacerowy znaczy: odnoszący się do spaceru (przechadzki, przechadzania się dla przyjemności), używany na
spacerze, służący do spacerów, np. aleja spacerowa, strój spacerowy, pora spacerowa.
d) Odpowiedź spacerująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z wyra-
żeniem pary młodych ludzi.
41. Myślałem, że już skończył z hazardem, ale wczoraj znowu poszedł do kasyna. Natura ciągnie
__________ do lasu.
a) Odpowiedź niedźwiedzia jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź wilka jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
postępowanie danej osoby wynika z jej pochodzenia, charakteru, przyzwyczajeń.
24
c) Odpowiedź myśliwego jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź człowieka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź remontowane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma tworzy stronę bierną i łączy się właściwie z podmiotem nasze mieszkanie (M. lp. r. n.).
b) Odpowiedź remontujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie tworzy strony biernej.
c) Odpowiedź remont (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie tworzy strony biernej.
Remont znaczy: naprawa czegoś, doprowadzenie do stanu używalności.
d) Odpowiedź zostać remontowane (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę
bierną w formie nieosobowej.

a) Odpowiedź księżom (C. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź księżach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z miejscownikiem.
c) Odpowiedź księżmi (N. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek z tworzy z narzędnikiem
wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy
kimś, przy czymś.
d) Odpowiedź księży (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z biernikiem. Z do-
pełniaczem tworzy wyrażenia oznaczające: miejsce początku ruchu, kierunek od wewnątrz tego, co nazywa przyłączany
rzeczownik, np. wyjść z domu, wyjechać z Bytomia; czas, z którego coś pochodzi, np. waza z XV wieku, zdjęcie z liceum; su-
rowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś, np. waza z miedzi, zupa z grzybów, kompot z jabłek;
przynależność do grupy albo całości, nazywanej przez przyłączany rzeczownik, np. kolega z wojska, dziewczyna z prowincji;
przyczynę, zwykle wewnętrzną, stanu albo procesu nazywanego przez czasownik lub przymiotnik, np. umrzeć z (nie: od)
wycieńczenia, zarumienić się ze wstydu, rozpłakać się ze szczęścia.

a) co c) za
b) na d) po
a) Odpowiedź co jest poprawna, gdyż przyimek co rządzi mianownikiem i biernikiem, dawniej też dopeł-
niaczem, i wskazuje na powtarzalność w pewnym okresie, np. co dwa miesiące, co godzina, co sobota, co chwila
itd., pot. co godzinę, co sobotę, co chwilę itd., co dzień, co tydzień, co miesiąc.
b) Odpowiedź na jest niepoprawna, gdyż przyimek na z biernikiem tworzy wyrażenia wskazujące czas dziania się
czegoś, np. wyjechać na weekend, na święta, na zimę.
c) Odpowiedź za jest niepoprawna, gdyż przyimek za z biernikiem tworzy wyrażenia określające czas przyszłych
wydarzeń; także wskazujące czas, którego brakuje do pełnej godziny, np. Będę u was za cztery godziny. Za dwa dni roz-
pocznie się wiosna. Jest za dwadzieścia czwarta.
d) Odpowiedź po jest niepoprawna, gdyż przyimek po z biernikiem w połączeniu z określeniami liczbowymi two-
rzy wyrażenia wskazujące liczbę, wartość, cenę, np. Dostali po dwa tysiące nagrody. Wchodźcie po trzy osoby. Sweterki po
siedemdziesiąt złotych.
25
a) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności rodzajowej z poprzedzającym rze-
czownikiem mężczyzna (r. m.).
b) Odpowiedź której (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności rodzajowej z poprzedzającym
rzeczownikiem mężczyzna (r. m.). Przyimek z nie łączy się z celownikiem i miejscownikiem, a z dopełniaczem nie łączy
się w znaczeniu razem, wspólnie.
c) Odpowiedź którym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
przyimek z tworzy z narzędnikiem wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie
z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś. Występuje też zgodność w liczbie i rodzaju z poprzedzającym
rzeczownikiem mężczyzna (lp. r. m.).
d) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n., B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się
z biernikiem i z dopełniaczem w znaczeniu razem, wspólnie.

b) Idące d) Idąc
a) Odpowiedź idąca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy imiesłowowe-
go równoważnika zdania.
b) Odpowiedź idące (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy imiesłowowe-
c) Odpowiedź idącą (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy imiesłowowe-
d) Odpowiedź idąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy imiesłowo-
wy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu i wyraża czynność jednoczesną do
czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy szłam na zakupy).

a) wiedzie c) wie
b) wiezie d) widzi
a) Odpowiedź wiedzie jest poprawna, gdyż wieść znaczy: (o drodze, ulicy itp.) biec w jakimś kierunku.
b) Odpowiedź wiezie jest niepoprawna, gdyż czasownik wieźć znaczy: przenosić kogoś albo coś z miejsca na miejsce
przy użyciu jakiegoś środka lokomocji.
c) Odpowiedź wie jest niepoprawna, gdyż czasownik wiedzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być
świadomym czegoś; zdawać sobie sprawę z czegoś.
d) Odpowiedź widzi jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć znaczy: postrzegać coś wzrokiem.

a) Odpowiedź przepisy drogowe (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(on), a czasownik przestrzegać w znaczeniu: stosować się do czegoś; postępować zgodnie z czymś nie łączy się z dopełnie-
niem w bierniku. Biernik występuje w znaczeniu: alarmować, ostrzegać, dawać dobre rady (kto? przestrzega kogo?), np.
Mama przestrzega moją siostrę (B.), aby nie spotykała się z tym mężczyzną.
26
b) Odpowiedź przepisami drogowymi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przestrzegać
nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
c) Odpowiedź przepisom drogowym (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przestrzegać
nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
d) Odpowiedź przepisów drogowych (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przestrze-
gać w znaczeniu: stosować się do czegoś; postępować zgodnie z czymś łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu
(kto? przestrzega czego?). W znaczeniu: alarmować, ostrzegać, dawać dobre rady łączy się z biernikiem (kto?
przestrzega kogo?), np. Mama przestrzega moją siostrę (B.), aby nie spotykała się z tym mężczyzną.

a) Odpowiedź mimo że jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające, które
wyraża okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których ma miejsce czynność zdania nad-
rzędnego (= chociaż), np. Mimo że był chory, poszedł do pracy.
b) Odpowiedź zanim jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
w czasie (= nim), np. Zanim dojdą do lasu, my już dawno będziemy w domu.
c) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny,
np. Skoro nie macie czasu, nie będziemy was dłużej zatrzymywać.
d) Odpowiedź niemniej jest poprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie współrzędne przeciwstawne
(= jednak).
a) Odpowiedź jadalny jest niepoprawna, gdyż przymiotnik jadalny znaczy: mogący być jedzonym, nadający się do
jedzenia.
b) Odpowiedź zjadliwy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik zjadliwy znaczy: złośliwy, uszczypliwy, szyderczy, kpiący;
wyrażający szyderstwo, kpinę.
c) Odpowiedź jadowity jest poprawna, gdyż przymiotnik jadowity znaczy: mający w sobie jad, zaprawiony
jadem; przen. złośliwy, nacechowany niechęcią, wrogością.
d) Odpowiedź zajadły jest niepoprawna, gdyż zajadły znaczy: zawzięty, zapamiętały; wściekły.

a) był c) było
b) być d) będąc
a) Odpowiedź był (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika być łączy się
właściwie z podmiotem zdania głównego on i z przymiotnikiem zajęty (lp. r. m.).
b) Odpowiedź być (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest forma osobowa czasownika.
c) Odpowiedź było (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być nie łączy się wła-
ściwie z podmiotem zdania głównego on i z przymiotnikiem zajęty (lp. r. m.).
d) Odpowiedź będąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest for-
ma osobowa czasownika.
27

a) Odpowiedź ciekawie (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż ten przysłówek nie łączy się właściwie z czasowni-
kiem jestem. Można powiedzieć: Tutaj jest bardzo ciekawie.
b) Odpowiedź ciekawe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiot-
nika nie łączy się właściwie z podmiotem (ja).
c) Odpowiedź ciekawi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotnika nie łączy
się właściwie z podmiotem (ja).
d) Odpowiedź ciekaw (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ten przymiotnik łączy się właściwie
z podmiotem ja i występuje w funkcji orzecznika. Niektóre przymiotniki, np. zdrowy, wesoły, godny, pełny, cie-
kawy, gotowy, mają formy skrócone – odpowiednio zdrów, wesół, godzien, pełen, ciekaw, gotów. Występują one
tylko w funkcji orzecznika, np. Jestem pełen podziwu dla twoich umiejętności lub w rozwiniętej przydawce sta-
wianej po rzeczowniku, np. Mam talerz pełen zupy.

a) Odpowiedź odwiążemy jest niepoprawna, gdyż czasownik odwiązać znaczy: rozwiązać coś przywiązanego, za-
wiązanego.
b) Odpowiedź przewiążemy jest niepoprawna, gdyż czasownik przewiązać znaczy: opasać czymś, umocowując
końce.
c) Odpowiedź podwiążemy jest niepoprawna, gdyż czasownik podwiązać znaczy: umocować, związawszy od dołu,
od spodu.
d) Odpowiedź rozwiążemy jest poprawna, gdyż rozwiązać znaczy: dać trafną odpowiedź; rozstrzygnąć, wy-
jaśnić, odgadnąć, rozwikłać coś; rozplątać węzeł lub coś zawiązanego na węzeł, supeł; uczynić coś nieobowiązują-
cym; unieważnić; spowodować zamknięcie czegoś; zlikwidować coś.

a) Odpowiedź mówiono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża
hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
b) Odpowiedź aby mówiono (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża
hipotezy/przypuszczenia.
c) Odpowiedź mówiony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża
d) Odpowiedź mówiona (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża

28
a) Odpowiedź profesorem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje w powitaniach i pożegna-
niach.
b) Odpowiedź profesora (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje w powitaniach
i pożegnaniach.
c) Odpowiedź profesorze (Ms./W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje w powitaniach
i pożegnaniach.
d) Odpowiedź profesorowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje w powitaniach i pożegna-
niach.

a) Odpowiedź McDonald (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż to zapożyczenie odmienia się według zasad fleksji
polskiej, a przyimek do nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź McDonaldsa (połączenie angielskiej i polskiej formy dopełniacza) jest niepoprawna, gdyż to zapo-
życzenie odmienia się według zasad fleksji polskiej.
c) Odpowiedź McDonald’sa (połączenie angielskiej i polskiej formy dopełniacza) jest niepoprawna, gdyż to zapo-
życzenie odmienia się według zasad fleksji polskiej.
d) Odpowiedź McDonalda (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż to zapożyczenie odmienia się według zasad
fleksji polskiej, a przyimek do łączy się z dopełniaczem.

a) KULU. c) KUL-u.
a) Odpowiedź KULU (błędna pisownia, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
nych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
b) Odpowiedź KUL-owi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź KUL-u (D./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z miejscownikiem
w wyrażeniach określających miejsce. Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się
łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkimi lite-
rami, nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wymawia-
nych litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest typowa dla
języka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. KUL stanowi skrótowiec od Katolicki Uniwersy-
tet Lubelski.
d) Odpowiedź KUL-em (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
a) Odpowiedź tego tchórza (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znaczeniu: odczuwać
pogardę dla kogoś, dla czegoś nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź tym tchórzem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znaczeniu: odczuwać
pogardę dla kogoś, dla czegoś łączy się z narzędnikiem. W znaczeniu: odczuwać fizyczny wstręt do kogoś, do cze-
goś wymagany jest dopełniacz, np. Brzydzę się tych dużych pająków.
29
c) Odpowiedź tym tchórzu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się z miejscowni-
kiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
d) Odpowiedź temu tchórzowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się
z celownikiem.

b) nosa. d) ręki.
a) Odpowiedź głowy jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.
b) Odpowiedź nosa jest poprawna, gdyż zadzierać nosa to związek frazeologiczny, który znaczy: być zaro-
zumiałym, wynosić się nad innych.
c) Odpowiedź języka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym
wyrażeniem.
d) Odpowiedź ręki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.

a) Odpowiedź pracowali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
pracować nie łączy się właściwie z podmiotem paru sprzedawców (D. lm. r. męskoosobowy).
b) Odpowiedź pracowały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka pracować nie łączy się właściwie z podmiotem paru sprzedawców (D. lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź pracowało (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika pracować
łączy się właściwie z podmiotem paru sprzedawców (D. lm. r. męskoosobowy). Parę (M./B. r. niemęskoosobo-
wy) / paru (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy) to liczebnik nieokreślony,
używany na oznaczenie niewielkiej liczby czegoś, najczęściej od dwóch do dziesięciu, oraz jako składnik liczeb-
ników złożonych z nieokreśloną liczbą jednostek, np. parę, dwadzieścia parę, dwieście trzydzieści parę tysięcy
złotych. W narzędniku częściej występuje forma paroma niż paru, np. z paroma kobietami, z paroma klienta-
mi. W funkcji podmiotu formy z parę/paru wymagają orzeczenia w liczbie pojedynczej, które w formach czasu
przeszłego i trybu warunkowego ma rodzaj nijaki, np. Parę osób przyszło później. Paru studentów mogłoby to
zrobić. Występujący po parę/paru rzeczownik jest w dopełniaczu. Potocznie używa się złożeń paręnaście, parę-
dziesiąt, paręset, ale w języku ogólnym częściej kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset.
d) Odpowiedź pracowała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika pracować nie
łączy się właściwie z podmiotem paru sprzedawców (D. lm. r. męskoosobowy).

1. Przepraszam, jak ona ma na __________ ?
a) imię c) nazwisko
b) nazwę d) adres
2. To jest Janek, a to Basia. __________ są z Krakowa.
a) One c) Te
b) Oni d) Ci
3. Ile lat __________ pani w tej szkole?
a) pracuję c) pracują
b) praca d) pracuje
4. – Cześć, jak się masz?

– __________
a) Tak, mam wszystko. c) Bardzo mi miło.
b) Tak sobie. d) Bardzo zły.
5. Pan Chyliński został __________

a) nasz nowy dyrektor. c) naszego nowego dyrektora.
b) naszym nowym dyrektorem. d) naszemu nowemu dyrektorowi.
6. Ten uczeń pracuje __________ , ale jest bardzo zdolny.

a) wolna c) wolne
b) wolno d) wolny
7. Czy znasz __________ obok Moniki?

a) tego rudego chłopca c) tym rudym chłopcem
b) ten rudy chłopiec d) temu rudemu chłopcu
8. W pokoju nie było miejsca na biurko, zmieścił się tylko __________

a) sekretarz. c) sekret.
b) sekretarzyk. d) sekretarka.
9. Rolf pochodzi z Berlina. On jest __________

a) niemiecki. c) Niemcem.
b) niemieckim. d) Niemcy.
10. Poproszę trochę __________

a) wodę mineralną. c) wodą mineralną.
b) woda mineralna. d) wody mineralnej.
11. Anna jest bardzo pracowita, __________ Jan jest wyjątkowo leniwy.
a) lub c) i
b) więc d) a
12. Ona zawsze kłania się pierwsza __________ z naprzeciwka.

a) swojemu sąsiadowi c) swoim sąsiadem
b) swojego sąsiada d) swoim sąsiedzie
13. – __________ jest twoja sąsiadka?

– Ona pracuje jako nauczycielka w gimnazjum.
a) Jakiej c) Kim
b) Czyje d) Czym
14. Mój wujek był __________ medalistą olimpijskim w pływaniu.

a) srebrzystym c) posrebrzanym
b) srebrnym d) srebrowym
31
15. Daję tę książkę __________ , a nie jemu!

a) tobie c) cię
b) ci d) ciebie
16. Niestety, __________ ma parasola.
a) nikt nie c) nikt
b) kto nie d) nikogo nie
17. Dawno nie widziałem __________ . Co się z nią dzieje?
a) pani Nowackiej c) pani Nowacka
b) panią Nowacką d) panią Nowacka
18. Niestety, nie __________ iść sama do kina, ponieważ jesteś jeszcze za młoda.
a) chcesz c) wolno
b) możesz d) umiesz
19. Niech ciocia _________ mojego placka jabłkowego!
a) spróbuj c) spróbować
b) spróbujcie d) spróbuje
20. Przyszła wiosna i jabłonie zaczęły __________
a) peklować. c) pakować.
b) pączkować. d) paczkować.
21. Nie mów już o __________ na autostradzie.
a) ten nieszczęśliwy wypadek c) tym nieszczęśliwym wypadkiem
b) tym nieszczęśliwym wypadku d) tego nieszczęśliwego wypadku
22. Bardzo boję _________ tego egzaminu wstępnego.
a) sobie c) się
b) siebie d) sobą
23. W naszej klasie jest tylko szesnaście __________ i wszyscy się nie pomieszczą.
a) krzesła c) krzesłami
b) krzesłom d) krzeseł
24. Uczestnicy kursu __________ posiłki w stołówce studenckiej.
a) jadło c) jadły
b) jedli d) jedliśmy
25. __________ wróciliśmy z przyjęcia, od razu poszliśmy spać.
a) Gdyby c) Że
b) Aby d) Gdy
26. Oni __________ na ciebie tylko do piątej.
a) będą c) zaczekają
b) będziecie czekali d) zaczekać
27. Gdzie jest ta książka, __________ wczoraj czytałeś?

a) którą c) którego
b) która d) który
28. Mój ojciec biegle włada __________ językami obcymi.

a) cztery c) czterema
b) czterech d) czterej
29. Do pracy mam bardzo blisko i zawsze __________ pieszo.

a) wchodzę c) jadę
b) pojadę d) chodzę
30. __________ coś ciepłego? Pierogi zaraz będą gotowe.

a) Zjedlibyście c) Zjadłszy
b) Zjada d) Zjadając
32
31. Jutro jest __________

a) siódmy maj dwa tysiące ósmy rok. c) siódmy maja dwutysięcznego ósmego roku.
b) siódmy maj dwutysięcznego ósmego roku. d) siódmy maja dwa tysiące ósmego roku.
32. Ile __________ ma wasz dom?

a) takie duże okna c) takimi dużymi oknami
b) takich dużych okien d) takich dużych oknach
33. Twój brat jest __________ ode mnie.

a) wysoki c) najwyższy
b) wyższy d) wysoko
34. Czy __________ z was może mi pomóc?

a) czyjegoś c) jakimś
b) coś d) któraś
35. Gdybyś mówił po angielsku, __________ przetłumaczyć ten tekst.

a) byś c) mógłbyś
b) by d) mogłabyś
36. Nowy model żaglowca nazwał __________ swojej ukochanej córki.

a) imię c) imion
37. Te jedwabne koszule strasznie się __________

a) gniecione. c) gniotą.
b) gnietli. d) gniecie.
38. Rozbiliśmy obóz przy __________ niewielkiej rzeki do jeziora.

a) najściu c) dojściu
b) wyjściu d) ujściu
39. Jedziemy na tydzień do __________

a) Zakopane. c) Zakopanego.
b) Zakopanemu. d) Zakopanem.
40. __________ teraz uczeń nie jest dobrze przygotowany do lekcji.

a) Odpowiedni c) Odpowiadająca
b) Odpowiadając d) Odpowiadający
41. Popatrzeć możesz, ale nie dotykaj tego. Nie dla __________ kiełbasa.
a) psa c) wilka
b) chłopa d) zbója
42. To miasto _________ przez wędrownych kupców pod koniec XV wieku.

a) zakładało c) zostać założone
b) zostało założone d) być założone
43. Zamek został zbudowany w XVI wieku przez __________ spokrewnionych z jej rodziną.
a) książęta c) książętom
b) książętami d) książąt
44. Wieś jest malowniczo położona __________ podnóża góry.

a) na c) dla
b) za d) u
45. W końcu przyszedł list, na __________ wszyscy tak długo czekali.

a) którego c) których
b) który d) którzy
33
46. __________ na ciebie, zdążyłam przeczytać całą gazetę.

a) Czekając c) Czekające
b) Czekająca d) Czekającą
47. Twoje ostatnie porażki bardzo mnie __________

a) trafią. c) tratują.
b) trapią. d) tracą.
48. Strażak ryzykował __________ , aby uratować dziecko z płonącego budynku.

a) własne życie c) własnym życiem
b) własnego życia d) własnym życiu
49. __________ skończyłem z nim rozmawiać, a już przyszedł następny klient.

a) Skoro c) Zanim
b) Ledwie d) Dopóki
50. Lubię się stołować w tej restauracji, ponieważ podają tutaj lekkostrawne i __________
posiłki.
a) żywe c) żywieniowe
b) żywotne d) pożywne
51. Ona powiedziała, że __________ to już wczoraj.

a) robi c) zrobiła
b) zrobi d) zrobiwszy
52. Nasza firma oferuje __________ zakres usług krawieckich.

a) pełen c) pełno
b) pełny d) pełne
53. Nie mogliśmy się __________ do ciebie. Chyba masz uszkodzony telefon.
a) dodzwonić c) wydzwonić
b) oddzwonić d) rozdzwonić
54. __________ mi lepsze stanowisko, gdybym miał wyższe wykształcenie.

a) Dane c) Dano by
b) Dano d) Aby dano
55. Drogi __________ , musisz jeszcze trochę poczekać.

a) chłopcem c) chłopcu
b) chłopca d) chłopcze
56. Twoja spódnica z __________ jest już bardzo zniszczona.

a) dżinsu c) dżins
b) dżinsem d) jeans
57. Założyłem konto w __________

a) NBP. c) NBPIE.
b) NBP-ie. d) NBPie.
58. Brzydzę się __________ , bo są takie odrażające, że nawet nie mogę na nie patrzeć.
a) tym żabom c) tych żab
b) tych żabach d) tymi żabami
59. Zyski mogą być bardzo duże, więc gra jest naprawdę warta __________
a) piłkarza. c) piłki.
b) skrzypka. d) świeczki.
60. W __________ pokojach zainstalowano już podłączenie do Internetu.

a) kilkadziesiąt c) kilka
b) kilkudziesięciu d) kilkoma
34

1. a 2. b 3. d 4. b 5. b 6. b 7. a 8. b 9. c 10. d 11. d 12. a 13. c 14. b
15. a 16. a 17. a 18. b 19. d 20. b 21. b 22. c 23. d 24. b 25. d 26. c 27. a
28. c 29. d 30. a 31. d 32. b 33. b 34. d 35. c 36. b 37. c 38. d 39. c 40. d
41. a 42. b 43. d 44. d 45. b 46. a 47. b 48. a 49. b 50. d 51. c 52. b 53. a
54. c 55. d 56. a 57. a 58. c 59. d 60. b

b) nazwę d) adres
a) Odpowiedź imię (rzeczownik, M./B. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię.
b) Odpowiedź nazwę (rzeczownik, B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mieć na nazwę jest wyrażeniem nieprawidło-
wym (zbędne użycie przyimka na). Można powiedzieć: mieć trudną/dziwną/śmieszną nazwę.
c) Odpowiedź nazwisko (rzeczownik, M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż mieć na nazwisko jest wyrażeniem błęd-
nym (zbędne użycie przyimka na). Można powiedzieć: mieć długie/polskie/historyczne nazwisko.
d) Odpowiedź adres (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mieć na adres jest wyrażeniem błędnym
(zbędne użycie przyimka na). Można powiedzieć: mieć tymczasowy/stały/elektroniczny adres.

a) One c) Te
b) Oni d) Ci
a) Odpowiedź one (M. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek osobowy zastępuje w liczbie
mnogiej rzeczowniki osobowe rodzaju żeńskiego (kobiety = one, studentki = one) oraz rzeczowniki nieosobowe (konie =
one, wilki = one, owce = one, kury = one, stoły = one, szafy = one, okna = one).
b) Odpowiedź oni (M. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ten zaimek osobowy zastępuje w liczbie
mnogiej rzeczowniki osobowe płci męskiej (chłopcy = oni, studenci = oni) oraz grupy rzeczowników osobowych,
w których skład wchodzi przynajmniej jeden rzeczownik rodzaju męskoosobowego (dziewczynka i chłopiec =
oni, dziewczynki i chłopiec = oni, student i studentka = oni, student i studentki = oni). Janek (imię męskie) i Basia
(imię żeńskie) = oni.
c) Odpowiedź te (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek wskazujący zastępuje rze-
czowniki na takich samych zasadach jak one. Zdanie nie implikuje wskazywania, ponieważ osoby wskazane zostały
w pierwszym zdaniu.
d) Odpowiedź ci (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek wskazujący zastępuje rzeczowniki
na takich samych zasadach jak oni, ale zdanie nie implikuje wskazywania. Osoby zostały już wskazane w pierwszym
zdaniu.
35

b) praca d) pracuje
a) Odpowiedź pracuję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od pracować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem pani (= ona).
b) Odpowiedź praca (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji orzeczenia.
c) Odpowiedź pracują (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od pracować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
d) Odpowiedź pracuje (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od pracować, I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma

– __________
a) Tak, mam wszystko c) Bardzo mi miło.
a) Odpowiedź Tak, mam wszystko jest niepoprawna, gdyż zwrotu tego używamy w odpowiedzi na pytanie: Czy
masz wszystko?
b) Odpowiedź Tak sobie jest poprawna, gdyż zwrotu tego używamy dla określenia stanu, który niczym się
nie wyróżnia ani na korzyść, ani na niekorzyść. Może być odpowiedzią na nieoficjalną formułę powitania: Jak się
masz? = Co słychać? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
c) Odpowiedź Bardzo mi miło jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy przy poznawaniu kogoś.
d) Odpowiedź Bardzo zły jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie stanowi odpowiedź na pytanie Jaki?

a) Odpowiedź nasz nowy dyrektor (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie
używamy z czasownikiem zostać mianownika.
b) Odpowiedź naszym nowym dyrektorem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), używamy z czasownikiem zostać narzędnika.
c) Odpowiedź naszego nowego dyrektora (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), nie używamy z czasownikiem zostać dopełniacza/biernika.
d) Odpowiedź naszemu nowemu dyrektorowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), nie używamy z czasownikiem zostać celownika.

a) wolna c) wolne
b) wolno d) wolny
a) Odpowiedź wolna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie określa sposobu wykonania
czynności.
b) Odpowiedź wolno (przysłówek) jest poprawna, gdyż ta forma określa sposób wykonania czynności.
c) Odpowiedź wolne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie okre-
śla sposobu wykonania czynności.
d) Odpowiedź wolny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie okre-
36

a) Odpowiedź tego rudego chłopca (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik znać łączy się z dopełnie-
niem w bierniku.
b) Odpowiedź ten rudy chłopiec (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ty.
c) Odpowiedź tym rudym chłopcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik znać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź temu rudemu chłopcu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik znać nie łączy się z dopełnie-
niem w celowniku.

a) Odpowiedź sekretarz jest niepoprawna, gdyż sekretarz to: urzędnik załatwiający sprawy związane z działalnością
osoby lub instytucji; funkcja w organizacjach naukowych, politycznych itp.; osoba pełniąca taką funkcję.
b) Odpowiedź sekretarzyk jest poprawna, gdyż sekretarzyk to: rodzaj niewielkiego biurka z licznymi szuflad-
kami lub szafeczką.
c) Odpowiedź sekret jest niepoprawna, gdyż sekret to: wiadomość, sprawa, którą ktoś ukrywa przed innymi; tajemnica.
d) Odpowiedź sekretarka jest niepoprawna, gdyż sekretarka to: pracownica zajmująca się korespondencją, przyjmu-
jąca interesantów, załatwiająca sprawy bieżące związane z działalnością jakiejś instytucji lub osoby. Brak też zgodności
rodzajowej z czasownikiem zmieścił się (r. m.) – sekretarka (r. ż.).

a) Odpowiedź niemiecki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż określając czy-
jąś narodowość, nie łączymy czasownika być z przymiotnikiem (ktoś jest kimś). Można użyć rzeczownika określonego
przymiotnikiem, np. On jest niemieckim studentem. To jest niemiecki student.
b) Odpowiedź niemieckim (przymiotnik, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość, nie łączy-
my czasownika być z przymiotnikiem (ktoś jest kimś). Można użyć rzeczownika określonego przymiotnikiem, np. On jest
niemieckim studentem. To jest niemiecki student.
c) Odpowiedź Niemcem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż odnosi się do osoby rodzaju męskiego.
Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).
d) Odpowiedź Niemcy (rzeczownik, M. lm. r. niemęskoosobowy/męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż jest na-
zwą kraju lub odnosi się do więcej niż jednej osoby rodzaju męskiego. Określając czyjąś narodowość, czasownik być
łączymy z narzędnikiem (ktoś jest kimś).

a) Odpowiedź wodę mineralną (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje po określeniach ilości.
b) Odpowiedź woda mineralna (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie występuje po określeniach ilości.
c) Odpowiedź wodą mineralną (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje po określeniach ilości.
d) Odpowiedź wody mineralnej (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż po określeniach ilości (dużo, mało, trochę,
kilka, parę) występuje dopełniacz.
37
a) lub c) i
b) więc d) a
a) Odpowiedź lub jest niepoprawna, gdyż spójnik lub wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się
treści zdań, np. Pojedziemy nad morze lub wybierzemy się w góry. Nie stawiamy przed nim przecinka.
b) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej
części zdania, np. Padał deszcz, więc zostaliśmy w domu.
c) Odpowiedź i jest niepoprawna, gdyż spójnik i łączy zdania współrzędne lub części zdań, których treści się uzu-
pełniają (Siedział w domu i oglądał film) albo, rzadziej, pozostają w stosunku wynikowym (Zadanie było bardzo trudne,
i nie wszyscy sobie z nim poradzili). W znaczeniu wynikowym możliwe jest postawienie przecinka.
d) Odpowiedź a jest poprawna, gdyż spójnik a wyraża przeciwstawianie treści zdań (fakt, że Anna jest pra-
cowita, jest przeciwstawiony faktowi, że Jan jest wyjątkowo leniwy).

a) Odpowiedź swojemu sąsiadowi (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik kłaniać się łączy się z dopełnie-
niem w celowniku (komu? czemu?).
b) Odpowiedź swojego sąsiada (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kłaniać się nie łączy z dopełnie-
niem w dopełniaczu/bierniku.
c) Odpowiedź swoim sąsiadem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kłaniać się łączy z narzędnikiem tylko
dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. kłaniać się (czym?) kapeluszem.
d) Odpowiedź swoim sąsiedzie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kłaniać się nie łączy się z dopełnie-
niem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o swoim sąsiedzie).

a) Jakiej c) Kim
b) Czyje d) Czym
a) Odpowiedź jakiej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o przymiot-
niki r. ż., np. Jakiej studentki szukasz? Jakiej studentce pomagasz? O jakiej studentce mówisz? (o) najlepszej, zdolnej, polskiej.
b) Odpowiedź czyje (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający wy-
stępuje w pytaniach o posiadanie (czyje dziecko? sąsiadki, studentki, Ewy, Kowalskich, naszych sąsiadów).
c) Odpowiedź kim (N./Ms.) jest poprawna, gdyż w pytaniach o zawód (kim? jest kto?) występuje narzędnik.
d) Odpowiedź czym (N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający odnosi się do rzeczy. Za jego pomocą
pytamy o narzędzie wykonania czynności (czym? długopisem, kredą, kluczem).

a) Odpowiedź srebrzystym jest niepoprawna, gdyż srebrzysty to: przypominający kolor, połysk srebra.
b) Odpowiedź srebrnym jest poprawna, gdyż srebrny to: zrobiony, ulany ze srebra, mający kolor srebra,
a srebrny medalista to: zdobywca srebrnego medalu.
c) Odpowiedź posrebrzanym jest niepoprawna, gdyż posrebrzany to: powleczony cienką warstwą srebra.
d) Odpowiedź srebrowym jest niepoprawna, gdyż srebrowy to: zawierający srebro (o związkach chemicznych).
38

a) tobie c) cię
b) ci d) ciebie
a) Odpowiedź tobie (zaimek osobowy, C./Ms. lp., forma akcentowana) jest poprawna, gdyż czasownik dawać
łączy się z dopełnieniem w bierniku i celowniku. Z treści zdania wynika, iż chodzi o wyraz akcentowany.
b) Odpowiedź ci (zaimek osobowy, C. lp., forma nieakcentowana / zaimek wskazujący, M. lm. r. męskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, iż chodzi o wyraz akcentowany.
c) Odpowiedź cię (zaimek osobowy, B. lp., forma nieakcentowana) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać ma już
dopełnienie w bierniku (tę książkę).
d) Odpowiedź ciebie (zaimek osobowy, D./B. lp., forma akcentowana) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać ma
już dopełnienie w bierniku (tę książkę) i nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.

a) nikt nie c) nikt
a) Odpowiedź nikt nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest podmiot (nikt) i partykuła przecząca (nie). W zda-
niu zaprzeczonym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej.
b) Odpowiedź kto nie jest niepoprawna, gdyż zdanie nie ma formy pytającej.
c) Odpowiedź nikt jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikogo nie jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania nie może występować w bierniku (nikogo).

a) Odpowiedź pani Nowackiej (D./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na do-
pełniacz. Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?),
np. Widziałem ciekawy film. Nazwiska zakończone na -ski, -cki (męskie) oraz na -ska, -cka (żeńskie) odmieniają
się jak przymiotniki.
b) Odpowiedź panią Nowacką (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopeł-
niacz. Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?), np. Widzia-
łem ciekawy film.
c) Odpowiedź pani Nowacka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?), np. Widziałem
ciekawy film.
d) Odpowiedź panią (B./N. lp. r. ż.) Nowacka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika
na dopełniacz. Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?), np.
Widziałem ciekawy film.
a) chcesz c) wolno
a) Odpowiedź chcesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik chcieć znaczy:
mieć chęć na coś, pragnąć czegoś.
39
b) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik móc znaczy:
mieć prawo, być uprawnionym.
c) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu występuje podmiot wymagający orzecze-
nia w 2. os. lp. r. ż. Wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, godzi się i występuje tylko w zdaniach bezpodmioto-
wych z bezokolicznikiem, np. Nie wolno było ci wychodzić. Czy będzie wolno zadawać pytania?
d) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy: mieć
opanowaną jakąś wiedzę, wykazywać znajomość czegoś, być biegłym w czymś; być w stanie coś robić; potrafić, radzić sobie.

a) Odpowiedź spróbuj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z partykułą niech.
b) Odpowiedź spróbujcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z partykułą niech.
c) Odpowiedź spróbować (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z partykułą niech.
d) Odpowiedź spróbuje (czas przyszły prosty, 3. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z partykułą
niech i podmiotem (ciocia), tworząc tryb rozkazujący.

a) Odpowiedź peklować jest niepoprawna, gdyż peklować to: konserwować mięso w roztworze soli z saletrą i przy-
prawami.
b) Odpowiedź pączkować jest poprawna, gdyż pączkować znaczy: wypuszczać pączki.
c) Odpowiedź pakować jest niepoprawna, gdyż pakować znaczy: układać coś (rzeczy, towary) w paczkę, wkładać do
walizki, kufra itp. w celu wysłania, przeniesienia, przewiezienia, zabrania w podróż.
d) Odpowiedź paczkować jest niepoprawna, gdyż paczkować znaczy: zawijać określoną ilość towaru w odpowiednie
opakowanie; pakować w paczki.

a) Odpowiedź ten nieszczęśliwy wypadek (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mówić ma już podmiot
(nie mów – ty) i mówić o nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź tym nieszczęśliwym wypadku (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż forma mówić o łączy się z do-
pełnieniem w miejscowniku (mówić o kim? o czym?).
c) Odpowiedź tym nieszczęśliwym wypadkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż forma mówić o nie łączy się z do-
pełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź tego nieszczęśliwego wypadku (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż forma mówić o nie łączy się z do-
pełnieniem w dopełniaczu.

a) sobie c) się
b) siebie d) sobą
40
a) Odpowiedź sobie (C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w celowniku/
miejscowniku.
b) Odpowiedź siebie (D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w dopełniaczu.
c) Odpowiedź się (B.) jest poprawna, gdyż czasownik bać łączy się tylko z zaimkiem zwrotnym w bierniku.
d) Odpowiedź sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w narzędniku.
a) Odpowiedź krzesła (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż liczebnik szesnaście nie łączy się
b) Odpowiedź krzesłom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż liczebnik szesnaście nie łączy się z ce-
lownikiem.
c) Odpowiedź krzesłami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż liczebnik szesnaście nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź krzeseł (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż liczebniki od 5 wzwyż łączą się z do-
pełniaczem rzeczowników każdego rodzaju (np. pięć stołów, siedem psów, dziesięć domów).

a) jadło c) jadły
a) Odpowiedź jadło (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie jest zgodna z podmiotem
(uczestnicy kursu – oni). Wyraz jadło jest także rzeczownikiem, dziś już przestarzałym i używanym w języku książkowym,
o znaczeniu: rzeczy przygotowane do jedzenia, np. Jadło było liche, ale trunki wyborne, por. jadłodajnia, jadłospis.
b) Odpowiedź jedli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właści-
wie z podmiotem (uczestnicy kursu – oni).
c) Odpowiedź jadły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie ma zgodno-
ści z podmiotem (uczestnicy kursu – oni).
d) Odpowiedź jedliśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie ma zgodno-

a) Gdyby c) Że
b) Aby d) Gdy
a) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, ponieważ spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np.
Gdyby pogoda była ładna, poszlibyśmy na spacer.
b) Odpowiedź aby jest niepoprawna, ponieważ spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne celu, np. Uczę się co-
dziennie dwie godziny, aby dobrze zdać ten egzamin; czasem skutku, np. Był zbyt ostrożny, aby uwierzyć w jej słowa lub
zdanie dopełnieniowe, np. On chce, aby przełożyć to spotkanie.
c) Odpowiedź że jest niepoprawna, ponieważ spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe,
np. On mówi, że nie może nam pomóc, a także podmiotowe, np. Denerwuje mnie, że muszę tak długo czekać lub przyczy-
nowe np. Bardzo się cieszę, że zdałem ten egzamin.
d) Odpowiedź gdy jest poprawna, ponieważ spójnik gdy wprowadza zdanie podrzędne czasowe.
41

a) Odpowiedź będą (czas przyszły prosty, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pasuje do treści zdania.
Można powiedzieć: Oni będą na ciebie bardzo obrażeni.
b) Odpowiedź będziecie czekali (czas przyszły złożony, 2. os. lm., r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się właściwie z podmiotem (oni).
c) Odpowiedź zaczekają (czas przyszły prosty, 3. os. lm., III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma łączy
się właściwie z podmiotem (oni) i wyraża czynność przyszłą.
d) Odpowiedź zaczekać (bezokolicznik, aspekt dokonany, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem (oni).

b) która d) który
a) Odpowiedź którą (zaimek, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik czytać łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? czyta co?).
b) Odpowiedź która (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (pożyczyłem – ja).
c) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek w tej formie nie od-
nosi się do rzeczownika książka.
d) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek w tej formie nie odnosi
się do rzeczownika książka.

a) Odpowiedź cztery (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem języ-
kami obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź czterech (M./B. r. męskoosobowy; D./Ms. wszystkie rodzaje) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się z wyrażeniem językami obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź czterema (N. wszystkie rodzaje) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z wyrażeniem języ-
kami obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy). Czasownik władać wymaga dopełnienia w narzędniku (kto? włada
kim? czym?).
d) Odpowiedź czterej (M. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem językami
obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy).

a) Odpowiedź wchodzę jest niepoprawna, gdyż czasownik wchodzić znaczy: idąc, posuwając się, dostawać się do
wnętrza, na teren czegoś, np. wchodzić do domu, do pociągu, do lasu, na most, na ścieżkę.
b) Odpowiedź pojadę jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomocji,
odbyć podróż dokądś.
42
c) Odpowiedź jadę jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
środków lokomocji lub odpowiedniego sprzętu sportowego; odbywać podróż, udawać się w jakimś kierunku (czynność ak-
tualnie trwająca w określonym czasie), np. jechać pociągiem, tramwajem, samochodem, windą; jechać na łyżwach; jechać
na urlop, na wycieczkę.
d) Odpowiedź chodzę jest poprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, sta-
wiając kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna).

a) Odpowiedź zjedlibyście (tryb przypuszczający, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma
wyraża uprzejmą propozycję.
b) Odpowiedź zjada (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik w 3. os. wymaga
podania podmiotu, jeżeli nie wynika on z kontekstu.
c) Odpowiedź zjadłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przysłówkowy zastę-
puje orzeczenie tylko w zdaniach złożonych, np. Zjadłszy obiad, poszedł na spacer.
d) Odpowiedź zjadając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przysłówkowy za-
stępuje orzeczenie tylko w zdaniach złożonych, np. Mówił bardzo niewyraźnie, zjadając sylaby.
31. Jutro jest __________

a) Odpowiedź siódmy maj dwa tysiące ósmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
nie występuje w mianowniku. Między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze domyślamy się rzeczownika dzień, który
wskazuje na dopełniacz (siódmy dzień maja).
b) Odpowiedź siódmy maj dwutysięcznego ósmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa mie-
który wskazuje na dopełniacz (siódmy dzień maja). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie
c) Odpowiedź siódmy maja dwutysięcznego ósmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i set-
ki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
d) Odpowiedź siódmy maja dwa tysiące ósmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
zawsze w dopełniaczu; w roku postać porządkową mają tylko dziesiątki i jednostki, o ile w zapisie cyfrowym
nie ma zer. Jeżeli są wyzerowane dziesiątki i jednostki (00), wówczas postać porządkową mają setki, np. 1500
(tysiąc pięćsetny), 1900 (tysiąc dziewięćsetny), 800 (osiemsetny). Jeżeli wyzerowane są setki, dziesiątki i jednost-
ki (000), wówczas postać porządkową mają tysiące, np. 2000 (dwutysięczny), 1000 (tysięczny).
32. Ile __________ ma wasz dom?

a) Odpowiedź takie duże okna (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu nie
łączy się z mianownikiem/biernikiem.
43
b) Odpowiedź takich dużych okien (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu
łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź takimi dużymi oknami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu nie
łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź takich dużych oknach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu
nie łączy się z miejscownikiem.

a) Odpowiedź wysoki (przymiotnik, lp. r. m., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w kon-
strukcji porównawczej z przyimkiem od + dopełniacz rzeczownika lub zaimka.
b) Odpowiedź wyższy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje
w konstrukcji porównawczej: stopień wyższy przymiotnika + od + dopełniacz rzeczownika lub zaimka.
c) Odpowiedź najwyższy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje
w konstrukcji porównawczej z przyimkiem od + dopełniacz rzeczownika lub zaimka.
d) Odpowiedź wysoko (przysłówek, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czasownika, lecz
rzeczownika (twój brat).

b) coś d) któraś
a) Odpowiedź czyjegoś (D. lp. r. m.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie może być w zda-
niu podmiotem.
b) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczownik zwykle nieosobowy, niekiedy
liczebnik, bez bliższego jego oznaczenia, np. Musimy coś z tym zrobić.
c) Odpowiedź jakimś (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie może być w zdaniu podmiotem.
d) Odpowiedź któraś (M. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż zaimek któraś znaczy: jedna z wielu, przypadkowa,
przykładowa, dowolna, ale z określonego zbioru i pełni w zdaniu funkcję podmiotu.

b) by d) mogłabyś
a) Odpowiedź byś (końcówka 2. os. lp. r. m. trybu przypuszczającego) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z bezokolicznikiem (przetłumaczyć). Można powiedzieć: Gdybyś mówił po angielsku, przetłumaczyłbyś ten tekst.
b) Odpowiedź by (końcówka 3. os. lp. trybu przypuszczającego lub spójnik = aby, żeby) jest niepoprawna, gdyż ta
forma może łączyć się z bezokolicznikiem (przetłumaczyć) tylko jako spójnik, a zdanie ma już spójnik warunkowy (gdy-
by). Można powiedzieć np. By przetłumaczyć ten tekst, trzeba mówić po angielsku.
c) Odpowiedź mógłbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy okres wa-
runkowy hipotetyczny (możliwy) lub nierealny (odnoszący się do przeszłości).
d) Odpowiedź mogłabyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż chodzi o osobę płci męskiej
(gdybyś mówił).
44

a) imię c) imion
a) Odpowiedź imię (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik nazywać ma już dopełnienie w bierniku (nowy
model żaglowca) i podmiot (on).
b) Odpowiedź imieniem (N. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik nazywać łączy się z dopełnieniem w bier-
niku i narzędniku (kto? nazywa kogo?/co? kim?/czym?).
c) Odpowiedź imion (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik nazywać nie łączy się z dopeł-
nieniem w dopełniaczu.
d) Odpowiedź imienia (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik nazywać nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu.

a) Odpowiedź gniecione (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest tu forma oso-
bowa czasownika.
b) Odpowiedź gnietli (czas przeszły, 3. os. lm., r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z podmiotem (te jedwabne koszule – one).
c) Odpowiedź gniotą (czas teraźniejszy, 3. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z pod-
miotem (te jedwabne koszule – one). Czasownik gnieść znaczy: przyciskać kogoś, coś mocno, silnie; miażdżyć,
zgniatać, ugniatać.
d) Odpowiedź gniecie (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z podmiotem (te jedwabne koszule – one).

a) Odpowiedź najściu jest niepoprawna, gdyż rzeczownik najście znaczy: wizyta złożona bez uprzedzenia lub wbrew
czyjemuś życzeniu.
b) Odpowiedź wyjściu jest niepoprawna, gdyż rzeczownik wyjście znaczy: miejsce, otwór, przez który się wychodzi,
drzwi; zakończenie jakiejś sprawy; rozstrzygnięcie, ratunek.
c) Odpowiedź dojściu jest niepoprawna, gdyż rzeczownik dojście znaczy: ostatnia część drogi prowadzącej do czegoś,
dostęp do czegoś; możliwość dotarcia do kogoś ważnego, kto podejmuje decyzje.
d) Odpowiedź ujściu jest poprawna, gdyż rzeczownik ujście znaczy: miejsce, gdzie rzeka wpada do morza,
jeziora lub innej rzeki.

a) Odpowiedź Zakopane (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź Zakopanemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
45
c) Odpowiedź Zakopanego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem. Nazwy
miejscowości rodzaju nijakiego o formie podobnej do przymiotników lub imiesłowów przymiotnikowych (Za-
kopane, Słone, Świeże, Święte, Zaryte, Chyżne) odmieniają się jak przymiotniki (w w N. i Ms. lp. mają jednak koń-
cówkę -em, nie -ym).
d) Odpowiedź Zakopanem (N./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miej-
scownikiem.

a) Odpowiedź odpowiedni (przymiotnik, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż odpowiedni znaczy: odpowiadający celowi,
przeznaczeniu, spełniający wymagane warunki; stosowny, właściwy, należyty.
b) Odpowiedź odpowiadając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie jest okre-
śleniem podmiotu uczeń.
c) Odpowiedź odpowiadająca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem uczeń (M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź odpowiadający (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.; lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem uczeń.
a) psa c) wilka
a) Odpowiedź psa jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy: coś
nie jest przeznaczone dla kogoś, kto nie jest tego godzien, wart.
b) Odpowiedź chłopa jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź wilka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź zbója jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź zakładało (czas przeszły, strona czynna, forma niedokonana, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż
podmiot zdania (nasze miasto) nie jest wykonawcą czynności i w zdaniu wymagana jest strona bierna.
b) Odpowiedź zostało założone (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna,
gdyż podmiot zdania (nasze miasto) ulega czynności i w zdaniu wymagana jest strona bierna.
c) Odpowiedź zostać założone (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę bierną
w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź być założone (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę bierną
46
a) Odpowiedź książęta (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek przez nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź książętami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek przez nie łączy się z na-
rzędnikiem.
c) Odpowiedź książętom (C. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek przez nie łączy się z celownikiem.
d) Odpowiedź książąt (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek przez łączy się z bierni-
kiem w konstrukcjach biernych, wskazując na sprawcę czynności.

a) na c) dla
b) za d) u
a) Odpowiedź na jest niepoprawna, gdyż przyimek na łączy się z biernikiem lub miejscownikiem, np. na dachu, na
strychu, na dach, na strych.
b) Odpowiedź za jest niepoprawna, gdyż przyimek za z dopełniaczem tworzy wyrażenia określające czas, kiedy
ktoś rządzi, panuje, np. za panowania króla Stanisława, za młodych lat, za naszej pamięci.
c) Odpowiedź dla jest niepoprawna, gdyż przyimek dla z dopełniaczem tworzy w połączeniu z nazwami istot żywych
wyrażenia oznaczające, że ta istota jest odbiorcą, użytkownikiem, właścicielem tego, co nazywa poprzedzający rzeczow-
nik, np. pokój dla dzieci, jedzenie dla kota; łączy się z nazwami uczuć, przede wszystkim dodatnich, np. sympatia dla tej pani,
szacunek dla starszych; z przymiotnikami oznaczającymi pożytek, np. poradnik przydatny dla młodych matek, podręcznik
niezbędny dla nowożeńców, samochód przyjazny dla środowiska; tworzy z rzeczownikami, często odczasownikowymi, wy-
rażenia oznaczające cel, np. Zrób to dla zdrowia. Dla większej powagi przykleił sobie wąsy. Przeczytaj to dla przyjemności.
d) Odpowiedź u jest poprawna, gdyż przyimek u z dopełniaczem tworzy wyrażenia określające miejsce
w bezpośredniej bliskości tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. czekać u drzwi, sprawdzać bilety u wej-
ścia do teatru, wieś leży u źródeł rzeki.

a) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z do-
pełniaczem, a w bierniku nie ma zgodności rodzajowej z rzeczownikiem, do którego się odnosi list (męskonieżywotny).
b) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż czekać na łączy się
z biernikiem (kto? co? czeka na kogo? co?) i występuje zgodność z rzeczownikiem, do którego się odnosi list
(lp. r. męskonieżywotny).
c) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż nie ma zgodności w liczbie z rzeczownikiem, do którego się odnosi list (lp.). Czekać na nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu/miejscowniku.
d) Odpowiedź którzy (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wszyscy).

a) Odpowiedź czekając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
imiesłowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu i wyraża czynność rów-
noczesną w stosunku do czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy czekałam
na ciebie).
47
b) Odpowiedź czekająca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
słowowego równoważnika zdania.
c) Odpowiedź czekające (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
d) Odpowiedź czekającą (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-

a) Odpowiedź trafią jest niepoprawna, gdyż czasownik trafić znaczy: dosięgnąć celu, nie chybić (o kimś, kto strzela,
rzuca czymś, także o pocisku); znaleźć drogę dokądś, dojść gdzieś, nie błądząc.
b) Odpowiedź trapią jest poprawna, gdyż czasownik trapić znaczy: dawać się we znaki; niepokoić, martwić,
nękać, gnębić.
c) Odpowiedź tratują jest niepoprawna, gdyż czasownik tratować znaczy: depcząc, niszczyć, miażdżyć, gnieść.
d) Odpowiedź tracą jest niepoprawna, gdyż czasownik tracić znaczy: zostawać pozbawionym czegoś, przestawać
coś mieć.

a) Odpowiedź własne życie (M./B. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik ryzykować (podejmować przedsię-
wzięcie o nieznanym wyniku, zakończeniu, z narażeniem kogoś lub czegoś na niebezpieczeństwo, stratę, zniszcze-
nie; odważać się na niebezpieczeństwo) łączy się z dopełnieniem w bierniku (kto? ryzykuje co?).
b) Odpowiedź własnego życia (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik ryzykować nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
c) Odpowiedź własnym życiem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik ryzykować nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź własnym życiu (Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik ryzykować nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.

a) Skoro c) Zanim
a) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny, np.
Skoro nie macie czasu, nie będziemy was dłużej zatrzymywać.
b) Odpowiedź ledwie jest poprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne podkreślające bezpo-
średnie następstwo zdarzeń (= zaledwie).
c) Odpowiedź zanim jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
d) Odpowiedź dopóki jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne czasowe, np. Dopóki będę
mógł, będę wam pomagał.
48
posiłki.
a) Odpowiedź żywe jest niepoprawna, gdyż przymiotnik żywy znaczy: taki, który żyje, będący przy życiu; żyjący; pe-
łen życia, ruchliwy, energiczny, czynny; nieprzyciemniony, niestonowany, barwny, jasny, jaskrawy, np. żywy kolor, rumieniec.
b) Odpowiedź żywotne jest niepoprawna, gdyż przymiotnik żywotny znaczy: dający życie, potrzebny do życia; życio-
dajny; aktywny, czynny, przedsiębiorczy, rzutki; ważny w czasie obecnym; aktualny, palący, pilny.
c) Odpowiedź żywieniowe jest niepoprawna, gdyż przymiotnik żywieniowy znaczy: dotyczący żywienia.
d) Odpowiedź pożywne jest poprawna, gdyż przymiotnik pożywny znaczy: będący dobrym pożywieniem,
wzmacniający, odżywczy.

a) robi c) zrobiła
a) Odpowiedź robi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do teraź-
niejszości.
b) Odpowiedź zrobi (czas przyszły, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przyszłości.
c) Odpowiedź zrobiła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości
i łączy się właściwie z podmiotem zdania głównego ona.
d) Odpowiedź zrobiwszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest for-

a) pełen c) pełno
b) pełny d) pełne
a) Odpowiedź pełen (przymiotnik, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma występuje tylko w funkcji orzecznika,
np. Jestem pełen podziwu dla twoich umiejętności lub w rozwiniętej przydawce stawianej po rzeczowniku, np. Mam
talerz pełen zupy.
b) Odpowiedź pełny (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma pełni funkcję przydawki i łączy się
właściwie z określanym rzeczownikiem zakres (B. lp. r. m.).
c) Odpowiedź pełno (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż przysłówek nie pełni funkcji przydawki.
d) Odpowiedź pełne (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
a) Odpowiedź dodzwonić jest poprawna, gdyż czasownik dodzwonić znaczy: osiągnąć coś dzwonieniem; spo-
wodować otwarcie drzwi, bramy itp. przez dzwonienie; uzyskać połączenie telefoniczne z kimś.
b) Odpowiedź oddzwonić jest niepoprawna, gdyż czasownik oddzwonić znaczy: odpowiedzieć telefonicznie na wcze-
śniejszy telefon od kogoś.
49
c) Odpowiedź wydzwonić jest niepoprawna, gdyż czasownik wydzwonić znaczy: (o instrumentach) wygrać; wybić;
wykorzystać określoną ilość impulsów telefonicznych.
d) Odpowiedź rozdzwonić jest niepoprawna, gdyż czasownik rozdzwonić znaczy: zacząć głośno i długo dzwonić;
rozbrzmieć, rozdźwięczeć się; wypełnić się dźwiękiem przypominającym głos dzwonów, dzwonków.

a) Dane c) Dano by
b) Dano d) Aby dano
a) Odpowiedź dane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie wyraża hipotezy/przypuszczenia. Słowo dane może też być rzeczownikiem o znaczeniu: informacje, fakty, np.
dane techniczne czegoś, dane statystyczne; szanse, możliwości zrealizowania czegoś, np. Miał wszystkie dane, żeby ukoń-
czyć studia z pierwszą lokatą.
b) Odpowiedź dano (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipotezy/
przypuszczenia.
c) Odpowiedź dano by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża hi-
potezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź aby dano (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipo-
tezy/przypuszczenia.

a) Odpowiedź chłopcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
wana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.
b) Odpowiedź chłopca (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wypowiedź
jest adresowana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.
c) Odpowiedź chłopcu (C./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie występuje, gdy wypo-
wiedź jest adresowana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.
d) Odpowiedź chłopcze (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adresowa-
na bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.

a) Odpowiedź dżinsu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z łączy się z dopełniaczem w wyrażeniach
wskazujących surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś. Zapożyczenie to występu-
je czasami też w formie oryginalnej jeans.
b) Odpowiedź dżinsem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z narzędnikiem w wyrażeniach
wskazujących surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś. Zapożyczenie to występuje cza-
sami też w formie oryginalnej jeans.
c) Odpowiedź dżins (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
Zapożyczenie to występuje czasami też w formie oryginalnej jeans.
d) Odpowiedź jeans (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
Zapożyczenie to występuje częściej w formie dżins.
50

a) NBP. c) NBPIE.
a) Odpowiedź NBP (M. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny (podobnie PKO, PKP,
PZU, WSI itp.). NBP stanowi skrótowiec od Narodowy Bank Polski. Możliwy jest także rodzaj nijaki, np. NBP poin-
formował (poinformowało) o wzroście inflacji.
b) Odpowiedź NBP-ie (błędny Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny.
c) Odpowiedź NBPIE (błędny Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny.
d) Odpowiedź NBPie (błędny Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny.
a) Odpowiedź tym żabom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się
z celownikiem.
b) Odpowiedź tych żabach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się
z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
c) Odpowiedź tych żab (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znacze-
niu: odczuwać fizyczny wstręt do kogoś, do czegoś łączy się z dopełniaczem. W znaczeniu: odczuwać pogardę dla
kogoś, dla czegoś wymagany jest narzędnik, np. Brzydzę się tym tchórzem. Gdy tak postępujesz, brzydzę się tobą.
d) Odpowiedź tymi żabami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znacze-
niu: odczuwać fizyczny wstręt do kogoś, do czegoś łączy się z dopełniaczem, np. Brzydzę się tych dużych pająków. Narzęd-
nik występuje w znaczeniu: odczuwać pogardę dla kogoś, dla czegoś, np. Brzydzę się tym tchórzem. Gdy tak postępujesz,
brzydzę się tobą.
a) Odpowiedź piłkarza jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
b) Odpowiedź skrzypka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.
c) Odpowiedź piłki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
d) Odpowiedź świeczki jest poprawna, gdyż gra warta świeczki to związek frazeologiczny, który znaczy:
sprawa ważna, mogąca przynieść istotne korzyści.

a) Odpowiedź kilkadziesiąt (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianow-
nikiem, a z biernikiem tworzy wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. idę w krzaki, jadę
w góry. W wyrażeniach określających miejsce odbywania się czynności przyimek w łączy się z miejscownikiem, np.
jestem w krzakach, mieszkam w górach. Formy kilkadziesiąt/kilkudziesięciu wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od
czasownika lp. r. n.
51
b) Odpowiedź kilkudziesięciu (D./C./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy) jest

poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscownikiem w wyrażeniach określających miejsce dziania się cze-
goś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik. Formy kilkadzie-
siąt/kilkudziesięciu wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od czasownika lp. r. n.
c) Odpowiedź kilka (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem tworzy wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. idę w krzaki, jadę w góry.
W wyrażeniach określających miejsce odbywania się czynności przyimek w łączy się z miejscownikiem, np. jestem
w krzakach, mieszkam w górach. Kilka/kilku to zaimek odnoszący się do niesprecyzowanej liczby czegoś, najczęściej
w granicach 5–10, rzadziej 3–4. Formy kilka/kilku wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od czasownika lp. r. n.
d) Odpowiedź kilkoma (N. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy
się z narzędnikiem. Kilka (M./B. r. niemęskoosobowy)/kilku (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy i wszystkie przypadki
r. męskoosobowy) to zaimek odnoszący się do niesprecyzowanej liczby czegoś, najczęściej w granicach 5–10, rzadziej
3–4. W narzędniku możliwe są formy kilkoma/kilku. Formy kilka/kilku wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od cza-
sownika lp. r. n.

1. – To jest Tomasz Nawrocki.
– Bardzo miło __________ poznać.
a) panią c) pana
b) pani d) panna
2. Czy to jest __________ dziecko?
a) wasz c) wasze
b) wasza d) wasi
3. Teraz ja także już wszystko __________
a) rozumny. c) rozumiem.
b) rozum. d) rozumie.
4. – Co u ciebie?
– __________
a) Po staremu. c) Wszystko mi jedno.
b) Od razu. d) Bardzo dobra.
5. Do Krakowa pojedziemy __________ i nie będziemy musieli się przesiadać.
a) pociągiem pośpiesznym c) z pociągiem pośpiesznym
b) pociągu pośpiesznego d) z pociągu pośpiesznego
6. Temperatura jest bardzo niska i nawet w domu jest __________
a) zimna. c) zimno.
b) zimne. d) zimny.
7. Poproszę __________ z mlekiem.
a) mała kawa c) małą kawę
b) małą kawą d) małej kawie
8. Mogę na niego zawsze liczyć i powierzyć mu każdą tajemnicę, nigdy mnie jeszcze nie
zawiódł. To mój najlepszy__________
a) przyjaciel. c) znajomy.
b) ulubieniec. d) kolega.
9. Znam język __________ , bo już długo mieszkam w Moskwie.
a) rosyjski c) po rosyjsku
b) Rosjanin d) Rosja
10. Szukam __________ po całym domu. Nie wiesz, gdzie ona jest?
a) tej żółtej bluzki c) tę żółtą bluzkę
b) tą żółtą bluzką d) tej żółtej bluzce
11. Chcemy kupić nowy samochód, __________ nie mamy dosyć pieniędzy.
a) więc c) jednak
b) lub d) albo
12. Dziadek opowiada __________ bajkę na dobranoc.

a) swoją wnuczkę c) swoją wnuczką
b) swojej wnuczce d) swojej wnuczki
13. Przepraszam, na __________ pani czeka?

a) komu c) czego
b) kto d) kogo
14. Ten słownik ma __________ format i bardzo ładną oprawę.

a) ręczny c) poręczny
b) podręczny d) zręczny
53
15. Musimy __________ wszystko wyjaśnić.

a) niemu c) mu
b) niego d) jego
16. __________ wie o tym wydarzeniu.
a) Nikt c) Nikt nic
b) Nikt coś d) Nikt nic nie
17. __________ znowu nie było na zajęciach.
a) Biernacki c) Biernackim
b) Biernackiego d) Biernackiemu
18. Przepraszam, czy __________ z panią zatańczyć?
a) musi c) mogę
b) chcę d) potrafi
19. Moi drodzy, __________ jeszcze chwileczkę!
a) poczekaj c) poczekają
b) poczekajcie d) niech poczeka
20. Gdzie nauczyłeś się __________ tak dobry sernik?
a) smażyć c) gotować
b) grzać d) piec
21. Jego siostra kocha się w __________ od wielu lat.
a) moim bracie c) moim bratem
b) mojego brata d) mojemu bratu
22. Powtarzamy _________ wszystko bardzo dokładnie do egzaminu.
a) się c) sobą
b) siebie d) sobie
23. Nasz szef właśnie rozmawia z __________ z Warszawy.
a) te nowe klientki c) tymi nowymi klientkami
b) tym nowym klientkom d) tych nowych klientkach
24. Dzieci znowu nie __________ swojego pokoju.
a) posprzątało c) posprzątali
b) posprzątane d) posprzątały
25. Uczę się hiszpańskiego, __________ dostać tę pracę.
a) że c) żeby
b) jeśli d) jeżeli
26. Jutro cały wieczór __________ mój pokój.

a) będą posprzątane c) posprzątam
b) będę sprzątał d) posprząta
27. Gdzie kupiłeś to piwo, __________ ma malinowy smak?

a) które c) który
b) która d) którego
28. Po __________ latach nauki mówiliśmy bardzo dobrze po polsku.

a) pięciu c) piątym
b) pięcioma d) pięć
29. Janek właśnie __________ do kuchni po kawę.

a) poszedł c) jeździł
b) pojechał d) wyjechał
30. Czy __________ pan pokój z widokiem na morze?

a) chcielibyście c) chciałby
b) chcemy d) chciała
54
31. Dzień __________ stanowił dla wielu ludzi magiczną datę.

a) siódmy lipca dwa tysiące siódmego roku c) siódmy lipiec dwa tysiące siódmego roku
b) siódmego lipca dwutysięcznego siódmego roku d) siódmego lipca dwutysięczny siódmy rok
32. W naszej grupie codziennie przybywa __________ z różnych krajów.

a) nowi studenci c) nowymi studentami
b) nowych studentów d) nowych studentach
33. Moje wypracowanie jest __________ niż Tomka.

a) długie c) dłuższe
b) najdłuższe d) dłużej
34. Mogę to powiedzieć tylko __________ bardzo zaufanemu.

a) ktoś c) komuś
b) kogoś d) komu
35. Jeżeli masz czas, to __________ z nami na spacer do parku.

a) poszedłeś c) chodziłeś
b) chodź d) niech idzie
36. Dokładnie przyjrzał się __________ , które znalazł nad jeziorem.

a) kamienia c) kamieniom
b) kamieniowi d) kamienie
37. Ugotowane buraki szybko __________ na grubej tarce i odpowiednio doprawiał do smaku.
a) trzy c) tarcie
b) trze d) tarł
38. Sukces naszej firmy jest __________ wszystkich pracowników.

a) zasługą c) wysługą
b) usługą d) posługą
39. Jedziemy do __________ , miejscowości na granicy polsko-słowackiej.

a) Chyżne c) Chyżnem
b) Chyżnego d) Chyżnemu
40. Ta kobieta __________ się nad twoją fryzurą jest moją sąsiadką.
a) zachwycona c) zachwycająca
b) zachwycając d) zachwycające
41. Jak się nie weźmiesz porządnie do nauki, zawsze będziesz miał takie słabe oceny. Bez
pracy nie ma __________
a) zapłaty. c) kołaczy.
b) chleba. d) życia.
42. W tym parku zwierzęta __________ przez dzieci z pobliskiej szkoły podstawowej.
a) został dokarmiony c) jest dokarmiona
b) została dokarmiona d) są dokarmiane
43. Poprosili mnie, abym trzymał ich synka do __________

a) chrztu. c) chrzcie.
b) chrzest. d) chrztem.
44. __________ przerwy w dopływie prądu musieliśmy przerwać pracę.

a) W międzyczasie c) W poprzek
b) Wskutek d) Wzdłuż
45. Kariera zawodowa, dla __________ poświęcił swoje życie, skończyła się, kiedy ciężko zachorował.
a) której c) których
b) którą d) którymi
55
46. __________ zakupy, szybko wrócił do domu.

a) Robiąc c) Zrobiony
b) Robiący d) Zrobiwszy
47. Przed chwilą __________ i zagrzmiało. Zaraz będzie padał deszcz.

a) błyszczało c) lśniło
b) błysnęło d) świeciło
48. Żołnierze bronili __________ z największym poświęceniem.

a) króla i królową c) królem i królową
b) króla i królowej d) królu i królowej
49. __________ go znam, nie zgodzi się na taką propozycję.

a) O ile c) Niż
b) Jakby d) Dopóty
50. Trudno dzisiaj znaleźć ludzi wszechstronnie __________ , kiedy panuje moda na takie
wąskie specjalizacje.
a) wykształconych c) kształtnych
b) kształcących d) ukształtowanych
51. Zapytałem go, czy __________ w ubiegłym roku w Polsce.

a) jest c) będzie
b) był d) byłby
52. Był bardzo __________ , że o nim nie zapomniałeś.

a) radzi c) rad
b) rada d) rade
53. Spodnie pobrudziły się mokrą trawą i nie mogłam ich __________
a) sprać. c) oprać.
b) doprać. d) poprać.
54. Już dawno __________ nasz dom, gdybyśmy go wyremontowali.

a) kupiono by c) kupiony
b) kupiono d) kupione
55. Pani __________ , bardzo dziękujemy pani za wspaniałą kolację.

a) Irenkę c) Irence
b) Irenko d) Irenką
56. Ta firma jest autoryzowanym __________ Fiata.

a) dealer c) dealerem
b) diler d) dilera
57. Wujek często opowiada o swoich studiach na __________ w pierwszych latach po wojnie.
a) UJ-OCIE c) UJ-otem
b) UJ-ocie d) UJ-otowi
58. Jak będziesz tak szafował __________ , to nie starczy nam do pierwszego.
a) pieniądze c) pieniądzach
b) pieniędzy d) pieniędzmi
59. Sam nawarzyłeś sobie __________ , to teraz musisz je wypić.

a) piwa c) nieszczęścia
b) wina d) zła
60. W naszym bloku __________ drzwi.

a) są dwa c) jest dwa
b) są dwoje d) jest dwoje
56

1. c 2. c 3. c 4. a 5. a 6. c 7. c 8. a 9. a 10. a 11. c 12. b 13. d 14. c
15. c 16. d 17. b 18. c 19. b 20. d 21. a 22. d 23. c 24. d 25. c 26. b
27. a 28. a 29. a 30. c 31. a 32. b 33. c 34. c 35. b 36. c 37. d 38. a
39. b 40. c 41. c 42. d 43. a 44. b 45. a 46. d 47. b 48. b 49. a 50. a 51. b
52. c 53. b 54. a 55. b 56. c 57. b 58. d 59. a 60. d

a) panią c) pana
b) pani d) panna
a) Odpowiedź panią (rzeczownik, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści rozmowy wynika, że chodzi o męż-
czyznę (Tomasz Nawrocki).
b) Odpowiedź pani (rzeczownik, M./D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać. Z treści rozmowy wynika również, że chodzi o mężczyznę (Tomasz Nawrocki).
c) Odpowiedź pana (rzeczownik, D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik poznać łączy się z dopełnie-
niem w bierniku (kto? pozna kogo? co?) i z treści rozmowy wynika, że chodzi o mężczyznę (Tomasz Nawrocki).
d) Odpowiedź panna (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie z cza-
sownikiem poznać (poznać kogo? – pannę), a ponadto z treści rozmowy wynika, że chodzi o mężczyznę (Tomasz Na-
wrocki).

a) wasz c) wasze
b) wasza d) wasi
a) Odpowiedź wasz jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M. lp. r. m. i B. lp. r. mę-
skonieżywotnego i nie łączy się właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
b) Odpowiedź wasza jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M. lp. r. ż. i nie łączy się
właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
c) Odpowiedź wasze jest poprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M./B. lp. r. n. i M./B.
lm. r. niemęskoosobowego i łączy się właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
d) Odpowiedź wasi jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M. lm. r. męskoosobowe-
go i nie łączy się właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).

a) Odpowiedź rozumny (przymiotnik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji orzeczenia.
b) Odpowiedź rozum (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji orzeczenia.
57
c) Odpowiedź rozumiem (czasownik, czas teraźniejszy, 1. os. lp. od rozumieć, III koniugacja) jest poprawna,
gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem ja.
d) Odpowiedź rozumie (czasownik, czas teraźniejszy, 3. os. lp. od rozumieć, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie łączy się właściwie z podmiotem ja.
4. – Co u ciebie?
– __________
a) Odpowiedź Po staremu jest poprawna, gdyż ten zwrot znaczy: tak jak dawniej, bez zmian i może być odpo-
wiedzią na pytanie: Co u ciebie? = Co porabiasz? Co się u ciebie dzieje? Co słychać? Jak się masz?
b) Odpowiedź Od razu jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie znaczy: natychmiast, bez zwłoki.
c) Odpowiedź Wszystko mi jedno jest niepoprawna, gdyż ten zwrot jest używany, kiedy komuś jest obojętne, co się
stanie.
d) Odpowiedź Bardzo dobra jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie jest odpowiedzią na pytanie: Jaka?

a) Odpowiedź pociągiem pośpiesznym (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając środek lokomocji, używa-
my narzędnika (czym? samochodem, rowerem, samolotem).
b) Odpowiedź pociągu pośpiesznego (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając środek lokomocji, nie używamy
dopełniacza.
c) Odpowiedź z pociągiem pośpiesznym (przyimek z + N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając środek lokomo-
cji, nie używamy przyimka z + narzędnik.
d) Odpowiedź z pociągu pośpiesznego (przyimek z + D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając środek lokomocji,
nie używamy przyimka z + dopełniacz.

a) zimna. c) zimno.
b) zimne. d) zimny.
a) Odpowiedź zimna (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w tym zwrocie służącym
do opisania pogody.
b) Odpowiedź zimne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-
stępuje w tym zwrocie służącym do opisania pogody.
c) Odpowiedź zimno (przysłówek) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w tym zwrocie służącym do opi-
sania pogody.
d) Odpowiedź zimny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-

58
a) Odpowiedź mała kawa (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja.
b) Odpowiedź małą kawą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poprosić nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
c) Odpowiedź małą kawę (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik poprosić łączy się z dopełnieniem w bier-
niku. Możliwe jest także dopełnienie w dopełniaczu dla wyrażenia części, nie całości, por. Poproszę kawę (całą
kawę) i Poproszę kawy (trochę kawy).
d) Odpowiedź małej kawie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poprosić nie łączy się z dopełnieniem
w celowniku/miejscowniku.
a) Odpowiedź przyjaciel jest poprawna, gdyż przyjaciel to: człowiek pozostający z kimś w bardzo bliskich,
serdecznych stosunkach, żyjący z kimś w przyjaźni.
b) Odpowiedź ulubieniec jest niepoprawna, gdyż ulubieniec to: ten, kto jest obdarzony sympatią, lubiany, kochany
bardziej niż ktoś inny.
c) Odpowiedź znajomy jest niepoprawna, gdyż znajomy to: taki, którego się zna (np. osobiście, z widzenia), także:
człowiek znany komuś, pozostający z kimś w stosunkach towarzyskich.
d) Odpowiedź kolega jest niepoprawna, gdyż kolega to: towarzysz pracy, nauki, zabawy itp.

a) Odpowiedź rosyjski (przymiotnik, M. lp. r. m; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż łączy się
właściwie z rzeczownikiem język (M./B. lp. r. męskonieżywotny).
b) Odpowiedź Rosjanin (rzeczownik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z rzeczow-
nikiem język. Można powiedzieć: Znam język Rosjan.
c) Odpowiedź po rosyjsku (wyrażenie przyimkowe w funkcji przysłówka) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik język
wymaga określenia za pomocą przymiotnika. To wyrażenie określa czasownik, np. mówić po rosyjsku, rozumieć po polsku.
d) Odpowiedź Rosja (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż stanowi nazwę kraju i nie łączy się z rzeczow-
nikiem język.
a) Odpowiedź tej żółtej bluzki (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać wymaga dopełnienia w do-
pełniaczu.
b) Odpowiedź tą żółtą bluzką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź tę żółtą bluzkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
d) Odpowiedź tej żółtej bluzce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
59
a) więc c) jednak
b) lub d) albo
a) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej
b) Odpowiedź lub jest niepoprawna, gdyż spójnik lub wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się
c) Odpowiedź jednak jest poprawna, gdyż spójnik jednak wyraża przeciwstawianie treści zdań (fakt, że
chcemy kupić nowy samochód, jest przeciwstawiony faktowi, że nie mamy pieniędzy).
d) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań. Poprzedza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony: albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.

a) Odpowiedź swoją wnuczkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać ma już dopełnienie w bier-
niku (bajkę).
b) Odpowiedź swojej wnuczce (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik opowiadać łączy się z dopełnie-
niem w celowniku i bierniku (komu? czemu? kogo? co?).
c) Odpowiedź swoją wnuczką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać łączy się z narzędnikiem
tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. opowiadać (czym?) cichym głosem.
d) Odpowiedź swojej wnuczki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.

a) komu c) czego
b) kto d) kogo
a) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest niepoprawna, gdyż czasownik czekać na nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź kto (zaimek pytający, M.) jest niepoprawna, gdyż czasownik czekać na nie łączy się z mianownikiem.
c) Odpowiedź czego (zaimek pytający, D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik czekać na nie łączy się dopełniaczem.
d) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest poprawna, gdyż czasownik czekać na łączy się biernikiem.

a) Odpowiedź ręczny jest niepoprawna, gdyż ręczny to: wykonywany rękami, bez użycia maszyn lub skomplikowa-
nych przyrządów; niemechaniczny; przystosowany do noszenia na ręku, trzymania w ręku, np. ręczny zegarek.
b) Odpowiedź podręczny jest niepoprawna, gdyż podręczny to: znajdujący się w dogodnym miejscu, dający się użyć
w każdej chwili; zawierający najkonieczniejsze, najpotrzebniejsze rzeczy, informacje itp.; pomocniczy, np. podręczna apteczka.
c) Odpowiedź poręczny jest poprawna, gdyż poręczny to: wygodny w użyciu, dogodny, stosowny, odpowiedni.
d) Odpowiedź zręczny jest niepoprawna, gdyż zręczny to: wykazujący sprawność fizyczną; zgrabny, zwinny, np. zręcz-
ne palce; także umiejący lawirować; sprytny, układny, przebiegły, np. zręczny dyplomata.
60

a) niemu c) mu
b) niego d) jego
a) Odpowiedź niemu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek osobowy występuje
tylko po przyimkach, np. ku niemu.
b) Odpowiedź niego (zaimek osobowy, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wyjaśnić ma
już dopełnienie w bierniku (wszystko) i nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu. Forma niego występuje tylko po
przyimkach, np. dla niego.
c) Odpowiedź mu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./n., forma nieakcentowana) jest poprawna, gdyż czasownik
wyjaśnić łączy się z dopełnieniem w bierniku i celowniku (wyjaśnić co? komu?).
d) Odpowiedź jego (zaimek osobowy, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wyjaśnić ma już
dopełnienie w bierniku (wszystko) i nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu. Zaimek jego używany jest wówczas, gdy
ma samodzielny akcent, np. na początku zdania lub w wyrażeniach przeciwstawnych (Jego na pewno nie wybiorą do tej
roli). Może także pełnić funkcję zaimka dzierżawczego, np. Rozmawiam z jego nauczycielem.

a) Nikt c) Nikt nic
a) Odpowiedź nikt jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź nikt coś jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie, a zaimek nieokreślony coś
powinien mieć formę zaprzeczoną nic.
c) Odpowiedź nikt nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikt nic nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest partykuła przecząca nie. W zdaniu zaprzeczo-
nym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej. Można rów-
nież powiedzieć: Nikt nie wie niczego o tym wydarzeniu. Przy czasownikach o znaczeniu negatywnym forma
niczego jest jedyną poprawną, np. niczego nie zabrakło, przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie bierniko-
wym – rzadszą, np. Nic nie robię, rzadziej: Nie robię niczego, a przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie dopeł-
niaczowym – oboczną z formą nic, np. Niczego po południu nie słucham. Po południu nic nie słucham.

a) Odpowiedź Biernacki (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powoduje
zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz.
b) Odpowiedź Biernackiego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej
powoduje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz. Nazwiska zakończone na -ski, -cki (męskie) oraz na
-ska, -cka (żeńskie) odmieniają się jak przymiotniki.
c) Odpowiedź Biernackim (N./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej po-
woduje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz.
d) Odpowiedź Biernackiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powo-
duje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz.

a) musi c) mogę
b) chcę d) potrafi
61
a) Odpowiedź musi (czasownik, czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. lp. powi-
nien być wskazany podmiot (on, ona, ono), jeżeli nie wynika z kontekstu.
b) Odpowiedź chcę (czasownik, czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik chcieć
znaczy: mieć chęć na coś, pragnąć czegoś.
c) Odpowiedź mogę (czasownik, czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik
móc znaczy: mieć prawo, być uprawnionym.
d) Odpowiedź potrafi (czasownik, czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. lp. powi-

a) Odpowiedź poczekaj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się z pod-
miotem moi drodzy (wy).
b) Odpowiedź poczekajcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się
właściwie z podmiotem moi drodzy (wy).
c) Odpowiedź poczekają (czas przyszły prosty, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się
właściwie z podmiotem moi drodzy (wy). Można powiedzieć: Moi drodzy przyjaciele poczekają jeszcze chwileczkę.
d) Odpowiedź niech poczeka (tryb rozkazujący, 3 os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się
z podmiotem moi drodzy (wy).

b) grzać d) piec
a) Odpowiedź smażyć jest niepoprawna, gdyż smażyć to: poddawać produkty żywnościowe działaniu wysokiej tem-
peratury przez utrzymywanie we wrzącym tłuszczu lub syropie cukrowym.
b) Odpowiedź grzać jest niepoprawna, gdyż grzać to: czynić coś ciepłym; wydzielać ciepło.
c) Odpowiedź gotować jest niepoprawna, gdyż gotować to: poddawać produkt działaniu wysokiej temperatury we
wrzącej wodzie, w parze lub w jakimś płynie; doprowadzać płyn do stanu wrzenia i utrzymywać go w tym stanie; przyrzą-
dzać, przygotowywać gorące posiłki.
d) Odpowiedź piec jest poprawna, gdyż piec to: poddawać produkt żywnościowy działaniu wysokiej tempera-
tury w piecu, na ruszcie, rożnie, blasze lub bezpośrednio w ogniu.

a) Odpowiedź moim bracie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż kochać się w łączy się z dopełnieniem w miej-
scowniku (kochać się w kim? czym?).
b) Odpowiedź mojego brata (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż kochać się w nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu/bierniku.
c) Odpowiedź moim bratem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż kochać się w nie łączy się z dopełnieniem w narzęd-
niku.
d) Odpowiedź mojemu bratu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż kochać się w nie łączy się z dopełnieniem w celow-
niku.
62

a) się c) sobą
b) siebie d) sobie
a) Odpowiedź się (B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik powtarzać ma już dopełnienie w bierniku (wszystko).
b) Odpowiedź siebie (D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik powtarzać nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
c) Odpowiedź sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik powtarzać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź sobie (C./Ms.) jest poprawna, gdyż czasownik powtarzać łączy się z dopełnieniem w celowni-
ku i bierniku (kto? powtarza komu? co?).

a) Odpowiedź te nowe klientki (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się
b) Odpowiedź tym nowym klientkom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się
z celownikiem.
c) Odpowiedź tymi nowymi klientkami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek z łączy się
z narzędnikiem w wyrażeniach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, tak-
że rzecz obecną przy kimś, przy czymś, np. Przyszedł ze znajomymi. Tańczyła z koleżankami; dom z ogródkiem,
placek z jabłkami.
d) Odpowiedź tych nowych klientkach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy

a) Odpowiedź posprzątało (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie zgadza się
z podmiotem (dzieci – one).
b) Odpowiedź posprzątane (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może stanowić
c) Odpowiedź posprzątali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie zgadza się z podmiotem (dzieci – one).
d) Odpowiedź posprzątały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż łączy się wła-
ściwie z podmiotem (dzieci – one).

a) że c) żeby
a) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe, np.
On mówi, że nie może nam pomóc, także podmiotowe, np. Denerwuje mnie, że muszę tak długo czekać lub przyczynowe,
np. Bardzo się cieszę, że zdałem ten egzamin.
b) Odpowiedź jeśli jest niepoprawna, gdyż spójnik jeśli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Jeśli chcesz
zdążyć na autobus, musisz się pośpieszyć.
c) Odpowiedź żeby jest poprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdanie podrzędne celowe.
d) Odpowiedź jeżeli jest niepoprawna, gdyż spójnik jeżeli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Jeżeli
skończymy wcześniej, będziemy mogli pójść do kina.
63

a) Odpowiedź będą posprzątane (czas przyszły, 1. os. lm. czasownika być + imiesłów przymiotnikowy bierny) jest
niepoprawna, gdyż okolicznik cały wieczór wskazuje na duratywność (trwanie czynności) i nie łączy się z formą dokona-
ną czasownika. Nie ma też zgodności z podmiotem (mój pokój). Można powiedzieć: Jutro będzie posprzątany mój pokój.
b) Odpowiedź będę sprzątał (czas przyszły złożony, 1. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właści-
wie z okolicznikiem cały wieczór, który wskazuje na duratywność (trwanie czynności) i wymaga formy niedoko-
nanej czasownika.
c) Odpowiedź posprzątam (czas przyszły prosty, 1. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały wie-
czór wskazuje na duratywność (trwanie czynności) i nie łączy się z formą dokonaną czasownika.
d) Odpowiedź posprząta (czas przyszły prosty, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały wie-

a) które c) który
a) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ten zaimek może
pełnić w zdaniu funkcję podmiotu i łączy się właściwie z rzeczownikiem piwo.
b) Odpowiedź która (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do rzeczownika piwo.
c) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do
rzeczownika piwo.
d) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie pełni w zdaniu
funkcji podmiotu.

a) Odpowiedź pięciu (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki w r. męskoosobowym) jest po-

prawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z przyimkiem po (w wyrażeniach określających czas jakiejś czynności
wymaga on miejscownika, np. po obiedzie, po egzaminie) i z rzeczownikiem latach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź pięcioma (N. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z przyimkiem po i rzeczownikiem latach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź piątym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem latach (Ms.
lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź pięć (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem la-
tach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek po łączy się z biernikiem w wyrażeniach wskazujących liczbę, wartość,
cenę, np. Wszyscy dostali po pięć tysięcy nagrody; batoniki po pięć groszy.

a) Odpowiedź poszedł jest poprawna, gdyż czasownik pójść znaczy: idąc, skierować się w którąś stronę, udać
się dokądś.
64
b) Odpowiedź pojechał jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
cji, odbyć podróż dokądś.
c) Odpowiedź jeździł jest niepoprawna, gdyż czasownik jeździć wyraża czynność zwyczajową, powtarzającą się,
potencjalną i znaczy: przebywać odległość jakimkolwiek środkiem lokomocji; prowadzić pojazd; podróżować, wędrować;
udawać się dokądś, w jakimś celu, np. jeździć konno, na rowerze, samochodem; jeździć po świecie; umieć posługiwać się
jakimś środkiem lokomocji, np. On doskonale jeździł na rowerze.
d) Odpowiedź wyjechał jest niepoprawna, gdyż czasownik wyjechać wyraża czynność aktualnie trwającą w okre-
ślonym czasie i znaczy: opuścić miejsce przebywania jakimś środkiem lokomocji; udać się dokądś, np. wyjechać za granicę,
na wczasy, nad morze.

a) Odpowiedź chcielibyście (tryb przypuszczający, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się z podmiotem (pan).
b) Odpowiedź chcemy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
c) Odpowiedź chciałby (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy
się właściwie z podmiotem (pan) i wyraża uprzejmą propozycję.
d) Odpowiedź chciała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się z pod-
miotem (pan).

a) Odpowiedź siódmy lipca dwa tysiące siódmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
b) Odpowiedź siódmego lipca dwutysięcznego siódmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące
i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
c) Odpowiedź siódmy lipiec dwa tysiące siódmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
wskazuje na dopełniacz (siódmy dzień lipca).
d) Odpowiedź siódmego lipca dwutysięczny siódmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i setki

a) Odpowiedź nowi studenci (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przybywać w znaczeniu:
dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać nie łączy się w formie nieosobowej z mianow-
nikiem. W formie osobowej takie połączenie jest możliwe (ktoś? coś? przybywa komu?), np. Naszej grupie przybywają
nowi studenci.
65
b) Odpowiedź nowych studentów (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przybywać
w znaczeniu: dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać łączy się w formie nieoso-
bowej z dopełniaczem (gdzie? komu? przybywa kogo? czego?). W formie osobowej łączy się z mianownikiem
(ktoś? coś? przybywa komu?), np. Naszej grupie przybywają nowi studenci.
c) Odpowiedź nowymi studentami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przybywać w zna-
czeniu: dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać nie łączy się z dopełnieniem w narzęd-
niku.
d) Odpowiedź nowych studentach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przybywać w zna-
czeniu: dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać nie łączy się z dopełnieniem w miej-
scowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem, np. w naszej grupie.

a) Odpowiedź długie (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta for-
ma nie występuje w konstrukcji porównawczej z wyrazem niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
b) Odpowiedź najdłuższe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma nie występuje w konstrukcji porównawczej z wyrazem niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
c) Odpowiedź dłuższe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż
ta forma występuje w konstrukcji porównawczej z wyrazem niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
d) Odpowiedź dłużej (przysłówek, stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czasownika, lecz
rzeczownika (moje wypracowanie).

a) ktoś c) komuś
b) kogoś d) komu
a) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pełni w zdaniu funkcję podmiotu.
b) Odpowiedź kogoś (B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczowniki osobowe w bierniku.
c) Odpowiedź komuś (C. lp.) jest poprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczowniki osobowe w celowniku,
a czasownik powiedzieć łączy się z dopełnieniem w bierniku i celowniku (kto? powie co? komu?).
d) Odpowiedź komu (C. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek występuje w pytaniach lub pełni funkcję spójnika,
np. Komu to powiesz? Nie wiem, komu to powiem.

a) Odpowiedź poszedłeś (czas przeszły, forma dokonana, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź chodź (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika może tworzyć
okres warunkowy rzeczywisty (realny).
c) Odpowiedź chodziłeś (czas przeszły, forma niedokonana, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika odnosi się do przeszłości.
d) Odpowiedź niech idzie (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie ma zgodności
z podmiotem pierwszego zdania (ty). Można powiedzieć: Jeżeli ty nie masz czasu, to niech on idzie z nami na spacer do
parku.
66

a) Odpowiedź kamienia (rzeczownik, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyjrzeć się nie łączy się z do-
b) Odpowiedź kamieniowi (rzeczownik, C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się ze spójnikiem
które. Można powiedzieć: Dokładnie przyjrzał się kamieniowi, który znalazł nad jeziorem.
c) Odpowiedź kamieniom (rzeczownik, C. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przyjrzeć
się łączy się z dopełnieniem w celowniku (kto? przyjrzy się komu?/czemu?). Występuje też zgodność ze spójni-
kiem które. Czasownik przyjrzeć się znaczy: obejrzeć kogoś, coś ze wszystkich stron.
d) Odpowiedź kamienie (rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(on), a przyjrzeć się nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
a) trzy c) tarcie
b) trze d) tarł
a) Odpowiedź trzy (liczebnik główny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pełni w zdaniu funkcji orzeczenia.
b) Odpowiedź trze (czas teraźniejszy czasownika trzeć, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego
zdania wynika, iż chodzi o czynność przeszłą.
c) Odpowiedź tarcie (rzeczownik odczasownikowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pełni w zdaniu funkcji
orzeczenia.
d) Odpowiedź tarł (czas przeszły czasownika trzeć, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do
przeszłości i łączy się właściwie z podmiotem drugiego zdania (on). Czasownik trzeć znaczy: rozdrabniać coś na
cząstki lub na masę, zwykle za pomocą jakiegoś przyrządu.

a) Odpowiedź zasługą jest poprawna, gdyż rzeczownik zasługa znaczy: działalność, postępowanie godne
uznania, mające wielką wartość, wysoko cenione.
b) Odpowiedź usługą jest niepoprawna, gdyż rzeczownik usługa znaczy: pomoc okazana komuś, uczynność, przysłu-
ga wyświadczona komuś; grzeczność, uprzejmość; w lm. działalność gospodarcza mająca na celu zaspokajanie bezpośred-
nich potrzeb ludności.
c) Odpowiedź wysługą jest niepoprawna, gdyż rzeczownik wysługa znaczy: służenie, służba, usługa wyświadczona
komuś.
d) Odpowiedź posługą jest niepoprawna, gdyż rzeczownik posługa znaczy: wykonywanie za kogoś, dla kogoś pracy
(zwłaszcza domowej), wykonywanie czyichś poleceń, obsługiwanie kogoś; obsługa.

a) Odpowiedź Chyżne (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź Chyżnego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem. Nazwy
miejscowości rodzaju nijakiego, mające formę podobną do przymiotników lub imiesłowów przymiotnikowych
(Chyżne, Zakopane, Słone, Świeże, Święte, Zaryte), odmieniają się jak przymiotniki (w N. i Ms. lp. mają jednak
końcówkę -em, nie -ym).
67
c) Odpowiedź Chyżnem (N./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miejscow-
nikiem.
d) Odpowiedź Chyżnemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
a) Odpowiedź zachwycona (przymiotnik, lp. r. ż.; imiesłów przymiotnikowy bierny od zachwycić) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie łączy się z zaimkiem zwrotnym się i przyimkiem nad. Można powiedzieć: Ta kobieta, zachwycona twoją
fryzurą, jest moją sąsiadką. Przymiotnik zachwycony znaczy: wyrażający zachwyt, podziw, oczarowany, urzeczony.
b) Odpowiedź zachwycając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie stanowi
c) Odpowiedź zachwycająca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy
się właściwie z podmiotem ta kobieta (M. lp. r. ż.).
d) Odpowiedź zachwycające (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem ta kobieta (M. lp. r. ż.).
41. Jak się nie weźmiesz porządnie do nauki, zawsze będziesz miał takie słabe oceny.
Bez pracy nie ma __________
a) Odpowiedź zapłaty jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź chleba jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź kołaczy jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
aby coś osiągnąć, trzeba pracować.
d) Odpowiedź życia jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
a) Odpowiedź został dokarmiony (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna,
gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie z podmiotem zwierzęta (lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź została dokarmiona (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna,
c) Odpowiedź jest dokarmiona (czas teraźniejszy, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna,
d) Odpowiedź są dokarmiane (czas teraźniejszy, strona bierna, forma niedokonana, 3. os. lm. r. niemęsko-
osobowy) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się właściwie z podmiotem zwierzęta (lm. r. niemę-
skoosobowy).

a) Odpowiedź chrztu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź chrzest (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
68
c) Odpowiedź chrzcie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z miejscownikiem.
d) Odpowiedź chrztem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem.

a) Odpowiedź w międzyczasie jest niepoprawna, gdyż w międzyczasie znaczy: pomiędzy jedną a drugą czynnością,
np. Rano pójdziemy na zakupy, po południu do fryzjera, a w międzyczasie odwiedzimy babcię.
b) Odpowiedź wskutek jest poprawna, gdyż wskutek znaczy: w wyniku, w następstwie czegoś, z powodu cze-
goś, na skutek.
c) Odpowiedź w poprzek jest niepoprawna, gdyż w poprzek znaczy: prostopadle do długości danego obiektu, np.
Ścieżka biegła w poprzek łąki.
d) Odpowiedź wzdłuż jest niepoprawna, gdyż wzdłuż znaczy: równolegle do długości danego obiektu, np. Musimy iść
cały czas wzdłuż rzeki.
45. Kariera zawodowa, dla __________ poświęcił swoje życie, skończyła się, kiedy ciężko zachorował.
a) Odpowiedź której (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek dla łączy się z dopełniaczem. Występu-
je też zgodność z poprzedzającym rzeczownikiem kariera (lp. r. ż.).
b) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z biernikiem/narzędnikiem.
gdyż brak jest zgodności w liczbie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem kariera (lp. r. ż.). Przyimek dla nie łączy
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak jest zgodności
w liczbie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem kariera (lp. r. ż.). Przyimek dla nie łączy się z narzędnikiem.

a) Odpowiedź robiąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów wyraża czynność
odbywającą się jednocześnie z czynnością zdania głównego.
b) Odpowiedź robiący (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
wowego równoważnika zdania.
c) Odpowiedź zrobiony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
d) Odpowiedź zrobiwszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy imie-
słowowy równoważnik zdania, który wyraża czynność uprzednią do czynności zdania głównego, wykonywaną
przez ten sam podmiot (= kiedy zrobił zakupy).

a) Odpowiedź błyszczało jest niepoprawna, gdyż czasownik błyszczeć znaczy: jaśnieć blaskiem, świecić, lśnić, połyski-
wać; wywoływać zachwyt, robić wrażenie, olśniewać.
69
b) Odpowiedź błysnęło jest poprawna, gdyż czasownik błysnąć znaczy: wydać błysk, zaświecić, zalśnić, ja-
śnieć, mignąć.
c) Odpowiedź lśniło jest niepoprawna, gdyż lśnić znaczy: dawać blask, odbijać światło; błyszczeć, jaśnieć, świecić.
d) Odpowiedź świeciło jest niepoprawna, gdyż świecić znaczy: być źródłem światła, wysyłać światło, promieniować
światłem; uruchamiać jakieś źródło światła, palić światło; oświetlać coś; odbijać promienie światła; lśnić, połyskiwać.

a) Odpowiedź króla i królową (D./B. lp. r. m. i B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bronić w znaczeniu:
odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Bier-
nik występuje w znaczeniu: być obrońcą w sądzie, np. Broniłem tę kobietę w procesie sądowym albo asekurować kogoś,
chronić kogoś przed czymś, np. Zawsze bronię córkę przed złym towarzystwem.
b) Odpowiedź króla i królowej (D./B. lp. r. m. i D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik bronić w zna-
czeniu: odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
c) Odpowiedź królem i królową (N. lp. r. m. i B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bronić w znaczeniu:
odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Na-
rzędnik może wyrażać sposób wykonania czynności, np. bronić własnym ciałem, bronić dużym nakładem sił.
d) Odpowiedź królu i królowej (Ms. lp. r. m. i D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bronić w znaczeniu:
odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś nie łączy się bezpośrednio z miejscownikiem.
Miejscownik może występować tylko po przyimku, np. bronić przed niebezpieczeństwem, przed atakiem.

a) O ile c) Niż
b) Jakby d) Dopóty
a) Odpowiedź o ile jest poprawna, gdyż spójnik o ile wprowadza zdanie osłabiające lub ograniczające wy-
powiedź.
b) Odpowiedź jakby jest niepoprawna, gdyż spójnik jakby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe (= gdyby), np.
Jakby miał pieniądze, na pewno kupiłby ten dom lub zdanie porównawcze, np. Mówi po polsku, jakby był Polakiem.
c) Odpowiedź niż jest niepoprawna, gdyż spójnik niż wprowadza zdanie określające podstawę porównania dla
cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia, np. Była piękniejsza, niż
myślałam. Rzadziej używa się w tym samym znaczeniu spójnika aniżeli.
d) Odpowiedź dopóty jest niepoprawna, gdyż spójnik dopóty znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam siedział,
dopóty nie skończy pracy. Często występuje jako człon spójnika złożonego dopóki..., dopóty, np. Dopóki nie rozwiążę tego
zadania, dopóty nie pójdę spać.
a) Odpowiedź wykształconych jest poprawna, gdyż imiesłów wykształcony znaczy: mający wykształcenie,
rozległe wiadomości; światły; mający określoną, ostateczną formę, kształt.
70
b) Odpowiedź kształcących jest niepoprawna, gdyż imiesłów kształcący znaczy: poszerzający wiedzę, rozwijający
zdolności, umiejętności.
c) Odpowiedź kształtnych jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kształtny znaczy: mający ładny kształt; dobrze zbu-
dowany, zgrabny.
d) Odpowiedź ukształtowanych jest niepoprawna, gdyż imiesłów ukształtowany znaczy: posiadający określony
kształt, określone cechy.

a) jest c) będzie
b) był d) byłby
a) Odpowiedź jest (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być od-
nosi się do teraźniejszości.
b) Odpowiedź był (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika być odnosi się do
przeszłości i łączy się właściwie z dopełnieniem zdania głównego go.
c) Odpowiedź będzie (czas przyszły, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być odnosi się do przy-
szłości.
d) Odpowiedź byłby (tryb warunkowy, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być nie wyraża
czynności rzeczywistej.

a) radzi c) rad
b) rada d) rade
a) Odpowiedź radzi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z podmiotem (on). Radzi to także forma czasownika radzić (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja).
b) Odpowiedź rada (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem (on).
Słowo rada jest również rzeczownikiem o znaczeniu: to, co się doradza; porada; zespół ludzi wybranych przez pewną gru-
pę społeczną lub powołanych przez władzę; instytucja doradcza lub decydująca w pewnych sprawach.
c) Odpowiedź rad (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem (on).
Przymiotników rad, wart, kontent używa się tylko w mianowniku w funkcji orzecznika, np. Jestem bardzo rad lub
rozwiniętej przydawki stawianej po rzeczowniku, np. człowiek bardzo rad z naszej pomocy. Odmieniają się one
przez rodzaj, np. rad, rada, rade i liczbę, np. kontenci, kontente.
d) Odpowiedź rade (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem (on).
a) Odpowiedź sprać jest niepoprawna, gdyż czasownik sprać znaczy: usunąć zanieczyszczenie z materiału, np. sprać
plamę z obrusa; pot. zbić kogoś mocno, dotkliwie, pobić kogoś.
b) Odpowiedź doprać jest poprawna, gdyż czasownik doprać znaczy: wyprać do czysta, wyprać dodatkową
ilość.
c) Odpowiedź oprać jest niepoprawna, gdyż czasownik oprać znaczy: wyprać komuś wszystkie brudne rzeczy.
d) Odpowiedź poprać jest niepoprawna, gdyż czasownik poprać znaczy: uprać wiele czegoś lub wszystko, co było
brudne; spędzić pewien czas na praniu.
71

a) Odpowiedź kupiono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża
b) Odpowiedź kupiono (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipote-
zy/przypuszczenia.
c) Odpowiedź kupiony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hi-
potezy/przypuszczenia.
d) Odpowiedź kupione (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma nie wyraża hipotezy/przypuszczenia.

a) Odpowiedź Irenkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.
b) Odpowiedź Irenko (W. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
c) Odpowiedź Irence (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
d) Odpowiedź Irenką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana

b) diler d) dilera
a) Odpowiedź dealer (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/czym?, nie uży-
wamy mianownika. Wyjątek stanowią: imiona/nazwiska, np. Jestem Ewa. Jestem Jan Kowalski; przymiotniki bez rzeczow-
nika, np. Jestem szczęśliwy; zdania z zaimkiem to, np. Kraków to jest ładne miasto. Ta firma to jest autoryzowany dealer Fiata.
b) Odpowiedź diler (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/czym?, nie uży-
nika, np. Jestem szczęśliwy; zdania z zaimkiem to, np. Kraków to jest ładne miasto. Ta firma to jest autoryzowany diler Fiata.
c) Odpowiedź dealerem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/
czym?, używamy narzędnika. Mianownik występuje w imionach/nazwiskach, np. Jestem Ewa. Jestem Jan Ko-
walski; przymiotnikach bez rzeczownika, np. Jestem szczęśliwy oraz zdaniach z zaimkiem to, np. Kraków to jest
ładne miasto. Ta firma to jest autoryzowany dealer Fiata. Zapożyczenie dealer (rzadziej: diler) w języku polskim
znaczy: osoba lub firma pośrednicząca w kupnie i sprzedaży czegoś; pot. osoba rozprowadzająca narkotyki.
d) Odpowiedź dilera (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/czym?,
nie używamy dopełniacza/biernika.
a) Odpowiedź UJ-OCIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
72
b) Odpowiedź UJ-ocie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z miejscownikiem w wyraże-
niach określających miejsce. Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem
i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkim literami, nie sto-
suje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wymawianych litera
po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest typowa dla języka
mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. UJ stanowi skrótowiec od Uniwersytet Jagielloński.
c) Odpowiedź UJ-otem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź UJ-otowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z celownikiem.
a) Odpowiedź pieniądze (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty), a cza-
sownik szafować nie łączy się z biernikiem.
b) Odpowiedź pieniędzy (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik szafować nie łączy się z do-
pełniaczem.
c) Odpowiedź pieniądzach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik szafować nie łączy się
bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
d) Odpowiedź pieniędzmi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik szafować (= nie-
oszczędnie używać czegoś, rozrzutnie czymś gospodarować; hojnie rozdzielać, trwonić coś) łączy się z narzędni-
kiem (kto? szafuje czym?).

b) wina d) zła
a) Odpowiedź piwa jest poprawna, gdyż pić/wypić piwo, którego się nawarzyło / które ktoś nawarzył znaczy:
ponosić, ponieść przykre konsekwencje własnego lub czyjegoś postępowania.
b) Odpowiedź wina jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
c) Odpowiedź nieszczęścia jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wy-
rażeniem.
d) Odpowiedź zła jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.

a) Odpowiedź są dwa (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lm. + liczebnik główny, M./B. r. niemęskoosobowy
i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z rzeczownikiem drzwi, który występuje tylko z liczeb-
nikami zbiorowymi.
b) Odpowiedź są dwoje (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lm. + liczebnik zbiorowy, M./B.) jest niepoprawna,
gdyż w zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
c) Odpowiedź jest dwa (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lp. + liczebnik główny r. m./r. n.) jest niepoprawna,
gdyż nie łączy się właściwie z rzeczownikiem drzwi, który występuje tylko z liczebnikami zbiorowymi.
d) Odpowiedź jest dwoje (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lp. + liczebnik zbiorowy, M./B.) jest po-
prawna, gdyż liczebniki zbiorowe używane są zamiast liczebników głównych z niektórymi rzeczownikami ma-
jącymi tylko liczbę mnogą (drzwi, nożyce, skrzypce, widły). W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczowni-
kami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
73
1. Bardzo miło _________ poznać!
a) pani c) panem
b) pan d) panią
2. Jak nazywa się __________ kolega?

a) jego c) nasze
b) wasza d) twoja
3. Dzisiaj ja zapraszam i __________ rachunek.

a) płaci c) płacę
b) płaca d) płacą
4. – Co słychać, pani Marto?

– __________
a) Nie szkodzi. c) Nawzajem.
b) Szerokiej drogi! d) Wszystko w porządku.
5. Joanna jest bardzo __________ i zawsze zdaje egzaminy w pierwszym terminie.

a) ambitną studentką c) ambitnej studentce
b) ambitna studentka d) ambitnej studentki
6. Dzisiaj na pewno będzie __________ , bo jest wyjątkowo piękny ranek.

a) ciepło c) ciepła
b) ciepły d) ciepli
7. Widzę tylko _________ , a gdzie jest twój kot?

a) twój pies c) twoim psem
b) twojego psa d) twojemu psu
8. Za miastem mamy __________ , gdzie uprawiamy kwiaty i warzywa na własne potrzeby.

a) działo c) dzieło
b) dział d) działkę
9. On jest Słowakiem. Jego język ojczysty to __________

a) słoweński. c) słupski.
b) słowacki. d) sławny.
10. Wielu obcokrajowców uczy się __________ w naszej szkole.

a) język polski c) języka polskiego
b) językiem polskim d) językowi polskiemu
11. Bardzo chcę ci pomóc, __________ naprawdę nie potrafię.

a) ale c) więc
b) albo d) lub
12. Nie potrafię pomóc __________ w jego sprawie.

a) tego miłego pana c) tym miłym panem
b) tym miłym panu d) temu miłemu panu
13. __________ długopisem on pisze?

a) Czyim c) Kim
b) Czego d) Komu
14. Kup jeszcze słoik ogórków __________ i kilogram pomidorów.

a) konserwowych c) konserwatorskich
b) konserwowanych d) konserwatywnych
74
15. Dzisiaj wieczorem idziemy do __________ na kolację.

a) mu c) ich
b) niemu d) nich
16. __________ rozumiem.

a) Co c) Nic
b) Nic nie d) Nikt nie
17. W poczekalni widziałem tylko __________ z dużym bagażem.

a) ta podróżna c) tę podróżną
b) tą podróżną d) tej podróżnej
18. Przepraszam, czy __________ mi pan pomóc? Ta walizka jest dla mnie za ciężka.
a) powinien c) musi
b) wolno d) może
19. __________ jeszcze trochę cierpliwości! Zaraz będę gotowa.

a) Mieć c) Miej
b) Mają d) Ma
20. Dlaczego mam mu nie __________ ? Jeszcze mnie nigdy nie okłamał.
a) wierzyć c) warzyć
b) wietrzyć d) ważyć
21. Poznaliśmy się na __________ na temat ochrony środowiska naturalnego.
a) międzynarodową konferencję c) międzynarodowej konferencji
b) międzynarodowa konferencja d) międzynarodową konferencją
22. On zawsze _________ swoimi ocenami.

a) chwali c) chwali sobie
b) chwali się d) chwali sobą
23. Bardzo mi się podobają __________ jak Paweł.

a) tacy wysocy mężczyźni c) takimi wysokimi mężczyznami
b) takich wysokich mężczyzn d) takich wysokich mężczyznach
24. Widocznie ojciec __________ ci o tym powiedzieć.
a) zapomniałeś c) zapomniany
b) zapomniał d) zapomniane
25. __________ zrobię błąd, to od razu mnie popraw.
a) Żeby c) Jeżeli
b) Choć d) Ponieważ
26. Lekarz będzie __________ od ósmej.
a) przyjmować c) przyjmuje
b) przyjąć d) przyjął
27. To jest ten profesor, __________ wszyscy tak lubią.
a) który c) którego
b) którzy d) któremu
28. Na drugim roku jest tylko jedna studentka i aż __________ studentów.
a) sto dwadzieścia dwa c) stu dwudziestu dwóch
b) sto dwadzieścia dwie d) stu dwudziestu dwom
29. Do Warszawy _________ pociągiem pośpiesznym.
a) pójdziemy c) pojedziemy
b) idziemy d) chodzimy
30. Cały dzień leniuchujesz. __________ wreszcie sprzątać swój pokój!
a) Niech oni zaczną c) Zaczyna
b) Zacząłbyś d) Zaczęliby
75
31. Wczoraj był __________

a) drugi luty tysiąc dziewięćsetny rok. c) drugi lutego tysiąc dziewięćsetnego roku.
b) drugi luty tysięczny dziewięćsetny rok. d) drugi lutego tysięcznego dziewięćsetnego roku.
32. __________ jest bardzo smutno bez ciebie.

a) Tomek c) Wszystkim
b) Dziecka d) Żadnemu
33. Mówisz coraz __________ po polsku.

a) dobrze c) lepszy
b) dobry d) lepiej
34. Chyba znowu o __________ zapomniałaś.

a) coś c) czegoś
b) czymś d) czego
35. Jeżeli nie __________ zmęczona, to pójdę z wami do kina.

a) być c) będą
b) będę d) byłam
36. Wszyscy wiedzieli o jego zamiłowaniu do __________

a) zwierzę egzotyczne. c) zwierzęciu egzotycznemu.
b) zwierząt egzotycznych. d) zwierzętami egzotycznymi.
37. Wszyscy __________ przy stole i zaczęli rozmawiać.

a) usiądę c) usiądą
b) usiedli d) usiądzie
38. Zawieźliśmy zboże do punktu ___________

a) zakupu. c) okupu.
b) skupu. d) wykupu.
39. Całe życie poświęcił __________ , który musiał opuścić krótko przed śmiercią.
a) Wrocławia c) Wrocławiu
b) Wrocławiem d) Wrocławiowi
40. Osoby __________ w szkodliwych warunkach otrzymują specjalny dodatek.

a) pracowite c) pracująca
b) pracując d) pracujące
41. Myślę, że sprawca zostanie łatwo rozpoznany. Na __________

czapka gore.
a) strażaku c) złodzieju
b) żołnierzu d) chłopie
42. Nagroda Nobla __________ Sienkiewiczowi w 1905 roku.

a) przyznał c) została przyznana
b) przyznała d) zostać przyznana
43. Podoba mi się ta futrzana czapka z __________

a) uchami. c) uszów.
b) uszami. d) uszu.
44. Zrobiła to __________ nam wszystkim.

a) w zamian za c) na przekór
b) zgodnie z d) z racji
45. Nie znam studenta, o __________ pan mówi.

a) którego c) któremu
b) który d) którym
76
46. __________ książkę, zawsze robię notatki na marginesie.

a) Przeczytany c) Czytający
b) Przeczytawszy d) Czytając
47. On zawsze __________ głośno, jak opowiadam dowcipy.

a) drży c) rży
b) drze d) rżnie
48. Najstarszy syn doglądał __________ podczas nieobecności rodziców.

a) gospodarstwo domowe c) gospodarstwa domowego
b) gospodarstwem domowym d) gospodarstwie domowym
49. Możecie już iść, __________ chcecie zdążyć na pociąg.

a) zanim c) skoro
b) ledwie d) jakby
50. Miał twarz obsypaną piegami i __________ włosy.

a) chyże c) ryże
b) hoże d) boże
51. Prosiliśmy rodziców, aby nam __________ pójść do kina.

a) pozwalają c) pozwolili
b) pozwolą d) pozwoliliby
52. Mój brat jest __________ pomóc ci w każdej chwili.

a) gotów c) gotowa
b) gotowe d) gotowany
53. Do jutra musimy __________ projekt całego przedsięwzięcia.

a) pracować c) dopracować
b) zapracować d) popracować
54. __________ więcej książek w naszej bibliotece, gdyby były inne godziny jej otwarcia.
a) Aby wypożyczano c) Wypożyczono
b) Wypożyczano by d) Wypożyczano
55. Kochana __________ , bardzo Ci dziękuję za pomoc.

a) mamo c) mamy
b) mamę d) mamie
56. Na jego __________ jest prawdziwa wystawa kwiatów.

a) lodżią c) loggii
b) lodżia d) loggią
57. W konferencji wziął udział profesor, który pracuje w __________

a) PANU. c) PANIE.
b) PAN-u. d) PAN-ie.
58. Mienił się __________ od komputerów, ale nic mi nie pomógł.

a) specjalistą c) , że jest specjalistą
b) specjaliście d) być specjalistą
59. Teraz to pluję sobie w __________ , że nie skorzystałem z jego propozycji.

a) ucho c) brodę
b) czoło d) nos
60. Do dziadków __________

a) przyjechała trzy wnuczęta. c) przyjechali trzy wnuczęta.
b) przyjechało troje wnucząt. d) przyjechały trzy wnuczęta.
77

1. d 2. a 3. c 4. d 5. a 6. a 7. b 8. d 9. b 10. c 11. a 12. d 13. a
14. a 15. d 16. b 17. c 18. d 19. c 20. a 21. c 22. b 23. a 24. b 25. c
26. a 27. c 28. c 29. c 30. b 31. c 32. c 33. d 34. b 35. b 36. b 37. b
38. b 39. d 40. d 41. c 42. c 43. b 44. c 45. d 46. d 47. c 48. c 49. c
50. c 51. c 52. a 53. c 54. b 55. a 56. c 57. d 58. a 59. c 60. b

a) pani c) panem
b) pan d) panią
a) Odpowiedź pani (rzeczownik, M./D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać.
b) Odpowiedź pan (rzeczownik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie z cza-
sownikiem poznać.
c) Odpowiedź panem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie z cza-
sownikiem poznać. Narzędnik może łączyć się z czasownikiem poznać jako okolicznik sposobu (poznać kogoś przypad-
kiem/podstępem) lub okolicznik czasu (poznać kogoś latem, wieczorem).
d) Odpowiedź panią (rzeczownik, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik poznać łączy się z dopełnie-
niem w bierniku (kto? pozna kogo? co?).

a) jego c) nasze
b) wasza d) twoja
a) Odpowiedź jego (zaimek dzierżawczy, lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż zaimek dzierżawczy jego jest nie-
odmienny i łączy się z wszystkimi rodzajami rzeczownika w lp. i lm. (jego syn, córka, okno, synowie, córki, okna).
b) Odpowiedź wasza (zaimek dzierżawczy, określa rzeczowniki w M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zaimek dzier-
żawczy wasza nie łączy się właściwie z rzeczownikiem kolega (M. lp. r. m.).
c) Odpowiedź nasze (zaimek dzierżawczy, określa rzeczowniki w M./B. lp. r. n. i M./B. lm. r. niemęskoosobowego) jest
niepoprawna, gdyż ten zaimek nie łączy się właściwie z rzeczownikiem kolega (M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź twoja (zaimek dzierżawczy, określa rzeczowniki w M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie
łączy się właściwie z rzeczownikiem kolega (M. lp. r. m.).

a) Odpowiedź płaci (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od płacić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie łączy się właściwie z podmiotem ja.
78
b) Odpowiedź płaca (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie może pełnić funkcji orzeczenia.
Rzeczownik płaca znaczy: wynagrodzenie za pracę.
c) Odpowiedź płacę (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od płacić, II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma cza-
sownika łączy się właściwie z podmiotem ja.
d) Odpowiedź płacą (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od płacić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka nie łączy się właściwie z podmiotem ja.

– __________
a) Odpowiedź Nie szkodzi jest niepoprawna, gdyż ten zwrot znaczy: drobnostka, nic się nie stało, nie ma o czym mówić.
b) Odpowiedź Szerokiej drogi! jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy życzymy komuś szczęśliwej
podróży lub powodzenia w czymś.
c) Odpowiedź Nawzajem jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy w odpowiedzi na czyjeś życzenia, aby je
odwzajemnić, np. Wesołych Świąt! – Dziękuję, nawzajem.
d) Odpowiedź Wszystko w porządku jest poprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy chcemy powiedzieć,
że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być, np. w odpowiedzi na pytanie: Co słychać? = Co się
u pani (u was itp.) dzieje? Co pani porabia? Co porabiacie?

a) Odpowiedź ambitną studentką (N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś),
używamy z czasownikiem być narzędnika. Jeżeli używamy samego przymiotnika, występuje on w mianowniku,
np. Joanna jest bardzo ambitna.
b) Odpowiedź ambitna studentka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś), nie
c) Odpowiedź ambitnej studentce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś), nie
używamy z czasownikiem być celownika/miejscownika.
d) Odpowiedź ambitnej studentki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś), nie uży-
wamy z czasownikiem być dopełniacza.

a) Odpowiedź ciepło (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek ciepło występuje w tym zwrocie służą-
cym do opisania pogody.
b) Odpowiedź ciepły (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ciepły
nie występuje w tym zwrocie służącym do opisania pogody.
c) Odpowiedź ciepła (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ciepła nie występuje w tym zwro-
cie służącym do opisania pogody.
d) Odpowiedź ciepli (przymiotnik, M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ciepli nie występu-
je w tym zwrocie służącym do opisania pogody.
79
7. Widzę tylko_________ , a gdzie jest twój kot?

a) Odpowiedź twój pies (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja.
b) Odpowiedź twojego psa (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik widzieć łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
c) Odpowiedź twoim psem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź twojemu psu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem
w celowniku.

a) Odpowiedź działo jest niepoprawna, gdyż działo to: ciężka broń palna do miotania pocisków dużego kalibru na
znaczne odległości; armata.
b) Odpowiedź dział jest niepoprawna, gdyż dział to: pewien odcinek nauki, kultury, gospodarki itp.; specjalna część
czasopisma, książki, wydawnictwa; część instytucji stanowiąca jednostkę organizacyjną.
c) Odpowiedź dzieło jest niepoprawna, gdyż dzieło to: utwór literacki, naukowy, muzyczny, artystyczny (zwykle dużej
wartości); to, co jest, zostało, będzie wykonane; wytwór.
d) Odpowiedź działkę jest poprawna, gdyż działka to: niewielki kawałek ziemi do uprawy lub zabudowy.

a) Odpowiedź słoweński (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten przymiot-
nik odnosi się do kraju Słowenia, a w użyciu rzeczownikowym stanowi nazwę języka (słoweński = język słoweński).
b) Odpowiedź słowacki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ten przy-
miotnik odnosi się do kraju Słowacja, a w użyciu rzeczownikowym stanowi nazwę języka (słowacki = język sło-
wacki).
c) Odpowiedź słupski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten przymiotnik
odnosi się do miasta Słupsk.
d) Odpowiedź sławny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten przymiotnik
znaczy: mający rozgłos, cieszący się sławą; głośny, słynący z czegoś, czymś; znany z czegoś.

a) Odpowiedź język polski (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot wielu obcokrajowców,
a czasownik uczyć się nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź językiem polskim (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik uczyć się nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku przy podawaniu przedmiotu, którego się uczymy. Narzędnik występuje przy podawaniu metody/sposo-
bu/narzędzia, np. uczyć się metodą pamięciową, uczyć się nowoczesnym sposobem.
80
c) Odpowiedź języka polskiego (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik uczyć się wymaga dopełnienia
w dopełniaczu. Przy podawaniu metody/sposobu/narzędzia występuje narzędnik, np. uczyć się metodą pamię-
ciową, uczyć się nowoczesnym sposobem.
d) Odpowiedź językowi polskiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik uczyć się nie łączy się z dopełnie-
niem w celowniku.

a) ale c) więc
b) albo d) lub
a) Odpowiedź ale jest poprawna, gdyż spójnik ale wyraża przeciwieństwo, kontrast lub odmienne ujęcie
treści zdań (fakt, że bardzo chcę ci pomóc, kontrastuje z faktem, że nie potrafię).
b) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań. Poprzedza się go przecinkiem tylko wtedy, gdy jest powtórzony: albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo
zostaniemy w domu.
c) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej
d) Odpowiedź lub jest niepoprawna, gdyż spójnik lub wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się

a) Odpowiedź tego miłego pana (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy się z dopełnie-
b) Odpowiedź tym miłym panu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc ma już dopełnienie w miej-
scowniku (w jego sprawie). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o tym miłym panu).
c) Odpowiedź tym miłym panem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku. Narzędnik występuje tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. pomóc (czym?) palcami,
podstępem.
d) Odpowiedź temu miłemu panu (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik pomóc łączy się z dopełnie-

a) Czyim c) Kim
b) Czego d) Komu
a) Odpowiedź czyim (N./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o posia-
danie.
b) Odpowiedź czego (D.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o dopełniacz rzeczy,
np. Czego szukasz? Długopisu.
c) Odpowiedź kim (N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający odnosi się do osób (kim? studentem, na-
d) Odpowiedź komu (C.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o celownik rzeczow-
ników osobowych (komu? studentowi, nauczycielce, Polakowi, Niemce, dziecku).
81

a) Odpowiedź konserwowych jest poprawna, gdyż konserwowy to: związany z konserwą.

b) Odpowiedź konserwowanych jest niepoprawna, gdyż konserwowany to: utrzymywany w dobrym stanie dzięki od-
powiedniej pielęgnacji, zabiegom.
c) Odpowiedź konserwatorskich jest niepoprawna, gdyż konserwatorski to: dotyczący konserwatora albo konserwa-
cji, np. prace konserwatorskie.
d) Odpowiedź konserwatywnych jest niepoprawna, gdyż konserwatywny to: zachowawczy, przeciwstawiający się,
przeciwny reformom, nie wykazujący tendencji do zmian, przywiązany do tego, co dawne, np. konserwatywne poglądy.

a) mu c) ich
b) niemu d) nich
a) Odpowiedź mu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n., forma nieakcentowana) jest niepoprawna, gdyż przyimek do
nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź niemu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n., forma używana po przyimkach) jest niepoprawna, gdyż
przyimek do nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź ich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż po przyimku może wystąpić zaimek dzierżawczy, a nie zaimek osobowy ich, np. Rozmawiam z ich
nauczycielem.
d) Odpowiedź nich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy;
Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek w tej formie występuje po przyim-
kach, a przyimek do łączy się z dopełniaczem.
16. __________ rozumiem.

a) Co c) Nic
a) Odpowiedź co jest niepoprawna, gdyż zdanie nie ma formy pytającej.

b) Odpowiedź nic nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest dopełnienie (nic) i partykuła przecząca nie. W zda-
Można również powiedzieć: Nie rozumiem niczego. Przy czasownikach o znaczeniu negatywnym forma niczego
jest jedyną poprawną, np. Niczego nie zabrakło, przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie biernikowym –
rzadszą, np. Nic nie robię, rzadziej Nie robię niczego, a przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie dopełniaczo-
wym – oboczną z formą nic, np. Niczego po południu nie słucham. Po południu nic nie słucham.
c) Odpowiedź nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikt nie jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności podmiotu (nikt) z orzeczeniem (rozumiem).

a) Odpowiedź ta podróżna (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (widziałem – ja).
b) Odpowiedź tą podróżną (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
82
c) Odpowiedź tę podróżną (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik widzieć łączy się z dopełnieniem w bier-
niku (kto? widzi kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają się jak przymiotniki.
d) Odpowiedź tej podróżnej (D./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć na ogół nie łączy się z dopeł-
nieniem w dopełniaczu/miejscowniku, zdarza się to jedynie po przyimku, np. widzieć bez okularów (D.), widzieć w pa-
mięci/ we wspomnieniach (Ms.).
a) powinien c) musi
b) wolno d) może
a) Odpowiedź powinien (3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten czasownik wyraża obowiązek, konieczność,
przypuszczenie.
b) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu występuje podmiot (pan). Wolno znaczy:
jest dozwolone, można, przystoi, godzi się i występuje tylko w zdaniach bezpodmiotowych z bezokolicznikiem, np. Nie
wolno było ci wychodzić. Czy będzie wolno zadawać pytania? Tutaj wolno palić.
c) Odpowiedź musi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik musieć znaczy:
podlegać przymusowi, nie móc postąpić inaczej, być zobowiązanym do czegoś, np. Muszę już wracać; bardzo chcieć, np.
Muszę mieć tę książkę; może wyrażać prawdopodobieństwo, np. On musiał o tym słyszeć. Czasownik musieć występuje
też w pytaniach wyrażających krytykę czyjegoś zachowania lub czyichś cech, np. Czy musisz się tak zachowywać?
d) Odpowiedź może (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownika móc używa-
my w pytaniach, aby poprosić kogoś o przysługę lub zgodę na coś.

a) Mieć c) Miej
b) Mają d) Ma
a) Odpowiedź mieć (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika może wyrażać rozkaz/prośbę tyl-
ko w połączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę mieć jeszcze trochę cierpliwości. Samodzielnie bezokolicznik występuje
również w języku formalnym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć! Nie
wychylać się!
b) Odpowiedź mają (czas teraźniejszy, 3. os. lm., tryb oznajmujący) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
wyraża rozkazu/prośby.
c) Odpowiedź miej (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wyraża rozkaz/
prośbę.
d) Odpowiedź ma (czas teraźniejszy, 3. os. lp., tryb oznajmujący) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
a) Odpowiedź wierzyć jest poprawna, gdyż czasownik wierzyć znaczy: przyjmować coś za prawdę, być prze-
konanym o czymś; mieć do kogoś albo czegoś zaufanie.
b) Odpowiedź wietrzyć jest niepoprawna, gdyż czasownik wietrzyć znaczy: wpuszczać świeże powietrze do jakiegoś
pomieszczenia; wykładać, wystawiać coś na świeże powietrze; śledzić węchem, np. Psy wietrzą dzika.
c) Odpowiedź warzyć jest niepoprawna, gdyż czasownik warzyć to: utrzymywać coś w stanie wrzenia na pewnym
etapie procesu technologicznego.
d) Odpowiedź ważyć jest niepoprawna, gdyż czasownik ważyć to: wyznaczać ciężar (czegoś albo czyjś) za pomocą
wagi; mieć pewien ciężar.
83

a) Odpowiedź międzynarodową konferencję (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na łączy się z biernikiem
w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść na zachód, jechać na dworzec, lecieć na
Kubę.
b) Odpowiedź międzynarodowa konferencja (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianow-
nikiem.
c) Odpowiedź międzynarodowej konferencji (D./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach
określających miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu,
na dworcu, na lotnisku.
d) Odpowiedź międzynarodową konferencją (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzęd-
nikiem.

a) Odpowiedź chwali jest niepoprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnienia w bierniku
(kto? chwali kogo?/co?).
b) Odpowiedź chwali się (B.) jest poprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnienia
w bierniku (kto? chwali kogo?/co?).
c) Odpowiedź chwali sobie (C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnie-
nia w bierniku (kto? chwali kogo?/co?). Można powiedzieć: On chwali sobie nasze jedzenie.
d) Odpowiedź chwali sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnienia

a) Odpowiedź tacy wysocy mężczyźni (M. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik podobać się
łączy się z mianownikiem (kto? co? podoba się komu? czemu?).
b) Odpowiedź takich wysokich mężczyzn (D. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać się
nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź takimi wysokimi mężczyznami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać
się nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź takich wysokich mężczyznach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać
się nie łączy się z miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.

a) Odpowiedź zapomniałeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie zgadza się
z podmiotem (ojciec – on).
84
b) Odpowiedź zapomniał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się
właściwie z podmiotem (ojciec – on).
c) Odpowiedź zapomniany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może
być w zdaniu orzeczeniem.
d) Odpowiedź zapomniane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lm. r. niemęskoosobowy i lp. r. n.) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie może być w zdaniu orzeczeniem.

a) Żeby c) Jeżeli
a) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdanie podrzędne celowe, np. Wziął dwa dni
urlopu, żeby trochę odpocząć; czasami skutku, np. Było zbyt zimno, żeby iść na spacer lub zdanie dopełnieniowe, np. Bar-
dzo proszę, żeby to zrobił.
b) Odpowiedź choć (skrócone chociaż) jest niepoprawna, gdyż spójnik choć wprowadza zdanie podrzędne przy-
zwalające (podkreślające nieskuteczność przeciwdziałania, kontrast czynności, stanów itd.), np. Choć padał deszcz, po-
szła na zakupy.
c) Odpowiedź jeżeli jest poprawna, gdyż spójnik jeżeli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe.
d) Odpowiedź ponieważ jest niepoprawna, gdyż spójnik ponieważ wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe,
np. Nie mogłem was odwiedzić, ponieważ byłem cały tydzień zajęty.

a) Odpowiedź przyjmować (bezokolicznik, aspekt niedokonany, I koniugacja) jest poprawna, gdyż czas
przyszły złożony składa się z czasu przyszłego czasownika być i bezokolicznika czasownika niedokonanego lub
odpowiedniej formy czasu przeszłego (np. będzie przyjmował).
b) Odpowiedź przyjąć (bezokolicznik, aspekt dokonany, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie tworzy czasu przyszłego złożonego.
c) Odpowiedź przyjmuje (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
tworzy czasu przyszłego złożonego.
d) Odpowiedź przyjął (czas przeszły, 3. os. lp. r. m., forma dokonana) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie tworzy czasu przyszłego złożonego. Można powiedzieć: Lekarz będzie przyjmował od ósmej.

a) Odpowiedź który (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(wszyscy).
b) Odpowiedź którzy (zaimek, M. lp. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wszyscy).
c) Odpowiedź którego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż czasownik lubić
łączy się z dopełnieniem w bierniku.
d) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku.
85

a) Odpowiedź sto dwadzieścia dwa (M./B. r. męski nieosobowy i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z rzeczownikiem studentów (D. lm. r. męskoosobowy).
b) Odpowiedź sto dwadzieścia dwie (M./B. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się w rzeczownikiem stu-
dentów (D. lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź stu dwudziestu dwóch (D./Ms. wszystkie rodzaje; M. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż
łączy się w rzeczownikiem studentów (D. lm. r. męskoosobowy).
d) Odpowiedź stu dwudziestu dwom (C. wszystkie rodzaje) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z rzeczownikiem
studentów (D. lm. r. męskoosobowy).

a) Odpowiedź pójdziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik pójść znaczy: idąc, skierować się w którąś stronę, udać
się dokądś.
b) Odpowiedź idziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się,
stawiając kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. Mam dzisiaj wolny wieczór, więc idę
do kina.
c) Odpowiedź pojedziemy jest poprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem
lokomocji, odbyć podróż dokądś.
d) Odpowiedź chodzimy jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, sta-
wiając kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas.

a) Odpowiedź niech oni zaczną (tryb rozkazujący, 3. os. lm., r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
czasownika nie łączy się z podmiotem pierwszego zdania (ty). Można powiedzieć: Zacznij wreszcie sprzątać swój pokój!
b) Odpowiedź zacząłbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż łączy się z podmiotem
pierwszego zdania (ty) i wyraża złagodzony rozkaz.
c) Odpowiedź zaczyna (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z podmiotem pierwszego zdania (ty) i nie wyraża rozkazu.
d) Odpowiedź zaczęliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika nie łączy się z podmiotem pierwszego zdania (ty).
31. Wczoraj był __________

a) Odpowiedź drugi luty tysiąc dziewięćsetny rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
wskazuje na dopełniacz (drugi dzień lutego).
86
b) Odpowiedź drugi luty tysięczny dziewięćsetny rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
który wskazuje na dopełniacz (drugi dzień lutego). Jeżeli w roku nie ma dziesiątek i jednostek (00), wówczas postać po-
rządkową mają tylko setki.
c) Odpowiedź drugi lutego tysiąc dziewięćsetnego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
d) Odpowiedź drugi lutego tysięcznego dziewięćsetnego roku jest niepoprawna, gdyż jeżeli w roku nie ma dziesiątek
i jednostek (00), wówczas postać porządkową mają tylko setki.

a) Odpowiedź Tomek (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających stany, dla
wyrażenia nosiciela stanu nie używa się mianownika.
b) Odpowiedź dziecka (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających stany, dla
wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza.
c) Odpowiedź wszystkim (C. lm.; N./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż w zdaniach bez podmiotu, oznaczających
stany, celownik wyraża nosiciela stanu.
d) Odpowiedź żadnemu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż zaimek żaden oznaczający zupełne wyłączenie
(brak) kogoś lub czegoś wymaga przeczenia. Można powiedzieć: Żadnemu studentowi nie jest smutno bez ciebie.

a) dobrze c) lepszy
b) dobry d) lepiej
a) Odpowiedź dobrze (przysłówek, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w konstrukcji
porównawczej z wyrazem coraz.
b) Odpowiedź dobry (przymiotnik, lp. r. m., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa czasow-
nika (mówić).
c) Odpowiedź lepszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa cza-
sownika (mówić).
d) Odpowiedź lepiej (przysłówek, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w konstrukcji
porównawczej coraz + stopień wyższy przysłówka, która wyraża stopniowe wzmaganie, nasilanie się czynności.

a) coś c) czegoś
b) czymś d) czego
a) Odpowiedź coś (zaimek, M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się nigdy z mianownikiem, a z bier-
nikiem nie łączy się, gdy wskazuje na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji.
b) Odpowiedź czymś (zaimek, N./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż przyimek o łączy się z miejscownikiem, gdy
wskazuje na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji, np. myśleć o szkole,
rozmawiać o polityce.
87
c) Odpowiedź czegoś (zaimek, D. lp.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z dopełniaczem, gdy wskazuje
na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji.
d) Odpowiedź czego (zaimek, D. lp.) jest niepoprawna, gdyż występuje w pytaniach i pełni funkcję spójnika,
np. Czego szukasz? Nie wiem, czego szukasz.

a) być c) będą
b) będę d) byłam
a) Odpowiedź być (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrazem zmęczona.
b) Odpowiedź będę (czas przyszły, 1. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się właściwie
z wyrazem zmęczona i tworzy okres warunkowy rzeczywisty (realny).
c) Odpowiedź będą (czas przyszły, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie
z wyrazem zmęczona.
d) Odpowiedź byłam (czas przeszły, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika odnosi się do prze-
szłości.

a) Odpowiedź zwierzę egzotyczne (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wszyscy), a przy-
imek do nie łączy się z biernikiem.
b) Odpowiedź zwierząt egzotycznych (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy
c) Odpowiedź zwierzęciu egzotycznemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
d) Odpowiedź zwierzętami egzotycznymi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy

a) Odpowiedź usiądę (czas przyszły prosty, 1. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wynika,
że chodzi o czynność przeszłą.
b) Odpowiedź usiedli (czas przeszły, 3. os. lm., r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż odnosi się do prze-
szłości i łączy się właściwie z podmiotem (wszyscy). Czasownik usiąść znaczy: przybrać pozycję siedzącą, siąść
w czymś lub na czymś.
c) Odpowiedź usiądą (czas przyszły prosty, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-
nika, że chodzi o czynność przeszłą.
d) Odpowiedź usiądzie (czas przyszły prosty, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-

a) Odpowiedź zakupu jest niepoprawna, gdyż zakup znaczy: czynność kupowania; każda rzecz, która została kupio-
na, to, co ma być kupione.
88
b) Odpowiedź skupu jest poprawna, gdyż skup znaczy: forma obrotu towarowego, polegająca na masowym
nabywaniu towarów, głównie produktów rolnych i odpadków użytkowych w celu przetworzenia lub dalszej od-
sprzedaży; wykupywanie większej ilości, liczby czegoś.
c) Odpowiedź okupu jest niepoprawna, gdyż okup znaczy: wymuszona zapłata za uzyskanie czegoś; okupienie (albo
okupienie się), wykup.
d) Odpowiedź wykupu jest niepoprawna, gdyż wykup znaczy: wykupienie, odzyskanie kogoś lub czegoś w zamian za
złożenie żądanej zapłaty.
a) Odpowiedź Wrocławia (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
b) Odpowiedź Wrocławiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź Wrocławiu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku. Miejscownik musi być zawsze w zdaniu poprzedzony przyimkiem.
d) Odpowiedź Wrocławiowi (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik poświęcić łączy się z dopełnieniem
w celowniku (kto? co? poświęci kogo? co? komu? czemu?).

a) Odpowiedź pracowite (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż pracowity znaczy:
mający zamiłowanie do pracy, wiele pracujący, pilny w pracy; wypełniony pracą, pełen pracy, trudu; trudny, mozolny.
b) Odpowiedź pracując (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie stanowi
c) Odpowiedź pracująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie łączy
się właściwie z podmiotem osoby (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź pracujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest popraw-
na, gdyż ten imiesłów łączy się właściwie z podmiotem osoby (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
41. Myślę, że sprawca zostanie łatwo rozpoznany. Na __________ czapka gore.

a) Odpowiedź strażaku jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź żołnierzu jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź złodzieju jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
winowajca jest w ciągłej obawie, że zostanie wykryty, pochwycony.
d) Odpowiedź chłopie jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

89
a) Odpowiedź przyznał (czas przeszły, strona czynna, forma dokonana, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż pod-
miot nagroda Nobla (M. lp. r. ż.) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu, brak też zgodności podmiotu i orze-
czenia.
b) Odpowiedź przyznała (czas przeszły, strona czynna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż pod-
miot nagroda Nobla (M. lp. r. ż.) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
c) Odpowiedź została przyznana (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana) jest poprawna, gdyż pod-
miot nagroda Nobla (M. lp. r. ż.) ulega czynności wyrażonej w zdaniu i łączy się właściwie z orzeczeniem.
d) Odpowiedź zostać przyznana (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż wyraża stronę bierną w for-
mie nieosobowej.

b) uszami. d) uszu.
a) Odpowiedź uchami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma używana jest w znaczeniu
uchwyt.
b) Odpowiedź uszami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma używana jest w znaczeniu
narząd słuchu lub klapki przy czapce. Przyimek z tworzy z narzędnikiem wyrażenia wskazujące osobę towarzy-
szącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś.
c) Odpowiedź uszów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem
w wyrażeniach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy
kimś, przy czymś. Forma uszów używana jest w znaczeniu narząd słuchu.
d) Odpowiedź uszu (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem
kimś, przy czymś. Forma uszu używana jest w znaczeniu narząd słuchu lub klapki przy czapce.

a) Odpowiedź w zamian za jest niepoprawna, gdyż w zamian za (+ biernik) znaczy: oddając jakąś rzecz za inną,
zamieniając się, odwzajemniając się, np. W zamian za pomoc w matematyce sprawdzam jego wypracowania z polskiego.
b) Odpowiedź zgodnie z jest niepoprawna, gdyż zgodnie z (+ narzędnik) znaczy: według czegoś, np. Zgodnie z prze-
pisami nie wolno się tutaj zatrzymywać.
c) Odpowiedź na przekór jest poprawna, gdyż na przekór (+ celownik) znaczy: wbrew czyjejś woli, czyjemuś
życzeniu; na złość komuś.
d) Odpowiedź z racji jest niepoprawna, gdyż z racji (+ dopełniacz) znaczy: z powodu, z okazji czegoś, np. Z jakiej racji
ciągle wtrącasz się do moich spraw?

a) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z dopeł-
niaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z mianow-
nikiem/biernikiem. Dodatkowo poprzedzający rzeczownik jest rodzaju męskożywotnego (student).
c) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z celownikiem.
90
d) Odpowiedź którym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
mówić o łączy się z miejscownikiem, występuje też zgodność w rodzaju i liczbie z poprzedzającym rzeczowni-
kiem student (lp. r. m.).

a) Odpowiedź przeczytany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
b) Odpowiedź przeczytawszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów wyraża czyn-
ność uprzednią do czynności zdania głównego, np. Przeczytawszy książkę, zrobiłem notatki (= kiedy przeczytałem książ-
kę, zrobiłem notatki).
c) Odpowiedź czytający (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
d) Odpowiedź czytając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
imiesłowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdanie podrzędne okolicznikowe czasu wyrażające czynność
równoczesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy czytam książkę).

a) drży c) rży
b) drze d) rżnie
a) Odpowiedź drży jest niepoprawna, gdyż drżeć znaczy: trząść się, dygotać, drgać.
b) Odpowiedź drze jest niepoprawna, gdyż drzeć znaczy: rwać na kawałki; rozrywać, rozdzierać; drapać; zdzierać,
obdzierać coś z czegoś; ogołacać, wyrywać; szarpać, targać; niszczyć ciągłym używaniem; zdzierać, zużywać.
c) Odpowiedź rży jest poprawna, gdyż rżeć znaczy: (o koniu) wydawać głos; przen. śmiać się głośno, hałaśli-
wie, wesoło; rechotać.
d) Odpowiedź rżnie jest niepoprawna, gdyż rżnąć znaczy: ciąć, krajać; przecinać, piłować; wycinać ozdoby, rzeźbić,
szlifować, grawerować; grać na jakimś instrumencie hałaśliwie, głośno.

a) Odpowiedź gospodarstwo domowe (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (najstarszy syn),
a czasownik doglądać nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź gospodarstwem domowym (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik doglądać nie łączy się z do-
c) Odpowiedź gospodarstwa domowego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik doglądać (opiekować się
kimś, czymś; pilnować, dozorować) łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
d) Odpowiedź gospodarstwie domowym (Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik doglądać nie łączy się bez-
pośrednio z miejscownikiem. Miejscownik może występować tylko po przyimku, np. Doglądała naszych dzieci w chorobie.

a) zanim c) skoro
b) ledwie d) jakby
91
a) Odpowiedź zanim jest niepoprawna, gdyż spójnik zanim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
b) Odpowiedź ledwie jest niepoprawna, gdyż spójnik ledwie wprowadza zdanie podrzędne, podkreślające bezpo-
średnie następstwo zdarzeń (= zaledwie), np. Ledwie przyszedłeś, już chcesz wyjść.
c) Odpowiedź skoro jest poprawna, gdyż spójnik skoro wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny.
d) Odpowiedź jakby jest niepoprawna, gdyż spójnik jakby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe (= gdyby), np.

a) chyże c) ryże
b) hoże d) boże
a) Odpowiedź chyże jest niepoprawna, gdyż przymiotnik chyży znaczy: poruszający się lub wykonywany szybko,
zwinny, szybki, żwawy.
b) Odpowiedź hoże jest niepoprawna, gdyż przymiotnik hoży znaczy: krzepki, dziarski, bardzo zdrowy, urodziwy.
c) Odpowiedź ryże jest poprawna, gdyż przymiotnik ryży znaczy: czerwono-pomarańczowy, ceglasty, będący
takiego koloru (najczęściej o włosach lub sierści), jasnorudy.
d) Odpowiedź boże jest niepoprawna, gdyż przymiotnik boży znaczy: dotyczący Boga.

a) Odpowiedź pozwalają (czas teraźniejszy, 3. os. lm., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do
teraźniejszości.
b) Odpowiedź pozwolą (czas przyszły, 3. os. lm., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przy-
szłości.
c) Odpowiedź pozwolili (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się
do przeszłości i łączy się właściwie z dopełnieniem zdania głównego rodziców.
d) Odpowiedź pozwoliliby (tryb warunkowy, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-
raża czynności rzeczywistej.

a) gotów c) gotowa
a) Odpowiedź gotów (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w funkcji orzecznika
i łączy się właściwie z podmiotem mój brat. Niektóre przymiotniki, np. zdrowy, wesoły, godny, pełny, ciekawy,
gotowy mają formy skrócone – odpowiednio zdrów, wesół, godzien, pełen, ciekaw, gotów. Występują one tylko
w funkcji orzecznika, np. Jestem pełen podziwu dla twoich umiejętności lub w rozwiniętej przydawce stawianej
po rzeczowniku, np. Mam talerz pełen zupy.
b) Odpowiedź gotowe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem mój brat.
c) Odpowiedź gotowa (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem
mój brat.
d) Odpowiedź gotowany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż gotowany znaczy: (o produkcie)
poddawany działaniu wysokiej temperatury we wrzącej wodzie, w parze lub w jakimś płynie; (o płynie) doprowadzany do
stanu wrzenia i utrzymywany w tym stanie.
92

a) Odpowiedź pracować jest niepoprawna, gdyż pracować znaczy: wykonywać pracę, zajmować się czymś, robić coś,
spełniać jakieś czynności, mieć płatne zajęcie, być na posadzie, na służbie, być zatrudnionym gdzieś.
b) Odpowiedź zapracować jest niepoprawna, gdyż zapracować znaczy: zdobyć, osiągnąć, nabyć pracą; zarobić.
c) Odpowiedź dopracować jest poprawna, gdyż dopracować znaczy: doprowadzić pracę, opracowanie czegoś
do końca, do należytego stanu.
d) Odpowiedź popracować jest niepoprawna, gdyż popracować znaczy: pracować przez jakiś czas.
a) Odpowiedź aby wypożyczano (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż nie wyraża hipote-
zy/przypuszczenia.
b) Odpowiedź wypożyczano by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma
wyraża hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
c) Odpowiedź wypożyczono (tryb oznajmujący, forma nieosobowa, aspekt dokonany) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie wyraża hipotezy/przypuszczenia.
d) Odpowiedź wypożyczano (tryb oznajmujący, forma nieosobowa, aspekt niedokonany) jest niepoprawna, gdyż ta

a) mamo c) mamy
b) mamę d) mamie
a) Odpowiedź mamo (W. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
b) Odpowiedź mamę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
c) Odpowiedź mamy (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
d) Odpowiedź mamie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź

a) Odpowiedź lodżią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem. Zapożyczenie to
częściej występuje w formie oryginalnej loggia (M.), loggią (N.).
b) Odpowiedź lodżia (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem. Zapożyczenie
to częściej występuje w formie oryginalnej loggia.
c) Odpowiedź loggii (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z miejscownikiem w wy-
rażeniach określających miejsca. Zapożyczenie loggia (rzadziej: lodżia) w języku polskim znaczy: kryty balkon
w postaci wnęki w ścianie budynku, osłonięty balustradą; pomieszczenie otwarte na zewnątrz arkadami, zajmujące
93
część lub całą szerokość elewacji, charakterystyczne dla pałaców renesansowych; w miastach włoskich otwarty,
ozdobny pawilon, służący do uroczystości publicznych, zebrań itp.
d) Odpowiedź loggią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem. Rzadziej używana
jest też forma lodżia (M.), lodżią (N.).

a) PANU. c) PANIE.
a) Odpowiedź PANU (błędny zapis, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.
Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. KUL,
KUL-u, KUL-owi.
b) Odpowiedź PAN-u (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź PANIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. KUL, KUL-u, KUL-owi.
d) Odpowiedź PAN-ie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w tworzy z miejscownikiem wyrażenia
określające miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłą-
czany rzeczownik. Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze
małymi literami, np. KUL, KUL-u, KUL-owi. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkim literami, nie stosuje się
łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wymawianych litera po literze
zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest typowa dla języka mówionego,
wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. W formie nieodmiennej skrótowca PAN możliwy jest także rodzaj
żeński, np. PAN wziął (rzadziej: wzięła) udział w międzynarodowej konferencji naukowej. PAN stanowi skrótowiec
od Polska Akademia Nauk.

a) Odpowiedź specjalistą (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik mienić się (= być kimś, czymś tylko z na-
zwy, a nie faktycznie) łączy się z narzędnikiem (kto? mieni się kim? czym?).
b) Odpowiedź specjaliście (C./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mienić się nie łączy się z celownikiem
i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
c) Odpowiedź , że jest specjalistą (zdanie podrzędne dopełnieniowe) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku mienić
się nie występuje dopełnienie w postaci zdania podrzędnego.
d) Odpowiedź być specjalistą (bezokolicznik + N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku mienić się nie wy-
stępuje konstrukcja bezokolicznik + narzędnik.

a) ucho c) brodę
b) czoło d) nos
a) Odpowiedź ucho jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź czoło jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź brodę jest poprawna, gdyż pluć sobie w brodę znaczy: wyrzucać sobie coś, żałować utraconej
okazji, szansy.
d) Odpowiedź nos jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
94
60. Do dziadków __________

a) Odpowiedź przyjechała trzy wnuczęta (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż. + liczebnik główny + rzeczownik, M./B. lm. r. nie-
męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak zgody w liczbie między orzeczeniem i podmiotem (przyjechała – wnuczę-
ta), a rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy za pomocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki
zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
b) Odpowiedź przyjechało troje wnucząt (czas przeszły, 3. os. lp. r. n. + liczebnik zbiorowy + rzeczownik,
D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy za po-
mocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz
z orzeczeniem w lp. r. n.
c) Odpowiedź przyjechali trzy wnuczęta (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy + liczebnik główny + rzeczownik,
M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak zgody w liczbie między orzeczeniem i podmiotem (przyje-
chali – wnuczęta), a rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy za pomocą liczebników zbiorowych. W zda-
niach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
d) Odpowiedź przyjechały trzy wnuczęta (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy + liczebnik główny + rze-
czownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy
za pomocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz
95
1. Cześć! Jestem Michał, a ty jak __________ ?
a) masz na imię c) ma na imię
b) masz na nazwisko d) się nazywa
2. _________ poeta jest bardzo znany.

a) Ten c) To
b) Ta d) Te
3. Ona __________ kawę tylko z mlekiem.

a) pije c) piją
b) piję d) picie
4. – Co u pani?
– __________
a) Gorzko, gorzko, gorzko! c) Po staremu.
b) Smacznego. d) Doskonała.
5. Mój ojciec jest __________ dużej fabryki mebli.

a) dyrektor naczelny c) dyrektora naczelnego
b) dyrekcja naczelna d) dyrektorem naczelnym
6. Monika jest strasznie nieśmiała i zawsze mówi __________

a) cicha. c) cichy.
b) ciche. d) cicho.
7. Zawołaj __________ z twojej grupy.

a) ten nowy uczeń c) temu nowemu uczniowi
b) tym nowym uczniem d) tego nowego ucznia
8. Otworzył mały __________ i wyjął butelkę martini.

a) bark c) barek
b) bar d) barkę
9. Mój kolega jest __________ , ale nie lubi pizzy.

a) włoskim c) Włoszką
b) Włochami d) Włochem
10. Nalej mi trochę __________

a) zimną wodę. c) zimną wodą.
b) zimnej wody. d) zimna woda.
11. Wieczorami czytam książki __________ chodzę na spacer do parku.

a) ale c) jednak
b) lub d) więc
12. Pielęgniarka podaje __________ lekarstwo.

a) małemu chłopcu c) małego chłopca
b) małym chłopcem d) małym chłopcu
13. Do __________ teraz podchodzą goście?

a) komu c) kim
b) kogo d) czym
14. Twój samochód nadaje się świetnie do jazdy po mieście, gdyż jest __________ i lekki.
a) wywrotny c) powrotny
b) odwrotny d) zwrotny
96
15. Widzę __________ bardzo dobrze.

a) nie c) nich
b) je d) im
16. Ona __________ wierzy.
a) nigdy c) nikomu nigdy
b) komuś nigdy d) nikomu nigdy nie
17. Lekarz dokładnie zbadał __________ i wypisał mu receptę.
a) chorą c) chorej
b) chorego d) chory
18. Czy__________ tyle palić? Przecież wiesz, jak ci szkodzą papierosy.
a) możesz c) musisz
b) potrafisz d) umiesz
19. – Czy możemy wejść?
– Oczywiście, __________ !
a) wejdźcie c) niech wejdą
b) wejdź d) niech wejdzie
20. Wyłącz czajnik, bo woda już zaczyna __________
a) wrzeć. c) drzeć.
b) przeć. d) trzeć.
21. Pierwszą randkę mieliśmy na __________ w Krakowie.
a) Starym Mieście c) Starego Miasta
b) Stare Miasto d) Starym Miastem
22. __________ , że decyzja w tej sprawie już została podjęta.
a) Mówi się c) Można się
b) Mówi sobie d) Można sobie
23. Ona lubi fotografować __________ z małymi dziećmi.
a) dużych psów c) dużymi psami
b) duże psy d) dużych psach
24. W tej fabryce __________ dwa lata, a potem przeniosłam się tutaj.
a) pracowałem c) pracownia
b) pracowałam d) pracująca
25. Poszłyśmy jeszcze na dyskotekę, __________ byłyśmy już trochę zmęczone.
a) choć c) że
b) aby d) żeby
26. __________ go, aby ci pomógł.
a) Będzie poproszony c) Będę proszony
b) Poproszony d) Będę prosił
27. Wcale mi się nie podoba ta sukienka, __________ ona się tak chwali.
a) która c) któremu
b) którą d) którego
28. Spotkamy się dopiero po __________ miesiącach.
a) pięcioma c) pięć
b) pięciu d) piątym
29. Do zoo możemy __________ autobusem lub tramwajem.
a) jechać c) lecieć
b) iść d) chodzić
30. One _________ to dużo lepiej niż ty, ponieważ mają większe doświadczenie.
a) zrobiłyśmy c) zrobiłyby
b) zrobili d) zrobiliby
97
31. __________ był dla mnie normalnym dniem, ponieważ nie przykładam wagi do magii cyfr.
a) Pierwszy stycznia dwutysięcznego roku c) Pierwszy styczeń dwutysięczny rok
b) Pierwszy stycznia dwa tysiące rok d) Pierwszy styczeń dwa tysiące rok
32. __________ udało się w końcu zdać egzamin z gramatyki.

a) Tym studentom c) Tej studentki
b) Tymi studentkami d) Tego studenta
33. Weź tamtą walizkę, jest _________ od tej.

a) lekka c) lżej
b) lżejsza d) najbardziej lekka
34. Właśnie mi się przypomniało __________ bardzo ważnego.

a) coś c) czyjś
b) ktoś d) jakiś
35. Gdybyście __________ wcześniej, spotkałybyście naszych rodziców.

a) przyjdą c) przyszły
b) przyjdziecie d) przyszlibyście
36. Legenda opowiada o początkach __________ na tym terenie.

a) plemion słowiańskich c) plemię słowiańskie
b) plemieniu słowiańskiemu d) plemionami słowiańskimi
37. Szybko __________ do sali i rozpoczął wykład.

a) weszła c) wejście
b) wszedł d) wejdzie
38. Bank natychmiast wycofał z __________ sfałszowane banknoty.

a) zabiegu c) wybiegu
b) obiegu d) zbiegu
39. Katowice przegrały rywalizację z __________ o organizację tej imprezy.

a) Bytomiowi c) Bytomiem
b) Bytomia d) Bytomiu
40. Bluzka _________ w tym płynie wyglądała jak nowa.

a) uprana c) wyprawszy
b) piorąc d) piorąca
41. Okazało się, że rozmowa z dyrektorem wcale nie była taka trudna. Nie taki diabeł
straszny, jak go __________
a) rysują. c) opisują.
b) malują. d) widują.
42. W przyszłym roku ten budynek __________ na licytacji.

a) zostanie sprzedany c) będzie sprzedawać
b) zostać sprzedany d) będzie sprzedawał
43. Nałożył wielką czapkę na __________ , a szyję owinął wełnianym szalem.

a) uszu c) ucha
b) uszów d) uszy
44. __________ poprawności gramatycznej twoje wypracowanie jest bez zarzutu.

a) Pod względem c) Pod uwagę
b) Ze względu na d) Z uwagi na
45. Nie lubię książek, w __________ są takie długie opisy przyrody.

a) którymi c) którą
b) których d) które
98
46. __________ do pokoju, od razu zamknął drzwi na klucz.

a) Wszedłszy c) Szedł
b) Weszły d) Idące
47. Stare schody __________ przy każdym kroku.

a) trzebiły c) trzeszczały
b) trzeźwiły d) trzepotały
48. Usiadł __________ i zapalił fajkę.

a) na krześle c) w krześle
b) na krzesło d) w krzesło
49. Potrzebujemy trochę czasu, __________ podejmiemy ostateczną decyzję w tej sprawie.
a) im c) niż
b) mimo że d) nim
50. Nie lubimy go, ponieważ jest zarozumiały i ma __________ sposób bycia.
a) wyniosły c) doniosły
b) wzniosły d) podniosły
51. Kazałem im __________ to wypracowanie na piątek.

a) napisali c) napisać
b) napiszą d) napisaliby
52. On jest naprawdę __________ takiej dobrej żony.

a) wart c) warte
b) warci d) warta
53. Musiał __________ naszą rozmowę, ponieważ już o wszystkim wiedział.

a) słuchać c) obsłuchać
b) podsłuchać d) dosłuchać
54. Najchętniej __________ się na długi spacer do parku.

a) poszliby c) poszli
b) poszłoby d) szły
55. __________ , telefon do pana!

a) Panu Kowalskiemu c) Panu Kowalskim
b) Panie Kowalski d) Pana Kowalskiego
56. Dzieci zostawiliśmy z doświadczoną __________ , która jest studentką pedagogiki.

a) baby-sitter c) baby-sitterów
b) baby-sitterem d) baby-sitterzy
57. Po studiach chciałbym zostać tłumaczem w __________

a) ONZECIE. c) Onzecie.
b) ONZ-ecie. d) ONZecie.
58. Nie lubię tego filmu, bo strasznie epatuje __________

a) w okrucieństwo. c) okrucieństwem.
b) z okrucieństwem. d) okrucieństwa.
59. Miarka się przebrała i współlokatorka w końcu przepędziła go na cztery__________

a) góry. c) wiatry.
b) strony. d) spusty.
60. Na podwórku bawi się __________ dzieci.

a) osiem c) ośmioro
b) ośmiu d) ośmiorgiem
99

1. a 2. a 3. a 4. c 5. d 6. d 7. d 8. c 9. d 10. b 11. b 12. a 13. b 14. d 15. b
16. d 17. b 18. c 19. a 20. a 21. a 22. a 23. b 24. b 25. a 26. d 27. b 28. b
29. a 30. c 31. a 32. a 33. b 34. a 35. c 36. a 37. b 38. b 39. c 40. a 41. b
42. a 43. d 44. a 45. b 46. a 47. c 48. a 49. d 50. a 51. c 52. a 53. b 54. b
55. b 56. a 57. b 58. c 59. c 60. c

a) Odpowiedź masz na imię (czas teraźniejszy, 2. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
rzeczownika imię) jest poprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię i łączy się właściwie z podmiotem (ty).
b) Odpowiedź masz na nazwisko (czas teraźniejszy, 2. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
rzeczownika nazwisko) jest niepoprawna, gdyż zbędny jest w tym wyrażeniu przyimek na. Można powiedzieć: mieć
długie/dziwne/historyczne nazwisko.
c) Odpowiedź ma na imię (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp. rzeczow-
nika imię) jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie łączy się właściwie z podmiotem (ty).
d) Odpowiedź się nazywa (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja) jest niepo-
prawna, ta forma gdyż nie łączy właściwie z podmiotem (ty).

a) Ten c) To
b) Ta d) Te
a) Odpowiedź ten jest poprawna, gdyż zaimek wskazujący ten (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) łączy
się właściwie z rzeczownikiem poeta (M. lp. r. m.).
b) Odpowiedź ta jest niepoprawna, gdyż zaimek wskazujący ta (M. lp. r. ż.) nie łączy się właściwie z rzeczownikiem
poeta (M. lp. r. m.).
c) Odpowiedź to jest niepoprawna, gdyż zaimek wskazujący to (M./B. lp. r. n.) nie łączy się właściwie z rzeczowni-
kiem poeta (M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź te jest niepoprawna, gdyż zaimek wskazujący te (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) nie łączy się właści-
wie z rzeczownikiem poeta (M. lp. r. m.).

a) pije c) piją
b) piję d) picie
a) Odpowiedź pije (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od pić, I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
łączy się właściwie z podmiotem ona.
100
b) Odpowiedź piję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od pić, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
c) Odpowiedź piją (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od pić, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
d) Odpowiedź picie (rzeczownik odczasownikowy, M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie może pełnić
funkcji orzeczenia.
4. – Co u pani?
– __________
a) Odpowiedź Gorzko, gorzko, gorzko! jest niepoprawna, gdyż ludzie wołają tak na przyjęciu weselnym, aby nakło-
nić nowożeńców do pocałowania się.
b) Odpowiedź Smacznego jest niepoprawna, gdyż mówimy tak przez grzeczność do osoby, która coś je.
c) Odpowiedź Po staremu jest poprawna, gdyż ten zwrot znaczy: tak jak dawniej, bez zmian i może być odpo-
wiedzią na pytanie: Co u pani? = Co pani porabia? = Co się u pani dzieje? = Co słychać?
d) Odpowiedź Doskonała jest niepoprawna, gdyż pytanie nie brzmi: jaka?

a) Odpowiedź dyrektor naczelny (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie uży-
wamy z czasownikiem być mianownika.
b) Odpowiedź dyrekcja naczelna (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie uży-
wamy z czasownikiem być mianownika. Nie pasuje ona również znaczeniowo, ponieważ dyrekcja znaczy: kierownictwo,
zarząd instytucji, przedsiębiorstwa lub zakładu naukowego, na którego czele stoi dyrektor.
c) Odpowiedź dyrektora naczelnego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie
używamy z czasownikiem być dopełniacza/biernika.
d) Odpowiedź dyrektorem naczelnym (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest

a) cicha. c) cichy.
b) ciche. d) cicho.
a) Odpowiedź cicha (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa sposobu wykonania
czynności.
b) Odpowiedź ciche (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik
nie określa sposobu wykonania czynności.
c) Odpowiedź cichy (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
określa sposobu wykonania czynności.
d) Odpowiedź cicho (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek określa sposób wykonania czynności.

101
a) Odpowiedź ten nowy uczeń (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ty.
b) Odpowiedź tym nowym uczniem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zawołać nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
c) Odpowiedź temu nowemu uczniowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zawołać nie łączy się z dopeł-
d) Odpowiedź tego nowego ucznia (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik zawołać łączy się z do-
pełnieniem w bierniku.

a) bark c) barek
b) bar d) barkę
a) Odpowiedź bark jest niepoprawna, gdyż bark to: zespół kości wiążący kończynę górną (u zwierząt przednią) z tu-
łowiem.
b) Odpowiedź bar jest niepoprawna, gdyż bar to: bufet, przy którym spożywa się posiłki i napoje na stojąco lub siedząc
na wysokich stołkach.
c) Odpowiedź barek jest poprawna, gdyż barek to: szafka przeznaczona do przechowywania trunków.
d) Odpowiedź barkę jest niepoprawna, gdyż barka to: statek do przewozu towarów na wodach śródlądowych, osłonię-
tych, o napędzie własnym lub holowany. Brak również zgodności rodzajowej z przymiotnikiem mały (r. m.) – barka (r. ż.).

a) Odpowiedź włoskim (przymiotnik, N. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomo-
cą czasownika być, nie używamy przymiotnika (ktoś jest kimś). Można użyć rzeczownika określonego przymiotnikiem,
np. On jest włoskim studentem.
b) Odpowiedź Włochami (rzeczownik, N. lm. r. niemęskoosobowy/męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta for-
ma jest nazwą kraju lub odnosi się do więcej niż jednej osoby rodzaju męskiego.
c) Odpowiedź Włoszką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem
mój kolega.
d) Odpowiedź Włochem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem mój kolega. Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).

a) Odpowiedź zimną wodę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje po określeniach ilości.
b) Odpowiedź zimnej wody (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż po określeniach ilości (dużo, mało, trochę, kilka,
parę) występuje dopełniacz.
c) Odpowiedź zimną wodą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje po określeniach ilości.
d) Odpowiedź zimna woda (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie występuje po określeniach ilości.

a) ale c) jednak
b) lub d) więc
102
a) Odpowiedź ale jest niepoprawna, gdyż spójnik ale wyraża przeciwieństwo, kontrast lub odmienne ujęcie treści
zdań, np. Był już bardzo zmęczony, ale jeszcze posprzątał mieszkanie.
b) Odpowiedź lub jest poprawna, gdyż spójnik lub wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie
się treści zdań (fakt, że wieczorami czytam książki, wyłącza się, czyli jest wymienny, z faktem, że chodzę na spa-
cer). Przed spójnikiem lub nie stawiamy przecinka.
c) Odpowiedź jednak jest niepoprawna, gdyż spójnik jednak wyraża przeciwstawianie treści zdań, np. Był bardzo
zajęty, jednak znalazł czas na rozmowę ze mną.
d) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej

a) Odpowiedź małemu chłopcu (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik podawać łączy się z dopełnie-
b) Odpowiedź małym chłopcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podawać nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku. Narzędnik wyraża sposób wykonania czynności, np. podawać (czym?) ręką, łyżką.
c) Odpowiedź małego chłopca (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podawać nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu i ma już dopełnienie w bierniku (lekarstwo).
d) Odpowiedź małym chłopcu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podawać nie łączy się z dopełnie-
niem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o małym chłopcu).

a) komu c) kim
b) kogo d) czym
a) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem (do
kogo? do mamy, do mnie / do czego? do telefonu, do stołu).
c) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miej-
scownikiem.
d) Odpowiedź czym (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/
miejscownikiem.
a) Odpowiedź wywrotny jest niepoprawna, gdyż wywrotny to: łatwo wywracający się.
b) Odpowiedź odwrotny jest niepoprawna, gdyż odwrotny to: mający cechy przeciwne (w stosunku do cech rzeczy
danej); położony z przeciwnej strony, stanowiący drugą stronę, np. odwrotna strona tablicy; odbywający się w przeciwnym
kierunku lub skierowany w przeciwną stronę.
c) Odpowiedź powrotny jest niepoprawna, gdyż powrotny to: taki, który powraca, powtarza się, który ma kierunek
powrotu, który jest przeznaczony na powrót, np. bilet powrotny.
d) Odpowiedź zwrotny jest poprawna, gdyż zwrotny to: łatwo i szybko zmieniający kierunek, wykonujący
zwroty.
103

a) nie c) nich
b) je d) im
a) Odpowiedź nie (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wystę-
puje tylko po przyimkach, np. za nie, o nie.
b) Odpowiedź je (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik
widzieć łączy się z dopełnieniem w bierniku.
c) Odpowiedź nich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy; Ms. lm.
r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma występuje tylko po przyimkach, np. dla nich,
za nich.
d) Odpowiedź im (zaimek osobowy, C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy, forma nieakcentowana) jest nie-
poprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
16. Ona __________ wierzy.

a) Odpowiedź nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź komuś nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie, a zaimek nieokreślo-
ny komuś powinien mieć formę zaprzeczoną nikomu.
c) Odpowiedź nikomu nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikomu nigdy nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest partykuła przecząca nie. W zdaniu za-
przeczonym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej.

a) chorą c) chorej
b) chorego d) chory
a) Odpowiedź chorą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju męskie-
go (mu).
b) Odpowiedź chorego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik zbadać łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? zbada kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają się jak
przymiotniki.
c) Odpowiedź chorej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju
męskiego (mu).
d) Odpowiedź chory (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (lekarz).
18. Czy __________ tyle palić? Przecież wiesz, jak ci szkodzą papierosy.
a) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik móc znaczy:
mieć prawo, być uprawnionym. Używany jest też w pytaniach, aby poprosić kogoś o przysługę lub zgodę na coś, np. Czy
możesz podać mi tę książkę?
b) Odpowiedź potrafisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik potrafić znaczy:
mieć umiejętności, zdolności, aby coś zrobić.
104
c) Odpowiedź musisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik musieć
występuje w pytaniach wyrażających krytykę czyjegoś zachowania lub czyichś cech, np. Czy musisz się tak
zachowywać?
d) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy:
mieć jakąś wiedzę, znajomość czegoś, być biegłym w czymś, znać coś, potrafić.

– Oczywiście, __________ !
a) Odpowiedź wejdźcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż w odpowiedzi na pytanie Czy mo-
żemy wejść? powinniśmy użyć 2. os. lm. (jeżeli pytający i odpowiadający są w różnych grupach) lub 1. os. lm.
wejdźmy (jeżeli pytający i odpowiadający są w jednej grupie).
b) Odpowiedź wejdź (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z pytaniem w liczbie.
c) Odpowiedź niech wejdą (tryb rozkazujący, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z pytaniem
w osobie.
d) Odpowiedź niech wejdzie (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z pytaniem w licz-
bie i osobie.

a) Odpowiedź wrzeć jest poprawna, gdyż czasownik wrzeć znaczy: (o substancjach ciekłych) przechodzić
w parę w całej swej masie; przejawiać się, odbywać się w sposób intensywny; tętnić, kipieć, np. W mieście wrzało
życie. Praca wre (nie: wrze).
b) Odpowiedź przeć jest niepoprawna, gdyż czasownik przeć znaczy: wywierać nacisk na coś; posuwać się, wznosić
się z jakąś siłą, napierać, pchać, cisnąć.
c) Odpowiedź drzeć jest niepoprawna, gdyż czasownik drzeć to: rwać na kawałki; rozrywać, rozdzierać; niszczyć cią-
głym używaniem; zdzierać, zużywać.
d) Odpowiedź trzeć jest niepoprawna, gdyż czasownik trzeć znaczy: przesuwać, zwykle z naciskiem, coś po czymś;
rozdrabniać coś na cząstki lub na masę, zwykle za pomocą jakiegoś przyrządu.

a) Odpowiedź Starym Mieście (Ms. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach określających
miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu, na dworcu,
na lotnisku.
b) Odpowiedź Stare Miasto (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem, a z bier-
nikiem występuje w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść na zachód, jechać na
dworzec, lecieć na Kubę.
c) Odpowiedź Starego Miasta (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź Starym Miastem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
105

a) Odpowiedź mówi się jest poprawna, gdyż mówi się znaczy: ludzie mówią.
b) Odpowiedź mówi sobie jest niepoprawna, gdyż czasownik w trzeciej osobie czasu teraźniejszego wymaga wska-
zania podmiotu, jeśli nie wynika on z kontekstu. Zaimek sobie używany jest w języku potocznym i często nadaje wy-
powiedzi charakter nieokreślony, np. On mówi sobie różne rzeczy na ten temat. Idź sobie, gdzie chcesz. Siedział sobie na
kanapie i czytał gazetę.
c) Odpowiedź można się jest niepoprawna, gdyż czasownik można łączy się z zaimkiem zwrotnym się tylko razem
z bezokolicznikiem, np. Można się bawić. Można się śmiać.
d) Odpowiedź można sobie jest niepoprawna, gdyż czasownik można łączy się z zaimkiem zwrotnym sobie tylko
razem z bezokolicznikiem, np. Można sobie to wyobrazić. Można sobie pomagać.

a) Odpowiedź dużych psów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik fotografować nie łączy
się z dopełnieniem w dopełniaczu.
b) Odpowiedź duże psy (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik fotografować łączy
się z dopełnieniem w bierniku (kto? fotografuje kogo? co?).
c) Odpowiedź dużymi psami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik fotografować łączy się
z narzędnikiem tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. fotografować aparatem cyfrowym.
d) Odpowiedź dużych psach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik fotografować nie
łączy się z dopełnieniem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.
a) Odpowiedź pracowałem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z podmiotem
drugiego zdania (przeniosłam się – ja, r. ż.).
b) Odpowiedź pracowałam (czas przeszły, 1. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż łączy się właściwie z podmio-
tem drugiego zdania (przeniosłam się – ja, r. ż.).
c) Odpowiedź pracownia (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie może być orzeczeniem
w zdaniu. Pracownia znaczy: pomieszczenie, w którym pracuje malarz, rzeźbiarz itp.; specjalnie urządzone pomieszczenie
do prowadzenia badań i doświadczeń naukowych; w szkole: sala wyposażona pod kątem nauczania odpowiedniego przed-
miotu; zakład rzemieślniczy usługowy lub produkcyjny.
d) Odpowiedź pracująca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów nie może być w zda-
niu orzeczeniem.

a) choć c) że
b) aby d) żeby
a) Odpowiedź choć (skrócone chociaż) jest poprawna, gdyż spójnik choć wprowadza zdanie podrzędne
przyzwalające (podkreślające nieskuteczność przeciwdziałania, kontrast czynności, stanów itd.).
106
b) Odpowiedź aby jest niepoprawna, gdyż spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne celu, np. Uczę się codziennie
c) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe,
nowe, np. Bardzo się cieszę, że zdałem ten egzamin.
d) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdanie podrzędne celowe, np. Wziął dwa dni
26. __________ go, aby ci pomógł.

a) Odpowiedź będzie poproszony (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika nie łączy się właściwie z dopełnieniem go.
b) Odpowiedź poproszony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z dopełnieniem go. Można powiedzieć: Poproszono go, aby ci pomógł.
c) Odpowiedź będę proszony (czas przyszły, strona bierna, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem go.
d) Odpowiedź będę prosił (czas przyszły złożony, 1. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
łączy się właściwie z dopełnieniem go.
a) Odpowiedź która (zaimek, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ona).
b) Odpowiedź którą (zaimek, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik chwalić się łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku (kto? chwali się komu? czym? kim?).
c) Odpowiedź któremu (zaimek, C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż nie odnosi się do rzeczownika sukienka.
d) Odpowiedź którego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż nie odnosi się do
rzeczownika sukienka.

a) Odpowiedź pięcioma (N. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z przyimkiem po i rzeczownikiem miesiącach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź pięciu (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki w r. męskoosobowym) jest po-
wymaga on miejscownika, np. po obiedzie, po egzaminie) i z rzeczownikiem miesiącach (Ms. lm. r. niemęskooso-
bowy).
c) Odpowiedź pięć (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem mie-
siącach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek po łączy się z biernikiem tylko w wyrażeniach wskazujących liczbę,
wartość, cenę, np. Wszyscy dostali po pięć tysięcy nagrody; batoniki po pięć groszy.
d) Odpowiedź piątym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z rzeczownikiem miesiącach (Ms. lm.
r. niemęskoosobowy).
107

a) Odpowiedź jechać jest poprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za po-
mocą środków lokomocji lub odpowiedniego sprzętu sportowego; odbywać podróż, udawać się w jakimś kierunku
(czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. jechać pociągiem, tramwajem, samochodem, windą; je-
chać na łyżwach; jechać na urlop, na wycieczkę.
b) Odpowiedź iść jest niepoprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się, sta-
wiając kroki; stąpać, kroczyć; (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. Mam dzisiaj wolny wieczór, więc idę
do kina.
c) Odpowiedź lecieć jest niepoprawna, gdyż czasownik lecieć znaczy: przebywać jakąś przestrzeń w powietrzu, uno-
sząc się na skrzydłach, w samolocie, balonie itp.; spadać z góry na dół, staczać się; opadać; pot. szybko biec, gonić, pędzić
(czynność aktualnie trwająca w określonym czasie).
jąc kroki; stąpać; (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas.
a) Odpowiedź zrobiłyśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka nie łączy się z podmiotem (one).
b) Odpowiedź zrobili (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z podmiotem (one).
c) Odpowiedź zrobiłyby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma
czasownika łączy się z podmiotem (one). Zdanie wyraża przypuszczenie/hipotezę.
d) Odpowiedź zrobiliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika nie łączy się z podmiotem (one).
a) Pierwszy stycznia dwutysięcznego roku
b) Pierwszy stycznia dwa tysiące rok
c) Pierwszy styczeń dwutysięczny rok
d) Pierwszy styczeń dwa tysiące rok
a) Odpowiedź pierwszy stycznia dwutysięcznego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
b) Odpowiedź pierwszy stycznia dwa tysiące rok jest niepoprawna, gdyż jeżeli w roku nie ma setek, dziesiątek i jed-
nostek (000), wówczas tysiące mają postać porządkową. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.
c) Odpowiedź pierwszy styczeń dwutysięczny rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
wskazuje na dopełniacz (pierwszy dzień stycznia).
d) Odpowiedź pierwszy styczeń dwa tysiące rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
108
wskazuje na dopełniacz (pierwszy dzień stycznia). Jeżeli w roku nie ma setek, dziesiątek i jednostek (000), wówczas ty-
siące mają postać porządkową.

a) Odpowiedź tym studentom (C. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik udać się w znacze-
niu: odbyć się pomyślnie, dobrze pójść; powieść się łączy się z celownikiem (coś udaje się komuś).
b) Odpowiedź tymi studentkami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik udać się w zna-
czeniu: odbyć się pomyślnie, dobrze pójść; powieść się łączy się z narzędnikiem tylko dla wyrażenia sposobu wykonania
czynności, np. Udało się nam to zrobić podstępem.
c) Odpowiedź tej studentki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik udać się w znaczeniu: odbyć się pomyślnie,
dobrze pójść; powieść się nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź tego studenta (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż udać się w znaczeniu: odbyć się pomyślnie, dobrze
pójść; powieść się nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.

a) lekka c) lżej
a) Odpowiedź lekka (przymiotnik, lp. r. ż., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w kon-
b) Odpowiedź lżejsza (przymiotnik, lp. r. ż., stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w kon-
strukcji porównawczej: stopień wyższy przymiotnika + od + dopełniacz rzeczownika lub zaimka.
c) Odpowiedź lżej (przysłówek, stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie określa rzeczownika (tamta
walizka).
d) Odpowiedź najbardziej lekka (przymiotnik, lp. r. ż., stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż nie występuje

a) coś c) czyjś
b) ktoś d) jakiś
a) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest poprawna, gdyż zaimek coś zastępuje rzeczownik zwykle nieosobowy, nie-
kiedy liczebnik, bez bliższego jego oznaczenia. W zdaniu może pełnić funkcję podmiotu. Łączy się poprawnie
z czasownikiem przypomniało się i określeniem bardzo ważnego.
b) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż zaimek ktoś nie łączy się poprawnie z czasownikiem przypomnia-
ło się i określeniem bardzo ważnego. Można powiedzieć: Właśnie mi się przypomniał ktoś bardzo ważny.
c) Odpowiedź czyjś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek czyjś wyraża posiadanie.
d) Odpowiedź jakiś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek jakiś występuje z rze-
czownikiem.

109
a) Odpowiedź przyjdą (czas przyszły prosty, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z końcówką trybu przypuszczającego (-byście).
b) Odpowiedź przyjdziecie (czas przyszły prosty, 2. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie łączy się z końcówką trybu przypuszczającego (-byście).
c) Odpowiedź przyszły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma czasow-
nika tworzy okres warunkowy nierealny (odnoszący się do przeszłości).
d) Odpowiedź przyszlibyście (tryb przypuszczający, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż w tej formie
czasownika końcówka trybu warunkowego jest już dołączona do spójnika (gdybyście), nie ma też zgodności rodzajowej
z orzeczeniem zdania głównego (spotkałybyście – 2. os. lm. r. niemęskoosobowy).

a) Odpowiedź plemion słowiańskich (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się
z wyrazem początki (kogo? czego?).
b) Odpowiedź plemieniu słowiańskiemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrazem początki
(kogo? czego?).
c) Odpowiedź plemię słowiańskie (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrazem początki
(kogo? czego?).
d) Odpowiedź plemionami słowiańskimi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się

a) Odpowiedź weszła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmio-
tem drugiego zdania (on).
b) Odpowiedź wszedł (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości
i łączy się właściwie z podmiotem (on). Czasownik wejść znaczy: idąc, posuwając się, dostać się do wnętrza, na
teren czegoś.
c) Odpowiedź wejście (rzeczownik, M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pełni w zdaniu funkcji orzecze-
nia. Słowo wejście znaczy: miejsce, otwór, przez który się wchodzi (drzwi, brama, furtka itp.).
d) Odpowiedź wejdzie (czas przyszły prosty, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-

b) obiegu d) zbiegu
a) Odpowiedź zabiegu jest niepoprawna, gdyż zabieg znaczy: interwencja mająca na celu wywołanie określonego
skutku, zwykle będąca środkiem przeciwdziałającym czemuś, np. skutkom choroby; zwykle w lm.: kroki przedsiębrane w ce-
lu osiągnięcia czegoś, pilne chodzenie koło czegoś, staranie o coś; usiłowania.
b) Odpowiedź obiegu jest poprawna, gdyż obieg znaczy: krążenie, rozprowadzanie czegoś; obrót czymś.
c) Odpowiedź wybiegu jest niepoprawna, gdyż wybieg znaczy: ogrodzona przestrzeń wydzielona dla zwierząt, aby
umożliwić im swobodę ruchów; wykrętny sposób postępowania, mówienia; wykręt.
d) Odpowiedź zbiegu jest niepoprawna, gdyż zbieg znaczy: ten, kto uciekł, zbiegł skądś; zejście się, zetknięcie się, zbie-
ganie się, styk czegoś; przypadkowe powiązanie różnych zdarzeń, faktów, warunków zewnętrznych.
110

a) Odpowiedź Bytomiowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź Bytomia (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z łączy się z dopełniaczem w wyrażeniach
oznaczających: miejsce początku ruchu, kierunek od wewnątrz tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. wyjść
z domu, wyjechać z Bytomia; czas, z którego coś pochodzi, np. waza z XV wieku, zdjęcie z liceum; surowiec, z którego coś
jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś, np. waza z miedzi, zupa z grzybów, kompot z jabłek; przynależność do gru-
py albo całości, nazywanej przez przyłączany rzeczownik, np. kolega z wojska, dziewczyna z prowincji; przyczynę, zwykle
wewnętrzną, stanu albo procesu nazywanego przez czasownik lub przymiotnik, np. umrzeć z (nie: od) wycieńczenia,
zarumienić się ze wstydu, rozpłakać się ze szczęścia.
c) Odpowiedź Bytomiem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z łączy się z narzędnikiem w wyraże-
niach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś,
przy czymś, np. Szedł z bratem. Pracował z kolegami. Lubię tańczyć z tobą; dom z ogródkiem, album ze zdjęciami.
d) Odpowiedź Bytomiu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z miejscownikiem.

a) Odpowiedź uprana (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż uprany znaczy: taki,
z którego został usunięty brud w wyniku prania.
b) Odpowiedź piorąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie jest określe-
niem rzeczownika.
c) Odpowiedź wyprawszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie jest określe-
niem rzeczownika.
d) Odpowiedź piorąca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż piorący znaczy: usuwający
brud z bielizny, odzieży itp., zwykle w wodzie z dodatkiem środków rozpuszczających brud.
41. Okazało się, że rozmowa z dyrektorem wcale nie była taka trudna. Nie taki diabeł straszny, jak go
__________
a) Odpowiedź rysują jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź malują jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
sprawa gorzej się przedstawia niż jest naprawdę, nie należy się bać bez podstaw ku temu.
c) Odpowiedź opisują jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź widują jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź zostanie sprzedany (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż podmiot
ten budynek jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu.
111
b) Odpowiedź zostać sprzedany (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę bier-
ną w formie nieosobowej.
c) Odpowiedź będzie sprzedawać (czas przyszły złożony, strona czynna, 3. os. lp.), jest niepoprawna, gdyż podmiot
ten budynek nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
d) Odpowiedź będzie sprzedawał (czas przyszły złożony, strona czynna, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż pod-
miot ten budynek nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.

a) uszu c) ucha
b) uszów d) uszy
a) Odpowiedź uszu (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
Forma uszu używana jest w znaczeniu narząd słuchu lub klapki przy czapce.
b) Odpowiedź uszów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełnia-
czem. Forma uszów używana jest w znaczeniu narząd słuchu.
c) Odpowiedź ucha (D. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy tylko w znaczeniu uchwyt) jest niepoprawna, gdyż
przyimek na nie łączy się z dopełniaczem i w zdaniu chodzi o znaczenie: narząd słuchu.
d) Odpowiedź uszy (M./B. lp. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z biernikiem
w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu. Forma uszy używana jest w znaczeniu
narząd słuchu lub klapki przy czapce, a potocznie też w znaczeniu uchwyt.

a) Odpowiedź pod względem jest poprawna, gdyż pod względem (= biorąc coś pod uwagę) łączy się z dopeł-
niaczem.
b) Odpowiedź ze względu na jest niepoprawna, gdyż ze względu na (= z uwagi na) łączy się z biernikiem, np. Ze
względu na jego chorobę musieliśmy znowu odwołać spotkanie.
c) Odpowiedź pod uwagę jest niepoprawna, gdyż pod uwagę występuje w wyrażeniach: brać, wziąć coś pod uwagę
(= zastanawiać się, zastanowić się nad czymś; uwzględniać, uwzględnić coś przy podejmowaniu decyzji), np. Weź pod uwa-
gę wszystkie okoliczności tego zdarzenia.
d) Odpowiedź z uwagi na jest niepoprawna, gdyż z uwagi na (= ze względu na coś) łączy się z biernikiem, np. Z uwagi
na brak większości uprawnionych do głosowania przewodniczący odwołał zebranie.

a) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy
b) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż przyimek w tworzy z miejscownikiem wyrażenia określające miejsce dziania się czegoś, także po-
łożenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik. Występuje też zgodność w licz-
bie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem książki (lm. r. niemęskoosobowy).
112
c) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie jest zgodna w liczbie i rodzaju z poprzedzają-
cym rzeczownikiem książki (lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek w nie łączy się z narzędnikiem, a z biernikiem łączy się
w wyrażeniach określających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść w krzaki, jechać w góry. W wyrażeniach
określających miejsce odbywania się czynności przyimek w łączy się z miejscownikiem, np. być w krzakach, mieszkać
w górach.
d) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się
z mianownikiem, a z biernikiem łączy się wyrażeniach określających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść
w krzaki, jechać w góry.

a) Odpowiedź wszedłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest poprawna, gdyż tworzy imiesłowowy rów-
noważnik zdania, który wyraża czynność uprzednią do czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam
podmiot (= kiedy wszedł do pokoju).
b) Odpowiedź weszły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z drugim zdaniem. Można powiedzieć: One weszły do pokoju, a on od razu zamknął drzwi na klucz lub Kiedy
weszły do pokoju, od razu zamknął drzwi na klucz.
c) Odpowiedź szedł (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż wyraża czynność niedokonaną i nie łączy
się właściwie z drugim zdaniem. Można powiedzieć: Wszedł do pokoju i od razu zamknął drzwi na klucz.
d) Odpowiedź idące (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż nie tworzy imiesłowowego rów-
noważnika zdania.

a) Odpowiedź trzebiły jest niepoprawna, gdyż trzebić znaczy: przerzedzać, wycinać poszczególne drzewa w lesie; tę-
pić, niszczyć; kastrować zwierzęta; usuwać wnętrzności; patroszyć.
b) Odpowiedź trzeźwiły jest niepoprawna, gdyż trzeźwić znaczy: przywracać do przytomności, czynić trzeźwym; cucić.
c) Odpowiedź trzeszczały jest poprawna, gdyż trzeszczeć znaczy: wydawać charakterystyczny odgłos, zwykle
na skutek pękania, rozrywania się czegoś, tarcia o siebie dwóch powierzchni; skrzypieć, chrzęścić.
d) Odpowiedź trzepotały jest niepoprawna, gdyż trzepotać znaczy: poruszać się szybko, wykonywać czymś szybkie
ruchy, często wydając charakterystyczny odgłos; potrząsać czymś rytmicznie.

a) Odpowiedź na krześle (przyimek na + Ms. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż usiąść na łączy się z miejscowni-
kiem.
b) Odpowiedź na krzesło (przyimek na + B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż usiąść na nie łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź w krześle (przyimek w + Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż usiąść nie łączy się z przyimkiem w dla
wyrażenia powierzchni, na której siadamy. Można powiedzieć: Usiadł (na ławce) w poczekalni/w parku/w klasie.
d) Odpowiedź w krzesło (przyimek w + B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik usiąść nie łączy się z przyimkiem
w dla wyrażenia powierzchni, na której siadamy. Można powiedzieć: Usiadł (na ławce) w poczekalni/w parku/w klasie.
113
a) im c) niż
b) mimo że d) nim
a) Odpowiedź im jest niepoprawna, gdyż spójnik im występuje zawsze w złożeniu im..., tym, które wprowadza
zdanie porównawcze (zdanie 2), które wskazuje zwiększanie się jednej cechy wraz ze wzrostem drugiej, np. Im dłużej ją
znam, tym bardziej ją lubię.
b) Odpowiedź mimo że jest niepoprawna, gdyż spójnik mimo że wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające, któ-
re wyraża okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których ma miejsce czynność zdania nad-
myślałem. Rzadziej używa się w tym samym znaczeniu spójnika aniżeli.
d) Odpowiedź nim jest poprawna, gdyż spójnik nim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
w czasie (= zanim).
a) Odpowiedź wyniosły jest poprawna, gdyż przymiotnik wyniosły znaczy: bardzo wysoki, wybujały, górują-
cy nad otoczeniem; dumny, zarozumiały, wynoszący się ponad innych, nieprzystępny.
b) Odpowiedź wzniosły jest niepoprawna, gdyż przymiotnik wzniosły znaczy: szlachetny, wspaniały, wielki, szczytny,
górny.
c) Odpowiedź doniosły jest niepoprawna, gdyż przymiotnik doniosły znaczy: mający wielkie znaczenie, ważny, istot-
ny, taki, z którego wiele wynika.
d) Odpowiedź podniosły jest niepoprawna, gdyż przymiotnik podniosły znaczy: pełen powagi, dostojeństwa; maje-
statyczny.

a) Odpowiedź napisali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wymaga spójni-
ka żeby/aby/by, np. Kazałem im, żeby napisali to wypracowanie na piątek.
b) Odpowiedź napiszą (czas przyszły, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przy-
szłości.
c) Odpowiedź napisać (bezokolicznik) jest poprawna, gdyż po czasowniku kazać (= wydawać rozkaz, pole-
cenie; żądać czegoś od kogoś; polecać, zarządzać, rozkazywać) następuje bezokolicznik lub żeby/aby/by + forma
osobowa/bezokolicznik, np. Kazałem im, żeby napisali to wypracowanie na piątek. Kazałem im, żeby napisać to
wypracowanie na piątek.
d) Odpowiedź napisaliby (tryb warunkowy, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie wyraża czynno-
ści rzeczywistej.

a) wart c) warte
b) warci d) warta
114
a) Odpowiedź wart (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem on.
Przymiotników wart, rad, kontent używa się tylko w mianowniku w funkcji orzecznika, np. Jestem bardzo rad lub
przez rodzaj, np. rad, rada, rade, i liczbę, np. radzi, rade.
b) Odpowiedź warci (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z podmiotem on.
c) Odpowiedź warte (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem on.
d) Odpowiedź warta (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie z podmiotem on. Słowo
warta może być także rzeczownikiem o znaczeniu: człowiek lub grupa ludzi pilnujących czegoś lub kogoś; strzeżenie kogoś
lub czegoś, wartowanie, np. pełnić wartę, stać na warcie.

a) Odpowiedź słuchać jest niepoprawna, gdyż słuchać znaczy: postrzegać, uświadamiać sobie to, co się słyszy; zwra-
cać uwagę na to, co się słyszy; być posłusznym komuś, czemuś.
b) Odpowiedź podsłuchać jest poprawna, gdyż czasownik podsłuchać znaczy: z ukrycia usłyszeć czyjeś słowa,
być świadkiem czyjejś rozmowy.
c) Odpowiedź obsłuchać jest niepoprawna, gdyż czasownik obsłuchać znaczy: zbadać przez przyłożenie słuchawki
lub ucha do ciała chorego stan niektórych narządów.
d) Odpowiedź dosłuchać jest niepoprawna, gdyż czasownik dosłuchać znaczy: wysłuchać do końca lub do pewnego
miejsca.

a) Odpowiedź poszliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się
z zaimkiem zwrotnym się.
b) Odpowiedź poszłoby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z zaim-
kiem zwrotnym się w formę o znaczeniu nieosobowym, która wyraża życzenie. Cząstka by po formie osobowej
czasownika jest pisana łącznie z nią, niezależnie od tego, czy czasownik ma znaczenie osobowe, czy nie (np. na-
leżałoby, dniałoby, czytałoby).
c) Odpowiedź poszli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z za-
imkiem zwrotnym się.
d) Odpowiedź szły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z za-
55. __________ , telefon do pana!

a) Odpowiedź Panu Kowalskiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje, gdy wypowiedź jest
adresowana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.
b) Odpowiedź Panie Kowalski (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adre-
sowana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.
115
c) Odpowiedź Panu Kowalskim (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
d) Odpowiedź Pana Kowalskiego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wy-
powiedź jest adresowana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.

a) Odpowiedź baby-sitter (wszystkie przypadki, lp. r. ż.; lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zapo-
życzenie to może być nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może być tylko drugi człon (r. m.).
b) Odpowiedź baby-sitterem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z przymiotnikiem
doświadczona i zaimkiem która. Zapożyczenie to jest nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może być tylko drugi człon
(r. m.).
c) Odpowiedź baby-sitterów (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z przymiotnikiem doświadczona i zaimkiem która. Zapożyczenie to jest nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może
być tylko drugi człon (r. m.).
d) Odpowiedź baby-sitterzy (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem,
wspólnie łączy się z narzędnikiem. Zapożyczenie to jest nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może być tylko drugi
człon (r. m.).

a) Odpowiedź ONZECIE (błędna pisownia, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców
pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
b) Odpowiedź ONZ-ecie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w tworzy z miejscownikiem wyrażenia
wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. W formie nieodmiennej skrótowca ONZ możliwy jest także rodzaj
żeński lub nijaki, np. ONZ wysłał (rzadziej: wysłała/wysłało) swoje wojska w rejon konfliktu. ONZ stanowi skróto-
wiec od Organizacja Narodów Zjednoczonych.
c) Odpowiedź Onzecie (błędna pisownia, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
d) Odpowiedź ONZecie (błędna pisownia, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pi-
sanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.

a) Odpowiedź w okrucieństwo (przyimek w + M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik epatować nie łączy się
z przyimkiem w + mianownik/biernik.
b) Odpowiedź z okrucieństwem (przyimek z + N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik epatować nie łączy się
z przyimkiem z + narzędnik.
116
c) Odpowiedź okrucieństwem (N. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik epatować (= wywoływać wielkie
wrażenie; zadziwiać, zdumiewać, szokować) łączy się z narzędnikiem (kto? epatuje kogo? czym?).
d) Odpowiedź okrucieństwa (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik epatować nie łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź góry jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź strony jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź wiatry jest poprawna, gdyż przepędzić/rozgonić/rozpędzić kogoś na cztery wiatry znaczy: roz-
pędzić, wypędzić, wygnać kogoś brutalnie.
d) Odpowiedź spusty jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.

a) Odpowiedź osiem (liczebnik główny, M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik dzieci nie
łączy się z liczebnikiem głównym.
b) Odpowiedź ośmiu (liczebnik główny, D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy)
jest niepoprawna, gdyż rzeczownik dzieci nie łączy się z liczebnikiem głównym.
c) Odpowiedź ośmioro (liczebnik zbiorowy, M./B.) jest poprawna, gdyż rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta,
niemowlęta liczymy za pomocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczowni-
d) Odpowiedź ośmiorgiem (liczebnik zbiorowy, N.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest forma mianow-
nika (podmiot).
117
1. – Jestem Janina Kowalska.
a) pani c) panie
b) panią d) pana
2. Ewa ma nową koleżankę. __________ nowa koleżanka jest z Polski.

a) Jego c) Jej
b) Ich d) Wy
3. Czy wy także __________ po francusku?

a) mówisz c) mówcie
b) mówicie d) mówią
4. – Jak leci?
– __________
a) Wzajemnie. c) Zdrowie!
b) Dziękuję, wszystko dobrze. d) Wszystkiego dobrego.
5. Moja córka od dawna interesuje się __________

a) teatrem współczesnym. c) teatrze współczesnym.
b) teatrowi współczesnemu. d) teatru współczesnego.
6. Czuję się __________ i jestem bardzo zmęczony.

a) źle c) zła
b) zły d) złe
7. Czy macie ochotę na __________ ?

a) czeskiego piwa c) niemiecka szynka
b) polski ser d) francuskim winem
8. Jego firma zajmowała dwa piętra najwyższego __________ w mieście.

a) biura c) biurowca
b) biurokraty d) biurka
9. Ona mówi dobrze po węgiersku, bo od dawna mieszka __________

a) na Węgrzech. c) w Węgrzech.
b) w Węgrach. d) w Węgierkach.
10. Teraz mieszkam w Krakowie, ale jestem z __________

a) Poznań. c) Poznaniu.
b) Poznania. d) Poznaniem.
11. Wieczorem poczytam książkę __________ pójdę do kina.

a) a c) jednak
b) albo d) więc
12. __________ bardzo zależy na dobrej opinii całego zespołu.

a) Nasz szef c) Naszym szefem
b) Naszego szefa d) Naszemu szefowi
13. __________ szukasz w moim pokoju?

a) Komu c) Czego
b) Kim d) Co
14. Obowiązuje mnie tajemnica __________ , dlatego nie mogę ci nic więcej powiedzieć.
a) służbowa c) wysłużona
b) służąca d) służalcza
118
15. Czekamy na __________ cały czas?

a) nie c) ją
b) je d) jej
16. Ona __________ mówi o swoim życiu prywatnym.
a) nikomu nic c) nikomu
b) nikomu nic nie d) nic
17. Przepraszam za spóźnienie, ale spotkałam __________ i musiałam z nim porozmawiać.
a) starego znajomego c) starym znajomym
b) starą znajomą d) starej znajomej
18. Czy __________ mi pan podać sól?
a) powinna c) wolno
b) umie d) może
19. Niech __________ się nie śmieją z tych błędów!
a) pan c) państwo
b) pani d) ona
20. Znowu __________ czas na bzdury! Weź się wreszcie do pracy!
a) trafisz c) tracisz
b) tropisz d) trapisz
21. Wczoraj byliśmy z dziećmi w __________ , a w przyszłym tygodniu idziemy do
wesołego miasteczka.
a) teatrze kukiełkowym c) teatr kukiełkowy
b) teatrem kukiełkowym d) teatru kukiełkowego
22. W Polsce __________ coraz więcej piwa.
a) pije c) pije sobie
b) pije się d) pić siebie
23. Przypomnij __________ o naszej wizycie w przyszłym tygodniu.
a) moi bracia c) moim braciom
b) moich braci d) moich braciach
24. Wczoraj cały wieczór __________ się do egzaminu z gramatyki.
a) nauczyła c) uczony
b) nauczyliście d) uczyliśmy
25. __________ przyjdziesz przed siódmą, to jeszcze zdążysz z nim porozmawiać.
a) Dlatego c) Gdyby
b) Jeśli d) Żeby
26. Jutro cały wieczór __________ wolny.
a) będziemy c) mając
b) będziemy mieć d) byliśmy
27. To jest ten profesor, __________ wykłady są takie ciekawe.
a) który c) którymi
b) które d) którego
28. Nie zaliczyłem __________ semestru, bo mam jeden zaległy egzamin.
a) drugi c) dwa
b) dwóch d) drugiego
29. __________ natychmiast do łazienki i umyj ręce.
a) Idź c) Jeździsz
b) Jedź d) Chodzisz
30. Oni __________ większy samochód, ponieważ mają czworo dzieci.
a) kupiłyby c) kupiony
b) kupiliby d) kupowany
119

a) piątego grudnia dwutysięcznego ósmego roku. c) piąty grudnia dwa tysiące ósmego roku.
b) piąty grudzień dwutysięczny ósmy rok. d) piąty grudzień dwa tysiące ósmy rok.
32. Żal jest __________ wyjechać na stałe z Krakowa.

a) ich c) mojej siostry
b) mi d) twojego brata
33. To jest __________ student w całej naszej grupie.

a) najzdolniejszy c) zdolniejszy
b) bardziej zdolny d) mniej zdolny
34. On poradzi sobie z __________ problemem.

a) każdym c) jakiegoś
b) czegoś d) czyjś
35. Gdybyśmy __________ od razu, zdążylibyśmy na ostatni autobus.

a) wyszli c) wyjdą
b) wyszły d) wychodzą
36. Zarzuciła płaszcz na __________ i szybko wyszła z domu.

a) ramienia c) ramieniu
b) ramiona d) ramionami
37. __________ książkę z półki i długo ją oglądała.

a) Weźmie c) Weź
b) Wziął d) Wzięła
38. Proszę dołączyć do podania __________ dyplomu i metryki urodzenia.

a) podpis c) napis
b) zapis d) odpis
39. Wśród największych Polaków należy wymienić __________

a) Kościuszko. c) Kościuszce.
b) Kościuszkę. d) Kościuszki.
40. Oglądaliśmy __________ na wystawę eksponaty.

a) przygotowane c) przygotowujące
b) przygotowany d) przygotowujący
41. Jego firma lepiej by działała, gdyby tylko poświęcał jej więcej czasu. Jaki pan, taki __________
a) sługa. c) koń.
b) chłop. d) kram.
42. Wysokość składki __________ na 10 zł miesięcznie.

a) muszą zostać ustalone c) są ustalane
b) została ustalona d) zostaną ustalone
43. Ryby często utykały w __________ naszej sieci.

a) okiem c) okach
b) oka d) oczach
44. Rozpoczęcie budowy nowego obiektu pozostaje __________ naszymi planami

inwestycyjnymi.
a) w porównaniu z c) bez względu na
b) odpowiednio do d) w związku z
45. Przyniosłem dokumenty, o __________ prosiłeś.

a) które c) którym
b) których d) którymi
120
46. __________ ze szkoły, wstąpiłem do babci.

a) Wracająca c) Wracający
b) Wracając d) Wracające
47. Zdarzało się, że ludzie __________ na jego naiwności i dobroduszności.

a) żerowali c) czarowali
b) żyrowali d) cerowali
48. Aktor zawsze strzegł __________ i rzadko udzielał wywiadów.

a) swoją prywatność c) prywatnością
b) swojej prywatności d) prywatność
49. Wycieczka udała się znakomicie, __________ byliśmy bardzo zmęczeni.

a) aniżeli c) mimo że
b) ledwie d) jak gdyby
50. Na jego twarzy rysował się __________ uśmiech.

a) kwasowy c) kwaskowy
b) kwaśny d) kwaszony
51. Powiedziałem jej, że __________ to ćwiczenie razem z tobą jutro po zajęciach.

a) ma zrobić c) zrobiła
b) zrobić d) miała zrobione
52. __________ jestem, że znowu cię widzę.

a) Rady c) Rade
b) Rad d) Radzi
53. Podczas remontu robotnicy __________ napis przy wejściu do budynku i teraz trzeba
będzie zrobić nowy.
a) odmalowali c) zamalowali
b) namalowali d) domalowali
54. Na pewno __________ piwo chętniej niż wino.

a) pity c) pito by
b) pita d) aby pito
55. __________ , czy ktoś pytał o mnie?

a) Pani Wandy c) Pani Wando
b) Panią Wandą d) Panią Wandę
56. Jeszcze nie dostaliśmy __________ od waszej firmy.

a) fax c) faksie
b) faks d) faksu
57. Nowy „Rocznik Statystyczny __________” jest bardzo dokładny.

a) GUSU c) GUS-ie
b) GUS-u d) GUSIE
58. Dywagowali __________ zakończenia tego sporu.

a) o różnych możliwościach c) różne możliwości
b) o różne możliwości d) różnych możliwości
59. Po twojej minie widać, że rozumiesz tylko __________

a) czwarte przez siódme. c) co drugie i trzecie.
b) piąte przez dziesiąte. d) co szóste i siódme.
60. Musisz dolać jeszcze __________ zimnej wody.

a) półtorej szklanki c) półtorej szklance
b) półtora szklanki d) półtora szklance
121

1. b 2. c 3. b 4. b 5. a 6. a 7. b 8. c 9. a 10. b 11. b 12. d 13. c 14. a
15. a 16. b 17. a 18. d 19. c 20. c 21. a 22. b 23. c 24. d 25. b 26. b
27. d 28. d 29. a 30. b 31. c 32. b 33. a 34. a 35. a 36. b 37. d 38. d 39. b
40. a 41. d 42. b 43. c 44. d 45. a 46. b 47. a 48. b 49. c 50. b 51. a 52. b
53. c 54. c 55. c 56. d 57. b 58. a 59. b 60. a

a) pani c) panie
b) panią d) pana
a) Odpowiedź pani (rzeczownik, M./D./C./Ms./W. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopeł-
nienie z czasownikiem poznać.
b) Odpowiedź panią (rzeczownik, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać (kto? pozna kogo? co?), z treści rozmowy wynika, iż chodzi o kobietę (Janina Kowalska).
c) Odpowiedź panie (rzeczownik, M./B./W. lm. r. niemęskoosobowy; W. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż z treści roz-
mowy wynika, iż chodzi o jedną kobietę (Janina Kowalska).
d) Odpowiedź pana (rzeczownik, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wprawdzie łączy się jako dopełnie-
nie z czasownikiem poznać (kogo? co?), ale z treści rozmowy wynika, że chodzi o kobietę.

a) Jego c) Jej
b) Ich d) Wy
a) Odpowiedź jego (lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy jego odnosi się do osoby posiadają-
cej rodzaju męskiego (np. student) lub nijakiego (np. dziecko). Osoba posiadająca wyrażona w pierwszym zdaniu jest
rodzaju żeńskiego (Ewa).
b) Odpowiedź ich (lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy ich od-
nosi się do wielu osób posiadających.
c) Odpowiedź jej (lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż zaimek dzierżawczy jej odnosi się do osoby posiadającej ro-
dzaju żeńskiego (Ewa).
d) Odpowiedź wy (M. lm.) jest niepoprawna, gdyż zaimek osobowy wy nie wyraża posiadania.

a) Odpowiedź mówisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp. od mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika nie łączy się właściwie z podmiotem wy.
122
b) Odpowiedź mówicie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od mówić, II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma
czasownika łączy się właściwie z podmiotem wy.
c) Odpowiedź mówcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm. od mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż tryb rozkazujący
nie ma formy pytającej.
d) Odpowiedź mówią (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
4. – Jak leci?
– __________
a) Odpowiedź Wzajemnie jest niepoprawna, gdyż mówimy tak w odpowiedzi na czyjeś życzenia, aby przekazać tej
osobie, że życzymy jej tego samego, np. Wesołych Świąt! – Dziękuję, wzajemnie.
b) Odpowiedź Dziękuję, wszystko dobrze jest poprawna, gdyż używamy tego zwrotu, kiedy chcemy powie-
dzieć, że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być. Może być odpowiedzią na nieformalne pyta-
nie: Jak leci? = Jak ci się układa? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
c) Odpowiedź Zdrowie! jest niepoprawna, gdyż tak mówimy, kiedy wznosimy toast i chcemy zachęcić kogoś do
wypicia z nami alkoholu. Używamy tego słowa z wyrazem wskazującym na osobę, za której zdrowie chcemy wypić, np.
Twoje zdrowie! Pana zdrowie! Zdrowie pani domu!
d) Odpowiedź Wszystkiego dobrego jest niepoprawna, gdyż używamy tego wyrażenia, życząc komuś pomyślności,
np. z okazji imienin.

a) Odpowiedź teatrem współczesnym (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż po czasowniku interesować się uży-
wamy narzędnika.
b) Odpowiedź teatrowi współczesnemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie
używamy celownika.
c) Odpowiedź teatrze współczesnym (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używa-
my miejscownika.
d) Odpowiedź teatru współczesnego (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używamy
dopełniacza.

a) źle c) zła
b) zły d) złe
a) Odpowiedź źle (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek występuje w tym zwrocie służącym do opi-
sania samopoczucia.
b) Odpowiedź zły (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie wy-
stępuje w tym zwrocie służącym do opisania samopoczucia.
c) Odpowiedź zła (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie występuje w tym zwrocie służą-
cym do opisania samopoczucia.
d) Odpowiedź złe (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
występuje w tym zwrocie służącym do opisania samopoczucia.
123

a) Odpowiedź czeskiego piwa (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż wyrażenie mieć ochotę na nie łączy się z dopełnia-
czem.
b) Odpowiedź polski ser (M./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wyrażenie mieć ochotę na łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź niemiecka szynka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wy).
d) Odpowiedź francuskim winem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż wyrażenie mieć ochotę na nie łączy się z na-
rzędnikiem.

a) Odpowiedź biura jest niepoprawna, gdyż biuro to: instytucja, w której wykonywana jest zorganizowana, zbiorowa
praca urzędników; lokal, w którym się ta instytucja mieści.
b) Odpowiedź biurokraty jest niepoprawna, gdyż biurokrata to: urzędnik kierujący się w wykonywaniu swych obo-
wiązków tylko literą przepisu.
c) Odpowiedź biurowca jest poprawna, gdyż biurowiec to: budynek, w którym znajdują się biura.
d) Odpowiedź biurka jest niepoprawna, gdyż biurko to: rodzaj stołu z szufladami lub szafkami.

a) Odpowiedź na Węgrzech (przyimek na + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
dla określenia miejsca (gdzie?) z nazwą kraju Węgry używamy przyimka na z miejscownikiem.
b) Odpowiedź w Węgrach (przyimek w + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż dla okre-
ślenia miejsca (gdzie?) nazwa kraju Węgry nie łączy się w miejscowniku z przyimkiem w. Jeżeli Węgry oznaczają nazwę
miejscowości/wioski mówimy: Mieszkam w Węgrach.
c) Odpowiedź w Węgrzech (przyimek w + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż dla
określenia miejsca (gdzie?) nazwa kraju Węgry nie łączy się w miejscowniku z przyimkiem w.
d) Odpowiedź w Węgierkach (przyimek w + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż Wę-
gierki nie są nazwą kraju.

a) Odpowiedź Poznań (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku z nie
używamy mianownika/biernika.
b) Odpowiedź Poznania (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku
z używamy dopełniacza.
c) Odpowiedź Poznaniu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku z nie
używamy miejscownika.
d) Odpowiedź Poznaniem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku
z nie używamy narzędnika.
124

a) a c) jednak
b) albo d) więc
a) Odpowiedź a jest niepoprawna, gdyż spójnik a wyraża przeciwstawienie treści zdań, np. Anna pracuje w kuchni,
a Tomek podlewa ogródek.
b) Odpowiedź albo jest poprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań (fakt, że wieczorem poczytam książkę, jest wymienny lub wyklucza się z faktem, że pójdę do kina). Poprze-
dza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy w domu.
c) Odpowiedź jednak jest niepoprawna, gdyż spójnik jednak wyraża przeciwstawienie treści zdań, np. Był bardzo

a) Odpowiedź nasz szef (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zależeć łączy się z mianownikiem tylko
w znaczeniu: być uzależnionym od czegoś, kogoś, wyznaczonym przez coś, uwarunkowanym czymś, być skutkiem czegoś
(coś/ktoś zależy od czegoś/kogoś), np. Moja decyzja zależy od opinii mojej żony.
b) Odpowiedź naszego szefa (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zależeć nie łączy się z dopełniaczem/
biernikiem.
c) Odpowiedź naszym szefem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zależeć nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź naszemu szefowi (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik zależeć łączy się z celownikiem
w znaczeniu: ktoś jest komuś potrzebny, coś jest dla kogoś ważne, istotne (komu? zależy na czym/na kim?).

a) Komu c) Czego
b) Kim d) Co
a) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z narzędnikiem.
Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. szukać w pokoju).
c) Odpowiedź czego (zaimek pytający, D.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać łączy się z dopełniaczem.
Słowa czego używamy też potocznie, aby zapytać o przyczynę czegoś, np. Czego się tak gapisz?
d) Odpowiedź co (zaimek pytający, M./B.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty) i czasownik szukać nie
łączy się z biernikiem.
a) Odpowiedź służbowa jest poprawna, gdyż służbowy to: dotyczący pracy w urzędzie, instytucji, wojsku itp.;
taki, jaki jest wymagany lub odpowiedni w tej pracy; urzędowy, oficjalny.
b) Odpowiedź służąca jest niepoprawna, gdyż służący jako przymiotnik to: używany, wykorzystywany do czegoś;
jako rzeczownik: ten, kto służy u kogoś, zajmuje się czyimś domem, gospodarstwem, otrzymując za to wynagrodzenie.
c) Odpowiedź wysłużona jest niepoprawna, gdyż wysłużony to: zniszczony, podniszczony przez długie używanie.
d) Odpowiedź służalcza jest niepoprawna, gdyż służalczy to: uniżony, płaszczący się, pokorny.
125

a) nie c) ją
b) je d) jej
a) Odpowiedź nie (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czekać na
wymaga biernika. Forma nie występuje tylko po przyimkach.
b) Odpowiedź je (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie występuje po
przyimkach.
c) Odpowiedź ją (zaimek osobowy, B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje po przyimkach.
d) Odpowiedź jej (zaimek osobowy, D./C. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje po przyimkach.
Użycie po przyimkach jest możliwe tylko w funkcji zaimka dzierżawczego, np. Rozmawiam z jej nauczycielem.

a) Odpowiedź nikomu nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź nikomu nic nie jest poprawna, gdyż w zdaniu występuje partykuła przecząca nie. W zdaniu za-
przeczonym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej. Moż-
na również powiedzieć: Ona nikomu nie mówi niczego o swoim życiu prywatnym. Przy czasownikach o znaczeniu
negatywnym forma niczego jest jedyną poprawną np. Niczego nie zabrakło, przy zaprzeczonych czasownikach
o rządzie biernikowym – rzadszą, np. Nic nie robię, rzadziej: Nie robię niczego, a przy zaprzeczonych czasowni-
kach o rządzie dopełniaczowym – oboczną z formą nic, np. Niczego po południu nie słucham. Po południu nic nie
słucham.
c) Odpowiedź nikomu jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.

a) Odpowiedź starego znajomego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik spotkać łączy się z dopeł-
nieniem w bierniku (kto? spotka kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają
b) Odpowiedź starą znajomą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju
męskiego (nim).
c) Odpowiedź starym znajomym (N./Ms. lp. r. m.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż czasownik spotkać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku/miejscowniku/celowniku.
d) Odpowiedź starej znajomej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik spotkać nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu/celowniku/miejscowniku. Z treści zdania wynika również, że chodzi o osobę rodzaju męskiego
(nim).

a) powinna c) wolno
b) umie d) może
a) Odpowiedź powinna (3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża obowiązek, konieczność, przypusz-
czenie.
126
b) Odpowiedź umie (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż umieć znaczy: mieć jakąś
wiedzę, znajomość czegoś, być biegłym w czymś, znać coś, potrafić.
c) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu występuje podmiot (pan). Wolno znaczy:

a) pan c) państwo
b) pani d) ona
a) Odpowiedź pan (lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem (śmieją się).
b) Odpowiedź pani (lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem (śmieją się).
c) Odpowiedź państwo (lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z czasow-
nikiem (śmieją się), tworząc z partykułą niech tryb rozkazujący. Państwo jest tutaj zwrotem grzecznościowym
względem grupy, w której są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Słowo to może także znaczyć: zorganizowana
politycznie społeczność zamieszkująca określone terytorium, mająca swój rząd i swoje prawa (= kraj). Wówczas
jest rodzaju nijakiego (to państwo).
d) Odpowiedź ona (lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem (śmieją się).

a) Odpowiedź trafisz jest niepoprawna, gdyż trafić to: dosięgnąć celu, nie chybić (o kimś, kto strzela, rzuca czymś, także
o pocisku); znaleźć drogę dokądś, dojść gdzieś, nie błądząc.
b) Odpowiedź tropisz jest niepoprawna, gdyż tropić to: szukać zwierzyny, idąc jej tropem; śledzić; śledzić, poszukiwać
kogoś, zwykle w celu schwytania, ukarania, rozprawienia się z nim; ścigać.
c) Odpowiedź tracisz jest poprawna, gdyż tracić to: nie wykorzystywać czegoś należycie, marnować.
d) Odpowiedź trapisz jest niepoprawna, gdyż trapić to: dawać się we znaki; niepokoić, martwić, nękać, gnębić.

a) Odpowiedź teatrze kukiełkowym (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscowni-
kiem w wyrażeniach określających miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi
tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. W tym jeziorze jest dużo ryb. Zgubiliśmy się w lesie. Pokaz odbył się
w sali konferencyjnej.
b) Odpowiedź teatrem kukiełkowym (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź teatr kukiełkowy (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem tworzy: wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. wyjechać w góry, wejść
w krzaki; wyrażenia określające czas, np. w święta, w ferie, w Boże Narodzenie, w sobotę, w dzień, w południe; wyrażenia
określające sposób wykonania czegoś, a także wskazujące cechę, formę czegoś, np. ustawić krzesła w półkole, spodnie
w kratę, sukienka w kwiatki, krawat w pasy.
d) Odpowiedź teatru kukiełkowego (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.
127

a) Odpowiedź pije (czas teraźniejszy, 3 os. lp., I koniugacja czasownika pić) jest niepoprawna, gdyż brak jest w zda-
niu podmiotu. Czasownik w trzeciej osobie czasu teraźniejszego wymaga wskazania podmiotu, jeśli nie wynika on
z kontekstu. Można powiedzieć: On pije coraz więcej piwa.
b) Odpowiedź pije się jest poprawna, gdyż pije się znaczy: ludzie piją.
c) Odpowiedź pije sobie (czas teraźniejszy, 3 os. lp., I koniugacja czasownika pić + C./Ms. zaimka się) jest niepopraw-
na, gdyż brak jest w zdaniu podmiotu. Czasownik w trzeciej osobie czasu teraźniejszego wymaga wskazania podmiotu,
jeśli nie wynika on z kontekstu. Sobie występuje po czasownikach oznaczających zaspokojenie jakichś potrzeb (posłu-
chać sobie dobrej muzyki, pobiegać sobie przed śniadaniem). Można więc powiedzieć: On pije sobie dobre piwo.
d) Odpowiedź pić siebie (bezokolicznik + D. zaimka się) jest niepoprawna, gdyż brak jest w zdaniu podmiotu. Pić nie
łączy się również z dopełnieniem w dopełniaczu.

a) Odpowiedź moi bracia (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty).
b) Odpowiedź moich braci (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć nie łączy się
z biernikiem, jeżeli ma dopełnienie w miejscowniku (kto? co? przypomni komu? co? kogo? / o kim? o czym?).
c) Odpowiedź moim braciom (C. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przypomnieć łączy się
z dopełnieniem w celowniku (kto? co? przypomni komu? co? kogo? / o kim? o czym?).
d) Odpowiedź moich braciach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż miejscownik musi być w zdaniu
zawsze poprzedzony przyimkiem. Można powiedzieć: Przypomnij mi o moich braciach.

a) Odpowiedź nauczyła (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik wczoraj cały
wieczór wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi.
b) Odpowiedź nauczyliście (czas przeszły, forma dokonana, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
okolicznik wczoraj cały wieczór wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi.
c) Odpowiedź uczony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może stanowić w zda-
niu orzeczenia. W użyciu przymiotnikowym uczony znaczy: mający wiedzę; mądry, wykształcony, np. uczony człowiek;
wynikający z wiedzy, poparty wiedzą, nacechowany wiedzą; naukowy, np. uczona rozprawa. W użyciu rzeczownikowym
uczony znaczy: naukowiec.
d) Odpowiedź uczyliśmy (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna,
gdyż okolicznik wczoraj cały wieczór wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i łączy się z czasownikami nie-
dokonanymi.

a) Dlatego c) Gdyby
b) Jeśli d) Żeby
a) Odpowiedź dlatego jest niepoprawna, gdyż spójnik dlatego łączy zdania współrzędne wynikowe, np. Nie lubię
głośnej muzyki, dlatego nie chodzę na koncerty rockowe.
128
b) Odpowiedź jeśli jest poprawna, gdyż spójnik jeśli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe realne (wa-
runek możliwy do spełnienia) i wymaga trybu oznajmującego w obu zdaniach.
c) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe nierealne
lub mało prawdopodobne do spełnienia i wymaga trybu przypuszczającego w zdaniu głównym, np. Gdyby pogoda
była ładna, poszlibyśmy na spacer.

a) Odpowiedź będziemy (czas przyszły prosty, 1. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z wyrazem
wolny. Można powiedzieć: Jutro cały wieczór będziemy wolni/wolne lub Jutro cały wieczór będzie wolny.
b) Odpowiedź będziemy mieć (czas przyszły złożony, 1. os. lm.) jest poprawna, gdyż wyraża czynność przy-
szłą i łączy się właściwie z dopełnieniem (cały wieczór wolny).
c) Odpowiedź mając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż orzeczenie zdania pojedyncze-
go musi mieć formę osobową. Można powiedzieć: Mając cały wieczór wolny, poszliśmy do kina.
d) Odpowiedź byliśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż odnosi się do przeszłości.

a) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie łączy się z orze-
czeniem (są) i zdanie ma już podmiot (wykłady).
b) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie wyraża
posiadania.
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie wyraża
posiadania.
siadanie.

a) drugi c) dwa
a) Odpowiedź drugi (M. lp. r. niemęskożywotny i męskożywotny; B. r. niemęskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie łączy się z rzeczownikiem semestru (D. lp. r. m.).
b) Odpowiedź dwóch (M./B. r. męskoosobowy; D./Ms. wszystkie rodzaje) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się z rzeczownikiem semestru (D. lp. r. m.). Można powiedzieć: Nie zaliczyłem dwóch semestrów, bo mam jeden zaległy
egzamin.
c) Odpowiedź dwa (M./B. r. niemęskoosobowy i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczowni-
kiem semestru (D. lp. r. m.).
d) Odpowiedź drugiego (D. lp. r. m./r. n.; B. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z rze-
czownikiem semestru (D. lp. r. m.). Negacja biernika powoduje jego zamianę na dopełniacz, por. Zaliczyłem drugi
semestr. Nie zaliczyłem drugiego semestru.
129

a) Odpowiedź idź jest poprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się,
stawiając kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie).
b) Odpowiedź jedź jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
środków lokomocji lub odpowiedniego sprzętu sportowego; odbywać podróż, udawać się w jakimś kierunku, np. jechać po-
ciągiem, tramwajem, samochodem, windą; jechać na łyżwach; jechać na urlop, na wycieczkę.
c) Odpowiedź jeździsz jest niepoprawna, gdyż czasownik jeździć znaczy: przebywać odległość jakimkolwiek środ-
kiem lokomocji; prowadzić pojazd; podróżować, wędrować; udawać się dokądś, w jakimś celu, np. jeździć konno, na rowerze,
samochodem; jeździć po świecie; umieć posługiwać się jakimś środkiem lokomocji, np. On doskonale jeździł na rowerze.
Jeździć wyraża zawsze czynność zwyczajową, powtarzającą się, potencjalną. W zdaniu wymagana jest forma trybu roz-
kazującego (2. os. lp.), a jeździsz to forma czasu teraźniejszego trybu orzekającego (2. os. lp.).
d) Odpowiedź chodzisz jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, stawia-
jąc kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas. W zda-
niu wymagana jest forma trybu rozkazującego (2. os. lp.), a chodzisz to forma trybu orzekającego (2. os. lp.).

a) Odpowiedź kupiłyby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika nie łączy się z podmiotem (oni).
b) Odpowiedź kupiliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma
czasownika łączy się z podmiotem (oni). Zdanie wyraża przypuszczenie/hipotezę.
c) Odpowiedź kupiony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji
orzeczenia w zdaniu.
d) Odpowiedź kupowany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funk-
cji orzeczenia w zdaniu.

a) piątego grudnia dwutysięcznego ósmego roku.
b) piąty grudzień dwutysięczny ósmy rok.
c) piąty grudnia dwa tysiące ósmego roku.
d) piąty grudzień dwa tysiące ósmy rok.
a) Odpowiedź piątego grudnia dwutysięcznego ósmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące
b) Odpowiedź piąty grudzień dwutysięczny ósmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
który wskazuje na dopełniacz (piąty dzień grudnia).
c) Odpowiedź piąty grudnia dwa tysiące ósmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
130
d) Odpowiedź piąty grudzień dwa tysiące ósmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca

a) Odpowiedź ich (D./B. lm. r. męskoosobowy; D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bez-
podmiotowych, oznaczających stany, dla wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza/biernika.
b) Odpowiedź mi (C. lp.) jest poprawna, gdyż w zdaniach bez podmiotu, oznaczających stany, celownik wy-
raża nosiciela stanu.
c) Odpowiedź mojej siostry (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających stany,
dla wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza.
d) Odpowiedź twojego brata (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających
stany, dla wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza/biernika.

a) Odpowiedź najzdolniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest poprawna, gdyż przymiotnik
w stopniu najwyższym wyraża największe natężenie cechy i łączy się właściwie z określeniem w całej naszej
grupie.
b) Odpowiedź bardziej zdolny (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik w stopniu
wyższym wyraża tylko większe natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całej naszej grupie.
c) Odpowiedź zdolniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik w stopniu
d) Odpowiedź mniej zdolny (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik w stopniu
wyższym wyraża tylko mniejsze natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całej naszej grupie.

a) Odpowiedź każdym (zaimek, N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż poradzić sobie z łączy się z narzęd-
nikiem.
b) Odpowiedź czegoś (D. lp.) jest niepoprawna, gdyż poradzić sobie z nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź jakiegoś (D. lp. r. m.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż poradzić sobie z nie łączy się
z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź czyjś (M. lp. r. m.; B. lp. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (on), a po-
radzić sobie z nie łączy się z biernikiem.

a) wyszli c) wyjdą
131
a) Odpowiedź wyszli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy okres
warunkowy hipotetyczny (możliwy) lub nierealny (odnoszący się do przeszłości).
b) Odpowiedź wyszły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-
nika, że chodzi o rodzaj męskoosobowy (zdążylibyśmy).
c) Odpowiedź wyjdą (czas przyszły prosty, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z końcówką trybu przypuszczającego (-byśmy).
d) Odpowiedź wychodzą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie

a) Odpowiedź ramienia (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź ramiona (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z bier-
nikiem w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. na zachód, na balkon, na
strych. Czasownik zarzucić znaczy: uniósłszy umieścić, położyć coś na coś.
c) Odpowiedź ramieniu (C./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z celownikiem. Z miejscow-
nikiem tworzy tylko wyrażenia określające miejsce, np. na zachodzie, na balkonie, na strychu, na ramieniu.
d) Odpowiedź ramionami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzęd-
nikiem.

a) Weźmie c) Weź
a) Odpowiedź weźmie (czas przyszły prosty, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
wziąć nie odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź wziął (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika wziąć nie łączy się
z podmiotem drugiego zdania (ona).
c) Odpowiedź weź (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika wziąć nie odnosi się do
przeszłości.
d) Odpowiedź wzięła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wziąć odnosi się
do przeszłości i łączy się z podmiotem drugiego zdania (ona). Czasownik wziąć znaczy: ująć, chwycić.

a) podpis c) napis
b) zapis d) odpis
a) Odpowiedź podpis jest niepoprawna, gdyż podpis znaczy: nazwisko (imię) napisane własnoręcznie; napis umiesz-
czony pod rysunkiem, wykresem itp. objaśniający jego treść.
b) Odpowiedź zapis jest niepoprawna, gdyż zapis znaczy: zapisanie, zanotowanie czegoś; także: to, co zostało zapi-
sane, zanotowane; zwykle w lm.: wciąganie kogoś na listę uczestników czegoś; przeznaczenie w testamencie określonego
świadczenia majątkowego dla osoby nie będącej spadkobiercą.
c) Odpowiedź napis jest niepoprawna, gdyż napis znaczy: to, co jest napisane na czymś; zwykle krótka, zwięzła for-
muła informująca o czymś.
d) Odpowiedź odpis jest poprawna, gdyż odpis znaczy: tekst odpisany, kopia oryginału; w księgowości: prze-
niesienie sumy z jednego konta na inne; odliczenie.
132

a) Odpowiedź Kościuszko (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż konstrukcja należy + bezokolicznik nie wymaga pod-
miotu (zdanie bezpodmiotowe).
b) Odpowiedź Kościuszkę (B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik wymienić łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? wymieni kogo? co?). Nazwiska męskie zakończone na -o (Kościuszko, Matejko, Moniuszko, Pa-
stuszko) mają odmianę żeńską w lp.
c) Odpowiedź Kościuszce (C./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wymienić nie łączy się z dopełnieniem
w celowniku/miejscowniku. Miejscownika można użyć jako okolicznika, np. wymienić pieniądze w banku, wymienić
ukłony na korytarzu.
d) Odpowiedź Kościuszki (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wymienić nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu.

a) Odpowiedź przygotowane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z dopełnieniem eksponaty (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź przygotowany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z dopełnieniem eksponaty (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź przygotowujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepopraw-
na, gdyż przygotowujący znaczy: przyrządzający, organizujący coś w określonym celu, tak aby było gotowe na czas, aby się
nadawało do czegoś i nie może stanowić określenia rzeczownika eksponaty.
d) Odpowiedź przygotowujący (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z rzeczownikiem eksponaty (M./B. lm. r. niemęskoosobowy). Przygotowujący znaczy: przyrządzający,
organizujący coś w określonym celu, tak aby było gotowe na czas, aby się nadawało do czegoś i nie może stanowić określe-
nia rzeczownika eksponaty.
41. Jego firma lepiej by działała, gdyby tylko poświęcał jej więcej czasu. Jaki pan, taki __________
a) sługa. c) koń.
b) chłop. d) kram.
a) Odpowiedź sługa jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź chłop jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź koń jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź kram jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
stan czegoś, sposób działania czegoś zależy od charakteru lub dbałości właściciela.

a) Odpowiedź muszą zostać ustalone (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lm. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem wysokość składki (M. lp. r. ż.).
133
b) Odpowiedź została ustalona (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna,
gdyż podmiot wysokość składki (M. lp. r. ż.) jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu i łączy się właściwie
z orzeczeniem.
c) Odpowiedź są ustalane (czas teraźniejszy, strona bierna, forma niedokonana, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem wysokość składki (M. lp. r. ż.).
d) Odpowiedź zostaną ustalone (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem wysokość składki (M. lp. r. ż.).

a) okiem c) okach
b) oka d) oczach
a) Odpowiedź okiem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
b) Odpowiedź oka (D. lp. r. n. w znaczeniu: narząd wzroku; M./B. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształ-
tem przypomina gałkę oczną, np. pętla w sieci, kropla tłuszczu itp.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu chodzi o znaczenie
pętla w sieci i przyimek w nie łączy się nigdy z mianownikiem, a z biernikiem nie łączy się w wyrażeniach określających
miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik.
c) Odpowiedź okach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształtem przypomina gałkę oczną,
np. pętla w sieci, kropla tłuszczu itp.) jest poprawna, gdyż w zdaniu chodzi o znaczenie pętla w sieci i przyimek
w tworzy z miejscownikiem wyrażenia określające miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza we-
wnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik.
d) Odpowiedź oczach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: narząd wzroku) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu
chodzi o znaczenie pętla w sieci.
44. Rozpoczęcie budowy nowego obiektu pozostaje __________ naszymi planami inwestycyjnymi.
a) Odpowiedź w porównaniu z jest niepoprawna, gdyż w porównaniu z (+ narzędnik) znaczy: porównując, zestawia-
jąc z czymś, np. Nasze wyniki są dużo lepsze w porównaniu z osiągnięciami konkurencji.
b) Odpowiedź odpowiednio do jest niepoprawna, gdyż odpowiednio do (+ dopełniacz) nie łączy się z narzędnikiem,
np. Było mi zimno, gdyż nie ubrałem się odpowiednio do pogody. Odpowiednio do znaczy: stosownie, właściwie, zgodnie z.
c) Odpowiedź bez względu na jest niepoprawna, gdyż bez względu na (+ biernik) nie łączy się z narzędnikiem, np.
Pójdziemy do kina bez względu na pogodę. Bez względu na znaczy: niezależnie od tego, czy się coś stanie, czy nie, czy coś
istnieje, czy nie.
d) Odpowiedź w związku z jest poprawna, gdyż w związku z (+ narzędnik) znaczy: w powiązaniu z, także:
z powodu czegoś, na skutek czegoś.

a) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż prosić o łączy się
z biernikiem. Występuje też zgodność w liczbie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem dokumenty (lm.
b) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest niepopraw-
na, gdyż prosić o nie łączy się z dopełniaczem/miejscownikiem.
134
c) Odpowiedź którym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
prosić o nie łączy się z narzędnikiem/miejscownikiem/celownikiem.
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż prosić o nie łączy się
z narzędnikiem.

a) Odpowiedź wracająca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
b) Odpowiedź wracając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
noczesną w stosunku do czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy wracałem
ze szkoły).
c) Odpowiedź wracający (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
d) Odpowiedź wracające (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-

a) Odpowiedź żerowali jest poprawna, gdyż żerować znaczy: (o dzikich zwierzętach) szukać żeru (żer = poży-
wienie zwierzęcia, zwłaszcza to, które ono samo zdobywa); (o ludziach) wykorzystywać kogoś lub sytuację, w jakiej
ktoś się znalazł.
b) Odpowiedź żyrowali jest niepoprawna, gdyż czasownik żyrować znaczy: poręczać spłatę sumy wekslowej.
c) Odpowiedź czarowali jest niepoprawna, gdyż czasownik czarować znaczy: czynić czary, odprawiać prakty-
ki magiczne; zaklinać, zachwycać, wabić, urzekać; olśniewać, wzbudzać podziw; pot. iron. wprowadzać w błąd, zwodzić,
oszukiwać.
d) Odpowiedź cerowali jest niepoprawna, gdyż czasownik cerować znaczy: naprawiać dziury w tkaninie, pokrywając
je cerami (= ściegami wypełniającymi rozdarcie).

a) Odpowiedź swoją prywatność (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik strzec nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź swojej prywatności (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik strzec (mieć pod strażą,
dozorować, pilnować) łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu (kto? strzeże kogo? czego?).
c) Odpowiedź prywatnością (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik strzec nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź prywatność (M./B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (aktor), a czasownik strzec
nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
135

a) Odpowiedź aniżeli jest niepoprawna, gdyż spójnik aniżeli wprowadza zdanie określające podstawę porównania
dla cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia (= niż), np. Była piękniej-
sza, aniżeli myślałem. W tym znaczeniu częściej używa się spójnika niż.
c) Odpowiedź mimo że jest poprawna, gdyż spójnik mimo że wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające,
które wyraża okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których ma miejsce czynność
zdania nadrzędnego (= chociaż).
d) Odpowiedź jak gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik jak gdyby wprowadza zdanie podrzędne porównawcze,
np. Wyglądał, jak gdyby był chory.

a) Odpowiedź kwasowy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kwasowy znaczy: mający właściwości kwasu.
b) Odpowiedź kwaśny jest poprawna, gdyż przymiotnik kwaśny znaczy: mający cierpki smak, taki jak smak
cytryny, octu, niedojrzałych jabłek itp.; pot. będący w złym humorze, niezadowolony, posępny, ponury; chem. ma-
jący chemiczne właściwości kwasu.
c) Odpowiedź kwaskowy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kwaskowy znaczy: nieco kwaśny, mający kwaśny smak.
d) Odpowiedź kwaszony jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kwaszony znaczy: (o owocach i warzywach) konserwo-
wany przez proces fermentacji, kiszony.

a) Odpowiedź ma zrobić jest poprawna, gdyż mieć + bezokolicznik znaczy: być obowiązanym, zmuszonym do
wykonania czegoś, zamierzać coś zrobić i łączy się właściwie z dopełnieniem jej.
b) Odpowiedź zrobić (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest forma osobowa czasownika.
c) Odpowiedź zrobiła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
d) Odpowiedź miała zrobione (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż. + imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna,
gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.

a) Rady c) Rade
b) Rad d) Radzi
a) Odpowiedź rady (rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z podmiotem ja. Rada znaczy: to, co się doradza; porada; zespół ludzi wybranych przez pewną grupę społeczną lub
powołanych przez władzę; instytucja doradcza lub decydująca w pewnych sprawach.
b) Odpowiedź rad (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem ja.
Przymiotników rad, wart, kontent używa się tylko w mianowniku w funkcji orzecznika, np. Jestem bardzo rad
136
lub rozwiniętej przydawki stawianej po rzeczowniku, np. człowiek bardzo rad z naszej pomocy. Odmieniają się
one przez rodzaj, np. rad, rada, rade, i liczbę, np. radzi, rade.
c) Odpowiedź rade (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem ja.
d) Odpowiedź radzi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z podmiotem ja.
a) Odpowiedź odmalowali jest niepoprawna, gdyż czasownik odmalować znaczy: pomalować na nowo rzecz znisz-
czoną, wytartą; przedstawić kogoś (coś) w słowach, w dźwiękach; opisać, wyrazić.
b) Odpowiedź namalowali jest niepoprawna, gdyż czasownik namalować znaczy: przedstawić coś na papierze, płót-
nie, drewnie itp. za pomocą rysunku i farby; opowiedzieć o czymś lub o kimś żywo, plastycznie, barwnie.
c) Odpowiedź zamalowali jest poprawna, gdyż czasownik zamalować znaczy: pokryć, zamazać, zasmarować
coś farbą.
d) Odpowiedź domalowali jest niepoprawna, gdyż czasownik domalować znaczy: namalować brakujący lub dodat-
kowy element.

a) pity c) pito by
b) pita d) aby pito
a) Odpowiedź pity (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipotezy/
przypuszczenia.
b) Odpowiedź pita (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipotezy/
przypuszczenia.
c) Odpowiedź pito by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża hipo-
tezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź aby pito (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipote-
zy/przypuszczenia.

a) Odpowiedź Pani Wandy (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz nie występuje, gdy wypowiedź jest adre-
b) Odpowiedź Panią Wandą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest
c) Odpowiedź Pani Wando (W. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
d) Odpowiedź Panią Wandę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest adre-
137

a) fax c) faksie
b) faks d) faksu
a) Odpowiedź fax (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełnienie w bierniku wymagane przez czasownik dostać
(kto? dostaje kogo? co?) zamienia się w zdaniach przeczących na dopełniacz. Zapożyczenie to w mianowniku i bierniku
ma dwie formy fax/faks, w pozostałych przypadkach występuje pisownia polska.
b) Odpowiedź faks (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełnienie w bierniku wymagane przez czasownik
dostać (kto? dostaje kogo? co?) zamienia się w zdaniach przeczących na dopełniacz. Zapożyczenie to w mianowniku
i bierniku ma dwie formy fax/faks, w pozostałych przypadkach występuje pisownia polska.
c) Odpowiedź faksie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik wymaga zawsze użycia przyimka.
d) Odpowiedź faksu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dopełnienie w bierniku wymagane przez czasownik
dostać (kto? dostaje kogo? co?) zamienia się w zdaniach przeczących na dopełniacz. Zapożyczenie to w mianow-
niku i bierniku ma dwie formy fax/faks, w pozostałych przypadkach występuje pisownia polska.

a) GUSU c) GUS-ie
b) GUS-u d) GUSIE
a) Odpowiedź GUSU (błędny zapis, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
b) Odpowiedź GUS-u (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem rocznik statystyczny (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami
oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany
wielkim literami, nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców
wymawianych litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest
typowa dla języka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. GUS stanowi skrótowiec od Główny
Urząd Statystyczny.
c) Odpowiedź GUS-ie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem rocznik statystyczny (kogo? czego?).
d) Odpowiedź GUSIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprze-
dzającym rzeczownikiem rocznik statystyczny (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi litera-
mi oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.

a) Odpowiedź o różnych możliwościach (przyimek o + miejscownik) jest poprawna, gdyż czasownik dywago-
wać (= mówić lub pisać rozwlekle lub nie na temat) łączy się z przyimkiem o + miejscownik (kto? dywaguje o kim?
o czym?). Można też powiedzieć: dywagować nad czymś/na temat czegoś, np. Dywagowali nad różnymi możliwo-
ściami zakończenia tego sporu. / Dywagowali na temat różnych możliwości zakończenia tego sporu.
b) Odpowiedź o różne możliwości (przyimek o + biernik) jest niepoprawna, gdyż czasownik dywagować nie łączy się
z przyimkiem o + biernik.
c) Odpowiedź różne możliwości (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(oni), a czasownik dywagować nie łączy się z biernikiem.
d) Odpowiedź różnych możliwości (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik dywagować nie
138

a) Odpowiedź czwarte przez siódme jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie tworzy związku frazeologicznego
z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź piąte przez dziesiąte jest poprawna, gdyż rozumieć/mówić/słuchać itp. piąte przez dziesiąte
znaczy: rozumieć/mówić/słuchać itp. niedokładnie, pobieżnie.
c) Odpowiedź co drugie i trzecie jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie tworzy związku frazeologicznego z poda-
nym zwrotem.
d) Odpowiedź co szóste i siódme jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie tworzy związku frazeologicznego z po-
danym zwrotem.

a) Odpowiedź półtorej szklanki (liczebnik ułamkowy, r. ż. + rzeczownik, D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż forma
półtorej (= jedna i pół) łączy się zawsze z rzeczownikiem rodzaju żeńskiego w dopełniaczu. Orzeczenie wystę-
puje w lp. r. n., np. Półtorej godziny minęło bardzo szybko. Jeżeli przed liczebnikiem półtora/półtorej występują
przyimki, nie wpływają one na formę określenia, np. kontrakt na półtora roku, po półtorej godziny. Wyjątkiem
jest połączenie przed półtora rokiem, zachowujące rząd przyimkowy.
b) Odpowiedź półtora szklanki (liczebnik ułamkowy, r. m./r. n. + rzeczownik, D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż brak
zgodności między liczebnikiem i rzeczownikiem w rodzaju.
c) Odpowiedź półtorej szklance (liczebnik ułamkowy, r. ż. + rzeczownik, C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż liczeb-
nik półtora/półtorej wymaga rzeczownika w dopełniaczu.
d) Odpowiedź półtora szklance (liczebnik ułamkowy, r. m./r. n. + rzeczownik, C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż
brak zgodności między liczebnikiem i rzeczownikiem w rodzaju. Liczebnik półtora/półtorej wymaga rzeczownika w do-
pełniaczu.
139
1. – Dzień dobry. Czy jest pan Maciej Szarocki?
– Dzień dobry, to ja __________ Maciej Szarocki.
a) mam na imię c) nazywam się
b) mam na nazwisko d) nazywam
2. __________ to jest twój nowy nauczyciel?
a) Czy c) Jak
b) Czyj d) Jakie
3. Czy wasi studenci __________ , jak nazywa się polski prezydent?
a) wiedzie c) wiecie
b) wiedzą d) widzicie
4. – Co słychać, pani profesor?
– __________
a) Wszystko w porządku. c) Wszystkiego dobrego.
b) Dobra. d) Pycha!
5. Nie pisz __________ . On jest już całkiem zepsuty.
a) tego starego długopisu c) tym starym długopisem
b) ten stary długopis d) tym starym długopisie
6. Kiedy jest brzydka pogoda, moja mama zawsze czuje się __________
a) okropna. c) okropne.
b) okropnie. d) okropny.
7. Czekam na __________ od rana, ale jeszcze go nie ma.
a) Markowi c) Marka
b) Marku d) Markiem
8. Przy barze stały wysokie __________ z miękkim obiciem, na których wygodnie siedzieli goście.
a) stoliki c) stołki
b) stoły d) stolice
9. Mój ojciec jest __________ , więc czeski to także mój język ojczysty.
a) Czechami c) Czeszką
b) Czechem d) czeskim
10. Mamy się spotkać koło __________ o godzinie siódmej.

a) ten pomnik c) tym pomniku
b) temu pomnikowi d) tego pomnika
11. Tomek studiuje __________ jednocześnie pracuje jako kelner.

a) ale c) jednak
b) albo d) i
12. Nie wierzę __________ w ani jedno słowo.

a) tej przebiegłej kobiety c) tą przebiegłą kobietą
b) tej przebiegłej kobiecie d) tę przebiegłą kobietę
13. __________ ona się tak przygląda?

a) Czemu c) Kogo
b) Kim d) Czym
14. Zdałem egzamin celująco, gdyż na wszystkie pytania udzieliłem ___________ i

wyczerpujących odpowiedzi.
a) poprawionych c) poprawkowych
b) poprawnych d) poprawczych
140
15. __________ to naprawdę nic nie obchodzi.

a) Jemu c) Nią
b) Mnie d) Nimi
16. Oni nie mają __________

a) kredę. c) roweru.
b) dziecko. d) dom.
17. Samochód potrącił __________ , który został natychmiast zabrany do szpitala.

a) piesza c) pieszego
b) pieszy d) pieszą
18. Wcale nie muszę tego robić, ale __________ jej pomóc.
a) chcę c) umiesz
b) powinien d) możesz
19. Jeżeli masz jego adres, to __________ do niego.
a) napisz c) napisać
b) napisze d) napisali
20. Nie mogłem spać, bo całą noc strasznie __________ wilki w lesie.
a) wyły c) wiały
b) wiły d) wiodły
21. Nasz kurs rozpoczął się w lutym, a kończy się w __________
a) maj. c) majem.
b) maju. d) maja.
22. __________ się pośpieszyć, bo spóźnimy się na ostatni autobus.

a) Można c) Mówi
b) Wolno d) Trzeba
23. Ręczniki są na _________ po lewej stronie.
a) górnych półkach c) górnymi półkami
b) górne półki d) górnych półek
24. Oni __________ zrobić to już wczoraj.
a) mogli c) mogą
b) mogły d) może
25. Zdałem ten egzamin, __________ wcale nie był trudny.
a) dlatego c) dlatego że
b) że d) gdyby
26. Bardzo przepraszam, ale mój mąż trochę się __________
a) spóźni. c) spóźniać.
b) będzie spóźniony. d) spóźnić.
27. To pióro, __________ piszesz, jest bardzo ładne.
a) które c) którego
b) którym d) który
28. Twoją matkę poznałem dopiero na __________ semestrze studiów.
a) sześć c) szóstym
b) sześciu d) szóstego
29. Na dworzec __________ taksówką, ponieważ mamy ciężkie walizki.

a) pójdziemy c) polecimy
b) pojedziemy d) podejdziemy
30. Czy państwo __________ ochotę na kawę?

a) mieliby c) miałby
b) miał d) miały
141
31. Wczoraj było __________

a) ósmy maj tysiąc dziewięćset drugiego roku. c) ósmy maja tysiąc dziewięćset drugiego roku.
b) ósmego maja tysiąc dziewięćset drugiego roku. d) ósmy maj tysiąc dziewięćsetny drugi rok.
32. W końcu __________ się przypomniało, kiedy oni przyjadą.

a) tych ludzi c) twoich nauczycieli
b) naszego psa d) mojej babci
33. Nie mogę jeść tylu słodyczy, bo jestem coraz __________

a) gruba. c) grubsza.
b) grubiej. d) najgrubsza.
34. W szatni zostały __________ rękawiczki.

a) żadne c) jakiś
b) czyjeś d) któraś
35. Gdybym wtedy zaczął studia, teraz __________ już dyplom inżyniera.
a) miałem c) miałbym
b) mam d) miałabym
36. Stary wilk przyglądał się __________ z zainteresowaniem.

a) szczeniętom c) szczenięciem
b) szczeniakami d) szczeniaka
37. _________ , że zawsze możesz na mnie liczyć.

a) Wiedz c) Wiec
b) Wiedza d) Wiedzie
38. Narciarz musiał bardzo uważać, aby utrzymać równowagę, gdyż __________ był
wyjątkowo stromy.
a) najazd c) zjazd
b) pojazd d) zajazd
39. Konferencja poświęcona była __________

a) Moniuszki. c) Moniuszce.
b) Moniuszką. d) Moniuszko.
40. __________ człowiek często traci głowę.

a) Zakochane c) Zakochując
b) Zakochany d) Zakochująca
41. Oni często się kłócą, ale w gruncie rzeczy chyba są dobrymi przyjaciółmi. Kto się lubi,
ten się __________
a) gubi. c) kocha.
b) czubi. d) śmieje.
42. To zadanie __________ do czwartku.

a) może wykonać c) powinno wykonać
b) muszą być wykonane d) ma być wykonane
43. Na święta babcia zawsze podawała rosół z wielkimi __________ tłuszczu.

a) oczami c) oczyma
b) okami d) ok
44. __________ ciebie odpowiednia decyzja zostanie podjęta później.

a) Na przekór c) W stosunku do
b) W porównaniu z d) Z rzędu
45. Drzewo, pod __________ stoimy, ma ponad 100 lat.

a) któremu c) którym
142
46. __________ mnie, szybko przeszedł na drugą stronę ulicy.

a) Spostrzegłszy c) Spostrzeżona
b) Spostrzeżony d) Spostrzegłem
47. Zrobiła się taka ulewa, że __________ po kostki w błocie.

a) grzmieliśmy c) grzechotaliśmy
b) grzebaliśmy d) grzęźliśmy
48. Usiadł wygodnie __________ i zaczął czytać gazetę.

a) na fotel c) do fotelu
b) w fotel d) w fotelu
49. Mówił po polsku dużo lepiej, __________ się spodziewaliśmy.

a) niż c) skoro
b) nim d) dopóki
50. Prowadził __________ tryb życia, który wypełniała tylko modlitwa i praca na roli.
a) pusty c) pustelniczy
b) pustynny d) opustoszały
51. Wiem, __________ jutro jest dzień wolny od zajęć na uniwersytecie.

a) że c) aby
b) czy d) żeby
52. Czy jest pan __________ , co pan zrobił?

a) świadomi c) świadom
b) świadome d) świadoma
53. Dyrektor już __________ konkurs na to stanowisko.

a) rozpisał c) wypisał
b) zapisał d) odpisał
54. __________ się coś ciepłego.

a) Zjadłoby c) Zjadłby
b) Zjedli d) Zjedliby
55. __________ ! Chodź szybko, bo mecz się właśnie zaczyna.

a) Tatusia c) Tatusiowi
b) Tatusiem d) Tatusiu
56. Mieliśmy dzisiaj ciekawy wykład o __________ – jednym z największych polskich

językoznawców.
a) Baudoiun de Courtenay c) Baudoiunem de Courtenay
b) Baudoiunie de Courtenay d) Baudoiuna de Courtenay
57. Połączenie __________ do tej miejscowości jest lepsze niż PKP.

a) PKS-u c) PKS-ie
b) PKSU d) PKSIE
58. Od dawna domniemywam jego __________ i dlatego nie mam do niego zaufania.
a) zdrada c) zdrady
b) zdradę d) zdradą
59. Kiedy się rozstawaliśmy, płakała jak __________

a) bóbr. c) koń.
b) ryba. d) wół.
60. __________ w wypadku udzielono pierwszej pomocy.

a) Dwóch rannych c) Dwojga rannych
b) Dwoma rannymi d) Dwojgu rannym
143

1. c 2. a
3. b
4. a
5. c
6. b
7. c
8. c
9. b
10. d
11. d
12. b
13. a
14. b
15. b
16. c
17. c
18. a
19. a
20. a
21. b
22. d
23. a
24. a
25. c
26. a
27. b
28. c
29. b
30. a
31. b 32. d
33. c
34. b
35. c
36. a
37. a
38. c
39. c
40. b
41. b
42. d
43. b
44. c
45. c
46. a
47. d
48. d
49. a
50. c
51. a
52. c
53. a
54. a
55. d
56. b
57. a
58. c
59. a
60. d

a) Odpowiedź mam na imię (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp. rze-
czownika imię) jest niepoprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię, a nie: nosić jakieś nazwisko lub imię i na-
zwisko.
b) Odpowiedź mam na nazwisko (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
c) Odpowiedź nazywam się (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja)
jest poprawna, gdyż czasownik nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko (imię i nazwisko). Składnia czasownika
również pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać się + mianownik).
d) Odpowiedź nazywam (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika nazywać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż
czasownik nazywać znaczy: określać, oznaczać nazwą, mianem, imieniem, dać, nadać nazwę, miano, imię, przezwisko itp.
Składnia czasownika nazywać również nie pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać coś czymś lub kogoś kimś), np.
Prasa nazywała aktora najlepszym komediantem.

a) Czy c) Jak
b) Czyj d) Jakie
a) Odpowiedź czy jest poprawna, gdyż zaimek pytający czy nadaje zdaniu charakter pytania ogólnego.
b) Odpowiedź czyj jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy czyj służy do tworzenia pytań dotyczących posiada-
nia. Informacja o posiadaniu jest już w zdaniu wyrażona (twój).
c) Odpowiedź jak jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający jak służy do tworzenia pytań o sposób wykonania czyn-
ności (przysłówki) (jak? dobrze, źle, szybko, wolno).
d) Odpowiedź jakie jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający jakie służy do tworzenia pytań o cechy rzeczowników
(przymiotniki) rodzaju nijakiego w lp. (jakie dziecko? dobre, złe, szybkie, wolne) lub r. niemęskoosobowego w lm. (jakie
studentki/książki? dobre, ciekawe, nowe).
144

a) Odpowiedź wiedzie (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od wieść, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem wasi studenci. Nie pasuje też znaczeniowo do uzupełnianego zdania, ponieważ wieść zna-
czy: biec w jakimś kierunku, np. Droga wiedzie do lasu.
b) Odpowiedź wiedzą (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od wiedzieć, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta for-
ma łączy się właściwie z podmiotem wasi studenci. Pasuje też znaczeniowo do uzupełnianego zdania, po-
nieważ wiedzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być świadomym czegoś; zdawać sobie sprawę
z czegoś.
c) Odpowiedź wiecie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od wiedzieć, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem wasi studenci, chociaż pasuje znaczeniowo do uzupełnianego zdania, ponieważ wie-
dzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być świadomym czegoś, zdawać sobie sprawę z czegoś.
d) Odpowiedź widzicie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od widzieć, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem wasi studenci. Czasownik widzieć znaczy: postrzegać coś wzrokiem, np. Przez te okulary
widzę bardzo dobrze.

– __________
b) Dobra. d) Pycha!
a) Odpowiedź Wszystko w porządku jest poprawna, gdyż używamy tego wyrażenia, kiedy chcemy powie-
dzieć, że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być. Może być odpowiedzią na pytanie: Co słychać?
= Co się u pani (u was) dzieje? Co pani porabia? Co porabiacie?
b) Odpowiedź Dobra jest niepoprawna, gdyż tak mówimy potocznie, aby wyrazić zgodę na to, co ktoś właśnie
powiedział.
c) Odpowiedź Wszystkiego dobrego jest niepoprawna, gdyż tego tego wyrażenia używamy, życząc komuś pomyśl-
ności, np. z okazji imienin.
d) Odpowiedź Pycha! jest niepoprawna, gdyż tak mówimy o czymś, co nam się bardzo podoba, zwłaszcza o bardzo
smacznych potrawach.

a) Odpowiedź tego starego długopisu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając narzędzie wykonania czynności,
nie używamy dopełniacza.
b) Odpowiedź ten stary długopis (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając narzędzie wykonania czynności,
nie używamy mianownika/biernika.
c) Odpowiedź tym starym długopisem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając narzędzie wykonania
czynności (np. kluczem, młotkiem, wałkiem), używamy narzędnika.
d) Odpowiedź tym starym długopisie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając narzędzie wykonania czynno-
ści, nie używamy miejscownika.
145
a) Odpowiedź okropna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie występuje w tym zwrocie
służącym do opisania samopoczucia.
b) Odpowiedź okropnie (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek występuje w tym zwrocie służącym
do opisania samopoczucia.
c) Odpowiedź okropne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
d) Odpowiedź okropny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie

a) Markowi c) Marka
b) Marku d) Markiem
a) Odpowiedź Markowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
b) Odpowiedź Marku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z dopełnieniem w miejscowniku.
c) Odpowiedź Marka (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czekać na łączy się z dopełnieniem w bier-
niku (ktoś czeka na kogoś/coś). Czekać gdzieś łączy się z miejscownikiem, por. Czekam na niego (B.) na
przystanku (Ms.).
d) Odpowiedź Markiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
8. Przy barze stały wysokie __________ z miękkim obiciem, na których wygodnie siedzieli goście.
a) Odpowiedź stoliki jest niepoprawna, gdyż stolik to: mały stół.

b) Odpowiedź stoły jest niepoprawna, gdyż stół to: mebel, najczęściej drewniany, złożony z blatu opartego na nogach,
służący głównie do spożywania na nim posiłków.
c) Odpowiedź stołki jest poprawna, gdyż stołek to: mebel, zwykle na czterech nogach, bez oparcia, służący
do siedzenia.
d) Odpowiedź stolice jest niepoprawna, gdyż stolica to: główne miasto państwa; miasto, w którym znajduje się siedzi-
ba centralnych instytucji, urzędów.
a) Odpowiedź Czechami (rzeczownik, N. lm. r. niemęskoosobowy/męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma

jest nazwą kraju lub odnosi się do więcej niż jednej osoby rodzaju męskiego.
b) Odpowiedź Czechem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż odnosi się do osoby rodzaju męskiego.
c) Odpowiedź Czeszką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż odnosi się do osoby rodzaju żeńskiego.
d) Odpowiedź czeskim (przymiotnik, N. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomo-
np. On jest czeskim studentem.
146

a) Odpowiedź ten pomnik (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek koło nie łączy się z mianownikiem/bier-
nikiem.
b) Odpowiedź temu pomnikowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek koło nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź tym pomniku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek koło nie łączy się z miejscownikiem.
d) Odpowiedź tego pomnika (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek koło łączy się z dopełniaczem.

a) ale c) jednak
b) albo d) i
b) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści zdań.
Poprzedza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy w domu.
d) Odpowiedź i jest poprawna, gdyż spójnik i łączy zdania, których treści się uzupełniają (fakt, że Tomek
studiuje, uzupełnia fakt, że jednocześnie pracuje).

a) Odpowiedź tej przebiegłej kobiety (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wierzyć nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu.
b) Odpowiedź tej przebiegłej kobiecie (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik wierzyć łączy się z do-
pełnieniem w celowniku (wierzyć komu? czemu? w co? w kogo?).
c) Odpowiedź tą przebiegłą kobietą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wierzyć nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź tę przebiegłą kobietę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wierzyć nie łączy się z dopełnie-
niem w bierniku.

a) Czemu c) Kogo
b) Kim d) Czym
a) Odpowiedź czemu (zaimek pytający, C.) jest poprawna, gdyż czasownik przyglądać się łączy się z celowni-
kiem. Słowa czemu używamy też potocznie, aby zapytać o przyczynę czegoś, np. Czemu nic nie mówisz?
b) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopeł-
nieniem w narzędniku/miejscowniku.
c) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopeł-
nieniem w dopełniaczu/bierniku.
d) Odpowiedź czym (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopeł-
147
14. Zdałem egzamin celująco, gdyż na wszystkie pytania udzieliłem ___________

i wyczerpujących odpowiedzi.
a) Odpowiedź poprawionych jest niepoprawna, gdyż poprawiony to: zmieniony, ulepszony.

b) Odpowiedź poprawnych jest poprawna, gdyż poprawny to: prawidłowy, przykładny, bez zarzutu.
c) Odpowiedź poprawkowych jest niepoprawna, gdyż poprawkowy to: związany z poprawką (powtórnym egzami-
nem zdawanym przez kogoś, kto oblał egzamin w pierwszym terminie).
d) Odpowiedź poprawczych jest niepoprawna, gdyż poprawczy to: mający na celu czyjąś poprawę; stosowany w ce-
lach wychowawczych, np. dom poprawczy.

a) Jemu c) Nią
b) Mnie d) Nimi
a) Odpowiedź jemu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik obchodzić (= interesować,
zajmować kogoś; nie być komuś obojętnym) nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
b) Odpowiedź mnie (zaimek osobowy, D./C./B./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż czasownik obchodzić (= intere-
sować, zajmować kogoś; nie być komuś obojętnym) łączy się z dopełnieniem w bierniku (co? obchodzi kogo?).
c) Odpowiedź nią (zaimek osobowy, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż występuje tylko po przyimkach.
d) Odpowiedź nimi (zaimek osobowy, N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik obchodzić (= interesować, zajmować kogoś; nie być komuś obojętnym) nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
16. Oni nie mają __________

b) dziecko. d) dom.
a) Odpowiedź kredę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
b) Odpowiedź dziecko (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
c) Odpowiedź roweru (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej zmiany, np. Pytam o twoją siostrę. Nie
pytam o twoją siostrę.
d) Odpowiedź dom (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.

a) Odpowiedź piesza (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (samochód).
b) Odpowiedź pieszy (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (samochód).
c) Odpowiedź pieszego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik potrącić (= z lekka uderzyć kogoś lub
coś, zwykle przechodząc obok, dotykając poruszyć; zawadzić o coś; trącić, szturchnąć) łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? potrąci kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają się jak
przymiotniki.
d) Odpowiedź pieszą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju mę-
skiego (który został zabrany).
148
a) chcę c) umiesz
a) Odpowiedź chcę (czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik chcieć znaczy:
b) Odpowiedź powinien (3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z podmiotem (ja powinie-
nem). Czasownik powinien wyraża obowiązek, konieczność, przypuszczenie.
c) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się
z podmiotem (ja umiem). Czasownik umieć znaczy: mieć jakąś wiedzę, znajomość czegoś, być biegłym w czymś, znać coś,
potrafić.
d) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się
z podmiotem (ja mogę). Móc znaczy: mieć prawo, być uprawnionym. Używany jest też w pytaniach, aby poprosić kogoś
o przysługę lub zgodę na coś, np. Czy możesz podać mi tę książkę?

a) Odpowiedź napisz (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika napisać wyraża
rozkaz/prośbę.
b) Odpowiedź napisze (czas przyszły prosty, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. powinien być wskazany pod-
miot (on, ona, ono), jeżeli nie wynika z kontekstu, np. Jeżeli masz jego adres, to ona napisze do niego.
c) Odpowiedź napisać (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać rozkaz/prośbę tylko
w połączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę napisać do niego! Samodzielnie bezokolicznik występuje również w języku
formalnym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć! Nie wychylać się!
d) Odpowiedź napisali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż odnosi się do przeszłości.
a) wyły c) wiały
b) wiły d) wiodły
a) Odpowiedź wyły jest poprawna, gdyż wyć to: (o niektórych zwierzętach) wydawać charakterystyczny, prze-
ciągły, zawodzący głos; (o ludziach) wydawać głos podobny do wycia zwierząt; płakać głośno i żałośnie, zawodzić.
b) Odpowiedź wiły jest niepoprawna, gdyż wić to: plotąc, przeplatając, wiążąc, robić, formować coś, nadawać czemuś
kształt, np. wić wianki/gniazdo.
c) Odpowiedź wiały jest niepoprawna, gdyż wiać to: (o wietrze): przesuwać się z jakąś prędkością i siłą, potocznie:
szybko uciekać.
d) Odpowiedź wiodły jest niepoprawna, gdyż wieść to: (o drodze, ulicy itp.) biec w jakimś kierunku, np. Droga wiedzie
do lasu; pociągać za sobą jakieś następstwa, np. Takie postępowanie wiedzie do katastrofy; stale czymś się zajmować, często
coś robić, np. Wieczorami wiedli długie dysputy o sytuacji politycznej w kraju.

a) maj. c) majem.
b) maju. d) maja.
a) Odpowiedź maj (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem/biernikiem
w wyrażeniach określających czas z nazwami miesięcy.
149
b) Odpowiedź maju (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscownikiem w wyraże-
niach określających czas z nazwami miesięcy.
c) Odpowiedź majem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź maja (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.

a) Można c) Mówi
b) Wolno d) Trzeba
a) Odpowiedź można jest niepoprawna, gdyż czasownik można znaczy: jest rzeczą możliwą, jest się w stanie coś
zrobić; wolno, jest dozwolone.
b) Odpowiedź wolno jest niepoprawna, gdyż czasownik wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, godzi się.
c) Odpowiedź mówi jest niepoprawna, gdyż czasownik mówić nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć:
On mówi, aby się pośpieszyć.
d) Odpowiedź trzeba jest poprawna, gdyż trzeba znaczy: należy, wypada, jest potrzebne, konieczne, nie-
zbędne.

a) Odpowiedź górnych półkach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyraże-
niach określających miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na
strychu, na dworcu, na lotnisku.
b) Odpowiedź górne półki (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mia-
nownikiem, a z biernikiem występuje w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść
na zachód, jechać na dworzec, lecieć na Kubę.
c) Odpowiedź górnymi półkami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź górnych półek (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z do-
pełniaczem.

a) mogli c) mogą
b) mogły d) może
a) Odpowiedź mogli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
móc łączy się właściwie z podmiotem (oni) i wyraża czynność przeszłą.
b) Odpowiedź mogły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
móc nie jest zgodna z podmiotem (oni).
c) Odpowiedź mogą (czas teraźniejszy, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik wczoraj wskazuje na czynność
przeszłą.
d) Odpowiedź może (czas teraźniejszy, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik wczoraj wskazuje na czynność
przeszłą, ta forma nie jest też zgodna z podmiotem (oni). Wyraz może jako partykuła nadaje wypowiedzi odcień przy-
puszczenia, ewentualności, wahania, wątpliwości, osłabienia kategoryczności, np. Chmurzy się, może padać deszcz.
W połączeniu z formami czasu przyszłego oznacza: uprzejmą zachętę do czegoś, zaproszenie, prośbę, np. Może pani na-
pije się kawy?
150

b) że d) gdyby
b) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe,
np. On mówi, że nie może nam pomóc, także podmiotowe, np. Denerwuje mnie, że muszę tak długo czekać lub przyczyno-
we, np. Bardzo się cieszę, że zdałem ten egzamin.
c) Odpowiedź dlatego że jest poprawna, gdyż spójnik dlatego że wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe.
d) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Gdyby

a) Odpowiedź spóźni (czas przyszły prosty, 3. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się
z podmiotem (mój mąż) i z zaimkiem zwrotnym się.
b) Odpowiedź będzie spóźniony (czas przyszły, 3. os. lp. + przymiotnik r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się z zaimkiem zwrotnym się.
c) Odpowiedź spóźniać (bezokolicznik, aspekt niedokonany, zawsze w formie zwrotnej) jest niepoprawna, gdyż
wymagana jest forma osobowa czasownika.
d) Odpowiedź spóźnić (bezokolicznik, aspekt dokonany, zawsze w formie zwrotnej) jest niepoprawna, gdyż wyma-
gana jest forma osobowa czasownika.

a) Odpowiedź które (zaimek, M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już
podmiot (ty), a pisać łączy się z dopełnieniem w bierniku dla wyrażenia, co piszemy, np. To wypracowanie, które piszesz,
jest bardzo długie.
b) Odpowiedź którym (zaimek, N./Ms. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest popraw-
na, gdyż czasownik pisać łączy się z dopełnieniem w narzędniku dla wyrażenia narzędzia wykonania czynności
(pisać ołówkiem, długopisem, kredą).
c) Odpowiedź którego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż czasownik pisać nie
łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu w zdaniu twierdzącym. Negacja powoduje zamianę biernika na dopełniacz,
np. On nie pisze tego wypracowania.
d) Odpowiedź który (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi
się do wyrazu pióro.

a) Odpowiedź sześć (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem
semestrze (Ms. lp. r. m.).
151
b) Odpowiedź sześciu (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki w r. męskoosobowym) jest niepo-

prawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem semestrze (Ms. lp. r. m.).
c) Odpowiedź szóstym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z rzeczownikiem seme-
strze (Ms. lp. r. m.). Przyimek na w nazwach imprez, zebrań itp., które określają jednocześnie miejsce i czas,
wymaga miejscownika, np. na koncercie, na balach publicznych, na zebraniu.
d) Odpowiedź szóstego (D. lp. r. m./r. n.; B. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczow-
nikiem semestrze (Ms. lp. r. m.).

a) Odpowiedź pójdziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik pójść znaczy: pieszo udać się dokądś; skierować się w któ-
rąś stronę.
b) Odpowiedź pojedziemy jest poprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem
c) Odpowiedź polecimy jest niepoprawna, gdyż czasownik polecieć znaczy: rozpocząć lot, wznosząc się za pomocą
skrzydeł lub mechanizmu; udać się dokądś samolotem, balonem itp.; pot. udać się dokądś bardzo szybko; pobiec, popędzić,
pojechać, np. Poleciał po lekarza.
d) Odpowiedź podejdziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik podejść znaczy: posuwać się w jakimś kierunku, zbli-
żać się do kogoś, do czegoś; posuwać się pod górę; wspinać się, piąć się, np. podejść pod sam szczyt.

b) miał d) miały
a) Odpowiedź mieliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma cza-
sownika mieć łączy się właściwie z podmiotem (państwo). Zdanie wyraża uprzejmą propozycję.
b) Odpowiedź miał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć nie łączy się
z podmiotem (państwo).
c) Odpowiedź miałby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć nie
łączy się z podmiotem (państwo).
d) Odpowiedź miały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
mieć nie łączy się z podmiotem (państwo).

a) ósmy maj tysiąc dziewięćset drugiego roku.
b) ósmego maja tysiąc dziewięćset drugiego roku.
c) ósmy maja tysiąc dziewięćset drugiego roku.
d) ósmy maj tysiąc dziewięćsetny drugi rok.
a) Odpowiedź ósmy maj tysiąc dziewięćset drugiego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na
pytanie: Który był wczoraj? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). Przy podawaniu dat nazwa mie-
który wskazuje na dopełniacz (ósmego dnia maja).
b) Odpowiedź ósmego maja tysiąc dziewięćset drugiego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat li-
czebnik oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie?
152
był?) lub w dopełniaczu (w odpowiedzi na pytanie: kiedy? którego? to jest/było/będzie); nazwa miesiąca i roku
występuje zawsze w dopełniaczu; w roku postać porządkową mają tylko dziesiątki i jednostki, o ile w zapisie
cyfrowym nie ma zer. Jeżeli są wyzerowane dziesiątki i jednostki (00), wówczas postać porządkową mają setki,
np. 1500 (tysiąc pięćsetny), 1900 (tysiąc dziewięćsetny), 800 (osiemsetny). Jeżeli wyzerowane są setki, dziesiątki
i jednostki (000), wówczas postać porządkową mają tysiące, np. 2000 (dwutysięczny), 1000 (tysięczny).
c) Odpowiedź ósmy maja tysiąc dziewięćset drugiego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na
pytanie: Którego było wczoraj? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu).
d) Odpowiedź ósmy maj tysiąc dziewięćsetny drugi rok jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na pyta-
nie: Którego było wczoraj? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). Przy podawaniu dat nazwa mie-
który wskazuje na dopełniacz (ósmego dnia maja). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie
cyfrowym nie ma zer. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.

a) Odpowiedź tych ludzi (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć się nie łączy się
z dopełnieniem w dopełniaczu/bierniku.
b) Odpowiedź naszego psa (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć się nie łączy się z dopeł-
c) Odpowiedź twoich nauczycieli (D. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć się nie
łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
d) Odpowiedź mojej babci (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik przypomnieć się łączy się z do-
pełnieniem w celowniku (coś przypomina się komuś). Przypomnieć się znaczy: przychodzić na myśl, wyłaniać się
z niepamięci, z zapomnienia; odżywać w pamięci, we wspomnieniach, także: przypominać komuś o sobie, dawać
znać o swojej osobie.

a) gruba. c) grubsza.
a) Odpowiedź gruba (przymiotnik, lp. r. ż., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z przysłów-
kiem coraz.
b) Odpowiedź grubiej (przysłówek, stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu nie chodzi o określenie czyn-
ności (czasownika).
c) Odpowiedź grubsza (przymiotnik, lp. r. ż., stopień wyższy) jest poprawna, gdyż konstrukcja coraz + sto-
pień wyższy przymiotnika wyraża stopniowe nasilanie się cechy.
d) Odpowiedź najgrubsza (przymiotnik, lp. r. ż., stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z przysłów-
kiem coraz.

a) żadne c) jakiś
a) Odpowiedź żadne (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek żadne występuje
w zdaniach przeczących, oznaczających zupełne wyłączenie (brak) kogoś lub czegoś. Można powiedzieć: W szatni nie
zostały żadne rękawiczki.
153
b) Odpowiedź czyjeś (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek czyjeś łączy
się właściwie z podmiotem (rękawiczki – M. lm. r. niemęskoosobowy) i wyraża posiadanie.
c) Odpowiedź jakiś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek jakiś nie łączy się właści-
wie z podmiotem (rękawiczki – M. lm. r. niemęskoosobowy). Można powiedzieć: W szatni zostały jakieś rękawiczki.
d) Odpowiedź któraś (M. lp. r. ż) jest niepoprawna, gdyż zaimek któraś nie łączy się właściwie z podmiotem (ręka-
wiczki – M. lm. r. niemęskoosobowy).
b) mam d) miałabym
a) Odpowiedź miałem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć odnosi się do
przeszłości.
b) Odpowiedź mam (czas teraźniejszy, III koniugacja, 1. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć nie
tworzy okresu warunkowego hipotetycznego (możliwego).
c) Odpowiedź miałbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika mieć
tworzy okres warunkowy hipotetyczny (możliwy).
d) Odpowiedź miałabym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z pierwszego zdania wynika,
że chodzi o osobę płci męskiej.

a) Odpowiedź szczeniętom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przyglądać się łączy
się z dopełnieniem w celowniku (kto? przygląda się komu? czemu?). Czasownik przyglądać się znaczy: oglądać
kogoś, coś ze wszystkich stron; przypatrywać się.
b) Odpowiedź szczeniakami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy
się z dopełnieniem w narzędniku.
c) Odpowiedź szczenięciem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź szczeniaka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopełnie-

a) Wiedz c) Wiec
a) Odpowiedź wiedz (tryb rozkazujący, 2. os. lp. od wiedzieć, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma
wyraża rozkaz. Czasownik wiedzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być świadomym czegoś, zdawać
sobie sprawę z czegoś.
b) Odpowiedź wiedza (rzeczownik, M. lp. r. ż. ) jest niepoprawna, gdyż wymagane jest orzeczenie. Słowo wiedza
znaczy: zasób wiadomości z jakiejś dziedziny.
c) Odpowiedź wiec (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż wymagane jest orzeczenie. Słowo wiec zna-
czy: masowe zgromadzenie ludności, mające na celu przedyskutowanie aktualnych wydarzeń politycznych czy społecznych
lub zamanifestowanie swojej wobec nich postawy.
154
d) Odpowiedź wiedzie (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od czasownika wieść, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż wieść
znaczy: biec w jakimś kierunku, np. Droga wiedzie do lasu; pociągać za sobą jakieś następstwa, np. Takie postępowanie
wiedzie do katastrofy; stale czymś się zajmować, często coś robić, np. Wieczorami wiedli długie dysputy o sytuacji politycznej
w kraju.
wyjątkowo stromy.
a) najazd c) zjazd
b) pojazd d) zajazd
a) Odpowiedź najazd jest niepoprawna, gdyż najazd znaczy: wtargnięcie wojsk nieprzyjacielskich do jakiegoś kraju;
zbrojna napaść, agresja, inwazja.
b) Odpowiedź pojazd jest niepoprawna, gdyż pojazd znaczy: każdy środek lokomocji przystosowany do poruszania
się na kołach, gąsienicach lub płozach, po szynach lub bezpośrednio po gruncie.
c) Odpowiedź zjazd jest poprawna, gdyż zjazd znaczy: zjeżdżanie; miejsce, którędy się zjeżdża; zgromadzenie
się, zjechanie dokądś większej liczby osób.
d) Odpowiedź zajazd jest niepoprawna, gdyż zajazd znaczy: rodzaj hotelu, zwykle usytuowanego przy szosie, auto-
stradzie itp., przeznaczonego głównie dla podróżujących samochodami; karczma, gospoda.

a) Odpowiedź Moniuszki (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
b) Odpowiedź Moniuszką (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź Moniuszce (C./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik poświęcić łączy się z dopełnieniem
w celowniku (kto? co? poświęci kogo? co? komu? czemu?). Nazwiska męskie zakończone na -o (Moniuszko, Ko-
ściuszko, Matejko, Pastuszko) mają odmianę żeńską w lp.
d) Odpowiedź Moniuszko (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (konferencja).

a) Odpowiedź zakochane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż nie łączy się właściwie z podmiotem człowiek (M. lp. r. m.).
b) Odpowiedź zakochany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy
się właściwie z podmiotem człowiek (M. lp. r. m.). Zakochany znaczy: taki, który się w kimś zakochał, lubiący coś
bardzo, zafascynowany czymś lub kimś, rozmiłowany w czymś, np. Był zakochany w sztuce chińskiej. W użyciu rze-
czownikowym zakochany znaczy: osoba, która zakochała się w kimś, np. Zakochani spacerowali po parku.
c) Odpowiedź zakochując (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma wymaga zawsze
zaimka zwrotnego się.
d) Odpowiedź zakochująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wymaga
zawsze zaimka zwrotnego się.
155
41. Oni często się kłócą, ale w gruncie rzeczy chyba są dobrymi przyjaciółmi. Kto się lubi, ten się
__________
a) gubi. c) kocha.
a) Odpowiedź gubi jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź czubi jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
od zwady niedaleko do przyjaźni. Słowo czubić się znaczy: (o ludziach) kłócić się, bić się, targać się nawzajem za
czupryny; (o ptakach) dziobać się wzajemnie.
c) Odpowiedź kocha jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź śmieje jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź może wykonać (czas teraźniejszy czasownika modalnego móc, 3. os. lp. + bezokolicznik) jest niepo-
prawna, gdyż podmiot (to zadanie) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
b) Odpowiedź muszą być wykonane (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lm. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem to zadanie (M. lp. r. n.).
c) Odpowiedź powinno wykonać (czasownik niepełny powinien, 3. os. lp. + bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż
podmiot (to zadanie) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
d) Odpowiedź ma być wykonane (czas teraźniejszy czasownika mieć, 3. os. lp. + bezokolicznik w stronie bier-
nej) jest poprawna, gdyż podmiot (to zadanie) jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu. Konstrukcja mieć +
bezokolicznik wyraża czynność przewidywaną, zamierzoną, konieczną, nieuniknioną lub traktowaną jako po-
winność.

a) oczami c) oczyma
b) okami d) ok
a) Odpowiedź oczami (N. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: narząd wzroku) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu
chodzi o znaczenie kropla tłuszczu.
b) Odpowiedź okami (N. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształtem przypomina gałkę oczną, np.
kropla tłuszczu, pętla w sieci) jest poprawna, gdyż w zdaniu chodzi o znaczenie kropla tłuszczu. Przyimek z two-
rzy z narzędnikiem wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także
rzecz obecną przy kimś, przy czymś.
c) Odpowiedź oczyma (N. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: narząd wzroku) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu
chodzi o znaczenie kropla tłuszczu. W znaczeniu narząd wzroku możliwa jest też forma narzędnika oczami.
d) Odpowiedź ok (D. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształtem przypomina gałkę oczną, np. pętla w sie-
ci, kropla tłuszczu) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem w wyrażeniach wskazujących osobę
towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś.

a) Odpowiedź na przekór jest niepoprawna, gdyż na przekór (= wbrew czyjejś woli, czyjemuś życzeniu; na złość komuś)
łączy się z celownikiem, np. Młodzi pobrali się na przekór rodzinie.
156
b) Odpowiedź w porównaniu z jest niepoprawna, gdyż w porównaniu z (= porównując, zestawiając z czymś) łączy się
z narzędnikiem, np. Nasze wyniki są dużo lepsze w porównaniu z osiągnięciami konkurencji.
c) Odpowiedź w stosunku do jest poprawna, gdyż w stosunku do (= w odniesieniu do) łączy się z dopełnia-
czem.
d) Odpowiedź z rzędu jest niepoprawna, gdyż z rzędu znaczy: po kolei, bez przerw, np. To już twoja trzecia nieobecność
z rzędu.

a) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek pod nie łączy się z celownikiem.
na, gdyż przyimek pod nie łączy się z dopełniaczem/miejscownikiem. Brak też zgodności w liczbie z poprzedzającym
rzeczownikiem drzewo (lp. r. n.).
przyimek pod tworzy z narzędnikiem wyrażenia określające miejsce, położenie czegoś niżej lub głębiej niż coś
innego.
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak zgodności w licz-
bie z poprzedzającym rzeczownikiem drzewo (lp. r. n.).

a) Odpowiedź spostrzegłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy imie-
przez ten sam podmiot (= kiedy mnie spostrzegł).
b) Odpowiedź spostrzeżony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy
imiesłowowego równoważnika zdania.
c) Odpowiedź spostrzeżona (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy
d) Odpowiedź spostrzegłem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z dopełnieniem (mnie) i zdaniem drugim. Można powiedzieć: Spostrzegł mnie i szybko przeszedł na drugą stronę ulicy.

a) Odpowiedź grzmieliśmy jest niepoprawna, gdyż grzmieć znaczy: (o niebie, zwykle w czasie burzy) wydawać grzmot;
wydawać huk podobny do grzmotu; głośno, hucznie rozbrzmiewać; rozlegać się; mówić głośno, dobitnie, z groźbą lub na-
ganą.
b) Odpowiedź grzebaliśmy jest niepoprawna, gdyż grzebać znaczy: rozgarniać, rozrzucać coś, przewracać szukając
czegoś; gmerać w czymś, przeszukiwać coś; składać do grobu, chować.
c) Odpowiedź grzechotaliśmy jest niepoprawna, gdyż grzechotać znaczy: wywoływać lub wydawać przerywany
dźwięk.
d) Odpowiedź grzęźliśmy jest poprawna, gdyż grząźć znaczy: zagłębiać się w czymś grząskim; pogrążać się,
zapadać się.
157

a) Odpowiedź na fotel (przyimek na + B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż usiąść na nie łączy się z biernikiem.
b) Odpowiedź w fotel (przyimek w + B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż usiąść w nie łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź do fotelu (przyimek do + D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż usiąść do znaczy: zacząć coś robić, najczę-
ściej siedząc, np. Usiedliśmy do obiadu. Usiądź do (odrabiania) lekcji.
d) Odpowiedź w fotelu (przyimek w + Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż usiąść w łączy się z miejscownikiem.

a) niż c) skoro
b) nim d) dopóki
a) Odpowiedź niż jest poprawna, gdyż spójnik niż wprowadza zdanie określające podstawę porównania dla
cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia. Rzadziej używa się
w tym samym znaczeniu spójnika aniżeli.
b) Odpowiedź nim jest niepoprawna, gdyż spójnik nim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
w czasie (= zanim), np. Nim dojdą do lasu, my już dawno będziemy w domu.
c) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż spójnik skoro wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny,
d) Odpowiedź dopóki jest niepoprawna, gdyż spójnik dopóki znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam siedział,
dopóki nie skończy pracy. Często występuje jako człon spójnika złożonego dopóki..., dopóty, np. Dopóki nie rozwiążę tego
a) Odpowiedź pusty jest niepoprawna, gdyż przymiotnik pusty znaczy: niczym nienapełniony, nic niezawierający;
przez nikogo niezajęty, niezaludniony; bezludny; odznaczający się lekkomyślnym usposobieniem; beztroski, bezmyślny; nie-
mający żadnej wartości, znaczenia; bezcelowy, jałowy, próżny.
b) Odpowiedź pustynny jest niepoprawna, gdyż przymiotnik pustynny znaczy: charakterystyczny dla pustyni, taki jak
na pustyni; pozbawiony roślinności.
c) Odpowiedź pustelniczy jest poprawna, gdyż przymiotnik pustelniczy znaczy: dotyczący pustelnika, nale-
żący do pustelnika, taki jak u pustelnika; samotny, odludny.
d) Odpowiedź opustoszały jest niepoprawna, gdyż przymiotnik opustoszały znaczy: opuszczony, niezamieszkany,
pusty, bezludny.

a) że c) aby
b) czy d) żeby
a) Odpowiedź że jest poprawna, gdyż spójnik że wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe i występuje
po czasowniku wiedzieć w formie twierdzącej.
b) Odpowiedź czy jest niepoprawna, gdyż spójnik czy wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe o charakterze
pytającym. Występuje z czasownikiem wiedzieć w formie przeczącej, np. Nie wiem, czy jutro jest dzień wolny od zajęć na
uniwersytecie.
158
c) Odpowiedź aby jest niepoprawna, gdyż spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne celu, czasem skutku lub uzu-
pełniające treść zdania nadrzędnego, np. Ministrowie spotkali się, aby omówić plan integracji resortów. Zbyt długo żył na
świecie, aby wierzyć w natychmiastową sprawiedliwość losu. Chcę, abyś wiedział, że wyjeżdżam na zawsze.
d) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdania podrzędne oznaczające cel, możliwość
lub niespełniony warunek realizacji tego, o czym jest mowa w zdaniu nadrzędnym, np. Wyszedł z domu, żeby odetchnąć
świeżym powietrzem. Czy chcesz, żeby ci kupić ciastko? Żebym to wiedział, wyjechałbym.

a) Odpowiedź świadomi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z podmiotem pan.
b) Odpowiedź świadome (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem pan.
c) Odpowiedź świadom (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem pan i występuje w funkcji orzecznika. Niektóre przymiotniki, np. zdrowy, wesoły, godny, pełny, ciekawy,
gotowy, mają formy skrócone – odpowiednio zdrów, wesół, godzien, pełen, ciekaw, gotów. Występują one tylko
d) Odpowiedź świadoma (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmio-
tem pan.

a) Odpowiedź rozpisał jest poprawna, gdyż czasownik rozpisać znaczy: ogłosić drukiem zawiadomienie
o czymś, oczekując zgłoszeń, np. rozpisać konkurs, wybory; przepisać tekst wiele razy dla wielu osób (aktorów,
śpiewaków); zapisując, przydzielić coś komuś (paru osobom), rozdzielić coś między kilka osób.
b) Odpowiedź zapisał jest niepoprawna, gdyż czasownik zapisać znaczy: zapełnić, pisząc, np. zapisać arkusz papieru;
pisząc, utrwalić, przekazać na piśmie, np. zapisać adres w notesie; wciągnąć do księgi, do akt, na listę itp.; wpisać; o lekarzu:
dać receptę, polecić używać choremu.
c) Odpowiedź wypisał jest niepoprawna, gdyż czasownik wypisać znaczy: pisząc zużyć, wyczerpać coś, np. wypisać
ołówek; wyłączyć z rejestru, z listy, np. wypisać kogoś ze szpitala; zrobić wyciąg z czegoś, odpisać coś z czegoś; wynotować,
przepisać, np. wypisać urywek z jakiegoś dzieła.
d) Odpowiedź odpisał jest niepoprawna, gdyż czasownik odpisać znaczy: odpowiedzieć w formie pisemnej na czyjeś
pismo, np. odpisać na list; sporządzić pisemnie drugi egzemplarz czegoś; przepisać z czegoś albo od kogoś, np. odpisać wy-
pracowanie; zrzec się na piśmie swoich praw do czegoś na korzyść innej osoby; przepisać coś na kogoś, zapisać coś komuś,
np. odpisać komuś ziemię; w księgowości, w rachunkach: odjąć, odliczyć jakąś sumę, przenieść ją z jednego konta na inne.

a) Odpowiedź zjadłoby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika zjeść
łączy się z zaimkiem zwrotnym się w formę o znaczeniu nieosobowym, która wyraża życzenie. Cząstka by po for-
mie osobowej czasownika jest pisana łącznie z nią, niezależnie od tego, czy czasownik ma znaczenie osobowe,
czy nie (np. należałoby, dniałoby, czytałoby).
159
b) Odpowiedź zjedli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika zjeść
nie łączy się z zaimkiem zwrotnym się.
c) Odpowiedź zjadłby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika zjeść nie
d) Odpowiedź zjedliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika zjeść nie łączy się z zaimkiem zwrotnym się.

a) Odpowiedź tatusia (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest
b) Odpowiedź tatusiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
c) Odpowiedź tatusiowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowa-
d) Odpowiedź tatusiu (Ms./W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adreso-

językoznawców.
a) Odpowiedź Baudoiun de Courtenay (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z mianownikiem.
Pierwszą część tego nazwiska odmienia się według zasad fleksji polskiej.
b) Odpowiedź Baudoiunie de Courtenay (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek o wskazuje w wyra-
żeniach z miejscownikiem na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji.
c) Odpowiedź Baudoiunem de Courtenay (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z narzędni-
kiem. Pierwszą część tego nazwiska odmienia się według zasad fleksji polskiej.
d) Odpowiedź Baudoiuna de Courtenay (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z dopełnia-
czem i biernikiem w wyrażeniach wskazujących na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych
informacji. Pierwszą część tego nazwiska odmienia się według zasad fleksji polskiej.

a) PKS-u c) PKS-ie
b) PKSU d) PKSIE
a) Odpowiedź PKS-u (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem połączenie (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela
się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkim
literami, nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wy-
mawianych litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest
typowa dla języka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. W formie nieodmiennej skrótowca
PKS możliwy jest także rodzaj żeński, np. PKS zatrudnił (zatrudniła) nowych kierowców. PKS jest skrótowcem od
Państwowa Komunikacja Samochodowa.
160
b) Odpowiedź PKSU (błędny zapis, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
c) Odpowiedź PKS-ie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem połączenie (kogo? czego?).
d) Odpowiedź PKSIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprzedza-
jącym rzeczownikiem połączenie (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela
się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
a) zdrada c) zdrady
a) Odpowiedź zdrada (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja.
b) Odpowiedź zdradę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik domniemywać nie łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź zdrady (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik domniemywać (= domyślać się, przypusz-
czać) łączy się z dopełniaczem (kto? domniemywa czego?). Można też powiedzieć ktoś domniemywa o czymś,
np. Domniemywam o jego zdradzie.
d) Odpowiedź zdradą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik domniemywać nie łączy się z narzędnikiem.

a) bóbr. c) koń.
b) ryba. d) wół.
a) Odpowiedź bóbr jest poprawna, gdyż płakać/spłakać się jak bóbr znaczy: płakać żałośnie, rzewnie, bardzo
płakać, spłakać się.
b) Odpowiedź ryba jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź koń jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
d) Odpowiedź wół jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.

a) Odpowiedź dwóch rannych (liczebnik główny, D./B./Ms. + rzeczownik, D./Ms. lm. r. męskoosobowy lub niemęsko-
osobowy, B. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik udzielić ma już dopełnienie w dopełniaczu (pierwszej
pomocy) i nie łączy się z dopełnieniem w bierniku .
b) Odpowiedź dwoma rannymi (liczebnik główny, N. + rzeczownik, N. lm. r. męskoosobowy lub niemęskoosobowy)
jest niepoprawna, gdyż czasownik udzielić nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
c) Odpowiedź dwojga rannych (liczebnik zbiorowy, D. + rzeczownik, D./Ms. lm. r. męskoosobowy lub niemęskooso-
bowy, B. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik udzielić ma już dopełnienie w dopełniaczu (pierwszej
pomocy).
d) Odpowiedź dwojgu rannym (liczebnik zbiorowy, C. + rzeczownik, C. lm. r. męskoosobowy lub niemęsko-
osobowy) jest poprawna, gdyż czasownik udzielić (= użyczać czegoś, służyć czymś) łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku (kto? udziela czego? komu?). Liczebniki zbiorowe w połączeniu z rzeczownikami męskoosobowymi
wskazują, że chodzi o towarzystwo złożone z mężczyzn i kobiet, np. siedmiu studentów (tylko panowie), sied-
mioro studentów (panie i panowie).
161
1. Bardzo przepraszam, czy ten pan __________ Szypulski?
2. To wino jest bardzo __________
a) drogo. c) drogę.
b) drogie. d) droga.
3. Ona często __________ tutaj z psem.
a) spaceruje c) spacerują
b) spaceruję d) spacer
4. – Cześć, co słychać?
– __________
a) Nic nie słyszę. c) Od razu!
b) Nic nowego. d) Na razie!
5. Twój brat bardzo interesuje się __________ z naszej grupy.
a) tę nową dziewczynę c) tą nową dziewczyną
b) tej nowej dziewczyny d) tej nowej dziewczynie
6. Kaloryfery są ciepłe, ale w mieszkaniu jest raczej __________
a) chłodne. c) chłodny.
b) chłodna. d) chłodno.
7. Czy widziałeś już __________ Kowalskiego?
a) nowy samochód c) nowym samochodem
b) nowego samochodu d) nowym samochodzie
8. Przykrył się wełnianym __________ i szybko zasnął.
a) kocem c) kucem
b) kacem d) klocem
9. Moja żona jest __________ , więc mówię trochę po chińsku.
a) Chińczykiem c) Chinką
b) Chinami d) chińską
10. Potrzebuję __________, aby zrobić ten szkic.
a) nowym ołówkiem c) nowym ołówku
b) nowy ołówek d) nowego ołówka
11. Bawiliśmy się dobrze __________ poznaliśmy ciekawych ludzi.
a) lub c) i
b) albo d) więc
12. Wszyscy głosowali przeciwko __________ za usługi pocztowe.
a) nowej opłacie c) nową opłatą
b) nową opłatę d) nowa opłata
13. __________ dajesz takie piękne kwiaty?

a) Kogo c) Kim
b) O czym d) Komu
14. Wczoraj przyszła kartka z życzeniami __________ od twoich rodziców.
a) świątobliwymi c) świątecznymi
b) świętującymi d) świętymi
15. Dlaczego oni są zawsze przeciw __________?
a) ci c) ciebie
b) tobie d) tobą
162
16. To małżeństwo nie ma __________

a) córki. c) samochodem.
b) dziecko. d) mieszkaniu.
17. Przepraszam, gdzie jest pokój pani doktor __________ ?
a) Rolski c) Rolską
b) Rolskiej d) Rolska
18. __________ koniecznie zobaczyć ten film. Jest naprawdę znakomity.
a) Umiesz c) Możesz
b) Musisz d) Wolno
19. – Chcesz trochę tortu?
– __________ mi ten mały kawałek!
a) Dają c) Dać
b) Daj d) Dał
20. Wszyscy __________ teraz za pieniędzmi.
a) ganią c) gubią
b) gniją d) gonią
21. Zobacz, co jest napisane na __________

a) twój bilet. c) twoim biletem.
b) twojego biletu. d) twoim bilecie.
22. – Przepraszam, czy _________ tutaj palić?

– Oczywiście, tutaj nie ma zakazu palenia.
a) powinno się c) wolno
b) trzeba d) warto
23. Nie lubię __________ , jakie są w tym katalogu.

a) takie duże samochody c) takimi dużymi samochodami
b) takich dużych samochodów d) takich dużych samochodach
24. Bardzo nam się _________ twoje miasto i na pewno przyjedziemy tutaj w przyszłym roku.
a) podobał c) podobało
b) podobała d) podobali
25. __________będziemy mieli czas, to odwiedzimy was dzisiaj wieczorem.

a) Jeśli c) Że
b) Chociaż d) Żeby
26. O której _________ jutro z kina?

a) wróciliście c) wracaliście
b) wrócicie d) wróćmy
27. Dziewczyna, __________ on się oświadczył, jest moją kuzynką.

a) która c) której
b) którą d) który
28. Po __________ egzaminach już wiedziałam, że dam sobie radę na studiach.

a) pierwsi c) pierwsze
b) pierwszymi d) pierwszych
29. Mój dziadek zawsze __________ wokół stołu, kiedy jest zdenerwowany.
a) jedzie c) poleci
b) pojedzie d) chodzi
30. – __________ ten projekt na wtorek?

– Dobrze, postaram się skończyć go do wtorku.
a) Przygotowałeś c) Przygotować
b) Przygotowujący d) Przygotowałbyś
163
31. – Który dziś jest?

– __________
a) Dwudziesty drugi maj dwutysięczny drugi rok. c) Dwudziesty drugi maja dwutysięczny drugi rok.
b) Dwudziesty drugi maj dwa tysiące drugiego roku. d) Dwudziesty drugi maja dwa tysiące drugiego roku.
32. Profesor kieruje __________ już od dziesięciu lat.

a) nasz instytut c) naszym instytucie
b) naszego instytutu d) naszym instytutem
33. Jurek jest __________ ze wszystkich moich studentów.

a) najpilniejszy c) pilnie
b) pilniejszy d) najpilniej
34. __________ długopis został na ławce.
a) Czyjś c) Któraś
b) Ktoś d) Coś
35. Gdybym lepiej __________ język polski, na pewno dostałbym tę pracę.

a) znał c) znam
b) znałbym d) znała
36. Na łące stała łania otoczona __________
a) cieląt. c) cielętami.
b) cielaków. d) cielakom.
37. Co ona __________ w tym dużym koszyku?

a) nieś c) niesiona
b) niosą d) niosła
38. Na ten pociąg bilet bez __________ jest nieważny.

a) miejscówki c) miejscowości
b) miejsca d) miejscownika
39. Jabłońska szukała przed chwilą __________

a) Nowakowej. c) Goździkowa.
b) Borową. d) Aramową.
40. Bardzo mi się podobają utwory __________ przez tego muzyka.

a) komponowany c) komponujące
b) komponowane d) komponująca
41. Będziemy karać odwetem: oko za oko, __________

a) nos za nos. c) ząb za ząb.
b) palec za palec. d) ucho za ucho.
42. Studenci __________ o zmianach w planie.

a) mają być poinformowane c) muszą być poinformowani
b) powinni zostać poinformowane d) może być poinformowane
43. Na skalistym zboczu zauważyliśmy gniazdo __________

a) orłowi białemu. c) orła białego.
b) orłu białemu. d) orle białym.
44. Wyszedł __________ biurka i serdecznie przywitał się z przybyłymi gośćmi.

a) z c) pod
b) zza d) spod
45. Ludziom, od __________ masz te informacje, nie należy ufać.

a) którzy c) którymi
b) które d) których
164
46. __________ z nią, zauważyliśmy, że jest bardzo zdenerwowana.

a) Rozmawiający c) Rozmawiając
b) Rozmawiająca d) Rozmowna
47. Będzie zmiana pogody, bo strasznie mnie __________ w kościach.

a) łupi c) łyka
b) łupie d) łka
48. Obrońca dotknął __________ w polu karnym i sędzia podyktował rzut karny.
a) piłkę c) piłka
b) piłki d) piłce
49. Dopóki nie będę mógł się porozumieć po polsku, __________ będę chodził na kurs.
a) skoro c) nim
b) kiedy d) dopóty
50. W dzieciństwie był raczej __________ , ale wyrósł na odważnego młodzieńca.

a) straszny c) straszący
b) straszliwy d) strachliwy
51. Nie wiemy, __________ będziemy mogli z wami pojechać na tę wycieczkę.

a) że c) aby
b) żeby d) czy
52. Nie zrobiłeś __________ zadania poprawnie.

a) żaden c) żadnym
b) żadnego d) żadne
53. Do tańca __________ wiejska orkiestra.

a) nagrywała c) wygrywała
b) przygrywała d) odgrywała
54. __________ w końcu to okno, bo aż wstyd jest na nie patrzeć.

a) Umyto c) Aby umyto
b) Umyta d) Umyto by
55. Zaraz to przyniosę, __________

a) pana ministra! c) panem ministrem!
b) panu ministrze! d) panie ministrze!
56. Bardzo lubię powieści francuskich pisarzy, a zwłaszcza __________ i Balzaka.

a) Camusa c) Kamisa
b) Camus d) Kami
57. Muszę złożyć zeznanie podatkowe za ubiegły rok, ale w moim __________ brak jeszcze
paru danych.
a) PIT-CIE c) PIC-ie
b) PIT-ie d) Picie
58. Z gazet dowiedziałem się, że desygnowano go __________ nowego rządu.

a) premiera c) w premiera
b) premierem d) na premiera
59. Okręciła go wokół __________ , więc na pewno dla niej to zrobi.

a) ręki c) dłoni
b) palca d) nogi
60. Brakuje mi tylko __________ setnych do średniej, za którą można otrzymywać stypendium.
a) pięć c) czterem
b) pięciu d) czterema
165

1. d 2. b 3. a 4. b 5. c 6. d 7. a 8. a 9. c 10. d 11. c 12. a 13. d 14. c
15. b 16. a 17. b 18. b 19. b 20. d 21. d 22. c 23. b 24. c 25. a 26. b 27. c
28. d 29. d 30. d 31. d 32. d 33. a 34. a 35. a 36. c 37. d 38. a 39. a 40. b
41. c 42. c 43. c 44. b 45. d 46. c 47. b 48. b 49. d 50. d 51. d 52. b 53. b
54. d 55. d 56. a 57. d 58. d 59. b 60. b

a) Odpowiedź ma na imię (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp. rzeczow-
nika imię) jest niepoprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię i wymaga podania imienia, nie nazwiska.
c) Odpowiedź nazywa (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika nazywać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik nazywać znaczy: określać, oznaczać nazwą, mianem, imieniem, dać, nadać nazwę, miano, imię, przezwisko itp.
Składnia czasownika nazywać również nie pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać coś czymś lub kogoś kimś),
np. Prasa nazywała aktora najlepszym komediantem.
d) Odpowiedź nazywa się (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja)
jest poprawna, gdyż czasownik nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko (imię i nazwisko), składnia czasownika
nazywać się również pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać się + mianownik).

a) Odpowiedź drogo (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż przysłówek wyraża sposób wykonania czynności.
b) Odpowiedź drogie (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ten przy-
miotnik łączy się właściwie z rzeczownikiem wino.
c) Odpowiedź drogę (rzeczownik, B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem
być i nie może być poprzedzona przez wyraz bardzo.
d) Odpowiedź droga (rzeczownik, M. lp. r. ż. lub przymiotnik M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż jako rzeczownik nie
pasuje znaczeniowo i składniowo do uzupełnianego zdania, a jako przymiotnik nie łączy się właściwie z rzeczownikiem
wino. Słowo droga znaczy: pas ziemi łączący jakieś miejscowości, przystosowany do komunikacji, szlak komunikacyjny,
trasa; podróż lub wędrówka; sposób postępowania.
166

a) Odpowiedź spaceruje (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od spacerować, I koniugacja) jest poprawna, gdyż łączy
się właściwie z podmiotem ona.
b) Odpowiedź spaceruję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od spacerować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się właściwie z podmiotem ona.
c) Odpowiedź spacerują (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od spacerować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
d) Odpowiedź spacer (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie może pełnić funkcji orzeczenia. Słowo
spacer znaczy: chodzenie, przechadzanie się, przechadzka, przejście się, jeżdżenie dla przyjemności, dla zdrowia itp.
– __________
a) Odpowiedź Nic nie słyszę jest niepoprawna, gdyż jest to odpowiedź na pytanie: Co słyszysz?
b) Odpowiedź Nic nowego jest poprawna, gdyż znaczy: tak jak dawniej, bez zmian, po staremu i może być
odpowiedzią na pytanie: Co słychać? = Co u ciebie? Co porabiasz? Co się u ciebie dzieje? Jak się masz?
c) Odpowiedź Od razu jest niepoprawna, gdyż znaczy: natychmiast, bez zwłoki.
d) Odpowiedź Na razie jest niepoprawna, gdyż tego wyrażenia używamy, kiedy żegnamy się z osobą, z którą jeste-
śmy na ty i którą spodziewamy się wkrótce zobaczyć.

a) Odpowiedź tę nową dziewczynę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używamy
biernika.
b) Odpowiedź tej nowej dziewczyny (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używamy
dopełniacza.
c) Odpowiedź tą nową dziewczyną (N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż po czasowniku interesować się używamy
narzędnika.
d) Odpowiedź tej nowej dziewczynie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie uży-
wamy celownika/miejscownika.

a) Odpowiedź chłodne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
występuje w tym zwrocie służącym do opisania stanu.
b) Odpowiedź chłodna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie występuje w tym zwrocie
służącym do opisania stanu.
c) Odpowiedź chłodny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
występuje w tym zwrocie służącym do opisania stanu.
d) Odpowiedź chłodno (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek występuje w tym zwrocie służącym do
opisania stanu.
167

a) Odpowiedź nowy samochód (M./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik widzieć łączy się z dopełnie-
niem w bierniku.
b) Odpowiedź nowego samochodu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu. Wyjątek stanowią zdania zaprzeczone, w których dopełnienie w bierniku zamienia się na dopeł-
nienie w dopełniaczu, np. Widziałem nowy samochód. Nie widziałem nowego samochodu.
c) Odpowiedź nowym samochodem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź nowym samochodzie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopeł-
nieniem w miejscowniku.

a) kocem c) kucem
b) kacem d) klocem
a) Odpowiedź kocem jest poprawna, gdyż koc to: płat grubej, zwykle kosmatej tkaniny wełnianej lub baweł-
nianej, używany jako przykrycie; rodzaj derki, pled.
b) Odpowiedź kacem jest niepoprawna, gdyż kac to: złe samopoczucie nazajutrz po wypiciu większej ilości alkoholu.
c) Odpowiedź kucem jest niepoprawna, gdyż kuc to: typ konia różnych ras, którego cechą charakterystyczną jest mały
wzrost i krępa budowa; kucyk.
d) Odpowiedź klocem jest niepoprawna, gdyż kloc to: pień zrąbanego drzewa ociosany z gałęzi i zwykle z kory; jego
część odcięta piłą; kłoda.

a) Odpowiedź Chińczykiem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do osoby rodzaju
męskiego.
b) Odpowiedź Chinami (rzeczownik, N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma stanowi nazwę
kraju.
c) Odpowiedź Chinką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do osoby rodzaju żeń-
skiego. Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).
d) Odpowiedź chińską (przymiotnik, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomo-
np. Ona jest chińską studentką.

a) Odpowiedź nowym ołówkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik potrzebować nie łączy się z dopeł-
b) Odpowiedź nowy ołówek (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja, a czasownik potrzebo-
wać nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
168
c) Odpowiedź nowym ołówku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku.
d) Odpowiedź nowego ołówka (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik potrzebować wymaga dopełnie-
nia w dopełniaczu.

a) lub c) i
b) albo d) więc
c) Odpowiedź i jest poprawna, gdyż spójnik i łączy zdania, których treści się uzupełniają (fakt, że bawiliśmy
się dobrze, uzupełnia fakt, że poznaliśmy ciekawych ludzi).
d) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub przyczynę wynikające z wcześniej-
szej części zdania, np. Padał deszcz, więc zostaliśmy w domu.

a) Odpowiedź nowej opłacie (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) łączy się z ce-
lownikiem.
b) Odpowiedź nową opłatę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) nie łączy się z bierni-
kiem.
c) Odpowiedź nową opłatą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) nie łączy się z narzęd-
nikiem.
d) Odpowiedź nowa opłata (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) nie łączy się z mianow-
nikiem.

a) Kogo c) Kim
b) O czym d) Komu
a) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już dopełnienie w bierniku (takie
piękne kwiaty), a czasownik dawać nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź o czym (Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać nie łączy się z przyimkiem o + miejscownik.
c) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać nie łączy się z narzędnikiem/
miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu poprzedzony przyimkiem (np. o studencie).
d) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest poprawna, gdyż czasownik dawać łączy się z celownikiem
i biernikiem (kto? daje komu? co?).

169
a) Odpowiedź świątobliwymi jest niepoprawna, gdyż świątobliwy (rzadziej: świętobliwy) to: odznaczający się religij-
nością, pobożnością; bogobojny.
b) Odpowiedź świętującymi jest niepoprawna, gdyż świętujący to: obchodzący jakieś święto, nic nierobiący w danym
dniu.
c) Odpowiedź świątecznymi jest poprawna, gdyż świąteczny to: związany z określonym świętem, także uro-
czysty, podniosły.
d) Odpowiedź świętymi jest niepoprawna, gdyż święty to: uznany przez Kościół za zbawionego i godnego kultu, cno-
tliwy, bardzo dobry, godny czci i szacunku, nietykalny, nienaruszalny.

a) ci c) ciebie
b) tobie d) tobą
a) Odpowiedź ci (zaimek osobowy, C. lp., forma nieakcentowana) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje
w pozycjach akcentowanych (początek i koniec zdania, po przyimkach). Słowo ci może być też zaimkiem wskazującym
(M. lm. r. męskoosobowy).
b) Odpowiedź tobie (zaimek osobowy, C./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż przyimek przeciw łączy się z celowni-
kiem. Forma tobie występuje w pozycjach akcentowanych (na początku i na końcu zdania oraz po przyimkach,
np. o tobie, w tobie).
c) Odpowiedź ciebie (zaimek osobowy, D./B. lp., forma akcentowana) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciw nie
łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź tobą (zaimek osobowy, N. lp.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciw nie łączy się z narzędnikiem.

a) Odpowiedź córki (D. lp. r. ż.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmia-
nę biernika na dopełniacz. Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej zmiany,
np. Pytam o twoją siostrę. Nie pytam o twoją siostrę.
c) Odpowiedź samochodem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
d) Odpowiedź mieszkaniu (C./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopeł-
niacz.

a) Odpowiedź Rolski (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża posiadania (pokój kogo? czego?),
brak też zgodności rodzajowej z pani doktor.
b) Odpowiedź Rolskiej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża posiadanie. Nazwiska za-
kończone na -ski, -cki (męskie) oraz na -ska, -cka (żeńskie) odmieniają się jak przymiotniki. Rzeczowniki ozna-
czające tradycyjnie męskie zawody i stanowiska, które są użyte w odniesieniu do kobiet, nie odmieniają się,
np. idę z (panią) doktor/profesor/inżynier/dyrektor, mówię o (pani) doktor/profesor/inżynier, widzę (panią) dok-
tor/profesor/inżynier, szukam (pani) doktor/profesor/inżynier.
c) Odpowiedź Rolską (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik/narzędnik nie wyraża posiadania (pokój kogo?
czego?).
d) Odpowiedź Rolska (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża posiadania (pokój kogo? czego?).
170

b) Musisz d) Wolno
a) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy:
b) Odpowiedź musisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż jeżeli mówimy, iż ktoś
musi coś zrobić, to sugerujemy mu, że powinien to zrobić, lub zapraszamy go do zrobienia tego.
c) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik móc znaczy: mieć
prawo, być uprawnionym. Używany jest też w pytaniach, aby poprosić kogoś o przysługę lub zgodę na coś, np. Czy mo-
żesz podać mi tę książkę?
d) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, go-
dzi się i występuje tylko w zdaniach bezpodmiotowych z bezokolicznikiem, np. Nie wolno było ci wychodzić. Czy będzie
wolno zadawać pytania? Tutaj wolno palić.

a) Dają c) Dać
b) Daj d) Dał
a) Odpowiedź dają (czas teraźniejszy, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie wyraża prośby/
rozkazu.
b) Odpowiedź daj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wyraża rozkaz/
prośbę.
c) Odpowiedź dać (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać rozkaz/prośbę tylko w po-
łączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę mi dać ten mały kawałek! Samodzielnie bezokolicznik występuje również w języku
d) Odpowiedź dał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie wyraża prośby/
rozkazu.

a) ganią c) gubią
b) gniją d) gonią
a) Odpowiedź ganią jest niepoprawna, gdyż czasownik ganić znaczy: krytykować, mieć za złe, potępiać.
b) Odpowiedź gniją jest niepoprawna, gdyż czasownik gnić znaczy: ulegać procesowi rozkładu chemicznego pod
wpływem działania bakterii; psuć się, butwieć, próchnieć.
c) Odpowiedź gubią jest niepoprawna, gdyż czasownik gubić znaczy: tracić coś przez nieuwagę, dopuszczać, żeby coś
zginęło, upuszczać coś bezwiednie.
d) Odpowiedź gonią jest poprawna, gdyż czasownik gonić znaczy: biec, podążać za kimś, za czymś, usiłując
go dopędzić, złapać.

a) Odpowiedź twój bilet (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem, a z bier-
171
b) Odpowiedź twojego biletu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź twoim biletem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź twoim bilecie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach określających
miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu, na dworcu, na
lotnisku.

b) trzeba d) warto
a) Odpowiedź powinno się jest niepoprawna, gdyż powinno się znaczy: należy, trzeba, jest obowiązek.
b) Odpowiedź trzeba jest niepoprawna, gdyż trzeba znaczy: należy, wypada, jest potrzebne, konieczne, niezbędne.
c) Odpowiedź wolno jest poprawna, gdyż czasownik wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi,
godzi się.
d) Odpowiedź warto jest niepoprawna, gdyż czasownik warto znaczy: jest sens, cel w czymś, w zrobieniu czegoś;
opłaca się.

a) Odpowiedź takie duże samochody (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje
zmianę biernika na dopełniacz.
b) Odpowiedź takich dużych samochodów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż negacja powo-
duje zmianę biernika na dopełniacz. Czasownik lubić łączy się w zdaniu twierdzącym z biernikiem (kto? co? lubi
kogo? co?).
c) Odpowiedź takimi dużymi samochodami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje
d) Odpowiedź takich dużych samochodach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powo-
duje zmianę biernika na dopełniacz.
a) Odpowiedź podobał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z podmiotem
(twoje miasto – ono).
b) Odpowiedź podobała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z podmiotem
c) Odpowiedź podobało (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z pod-
miotem (twoje miasto – ono).
d) Odpowiedź podobali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się
z podmiotem (twoje miasto – ono).

a) Jeśli c) Że
172
a) Odpowiedź jeśli jest poprawna, gdyż spójnik jeśli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe.
b) Odpowiedź chociaż jest niepoprawna, gdyż spójnik chociaż wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające (pod-
kreślające nieskuteczność przeciwdziałania, kontrast czynności, stanów itd.), np. Chociaż padał deszcz, poszła na zakupy.
c) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe,

a) Odpowiedź wróciliście (czas przeszły, aspekt dokonany, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika wracać nie wyraża czynności przyszłej.
b) Odpowiedź wrócicie (czas przyszły prosty, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wracać
wyraża czynność przyszłą.
c) Odpowiedź wracaliście (czas przeszły, aspekt niedokonany, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma czasownika wracać nie wyraża czynności przyszłej.
d) Odpowiedź wróćmy (tryb rozkazujący, 1. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż tryb rozkazujący nie ma formy pytającej.
Można powiedzieć: Wróćmy jutro do domu!

a) Odpowiedź która (zaimek, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już pomiot (on), brak też zgodności
z orzeczeniem (oświadczył).
b) Odpowiedź którą (zaimek, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik oświadczyć się nie łączy się z dopełnie-
niem w bierniku/narzędniku.
c) Odpowiedź której (zaimek, D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik oświadczyć się łączy się z do-
pełnieniem w celowniku (kto? oświadcza się komu?/ o co?).
d) Odpowiedź który (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż nie odnosi się do wyrazu
dziewczyna.

a) Odpowiedź pierwsi (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z przyimkiem po
i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź pierwszymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się z przyimkiem po i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź pierwsze (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z przyimkiem po i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek po łączy się z biernikiem tylko
w wyrażeniach wskazujących liczbę, wartość, cenę, np. Wszyscy dostali po pięć tysięcy nagrody; batoniki po pięć groszy.
173
d) Odpowiedź pierwszych (D./Ms. lm. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest

poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z przyimkiem po (w wyrażeniach określających czas jakiejś czyn-
ności wymaga on miejscownika, np. po obiedzie, po egzaminie) i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemę-
skoosobowy).
a) jedzie c) poleci
a) Odpowiedź jedzie jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
b) Odpowiedź pojedzie jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
c) Odpowiedź poleci jest niepoprawna, gdyż czasownik polecieć znaczy: rozpocząć lot, wznosząc się za pomocą
d) Odpowiedź chodzi jest poprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, sta-

a) Odpowiedź przygotowałeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża prośby.
b) Odpowiedź przygotowujący (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić
funkcji orzeczenia w zdaniu.
c) Odpowiedź przygotować (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża prośby.
d) Odpowiedź przygotowałbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wyraża uprzejmą
prośbę.

– __________
a) Dwudziesty drugi maj dwutysięczny drugi rok.
b) Dwudziesty drugi maj dwa tysiące drugiego roku.
c) Dwudziesty drugi maja dwutysięczny drugi rok.
d) Dwudziesty drugi maja dwa tysiące drugiego roku.
a) Odpowiedź dwudziesty drugi maj dwutysięczny drugi rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa mie-
siąca i roku nie występuje w mianowniku. Między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze domyślamy się rzeczownika
dzień, który wskazuje na dopełniacz (dwudziesty drugi dzień maja). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej,
o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
b) Odpowiedź dwudziesty drugi maj dwa tysiące drugiego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa
miesiąca nie występuje w mianowniku. Między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze domyślamy się rzeczownika
dzień, który wskazuje na dopełniacz (dwudziesty drugi dzień maja).
174
c) Odpowiedź dwudziesty drugi maja dwutysięczny drugi rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące
i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.
d) Odpowiedź dwudziesty drugi maja dwa tysiące drugiego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat
liczebnik oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie?

a) Odpowiedź nasz instytut (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (profesor), a czasownik
kierować w znaczeniu: rządzić kimś, czymś; stać na czele czegoś nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Kierować w zna-
czeniu: prowadzić, wysyłać kogoś, coś do kogoś, do czegoś, ku czemuś łączy się z biernikiem, np. Kieruję sprawę do sądu.
b) Odpowiedź naszego instytutu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kierować w znaczeniu: rządzić kimś,
czymś; stać na czele czegoś nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
c) Odpowiedź naszym instytucie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kierować w znaczeniu: rządzić kimś,
czymś; stać na czele czegoś nie łączy się z dopełnieniem w miejscowniku.
d) Odpowiedź naszym instytutem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik kierować w znaczeniu: rządzić
kimś, czymś; stać na czele czegoś łączy się z dopełnieniem w narzędniku.

a) Odpowiedź najpilniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża
największe natężenie cechy i łączy się właściwie z określeniem ze wszystkich moich studentów.
b) Odpowiedź pilniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża tylko więk-
sze natężenie cechy i nie łączy się z określeniem ze wszystkich moich studentów.
c) Odpowiedź pilnie (przysłówek, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czynności (cza-
sownika), tylko osoby (Jurek).
d) Odpowiedź najpilniej (przysłówek, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czynności
(czasownika), tylko osoby (Jurek).

b) Ktoś d) Coś
a) Odpowiedź czyjś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ten zaimek łączy się właści-
wie z podmiotem (długopis – M. lp. r. m.) i wyraża posiadanie.
b) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje z rzeczownikiem.
c) Odpowiedź któraś (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie łączy się właściwie z podmiotem zdania
(długopis – M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje z rzeczownikiem.
175

a) znał c) znam
a) Odpowiedź znał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika tworzy okres wa-
b) Odpowiedź znałbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówka trybu przypuszcza-
jącego jest już dołączona do spójnika (gdybym).
c) Odpowiedź znam (czas teraźniejszy, 1. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z koń-
cówką trybu przypuszczającego (-bym).
d) Odpowiedź znała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wynika, iż chodzi o oso-
bę płci męskiej (dostałbym).

a) Odpowiedź cieląt (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik otaczać nie łączy się z dopeł-
b) Odpowiedź cielaków (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik otaczać nie łączy się z do-
c) Odpowiedź cielętami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik otaczać łączy się z do-
pełnieniem w narzędniku (kto? co? otacza kogo? co?/ kim? czym?). Otaczać znaczy: obstąpić kogoś dokoła, sku-
pić się wokół kogoś, okrążyć, ogrodzić, opasać, być na obwodzie czegoś, stanowić albo tworzyć obramowanie.
d) Odpowiedź cielakom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik otaczać nie łączy się z do-
pełnieniem w celowniku.

a) Odpowiedź nieś (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nieść wyraża rozkaz.
b) Odpowiedź niosą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nieść nie
łączy się z podmiotem (ona).
c) Odpowiedź niesiona (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest forma osobowa
czasownika.
d) Odpowiedź niosła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika nieść łączy się
właściwie z podmiotem (ona). Czasownik nieść znaczy: idąc, trzymać coś w ręku; iść, umieściwszy coś na plecach,
ramionach itp.

a) Odpowiedź miejscówki jest poprawna, gdyż miejscówka znaczy: bilet uprawniający do zajęcia oznaczone-
go numerem miejsca siedzącego w pociągu, autobusie itp.
b) Odpowiedź miejsca jest niepoprawna, gdyż miejsce znaczy: wolna przestrzeń, pomieszczenie, które można zająć,
gdzie można coś zmieścić, umieścić.
176
c) Odpowiedź miejscowości jest niepoprawna, gdyż miejscowość znaczy: zwykle teren zabudowany i zamieszkały,
osiedle, wieś lub miasto.
d) Odpowiedź miejscownika jest niepoprawna, gdyż miejscownik to: szósty przypadek w deklinacji polskiej.

a) Odpowiedź Nowakowej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu (kto? co? szuka kogo? czego?). Nazwiska kobiet zakończone na -owa (Borowa, Orzeszkowa, Aramo-
wa), nazwy pokrewieństwa na -owa (bratowa, synowa, teściowa) oraz nazwy żon tworzone od imion lub nazwy
zawodów mężów na -owa (Stanisławowa, Janowa, aptekarzowa, burmistrzowa) odmieniają się jak przymiotniki.
b) Odpowiedź Borową (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem w bier-
niku/narzędniku.
c) Odpowiedź Goździkowa (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (Jabłońska).
d) Odpowiedź Aramową (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem w bier-
niku/narzędniku.

a) Odpowiedź komponowany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem utwory (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź komponowane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż łączy się właściwie z dopełnieniem utwory (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź komponujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż komponujący znaczy: tworzący dzieło sztuki, zwłaszcza muzycznej; układający z elementów jakąś całość.
d) Odpowiedź komponująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łą-
czy się właściwie z dopełnieniem utwory (M./B. lm. r. niemęskoosobowy). Komponujący znaczy: tworzący dzieło sztuki,
zwłaszcza muzycznej; układający z elementów jakąś całość.

a) Odpowiedź nos za nos jest niepoprawna, gdyż ten zwrot nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź palec za palec jest niepoprawna, gdyż ten zwrot nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź ząb za ząb jest poprawna, gdyż ten zwrot tworzy z podanymi słowami przysłowie, które zna-
czy: odpłacanie tym samym, kara równie wielka jak wina.
d) Odpowiedź ucho za ucho jest niepoprawna, gdyż ten zwrot nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź mają być poinformowane (czas teraźniejszy czasownika mieć, 3. os. lm. + bezokolicznik w stronie bier-
nej) jest niepoprawna, gdyż imiesłów poinformowane (lm. r. niemęskoosobowy) nie łączy się właściwie z podmiotem
studenci (M. lm. r. męskoosobowy).
177
b) Odpowiedź powinni zostać poinformowane (czasownik niepełny powinien, 3. os. lm. + bezokolicznik w stronie
biernej) jest niepoprawna, gdyż imiesłów poinformowane (lm. r. niemęskoosobowy) nie łączy się właściwie z podmio-
tem studenci (M. lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź muszą być poinformowani (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lm. + bez-
okolicznik w stronie biernej) jest poprawna, gdyż łączy się właściwie z podmiotem studenci (M. lm. r. męskooso-
bowy).
d) Odpowiedź może być poinformowane (czas teraźniejszy czasownika modalnego móc, 3. os. lp. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie z podmiotem studenci (M. lm. r. męskoosobowy).

a) Odpowiedź orłowi białemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża posiadania (gniazdo kogo?
czego?). W celowniku możliwe są dwie formy orłowi/orłu.
b) Odpowiedź orłu białemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża posiadania (gniazdo kogo? cze-
go?). W celowniku możliwe są dwie formy orłowi/orłu.
c) Odpowiedź orła białego (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wyraża posiadanie (gniazdo kogo? czego?).
d) Odpowiedź orle białym (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie wyraża posiadania (gniazdo kogo? czego?).

a) z c) pod
b) zza d) spod
a) Odpowiedź z jest niepoprawna, gdyż z tworzy z dopełniaczem wyrażenia oznaczające miejsce początku ruchu,
kierunek od wewnątrz tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. wyjść z domu, wyjąć chusteczkę z kieszeni, wyjechać
z Opola.
b) Odpowiedź zza jest poprawna, gdyż zza tworzy wyrażenia o znaczeniu: z miejsca znajdującego się za
tym, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. Zza rogu ulicy wyjechały czołgi. Przyjechali zza oceanu.
c) Odpowiedź pod jest niepoprawna, gdyż pod łączy się z biernikiem lub narzędnikiem, np. pod biurko, pod biurkiem.
d) Odpowiedź spod jest niepoprawna, gdyż spod tworzy z dopełniaczem wyrażenia określające kierunek z miejsca
pod tym, poniżej tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. Wyjął pieniądze spod poduszki. Spod ziemi dochodziły
jakieś odgłosy; wyrażenia określające kierunek od miejsca położonego w pobliżu miejsca nazwanego rzeczownikiem,
np. Przyjechał tu spod Krakowa. Pochodziły spod Zielonej Góry.

a) Odpowiedź którzy (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek od nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek od nie łączy się
z mianownikiem/biernikiem, brak też zgodności w rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem ludzie (lm. r. męskooso-
bowy).
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek od nie łączy
d) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż przyimek od łączy się z dopełniaczem, występuje też zgodność w rodzaju i liczbie z poprzedzają-
cym rzeczownikiem ludzie (lm. r. męskoosobowy).
178

a) Odpowiedź rozmawiający (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przymiotnikowy
nie tworzy imiesłowowego równoważnika zdania.
b) Odpowiedź rozmawiająca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przymiotnikowy
c) Odpowiedź rozmawiając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
imiesłowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu wyrażające czynność rów-
noczesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy z nią rozmawialiśmy).
d) Odpowiedź rozmowna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie z wyrażeniem
z nią. Można powiedzieć: W czasie rozmowy z nią zauważyliśmy, że jest bardzo zdenerwowana. Rozmowny znaczy: chętny,
skłonny do rozmowy, lubiący rozmawiać.

a) łupi c) łyka
b) łupie d) łka
a) Odpowiedź łupi jest niepoprawna, gdyż łupić znaczy: bezprawnie, siłą zabierać komuś mienie, rabować, grabić;
ciągnąć z czegoś nadmierne zyski; odzierać kogoś z pieniędzy; pot. mocno uderzać, bić, tłuc.
b) Odpowiedź łupie jest poprawna, gdyż łupać znaczy: pulsująco, rozdzierająco boleć.
c) Odpowiedź łyka jest niepoprawna, gdyż łykać znaczy: szybko jeść kęsami, nie przeżuwając należycie; pić łykami;
wypijać.
d) Odpowiedź łka jest niepoprawna, gdyż łkać znaczy: wydawać w czasie płaczu krótkie, urywane dźwięki, spowodo-
wane przyśpieszonym, nieregularnym oddechem; szlochać.
b) piłki d) piłce
a) Odpowiedź piłkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z biernikiem tylko w znaczeniach:
sprawić przykrość, np. Matkę bardzo dotknęła twoja uwaga; wyrządzić szkodę, np. Powódź znowu dotknęła ten region.
b) Odpowiedź piłki (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z dopełniaczem w znacze-
niu: zbliżyć się do kogoś lub czegoś aż do zetknięcia.
c) Odpowiedź piłka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (obrońca).
d) Odpowiedź piłce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć nie łączy się z dopełnieniem w celow-
niku i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem, np. o piłce,
w piłce.
a) skoro c) nim
b) kiedy d) dopóty
a) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż spójnik skoro wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny,
b) Odpowiedź kiedy jest niepoprawna, gdyż spójnik kiedy wprowadza zdania podrzędne czasowe, np. Kiedy wró-
ciliśmy do domu, było już bardzo późno. Może też wprowadzać zdanie podrzędne przyczynowe i warunkowe, np. Kiedy
jesteś taki mądry, to rozwiąż to zadanie sam. W połączeniu z zaimkiem cóż wprowadza zdania podrzędne przeciwstawne,
np. Chciała się z nim spotkać, cóż kiedy rodzice jej nie pozwolili.
179
c) Odpowiedź nim jest niepoprawna, gdyż spójnik nim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
d) Odpowiedź dopóty jest poprawna, gdyż spójnik dopóty znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam sie-
dział, dopóty nie skończy pracy. Często występuje jako człon spójnika złożonego dopóki..., dopóty, np. Dopóki
nie rozwiążę tego zadania, dopóty nie pójdę spać.

a) Odpowiedź straszny jest niepoprawna, gdyż straszny znaczy: wzbudzający strach, grozę, przerażenie, przejmujący
lękiem; bardzo zły, bardzo niedobry, okropny; pot. bardzo duży pod względem intensywności; ogromny, wielki, niezmierny.
b) Odpowiedź straszliwy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik straszliwy znaczy: wzbudzający strach, przerażenie,
straszny, bardzo duży, intensywny.
c) Odpowiedź straszący jest niepoprawna, gdyż przymiotnik straszący znaczy: wzbudzający w kimś strach, przeraża-
jący kogoś, grożący czymś.
d) Odpowiedź strachliwy jest poprawna, gdyż przymiotnik strachliwy znaczy: skłonny do odczuwania stra-
chu, lękliwy, bojaźliwy.

a) że c) aby
b) żeby d) czy
a) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że nie występuje po czasowniku wiedzieć w formie przeczącej.
Można powiedzieć: Wiemy, że będziemy mogli z wami pojechać na tę wycieczkę.
b) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdania podrzędne oznaczające cel, możliwość
d) Odpowiedź czy jest poprawna, gdyż spójnik czy wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe o charak-
terze pytającym i występuje z czasownikiem wiedzieć w formie przeczącej.

a) Odpowiedź żaden (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę
biernika na dopełniacz.
b) Odpowiedź żadnego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż negacja powo-
duje zmianę biernika na dopełniacz. Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej
zmiany, np. Czekam na koleżankę. Nie czekam na żadną koleżankę. Zaimek żaden występuje w zdaniach prze-
czących i oznacza zupełne wyłączenie (brak) kogoś lub czegoś, np. Żaden student nie rozwiązał tego zadania.
W zdaniach twierdzących znaczy: bez wartości, do niczego, nijaki, np. Jego pomoc była żadna.
c) Odpowiedź żadnym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
d) Odpowiedź żadne (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmia-
nę biernika na dopełniacz.
180

a) Odpowiedź nagrywała jest niepoprawna, gdyż nagrywać znaczy: (o mowie, śpiewie, muzyce i wszelkich dźwiękach)
utrwalać na jakimś nośniku dźwięku w celu późniejszego odtwarzania.
b) Odpowiedź przygrywała jest poprawna, gdyż przygrywać znaczy: towarzyszyć komuś, czemuś, grając na
instrumencie muzycznym; grać przy różnego rodzaju okazjach (np. do tańca); wtórować, akompaniować.
c) Odpowiedź wygrywała jest niepoprawna, gdyż wygrywać znaczy: grając zyskać coś, otrzymywać to, o co toczyła się
gra: wygrywać w karty; odnosić zwycięstwo w jakichś rozgrywkach, procesach, pokonywać przeciwnika, np. wygrywać spra-
wę w sądzie, wygrywać wojnę; wykorzystać jakieś okoliczności, jakąś sytuację, czyjeś słabe strony; skorzystać, dobrze wyjść
na czymś, np. wygrywać na czasie; wykonywać utwór lub jego część na instrumencie; o mechanizmie: grać, np. wygrywać
na harmonii kujawiaki.
d) Odpowiedź odgrywała jest niepoprawna, gdyż odgrywać znaczy: wykonywać utwór muzyczny na instrumencie, na
instrumentach; wykonywać, grać utwór sceniczny, dawać przedstawienie; odtwarzać jakąś postać w przedstawieniu; odbi-
jać w następnej lub innej grze uprzednią przegraną.

a) Odpowiedź umyto (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z treścią zdania podrzędnego. Można powiedzieć: Umyto w końcu to okno, bo aż wstyd było na nie patrzeć.
b) Odpowiedź umyta (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie
z dopełnieniem to okno.
c) Odpowiedź aby umyto (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie ze
zdaniem podrzędnym. Uzupełniane zdanie jest zdaniem głównym.
d) Odpowiedź umyto by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż wyraża prośbę/
życzenie w formie nieosobowej.

a) Odpowiedź pana ministra (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wypo-
b) Odpowiedź panu ministrze (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź jest
c) Odpowiedź panem ministrem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest
d) Odpowiedź panie ministrze (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adre-

a) Camusa c) Kamisa
b) Camus d) Kami
a) Odpowiedź Camusa (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik lubić łączy się z dopełnieniem w bier-
niku. W przypadkach zależnych nazwisko to przyjmuje polskie końcówki, a poprzedzająca je litera s jest
181
wymawiana (Camusa, Camusowi, Camusem, o Camusie). Jeżeli stoi przy nim odmienione imię lub inny rzeczow-
nik, można używać formy Camus we wszystkich przypadkach, np. o Albercie Camus, z pisarzem Camus.
b) Odpowiedź Camus (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić łączy się z dopełnieniem w bierniku
i zdanie ma już podmiot (lubię – ja).
c) Odpowiedź Kamisa (zapis wymowy, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwisko to zachowuje pisownię ory-
ginalną.
d) Odpowiedź Kami (zapis wymowy, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwisko to zachowuje pisownię oryginal-
ną i zdanie ma już podmiot (lubię – ja).
paru danych.
b) PIT-ie d) Picie
a) Odpowiedź PIT-CIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy
w miejscowniku małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. Not – o Nocie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie.
b) Odpowiedź PIT-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miej-
scowniku małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. Not – o Nocie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie.
c) Odpowiedź PIC-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miej-
d) Odpowiedź Picie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miejscowniku
małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. Not – o Nocie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie. PIT stanowi skró-
towiec od nazwy formularza deklaracji podatkowej: Personal Income Tax (podatek od dochodu osobistego).

a) Odpowiedź premiera (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik desygnować nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu i ma już dopełnienie w bierniku (go). Słowo premiera (M. lp. r. ż.) znaczy: pierwszy publiczny pokaz sztuki
teatralnej, opery, filmu itp.
b) Odpowiedź premierem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik desygnować nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź w premiera (przyimek w + B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik desygnować nie łączy się
z przyimkiem w + biernik.
d) Odpowiedź na premiera (przyimek na + B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik desygnować (= wyzna-
czać, wyznaczyć kogoś na jakieś stanowisko) łączy się z przyimkiem na + biernik (kto? desygnuje kogo? na kogo?
na co?). Można też powiedzieć: desygnować kogoś do czegoś, np. Rząd naszego kraju desygnował swoich eksper-
tów do komisji międzynarodowej.

a) ręki c) dłoni
b) palca d) nogi
a) Odpowiedź ręki jest niepoprawna, gdyż ten wyraz nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź palca jest poprawna, gdyż owinąć/okręcić (sobie) kogoś wkoło/wokół/dookoła/naokoło (małe-
go) palca znaczy: podporządkować kogoś swojej woli, uzależnić kogoś od siebie.
182
c) Odpowiedź dłoni jest niepoprawna, gdyż ten wyraz nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
d) Odpowiedź nogi jest niepoprawna, gdyż ten wyraz nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
60. Brakuje mi tylko __________ setnych do średniej, za którą można otrzymywać stypendium.
a) Odpowiedź pięć (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brakować nie łączy się z pod-
miotem w mianowniku i dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź pięciu (D./C./N./Ms. lm. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż czasownik brakować (= nie wystarczać; odczuwać czyjąś nieobecność, niedostatek czegoś) łączy się
z dopełniaczem (komu? czemu? brakuje kogo? czego?). W zdaniach, w których mowa o braku, ubywaniu czy
przybywaniu czegoś, dopełniacz pełni funkcję podmiotu, np. Nie ma już ładnej pogody. Przybywało mi siwych
włosów. Ubywało jej sił. Brakowało mu cierpliwości.
c) Odpowiedź czterem (C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brakować
ma już dopełnienie w celowniku (mi).
d) Odpowiedź czterema (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brakować

1. – Przepraszam, czy pan Kowalski?
– Nie, ja __________ Janikowski.
a) nazywasz się c) jest
b) nazywam się d) są
2. __________ pracuje twój ojciec?

a) Co c) Jaki
b) Skąd d) Gdzie
3. Ty i Zosia rzadko __________ kuchnię.

a) sprzątasz c) sprzątacie
b) sprząta d) sprzątają

– __________
a) Bardzo mi miło. c) Dziękuję, dobrze.
b) Smacznego. d) Dobra, dobra.
5. To jest Polka, ale tamta studentka jest __________

a) Niemką. c) włoska.
b) Angielka. d) Grekiem.
6. Przed nami jest długa droga, dlatego musimy iść __________

a) szybka. c) szybki.
b) szybko. d) szybkie.
7. Ten chłopak cały czas patrzy na __________ . Znasz go?

a) Ania c) Ani
b) Anią d) Anię
8. Po zamku oprowadzał nas doświadczony __________ , który bardzo ciekawie opowiadał

o jego historii.
a) przewód c) przywódca
b) przewodnik d) przewodniczący
9. Moja żona jest Angielką, więc nasze dziecko też zna __________
a) anglikański. c) angolski.
b) angielski. d) anielski.
10. Bardzo lubię muzykę __________ z lat sześćdziesiątych.

a) tej grupy c) tą grupą
b) tej grupie d) tę grupę
11. Uczę się do egzaminu, __________ teraz nie mogę pójść do kina.
a) ale c) jednak
b) albo d) więc
12. Wszyscy goście życzą __________ dużo szczęścia.
a) młodą parą c) młodej parze
b) młodą parę d) młodej pary
13. _________ on tak ciągle opowiada?
a) Za kim c) O czym
b) W kogo d) W co
14. Nauczyciele są z niego zadowoleni, gdyż okazał się __________ i zdolnym uczniem.
a) pomiętym c) pojętnym
b) pamięciowym d) pamiętliwym
184
15. Odwiedzimy__________ w przyszły czwartek.

a) ich c) nimi
b) nich d) nie
16. Niestety, __________ nie ma, proszę zadzwonić za godzinę.
a) dyrektora c) dyrektorowi
b) dyrektorem d) dyrektor
17. Ona cały czas mówi tylko o __________
a) Jurka. c) Jerzego.
b) Jurkiem. d) Jerzym.
18. Jesteśmy już zmęczeni i __________ iść do domu.
a) chcesz c) umiesz
b) chcemy d) umiemy
19. Już o tym myślałem. Ty też __________ !
a) pomyśleć c) niech pomyśli
b) pomyślcie d) pomyśl
20. Od samego rana __________ drobny kapuśniaczek, a wieczorem rozpadało się na dobre.
a) marzył c) mierzył
b) mżył d) mroził
21. Drugi semestr zaczyna się w lutym, a kończy się w __________
a) czerwiec. c) czerwcem.
b) czerwcu. d) czerwca.
22. __________ się spotkać jutro o tej samej porze.
a) Mówimy c) Będziemy
b) Mamy d) Jesteśmy
23. Ona ma __________ i dwie młodsze siostry.
a) trzej starsi bracia c) trzech starszych braciach
b) trzech starszych braci d) trzema starszymi braćmi
24. Dziewczyny przeraźliwie __________ na widok małej szarej myszki.
a) krzyczały c) krzyczeli
b) krzyknęła d) krzyknęli
25. Jego rodzice bardzo chcieli, __________ studiował w Krakowie.
a) jeżeli c) bo
b) aby d) chociaż
26. Jutro będziemy __________ gości. Znowu przychodzą twoi rodzice.
a) mieliśmy c) mamy
b) miałyście d) mieć
27. Student, __________ pomagaliśmy, zdał egzamin celująco.
b) któremu d) którym
28. Ten zamek został zbudowany przed __________ laty.
a) sto pięćdziesiąt cztery c) stu pięćdziesięciu czterema
b) stu pięćdziesięciu czterech d) stu pięćdziesięciu czterem
29. __________ pożyczyć trochę soli do sąsiadki z naprzeciwka i zaraz wracam.
a) Jadę c) Chodzę
b) Pojadę d) Idę
30. – __________ się jeszcze wina?
– Bardzo chętnie. Nalej mi trochę tego czerwonego.
a) Napiłaś c) Pije
b) Pijałbyś d) Napiłabyś
185
31. – Kiedy to było?

– __________
a) Szósty grudzień dwutysięcznego szóstego roku. c) Szósty grudnia dwa tysiące szóstego roku.
b) Szóstego grudnia dwa tysiące szóstego roku. d) Szóstego grudnia dwutysięcznego szóstego roku.
32. Prasa donosi __________ znanego uzdrowiciela w naszym mieście.

a) ponowną wizytę c) o ponownej wizycie
b) ponownych wizytach d) z ponownymi wizytami
33. Mów trochę __________ , bo nie bardzo cię rozumiem.

a) bardziej wolny c) wolniejszy
b) wolniej d) najwolniej
34. Trzeba koniecznie __________ z tym zrobić.

a) ktoś c) jakiś
b) czyjeś d) coś
35. Jeżeli masz ochotę na jeszcze jedno ciastko, to zaraz ci __________ napoleonkę.
a) przyniosłem c) przyniesiesz
b) przyniosłam d) przyniosę
36. Poznałem go po __________ przy lewym uchu.

a) znamion c) znamieniem
b) znamiona d) znamieniu
37. Dziecko __________ się całe i zdrowe dopiero po kilku godzinach poszukiwań.
a) znalazła c) znalazło
b) znalazł d) znaleziono
38. Woda pitna została zatruta __________ przemysłowymi.

a) śniegami c) ściekami
b) ściegami d) ciekami
39. Rozmawiałem w tej sprawie z __________

a) Zimnym. c) Marnego.
b) Krótki. d) Szary.
40. Twój brat jest zawsze __________, nawet jak ma problemy.

a) uśmiechnięte c) uśmiechając
b) uśmiechnięty d) uśmiechnięta
41. W końcu zrozumiał, na czym polegał jego błąd, ale było już za późno. __________ Polak
po szkodzie.
a) Mądry c) Biedny
b) Bogaty d) Uczciwy
42. Dane __________ do komputera.

a) musi zostać wprowadzone c) może być wprowadzający
b) powinny zostać wprowadzone d) mają być wprowadzające
43. Nie życzę źle nawet __________ i z każdym mogę dojść do porozumienia.
a) nieprzyjaciółmi c) nieprzyjaciołach
b) nieprzyjaciołom d) nieprzyjaciele
44. W końcu zdjął ten brzydki obrazek __________ drzwi.
a) znad c) od
b) nad d) ode
45. Ogrody, do __________ wchodzimy, zostały założone pod koniec XVIII wieku.
186
46. __________ w dzwon, chciał ostrzec mieszkańców przed nadchodzącą katastrofą.

a) Bijące c) Bijący
b) Bijąca d) Bijąc
47. Wiadomość o jego zwycięstwie zdążyła już __________ całe miasteczko.

a) obiec c) opiec
b) oblec d) oblać
48. Bardzo dotknąłeś __________ swoją uwagą na temat jej wieku.

a) ciotkę c) ciotką
b) ciotki d) ciotce
49. Uczyłeś się tak dużo, __________ zdałeś egzamin najlepiej ze wszystkich.
a) niż c) dopóki
b) to d) skąd
50. To jest doskonała substancja __________ , często używana do produkcji farb.

a) barwna c) barwista
b) barwnikowa d) zabarwiona
51. Wątpię, __________ będziemy mogli wam pomóc.

a) że c) aby
b) czy d) żeby
52. Jego książki są czytane na __________ świecie.

a) cały c) całym
b) całe d) całego
53. Gospodyni __________ nam mieszkanie i musimy się wyprowadzić do końca miesiąca.
a) pomówiła c) odmówiła
b) namówiła d) wymówiła
54. Najchętniej _________ na ten pokaz wszystkich uczestników konferencji, ale sala jest za mała.
a) zaproszono by c) zaproszono
b) zaprosili d) zaproszeni
55. Witamy serdecznie, __________

a) księże prymasie! c) księdzem prymasem!
b) księdzu prymasowi! d) księdzu prymasie!
56. Byliśmy na wystawie prac Edgara __________ , który chętnie stosował technikę pastelu.
a) Degas’a c) Degasowi
b) Degas d) Degasem
57. Będę pracował w __________ jako programista.

a) Nocie c) NOCIE
b) NOT-ie d) NOC-ie
58. Te obrazy doskonale komponują się __________ salonu.

a) do wnętrza c) wnętrzem
b) z wnętrzem d) wnętrza
59. Tym razem nie dam się wpuścić w __________ i nie podpiszę umowy bez konsultacji
z prawnikiem.
a) truskawki c) porzeczki
b) maliny d) jagody
60. __________ wchodziło w skład orkiestry.

a) Trzech skrzypiec c) Trzy skrzypce
b) Troje skrzypce d) Troje skrzypiec
187

1. b 2. d 3. c 4. c 5. a 6. b 7. d 8. b 9. b 10. a 11. d 12. c 13. c 14. c
15. a 16. a 17. d 18. b 19. d 20. b 21. b 22. b 23. b 24. a 25. b 26. d
27. b 28. c 29. d 30. d 31. b 32. c 33. b 34. d 35. d 36. d 37. c 38. c
39. a 40. b 41. a 42. b 43. b 44. a 45. b 46. d 47. a 48. a 49. b 50. b
51. b 52. c 53. d 54. a 55. a 56. b 57. a 58. b 59. b 60. d

a) Odpowiedź nazywasz się (czas teraźniejszy, 2. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja) jest nie-
poprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem (ja).
b) Odpowiedź nazywam się (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja)
jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem (ja). Nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko
(imię i nazwisko).
c) Odpowiedź jest (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem (ja).
d) Odpowiedź są (czas teraźniejszy, 3. os. lm. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się
właściwie z podmiotem (ja).

a) Co c) Jaki
b) Skąd d) Gdzie
a) Odpowiedź co jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający co służy do tworzenia pytań o przedmiot, np. Co to jest?
To jest książka. Co on czyta? On czyta książkę.
b) Odpowiedź skąd jest niepoprawna, gdyż zaimek przysłowny skąd jest używany w pytaniach o wskazanie miej-
sca, z którego zaczyna się ruch, lub wskazanie źródła, pochodzenia, przyczyny czegoś, np. Skąd pochodzisz? Skąd masz
te informacje?
c) Odpowiedź jaki jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający jaki służy do tworzenia pytań o cechy rzeczowników
(przymiotniki) rodzaju męskiego (jaki student? dobry, zły, zdrowy, chory).
d) Odpowiedź gdzie jest poprawna, gdyż zaimek przysłowny gdzie jest używany w pytaniach o położenie
lub miejsce działania czegoś lub kogoś.
188

a) Odpowiedź sprzątasz (czas teraźniejszy, 2. os. lp. od sprzątać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
czasownika sprzątać nie łączy się z podmiotem Ty i Zosia (= wy).
b) Odpowiedź sprząta (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od sprzątać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika sprzątać nie łączy się z podmiotem Ty i Zosia (= wy).
c) Odpowiedź sprzątacie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od sprzątać, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta for-
ma czasownika sprzątać łączy się właściwie z podmiotem Ty i Zosia (= wy).
d) Odpowiedź sprzątają (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od sprzątać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma

– __________
a) Odpowiedź Bardzo mi miło jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy przy poznawaniu kogoś.
c) Odpowiedź Dziękuję, dobrze jest poprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy chcemy powiedzieć, że coś
przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być, gdy pada nieformalne pytanie: Jak się masz = Jak leci? Jak
ci się układa? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
d) Odpowiedź Dobra, dobra jest niepoprawna, gdyż tak mówimy potocznie, aby poddać w wątpliwość prawdzi-
wość lub zasadność czyichś słów.

a) Odpowiedź Niemką (N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś), używa-
my z czasownikiem być narzędnika.
b) Odpowiedź Angielka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś), nie używa-
my z czasownikiem być mianownika.
c) Odpowiedź włoska (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś),
używamy rzeczownika w narzędniku.
d) Odpowiedź Grekiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania uzupełnianego (tamta studentka) jest
rodzaju żeńskiego.

a) Odpowiedź szybka (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa sposobu wykonania
czynności.
b) Odpowiedź szybko (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek określa sposób wykonania czynności.
c) Odpowiedź szybki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik
d) Odpowiedź szybkie (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
189

a) Ania c) Ani
b) Anią d) Anię
a) Odpowiedź Ania (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ten chłopak.
b) Odpowiedź Anią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż patrzeć na nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź Ani (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż patrzeć na nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź Anię (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż patrzeć na łączy się z biernikiem.

o jego historii.
a) Odpowiedź przewód jest niepoprawna, gdyż przewód to: kanał lub rura do przeprowadzania, przepływania cieczy,
gazów itp.; część urządzenia elektrycznego składająca się z żyły lub żył, izolacji i osłony, służąca do przesyłania energii elek-
trycznej.
b) Odpowiedź przewodnik jest poprawna, gdyż przewodnik to: wyszkolony człowiek oprowadzający turystów.
c) Odpowiedź przywódca jest niepoprawna, gdyż przywódca to: człowiek, który kieruje innymi, przewodzi innym;
wódz, naczelnik, komendant.
d) Odpowiedź przewodniczący jest niepoprawna, gdyż przewodniczący to: ten, kto przewodniczy, kieruje obradami,
dyskusją na posiedzeniu.
a) Odpowiedź anglikański (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma
odnosi się do religii panującej w Anglii (anglikanizm).
b) Odpowiedź angielski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ta forma
odnosi się do nazwy kraju Anglia, a w użyciu rzeczownikowym stanowi nazwę języka (angielski = język angielski).
c) Odpowiedź angolski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi
się do nazwy kraju Angola.
d) Odpowiedź anielski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi
się do rzeczownika anioł.

a) Odpowiedź tej grupy (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża posiadanie (muzyka kogo? czego?).
b) Odpowiedź tej grupie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie wyraża posiadania.
c) Odpowiedź tą grupą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie wyraża posiadania.
d) Odpowiedź tę grupę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie wyraża posiadania.
a) ale c) jednak
b) albo d) więc
190
Poprzedza się go przecinkiem, jeżeli jest powtórzony albo... , albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy w domu.
d) Odpowiedź więc jest poprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcze-
śniejszej części zdania (fakt, że teraz nie mogę iść do kina, jest skutkiem faktu, że uczę się do egzaminu).

a) Odpowiedź młodą parą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
b) Odpowiedź młodą parę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się z dopełnieniem w bier-
niku.
c) Odpowiedź młodej parze (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik życzyć łączy się z dopełnieniem
w celowniku (życzyć komu? czego?). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np.
o młodej parze).
d) Odpowiedź młodej pary (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć ma już dopełnienie w dopełniaczu
(dużo szczęścia).

a) Za kim c) O czym
b) W kogo d) W co
a) Odpowiedź za kim (przyimek za + N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z przyimkiem
za + narzędnik.
b) Odpowiedź w kogo (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z przyimkiem
w + biernik.
c) Odpowiedź o czym (przyimek o + Ms.) jest poprawna, gdyż czasownik opowiadać łączy się z przyimkiem
o + miejscownik (opowiadać o czym? o kim?).
d) Odpowiedź w co (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z przyimkiem w +
biernik.
a) Odpowiedź pomiętym jest niepoprawna, gdyż pomięty to: pognieciony.

b) Odpowiedź pamięciowym jest niepoprawna, gdyż pamięciowy to: mający związek z pamięcią.
c) Odpowiedź pojętnym jest poprawna, gdyż pojętny to: łatwo coś pojmujący, bystry, zdolny, rozgarnięty.
d) Odpowiedź pamiętliwym jest niepoprawna, gdyż pamiętliwy to: pamiętający długo urazy, krzywdy, zawzięty.

a) ich c) nimi
b) nich d) nie
191
a) Odpowiedź ich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy)

jest poprawna, gdyż czasownik odwiedzić łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź nich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy; Ms. lm.
r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek nich występuje tylko po przyimkach.
c) Odpowiedź nimi (zaimek osobowy, N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik odwiedzić nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź nie (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek w tej
formie występuje tylko po przyimkach.

a) Odpowiedź dyrektora (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej po-
woduje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz. W czasie teraźniejszym czasownik być zmienia się na
mieć, np. Ojciec jest w pokoju. Ojca nie ma w pokoju.
b) Odpowiedź dyrektorem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powodu-
je zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz.
c) Odpowiedź dyrektorowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powodu-
d) Odpowiedź dyrektor (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powoduje

a) Odpowiedź Jurka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź Jurkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź Jerzego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź Jerzym (N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż mówić o łączy się z miejscownikiem. Imiona i na-
zwiska zakończone na -i, -y odmieniają się jak przymiotniki.

a) chcesz c) umiesz
b) chcemy d) umiemy
a) Odpowiedź chcesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
zgadza się z podmiotem (my chcemy).
b) Odpowiedź chcemy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., I koniugacja) jest poprawna, gdyż chcieć znaczy: mieć
chęć na coś, pragnąć czegoś; ta forma czasownika właściwie łączy się z podmiotem (my).
c) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż umieć znaczy: mieć jakąś
wiedzę, znajomość czegoś, być biegłym w czymś, znać coś, potrafić. Ta forma czasownika nie łączy się właściwie z podmio-
tem (my umiemy).
d) Odpowiedź umiemy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż umieć znaczy: mieć jakąś
192
19. Już o tym myślałem. Ty też __________!

a) Odpowiedź pomyśleć (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać rozkaz/prośbę tylko
w połączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę pomyśleć! Samodzielnie bezokolicznik występuje również w języku formal-
nym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć! Nie wychylać się!
b) Odpowiedź pomyślcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika pomyśleć nie
łączy się z podmiotem (ty).
c) Odpowiedź niech pomyśli (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika pomyśleć nie
d) Odpowiedź pomyśl (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika pomyśleć wyra-
ża rozkaz/prośbę i właściwie łączy się z podmiotem (ty).
a) Odpowiedź marzył jest niepoprawna, gdyż marzyć to: rozmyślać o rzeczach przyjemnych, myśleć o urzeczywistnie-
niu czegoś upragnionego.
b) Odpowiedź mżył jest poprawna, gdyż mżyć to: (o deszczu) padać gęsto drobniutkimi kroplami; siąpić, rosić,
kropić.
c) Odpowiedź mierzył jest niepoprawna, gdyż mierzyć to: określać wielkość czegoś przez porównanie z odpowiednią
jednostką miary; dokonywać pomiarów.
d) Odpowiedź mroził jest niepoprawna, gdyż mrozić to: przenikać, przejmować mrozem, ziębić, chłodzić, ścinać mro-
zem, także zamrażać.

a) Odpowiedź czerwiec (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem/biernikiem
b) Odpowiedź czerwcu (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscownikiem w wyraże-
c) Odpowiedź czerwcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź czerwca (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź mówimy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. czasownika mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik mówić nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: On mówi, aby się spotkać jutro.
b) Odpowiedź mamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. czasownika mieć, III koniugacja) jest poprawna, gdyż mieć
coś zrobić wyraża przewidywanie, zamiar, plan, konieczność.
c) Odpowiedź będziemy (czas przyszły, 1. os. lm. czasownika być) jest niepoprawna, gdyż czasu przyszłego złożonego
nie można utworzyć od czasownika dokonanego (spotkać się). Można powiedzieć: Będziemy się spotykać w przyszłym roku.
d) Odpowiedź jesteśmy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: Jesteśmy tutaj, aby się z nim spotkać.
193

a) Odpowiedź trzej starsi bracia (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć ma już podmiot
(ona).
b) Odpowiedź trzech starszych braci (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik mieć łączy
się z dopełnieniem w bierniku (kto? co? ma kogo? co?).
c) Odpowiedź trzech starszych braciach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy
się z dopełnieniem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.
d) Odpowiedź trzema starszymi braćmi (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy

a) Odpowiedź krzyczały (czas przeszły, forma niedokonana, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna,
gdyż ta forma czasownika krzyczeć łączy się właściwie z podmiotem (dziewczyny – one).
b) Odpowiedź krzyknęła (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
krzyknąć nie zgadza się z podmiotem (dziewczyny – one).
c) Odpowiedź krzyczeli (czas przeszły, forma niedokonana, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika krzyczeć nie zgadza się z podmiotem (dziewczyny – one).
d) Odpowiedź krzyknęli (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta for-
ma czasownika krzyknąć nie zgadza się z podmiotem (dziewczyny – one).

a) jeżeli c) bo
b) aby d) chociaż
a) Odpowiedź jeżeli jest niepoprawna, gdyż spójnik jeżeli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Jeżeli
chcesz zdążyć na autobus, musisz się pośpieszyć.
b) Odpowiedź aby jest poprawna, gdyż spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne dopełnieniowe.
c) Odpowiedź bo jest niepoprawna, gdyż spójnik bo wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe, np. Spóźniłem się,
bo zepsuł mi się samochód.
d) Odpowiedź chociaż jest niepoprawna, gdyż spójnik chociaż wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające (pod-

a) Odpowiedź mieliśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
mieć nie łączy się z będziemy.
b) Odpowiedź miałyście (czas przeszły, 1. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
c) Odpowiedź mamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć
nie łączy się z będziemy.
d) Odpowiedź mieć (bezokolicznik) jest poprawna, gdyż bezokolicznik łączy się z będziemy, tworząc czas
przyszły złożony. Można też powiedzieć: Jutro będziemy mieli/miały gości.
194

(my), brak też zgodności z orzeczeniem (pomagaliśmy).
b) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik pomagać łączy się z dopełnieniem
w celowniku (kto? pomaga komu?).
c) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomagać nie łączy
się z dopełnieniem w dopełniaczu/bierniku.
d) Odpowiedź którym (N./Ms. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik pomagać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku, a miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony
przyimkiem. W użyciu w celowniku nie łączy się właściwie z wyrazem student w liczbie.

a) Odpowiedź sto pięćdziesiąt cztery (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek przed łączy się z biernikiem tylko w wyrażeniach okre-
ślających ruch do przodu, na front tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. wyjść przed dom, wystąpić przed
szereg.
b) Odpowiedź stu pięćdziesięciu czterech (M./B. r. męskoosobowy; D./Ms. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek przed łączy się
z biernikiem tylko w wyrażeniach określających ruch do przodu, na front tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np.
wyjść przed dom, wystąpić przed szereg.
c) Odpowiedź stu pięćdziesięciu czterema (N. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta
forma łączy się z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy) i z przyimkiem przed, który z narzędnikiem
tworzy wyrażenia określające czas poprzedzający to, co nazywa przyłączany rzeczownik lub liczebnik; wcze-
śniej niż coś, np. przed obiadem, przed ósmą, przed tygodniem. Można też powiedzieć przed stu pięćdziesięcioma
czterema laty. Forma laty ma także wariant latami.
d) Odpowiedź stu pięćdziesięciu czterem (C. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy).

a) Jadę c) Chodzę
b) Pojadę d) Idę
a) Odpowiedź jadę jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
c) Odpowiedź chodzę jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, stawiając
kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się potencjalna).
d) Odpowiedź idę jest poprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się,
195

a) Odpowiedź napiłaś (czas przeszły, 2. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź pijałbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pijać nie jest czasow-
nikiem zwrotnym. Pijać znaczy: mieć zwyczaj picia jakiegoś napoju w pewnych odstępach czasu, pić coś wielokrotnie, stale,
np. wodę, herbatę lub napoje alkoholowe.
c) Odpowiedź pije (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż pije się znaczy: ludzie piją, np.
W Polsce pije się mało wina.
d) Odpowiedź napiłabyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z zaim-
kiem zwrotnym się i wyraża uprzejmą propozycję.

– __________
a) Szósty grudzień dwutysięcznego szóstego roku.
b) Szóstego grudnia dwa tysiące szóstego roku.
c) Szósty grudnia dwa tysiące szóstego roku.
d) Szóstego grudnia dwutysięcznego szóstego roku.
a) Odpowiedź szósty grudzień dwutysięcznego szóstego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie ma być odpowiedzią na
pytanie: Kiedy to było? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). Przy podawaniu roku tysiące i setki
nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
b) Odpowiedź szóstego grudnia dwa tysiące szóstego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczeb-
nik oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie? był?)
lub w dopełniaczu (w odpowiedzi na pytanie: kiedy? którego? to jest/było/będzie); nazwa miesiąca występuje
w dopełniaczu; w roku postać porządkową mają tylko dziesiątki i jednostki, o ile w zapisie cyfrowym nie ma
zer. Jeżeli są wyzerowane dziesiątki i jednostki (00), wówczas postać porządkową mają setki, np. 1500 (tysiąc
pięćsetny), 1900 (tysiąc dziewięćsetny), 800 (osiemsetny). Jeżeli wyzerowane są setki, dziesiątki i jednostki (000),
wówczas postać porządkową mają tysiące, np. 2000 (dwutysięczny), 1000 (tysięczny).
c) Odpowiedź szósty grudnia dwa tysiące szóstego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie ma być odpowiedzią na py-
tanie: Kiedy to było? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu).
d) Odpowiedź szóstego grudnia dwutysięcznego szóstego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące

a) Odpowiedź ponowną wizytę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik donosić w znaczeniu: dać znać komuś
o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź ponownych wizytach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik donosić w zna-
czeniu: dać znać komuś o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku. Miejscownik możliwy jest tylko po przyimku, np. donosić o czymś, na kogoś, do kogoś.
c) Odpowiedź o ponownej wizycie (przyimek o + Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik donosić w zna-
czeniu: dać znać komuś o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić łączy się z przyim-
kiem o + Ms. (kto? co? donosi o kim? o czym?).
d) Odpowiedź z ponownymi wizytami (przyimek z + N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik
donosić w znaczeniu: dać znać komuś o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić nie łączy się
z przyimkiem z + N.
196

a) Odpowiedź bardziej wolny (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu chodzi o okre-
ślenie czasownika (mów).
b) Odpowiedź wolniej (przysłówek, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż stanowi określenie czasownika
(mówić), wyraża większe natężenie czynności i łączy się właściwie z wyrazem trochę.
c) Odpowiedź wolniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu chodzi o określe-
nie czasownika (mów).
d) Odpowiedź najwolniej (przysłówek, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż wyraża największe natężenie
czynności i nie łączy się właściwie z wyrazem trochę.

a) ktoś c) jakiś
b) czyjeś d) coś
a) Odpowiedź ktoś (zaimek, M. lp.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zrobić wymaga dopełnienia w bierniku (kto?
zrobi co?).
b) Odpowiedź czyjeś (zaimek, M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek wy-
raża posiadanie.
c) Odpowiedź jakiś (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek występuje
z rzeczownikiem.
d) Odpowiedź coś (zaimek, M./B. lp.) jest poprawna, gdyż czasownik zrobić wymaga dopełnienia w bierniku
(kto? zrobi co?).
a) przyniosłem c) przynieś
a) Odpowiedź przyniosłem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź przyniosłam (czas przeszły, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
c) Odpowiedź przynieś (tryb rozkazujący, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem (ci).
d) Odpowiedź przyniosę (czas przyszły prosty, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż tworzy okres
warunkowy rzeczywisty (realny).

a) Odpowiedź znamion (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż poznać po nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź znamiona (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ja), a po-
znać po nie łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź znamieniem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż poznać po nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź znamieniu (C./Ms. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż poznać po łączy się z miejscownikiem (kto?
poznaje kogo? co? po kim?/czym?).
197
a) Odpowiedź znalazła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć nie łączy
się z podmiotem (dziecko – ono).
b) Odpowiedź znalazł (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć nie łączy się
z podmiotem (dziecko – ono).
c) Odpowiedź znalazło (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć łączy
się właściwie z podmiotem (dziecko – ono) i z zaimkiem zwrotnym się. Czasownik znaleźć znaczy: odnaleźć, od-
szukać kogoś lub coś zaginionego, ukrytego; wyszukać, wybrać, upatrzyć, dobrać.
d) Odpowiedź znaleziono (forma nieosobowa na -no) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć nie łączy
się z zaimkiem zwrotnym się. Można powiedzieć: Dziecko znaleziono całe i zdrowe dopiero po kilku godzinach poszukiwań.

a) Odpowiedź śniegami jest niepoprawna, gdyż śnieg znaczy: opad atmosferyczny złożony z kryształków lodu, najczę-
ściej w postaci sześcioramiennych gwiazdek.
b) Odpowiedź ściegami jest niepoprawna, gdyż ścieg znaczy: nitka przewleczona między jednym a drugim nakłuciem
tkaniny igłą przy szyciu; sposób szycia, haftowania, robienia na drutach.
c) Odpowiedź ściekami jest poprawna, gdyż ściek znaczy: rów, kanał otwarty lub kryty, odprowadzający za-
nieczyszczone wody miejskie lub przemysłowe; zwykle w lm., wody z opadów atmosferycznych lub wody zanie-
czyszczone, zużyte w osiedlach, miastach, zakładach przemysłowych i odprowadzane za pośrednictwem kanaliza-
cji lub rowów otwartych.
d) Odpowiedź ciekami jest niepoprawna, gdyż ciek znaczy: strumień wody płynącej otwartym korytem lub pod ziemią.

a) Odpowiedź Zimnym (N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie łączy
się z narzędnikiem. Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, mają odmianę przymiotnikową.
b) Odpowiedź Krótki (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy się
z mianownikiem.
c) Odpowiedź Marnego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy
d) Odpowiedź Szary (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy się z mia-
nownikiem.

a) Odpowiedź uśmiechnięte (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem (twój brat).
198
b) Odpowiedź uśmiechnięty (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż łączy się właści-
wie z podmiotem (twój brat). Uśmiechnięty znaczy: taki, który się uśmiecha, wyrażający pozytywne uczucia przez
uśmiech.
c) Odpowiedź uśmiechając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przysłówkowy
nie określa rzeczownika. Ponadto uśmiechać się to czasownik zwrotny.
d) Odpowiedź uśmiechnięta (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem (twój brat).
41. W końcu zrozumiał, na czym polegał jego błąd, ale było już za późno.
__________ Polak po szkodzie.
a) Mądry c) Biedny
a) Odpowiedź mądry jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
Polak działa pochopnie, a kiedy zrozumie, na czym polega błąd, jest już za późno.
b) Odpowiedź bogaty jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź biedny jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź uczciwy jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź musi zostać wprowadzone (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lp. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem dane (M. lm. r. niemęskooso-
bowy).
b) Odpowiedź powinny zostać wprowadzone (czasownik niepełny powinien, 3. os. lm. + bezokolicznik w stro-
nie biernej) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem dane (M. lm. r. niemęskoosobowy),
który jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu.
c) Odpowiedź może być wprowadzający (czas teraźniejszy czasownika modalnego móc, 3. os. lp. + bezokolicznik
+ imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż podmiot (dane) nie jest wykonawcą czynności
wyrażonej w zdaniu, brak też zgodności orzeczenia z podmiotem w liczbie.
d) Odpowiedź mają być wprowadzające (czas teraźniejszy czasownika mieć + bezokolicznik + imiesłów przymiot-
nikowy czynny, lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż podmiot (dane) nie jest wykonawcą czynności wyra-
żonej w zdaniu.
a) Odpowiedź nieprzyjaciółmi (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się z do-
b) Odpowiedź nieprzyjaciołom (C. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik życzyć łączy się
z dopełnieniem w celowniku (kto? życzy komu?/czemu?, kogo?/czego?). Życzyć znaczy: chcieć, pragnąć dla ko-
goś czegoś przez życzliwość; składać komuś życzenia, winszować komuś lub sobie czegoś.
c) Odpowiedź nieprzyjaciołach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się
z dopełnieniem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.
d) Odpowiedź nieprzyjaciele (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ja).
199

a) znad c) od
b) nad d) ode
a) Odpowiedź znad jest poprawna, gdyż znad tworzy z dopełniaczem wyrażenia oznaczające kierunek
z miejsca położonego nad tym, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. Znad lasu nadleciało stado ptaków oraz
wyrażenia oznaczające kierunek z miejsca znajdującego się w pobliżu tego, co nazywa przyłączany rzeczownik,
np. pozdrowienia znad morza, wieści znad jezior.
b) Odpowiedź nad jest niepoprawna, gdyż nad tworzy z biernikiem wyrażenia określające cel znajdujący się ponad
tym, co nazywa przyłączony rzeczownik, np. Samolot wzbił się nad chmury. Skoczył nad poprzeczkę; wyrażenia określają-
ce cel znajdujący się w pobliżu jakiegoś zbiornika wodnego, np. Jadę nad morze. Idę nad rzekę.
c) Odpowiedź od jest niepoprawna, gdyż od w wyrażeniach określających kierunek od kogoś lub czegoś wyzna-
cza punkt, od którego coś się oddala, stronę przedmiotu, według którego określamy sytuację innego przedmiotu, np.
mieszkanie od frontu, odejść od okna, odłączyć się od grupy, odbić od brzegu; Od gór wieje chłodny wiatr. Ciągnie od podłogi.
d) Odpowiedź ode jest niepoprawna, gdyż ode stanowi formę przyimka od, używaną przed zbiegiem niektórych
spółgłosek w kilku utartych wyrażeniach, np. ode mnie; Zbaw mnie ode złego.
a) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się
prawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem.
przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miejscownikiem, brak też zgodności w rodzaju i liczbie z poprzedzającym
rzeczownikiem ogrody (lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy

a) Odpowiedź bijące (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
b) Odpowiedź bijąca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
c) Odpowiedź bijący (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
d) Odpowiedź bijąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy imie-
słowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe przyczyny wyrażające czynność
równoczesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= ponieważ bił w dzwon).

a) obiec c) opiec
b) oblec d) oblać
200
a) Odpowiedź obiec jest poprawna, gdyż obiec znaczy: biegnąc, zatoczyć krąg dokoła czegoś; o planetach:
obrócić się dookoła czegoś, okrążyć; obejść, odwiedzić kolejno szereg osób, miejsc; o pogłoskach, plotkach, wie-
ściach: rozejść się, rozprzestrzenić się.
b) Odpowiedź oblec jest niepoprawna, gdyż oblec znaczy: otoczyć coś wojskiem, okrążyć w celu zdobycia; otoczyć
tłumnie ze wszystkich stron; obstąpić.
c) Odpowiedź opiec jest niepoprawna, gdyż opiec znaczy: upiec coś, obsmażając dookoła.
d) Odpowiedź oblać jest niepoprawna, gdyż oblać znaczy: polać czymś po wierzchu; powlec, pokryć coś ze wszystkich
stron jakąś masą, warstwą czegoś; pot. uczcić coś libacją, pijatyką.

b) ciotki d) ciotce
a) Odpowiedź ciotkę (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z biernikiem w znacze-
niach: sprawić przykrość, np. Matkę bardzo dotknęła twoja uwaga; wyrządzić szkodę, np. Powódź znowu dotknęła
ten region.
b) Odpowiedź ciotki (D. lp. r. ż.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się
z dopełniaczem w znaczeniach: zbliżyć się do kogoś lub czegoś aż do zetknięcia, np. Dotknąłem jej ciepłej ręki; poruszać
jakieś drażliwe sprawy, mówić o czymś, np. Ten film dotyka ważnego problemu.
c) Odpowiedź ciotką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z narzędnikiem tylko dla wyra-
żenia sposobu wykonania czynności, np. dotknąć ręką, palcem, dotknąć uwagą.
d) Odpowiedź ciotce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem, np. o ciot-
ce, w ciotce.
a) niż c) dopóki
b) to d) skąd
a) Odpowiedź niż jest niepoprawna, gdyż spójnik niż wprowadza zdanie określające podstawę porównania dla
cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia, np. Była piękniejsza, niż my-
ślałem. Rzadziej używa się w tym samym znaczeniu spójnika aniżeli.
b) Odpowiedź to jest poprawna, gdyż spójnik to łączy zdania współrzędne o charakterze wynikowym.
c) Odpowiedź dopóki jest niepoprawna, gdyż spójnik dopóki znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam siedział,
d) Odpowiedź skąd jest niepoprawna, gdyż spójnik skąd wprowadza zdanie podrzędne bliżej określające miejsce
początku ruchu, źródło, pochodzenie czegoś, np. Wracaj (tam), skąd przyszedłeś.

a) Odpowiedź barwna jest niepoprawna, gdyż przymiotnik barwny znaczy: odznaczający się rozmaitością barw; ko-
lorowy; interesujący, zajmujący, żywy, obrazowy.
b) Odpowiedź barwnikowa jest poprawna, gdyż przymiotnik barwnikowy znaczy: mający właściwości trwa-
łego barwienia.
c) Odpowiedź barwista jest niepoprawna, gdyż przymiotnik barwisty znaczy: bardzo intensywnie barwny, zbyt barwny.
d) Odpowiedź zabarwiona jest niepoprawna, gdyż przymiotnik zabarwiony znaczy: taki, który otrzymał określoną
barwę, kolor, ton, charakter.
201

a) że c) aby
b) czy d) żeby
a) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że nie występuje po czasowniku wątpić w formie twierdzącej.
Można powiedzieć: Nie wątpię, że będziemy mogli wam pomóc.
b) Odpowiedź czy jest poprawna, gdyż spójnik czy wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe o charak-
terze pytającym i występuje po czasowniku wątpić w formie twierdzącej.
świecie, aby wierzyć w natychmiastową sprawiedliwość losu. Chcę, abyś wiedział, że wyjeżdżam na zawsze. Spójnik aby po
czasowniku wątpić może wystąpić z trybem warunkowym, np. Wątpię, abyśmy mogli to zrobić.
świeżym powietrzem. Czy chcesz, żeby ci kupić ciastko? Żebym to wiedział, wyjechałbym. Spójnik żeby po czasowniku wąt-
pić może wystąpić z trybem warunkowym, np. Wątpię, żebyśmy mogli to zrobić.

a) cały c) całym
b) całe d) całego
a) Odpowiedź cały (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z wyrazem świecie (Ms. lp. r. m.).
b) Odpowiedź całe (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z wyrazem świecie (Ms. lp. r. m.).
c) Odpowiedź całym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
ta forma łączy się właściwie z wyrazem świecie (Ms. lp. r. m.). Przyimek na z miejscownikiem tworzy wyrażenia
określające miejsce czynności, np. mieszkać na wsi, na wschodzie kraju, na Śląsku. Zaimek cały znaczy: obejmujący
wszystkie części składowe, np. cały dzień, cała klasa, całe miasto albo jedyny, wyłączny, np. cała nadzieja w tobie.
d) Odpowiedź całego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
a) Odpowiedź pomówiła jest niepoprawna, gdyż pomówić znaczy: spędzić pewien czas na rozmowie z kimś; porozu-
mieć się, pogadać, porozmawiać; niesłusznie przypisać coś komuś, zarzucić coś, posądzić, oskarżyć o coś.
b) Odpowiedź namówiła jest niepoprawna, gdyż namówić znaczy: nakłonić, zachęcić kogoś do czegoś; przekonać,
skłonić.
c) Odpowiedź odmówiła jest niepoprawna, gdyż odmówić znaczy: nie zgodzić się na zrobienie czegoś, o co ktoś prosi,
czego żąda; nie chcieć przyjąć czegoś.
d) Odpowiedź wymówiła jest poprawna, gdyż wymówić znaczy: wypowiedzieć coś, wypowiedzieć wyraz, sło-
wa przysięgi; zrobić komuś wymówkę, wypowiedzieć komuś coś, wytknąć, np. wypowiedzieć dawne urazy; zerwać
umowę, zlikwidować przez wypowiedzenie, np. wypowiedzieć komuś pracę.
54. Najchętniej _________ na ten pokaz wszystkich uczestników konferencji, ale sala jest za mała.
202
a) Odpowiedź zaproszono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyra-
ża hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
b) Odpowiedź zaprosili (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża czyn-
ność realną.
c) Odpowiedź zaproszono (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża czyn-
ność realną w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź zaproszeni (imiesłów przymiotnikowy bierny, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się właściwie z dopełnieniem wszystkich uczestników konferencji.

a) Odpowiedź księże prymasie (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje w powitaniach i pożegna-
niach.
b) Odpowiedź księdzu prymasowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje w powitaniach i po-
żegnaniach.
c) Odpowiedź księdzem prymasem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje w powitaniach
i pożegnaniach.
d) Odpowiedź księdzu prymasie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje w powitaniach
i pożegnaniach.
b) Degas d) Degasem
a) Odpowiedź Degas’a (błędna pisownia, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwiska kończące się niewymawia-
nym -s, które przyjmują w przypadkach zależnych końcówki polskie, nie wymagają użycia apostrofu. Poprawna forma
to: Degasa (wym. Degasa).
b) Odpowiedź Degas (M. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż jeżeli przy nazwiskach zakończonych na niewyma-
wiane -s stoi odmienione imię lub inny rzeczownik, można ich nie odmieniać, np. mówił o Degasie, ale mówił
o Edgarze Degas.
c) Odpowiedź Degasowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża przynależności (prace kogo?
czego?).
d) Odpowiedź Degasem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża przynależności (prace kogo? czego?).

a) Nocie c) NOCIE
b) NOT-ie d) NOC-ie
a) Odpowiedź Nocie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miejscowniku
małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. PIT – o Picie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie. NOT stanowi skró-
towiec od Naczelna Organizacja Techniczna.
b) Odpowiedź NOT-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy
w miejscowniku małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. PIT – o Picie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie.
c) Odpowiedź NOCIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy
d) Odpowiedź NOC-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy
203

a) Odpowiedź do wnętrza (przyimek do + D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik komponować się nie łączy
się z przyimkiem do + dopełniacz.
b) Odpowiedź z wnętrzem (przyimek z + N. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik komponować się (= być
odpowiednim, dobrze dobranym, harmonizować z czymś) łączy się z przyimkiem z + narzędnik.
c) Odpowiedź wnętrzem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik komponować się nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź wnętrza (D. lp. r. n.; M. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik komponować się
nie łączy się z dopełniaczem, a zdanie ma już podmiot (te obrazy).
z prawnikiem.
b) maliny d) jagody
a) Odpowiedź truskawki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyra-
żeniem.
b) Odpowiedź maliny jest poprawna, gdyż wpuścić kogoś w maliny znaczy: celowo wprowadzić kogoś w błąd,
narażając go na kłopoty.
c) Odpowiedź porzeczki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyra-
żeniem.
d) Odpowiedź jagody jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.

a) Odpowiedź trzech skrzypiec (liczebnik główny, D./Ms. r. niemęskoosobowy; M./D./B./Ms. r. męskoosobowy + rze-
czownik, D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik skrzypce nie łączy się z liczebnikiem głównym.
b) Odpowiedź troje skrzypce (liczebnik zbiorowy, M./B. + rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepo-
prawna, gdyż w zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
c) Odpowiedź trzy skrzypce (liczebnik główny, M./B. r. niemęskoosobowy + rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobo-
wy) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik skrzypce nie łączy się z liczebnikiem głównym.
d) Odpowiedź troje skrzypiec (liczebnik zbiorowy, M./B + rzeczownik, D. lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
204
1. Cześć, __________ Tomek.
a) jest c) mam na imię
b) ma d) mam na nazwisko
2. Ona ma bardzo__________ imię.

a) ładna c) ładny
b) ładnie d) ładne
3. Twoje córki i nasz syn __________ razem.

a) mieszka c) mieszkamy
b) mieszkacie d) mieszkają
4. – Cześć! Jak leci?

– __________
a) Znakomicie. c) Samolotem.
b) Znakomita. d) Rowerem.
5. To jest Polak, ale tamten student jest __________

a) Szwed. c) Francuzem.
b) Włoszką. d) Greczynką.
6. Ta historia jest dosyć długa, ale mój dziadek opowiada ją bardzo __________
a) interesujący. c) interesująco.
b) interesujące. d) interesująca.
7. Bardzo lubię __________ z jabłek.

a) twój kompot c) twojego kompotu
b) twoim kompocie d) twoim kompotem
8. Sędziowie przyznali najwyższe __________ najmłodszej parze tancerzy.

a) nuty c) notatki
b) notesy d) noty
9. Moja żona to rodowita __________

a) Litwa. c) litewska.
b) Litwin. d) Litwinka.
10. Wszędzie szukam __________ , ale nigdzie nie mogę go znaleźć.

a) twój notes c) twoim notesem
b) twoim notesie d) twojego notesu
11. W przyszłym tygodniu będę w Krakowie, _________ mogę cię odwiedzić.

a) więc c) a
b) albo d) lub
12. Czy możesz pomóc _________ przejść przez ulicę?

a) tę starszą panią c) tej starszej pani
b) tą starszą panią d) ta starsza pani
13. __________ on napisał w swoim wypracowaniu?

a) O kim c) W co
b) Do czego d) W kogo
14. W budynku są dwie windy __________ i jedna towarowa.

a) osobliwe c) osobne
b) osobiste d) osobowe

15. Zadzwonimy do __________ w przyszłym tygodniu.

a) jego c) nimi
b) niego d) ich
16. Na noc nie zamykam __________ w swoim pokoju.
a) okno c) oknie
b) okna d) oknem
17. Co twoja córka widzi w __________ ? On mi się w ogóle nie podoba.
a) Antka c) Antoniego
b) Antkiem d) Antonim
18. – Czy__________ pana prosić o ogień?
– Proszę bardzo.
a) mogę c) umiem
b) muszę d) może
19. Nie __________ o mojej prośbie!
a) zapomni c) zapomnijcie
b) niech zapomni d) niech oni zapomną
20. Dziecko głośno __________ suchary.
a) chrapało c) chrupało
b) chlipało d) chlapało
21. Często spacerujemy po __________
a) pobliskiego parku. c) pobliskim parku.
b) pobliskim parkiem. d) pobliski park.
22. Czy __________ ci pomóc?
a) mam c) jestem
b) powinienem się d) mówi się
23. Nocowaliśmy tylko w __________ o bardzo niskim standardzie.
a) tanie hotele c) tanimi hotelami
b) tanich hoteli d) tanich hotelach
24. Cały dzień __________ prezentu na urodziny męża.
a) szukałem c) poszukał
b) szukałam d) poszukała
25. Muszę trochę odpocząć, __________ jestem już bardzo zmęczona.
a) choć c) gdyby
b) aby d) bo
26. W przyszłym roku będziemy __________ wszystkich znajomych w Polsce.
a) odwiedzić c) odwiedzać
b) odwiedzał d) odwiedzamy
27. Mam zdjęcia wszystkich miast, __________ odwiedziliśmy w Polsce.
a) które c) którymi
b) których d) którym
28. Na stadionie było ponad __________ polskich kibiców.
a) czterystu c) pięćset
b) trzystoma d) tysiącem
29. Musisz __________ do końca tego korytarza i po lewej stronie znajdziesz jej pokój.
a) jechać c) iść
b) pojechać d) chodzić
30. – __________ obejrzeć moją kolekcję znaczków?
– Może później, teraz jestem bardzo zmęczona.
a) Chcieli c) Chciałabyś
b) Chcą d) Chciałeś
206
31. – Którego się urodziłeś?

– __________ trzydziestego roku.
a) Ósmego maja tysiąc dziewięćset c) Ósmego maja tysiąc dziewięćsetnego
b) Ósmy maj tysiąc dziewięćset d) Ósmy maja tysiąc dziewięćsetnego
32. Wszyscy zapewniali __________ w tych trudnych chwilach.

a) ze swoją lojalnością c) swoją lojalność
b) o swojej lojalności d) swoją lojalnością
33. Dzisiaj pracowaliście __________ niż wczoraj.

a) gorzej c) najgorzej
b) gorszy d) coraz gorzej
34. Na pewno znajdziesz __________ tanie mieszkanie w tej dzielnicy.

a) coś c) jakieś
b) każde d) żadne
35. Wyszłabym za niego bez wahania, jeśli tylko __________ mnie o rękę.
a) by poprosił c) poprosiłabym
b) by poprosiła d) bym prosił
36. Lekarz zalecił mi okłady z __________ , które szybko przyniosły mi ulgę.

a) siemię lniane c) siemienia lnianego
b) siemieniu lnianego d) siemieniem lnianym
37. Nie __________ się, bo nie mam powodu, żeby się bać.
a) bój c) boją
b) boi d) boję
38. Prawa i obowiązki członków zapisane są w __________ naszej organizacji.

a) statusie c) statywie
b) statucie d) statyście
39. Przepraszam, czy to mieszkanie państwa __________

a) Kubiak? c) Kubiakowie?
b) Kubiaka? d) Kubiaków?
40. Na łóżkiem wisiał obraz __________ świętego Wojciecha.

a) przedstawiany c) przedstawiający
b) przedstawiony d) przedstawiające
41. Najlepiej, żebyś się już pogodził z porażką, bo przeciwnik jest dla ciebie zdecydowanie za
silny. Głową __________ nie przebijesz.
a) bramy c) ściany
b) skały d) muru
42. Niech to zadanie __________ przykładowo.

a) zrobione c) zostanie zrobione
b) będzie d) zrobiwszy
43. Czytam ciekawą książkę o współpracy __________ i żydów w czasie wojny.

a) chrześcijan c) chrześcijanami
b) chrześcijanom d) chrześcijanach
44. Spotkanie rozpoczęło się __________ godzinnym opóźnieniem.

a) sponad c) nad
b) z ponad d) nade
45. Finaliści, spośród __________ wyłoniliśmy zwycięzcę, byli doskonale przygotowani.

a) których c) którymi
b) którego d) którym
207
46. __________ generalne porządki w mieszkaniu, znalazłam zgubiony kolczyk.

a) Robiąca c) Robiona
b) Robiąc d) Robione
47. __________ mocno w trąbę, dając wszystkim sygnał do rozpoczęcia marszu.
a) Dzwonił c) Dudnił
b) Dźwięczał d) Dął
48. Rano zawsze słucham __________
a) muzykę. c) muzyki.
b) muzyką. d) muzyce.
49. Im dłużej jestem w Polsce, __________ bardziej mi się tutaj podoba.
a) skoro c) to
b) nim d) tym
50. Był człowiekiem bardzo niekulturalnym, który z byle powodu wszczynał __________
awantury.
a) proste c) prostownicze
b) prostackie d) prostolinijne
51. Nie wątpię, __________ dasz sobie radę bez mojej pomocy.
a) aby c) żeby
b) czy d) że
52. Nie musicie się martwić, wystarczy dla __________

a) każdy. c) każdym.
b) każde. d) każdego.
53. Nasza rozmowa __________ najwyżej pięć minut.

a) dotrwa c) wytrwa
b) potrwa d) przetrwa
54. Na pewno _________ mnie do egzaminu, ale nie złożyłem na czas wymaganych
dokumentów.
a) dopuszczałbym c) dopuszczony
b) był dopuszczony d) dopuszczono by
55. __________ , życzymy Ci dużo wytrwałości i powodzenia w nowej pracy.

a) Kochanym bratem c) Kochanym bracie
b) Kochanemu bratu d) Kochany bracie
56. Z literatury angielskiej mamy przygotować wybrane sztuki _________ i powieści

Dickensa.
a) Wilde. c) Wilde’sa.
b) Wildea. d) Wilde’a.
57. Proszę podać numer __________ i dowodu osobistego.

a) PESEL-U c) PESEL-u
b) PESELU d) Peslu
58. Przestań w końcu ciągle dworować __________ , bo to staje się przykre.

a) ze mnie c) mną
b) o mnie d) mnie
59. Ruszasz się jak mucha w __________ i do wieczora na pewno nie skończysz tej pracy.
a) stodole c) smalcu
b) stogu d) smole
60. Widziałem tę kobietę z __________ małych dzieci.

a) dwojga c) dwojgiem
b) dwojgu d) dwoje
208

1. c 2. d 3. d 4. a 5. c 6. c 7. a 8. d 9. d 10. d 11. a 12. c 13. a 14. d
15. b 16. b 17. d 18. a 19. c 20. c 21. c 22. a 23. d 24. b 25. d 26. c 27. a
28. a 29. c 30. c 31. a 32. b 33. a 34. c 35. a 36. c 37. d 38. b 39. d 40. c
41. d 42. c 43. a 44. b 45. a 46. b 47. d 48. c 49. d 50. b 51. d 52. d
53. b 54. d 55. d 56. d 57. c 58. a 59. d 60. c

1. Cześć, __________ Tomek.
a) Odpowiedź jest (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma może
łączyć się z wyrazem Tomek jako podmiotem, ale implikuje pytanie. Brak pytajnika (?) na końcu zdania wskazuje, że nie
jest ona właściwym uzupełnieniem zdania. Poprawnie można powiedzieć: Jest Tomek?
b) Odpowiedź ma (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma łączy
się z wyrazem Tomek jako podmiotem, ale brak dopełnienia (kto? ma kogo? co?) wskazuje, że nie może być poprawnym
uzupełnieniem zdania.
c) Odpowiedź mam na imię (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B.
lp. rzeczownika imię) jest poprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię. Forma mam łączy się właściwie
z domyślnym podmiotem ja.
d) Odpowiedź mam na nazwisko (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
2. Ona ma bardzo __________ imię.

a) ładna c) ładny
a) Odpowiedź ładna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ładna nie łączy się właściwie
z rzeczownikiem imię (M./B. lp. r. n.).
b) Odpowiedź ładnie (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż przysłówek ładnie wyraża sposób wykonania czynności,
a nie cechę rzeczownika imię.
c) Odpowiedź ładny (przymiotnik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ładny nie łączy się właściwie
d) Odpowiedź ładne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przymiotnik
ładne łączy się właściwie z rzeczownikiem imię (M./B. lp. r. n.).
209

a) Odpowiedź mieszka (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od mieszkać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika mieszkać nie łączy się właściwie z podmiotem twoje córki i nasz syn (= oni).
b) Odpowiedź mieszkacie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od mieszkać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
czasownika mieszkać nie łączy się właściwie z podmiotem twoje córki i nasz syn (= oni).
c) Odpowiedź mieszkamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. od mieszkać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
d) Odpowiedź mieszkają (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od mieszkać, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta
forma czasownika mieszkać łączy się właściwie z podmiotem twoje córki i nasz syn (= oni).

– __________
a) Odpowiedź Znakomicie jest poprawna, gdyż znaczy: bardzo dobrze, wyjątkowo dobrze i może stanowić
odpowiedź na nieformalne pytanie: Jak leci? = Jak ci się układa? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
b) Odpowiedź Znakomita jest niepoprawna, gdyż stanowi odpowiedź na pytanie: jaka?
c) Odpowiedź Samolotem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określa sposób wykonywania czynności (środek lo-
komocji).
d) Odpowiedź Rowerem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określa sposób wykonywania czynności (środek loko-
mocji).

a) Odpowiedź Szwed (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś), nie używamy
z czasownikiem być mianownika.
b) Odpowiedź Włoszką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania uzupełnianego (tamten student) jest
rodzaju męskiego.
c) Odpowiedź Francuzem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś),
używamy z czasownikiem być narzędnika.
d) Odpowiedź Greczynką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania uzupełnianego (tamten student) jest
rodzaju męskiego.
a) Odpowiedź interesujący (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik
b) Odpowiedź interesujące (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik
c) Odpowiedź interesująco (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek określa sposób wykonania czynności.
d) Odpowiedź interesująca (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa sposobu wyko-
nania czynności.
210

a) Odpowiedź twój kompot (M./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik lubić łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź twoim kompocie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku.
c) Odpowiedź twojego kompotu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu. Wyjątek stanowią zadania zaprzeczone, w których dopełnienie w bierniku zamienia się na dopełnienie
w dopełniaczu, np. Lubię twój kompot. Nie lubię twojego kompotu.
d) Odpowiedź twoim kompotem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.

a) nuty c) notatki
b) notesy d) noty
a) Odpowiedź nuty jest niepoprawna, gdyż nuta to: znak graficzny oznaczający dźwięk, jego wysokość (zależnie od
położenia na pięciolinii) i długość trwania.
b) Odpowiedź notesy jest niepoprawna, gdyż notes to: podręczny zeszyt, zwykle mały, oprawny, do robienia notatek;
notatnik.
c) Odpowiedź notatki jest niepoprawna, gdyż notatka to: krótki tekst zapisany zwykle w celu zapamiętania czegoś;
krótka wzmianka w prasie.
d) Odpowiedź noty jest poprawna, gdyż nota to: ocena czyjejś pracy, czyjegoś wyczynu sportowego; opinia;
także oficjalne pismo urzędowe; (w stosunkach międzynarodowych) pismo rządu jednego państwa do drugiego.

a) Odpowiedź Litwa (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż Litwa to nazwa kraju.
b) Odpowiedź Litwin (rzeczownik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem
moja żona i przydawką rodowita.
c) Odpowiedź litewska (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomocą
czasownika być, nie używamy przymiotnika (ktoś jest kimś lub to jest ktoś). Można użyć rzeczownika określonego przy-
miotnikiem, np. To jest litewska studentka lub Ona jest litewską studentką.
d) Odpowiedź Litwinka (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem moja żona i przydawką rodowita. Jeżeli przy podawaniu narodowości lub zawodu używamy z czasowni-
kiem być zaimka wskazującego to, zamiast narzędnika występuje mianownik, np. Ona jest Litwinką, ale To (jest)
Litwinka.

a) Odpowiedź twój notes (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja, a czasownik szukać nie
211
b) Odpowiedź twoim notesie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku.
c) Odpowiedź twoim notesem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź twojego notesu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać wymaga dopełnienia w do-
pełniaczu.

a) więc c) a
b) albo d) lub
a) Odpowiedź więc jest poprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześ-
niejszej części zdania (fakt, że mogę cię odwiedzić, jest skutkiem faktu, że w przyszłym tygodniu będę
w Krakowie).
zdań. Poprzedza się go przecinkiem, jeżeli jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.
c) Odpowiedź a jest niepoprawna, gdyż spójnik a wyraża przeciwstawianie treści zdań, np. Anna pracuje w kuchni,

a) Odpowiedź tę starszą panią (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź tą starszą panią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy się z dopełnieniem
podstępem.
c) Odpowiedź tej starszej pani (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik pomóc łączy się z dopełnie-
niem w celowniku (komu? czemu?). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o tej
starszej pani).
d) Odpowiedź ta starsza pani (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty).

a) O kim c) W co
a) Odpowiedź o kim (przyimek o + Ms.) jest poprawna, gdyż czasownik napisać łączy się z przyimkiem o +
miejscownik (napisać o czym? o kim?).
b) Odpowiedź do czego (przyimek do + D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik napisać nie łączy się z przyimkiem do
+ dopełniacz.
c) Odpowiedź w co (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik napisać nie łączy się z przyimkiem w +
biernik.
d) Odpowiedź w kogo (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik napisać nie łączy się z przyimkiem w +
biernik.
212
14. W budynku są dwie windy__________ i jedna towarowa.

a) Odpowiedź osobliwe jest niepoprawna, gdyż osobliwy to: zwracający uwagę, nie taki jak inni; szczególny, wyjątko-
wy, nadzwyczajny, niezwykły, zadziwiający; dziwaczny.
b) Odpowiedź osobiste jest niepoprawna, gdyż osobisty to: dotyczący danej osoby, będący jej własnością, właściwy
jej; prywatny, własny; także wykonywany przez daną osobę bez niczyjego pośrednictwa.
c) Odpowiedź osobne jest niepoprawna, gdyż osobny to: oddzielony, oddalony od innych, mający specjalne przezna-
czenie; oddzielny, odrębny.
d) Odpowiedź osobowe jest poprawna, gdyż osobowy to: dotyczący osoby lub osób, przeznaczony do przewo-
zu ludzi i ich bagażu; związany z osobą jako kategorią gramatyczną.

a) jego c) nimi
b) niego d) ich
a) Odpowiedź jego (zaimek osobowy, B. lp. r. m.; D. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż po przyimku może wystąpić
zaimek dzierżawczy, a nie zaimek osobowy jego, np. Rozmawiam z jego nauczycielem.
b) Odpowiedź niego (zaimek osobowy, B. lp. r. m.; D. lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż ten zaimek występuje
po przyimku, a przyimek do łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź nimi (zaimek osobowy, N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przy-
imek do nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź ich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest
nauczycielem.

a) okno c) oknie
b) okna d) oknem
a) Odpowiedź okno (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
b) Odpowiedź okna (D. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmia-
nę biernika na dopełniacz. Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej zmiany,
np. Pytam o twoją siostrę. Nie pytam o twoją siostrę.
c) Odpowiedź oknie (Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
d) Odpowiedź oknem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
17. Co twoja córka widzi w __________? On mi się w ogóle nie podoba.

a) Odpowiedź Antka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż widzieć w nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź Antkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż widzieć w nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź Antoniego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż widzieć w nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź Antonim (N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż widzieć w łączy się z miejscownikiem. Imiona
i nazwiska zakończone na -i, -y odmieniają się jak przymiotniki.
213
18. – Czy __________ pana prosić o ogień?

– Proszę bardzo.
a) mogę c) umiem
b) muszę d) może
a) Odpowiedź mogę (czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownika móc używa-
b) Odpowiedź muszę (czas teraźniejszy, 1. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik musieć znaczy:
podlegać przymusowi, nie móc postąpić inaczej, być obowiązanym do czegoś, np. Muszę już wracać; bardzo chcieć, np. Mu-
szę mieć tę książkę; może wyrażać prawdopodobieństwo, np. On musiał o tym słyszeć. Musieć występuje też w pytaniach
wyrażających krytykę czyjegoś zachowania lub czyichś cech, np. Czy musisz się tak zachowywać?
c) Odpowiedź umiem (czas teraźniejszy, 1. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy:
d) Odpowiedź może (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. lp. powinien być wska-
zany podmiot (on, ona, ono), jeżeli nie wynika z kontekstu.

a) Odpowiedź zapomni (czas przyszły prosty, 3 os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika zapomnieć nie
wyraża prośby/rozkazu.
b) Odpowiedź niech zapomni (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż niewłaściwy jest szyk zdania. Po-
prawne zdanie brzmiałoby: Niech (on/ona) nie zapomni o mojej prośbie!
c) Odpowiedź zapomnijcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika zapomnieć
wyraża rozkaz/prośbę.
d) Odpowiedź niech oni zapomną (tryb rozkazujący, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż niewłaściwy jest szyk zdania.
Poprawne zdanie brzmiałoby: Niech (oni) nie zapomną o mojej prośbie!

a) Odpowiedź chrapało jest niepoprawna, gdyż chrapać to: wydawać podczas snu świszczące, charkotliwe dźwięki.
b) Odpowiedź chlipało jest niepoprawna, gdyż chlipać to: cicho szlochać, popłakiwać, także pić z mlaskaniem, wcią-
gać głośno płyn.
c) Odpowiedź chrupało jest poprawna, gdyż chrupać to: gryźć, jeść coś twardego, kruchego, co powoduje cha-
rakterystyczny odgłos.
d) Odpowiedź chlapało jest niepoprawna, gdyż chlapać to: wylewać płyn, rozpryskując go z pluskiem.

a) Odpowiedź pobliskiego parku (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek po nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź pobliskim parkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek po nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź pobliskim parku (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek po tworzy z miejscownikiem okre-
ślenia miejsca objętego czynnością, np. wchodzić po schodach, chodzić po salach pałacu, podróżować po Polsce.
214
d) Odpowiedź pobliski park (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek po nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem tworzy określenia wskazujące: cel czynności, np. iść po gazetę, pójść po dziecko do przedszkola, przyjść po
radę, posłać po lekarza; zasięg, granicę przestrzenną czegoś, np. błoto po kolana, szklanka wypełniona po brzegi, lasy po
horyzont; liczbę, wartość, cenę czegoś, np. dostać po dwa tysiące nagrody, wchodzić po trzy osoby, kupić buty po siedem-
dziesiąt złotych, zażywać po dwie tabletki.
22. Czy __________ ci pomóc?

a) mam c) jestem
a) Odpowiedź mam jest poprawna, gdyż mieć coś zrobić wyraża przewidywanie, zamiar, plan, konieczność.
b) Odpowiedź powinienem się jest niepoprawna, gdyż nie jest to czasownik zwrotny. Można powiedzieć: Czy powi-
nienem się z nimi spotkać? Czy powinienem się jej kłaniać?
c) Odpowiedź jestem jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: Jestem tutaj, aby
ci pomóc.
d) Odpowiedź mówi się jest niepoprawna, gdyż mówi się nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: Mówi
się, że trzeba ci pomóc.

a) Odpowiedź tanie hotele (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mia-
nownikiem, a z biernikiem tworzy: wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. wyjechać
w góry, wejść w krzaki; wyrażenia określające czas, np. w święta, w ferie, w Boże Narodzenie, w sobotę, w dzień, w południe;
wyrażenia określające sposób wykonania czegoś, a także wskazujące cechę, formę czegoś, np. ustawić krzesła w półkole,
spodnie w kratę, sukienka w kwiatki, krawat w pasy.
b) Odpowiedź tanich hoteli (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopeł-
niaczem.
c) Odpowiedź tanimi hotelami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź tanich hotelach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się
z miejscownikiem w wyrażeniach określających miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza we-
wnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. W tym jeziorze jest dużo ryb. Zgubiliśmy się w lesie.
Pokaz odbył się w sali konferencyjnej.

a) Odpowiedź szukałem (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania
wynika, że wykonawcą czynności jest kobieta (urodziny męża).
b) Odpowiedź szukałam (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż z treści zda-
nia wynika, że wykonawcą czynności jest kobieta (urodziny męża). Okolicznik cały dzień wskazuje na czynność
duratywną (trwałą) i łączy się z czasownikami niedokonanymi.
c) Odpowiedź poszukał (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały dzień
wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi. Z treści zdania wynika też, że
wykonawcą czynności jest kobieta (urodziny męża).
d) Odpowiedź poszukała (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały dzień
wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi.
215

a) choć c) gdyby
b) aby d) bo
a) Odpowiedź choć (skrócone chociaż) jest niepoprawna, gdyż spójnik choć wprowadza zdanie podrzędne przy-
szła na zakupy.
c) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Gdyby
d) Odpowiedź bo jest poprawna, gdyż spójnik bo wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe.

a) Odpowiedź odwiedzić (bezokolicznik, aspekt dokonany) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z będziemy.
b) Odpowiedź odwiedzał (czas przeszły, aspekt niedokonany, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się z będziemy.
c) Odpowiedź odwiedzać (bezokolicznik, aspekt niedokonany) jest poprawna, gdyż bezokolicznik odwie-
dzać łączy się z będziemy, tworząc czas przyszły złożony. Można też powiedzieć: W przyszłym roku będziemy
odwiedzali/odwiedzały wszystkich znajomych w Polsce.
d) Odpowiedź odwiedzamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z będziemy.

a) Odpowiedź które (zaimek, M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik
odwiedzić łączy się z dopełnieniem w bierniku (kto? odwiedzi kogo?/ co?).
b) Odpowiedź których (D. lm., B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik odwiedzić nie łączy się
z dopełnieniem w dopełniaczu w zdaniu twierdzącym. Negacja powoduje zamianę biernika na dopełniacz, np. Nie
odwiedziliśmy tego miasta.
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik odwiedzić
d) Odpowiedź którym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
czasownik odwiedzić nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.

a) Odpowiedź czterystu (wszystkie przypadki w obu rodzajach z wyjątkiem M. r. niemęskoosobowego) jest

poprawna, gdyż ta forma łączy się z wyrażeniem polskich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy) i z przyimkiem
ponad, który wymaga biernika w wyrażeniach określających pewną liczbę, ilość, pewien czas jako większe niż
to, co wskazuje przyłączany rzeczownik lub liczebnik, np. ponad trzy kilogramy, ponad godzinę, ponad dziesięciu
ludzi do pomocy.
216
b) Odpowiedź trzystoma (N. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z wyrażeniem polskich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy). Przyimek ponad z narzędnikiem tworzy tylko wyrażenia
określające miejsce wzdłuż lub w pobliżu czegoś, np. iść ponad parowem, ponad rzeką.
c) Odpowiedź pięćset (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem pol-
skich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy).
d) Odpowiedź tysiącem (N. lp., odmiana rzeczownikowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyraże-
niem polskich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy).
a) jechać c) iść
a) Odpowiedź jechać jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
b) Odpowiedź pojechać jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
c) Odpowiedź iść jest poprawna, gdyż iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się, stawiając
kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie).
d) Odpowiedź chodzić jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać
się, stawiając kroki; stąpać, kroczyć (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna).

a) Odpowiedź chcieli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż z odpowiedzi wynika, że
pytanie kierowane jest do jednej osoby płci żeńskiej.
b) Odpowiedź chcą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z odpowiedzi wynika, że py-
tanie kierowane jest do jednej osoby płci żeńskiej.
c) Odpowiedź chciałabyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż pytanie kierowane jest do
jednej osoby płci żeńskiej i stanowi uprzejmą propozycję.
d) Odpowiedź chciałeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż z odpowiedzi wynika, że pytanie kiero-
wane jest do osoby płci żeńskiej.

a) Odpowiedź ósmego maja tysiąc dziewięćset jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik oznacza-
jący nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie? był?) lub w dopeł-
niaczu (w odpowiedzi na pytanie: kiedy? którego? to jest/było/będzie); nazwa miesiąca i roku występuje zawsze
217
b) Odpowiedź ósmy maj tysiąc dziewięćset jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na pytanie: którego?
(liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu).
c) Odpowiedź ósmego maja tysiąc dziewięćsetnego jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i setki nie
mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
d) Odpowiedź ósmy maja tysiąc dziewięćsetnego jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na pytanie:
którego? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządko-
wej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.

a) Odpowiedź ze swoją lojalnością (przyimek ze + N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z(e) tworzy z narzędni-
kiem wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś,
przy czymś. Można powiedzieć: Wszyscy zapewniali z gorliwością o swojej lojalności.
b) Odpowiedź o swojej lojalności (przyimek o + Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik zapewniać w zna-
czeniu: przekonywać kogoś o prawdziwości czegoś łączy się z przyimkiem o + Ms.
c) Odpowiedź swoją lojalność (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zapewniać w znaczeniu: przekonywać
kogoś o prawdziwości czegoś nie łączy się biernikiem. W znaczeniu: spowodować, sprawić, że coś się stanie, że ktoś coś
uzyska, otrzyma biernik jest konieczny, np. Zapewnił mi dobrą pracę.
d) Odpowiedź swoją lojalnością (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zapewniać w znaczeniu: przekonywać
kogoś o prawdziwości czegoś łączy się z narzędnikiem tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. zapewniać
słowami, czynami.

a) Odpowiedź gorzej (przysłówek, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w konstrukcji
porównawczej: stopień wyższy przysłówka + niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
b) Odpowiedź gorszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie stanowi określenia
czynności (pracowaliście).
c) Odpowiedź najgorzej (przysłówek, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w kon-
strukcji porównawczej niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
d) Odpowiedź coraz gorzej (przysłówek + przysłówek w stopniu wyższym) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
występuje w konstrukcji porównawczej niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.

a) coś c) jakieś
b) każde d) żadne
a) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż zaimek coś nie występuje z rzeczownikiem. Można powiedzieć:
Na pewno znajdziesz coś taniego w tej dzielnicy.
b) Odpowiedź każde (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż każdy znaczy: wszelki, bez
wyjątku. Można powiedzieć: Każde mieszkanie jest tanie w tej dzielnicy.
c) Odpowiedź jakieś (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek jakieś wystę-
puje z rzeczownikiem, a czasownik znaleźć wymaga dopełnienia w bierniku (kto? znajdzie kogo? co?).
d) Odpowiedź żadne (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek żadne występuje
w zdaniach przeczących, oznaczających zupełne wyłączenie (brak) kogoś lub czegoś. Można powiedzieć: Na pewno nie
znajdziesz żadnego taniego mieszkania w tej dzielnicy.
218
a) Odpowiedź by poprosił (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy okres
b) Odpowiedź by poprosiła (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ze zdania pierwszego wyni-
ka, że chodzi o osobę płci męskiej (niego).
c) Odpowiedź poprosiłabym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem (mnie).
d) Odpowiedź bym poprosił (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-

a) Odpowiedź siemię lniane (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się mianownikiem/bierni-
kiem.
b) Odpowiedź siemieniu lnianego (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź siemienia lnianego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek z tworzy z dopełniaczem wyra-
żenia wskazujące surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś, np. rzeźba z gliny, zupa
z grzybów, kompot z jabłek, naszyjnik ze złota. Czasownik zalecić znaczy: doradzić coś komuś w sposób autoryta-
tywny.
d) Odpowiedź siemieniem lnianym (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z tworzy z narzędnikiem wyrażenia
wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś, np.
iść z kolegą, śpiewać z koleżankami, dom z ogródkiem, czapka z daszkiem.
a) bój c) boją
b) boi d) boję
a) Odpowiedź bój (tryb rozkazujący, 2. os. lp., czasownik zwrotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z podmiotem drugiego zdania (ja). Słowo bój może także być rzeczownikiem r. m., który znaczy: ścieranie się walczących
stron; walka, bitwa.
b) Odpowiedź boi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja, czasownik zwrotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się z podmiotem drugiego zdania (ja).
c) Odpowiedź boją (czas teraźniejszy, 3. os. lm., II koniugacja, czasownik zwrotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma
d) Odpowiedź boję (czas teraźniejszy, 1. os. lp., II koniugacja, czasownik zwrotny) jest poprawna, gdyż ta
forma łączy się właściwie z podmiotem drugiego zdania (ja). Czasownik bać się znaczy: doznawać uczucia stra-
chu, odczuwać strach, obawiać się, lękać się.

a) Odpowiedź statusie jest niepoprawna, gdyż status znaczy: stan prawny; pozycja społeczna, położenie jednostki
w grupie społecznej lub położenie grupy w większej zbiorowości.
219
b) Odpowiedź statucie jest poprawna, gdyż statut znaczy: zbiór przepisów określających strukturę, zadania,
zakres i sposób działania określonej instytucji lub organizacji.
c) Odpowiedź statywie jest niepoprawna, gdyż statyw znaczy: podstawa, przeważnie w postaci składanego trójnoga
z metalu lub drewna, służąca do ustawiania na niej aparatów fotograficznych, geodezyjnych itp.
d) Odpowiedź statyście jest niepoprawna, gdyż statysta znaczy: osoba występująca w teatrze lub filmie, przeważnie
w rolach niemych, nie będąca aktorem.

a) Odpowiedź Kubiak (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo z wyrażeniem mieszka-
nie (kogo? czego?) państwa.
b) Odpowiedź Kubiaka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż wyraz państwo znaczy: pan i pani; także: panie i pano-
wie i łączy się z przydawką i orzeczeniem w lm. Można powiedzieć: mieszkanie pana Kubiaka.
c) Odpowiedź Kubiakowie (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się składniowo z wyrażeniem
mieszkanie (kogo? czego?) państwa.
d) Odpowiedź Kubiaków (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się składniowo
z wyrażeniem mieszkanie (kogo? czego?) państwa. Wyraz państwo znaczy: pan i pani; także: panie i panowie i łą-
czy się z przydawką i orzeczeniem w lm.

a) Odpowiedź przedstawiany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m., od czasownika niedokonanego przedsta-
wiać) jest niepoprawna, gdyż ta forma imiesłowu nie łączy się właściwie z wyrażeniem świętego Wojciecha.
b) Odpowiedź przedstawiony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m. od czasownika dokonanego przedstawić)
jest niepoprawna, gdyż ta forma imiesłowu nie łączy się właściwie z wyrażeniem świętego Wojciecha.
c) Odpowiedź przedstawiający (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma
imiesłowu łączy się właściwie z rzeczownikiem obraz (M./B. lp. r. m.) i wyrażeniem świętego Wojciecha (D./B. lp.
r. m.). Przedstawiający znaczy: prezentujący, pokazujący.
d) Odpowiedź przedstawiające (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepopraw-
na, gdyż ta forma imiesłowu nie łączy się właściwie z dopełnieniem obraz (M./B. lp. r. m.).
41. Najlepiej, żebyś się już pogodził z porażką, bo przeciwnik jest dla ciebie zdecydowanie za silny.
Głową __________ nie przebijesz.
a) bramy c) ściany
b) skały d) muru
a) Odpowiedź bramy jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź skały jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź ściany jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź muru jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy: nic
nie zdziałasz przeciw sile wyższej, nic nie można zrobić, nic nie można poradzić, jesteś bezsilny, bezradny; nie warto
walczyć z przeciwnościami w beznadziejnej sytuacji.
220

a) Odpowiedź zrobione (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
w zdaniu wymagana jest forma osobowa czasownika.
b) Odpowiedź będzie (czas przyszły, 3. os. lp. od czasownika być) jest niepoprawna, gdyż podmiot to zadanie nie jest
wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu i nie łączy się właściwie z przysłówkiem przykładowo.
c) Odpowiedź zostanie zrobione (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż podmiot to
zadanie jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu.

a) Odpowiedź chrześcijan (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się składniowo ze
słowem współpracy (kogo? czego?).
b) Odpowiedź chrześcijanom (C. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze
c) Odpowiedź chrześcijanami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze
d) Odpowiedź chrześcijanach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo
ze słowem współpracy (kogo? czego?). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.

a) sponad c) nad
b) z ponad d) nade
a) Odpowiedź sponad jest niepoprawna, gdyż sponad (+ dopełniacz) tworzy wyrażenia oznaczające kierunek
z miejsca znajdującego się powyżej tego, co nazywa przyłączany rzeczownik; znad, np. Sponad lasu powoli ukazywało
się słońce. Spoglądał sponad okularów.
b) Odpowiedź z ponad jest poprawna, gdyż z ponad (+ narzędnik) znaczy z więcej niż.
c) Odpowiedź nad jest niepoprawna, gdyż nad tworzy z narzędnikiem wyrażenia określające miejsce, położenie
czegoś znajdującego się wyżej niż coś innego, np. Nad łóżkiem powiesiła plakat. Balon leciał nad miastem; wyrażenia
określające miejsce przy jakimś zbiorniku wodnym, w jego pobliżu, np. Bydgoszcz leży nad Brdą; bitwa nad Wartą, hotel
nad jeziorem, odpoczywać nad morzem.
d) Odpowiedź nade jest niepoprawna, gdyż nade stanowi formę przyimka nad, używaną tylko w kilku tradycyjnych
połączeniach, np. nade mną, nade wszystko.

a) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż przyimek spośród łączy się z dopełniaczem i występuje zgodność w rodzaju i liczbie z poprzedza-
jącym rzeczownikiem finaliści (lm. r. męskoosobowy). Przyimek spośród tworzy wyrażenia określające miejsce
w większej grupie tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, lub wybór z takiej grupy.
221
b) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż nie występuje zgodność
w rodzaju i liczbie z poprzedzającym rzeczownikiem finaliści (lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek spośród nie
przyimek spośród nie łączy się z narzędnikiem/miejscownikiem/celownikiem.

a) Odpowiedź robiąca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
b) Odpowiedź robiąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy imie-
słowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu wyrażające czynność równo-
czesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy robiłam generalne porząd-
ki w mieszkaniu).
c) Odpowiedź robiona (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
d) Odpowiedź robione (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-

a) Odpowiedź dzwonił jest niepoprawna, gdyż dzwonić znaczy: bić w dzwon, poruszać dzwonem lub dzwonkiem wy-
wołując dźwięczenie, dźwięk; dawać znak dzwonem lub dzwonkiem; poruszać czymś, uderzać w coś lub czymś wywołując
dźwięk; wydawać dźwięk; dźwięczeć, brzmieć; pot. telefonować.
b) Odpowiedź dźwięczał jest niepoprawna, gdyż dźwięczeć znaczy: dawać wrażenie akustyczne, słuchowe; być słysza-
nym jako pewien dźwięk lub zespół dźwięków; brzmieć, rozbrzmiewać; wydawać dźwięk.
c) Odpowiedź dudnił jest niepoprawna, gdyż dudnić znaczy: wydawać głuchy odgłos, dźwięczeć głucho; huczeć.
d) Odpowiedź dął jest poprawna, gdyż dąć znaczy: wprawiać w pęd wianiem; dmuchać, wiać; (o ludziach)
dmuchaniem wydobywać głos na odpowiednich instrumentach; (o instrumentach) wydawać głos, grać.

a) Odpowiedź muzykę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik słuchać (świadomie odbierać wrażenia dźwię-
kowe) nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Biernik jest używany w potocznym zwrocie w rozmowie telefonicznej:
Słucham panią! Pojawia się też w języku medycznym w znaczeniu: badać przez osłuchiwanie, np. Lekarz słucha chorą
dziewczynkę.
b) Odpowiedź muzyką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik słuchać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź muzyki (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik słuchać (świadomie odbierać wrażenia
dźwiękowe) łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu (kto? słucha kogo? czego?). Dopełniacz występuje też
w znaczeniu: być posłusznym komuś lub czemuś, np. Zawsze słucham twoich rad.
222
d) Odpowiedź muzyce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik słuchać nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik jest możliwy tylko po przyimku, np. Lubię słuchać o twoich
przygodach.

a) skoro c) to
b) nim d) tym
c) Odpowiedź to jest niepoprawna, gdyż spójnik to łączy zdania współrzędne o charakterze wynikowym, np. Chcesz,
to zostań u nas jeszcze dłużej.
d) Odpowiedź tym jest poprawna, gdyż występuje zawsze w złożeniu im..., tym..., które wprowadza zdania
porównawcze (zdanie 2).
awantury.
a) Odpowiedź proste jest niepoprawna, gdyż prosty znaczy: nieodchylający się w żadną stronę, nieskręcający w bok;
równy, niewygięty; (o ludziach lub przedmiotach) skromny; zwykły, pospolity; mający nieskomplikowaną formę; łatwo zro-
zumiały, jasny; zwykły, zwyczajny; naturalny, oczywisty; pozbawiony sztuczności; szczery, prawy, uczciwy.
b) Odpowiedź prostackie jest poprawna, gdyż przymiotnik prostacki znaczy: właściwy prostakowi; ordynar-
ny, grubiański, wulgarny.
c) Odpowiedź prostownicze jest niepoprawna, gdyż przymiotnik prostowniczy znaczy: dotyczący prostownika (urzą-
dzenia służącego do zamiany prądu zmiennego na prąd jednokierunkowy).
d) Odpowiedź prostolinijne jest niepoprawna, gdyż przymiotnik prostolinijny znaczy: biegnący po linii prostej, prze-
biegający wzdłuż linii prostej; zdążający prostą, bezpośrednią drogą do celu; prosty, szczery, uczciwy, prawy.
a) aby c) żeby
b) czy d) że
a) Odpowiedź aby jest niepoprawna, gdyż spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne celu, czasem skutku lub uzu-
b) Odpowiedź czy jest niepoprawna, gdyż spójnik czy nie występuje z czasownikiem wątpić w formie przeczącej.
Można powiedzieć: Wątpię, czy dasz sobie radę bez mojej pomocy.
c) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdania podrzędne oznaczające cel, możliwość
d) Odpowiedź że jest poprawna, gdyż spójnik że występuje po czasowniku wątpić w formie przeczącej.
223

a) Odpowiedź każdy (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z mia-
nownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź każde (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z mianownikiem/
biernikiem.
c) Odpowiedź każdym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z narzędnikiem/miej-
scownikiem.
d) Odpowiedź każdego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż przyimek dla łączy się
z dopełniaczem. Zaimek nieokreślony każdy znaczy: wszelki, bez wyjątku. W lm. zaimki każdy, każda, każde na-
leży zastąpić zaimkami wszyscy, wszystkie, np. Wszyscy studenci zdali egzaminy. Wyjątkowo używa się form lm.
zaimka każdy w połączeniach z rzeczownikami niemającymi liczby pojedynczej (pluralia tantum), a także z taki-
mi, które oznaczają jakiś zbiór lub rodzaj obiektów, np. Przyjeżdżał do nas na każde (nie: na wszystkie) ferie. Nie
z każdych jabłek można upiec szarlotkę. W zdaniu zaprzeczonym zamiast zaimka każdy, każda, każde używamy
zaimka żaden, żadna, żadne, np. Czytaliśmy każdy wiersz tego poety. Nie czytaliśmy żadnego wiersza tego poety.
W użyciu rzeczownikowym (każdy = jakakolwiek osoba, ktoś) w zdaniu zaprzeczonym zamiast wyrazu każdy
używamy wyrazu nikt, np. Każdy to potrafi. Nikt tego nie potrafi.

a) dotrwa c) wytrwa
a) Odpowiedź dotrwa jest niepoprawna, gdyż dotrwać znaczy: trwać, wytrwać, wytrzymać do końca, do pewnego
kresu, np. dotrwać do zimy, do końca kursu.
b) Odpowiedź potrwa jest poprawna, gdyż potrwać znaczy: utrzymać się, trwać przez pewien czas bez zmian;
pobyć, zostać.
c) Odpowiedź wytrwa jest niepoprawna, gdyż wytrwać znaczy: trwając, wytrzymać pewien czas; dotrwać do jakiegoś
czasu, np. wytrwać na posterunku, do końca; okazać się stałym, wiernym czemuś; nie ustać, nie zaprzestać czegoś; znieść,
ścierpieć coś.
d) Odpowiedź przetrwa jest niepoprawna, gdyż przetrwać znaczy: przebyć, przeżyć przez pewien czas; przetrzymać
trudny okres; nie ulec zagładzie, np. przetrwać zimę, wojnę; istnieć, wytrzymać dłużej niż ktoś (coś).
dokumentów.
a) Odpowiedź dopuszczałbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z dopełnieniem mnie.
b) Odpowiedź był dopuszczony (strona bierna, czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża
czynność realną i nie łączy się właściwie z dopełnieniem mnie.
c) Odpowiedź dopuszczony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z dopełnieniem mnie.
d) Odpowiedź dopuszczono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wy-
raża hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
224

a) Odpowiedź kochanym bratem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź
b) Odpowiedź kochanemu bratu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje, gdy wypowiedź jest
c) Odpowiedź kochanym bracie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
d) Odpowiedź kochany bracie (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adre-

Dickensa.
a) Odpowiedź Wilde (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża przynależności (sztuki kogo? cze-
go?). Nazwisko to przyjmuje w przypadkach zależnych końcówki polskie.
b) Odpowiedź Wildea (błędna pisownia, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwiska kończące się niewymawia-
nym -e, które przyjmują w przypadkach zależnych końcówki polskie, wymagają użycia apostrofu, jeżeli końcówki te nie
zmieniają poprzedzającej spółgłoski (Wilde’a, Wilde’owi).
c) Odpowiedź Wilde’sa (błędna pisownia, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż niewłaściwe jest połączenie pisowni
angielskiej i polskiej.
d) Odpowiedź Wilde’a (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża przynależność (sztuki kogo?
czego?). Nazwiska kończące się niewymawianym -e, które przyjmują w przypadkach zależnych końcówki pol-
skie, wymagają użycia apostrofu, jeżeli końcówki te nie zmieniają poprzedzającej spółgłoski (Wilde’a, Wilde’owi,
Wilde’em, ale o Wildzie).

b) PESELU d) Peslu
a) Odpowiedź PESEL-U (błędny zapis, D./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
b) Odpowiedź PESELU (błędny zapis, D./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
c) Odpowiedź PESEL-u (D./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż łączy się właściwie z poprzedzającym rzeczowni-
kiem numer (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem
mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. PESEL stanowi skrótowiec od nazwy numeru ewiden-
cyjnego wpisywanego do dowodu osobistego: Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności.
d) Odpowiedź Peslu (błędny zapis, D./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowiec ten jest pisany wielkimi litera-
mi PESEL, a końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami,
np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
225

a) ze mnie c) mną
b) o mnie d) mnie
a) Odpowiedź ze mnie (przyimek ze + zaimek osobowy D./C./B./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik
dworować (= wyśmiewać się, kpić) łączy się z przyimkiem z + dopełniacz.
b) Odpowiedź o mnie (przyimek o + zaimek osobowy, D./C./B./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dwo-
rować nie łączy się z przyimkiem o + biernik/miejscownik. Dopełniacz i celownik nigdy nie występuje z przyimkiem o.
c) Odpowiedź mną (zaimek osobowy, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dworować nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź mnie (zaimek osobowy, D./C./B./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dworować nie łączy
się z dopełniaczem/celownikiem/biernikiem i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprze-
dzony w zdaniu przyimkiem.
b) stogu d) smole
a) Odpowiedź stodole jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź stogu jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź smalcu jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
d) Odpowiedź smole jest poprawna, gdyż ruszać się/poruszać się itp. jak mucha w smole znaczy: robić coś
bardzo wolno, ospale, leniwie, ślamazarnie.

b) dwojgu d) dwoje
a) Odpowiedź dwojga (liczebnik zbiorowy, D.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem
w znaczeniu razem, wspólnie.
b) Odpowiedź dwojgu (liczebnik zbiorowy, C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem/
miejscownikiem.
c) Odpowiedź dwojgiem (liczebnik zbiorowy, N.) jest poprawna, gdyż przyimek z tworzy z narzędnikiem
kimś, przy czymś, np. Szedł ze znajomymi. Śpiewała z koleżankami. Rozmawiali ze sobą; żołnierz z karabinem,
dom z ogródkiem.
d) Odpowiedź dwoje (liczebnik zbiorowy, M./B.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem/
biernikiem.

Karta odpowiedzi do testu poziomującego nr _______
Imię i nazwisko _________________________________ Data __________ Wynik __________
a b c d
Zaznacz poprawną odpowiedź według przykładu. Przykład:
Punkty
a b c d a b c d a b c d
1. 21. 41. 1.___ 31.___
2. 22. 42. 2.___ 32.___
a b c d a b c d a b c d 3.___ 33.___
3. 23. 43. 4.___ 34.___
4. 24. 44. 5.___ 35.___
a b c d a b c d a b c d 6.___ 36.___
5. 25. 45. 7.___ 37.___
6. 26. 8.___ 38.___
46.
a b c d a b c d a b c d 9.___ 39.___
7. 27. 47. 10.___ 40.___
11.___ 41.___
8. 28. 48.
a b c d a b c d a b c d 12.___ 42.___
9. 29. 49. 13.___ 43.___
14.___ 44.___
10. 30. 50.
a b c d a b c d a b c d 15.___ 45.___
11. 31. 51. 16.___ 46.___
17.___ 47.___
12. 32. 52.
a b c d a b c d a b c d 18.___ 48.___
13. 33. 53. 19.___ 49.___
20.___ 50.___
14. 34. 54.
a b c d a b c d a b c d 21.___ 51.___
15. 35. 55. 22.___ 52.___
23.___ 53.___
16. 36. 56.
a b c d a b c d a b c d 24.___ 54.___
17. 37. 57. 25.___ 55.___
26.___ 56.___
18. 38. 58.
a b c d a b c d a b c d 27.___ 57.___
19. 39. 59. 28.___ 58.___
29.___ 59.___
20. 40. 60.
30.___ 60.___
227
Arkusze kontrolne do testów poziomujących
Arkusz kontrolny do testu poziomującego nr 1
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
Baza zadań testowych
Zagadnienie nr 1. Zwroty związane z przedstawianiem się


b) nazwę d) adres

a) panią c) pana
b) pani d) panna

a) pani c) panem
b) pan d) panią


a) pani c) panie
b) panią d) pana



10. Cześć, __________ Tomek.

239
Zagadnienie nr 2. Zaimki osobowe/wskazujące/dzierżawcze/

pytające/przymiotniki w mianowniku
a) Jego c) Jej
b) Wy d) Ich

a) One c) Te
b) Oni d) Ci

a) wasz c) wasze
b) wasza d) wasi

a) jego c) nasze
b) wasza d) twoja

a) Ten c) To
b) Ta d) Te
6. Ewa ma nową koleżankę. ______________nowa koleżanka jest z Polski.

a) Jego c) Jej
b) Ich d) Wy

a) Czy c) Jak
b) Czyj d) Jakie


a) Co c) Jaki
b) Skąd d) Gdzie

a) ładna c) ładny
240
Zagadnienie nr 3. Czas teraźniejszy czasowników niedokonanych


b) praca d) pracuje



a) pije c) piją
b) piję d) picie





241
Zagadnienie nr 4. Zwroty grzecznościowe typu: Jak się masz?

Co słychać? Jak leci?
– __________
– __________
3. – Co u ciebie?
– __________
– __________
b) Szerokiej drogi. d) Wszystko w porządku.
5. – Co u pani?
– __________
6. – Jak leci?
– __________
– __________
b) Dobra. d) Pycha!
– __________
– __________

– __________
242
Zagadnienie nr 5. Narzędnik rzeczowników/przymiotników/

zaimków dzierżawczych/wskazujących










243
Zagadnienie nr 6. Przysłówki zakończone na -o, -e


a) wolna c) wolne
b) wolno d) wolny

a) zimna. c) zimno.
b) zimne. d) zimny.


a) cicha. c) cichy.
b) ciche. d) cicho.

a) źle c) zła
b) zły d) złe


244
Zagadnienie nr 7. Biernik rzeczowników/przymiotników/zaimków

dzierżawczych/wskazujących







a) Markowi c) Marka
b) Marku d) Markiem


a) Ania c) Ani
b) Anią d) Anię

245
Zagadnienie nr 8. Leksyka – rzeczowniki często mylone ze sobą




a) bark c) barek
b) bar d) barkę

7. Przy barze stały wysokie __________ z miękkim obiciem, na których wygodnie siedzieli
goście.

a) kocem c) kucem
b) kacem d) klocem

o jego historii.

a) nuty c) notatki
b) notesy d) noty
246
Zagadnienie nr 9. Nazwy mieszkańców krajów; przymiotniki

tworzone od nazw krajów



a) rosyjski c) rosyjsku

b) słowacki d) sławny.




247
Zagadnienie nr 10. Dopełniacz rzeczowników/przymiotników/











248
Zagadnienie nr 11. Zdania złożone współrzędnie ze spójnikami:

i, a, ale, albo, lub, lecz, więc, jednak
a) albo c) lub
b) i d) ale

a) lub c) i
b) więc d) a

a) więc c) jednak
b) lub d) albo

a) ale c) więc
b) albo d) lub

a) ale c) jednak
b) lub d) więc

a) a c) jednak
b) albo d) więc

a) ale c) jednak
b) albo d) i

a) lub c) i
b) albo d) więc

a) ale c) jednak
b) albo d) więc

a) więc c) a
b) albo d) lub
249
Zagadnienie nr 12. Celownik rzeczowników/przymiotników/


a) żoną c) żony
b) żonie d) żonę









250
Zagadnienie nr 13. Zaimki pytające w przypadkach zależnych

a) Czym c) Jaką
b) Kim d) Czyja

a) Jakiej c) Kim
b) Czyje d) Czym

a) komu c) czego
b) kto d) kogo

a) Czyim c) Kim
b) Czego d) Komu

a) komu c) kim
b) kogo d) czym

a) Komu c) Czego
b) Kim d) Co

a) Czemu c) Kogo
b) Kim d) Czym

a) Kogo c) Kim
b) O czym d) Komu

a) Za kim c) O czym
b) W kogo d) W co

a) O kim c) W co
251
Zagadnienie nr 14. Leksyka – przymiotniki często mylone ze sobą







10. W budynku są dwie windy __________ i jedna towarowa.

252
Zagadnienie nr 15. Zaimki osobowe w przypadkach zależnych

(mnie, mi, jemu, go, jej itp.)

a) was c) wam
b) wami d) wy

a) tobie c) cię
b) ci d) ciebie

a) niemu c) mu
b) niego d) jego

a) mu c) ich
b) niemu d) nich

a) nie c) nich
b) je d) im

a) nie c) ją
b) je d) jej

a) Jemu c) Nią
b) Mnie d) Nimi

a) ci c) ciebie
b) tobie d) tobą

a) ich c) nimi
b) nich d) nie

a) jego c) nimi
b) niego d) ich
253
Zagadnienie nr 16. Podwójna/potrójna negacja; zaimek przeczący

nikt, nic; zamiana biernika na dopełniacz w zdaniach przeczących


a) nikt nie c) nikt

a) Nikt c) Nikt nic
4. __________ rozumiem.
a) Co c) Nic
5. Ona __________ wierzy.


7. Oni nie mają __________

b) dziecko. d) dom.



a) okno c) oknie
b) okna d) oknem
254
Zagadnienie nr 17. Przymiotnikowa odmiana rzeczowników

typu chory, podróżny oraz imion zakończonych na -y, -i / nazwisk
zakończonych na -ski, -cki, -ska, -cka





a) chorą c) chorej
b) chorego d) chory




10. Co twoja córka widzi w __________ ? On mi się w ogóle nie podoba.

255
Zagadnienie nr 18. Konstrukcja: czasownik modalny + bezokolicznik

a) mogą c) musi
b) warto d) powinna
a) chcesz c) wolno

a) musi c) mogę
b) chcę d) potrafi
a) powinien c) musi
b) wolno d) może
5. Czy__________ tyle palić? Przecież wiesz, jak ci szkodzą papierosy.


a) powinna c) wolno
b) umie d) może

a) chcę c) umiesz

b) Musisz d) Wolno

a) chcesz c) umiesz
b) chcemy d) umiemy

– Proszę bardzo.
a) mogę c) umiem
b) muszę d) może
256
Zagadnienie nr 19. Tryb rozkazujący




a) Mieć c) Miej
b) Mają d) Ma

– Oczywiście, __________ !

a) pan c) państwo
b) pani d) ona


a) Dają c) Dać
b) Daj d) Dał
9. Już o tym myślałem. Ty też __________ !


257
Zagadnienie nr 20. Leksyka – czasowniki często mylone ze sobą



b) grzać d) piec




a) wyły c) wiały
b) wiły d) wiodły

a) ganią c) gubią
b) gniją d) gonią


258
Zagadnienie nr 21. Miejscownik rzeczowników/zaimków/

przymiotników w wyrażeniach przyimkowych





6. Wczoraj byliśmy z dziećmi w __________ , a w przyszłym tygodniu idziemy do wesołego

miasteczka.

a) maj. c) majem.
b) maju. d) maja.



259
Zagadnienie nr 22. Strona zwrotna; nieosobowe formy czasowników

typu: można, wolno, warto, trzeba, mówi się; konstrukcja mieć +
bezokolicznik

a) się c) sobą
b) sobie d) siebie

a) sobie c) się
b) siebie d) sobą

a) się c) sobą
b) siebie d) sobie




a) Można c) Mówi
b) Wolno d) Trzeba

b) trzeba d) warto

10. Czy __________ ci pomóc?

a) mam c) jestem
260
Zagadnienie nr 23. Liczba mnoga rzeczowników/zaimków/

przymiotników w mianowniku i przypadkach zależnych









261
Zagadnienie nr 24. Czas przeszły czasowników

dokonanych i niedokonanych


a) jadło c) jadły





a) mogli c) mogą
b) mogły d) może


262
Zagadnienie nr 25. Zdania złożone podrzędnie ze spójnikami:

aby, ponieważ, bo, chociaż, choć, dlatego że, jak, kiedy, gdy, gdyby… to;
jeśli, jeżeli… to; że, żeby

a) Kiedy c) Gdyby
b) Aby d) Żeby

a) Gdyby c) Że
b) Aby d) Gdy

a) że c) żeby

a) Żeby c) Jeżeli

a) choć c) że
b) aby d) żeby

a) Dlatego c) Gdyby
b) Jeśli d) Żeby

b) że d) gdyby
8. __________ będziemy mieli czas, to odwiedzimy was dzisiaj wieczorem.

a) Jeśli c) Że

a) jeżeli c) bo
b) aby d) chociaż

a) choć c) gdyby
b) aby d) bo
263
Zagadnienie nr 26. Czas przyszły prosty i złożony




5. __________ go, aby ci pomógł.






264
Zagadnienie nr 27. Zdania względne z zaimkami który/która/które


b) która d) który

a) które c) który






265
Zagadnienie nr 28. Odmiana liczebników głównych przez przypadki;

odmiana przymiotnikowa liczebników porządkowych

a) dwa c) dwóch
b) dwiema d) dwie





a) drugi c) dwa




266
Zagadnienie nr 29. Czasowniki ruchu w opozycji znaczeniowej

iść – jechać, chodzić – jeździć








a) jedzie c) poleci

a) Jadę c) Chodzę
b) Pojadę d) Idę
a) jechać c) iść
267
Zagadnienie nr 30. Tryb przypuszczający





b) miał d) miały



268
Zagadnienie nr 31. Podawanie dat

2. Jutro jest __________


4. Wczoraj był __________

a) Pierwszy stycznia dwutysięcznego roku c) Pierwszy styczeń dwutysięczny rok
b) Pierwszy stycznia dwa tysiące rok d) Pierwszy styczeń dwa tysiące rok

a) piątego grudnia dwutysięcznego ósmego roku. c) piąty grudnia dwa tysiące ósmego roku.
b) piąty grudzień dwutysięczny ósmy rok. d) piąty grudzień dwa tysiące ósmy rok.

a) ósmy maj tysiąc dziewięćset drugiego roku. c) ósmy maja tysiąc dziewięćset drugiego roku.
b) ósmego maja tysiąc dziewięćset drugiego roku. d) ósmy maj tysiąc dziewięćsetny drugi rok.

– __________
a) Dwudziesty drugi maj dwutysięczny drugi rok. c) Dwudziesty drugi maja dwutysięczny drugi rok.
b) Dwudziesty drugi maj dwa tysiące drugiego roku. d) Dwudziesty drugi maja dwa tysiące drugiego roku.
– __________
a) Szósty grudzień dwutysięcznego szóstego roku. c) Szósty grudnia dwa tysiące szóstego roku.
b) Szóstego grudnia dwa tysiące szóstego roku. d) Szóstego grudnia dwutysięcznego szóstego roku.

269
Zagadnienie nr 32. Stosowanie przypadków zależnych

w liczbie pojedynczej i mnogiej

2. Ile __________ ma wasz dom?









270
Zagadnienie nr 33. Stopniowanie przymiotników/przysłówków




a) dobrze c) lepszy
b) dobry d) lepiej

a) lekka c) lżej

7. Nie mogę jeść tyle słodyczy, bo jestem coraz __________

a) gruba. c) grubsza



271
Zagadnienie nr 34. Zaimki nieokreślone

ktoś, coś, jakiś, któryś, czyjś, każdy

b) Jakiś d) Coś

b) coś d) któraś

a) ktoś c) komuś
b) kogoś d) komu

a) coś c) czegoś
b) czymś d) czego

a) coś c) czyjś
b) ktoś d) jakiś


a) żadne c) jakiś

b) Ktoś d) Coś

a) ktoś c) jakiś
b) czyjeś d) coś

a) coś c) jakieś
b) każde d) żadne
272
Zagadnienie nr 35. Okresy warunkowe

b) by d) mogłabyś


a) być c) będą
b) będę d) byłam
5. Gdybyście _________________wcześniej, spotkałybyście naszych rodziców.


a) wyszli c) wyjdą

b) mam d) miałabym

a) znał c) znam

273
Zagadnienie nr 36. Odmiana rzeczowników o rozszerzonym

temacie typu: imię, kamień, zwierzę, szczenię
a) imię c) imiona

a) imię c) imion








274
Zagadnienie nr 37. Koniugacja czasowników nieregularnych typu:

ciąć, trzeć, gnieść, usiąść, wziąć, znaleźć

a) tnij c) ciął
b) tną d) cięte


a) trzy c) tarcie
b) trze d) tarł



a) Weźmie c) Weź

a) Wiedz c) Wiec


a) bój c) boją
b) boi d) boję
275




b) obiegu d) zbiegu

a) podpis c) napis
b) zapis d) odpis
wyjątkowo stromy.
a) najazd c) zjazd
b) pojazd d) zajazd



276
Zagadnienie nr 39. Odmiana polskich nazw własnych typu:

Kościuszko, Zimny, Nowakowa (nazwiska) i Białystok, Chyżne,









277
Zagadnienie nr 40. Imiesłowy przymiotnikowe czynne (zakończone

na -ący) i bierne (zakończone na -ony, -ny, -ty)










278
Zagadnienie nr 41. Leksyka – przysłowia
a) psa c) wilka
4. Myślę, że sprawca zostanie łatwo rozpoznany. Na __________
czapka gore.
5. Okazało się, że rozmowa z dyrektorem wcale nie była taka trudna. Nie taki diabeł
straszny, jak go __________
6. Jego firma lepiej by działała, gdyby tylko poświęcał jej więcej czasu. Jaki pan, taki
__________
a) sługa. c) koń.
b) chłop. d) kram.
7. Oni często się kłócą, ale w gruncie rzeczy chyba są dobrymi przyjaciółmi. Kto się lubi, ten
się __________
a) gubi. c) kocha.

9. W końcu zrozumiał na czym polegał jego błąd, ale było już za późno. __________ Polak
po szkodzie.
a) Mądry c) Biedny
a) bramy c) ściany
b) skały d) muru
279
Zagadnienie nr 42. Strona bierna


a) zakładało c) zostać złożone
b) zostało założone d) być złożone








280
Zagadnienie nr 43. Odmiana rzeczowników nieregularnych typu:

ksiądz, książę, chrzest oraz rzeczowników, których formy zależą
od znaczenia, np. ucho – uszy/ucha



b) uszami. d) uszu.

a) uszu c) ucha
b) uszów d) uszy

a) okiem c) okach
b) oka d) oczach

a) oczami c) oczyma
b) okami d) ok



281
Zagadnienie nr 44. Trudniejsze przyimki i wyrażenia przyimkowe

a) co c) za
b) na d) po

a) na c) dla
b) za d) u




inwestycyjnymi.


a) z c) pod
b) zza d) spod

a) znad c) od
b) nad d) ode

a) sponad c) nad
b) z ponad d) nade
282
Zagadnienie nr 45. Zdania złożone z zaimkiem względnym który

poprzedzonym przyimkiem (np. na którego)


3. Kariera zawodowa, dla __________ poświęcił swoje życie, skończyła się, kiedy ciężko
zachorował.







283
Zagadnienie nr 46. Imiesłowy przysłówkowe

b) Idące d) Idąc









284

a) wiedzie c) wie
b) wiezie d) widzi



a) drży c) rży
b) drze d) rżnie




a) łupi c) łyka
b) łupie d) łka

a) obiec c) opiec
b) oblec d) oblać

285
Zagadnienie nr 48. Trudniejsze przykłady użycia

przypadków zależnych








b) piłki d) piłce

b) ciotki d) ciotce

286
Zagadnienie nr 49. Zdania złożone ze spójnikami rzadziej

stosowanymi typu: o ile, skoro, ledwie, niż, aniżeli, nim, im... tym,
mimo że, dopóki... dopóty


a) Skoro c) Zanim

a) O ile c) Niż
b) Jakby d) Dopóty

a) zanim c) skoro
b) ledwie d) jakby

a) im c) niż
b) mimo że d) nim


a) niż c) skoro
b) nim d) dopóki
a) skoro c) nim
b) kiedy d) dopóty

a) niż c) dopóki
b) to d) skąd

a) skoro c) to
b) nim d) tym
287
posiłki.

a) chyże c) ryże
b) hoże d) boże




awantury.
288
Zagadnienie nr 51. Mowa zależna

a) był c) było
b) być d) będąc

a) robi c) zrobiła

a) jest c) będzie
b) był d) byłby




a) że c) aby
b) czy d) żeby

a) że c) aby
b) żeby d) czy

a) że c) aby
b) czy d) żeby
a) aby c) żeby
b) czy d) że
289
Zagadnienie nr 52. Użycie w zdaniach przymiotników typu: ciekaw,

pełen, gotów, świadom, wart, rad oraz zaimków: żaden, każdy, cały


a) pełen c) pełno
b) pełny d) pełne

a) radzi c) rad
b) rada d) rade

a) gotów c) gotowa

a) wart c) warte
b) warci d) warta

a) Rady c) Rade
b) Rad d) Radzi



a) cały c) całym
b) całe d) całego

290
Zagadnienie nr 53. Czasowniki z prefiksami nadającymi im

szczególne znaczenie, np. dodzwonić się, popracować, doprać









a) dotrwa c) wytrwa
291
Zagadnienie nr 54. Tryb przypuszczający nieosobowych form

czasowników na -no, -to itp. (np. mówiono by)


a) Dane c) Dano by
b) Dano d) Aby dano



a) pity c) pito by
b) pita d) aby pito


9. Najchętniej _________ na ten pokaz wszystkich uczestników konferencji, ale sala jest
za mała.
dokumentów.
292
Zagadnienie nr 55. Użycie wołacza




a) mamo c) mamy
b) mamę d) mamie
5. __________ , telefon do pana!






293
Zagadnienie nr 56. Rzeczowniki zapożyczone; nazwiska obce



b) diler d) dilera



a) fax c) faksie
b) faks d) faksu

językoznawców.

a) Camusa c) Kamisa
b) Camus d) Kami
b) Degas d) Degasem

Dickensa.
294
Zagadnienie nr 57. Skrótowce typu: NBP, KUL, UJ, PAN,

ich pisownia i odmiana

a) KULU. c) KUL-u.

a) NBP. c) NBPIE.


a) PANU. c) PANIE.


a) GUSU c) GUS-ie
b) GUS-u d) GUSIE

a) PKS-u c) PKS-ie
b) PKSU d) PKSIE
paru danych.
b) PIT-ie d) Picie

a) Nocie c) NOCIE
b) NOT-ie d) NOC-ie

b) PESELU d) Peslu
295
Zagadnienie nr 58. Znaczenie i składnia rzadko używanych

czasowników typu: dworować, dywagować, mienić się,
brzydzić się kimś/kogoś, czymś/czegoś






a) zdrada c) zdrady



a) ze mnie c) mną
b) o mnie d) mnie
296
Zagadnienie nr 59. Wyrażenia frazeologiczne

b) nosa. d) ręki.

b) wina d) zła

a) ucho c) brodę
b) czoło d) nos
5. Miarka się przebrała i wpółlokatorka w końcu przepędziła go na cztery __________



a) bóbr. c) koń.
b) ryba. d) wół.

a) ręki c) dłoni
b) palca d) nogi
z prawnikiem.
b) maliny d) jagody
b) stogu d) smole
297
Zagadnienie nr 60. Trudniejsze liczebniki; liczebniki zbiorowe

w zdaniach



4. Do dziadków __________



8. Brakuje mi tylko __________ setnych do średniej, za którą można otrzymywać

stypendium.


b) dwojgu d) dwoje
298
Odpowiedzi do bazy zadań testowych
1. d 2. a 3. c 4. d 5. a 6. b 7. c 8. d 9. b 10. c
Zagadnienie nr 2. Zaimki osobowe/wskazujące/dzierżawcze/pytające/przymiotniki

w mianowniku
1. d 2. b 3. c 4. a 5. a 6. c 7. a 8. b 9. d 10. d
1. a 2. d 3. c 4. c 5. a 6. b 7. b 8. a 9. c 10. d
Zagadnienie nr 4. Zwroty grzecznościowe typu: Jak się masz? Co słychać? Jak leci?
1. b 2. b 3. a 4. d 5. c 6. b 7. a 8. b 9. c 10. a
Zagadnienie nr 5. Narzędnik rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/

wskazujących
1. b 2. b 3. a 4. a 5. d 6. a 7. c 8. c 9. a 10. c
1. c 2. b 3. c 4. a 5. d 6. a 7. b 8. d 9. b 10. c
Zagadnienie nr 7. Biernik rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/

wskazujących
1. a 2. a 3. c 4. b 5. d 6. b 7. c 8. a 9. d 10. a
1. c 2. b 3. a 4. d 5. c 6. c 7. c 8. a 9. b 10. d
Zagadnienie nr 9. Nazwy mieszkańców kraju; przymiotniki tworzone od nazw krajów
1. d 2. c 3. a 4. b 5. d 6. a 7. b 8. c 9. b 10. d
299
Zagadnienie nr 10. Dopełniacz rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/

wskazujących
1. b 2. d 3. a 4. c 5. b 6. b 7. d 8. d 9. a 10. d
Zagadnienie nr 11. Zdania złożone współrzędnie ze spójnikami: i, a, ale, albo, lub, lecz, więc,
jednak
1. d 2. d 3. c 4. a 5. b 6. b 7. d 8. c 9. d 10. a
Zagadnienie nr 12. Celownik rzeczowników/przymiotników/zaimków dzierżawczych/

wskazujących
1. b 2. a 3. b 4. d 5. a 6. d 7. b 8. a 9. c 10. c
1. a 2. c 3. d 4. a 5. b 6. c 7. a 8. d 9. c 10. a
1. c 2. b 3. c 4. a 5. d 6. a 7. b 8. c 9. c 10. d
Zagadnienie nr 15. Zaimki osobowe w przypadkach zależnych (mnie, mi, jemu, go, jej itp.)
1. c 2. a 3. c 4. d 5. b 6. a 7. b 8. b 9. a 10. b
Zagadnienie nr 16. Podwójna/potrójna negacja; zaimek przeczący nikt, nic; zamiana

biernika na dopełniacz w zdaniach przeczących
1. c 2. a 3. d 4. b 5. d 6. b 7. c 8. a 9. a 10. b
Zagadnienie nr 17. Przymiotnikowa odmiana rzeczowników typu chory, podróżny oraz

imion zakończonych na -y, -i / nazwisk zakończonych na -ski, -cki, -ska, -cka
1. b 2. a 3. b 4. c 5. b 6. a 7. c 8. b 9. d 10. d
1. a 2. b 3. c 4. d 5. c 6. d 7. a 8. b 9. b 10. a
1. a 2. d 3. b 4. c 5. a 6. c 7. a 8. b 9. d 10. c
300
1. d 2. b 3. d 4. a 5. a 6. c 7. a 8. d 9. b 10. c
Zagadnienie nr 21. Miejscownik rzeczowników/zaimków/przymiotników w wyrażeniach

przyimkowych
1. d 2. b 3. a 4. c 5. a 6. a 7. b 8. d 9. b 10. c
Zagadnienie nr 22. Strona zwrotna; nieosobowe formy czasowników typu: można, wolno,
warto, trzeba, mówi się; konstrukcja mieć + bezokolicznik
1. a 2. c 3. d 4. b 5. a 6. b 7. d 8. c 9. b 10. a
Zagadnienie nr 23. Liczba mnoga rzeczowników/zaimków/przymiotników w mianowniku

i przypadkach zależnych
1. b 2. d 3. c 4. a 5. b 6. c 7. a 8. b 9. b 10. d
Zagadnienie nr 24. Czas przeszły czasowników dokonanych i niedokonanych
1. c 2. b 3. d 4. b 5. b 6. d 7. a 8. c 9. a 10. b
Zagadnienie nr 25. Zdania złożone podrzędnie ze spójnikami: aby, ponieważ, bo, chociaż,
choć, dlatego że, jak, kiedy, gdy, gdyby… to; jeśli, jeżeli… to; że, żeby
1. a 2. d 3. c 4. c 5. a 6. b 7. c 8. a 9. b 10. d
1. b 2. c 3. b 4. a 5. d 6. b 7. a 8. b 9. d 10. c
1. d 2. a 3. a 4. c 5. b 6. d 7. b 8. c 9. b 10. a
Zagadnienie nr 28. Odmiana liczebników głównych przez przypadki; odmiana

przymiotnikowa liczebników porządkowych
1. b 2. c 3. a 4. c 5. b 6. d 7. c 8. d 9. c 10. a
Zagadnienie nr 29. Czasowniki ruchu w opozycji znaczeniowej iść – jechać, chodzić – jeździć
1. b 2. d 3. a 4. c 5. a 6. a 7. b 8. d 9. d 10. c
1. c 2. a 3. c 4. b 5. c 6. b 7. a 8. d 9. d 10. c
301
1. c 2. d 3. a 4. c 5. a 6. c 7. b 8. d 9. b 10. a
Zagadnienie nr 32. Stosowanie przypadków zależnych w liczbie pojedynczej i mnogiej
1. a 2. b 3. b 4. c 5. a 6. b 7. d 8. d 9. c 10. b
1. d 2. b 3. c 4. d 5. b 6. a 7. c 8. a 9. b 10. a
Zagadnienie nr 34. Zaimki nieokreślone ktoś, coś, jakiś, któryś, czyjś, każdy
1. b 2. d 3. c 4. b 5. a 6. a 7. b 8. a 9. d 10. c
1. c 2. c 3. b 4. b 5. c 6. a 7. c 8. a 9. d 10. a
Zagadnienie nr 36. Odmiana rzeczowników o rozszerzonym temacie typu: imię, kamień,

zwierzę, szczenię
1. d 2. b 3. c 4. b 5. a 6. b 7. a 8. c 9. d 10. c
Zagadnienie nr 37. Koniugacja czasowników nieregularnych typu: ciąć, trzeć, gnieść, usiąść,
wziąć, znaleźć
1. b 2. c 3. d 4. b 5. b 6. d 7. a 8. d 9. c 10. d
1. b 2. d 3. a 4. b 5. b 6. d 7. c 8. a 9. c 10. b
Zagadnienie nr 39. Odmiana polskich nazw własnych typu: Kościuszko, Zimny, Nowakowa
(nazwiska) i Białystok, Chyżne, Zakopane (nazwy miejscowości)
1. a 2. c 3. b 4. d 5. c 6. b 7. c 8. a 9. a 10. d
Zagadnienie nr 40. Imiesłowy przymiotnikowe czynne (zakończone na -ący) i bierne

(zakończone na -ony, -ny, -ty)
1. b 2. d 3. c 4. d 5. a 6. a 7. b 8. b 9. b 10. c
1. b 2. a 3. c 4. c 5. b 6. d 7. b 8. c 9. a 10. d
302
1. a 2. b 3. d 4. c 5. a 6. b 7. d 8. c 9. b 10. c
Zagadnienie nr 43. Odmiana rzeczowników nieregularnych typu: ksiądz, książę, chrzest oraz
rzeczowników, których formy zależą od znaczenia, np. ucho – uszy/ucha
1. c 2. d 3. a 4. b 5. d 6. c 7. b 8. c 9. b 10. a
1. a 2. d 3. b 4. c 5. a 6. d 7. c 8. b 9. a 10. b
Zagadnienie nr 45. Zdania złożone z zaimkiem względnym który poprzedzonym

przyimkiem (np. na którego)
1. c 2. b 3. a 4. d 5. b 6. a 7. c 8. d 9. b 10. a
1. d 2. a 3. d 4. d 5. a 6. b 7. a 8. c 9. d 10. b
1. a 2. b 3. b 4. c 5. c 6. a 7. d 8. b 9. a 10. d
Zagadnienie nr 48. Trudniejsze przykłady użycia przypadków zależnych
1. d 2. a 3. b 4. c 5. a 6. b 7. d 8. b 9. a 10. c
Zagadnienie nr 49. Zdania złożone ze spójnikami rzadziej stosowanymi typu: o ile, skoro,
ledwie, niż, aniżeli, nim, im... tym, mimo że, dopóki... dopóty
1. d 2. b 3. a 4. c 5. d 6. c 7. a 8. d 9. b 10. d
1. c 2. d 3. a 4. c 5. a 6. b 7. c 8. d 9. b 10. b
1. a 2. c 3. b 4. c 5. c 6. a 7. a 8. d 9. b 10. d
Zagadnienie nr 52. Użycie w zdaniach przymiotników typu: ciekaw, pełen, gotów, świadom,
wart, rad oraz zaimków: żaden, każdy, cały
1. d 2. b 3. c 4. a 5. a 6. b 7. c 8. b 9. c 10. d
303
Zagadnienie nr 53. Czasowniki z prefiksami nadającymi im szczególne znaczenie, np.

dodzwonić się, popracować, doprać
1. d 2. a 3. b 4. c 5. b 6. c 7. a 8. b 9. d 10. b
Zagadnienie nr 54. Tryb przypuszczający nieosobowych form czasowników na -no, -to itp.
(np. mówiono by)
1. a 2. c 3. a 4. b 5. b 6. c 7. a 8. d 9. a 10. d
1. c 2. d 3. b 4. a 5. b 6. c 7. d 8. d 9. a 10. d
1. d 2. a 3. c 4. c 5. a 6. d 7. b 8. a 9. b 10. d
Zagadnienie nr 57. Skrótowce typu: NBP, KUL, UJ, PAN, ich pisownia i odmiana
1. c 2. a 3. b 4. d 5. b 6. b 7. a 8. d 9. a 10. c
Zagadnienie nr 58. Znaczenie i składnia rzadko używanych czasowników typu: dworować,

dywagować, mienić się, brzydzić się kimś/kogoś, czymś/czegoś
1. b 2. c 3. d 4. a 5. c 6. a 7. c 8. d 9. b 10. a
1. b 2. d 3. a 4. c 5. c 6. b 7. a 8. b 9. b 10. d
Zagadnienie nr 60. Trudniejsze liczebniki; liczebniki zbiorowe w zdaniach
1. c 2. b 3. d 4. b 5. c 6. a 7. d 8. b 9. d 10. c
304
Objaśnienia odpowiedzi do bazy zadań testowych

nika imię) jest niepoprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię i wymaga podania tylko imienia, nie imienia
i nazwiska.
c) Odpowiedź nazywa (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika nazywać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż na-
zywać znaczy: określać, oznaczać nazwą, mianem, imieniem, dać, nadać nazwę, miano, imię, przezwisko itp. Składnia cza-
sownika nazywać również nie pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać coś czymś lub kogoś kimś), np. Prasa nazywała
aktora najlepszym komediantem.
d) Odpowiedź nazywa się (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja) jest
poprawna, gdyż nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko (imię i nazwisko). Składnia czasownika również pasuje
do uzupełnianego zdania (nazywać się + mianownik).

b) nazwę d) adres
a) Odpowiedź imię (rzeczownik, M./B. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię.
b) Odpowiedź nazwę (rzeczownik, B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mieć na nazwę jest wyrażeniem nieprawidło-
wym (zbędne użycie przyimka na). Można powiedzieć: mieć trudną/dziwną/śmieszną nazwę.
c) Odpowiedź nazwisko (rzeczownik, M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż mieć na nazwisko jest wyrażeniem błęd-
nym (zbędne użycie przyimka na). Można powiedzieć: mieć długie/polskie/historyczne nazwisko.
d) Odpowiedź adres (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mieć na adres jest wyrażeniem błędnym
(zbędne użycie przyimka na). Można powiedzieć: mieć tymczasowy/stały/elektroniczny adres.

a) panią c) pana
b) pani d) panna
a) Odpowiedź panią (rzeczownik, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści rozmowy wynika, że chodzi o męż-
czyznę (Tomasz Nawrocki).
b) Odpowiedź pani (rzeczownik, M./D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać. Z treści rozmowy wynika również, że chodzi o mężczyznę (Tomasz Nawrocki).
305
c) Odpowiedź pana (rzeczownik, D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik poznać łączy się z dopełnie-
niem w bierniku (kto? pozna kogo? co?) i z treści rozmowy wynika, że chodzi o mężczyznę (Tomasz Nawrocki).
d) Odpowiedź panna (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać (poznać kogo? – pannę), a ponadto z treści rozmowy wynika, że chodzi o mężczyznę (Tomasz
Nawrocki).

a) pani c) panem
b) pan d) panią
a) Odpowiedź pani (rzeczownik, M./D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać.
b) Odpowiedź pan (rzeczownik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie z cza-
sownikiem poznać.
c) Odpowiedź panem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopełnienie z cza-
sownikiem poznać. Narzędnik może łączyć się z czasownikiem poznać jako okolicznik sposobu (poznać kogoś przypad-
kiem/podstępem) lub okolicznik czasu (poznać kogoś latem, wieczorem).
d) Odpowiedź panią (rzeczownik, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik poznać łączy się z dopełnie-
niem w bierniku (kto? pozna kogo? co?).

a) Odpowiedź masz na imię (czas teraźniejszy, 2. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
rzeczownika imię) jest poprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię i łączy się właściwie z podmiotem (ty).
b) Odpowiedź masz na nazwisko (czas teraźniejszy, 2. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
c) Odpowiedź ma na imię (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp. rzeczow-
nika imię) jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie łączy się właściwie z podmiotem (ty).
d) Odpowiedź się nazywa (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja) jest niepo-
prawna, ta forma gdyż nie łączy właściwie z podmiotem (ty).

a) pani c) panie
b) panią d) pana
a) Odpowiedź pani (rzeczownik, M./D./C./Ms./W. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się jako dopeł-
nienie z czasownikiem poznać.
b) Odpowiedź panią (rzeczownik, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się jako dopełnienie
z czasownikiem poznać (kto? pozna kogo? co?), z treści rozmowy wynika, iż chodzi o kobietę (Janina Kowalska).
c) Odpowiedź panie (rzeczownik, M./B./W. lm. r. niemęskoosobowy; W. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż z treści roz-
mowy wynika, iż chodzi o jedną kobietę (Janina Kowalska).
d) Odpowiedź pana (rzeczownik, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wprawdzie łączy się jako dopełnie-
nie z czasownikiem poznać (kogo? co?), ale z treści rozmowy wynika, że chodzi o kobietę.
306

a) Odpowiedź mam na imię (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp. rzeczow-
nika imię) jest niepoprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię, a nie: nosić jakieś nazwisko lub imię i nazwisko.
b) Odpowiedź mam na nazwisko (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
c) Odpowiedź nazywam się (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja)
jest poprawna, gdyż czasownik nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko (imię i nazwisko). Składnia czasownika
również pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać się + mianownik).
d) Odpowiedź nazywam (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika nazywać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż
czasownik nazywać znaczy: określać, oznaczać nazwą, mianem, imieniem, dać, nadać nazwę, miano, imię, przezwisko itp.
Składnia czasownika nazywać również nie pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać coś czymś lub kogoś kimś), np.
Prasa nazywała aktora najlepszym komediantem.

nika imię) jest niepoprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię i wymaga podania imienia, nie nazwiska.
c) Odpowiedź nazywa (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika nazywać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż
czasownik nazywać znaczy: określać, oznaczać nazwą, mianem, imieniem, dać, nadać nazwę, miano, imię, przezwisko
itp. Składnia czasownika nazywać również nie pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać coś czymś lub kogoś kimś),
np. Prasa nazywała aktora najlepszym komediantem.
d) Odpowiedź nazywa się (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja)
jest poprawna, gdyż czasownik nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko (imię i nazwisko), składnia czasownika
nazywać się również pasuje do uzupełnianego zdania (nazywać się + mianownik).

a) Odpowiedź nazywasz się (czas teraźniejszy, 2. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja) jest nie-
poprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem (ja).
b) Odpowiedź nazywam się (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika zwrotnego nazywać się, III koniugacja)
jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem (ja). Nazywać się znaczy: mieć jakieś nazwisko
(imię i nazwisko).
c) Odpowiedź jest (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem (ja).
d) Odpowiedź są (czas teraźniejszy, 3. os. lm. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się
właściwie z podmiotem (ja).
307
10. Cześć, __________ Tomek.

a) Odpowiedź jest (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma może
łączyć się z wyrazem Tomek jako podmiotem, ale implikuje pytanie. Brak pytajnika (?) na końcu zdania wskazuje, że nie
jest ona właściwym uzupełnieniem zdania. Poprawnie można powiedzieć: Jest Tomek?
b) Odpowiedź ma (czas teraźniejszy, 3. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma łączy
się z wyrazem Tomek jako podmiotem, ale brak dopełnienia (kto? ma kogo? co?) wskazuje, że nie może być poprawnym
uzupełnieniem zdania.
c) Odpowiedź mam na imię (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B.
lp. rzeczownika imię) jest poprawna, gdyż mieć na imię znaczy: nosić jakieś imię. Forma mam łączy się właściwie
z domyślnym podmiotem ja.
d) Odpowiedź mam na nazwisko (czas teraźniejszy, 1. os. lp. czasownika mieć, III koniugacja + przyimek na + B. lp.
308
Zagadnienie nr 2. Zaimki osobowe/wskazujące/dzierżawcze/

pytające/przymiotniki w mianowniku
a) Jego c) Jej
b) Wy d) Ich
a) Odpowiedź jego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy nie łączy się z podmio-
tem pierwszego zdania Tomek i Monika (oni).
b) Odpowiedź wy (M. lm.) jest niepoprawna, gdyż zaimek osobowy nie wyraża posiadania.
c) Odpowiedź jej (D./C. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy nie łączy się z podmiotem pierwsze-
go zdania Tomek i Monika (oni).
d) Odpowiedź ich (D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna,
gdyż ten zaimek dzierżawczy odnosi się do podmiotu pierwszego zdania Tomek i Monika (oni).

a) One c) Te
b) Oni d) Ci
a) Odpowiedź one (M. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek osobowy zastępuje w liczbie
mnogiej rzeczowniki osobowe rodzaju żeńskiego (kobiety = one, studentki = one) oraz rzeczowniki nieosobowe (konie =
one, wilki = one, owce = one, kury = one, stoły = one, szafy = one, okna = one).
b) Odpowiedź oni (M. lm. r męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ten zaimek osobowy zastępuje w liczbie
mnogiej rzeczowniki osobowe płci męskiej (chłopcy = oni, studenci = oni) oraz grupy rzeczowników osobowych,
w których skład wchodzi przynajmniej jeden rzeczownik rodzaju męskoosobowego (dziewczynka i chłopiec =
oni, dziewczynki i chłopiec = oni, student i studentka = oni, student i studentki = oni). Janek (imię męskie) i Basia
(imię żeńskie) = oni.
c) Odpowiedź te (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek wskazujący zastępuje rze-
czowniki na takich samych zasadach jak one. Zdanie nie implikuje wskazywania, ponieważ osoby wskazane zostały
w pierwszym zdaniu.
d) Odpowiedź ci (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek wskazujący zastępuje rzeczowniki na
takich samych zasadach jak oni, ale zdanie nie implikuje wskazywania. Osoby zostały już wskazane w pierwszym zdaniu.

a) wasz c) wasze
b) wasza d) wasi
a) Odpowiedź wasz jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M. lp. r. m. i B. lp. r. mę-
skonieżywotnego i nie łączy się właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
b) Odpowiedź wasza jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M. lp. r. ż. i nie łączy się
właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
c) Odpowiedź wasze jest poprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M./B. lp. r. n. i M./B.
lm. r. niemęskoosobowego i łączy się właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
d) Odpowiedź wasi jest niepoprawna, gdyż ten zaimek dzierżawczy określa rzeczowniki w M. lm. r. męskoosobo-
wego i nie łączy się właściwie z rzeczownikiem dziecko (M./B. lp. r. n.).
309

a) jego c) nasze
b) wasza d) twoja
a) Odpowiedź jego (zaimek dzierżawczy, lp. r.m./r.n.) jest poprawna, gdyż zaimek dzierżawczy jego jest nie-
odmienny i łączy się z wszystkimi rodzajami rzeczownika w lp. i lm. (jego syn, córka, okno, synowie, córki, okna).
b) Odpowiedź wasza (określa rzeczowniki w M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy wasza nie łączy
się właściwie z rzeczownikiem kolega (M. lp. r. m.).
c) Odpowiedź nasze (zaimek dzierżawczy, określa rzeczowniki w M./B. lp. r. n. i M./B. lm. r. niemęskoosobowego) jest
niepoprawna, gdyż ten zaimek nie łączy się właściwie z rzeczownikiem kolega (M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź twoja (zaimek dzierżawczy, określa rzeczowniki w M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie
łączy się właściwie z rzeczownikiem kolega (M. lp. r. m.).

a) Ten c) To
b) Ta d) Te
a) Odpowiedź ten jest poprawna, gdyż zaimek wskazujący ten (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) łączy
się właściwie z rzeczownikiem poeta (M. lp. r. m.).
b) Odpowiedź ta jest niepoprawna, gdyż zaimek wskazujący ta (M. lp. r. ż.) nie łączy się właściwie z rzeczownikiem
poeta (M. lp. r. m.).
c) Odpowiedź to jest niepoprawna, gdyż zaimek wskazujący to (M./B. lp. r. n.) nie łączy się właściwie z rzeczowni-
kiem poeta (M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź te jest niepoprawna, gdyż zaimek wskazujący te (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) nie łączy się właści-
wie z rzeczownikiem poeta (M. lp. r. m.).

a) Jego c) Jej
b) Ich d) Wy
a) Odpowiedź jego (lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy jego odnosi się do osoby posiadają-
cej rodzaju męskiego (np. student) lub nijakiego (np. dziecko). Osoba posiadająca wyrażona w pierwszym zdaniu jest
rodzaju żeńskiego (Ewa).
b) Odpowiedź ich (lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy ich od-
nosi się do wielu osób posiadających.
c) Odpowiedź jej (lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż zaimek dzierżawczy jej odnosi się do osoby posiadającej ro-
dzaju żeńskiego (Ewa).
d) Odpowiedź wy (M. lm.) jest niepoprawna, gdyż zaimek osobowy wy nie wyraża posiadania.

a) Czy c) Jak
b) Czyj d) Jakie
a) Odpowiedź czy jest poprawna, gdyż zaimek pytający czy nadaje zdaniu charakter pytania ogólnego.
b) Odpowiedź czyj jest niepoprawna, gdyż zaimek dzierżawczy czyj służy do tworzenia pytań dotyczących posiada-
nia. Informacja o posiadaniu jest już w zdaniu wyrażona (twój).
310
c) Odpowiedź jak jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający jak służy do tworzenia pytań o sposób wykonania czyn-
ności (przysłówki) (jak? dobrze, źle, szybko, wolno).
d) Odpowiedź jakie jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający jakie służy do tworzenia pytań o cechy rzeczowników
(przymiotniki) rodzaju nijakiego w lp. (jakie dziecko? dobre, złe, szybkie, wolne) lub r. niemęskoosobowego w lm. (jakie
studentki/książki? dobre, ciekawe, nowe).

a) Odpowiedź drogo (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż przysłówek wyraża sposób wykonania czynności.
b) Odpowiedź drogie (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ten przy-
miotnik łączy się właściwie z rzeczownikiem wino.
c) Odpowiedź drogę (rzeczownik, B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem
być i nie może być poprzedzona przez wyraz bardzo.
d) Odpowiedź droga (rzeczownik, M. lp. r. ż. lub przymiotnik M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż jako rzeczownik nie
pasuje znaczeniowo i składniowo do uzupełnianego zdania, a jako przymiotnik nie łączy się właściwie z rzeczownikiem
wino. Słowo droga znaczy: pas ziemi łączący jakieś miejscowości, przystosowany do komunikacji, szlak komunikacyjny,
trasa; podróż lub wędrówka; sposób postępowania.

a) Co c) Jaki
b) Skąd d) Gdzie
a) Odpowiedź co jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający co służy do tworzenia pytań o przedmiot, np. Co to jest?
To jest książka. Co on czyta? On czyta książkę.
b) Odpowiedź skąd jest niepoprawna, gdyż zaimek przysłowny skąd jest używany w pytaniach o wskazanie miej-
sca, z którego zaczyna się ruch, lub wskazanie źródła, pochodzenia, przyczyny czegoś, np. Skąd pochodzisz? Skąd masz
te informacje?
c) Odpowiedź jaki jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający jaki służy do tworzenia pytań o cechy rzeczowników
(przymiotniki) rodzaju męskiego (jaki student? dobry, zły, zdrowy, chory).
d) Odpowiedź gdzie jest poprawna, gdyż zaimek przysłowny gdzie jest używany w pytaniach o położenie
lub miejsce działania czegoś lub kogoś.

a) ładna c) ładny
a) Odpowiedź ładna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ładna nie łączy się właściwie
b) Odpowiedź ładnie (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż przysłówek ładnie wyraża sposób wykonania czynności,
a nie cechę rzeczownika imię.
c) Odpowiedź ładny (przymiotnik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ładny nie łączy się właściwie
d) Odpowiedź ładne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przymiotnik
ładne łączy się właściwie z rzeczownikiem imię (M./B. lp. r. n.).
311

a) Odpowiedź studiuje (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od studiować, I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma
b) Odpowiedź studia (rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić
funkcji orzeczenia.
c) Odpowiedź studiuję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od studiować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
d) Odpowiedź studiują (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od studiować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie

b) praca d) pracuje
a) Odpowiedź pracuję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od pracować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
b) Odpowiedź praca (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji orzeczenia.
c) Odpowiedź pracują (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od pracować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
d) Odpowiedź pracuje (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od pracować, I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma

a) Odpowiedź rozumny (przymiotnik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji orzeczenia.
b) Odpowiedź rozum (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji orzeczenia.
c) Odpowiedź rozumiem (czasownik, czas teraźniejszy, 1. os. lp. od rozumieć, III koniugacja) jest poprawna,
gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem ja.
d) Odpowiedź rozumie (czasownik, czas teraźniejszy, 3. os. lp. od rozumieć, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie łączy się właściwie z podmiotem ja.

a) Odpowiedź płaci (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od płacić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie łączy się właściwie z podmiotem ja.
b) Odpowiedź płaca (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie może pełnić funkcji orzeczenia.
Rzeczownik płaca znaczy: wynagrodzenie za pracę.
312
c) Odpowiedź płacę (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od płacić, II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma cza-
sownika łączy się właściwie z podmiotem ja.
d) Odpowiedź płacą (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od płacić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka nie łączy się właściwie z podmiotem ja.

a) pije c) piją
b) piję d) picie
a) Odpowiedź pije (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od pić, I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
b) Odpowiedź piję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od pić, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
c) Odpowiedź piją (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od pić, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
d) Odpowiedź picie (rzeczownik odczasownikowy, M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie może pełnić
funkcji orzeczenia.

a) Odpowiedź mówisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp. od mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
b) Odpowiedź mówicie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od mówić, II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma
czasownika łączy się właściwie z podmiotem wy.
c) Odpowiedź mówcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm. od mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż tryb rozkazujący
nie ma formy pytającej.
d) Odpowiedź mówią (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-

a) Odpowiedź wiedzie (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od wieść, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem wasi studenci. Nie pasuje też znaczeniowo do uzupełnianego zdania, ponieważ wieść zna-
czy: biec w jakimś kierunku, np. Droga wiedzie do lasu.
b) Odpowiedź wiedzą (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od wiedzieć, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta for-
ma łączy się właściwie z podmiotem wasi studenci. Pasuje też znaczeniowo do uzupełnianego zdania, po-
nieważ wiedzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być świadomym czegoś; zdawać sobie sprawę
z czegoś.
c) Odpowiedź wiecie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od wiedzieć, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem wasi studenci, chociaż pasuje znaczeniowo do uzupełnianego zdania, ponieważ wie-
dzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być świadomym czegoś, zdawać sobie sprawę z czegoś.
d) Odpowiedź widzicie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od widzieć, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z podmiotem wasi studenci. Czasownik widzieć znaczy: postrzegać coś wzrokiem, np. Przez te okulary
widzę bardzo dobrze.
313

a) Odpowiedź spaceruje (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od spacerować, I koniugacja) jest poprawna, gdyż łączy
się właściwie z podmiotem ona.
b) Odpowiedź spaceruję (czas teraźniejszy, 1. os. lp. od spacerować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
c) Odpowiedź spacerują (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od spacerować, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
d) Odpowiedź spacer (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie może pełnić funkcji orzeczenia. Słowo
spacer znaczy: chodzenie, przechadzanie się, przechadzka, przejście się, jeżdżenie dla przyjemności, dla zdrowia itp.

a) Odpowiedź sprzątasz (czas teraźniejszy, 2. os. lp. od sprzątać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
b) Odpowiedź sprząta (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od sprzątać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika sprzątać nie łączy się z podmiotem Ty i Zosia (= wy).
c) Odpowiedź sprzątacie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od sprzątać, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta for-
ma czasownika sprzątać łączy się właściwie z podmiotem Ty i Zosia (= wy).
d) Odpowiedź sprzątają (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od sprzątać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma

a) Odpowiedź mieszka (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od mieszkać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika mieszkać nie łączy się właściwie z podmiotem twoje córki i nasz syn (= oni).
b) Odpowiedź mieszkacie (czas teraźniejszy, 2. os. lm. od mieszkać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
c) Odpowiedź mieszkamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. od mieszkać, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
d) Odpowiedź mieszkają (czas teraźniejszy, 3. os. lm. od mieszkać, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta
forma czasownika mieszkać łączy się właściwie z podmiotem twoje córki i nasz syn (= oni).
314
Zagadnienie nr 4. Zwroty grzecznościowe typu: Jak się masz?

Co słychać? Jak leci?
– __________
a) Odpowiedź Nie ma za co jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy ktoś dziękuje nam za coś lub prze-
prasza nas za coś.
b) Odpowiedź Dziękuję, wszystko w porządku jest poprawna, gdyż używamy tego zwrotu, kiedy chcemy
powiedzieć, że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być. Może być odpowiedzią na pytanie: Co
słychać? = Co się u ciebie (u was itp.) dzieje, co porabiasz?
c) Odpowiedź Na razie jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy żegnamy się z osobą, z którą jesteśmy
na ty i którą spodziewamy się wkrótce zobaczyć.
d) Odpowiedź Na zdrowie! jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy wznosimy toast i chcemy zachęcić
kogoś do wypicia z nami alkoholu, lub grzecznościowo, kiedy ktoś kichnie.

– __________
a) Odpowiedź Tak, mam wszystko jest niepoprawna, gdyż zwrotu tego używamy w odpowiedzi na pytanie: Czy
masz wszystko?
b) Odpowiedź Tak sobie jest poprawna, gdyż zwrotu tego używamy dla określenia stanu, który niczym się
nie wyróżnia, ani na korzyść, ani na niekorzyść. Może być odpowiedzią na nieoficjalną formułę powitania: Ja się
masz? = Co słychać? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
c) Odpowiedź Bardzo mi miło jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy przy poznawaniu kogoś.
d) Odpowiedź Bardzo zły jest niepoprawna, gdyż zwrot ten stanowi odpowiedź na pytanie Jaki?
3. – Co u ciebie?
– __________
a) Odpowiedź Po staremu jest poprawna, gdyż ten zwrot znaczy: tak jak dawniej, bez zmian i może być odpo-
wiedzią na pytanie: Co u ciebie? = Co porabiasz? Co się u ciebie dzieje? Co słychać? Jak się masz?
b) Odpowiedź Od razu jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie znaczy: natychmiast, bez zwłoki.
c) Odpowiedź Wszystko mi jedno jest niepoprawna, gdyż ten zwrot jest używany, kiedy komuś jest obojętne, co się
stanie.
d) Odpowiedź Bardzo dobra jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie jest odpowiedzią na pytanie: Jaka?
315

– __________
a) Odpowiedź Nie szkodzi jest niepoprawna, gdyż ten zwrot znaczy: drobnostka, nic się nie stało, nie ma o czym mówić.
b) Odpowiedź Szerokiej drogi jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy życzymy komuś szczęśliwej
podróży lub powodzenia w czymś.
c) Odpowiedź Nawzajem jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy w odpowiedzi na czyjeś życzenia, aby je
odwzajemnić, np. Wesołych Świąt! – Dziękuję, nawzajem.
d) Odpowiedź Wszystko w porządku jest poprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy chcemy powiedzieć,
że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być, np. w odpowiedzi na pytanie: Co słychać? = Co się
u pani (u was itp.) dzieje? Co pani porabia? Co porabiacie?
5. – Co u pani?
– __________
a) Odpowiedź Gorzko, gorzko, gorzko! jest niepoprawna, gdyż ludzie wołają tak na przyjęciu weselnym, aby nakło-
nić nowożeńców do pocałowania się.
c) Odpowiedź Po staremu jest poprawna, gdyż ten zwrot znaczy: tak jak dawniej, bez zmian i może być odpo-
wiedzią na pytanie: Co u pani? = Co pani porabia? = Co się u pani dzieje? = Co słychać?
d) Odpowiedź Doskonała jest niepoprawna, gdyż pytanie nie brzmi: jaka?
6. – Jak leci?
– __________
a) Odpowiedź Wzajemnie jest niepoprawna, gdyż mówimy tak w odpowiedzi na czyjeś życzenia, aby przekazać tej
osobie, że życzymy jej tego samego, np. Wesołych Świąt! – Dziękuję, wzajemnie.
b) Odpowiedź Dziękuję, wszystko dobrze jest poprawna, gdyż używamy tego zwrotu, kiedy chcemy powie-
dzieć, że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być. Może być odpowiedzią na nieformalne pyta-
nie: Jak leci? = Jak ci się układa? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
c) Odpowiedź Zdrowie! jest niepoprawna, gdyż tak mówimy, kiedy wznosimy toast i chcemy zachęcić kogoś do
wypicia z nami alkoholu. Używamy tego słowa z wyrazem wskazującym na osobę, za której zdrowie chcemy wypić, np.
Twoje zdrowie! Pana zdrowie! Zdrowie pani domu!
d) Odpowiedź Wszystkiego dobrego jest niepoprawna, gdyż używamy tego wyrażenia, życząc komuś pomyślności,

– __________
b) Dobra. d) Pycha!
316
a) Odpowiedź Wszystko w porządku jest poprawna, gdyż używamy tego wyrażenia, kiedy chcemy powie-
dzieć, że coś przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być. Może być odpowiedzią na pytanie: Co słychać?
= Co się u pani (u was) dzieje? Co pani porabia? Co porabiacie?
b) Odpowiedź Dobra jest niepoprawna, gdyż tak mówimy potocznie, aby wyrazić zgodę na to, co ktoś właśnie
powiedział.
c) Odpowiedź Wszystkiego dobrego jest niepoprawna, gdyż tego wyrażenia używamy, życząc komuś pomyślności,
d) Odpowiedź Pycha! jest niepoprawna, gdyż tak mówimy o czymś, co nam się bardzo podoba, zwłaszcza o bardzo
smacznych potrawach.
– __________
a) Odpowiedź Nic nie słyszę jest niepoprawna, gdyż jest to odpowiedź na pytanie: Co słyszysz?
b) Odpowiedź Nic nowego jest poprawna, gdyż znaczy: tak jak dawniej, bez zmian, po staremu i może być
odpowiedzią na pytanie: Co słychać? = Co u ciebie? Co porabiasz? Co się u ciebie dzieje? Jak się masz?
c) Odpowiedź Od razu jest niepoprawna, gdyż znaczy: natychmiast, bez zwłoki.
d) Odpowiedź Na razie jest niepoprawna, gdyż tego wyrażenia używamy, kiedy żegnamy się z osobą, z którą jeste-
śmy na ty i którą spodziewamy się wkrótce zobaczyć.

– __________
a) Odpowiedź Bardzo mi miło jest niepoprawna, gdyż tego zwrotu używamy go przy poznawaniu kogoś.
c) Odpowiedź Dziękuję, dobrze jest poprawna, gdyż tego zwrotu używamy, kiedy chcemy powiedzieć, że coś
przebiega normalnie lub jest takie, jak powinno być, gdy pada nieformalne pytanie: Jak się masz = Jak leci? Jak
ci się układa? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
d) Odpowiedź Dobra, dobra jest niepoprawna, gdyż tak mówimy potocznie, aby poddać w wątpliwość prawdzi-
wość lub zasadność czyichś słów.

– __________
a) Odpowiedź Znakomicie jest poprawna, gdyż znaczy: bardzo dobrze, wyjątkowo dobrze i może stanowić
odpowiedź na nieformalne pytanie: Jak leci? = Jak ci się układa? Co się u ciebie dzieje? Co porabiasz?
b) Odpowiedź Znakomita jest niepoprawna, gdyż stanowi odpowiedź na pytanie: jaka?
c) Odpowiedź Samolotem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określa sposób wykonywania czynności (środek lo-
komocji).
d) Odpowiedź Rowerem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określa sposób wykonywania czynności (środek loko-
mocji).
317
Zagadnienie nr 5. Narzędnik rzeczowników/przymiotników/


a) Odpowiedź inżynier informatyk (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie
b) Odpowiedź inżynierem informatykiem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
c) Odpowiedź inżynierze informatyki (Ms. lp. r. m. + D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś
jest kimś), nie używamy z czasownikiem być miejscownika.
d) Odpowiedź inżyniera informatyki (D./B. lp. r. m. + D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś
jest kimś), nie używamy z czasownikiem być dopełniacza/biernika.

a) Odpowiedź nasz nowy dyrektor (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie
używamy z czasownikiem zostać mianownika.
b) Odpowiedź naszym nowym dyrektorem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), używamy z czasownikiem zostać narzędnika.
c) Odpowiedź naszego nowego dyrektora (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), nie używamy z czasownikiem zostać dopełniacza/biernika.
d) Odpowiedź naszemu nowemu dyrektorowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest
kimś), nie używamy z czasownikiem zostać celownika.

a) Odpowiedź pociągiem pośpiesznym (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając środek lokomocji, używa-
my narzędnika (czym? samochodem, rowerem, samolotem).
b) Odpowiedź pociągu pośpiesznego (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając środek lokomocji, nie używamy
dopełniacza.
c) Odpowiedź z pociągiem pośpiesznym (przyimek z + N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając środek lokomo-
cji, nie używamy przyimka z + narzędnik.
d) Odpowiedź z pociągu pośpiesznego (przyimek z + D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając środek lokomocji,
nie używamy przyimka z + dopełniacz.
318
a) Odpowiedź ambitną studentką (N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś),
używamy z czasownikiem być narzędnika. Jeżeli używamy samego przymiotnika, występuje on w mianowniku,
np. Joanna jest bardzo ambitna.
b) Odpowiedź ambitna studentka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś), nie
c) Odpowiedź ambitnej studentce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś),
nie używamy z czasownikiem być celownika/miejscownika.
d) Odpowiedź ambitnej studentki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś cechę (ktoś jest kimś), nie uży-
wamy z czasownikiem być dopełniacza.

a) Odpowiedź dyrektor naczelny (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie uży-
wamy z czasownikiem być mianownika.
b) Odpowiedź dyrekcja naczelna (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie uży-
wamy z czasownikiem być mianownika. Nie pasuje ona również znaczeniowo, ponieważ dyrekcja znaczy: kierownictwo,
zarząd instytucji, przedsiębiorstwa lub zakładu naukowego, na którego czele stoi dyrektor.
c) Odpowiedź dyrektora naczelnego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest kimś), nie
używamy z czasownikiem być dopełniacza/biernika.
d) Odpowiedź dyrektorem naczelnym (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjś zawód (ktoś jest

a) Odpowiedź teatrem współczesnym (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż po czasowniku interesować się uży-
wamy narzędnika.
b) Odpowiedź teatrowi współczesnemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie uży-
wamy celownika.
c) Odpowiedź teatrze współczesnym (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używa-
my miejscownika.
d) Odpowiedź teatru współczesnego (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używamy
dopełniacza.

a) Odpowiedź tego starego długopisu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając narzędzie wykonania czynności,
nie używamy dopełniacza.
b) Odpowiedź ten stary długopis (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając narzędzie wykonania czynności,
nie używamy mianownika/biernika.
c) Odpowiedź tym starym długopisem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając narzędzie wykonania
czynności (np. kluczem, młotkiem, wałkiem), używamy narzędnika.
d) Odpowiedź tym starym długopisie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając narzędzie wykonania czynno-
ści, nie używamy miejscownika.
319

a) Odpowiedź tę nową dziewczynę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używamy
biernika.
b) Odpowiedź tej nowej dziewczyny (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie używamy
dopełniacza.
c) Odpowiedź tą nową dziewczyną (N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż po czasowniku interesować się używamy
narzędnika.
d) Odpowiedź tej nowej dziewczynie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku interesować się nie uży-
wamy celownika/miejscownika.

a) Odpowiedź Niemką (N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś), używa-
my z czasownikiem być narzędnika.
b) Odpowiedź Angielka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś), nie używa-
my z czasownikiem być mianownika.
c) Odpowiedź włoska (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś),
używamy rzeczownika w narzędniku.
d) Odpowiedź Grekiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania uzupełnianego (tamta studentka) jest
rodzaju żeńskiego.

a) Odpowiedź Szwed (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś), nie używamy
z czasownikiem być mianownika.
b) Odpowiedź Włoszką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania uzupełnianego (tamten student) jest
rodzaju męskiego.
c) Odpowiedź Francuzem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż określając czyjąś narodowość (ktoś jest kimś),
używamy z czasownikiem być narzędnika.
d) Odpowiedź Greczynką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania uzupełnianego (tamten student) jest
rodzaju męskiego.
320

a) Odpowiedź brzydkie (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
b) Odpowiedź brzydka (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w zwrocie służącym
do opisania pogody.
c) Odpowiedź brzydko (przysłówek) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w zwrocie służącym do opisa-
nia pogody.
d) Odpowiedź brzydki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-
stępuje w zwrocie służącym do opisania pogody.

a) wolna c) wolne
b) wolno d) wolny
a) Odpowiedź wolna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie określa sposobu wykonania
czynności.
b) Odpowiedź wolno (przysłówek) jest poprawna, gdyż ta forma określa sposób wykonania czynności.
c) Odpowiedź wolne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie okre-
d) Odpowiedź wolny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie okre-

a) zimna. c) zimno.
b) zimne. d) zimny.
a) Odpowiedź zimna (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w tym zwrocie służącym
do opisania pogody.
b) Odpowiedź zimne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-
c) Odpowiedź zimno (przysłówek) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w tym zwrocie służącym do opi-
sania pogody.
d) Odpowiedź zimny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-

a) Odpowiedź ciepło (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek ciepło występuje w tym zwrocie służą-
cym do opisania pogody.
321
b) Odpowiedź ciepły (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ciepły
nie występuje w tym zwrocie służącym do opisania pogody.
c) Odpowiedź ciepła (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ciepła nie występuje w tym zwro-
cie służącym do opisania pogody.
d) Odpowiedź ciepli (przymiotnik, M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik ciepli nie występu-
je w tym zwrocie służącym do opisania pogody.

a) cicha. c) cichy.
b) ciche. d) cicho.
a) Odpowiedź cicha (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa sposobu wykonania
czynności.
b) Odpowiedź ciche (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
c) Odpowiedź cichy (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
d) Odpowiedź cicho (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek określa sposób wykonania czynności.

a) źle c) zła
b) zły d) złe
a) Odpowiedź źle (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek występuje w tym zwrocie służącym do opi-
sania samopoczucia.
b) Odpowiedź zły (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie wy-
stępuje w tym zwrocie służącym do opisania samopoczucia.
c) Odpowiedź zła (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie występuje w tym zwrocie służą-
cym do opisania samopoczucia.
d) Odpowiedź złe (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
a) Odpowiedź okropna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie występuje w tym zwrocie
służącym do opisania samopoczucia.
b) Odpowiedź okropnie (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek występuje w tym zwrocie służącym
do opisania samopoczucia.
c) Odpowiedź okropne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
d) Odpowiedź okropny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie

322
a) Odpowiedź chłodne (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
występuje w zwrocie służącym do opisania stanu.
b) Odpowiedź chłodna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie występuje w zwrocie słu-
żącym do opisania stanu.
c) Odpowiedź chłodny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
występuje w zwrocie służącym do opisania stanu.
d) Odpowiedź chłodno (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek występuje w zwrocie służącym do opi-
sania stanu.

a) Odpowiedź szybka (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa sposobu wykonania
czynności.
b) Odpowiedź szybko (przysłówek) jest poprawna, gdyż określa sposób wykonania czynności.
c) Odpowiedź szybki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
d) Odpowiedź szybkie (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie
a) Odpowiedź interesujący (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik
b) Odpowiedź interesujące (przymiotnik, M./B. lp. r. n.; lm r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik
c) Odpowiedź interesująco (przysłówek) jest poprawna, gdyż przysłówek określa sposób wykonania
czynności.
d) Odpowiedź interesująca (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa sposobu wyko-
nania czynności.
323
Zagadnienie nr 7. Biernik rzeczowników/przymiotników/zaimków

dzierżawczych/wskazujących

a) Odpowiedź naszą książkę (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik mieć łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź nasza książka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot twoja siostra.
c) Odpowiedź naszą książką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź naszej książki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu. Wyjątek stanowią zdania zaprzeczone, w których dopełnienie w bierniku zamienia się na dopełnienie
w dopełniaczu, np. Mam książkę. Nie mam książki.

a) Odpowiedź tego rudego chłopca (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik znać łączy się z dopełnie-
niem w bierniku.
b) Odpowiedź ten rudy chłopiec (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ty.
c) Odpowiedź tym rudym chłopcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik znać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź temu rudemu chłopcu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik znać nie łączy się z dopełnie-
niem w celowniku.

a) Odpowiedź mała kawa (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja.
b) Odpowiedź małą kawą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poprosić nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
c) Odpowiedź małą kawę (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik poprosić łączy się z dopełnieniem w bier-
niku. Możliwe jest także dopełnienie w dopełniaczu dla wyrażenia części, nie całości, por. Poproszę kawę (całą
kawę) i Poproszę kawy (trochę kawy).
d) Odpowiedź małej kawie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poprosić nie łączy się z dopełnieniem

324
a) Odpowiedź twój pies (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja.
b) Odpowiedź twojego psa (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik widzieć łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
c) Odpowiedź twoim psem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź twojemu psu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem
w celowniku.

a) Odpowiedź ten nowy uczeń (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ty.
b) Odpowiedź tym nowym uczniem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zawołać nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
c) Odpowiedź temu nowemu uczniowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zawołać nie łączy się z dopeł-
d) Odpowiedź tego nowego ucznia (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik zawołać łączy się z dopeł-
nieniem w bierniku.

a) Odpowiedź czeskiego piwa (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż wyrażenie mieć ochotę na nie łączy się z dopełnia-
czem.
b) Odpowiedź polski ser (M./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wyrażenie mieć ochotę na łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź niemiecka szynka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wy).
d) Odpowiedź francuskim winem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż wyrażenie mieć ochotę na nie łączy się z na-
rzędnikiem.

a) Markowi c) Marka
b) Marku d) Markiem
a) Odpowiedź Markowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
b) Odpowiedź Marku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z dopełnieniem w miejscowniku.
c) Odpowiedź Marka (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czekać na łączy się z dopełnieniem w bierniku (ktoś
czeka na kogoś/coś). Czekać gdzieś łączy się z miejscownikiem, por. Czekam na niego (B.) na przystanku (Ms.).
d) Odpowiedź Markiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.

a) Odpowiedź nowy samochód (M./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik widzieć łączy się z dopełnie-
niem w bierniku.
325
b) Odpowiedź nowego samochodu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu. Wyjątek stanowią zdania zaprzeczone, w których dopełnienie w bierniku zamienia się na dopeł-
nienie w dopełniaczu, np. Widziałem nowy samochód. Nie widziałem nowego samochodu.
c) Odpowiedź nowym samochodem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź nowym samochodzie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopeł-
nieniem w miejscowniku.

a) Ania c) Ani
b) Anią d) Anię
a) Odpowiedź Ania (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ten chłopak.
b) Odpowiedź Anią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż patrzeć na nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź Ani (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż patrzeć na nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź Anię (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż patrzeć na łączy się z biernikiem.

a) Odpowiedź twój kompot (M./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik lubić łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź twoim kompocie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku.
c) Odpowiedź twojego kompotu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu. Wyjątek stanowią zadania zaprzeczone, w których dopełnienie w bierniku zamienia się na dopełnienie
w dopełniaczu, np. Lubię twój kompot. Nie lubię twojego kompotu.
d) Odpowiedź twoim kompotem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
326

a) Odpowiedź szklankach jest niepoprawna, gdyż szklanka to: małe naczynie szklane do picia napojów; także: zawar-
tość takiego naczynia.
b) Odpowiedź kuflach jest niepoprawna, gdyż kufel to: pękate naczynie z uchem używane do picia piwa lub innych
napojów; także: zawartość tego naczynia.
c) Odpowiedź filiżankach jest poprawna, gdyż filiżanka to: czarka z uszkiem, używana do picia herbaty, kawy
itp.; także: zawartość takiej czarki.
d) Odpowiedź szkłach jest niepoprawna, gdyż szkło to: substancja przezroczysta, nierozpuszczalna, stanowiąca mie-
szaninę zakrzepłych krzemianów; także: przedmiot zrobiony z tej substancji, np. kieliszek, butelka.

a) Odpowiedź sekretarz jest niepoprawna, gdyż sekretarz to: urzędnik załatwiający sprawy związane z działalnością
osoby lub instytucji; funkcja w organizacjach naukowych, politycznych itp.; osoba pełniąca taką funkcję.
b) Odpowiedź sekretarzyk jest poprawna, gdyż sekretarzyk to: rodzaj niewielkiego biurka z licznymi szuflad-
kami lub szafeczką.
c) Odpowiedź sekret jest niepoprawna, gdyż sekret to: wiadomość, sprawa, którą ktoś ukrywa przed innymi; tajemnica.
d) Odpowiedź sekretarka jest niepoprawna, gdyż sekretarka to: pracownica zajmująca się korespondencją, przyjmu-
jąca interesantów, załatwiająca sprawy bieżące związane z działalnością jakiejś instytucji lub osoby. Brak też zgodności
rodzajowej z czasownikiem zmieścił się (r. m.) – sekretarka (r. ż.).
a) Odpowiedź przyjaciel jest poprawna, gdyż przyjaciel to: człowiek pozostający z kimś w bardzo bliskich,
serdecznych stosunkach, żyjący z kimś w przyjaźni.
b) Odpowiedź ulubieniec jest niepoprawna, gdyż ulubieniec to: ten, kto jest obdarzony sympatią, lubiany, kochany
bardziej niż ktoś inny.
c) Odpowiedź znajomy jest niepoprawna, gdyż znajomy to: taki, którego się zna (np. osobiście, z widzenia), także:
człowiek znany komuś, pozostający z kimś w stosunkach towarzyskich.
d) Odpowiedź kolega jest niepoprawna, gdyż kolega to: towarzysz pracy, nauki, zabawy itp.

a) Odpowiedź działo jest niepoprawna, gdyż działo to: ciężka broń palna do miotania pocisków dużego kalibru na
znaczne odległości; armata.
327
b) Odpowiedź dział jest niepoprawna, gdyż dział to: pewien odcinek nauki, kultury, gospodarki itp.; specjalna część
czasopisma, książki, wydawnictwa; część instytucji stanowiąca jednostkę organizacyjną.
c) Odpowiedź dzieło jest niepoprawna, gdyż dzieło to: utwór literacki, naukowy, muzyczny, artystyczny (zwykle dużej
wartości); to, co jest, zostało, będzie wykonane; wytwór.
d) Odpowiedź działkę jest poprawna, gdyż działka to: niewielki kawałek ziemi do uprawy lub zabudowy.

a) bark c) barek
b) bar d) barkę
a) Odpowiedź bark jest niepoprawna, gdyż bark to: zespół kości wiążący kończynę górną (u zwierząt przednią) z tu-
łowiem.
b) Odpowiedź bar jest niepoprawna, gdyż bar to: bufet, przy którym spożywa się posiłki i napoje na stojąco lub siedząc
na wysokich stołkach.
c) Odpowiedź barek jest poprawna, gdyż barek to: szafka przeznaczona do przechowywania trunków.
d) Odpowiedź barkę jest niepoprawna, gdyż barka to: statek do przewozu towarów na wodach śródlądowych, osłonię-
tych, o napędzie własnym lub holowany. Brak również zgodności rodzajowej z przymiotnikiem mały (r. m.) – barka (r. ż.).

a) Odpowiedź biura jest niepoprawna, gdyż biuro to: instytucja, w której wykonywana jest zorganizowana, zbiorowa
praca urzędników; lokal, w którym się ta instytucja mieści.
b) Odpowiedź biurokraty jest niepoprawna, gdyż biurokrata to: urzędnik kierujący się w wykonywaniu swych obo-
wiązków tylko literą przepisu.
c) Odpowiedź biurowca jest poprawna, gdyż biurowiec to: budynek, w którym znajdują się biura.
d) Odpowiedź biurka jest niepoprawna, gdyż biurko to: rodzaj stołu z szufladami lub szafkami.
7. Przy barze stały wysokie __________ z miękkim obiciem, na których wygodnie siedzieli
goście.
a) Odpowiedź stoliki jest niepoprawna, gdyż stolik to: mały stół.

b) Odpowiedź stoły jest niepoprawna, gdyż stół to: mebel, najczęściej drewniany, złożony z blatu opartego na nogach,
służący głównie do spożywania na nim posiłków.
c) Odpowiedź stołki jest poprawna, gdyż stołek to: mebel, zwykle na czterech nogach, bez oparcia, służący do
siedzenia.
d) Odpowiedź stolice jest niepoprawna, gdyż stolica to: główne miasto państwa; miasto, w którym znajduje się siedzi-
ba centralnych instytucji, urzędów.

a) kocem c) kucem
b) kacem d) klocem
328
a) Odpowiedź kocem jest poprawna, gdyż koc to: płat grubej, zwykle kosmatej tkaniny wełnianej lub baweł-
nianej, używany jako przykrycie; rodzaj derki, pled.
b) Odpowiedź kacem jest niepoprawna, gdyż kac to: złe samopoczucie nazajutrz po wypiciu większej ilości alkoholu.
c) Odpowiedź kucem jest niepoprawna, gdyż kuc to: typ konia różnych ras, którego cechą charakterystyczną jest mały
wzrost i krępa budowa; kucyk.
d) Odpowiedź klocem jest niepoprawna, gdyż kloc to: pień zrąbanego drzewa ociosany z gałęzi i zwykle z kory; jego
część odcięta piłą; kłoda.

o jego historii.
a) Odpowiedź przewód jest niepoprawna, gdyż przewód to: kanał lub rura do przeprowadzania, przepływania cieczy,
gazów itp.; część urządzenia elektrycznego składająca się z żyły lub żył, izolacji i osłony, służąca do przesyłania energii elek-
trycznej.
b) Odpowiedź przewodnik jest poprawna, gdyż przewodnik to: wyszkolony człowiek oprowadzający turystów.
c) Odpowiedź przywódca jest niepoprawna, gdyż przywódca to: człowiek, który kieruje innymi, przewodzi innym;
wódz, naczelnik, komendant.
d) Odpowiedź przewodniczący jest niepoprawna, gdyż przewodniczący to: ten, kto przewodniczy, kieruje obradami,
dyskusją na posiedzeniu.

a) nuty c) notatki
b) notesy d) noty
a) Odpowiedź nuty jest niepoprawna, gdyż nuta to: znak graficzny oznaczający dźwięk, jego wysokość (zależnie od
położenia na pięciolinii) i długość trwania.
b) Odpowiedź notesy jest niepoprawna, gdyż notes to: podręczny zeszyt, zwykle mały, oprawny, do robienia notatek;
notatnik.
c) Odpowiedź notatki jest niepoprawna, gdyż notatka to: krótki tekst zapisany zwykle w celu zapamiętania czegoś;
krótka wzmianka w prasie.
d) Odpowiedź noty jest poprawna, gdyż nota to: ocena czyjejś pracy, czyjegoś wyczynu sportowego; opinia;
także oficjalne pismo urzędowe; (w stosunkach międzynarodowych) pismo rządu jednego państwa do drugiego.
329
Zagadnienie nr 9. Nazwy mieszkańców kraju; przymiotniki tworzone

od nazw krajów

a) Odpowiedź Grecją (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż jest to forma nazwy kraju.
b) Odpowiedź Greczynką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmio-
tem on.
c) Odpowiedź greckim (przymiotnik, N. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomo-
np. On jest greckim studentem.
d) Odpowiedź Grekiem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem on. Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).

a) Odpowiedź niemiecki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż określając czy-
jąś narodowość, nie łączymy czasownika być z przymiotnikiem (ktoś jest kimś). Można użyć rzeczownika określonego
przymiotnikiem, np. On jest niemieckim studentem. / To jest niemiecki student.
b) Odpowiedź niemieckim (przymiotnik, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość, nie łączy-
my czasownika być z przymiotnikiem (ktoś jest kimś). Można użyć rzeczownika określonego przymiotnikiem, np. On jest
niemieckim studentem. / To jest niemiecki student.
c) Odpowiedź Niemcem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż odnosi się do osoby rodzaju męskiego.
d) Odpowiedź Niemcy (rzeczownik, M. lm. r. niemęskoosobowy/męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż jest na-
zwą kraju lub odnosi się do więcej niż jednej osoby rodzaju męskiego. Określając czyjąś narodowość, czasownik być,
łączymy z narzędnikiem (ktoś jest kimś).

a) Odpowiedź rosyjski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż łączy się
właściwie z rzeczownikiem język (M./B. lp. r. męskonieżywotny).
b) Odpowiedź Rosjanin (rzeczownik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z rzeczow-
nikiem język. Można powiedzieć: Znam język Rosjan.
c) Odpowiedź po rosyjsku (wyrażenie przyimkowe w funkcji przysłówka) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik język
wymaga określenia za pomocą przymiotnika. To wyrażenie określa czasownik, np. mówić po rosyjsku, rozumieć po polsku.
d) Odpowiedź Rosja (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż stanowi nazwę kraju i nie łączy się z rzeczow-
nikiem język.
330

a) Odpowiedź słoweński (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten przymiot-
nik odnosi się do kraju Słowenia, a w użyciu rzeczownikowym stanowi nazwę języka (słoweński = język słoweński).
b) Odpowiedź słowacki (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ten przy-
miotnik odnosi się do kraju Słowacja, a w użyciu rzeczownikowym stanowi nazwę języka (słowacki = język sło-
wacki).
c) Odpowiedź słupski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten przymiotnik
odnosi się do miasta Słupsk.
d) Odpowiedź sławny (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten przymiotnik
znaczy: mający rozgłos, cieszący się sławą; głośny, słynący z czegoś, czymś; znany z czegoś.

a) Odpowiedź włoskim (przymiotnik, N. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za po-
kiem, np. On jest włoskim studentem.
b) Odpowiedź Włochami (rzeczownik, N. lm. r. niemęskoosobowy/męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta for-
ma jest nazwą kraju lub odnosi się do więcej niż jednej osoby rodzaju męskiego.
c) Odpowiedź Włoszką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem
mój kolega.
d) Odpowiedź Włochem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem mój kolega. Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).

a) Odpowiedź na Węgrzech (przyimek na + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
dla określenia miejsca (gdzie?) z nazwą kraju Węgry używamy przyimka na z miejscownikiem.
b) Odpowiedź w Węgrach (przyimek w + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż dla okre-
ślenia miejsca (gdzie?) nazwa kraju Węgry nie łączy się w miejscowniku z przyimkiem w. Jeżeli Węgry oznaczają nazwę
miejscowości/wioski mówimy: Mieszkam w Węgrach.
c) Odpowiedź w Węgrzech (przyimek w + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż dla
określenia miejsca (gdzie?) nazwa kraju Węgry nie łączy się w miejscowniku z przyimkiem w.
d) Odpowiedź w Węgierkach (przyimek w + rzeczownik, Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż Wę-
gierki nie są nazwą kraju.
a) Odpowiedź Czechami (rzeczownik, N. lm. r. niemęskoosobowy/męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma

jest nazwą kraju lub odnosi się do więcej niż jednej osoby rodzaju męskiego.
331
b) Odpowiedź Czechem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż odnosi się do osoby rodzaju męskiego.
c) Odpowiedź Czeszką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż odnosi się do osoby rodzaju żeńskiego.
d) Odpowiedź czeskim (przymiotnik, N. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za po-
kiem, np. On jest czeskim studentem.

a) Odpowiedź Chińczykiem (rzeczownik, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do osoby rodzaju
męskiego.
b) Odpowiedź Chinami (rzeczownik, N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma stanowi nazwę
kraju.
c) Odpowiedź Chinką (rzeczownik, N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do osoby rodzaju żeń-
skiego. Określając czyjąś narodowość za pomocą czasownika być, używamy narzędnika (ktoś jest kimś).
d) Odpowiedź chińską (przymiotnik, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomo-
np. Ona jest chińską studentką.
a) Odpowiedź anglikański (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma
odnosi się do religii panującej w Anglii (anglikanizm).
b) Odpowiedź angielski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ta forma
odnosi się do nazwy kraju Anglia, a w użyciu rzeczownikowym stanowi nazwę języka (angielski = język angielski).
c) Odpowiedź angolski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi
się do nazwy kraju Angola.
d) Odpowiedź anielski (przymiotnik, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi
się do rzeczownika anioł.

a) Odpowiedź Litwa (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż Litwa to nazwa kraju.
b) Odpowiedź Litwin (rzeczownik, M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem
moja żona i przydawką rodowita.
c) Odpowiedź litewska (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż określając czyjąś narodowość za pomocą
czasownika być, nie używamy przymiotnika (ktoś jest kimś lub to jest ktoś). Można użyć rzeczownika określonego przy-
miotnikiem, np. To jest litewska studentka lub Ona jest litewską studentką.
d) Odpowiedź Litwinka (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem moja żona i przydawką rodowita. Jeżeli przy podawaniu narodowości lub zawodu używamy z czasowni-
kiem być zaimka wskazującego to, zamiast narzędnika występuje mianownik, np. Ona jest Litwinką, ale To (jest)
Litwinka.
332
Zagadnienie nr 10. Dopełniacz rzeczowników/przymiotników/


a) Odpowiedź moim nauczycielem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie wyraża posiadania.
b) Odpowiedź mojego nauczyciela (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża posiadanie.
c) Odpowiedź moim nauczycielu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie wyraża posiadania.
d) Odpowiedź mój nauczyciel (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża posiadania.

a) Odpowiedź wodę mineralną (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje po określeniach ilości.
b) Odpowiedź woda mineralna (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie występuje po określeniach ilości.
c) Odpowiedź wodą mineralną (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje po określeniach ilości.
d) Odpowiedź wody mineralnej (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż po określeniach ilości (dużo, mało, trochę,
kilka, parę) występuje dopełniacz.

a) Odpowiedź tej żółtej bluzki (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać wymaga dopełnienia w do-
pełniaczu.
b) Odpowiedź tą żółtą bluzką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź tę żółtą bluzkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
d) Odpowiedź tej żółtej bluzce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem

a) Odpowiedź język polski (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot wielu obcokrajowców,
a czasownik uczyć się nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź językiem polskim (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik uczyć się nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku przy podawaniu przedmiotu, którego się uczymy. Narzędnik występuje przy podawaniu metody/sposo-
bu/narzędzia, np. uczyć się metodą pamięciową, uczyć się nowoczesnym sposobem.
333
c) Odpowiedź języka polskiego (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik uczyć się wymaga dopełnienia
w dopełniaczu. Przy podawaniu metody/sposobu/narzędzia występuje narzędnik, np. uczyć się metodą pamię-
ciową, uczyć się nowoczesnym sposobem.
d) Odpowiedź językowi polskiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik uczyć się nie łączy się z dopełnie-
niem w celowniku.

a) Odpowiedź zimną wodę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje po określeniach ilości.
b) Odpowiedź zimnej wody (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż po określeniach ilości (dużo, mało, trochę, kilka,
parę) występuje dopełniacz.
c) Odpowiedź zimną wodą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje po określeniach ilości.
d) Odpowiedź zimna woda (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie występuje po określeniach ilości.

a) Odpowiedź Poznań (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku z nie
używamy mianownika/biernika.
b) Odpowiedź Poznania (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku
z używamy dopełniacza.
c) Odpowiedź Poznaniu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku z nie
używamy miejscownika.
d) Odpowiedź Poznaniem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dla określenia miejsca pochodzenia po przyimku
z nie używamy narzędnika.

a) Odpowiedź ten pomnik (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek koło nie łączy się z mianownikiem/bier-
nikiem.
b) Odpowiedź temu pomnikowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek koło nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź tym pomniku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek koło nie łączy się z miejscownikiem.
d) Odpowiedź tego pomnika (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek koło łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź nowym ołówkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik potrzebować nie łączy się z dopeł-
b) Odpowiedź nowy ołówek (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja, a czasownik potrzebo-
wać nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
334
c) Odpowiedź nowym ołówku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku.
d) Odpowiedź nowego ołówka (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik potrzebować wymaga dopełnie-
nia w dopełniaczu.

a) Odpowiedź tej grupy (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża posiadanie (muzyka kogo? czego?).
b) Odpowiedź tej grupie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie wyraża posiadania.
c) Odpowiedź tą grupą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie wyraża posiadania.
d) Odpowiedź tę grupę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie wyraża posiadania.

a) Odpowiedź twój notes (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja, a czasownik szukać nie
b) Odpowiedź twoim notesie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku.
c) Odpowiedź twoim notesem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
d) Odpowiedź twojego notesu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać wymaga dopełnienia w do-
pełniaczu.
335
Zagadnienie nr 11. Zdania złożone współrzędnie ze spójnikami: i, a,

ale, albo, lub, lecz, więc, jednak
a) albo c) lub
b) i d) ale
a) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań. Poprzedza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.
b) Odpowiedź i jest niepoprawna, gdyż ten spójnik łączy zdania, których treści się uzupełniają (Siedział w domu
i oglądał film) albo, rzadziej, pozostają w stosunku wynikowym (Zadanie było bardzo trudne, i nie wszyscy sobie z nim
poradzili). W znaczeniu wynikowym możliwe jest postawienie przecinka.
c) Odpowiedź lub jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się
treści zdań, np. Pojedziemy nad morze lub w góry. Nie stawiamy przed nim przecinka.
d) Odpowiedź ale jest poprawna, gdyż wyraża przeciwieństwo, kontrast lub odmienne ujęcie treści zdań
(fakt, że Tomek jest zdolny, kontrastuje z faktem, że nie przykłada się do nauki).

a) lub c) i
b) więc d) a
b) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej
c) Odpowiedź i jest niepoprawna, gdyż spójnik i łączy zdania współrzędne lub części zdań, których treści się uzu-
pełniają (Siedział w domu i oglądał film) albo, rzadziej, pozostają w stosunku wynikowym (Zadanie było bardzo trudne,
i nie wszyscy sobie z nim poradzili). W znaczeniu wynikowym możliwe jest postawienie przecinka.
d) Odpowiedź a jest poprawna, gdyż spójnik a wyraża przeciwstawianie treści zdań (fakt, że Anna jest pra-
cowita, jest przeciwstawiony faktowi, że Jan jest wyjątkowo leniwy).

a) więc c) jednak
b) lub d) albo
a) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej
b) Odpowiedź lub jest niepoprawna, gdyż spójnik lub wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się
c) Odpowiedź jednak jest poprawna, gdyż spójnik jednak wyraża przeciwstawianie treści zdań (fakt, że
chcemy kupić nowy samochód, jest przeciwstawiony faktowi, że nie mamy pieniędzy).
d) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań. Poprzedza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony: albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.
336
4. Bardzo chcę ci pomóc, ______________ naprawdę nie potrafię.

a) ale c) więc
b) albo d) lub
a) Odpowiedź ale jest poprawna, gdyż spójnik ale wyraża przeciwieństwo, kontrast lub odmienne ujęcie
treści zdań (fakt, że bardzo chcę ci pomóc, kontrastuje z faktem, że nie potrafię).
zdań. Poprzedza się go przecinkiem tylko wtedy, gdy jest powtórzony: albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo
zostaniemy w domu.
c) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcześniejszej

a) ale c) jednak
b) lub d) więc
b) Odpowiedź lub jest poprawna, gdyż spójnik lub wyraża możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie
się treści zdań (fakt, że wieczorami czytam książki, wyłącza się, czyli jest wymienny, z faktem, że chodzę na spa-
cer). Przed spójnikiem lub nie stawiamy przecinka.

a) a c) jednak
b) albo d) więc
a) Odpowiedź a jest niepoprawna, gdyż spójnik a wyraża przeciwstawienie treści zdań, np. Anna pracuje w kuchni,
b) Odpowiedź albo jest poprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się treści
zdań (fakt, że wieczorem poczytam książkę, jest wymienny lub wyklucza się z faktem, że pójdę do kina). Poprze-
dza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy w domu.
c) Odpowiedź jednak jest niepoprawna, gdyż spójnik jednak wyraża przeciwstawienie treści zdań, np. Był bardzo

a) ale c) jednak
b) albo d) i
337
d) Odpowiedź i jest poprawna, gdyż spójnik i łączy zdania, których treści się uzupełniają (fakt, że Tomek
studiuje, uzupełnia fakt, że jednocześnie pracuje).

a) lub c) i
b) albo d) więc
b) Odpowiedź albo jest niepoprawna, gdyż spójnik albo wyraża możliwą wymienność lub wykluczanie się tre-
ści zdań. Poprzedza się go przecinkiem, gdy jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.
c) Odpowiedź i jest poprawna, gdyż spójnik i łączy zdania, których treści się uzupełniają (fakt, że bawiliśmy
się dobrze, uzupełnia fakt, że poznaliśmy ciekawych ludzi).
d) Odpowiedź więc jest niepoprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikające z wcześniejszej

a) ale c) jednak
b) albo d) więc
Poprzedza się go przecinkiem, jeżeli jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy w domu.
d) Odpowiedź więc jest poprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcze-
śniejszej części zdania (fakt, że teraz nie mogę iść do kina, jest skutkiem faktu, że uczę się do egzaminu).

a) więc c) a
b) albo d) lub
a) Odpowiedź więc jest poprawna, gdyż spójnik więc wprowadza skutek lub wniosek wynikający z wcze-
śniejszej części zdania (fakt, że mogę cię odwiedzić, jest skutkiem faktu, że w przyszłym tygodniu będę w Kra-
kowie).
zdań. Poprzedza się go przecinkiem, jeżeli jest powtórzony albo..., albo, np. Albo pójdziemy do kina, albo zostaniemy
w domu.
c) Odpowiedź a jest niepoprawna, gdyż spójnik a wyraża przeciwstawianie treści zdań, np. Anna pracuje w kuchni,
338
Zagadnienie nr 12. Celownik rzeczowników/przymiotników/


a) żoną c) żony
b) żonie d) żonę
a) Odpowiedź żoną (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kupować nie łączy z dopełnieniem w narzędniku.
b) Odpowiedź żonie (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik kupować łączy się z dopełnieniami w ce-
lowniku i bierniku (komu? czemu? kogo? co?).
c) Odpowiedź żony (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kupować nie łączy się z dopełnieniem w dopeł-
niaczu.
d) Odpowiedź żonę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kupować ma już dopełnienie w bierniku (bukiet
róż).

a) Odpowiedź swojemu sąsiadowi (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik kłaniać się łączy się z dopełnie-
b) Odpowiedź swojego sąsiada (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kłaniać się nie łączy się z dopełnie-
c) Odpowiedź swoim sąsiadem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kłaniać się łączy się z narzędnikiem
tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności np. kłaniać się (czym?) kapeluszem.
d) Odpowiedź swoim sąsiedzie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kłaniać się nie łączy się z dopełnie-
niem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o swoim sąsiedzie).

a) Odpowiedź swoją wnuczkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać ma już dopełnienie w bier-
niku (bajkę).
b) Odpowiedź swojej wnuczce (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik opowiadać łączy się z dopełnie-
c) Odpowiedź swoją wnuczką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać łączy z narzędnikiem tylko
dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. opowiadać (czym?) cichym głosem.
d) Odpowiedź swojej wnuczki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy z dopełnieniem
w dopełniaczu.

339
a) Odpowiedź tego miłego pana (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy z dopełnieniem
w dopełniaczu/bierniku.
b) Odpowiedź tym miłym panu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc ma już dopełnienie w miej-
scowniku (w jego sprawie). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o tym miłym panu).
c) Odpowiedź tym miłym panem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy z dopełnieniem
podstępem.
d) Odpowiedź temu miłemu panu (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik pomóc łączy się z dopełnie-

a) Odpowiedź małemu chłopcu (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik podawać łączy się z dopełnie-
b) Odpowiedź małym chłopcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podawać nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku. Narzędnik wyraża sposób wykonania czynności, np. podawać (czym?) ręką, łyżką.
c) Odpowiedź małego chłopca (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podawać nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu i ma już dopełnienie w bierniku (lekarstwo).
d) Odpowiedź małym chłopcu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podawać nie łączy się z dopełnie-
niem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o małym chłopcu).

a) Odpowiedź nasz szef (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zależeć łączy się z mianownikiem tylko
w znaczeniu: być uzależnionym od czegoś, kogoś, wyznaczonym przez coś, uwarunkowanym czymś, być skutkiem czegoś
(coś/ktoś zależy od czegoś/kogoś), np. Moja decyzja zależy od opinii mojej żony.
b) Odpowiedź naszego szefa (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zależeć nie łączy się z dopełniaczem/
biernikiem.
c) Odpowiedź naszym szefem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zależeć nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź naszemu szefowi (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik zależeć łączy się z celownikiem
w znaczeniu: ktoś jest komuś potrzebny, coś jest dla kogoś ważne, istotne (komu? zależy na czym?/na kim?).

a) Odpowiedź tej przebiegłej kobiety (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wierzyć nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu.
b) Odpowiedź tej przebiegłej kobiecie (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik wierzyć łączy się z do-
pełnieniem w celowniku (wierzyć komu? czemu? w co? w kogo?).
c) Odpowiedź tą przebiegłą kobietą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wierzyć nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź tę przebiegłą kobietę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wierzyć nie łączy się z dopełnie-
niem w bierniku.
340

a) Odpowiedź nowej opłacie (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) łączy się z ce-
lownikiem.
b) Odpowiedź nową opłatę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) nie łączy się z bierni-
kiem.
c) Odpowiedź nową opłatą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) nie łączy się z narzęd-
nikiem.
d) Odpowiedź nowa opłata (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciwko (przeciw) nie łączy się z mianow-
nikiem.

a) Odpowiedź młodą parą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
b) Odpowiedź młodą parę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
c) Odpowiedź młodej parze (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik życzyć łączy się z dopełnieniem
w celowniku (życzyć komu? czego?). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np.
o młodej parze).
d) Odpowiedź młodej pary (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć ma już dopełnienie w dopełniaczu
(dużo szczęścia).

a) Odpowiedź tę starszą panią (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź tą starszą panią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomóc nie łączy się z dopełnieniem
podstępem.
c) Odpowiedź tej starszej pani (C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik pomóc łączy się z dopełnie-
niem w celowniku (komu? czemu?). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. o tej
starszej pani).
d) Odpowiedź ta starsza pani (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty).
341

a) Czym c) Jaką
b) Kim d) Czyja
a) Odpowiedź czym (N./Ms.) jest poprawna, gdyż za pomocą tego zaimka pytającego pytamy o narzędzie do
wykonania czynności (czym? długopisem, kredą, kluczem).
b) Odpowiedź kim (N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający odnosi się do osób (kim? studentem, na-
c) Odpowiedź jaką (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o przymiotniki
(Jaką ona jest studentką? / Jaką widzisz studentkę? dobrą, ładną, zdolną).
d) Odpowiedź czyja (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o posiadanie
(czyja torba? nauczycielki, studentki, Ewy).

a) Jakiej c) Kim
b) Czyje d) Czym
a) Odpowiedź jakiej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o przy-
miotniki r. ż., np. Jakiej studentki szukasz? Jakiej studentce pomagasz? O jakiej studentce mówisz? (o) najlepszej, zdolnej,
polskiej.
b) Odpowiedź czyje (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający wy-
stępuje w pytaniach o posiadanie (Czyje dziecko? sąsiadki, studentki, Ewy, Kowalskich, naszych sąsiadów).
c) Odpowiedź kim (N./Ms.) jest poprawna, gdyż w pytaniach o zawód (kim? jest kto?) występuje narzędnik.
d) Odpowiedź czym (N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający odnosi się do rzeczy. Za jego pomocą
pytamy o narzędzie wykonania czynności (czym? długopisem, kredą, kluczem).

a) komu c) czego
b) kto d) kogo
a) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest niepoprawna, gdyż czasownik czekać na nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź kto (zaimek pytający, M.) jest niepoprawna, gdyż czasownik czekać na nie łączy się z mianownikiem.
c) Odpowiedź czego (zaimek pytający, D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik czekać na nie łączy się dopełniaczem.
d) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest poprawna, gdyż czasownik czekać na łączy się biernikiem.

a) Czyim c) Kim
b) Czego d) Komu
a) Odpowiedź czyim (N./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o posia-
danie.
b) Odpowiedź czego (D.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o dopełniacz rzeczy,
np. Czego szukasz? Długopisu.
342
c) Odpowiedź kim (N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający odnosi się do osób (kim? studentem, na-
d) Odpowiedź komu (C.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pytający występuje w pytaniach o celownik rzeczow-
ników osobowych (komu? studentowi, nauczycielce, Polakowi, Niemce, dziecku).

a) komu c) kim
b) kogo d) czym
a) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem (do
kogo? do mamy, do mnie / do czego? do telefonu, do stołu).
c) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miej-
scownikiem.
d) Odpowiedź czym (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/
miejscownikiem.

a) Komu c) Czego
b) Kim d) Co
a) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z narzędnikiem.
Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem (np. szukać w pokoju).
c) Odpowiedź czego (zaimek pytający, D.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać łączy się z dopełniaczem.
Słowa czego używamy też potocznie, aby zapytać o przyczynę czegoś, np. Czego się tak gapisz?
d) Odpowiedź co (zaimek pytający, M./B.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty) i czasownik szukać nie
łączy się z biernikiem.

a) Czemu c) Kogo
b) Kim d) Czym
a) Odpowiedź czemu (zaimek pytający, C.) jest poprawna, gdyż czasownik przyglądać się łączy się z celowni-
kiem. Słowa czemu używamy też potocznie, aby zapytać o przyczynę czegoś, np. Czemu nic nie mówisz?
b) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopeł-
c) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopeł-
d) Odpowiedź czym (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopeł-

a) Kogo c) Kim
b) O czym d) Komu
a) Odpowiedź kogo (zaimek pytający, D./B.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już dopełnienie w bierniku (takie
piękne kwiaty), a czasownik dawać nie łączy się z dopełniaczem.
343
b) Odpowiedź o czym (Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać nie łączy się z przyimkiem o + miejscownik.
c) Odpowiedź kim (zaimek pytający, N./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać nie łączy się narzędnikiem/
miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu poprzedzony przyimkiem (np. o studencie).
d) Odpowiedź komu (zaimek pytający, C.) jest poprawna, gdyż czasownik dawać łączy się z celownikiem
i biernikiem (kto? daje komu? co?).

a) Za kim c) O czym
b) W kogo d) W co
a) Odpowiedź za kim (przyimek za + N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z przyimkiem
za + narzędnik.
b) Odpowiedź w kogo (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z przyimkiem
w + biernik.
c) Odpowiedź o czym (przyimek o + Ms.) jest poprawna, gdyż czasownik opowiadać łączy się z przyimkiem
o + miejscownik (opowiadać o czym? o kim?).
d) Odpowiedź w co (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik opowiadać nie łączy się z przyimkiem w +
biernik.

a) O kim c) W co
a) Odpowiedź o kim (przyimek o + Ms.) jest poprawna, gdyż czasownik napisać łączy się z przyimkiem o +
miejscownik (napisać o czym? o kim?).
b) Odpowiedź do czego (przyimek do + D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik napisać nie łączy się z przyimkiem do
+ dopełniacz.
c) Odpowiedź w co (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik napisać nie łączy się z przyimkiem w +
biernik.
d) Odpowiedź w kogo (przyimek w + B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik napisać nie łączy się z przyimkiem w +
biernik.
344

a) Odpowiedź zwodowana jest niepoprawna, gdyż zwodowany to: wprowadzony z pochylni stoczni na wodę (o statku).
b) Odpowiedź odwodniona jest niepoprawna, gdyż odwodniony to: zawierający za mało wody (np. odwodniony or-
ganizm) lub bez nadmiaru wody (np. odwodniony teren).
c) Odpowiedź wodnista jest poprawna, gdyż wodnisty to: zawierający za dużo wody.
d) Odpowiedź wodna jest niepoprawna, gdyż wodny to: odnoszący się do wody.

a) Odpowiedź srebrzystym jest niepoprawna, gdyż srebrzysty to: przypominający kolor, połysk srebra.
b) Odpowiedź srebrnym jest poprawna, gdyż srebrny to: zrobiony, ulany ze srebra, mający kolor srebra,
a srebrny medalista to: zdobywca srebrnego medalu.
c) Odpowiedź posrebrzanym jest niepoprawna, gdyż posrebrzany to: powleczony cienką warstwą srebra.
d) Odpowiedź srebrowym jest niepoprawna, gdyż srebrowy to: zawierający srebro (o związkach chemicznych).

a) Odpowiedź ręczny jest niepoprawna, gdyż ręczny to: wykonywany rękami, bez użycia maszyn lub skomplikowa-
nych przyrządów; niemechaniczny; przystosowany do noszenia na ręku, trzymania w ręku, np. ręczny zegarek.
b) Odpowiedź podręczny jest niepoprawna, gdyż podręczny to: znajdujący się w dogodnym miejscu, dający się użyć
w każdej chwili; zawierający najkonieczniejsze, najpotrzebniejsze rzeczy, informacje itp.; pomocniczy, np. podręczna apteczka.
c) Odpowiedź poręczny jest poprawna, gdyż poręczny to: wygodny w użyciu, dogodny, stosowny, odpowiedni.
d) Odpowiedź zręczny jest niepoprawna, gdyż zręczny to: wykazujący sprawność fizyczną; zgrabny, zwinny, np. zręcz-
ne palce; także umiejący lawirować; sprytny, układny, przebiegły, np. zręczny dyplomata.

a) Odpowiedź konserwowych jest poprawna, gdyż konserwowy to: związany z konserwą.

b) Odpowiedź konserwowanych jest niepoprawna, gdyż konserwowany to: utrzymywany w dobrym stanie dzięki od-
powiedniej pielęgnacji, zabiegom.
c) Odpowiedź konserwatorskich jest niepoprawna, gdyż konserwatorski to: dotyczący konserwatora albo konserwa-
cji, np. prace konserwatorskie.
d) Odpowiedź konserwatywnych jest niepoprawna, gdyż konserwatywny to: zachowawczy, przeciwstawiający się,
przeciwny reformom, nie wykazujący tendencji do zmian, przywiązany do tego, co dawne, np. konserwatywne poglądy.
345
a) Odpowiedź wywrotny jest niepoprawna, gdyż wywrotny to: łatwo wywracający się.
b) Odpowiedź odwrotny jest niepoprawna, gdyż odwrotny to: mający cechy przeciwne (w stosunku do cech rzeczy
danej); położony z przeciwnej strony, stanowiący drugą stronę, np. odwrotna strona tablicy; odbywający się w przeciwnym
kierunku lub skierowany w przeciwną stronę.
c) Odpowiedź powrotny jest niepoprawna, gdyż powrotny to: taki, który powraca, powtarza się, który ma kierunek
powrotu, który jest przeznaczony na powrót, np. bilet powrotny.
d) Odpowiedź zwrotny jest poprawna, gdyż zwrotny to: łatwo i szybko zmieniający kierunek, wykonujący
zwroty.
a) Odpowiedź służbowa jest poprawna, gdyż służbowy to: dotyczący pracy w urzędzie, instytucji, wojsku itp.;
taki, jaki jest wymagany lub odpowiedni w tej pracy; urzędowy, oficjalny.
b) Odpowiedź służąca jest niepoprawna, gdyż służący jako przymiotnik to: używany, wykorzystywany do czegoś;
jako rzeczownik: ten, kto służy u kogoś, zajmuje się czyimś domem, gospodarstwem, otrzymując za to wynagrodzenie.
c) Odpowiedź wysłużona jest niepoprawna, gdyż wysłużony to: zniszczony, podniszczony przez długie używanie.
d) Odpowiedź służalcza jest niepoprawna, gdyż służalczy to: uniżony, płaszczący się, pokorny.

a) Odpowiedź poprawionych jest niepoprawna, gdyż poprawiony to: zmieniony, ulepszony.

b) Odpowiedź poprawnych jest poprawna, gdyż poprawny to: prawidłowy, przykładny, bez zarzutu.
c) Odpowiedź poprawkowych jest niepoprawna, gdyż poprawkowy to: związany z poprawką (powtórnym egzami-
nem zdawanym przez kogoś, kto oblał egzamin w pierwszym terminie).
d) Odpowiedź poprawczych jest niepoprawna, gdyż poprawczy to: mający na celu czyjąś poprawę; stosowany w ce-
lach wychowawczych, np. dom poprawczy.

a) Odpowiedź świątobliwymi jest niepoprawna, gdyż świątobliwy (rzadziej: świętobliwy) to: odznaczający się religij-
nością, pobożnością; bogobojny.
b) Odpowiedź świętującymi jest niepoprawna, gdyż świętujący to: obchodzący jakieś święto, nic nierobiący w danym
dniu.
c) Odpowiedź świątecznymi jest poprawna, gdyż świąteczny to: związany z określonym świętem, także uro-
czysty, podniosły.
d) Odpowiedź świętymi jest niepoprawna, gdyż święty to: uznany przez Kościół za zbawionego i godnego kultu,
cnotliwy, bardzo dobry, godny czci i szacunku, nietykalny, nienaruszalny.
346

a) Odpowiedź pomiętym jest niepoprawna, gdyż pomięty to: pognieciony.

b) Odpowiedź pamięciowym jest niepoprawna, gdyż pamięciowy to: mający związek z pamięcią.
c) Odpowiedź pojętnym jest poprawna, gdyż pojętny to: łatwo coś pojmujący, bystry, zdolny, rozgarnięty.
d) Odpowiedź pamiętliwym jest niepoprawna, gdyż pamiętliwy to: pamiętający długo urazy, krzywdy, zawzięty.
10. W budynku są dwie windy__________ i jedna towarowa.

a) Odpowiedź osobliwe jest niepoprawna, gdyż osobliwy to: zwracający uwagę, nie taki jak inni; szczególny, wyjątko-
wy, nadzwyczajny, niezwykły, zadziwiający; dziwaczny.
b) Odpowiedź osobiste jest niepoprawna, gdyż osobisty to: dotyczący danej osoby, będący jej własnością, właściwy
jej; prywatny, własny; także wykonywany przez daną osobę bez niczyjego pośrednictwa.
c) Odpowiedź osobne jest niepoprawna, gdyż osobny to: oddzielony, oddalony od innych, mający specjalne przezna-
czenie; oddzielny, odrębny.
d) Odpowiedź osobowe jest poprawna, gdyż osobowy to: dotyczący osoby lub osób, przeznaczony do przewo-
zu ludzi i ich bagażu; związany z osobą jako kategorią gramatyczną.
347
Zagadnienie nr 15. Zaimki osobowe w przypadkach zależnych

(mnie, mi, jemu, go, jej itp.)

a) was c) wam
b) wami d) wy
a) Odpowiedź was (zaimek osobowy, D./B./Ms. lm.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać się nie łączy się z do-
pełnieniem w dopełniaczu i bierniku. Dopełnienie w miejscowniku wymaga przyimka, np. Ona nam się w tej sukience
bardzo podoba. Ona nam się w niej bardzo podoba.
b) Odpowiedź wami (zaimek osobowy, N. lm.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać się nie łączy się z dopeł-
c) Odpowiedź wam (zaimek osobowy, C. lm.) jest poprawna, gdyż czasownik podobać się łączy się z dopeł-
d) Odpowiedź wy (zaimek osobowy, M. lm.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (mój nowy kape-
lusz).

a) tobie c) cię
b) ci d) ciebie
a) Odpowiedź tobie (zaimek osobowy, C./Ms. lp., forma akcentowana) jest poprawna, gdyż czasownik dawać
łączy się z dopełnieniem w bierniku i celowniku. Z treści zdania wynika, iż chodzi o wyraz akcentowany.
b) Odpowiedź ci (zaimek osobowy, C. lp., forma nieakcentowana; zaimek wskazujący, M. lm. r. męskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, iż chodzi o wyraz akcentowany.
c) Odpowiedź cię (zaimek osobowy, B. lp., forma nieakcentowana) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać ma już
dopełnienie w bierniku (tę książkę).
d) Odpowiedź ciebie (zaimek osobowy, D./B. lp., forma akcentowana) jest niepoprawna, gdyż czasownik dawać ma
już dopełnienie w bierniku (tę książkę) i nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.

a) niemu c) mu
b) niego d) jego
a) Odpowiedź niemu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż występuje tylko po przyimkach, np.
ku niemu.
b) Odpowiedź niego (zaimek osobowy, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wyjaśnić ma
już dopełnienie w bierniku (wszystko) i nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu. Forma niego występuje tylko po
przyimkach, np. dla niego.
c) Odpowiedź mu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n., forma nieakcentowana) jest poprawna, gdyż czasownik
wyjaśnić łączy się z dopełnieniem w bierniku i celowniku (wyjaśnić co? komu?).
d) Odpowiedź jego (zaimek osobowy, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wyjaśnić ma już
dopełnienie w bierniku (wszystko) i nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu. Zaimek jego używany jest wówczas, gdy
ma samodzielny akcent, np. na początku zdania lub w wyrażeniach przeciwstawnych (Jego na pewno nie wybiorą do tej
roli). Może także pełnić funkcję zaimka dzierżawczego, np. Rozmawiam z jego nauczycielem.
348

a) mu c) ich
b) niemu d) nich
a) Odpowiedź mu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n., forma nieakcentowana) jest niepoprawna, gdyż przyimek do
nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź niemu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n., forma używana po przyimkach) jest niepoprawna, gdyż
przyimek do nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź ich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest
nauczycielem.
d) Odpowiedź nich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy;
Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek w tej formie występuje po przyim-
kach, a przyimek do łączy się z dopełniaczem.

a) nie c) nich
b) je d) im
a) Odpowiedź nie (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wystę-
puje tylko po przyimkach, np. za nie, o nie.
b) Odpowiedź je (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik
widzieć łączy się z dopełnieniem w bierniku.
c) Odpowiedź nich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy; Ms. lm.
r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma występuje tylko po przyimkach, np. dla nich,
za nich.
d) Odpowiedź im (zaimek osobowy, C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy, forma nieakcentowana) jest nie-
poprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.

a) nie c) ją
b) je d) jej
a) Odpowiedź nie (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czekać na
wymaga biernika. Forma nie występuje tylko po przyimkach.
b) Odpowiedź je (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie występuje po
przyimkach.
c) Odpowiedź ją (zaimek osobowy, B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje po przyimkach.
d) Odpowiedź jej (zaimek osobowy, D./C. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje po przyimkach.
Użycie po przyimkach jest możliwe tylko w funkcji zaimka dzierżawczego, np. Rozmawiam z jej nauczycielem.

a) Jemu c) Nią
b) Mnie d) Nimi
a) Odpowiedź jemu (zaimek osobowy, C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik obchodzić (= interesować,
zajmować kogoś; nie być komuś obojętnym) nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
349
b) Odpowiedź mnie (zaimek osobowy, D./C./B./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż czasownik obchodzić (= intere-
sować, zajmować kogoś; nie być komuś obojętnym) łączy się z dopełnieniem w bierniku (co? obchodzi kogo?).
c) Odpowiedź nią (zaimek osobowy, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż występuje tylko po przyimkach.
d) Odpowiedź nimi (zaimek osobowy, N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasow-
nik obchodzić (= interesować, zajmować kogoś; nie być komuś obojętnym) nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.

a) ci c) ciebie
b) tobie d) tobą
a) Odpowiedź ci (zaimek osobowy, C. lp., forma nieakcentowana) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje
w pozycjach akcentowanych (początek i koniec zdania, po przyimkach). Słowo ci może być też zaimkiem wskazującym
(M. lm. r. męskoosobowy).
b) Odpowiedź tobie (zaimek osobowy, C./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż przyimek przeciw łączy się z celowni-
kiem. Forma tobie występuje w pozycjach akcentowanych (na początku i na końcu zdania oraz po przyimkach,
np. o tobie, w tobie).
c) Odpowiedź ciebie (zaimek osobowy, D./B. lp., forma akcentowana) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciw nie
łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź tobą (zaimek osobowy, N. lp.) jest niepoprawna, gdyż przyimek przeciw nie łączy się z narzędnikiem.

a) ich c) nimi
b) nich d) nie
a) Odpowiedź ich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy)

jest poprawna, gdyż czasownik odwiedzić łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź nich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy; Ms. lm.
r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż występuje tylko po przyimkach.
c) Odpowiedź nimi (zaimek osobowy, N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik odwiedzić nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź nie (zaimek osobowy, B. lp. r. n.; B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek w tej
formie występuje tylko po przyimkach.

a) jego c) nimi
b) niego d) ich
a) Odpowiedź jego (zaimek osobowy, B. lp. r. m.; D. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż po przyimku może wystąpić
zaimek dzierżawczy, a nie zaimek osobowy jego, np. Rozmawiam z jego nauczycielem.
b) Odpowiedź niego (zaimek osobowy, B. lp. r. m.; D. lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż ten zaimek występuje
po przyimku, a przyimek do łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź nimi (zaimek osobowy, N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przy-
imek do nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź ich (zaimek osobowy, D. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest
nauczycielem.
350
Zagadnienie nr 16. Podwójna/potrójna negacja; zaimek przeczący

nikt, nic; zamiana biernika na dopełniacz w zdaniach przeczących

a) Odpowiedź nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje orzeczenia i partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź nigdy nie jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje orzeczenia.
c) Odpowiedź nigdy nie jest jest poprawna, gdyż w zdaniu jest orzeczenie i partykuła przecząca nie. W zda-
d) Odpowiedź nigdy jest jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.

a) nikt nie c) nikt
a) Odpowiedź nikt nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest podmiot (nikt) i partykuła przecząca (nie). W zda-
b) Odpowiedź kto nie jest niepoprawna, gdyż zdanie nie ma formy pytającej.
c) Odpowiedź nikt jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikogo nie jest niepoprawna, gdyż podmiot zdania nie może występować w bierniku (nikogo).

a) Nikt c) Nikt nic
a) Odpowiedź nikt jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź nikt coś jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie, a zaimek nieokreślony coś
powinien mieć formę zaprzeczoną nic.
c) Odpowiedź nikt nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikt nic nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest partykuła przecząca nie. W zdaniu zaprzeczo-
nym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej. Można rów-
nież powiedzieć: Nikt nie wie niczego o tym wydarzeniu. Przy czasownikach o znaczeniu negatywnym forma
niczego jest jedyną poprawną, np. Niczego nie zabrakło, przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie bierniko-
wym – rzadszą, np. Nic nie robię, rzadziej: Nie robię niczego, a przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie dopeł-
niaczowym – oboczną z formą nic, np. Niczego po południu nie słucham. Po południu nic nie słucham.
4. __________ rozumiem.
a) Co c) Nic
a) Odpowiedź co jest niepoprawna, gdyż zdanie nie ma formy pytającej.

b) Odpowiedź nic nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest dopełnienie (nic) i partykuła przecząca nie. W zda-
Można również powiedzieć: Nie rozumiem niczego. Przy czasownikach o znaczeniu negatywnym forma niczego
351
jest jedyną poprawną, np. Niczego nie zabrakło, przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie biernikowym –
rzadszą, np. Nic nie robię, rzadziej Nie robię niczego, a przy zaprzeczonych czasownikach o rządzie dopełniaczo-
wym – oboczną z formą nic, np. Niczego po południu nie słucham. Po południu nic nie słucham.
c) Odpowiedź nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikt nie jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności podmiotu (nikt) z orzeczeniem (rozumiem).
5. Ona __________ wierzy.

a) Odpowiedź nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź komuś nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie, a zaimek nieokreślo-
ny komuś powinien mieć formę zaprzeczoną nikomu.
c) Odpowiedź nikomu nigdy jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nikomu nigdy nie jest poprawna, gdyż w zdaniu jest partykuła przecząca nie. W zdaniu za-
przeczonym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej.

a) Odpowiedź nikomu nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
b) Odpowiedź nikomu nic nie jest poprawna, gdyż w zdaniu występuje partykuła przecząca nie. W zdaniu za-
przeczonym nie obowiązuje zasada pojedynczego przeczenia – elementów przeczących może być więcej. Moż-
na również powiedzieć: Ona nikomu nie mówi niczego o swoim życiu prywatnym. Przy czasownikach o znaczeniu
negatywnym forma niczego jest jedyną poprawną np. Niczego nie zabrakło, przy zaprzeczonych czasownikach
o rządzie biernikowym – rzadszą, np. Nic nie robię, rzadziej: Nie robię niczego, a przy zaprzeczonych czasowni-
kach o rządzie dopełniaczowym – oboczną z formą nic, np. Niczego po południu nie słucham. Po południu nic nie
słucham.
c) Odpowiedź nikomu jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
d) Odpowiedź nic jest niepoprawna, gdyż w zdaniu brakuje partykuły przeczącej nie.
7. Oni nie mają __________

b) dziecko. d) dom.
a) Odpowiedź kredę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
c) Odpowiedź roweru (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej zmiany, np. Pytam o twoją siostrę. Nie
pytam o twoją siostrę.
d) Odpowiedź dom (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.

352
a) Odpowiedź córki (D. lp. r. ż.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmia-
nę biernika na dopełniacz. Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej zmiany, np.
Pytam o twoją siostrę. Nie pytam o twoją siostrę.
c) Odpowiedź samochodem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
d) Odpowiedź mieszkaniu (C./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.

a) Odpowiedź dyrektora (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej po-
woduje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz. W czasie teraźniejszym czasownik być zmienia się na
mieć, np. Ojciec jest w pokoju. Ojca nie ma w pokoju.
b) Odpowiedź dyrektorem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powodu-
c) Odpowiedź dyrektorowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powodu-
d) Odpowiedź dyrektor (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powoduje

a) okno c) oknie
b) okna d) oknem
a) Odpowiedź okno (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
b) Odpowiedź okna (D. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmia-
nę biernika na dopełniacz. Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej zmiany, np.
Pytam o twoją siostrę. Nie pytam o twoją siostrę.
c) Odpowiedź oknie (Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
d) Odpowiedź oknem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
353
Zagadnienie nr 17. Przymiotnikowa odmiana rzeczowników

typu chory, podróżny oraz imion zakończonych na -y, -i / nazwisk
zakończonych na -ski, -cki, -ska, -cka

a) Odpowiedź Kowalski (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź Kowalskim (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie łączy
się z narzędnikiem. Nazwiska zakończone na -ski, -cki (męskie) oraz na -ska, -cka (żeńskie) odmieniają się jak
przymiotniki.
c) Odpowiedź Kowalskiego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy
d) Odpowiedź Kowalskiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.

a) Odpowiedź pani Nowackiej (D./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na do-
pełniacz. Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?),
np. Widziałem ciekawy film. Nazwiska zakończone na -ski, -cki (męskie) oraz na -ska, -cka (żeńskie) odmieniają
b) Odpowiedź panią Nowacką (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopeł-
niacz. Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?), np. Widzia-
łem ciekawy film.
c) Odpowiedź pani Nowacka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?), np. Widziałem
ciekawy film.
d) Odpowiedź panią (B./N. lp. r. ż.) Nowacka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę biernika
na dopełniacz. Czasownik widzieć łączy się w zdaniu twierdzącym z dopełnieniem w bierniku (kto? widzi kogo? co?), np.
Widziałem ciekawy film.

a) Odpowiedź Biernacki (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powoduje
b) Odpowiedź Biernackiego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej
powoduje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz. Nazwiska zakończone na -ski, -cki (męskie) oraz na
-ska, -cka (żeńskie) odmieniają się jak przymiotniki.
c) Odpowiedź Biernackim (N./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej po-
woduje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz.
d) Odpowiedź Biernackiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż negacja czasownika być w formie osobowej powo-
duje zmianę podmiotu w mianowniku na dopełniacz.
354

a) Odpowiedź ta podróżna (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (widziałem – ja).
b) Odpowiedź tą podróżną (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
c) Odpowiedź tę podróżną (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik widzieć łączy się z dopełnieniem w bierni-
ku (kto? widzi kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają się jak przymiotniki.
d) Odpowiedź tej podróżnej (D./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć na ogół nie łączy się z dopeł-
nieniem w dopełniaczu/miejscowniku, zdarza się to jedynie po przyimku, np. widzieć bez okularów (D.), widzieć w pa-
mięci/ we wspomnieniach (Ms.).

a) chorą c) chorej
b) chorego d) chory
a) Odpowiedź chorą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju męskie-
go (mu).
b) Odpowiedź chorego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik zbadać łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? zbada kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają się jak
przymiotniki.
c) Odpowiedź chorej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju
męskiego (mu).
d) Odpowiedź chory (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (lekarz).

a) Odpowiedź starego znajomego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik spotkać łączy się z dopeł-
nieniem w bierniku (kto? spotka kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają
b) Odpowiedź starą znajomą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju
męskiego (nim).
c) Odpowiedź starym znajomym (N./Ms. lp. r. m.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż czasownik spotkać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku/miejscowniku/celowniku.
d) Odpowiedź starej znajomej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik spotkać nie łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu/celowniku/miejscowniku. Z treści zdania wynika również, że chodzi o osobę rodzaju męskiego
(nim).

a) Odpowiedź piesza (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (samochód).
b) Odpowiedź pieszy (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (samochód).
355
c) Odpowiedź pieszego (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik potrącić (= z lekka uderzyć kogoś lub
coś, zwykle przechodząc obok, dotykając poruszyć; zawadzić o coś; trącić, szturchnąć) łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? potrąci kogo? co?). Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, odmieniają się jak
przymiotniki.
d) Odpowiedź pieszą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania wynika, że chodzi o osobę rodzaju mę-
skiego (który został zabrany).

a) Odpowiedź Rolski (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża posiadania (pokój kogo? czego?),
brak też zgodności rodzajowej z pani doktor.
b) Odpowiedź Rolskiej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża posiadanie. Nazwiska za-
kończone na -ski, -cki (męskie) oraz na -ska, -cka (żeńskie) odmieniają się jak przymiotniki. Rzeczowniki ozna-
czające tradycyjnie męskie zawody i stanowiska, które są użyte w odniesieniu do kobiet, nie odmieniają się, np.
idę z (panią) doktor/profesor/inżynier/dyrektor, mówię o (pani) doktor/profesor/inżynier, widzę (panią) doktor/
profesor/inżynier, szukam (pani) doktor/profesor/inżynier.
c) Odpowiedź Rolską (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik/narzędnik nie wyraża posiadania (pokój kogo?
czego?).
d) Odpowiedź Rolska (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża posiadania (pokój kogo? czego?).

a) Odpowiedź Jurka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź Jurkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź Jerzego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź Jerzym (N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż mówić o łączy się z miejscownikiem. Imiona i na-
zwiska zakończone na -i, -y odmieniają się jak przymiotniki.
10. Co twoja córka widzi w __________? On mi się w ogóle nie podoba.

a) Odpowiedź Antka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż widzieć w nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź Antkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż widzieć w nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź Antoniego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż widzieć w nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
d) Odpowiedź Antonim (N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż widzieć w łączy się z miejscownikiem. Imiona
i nazwiska zakończone na -i, -y odmieniają się jak przymiotniki.
356

a) mogą c) musi
b) warto d) powinna
a) Odpowiedź mogą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
łączy się z podmiotem nasze dzieci (lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź warto (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu jest podmiot nasze dzieci. Warto wystę-
puje tylko w zdaniach bezpodmiotowych z bezokolicznikiem, np. Warto o tym opowiedzieć. Nie warto było tego robić.
c) Odpowiedź musi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy
się z podmiotem nasze dzieci (lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź powinna (3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się z podmiotem nasze
dzieci (lm. r. niemęskoosobowy).
a) chcesz c) wolno
a) Odpowiedź chcesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik chcieć znaczy:
b) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik móc znaczy:
mieć prawo, być uprawnionym.
c) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu występuje podmiot wymagający orzecze-
nia w 2. os. lp. r. ż. Wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, godzi się i występuje tylko w zdaniach bezpodmioto-
wych z bezokolicznikiem, np. Nie wolno było ci wychodzić. Czy będzie wolno zadawać pytania?
d) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy: mieć
opanowaną jakąś wiedzę, wykazywać znajomość czegoś, być biegłym w czymś; być w stanie coś robić; potrafić, radzić sobie.

a) musi c) mogę
b) chcę d) potrafi
a) Odpowiedź musi (czasownik, czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. lp. powi-
b) Odpowiedź chcę (czasownik, czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik chcieć
znaczy: mieć chęć na coś, pragnąć czegoś.
c) Odpowiedź mogę (czasownik, czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik
móc znaczy: mieć prawo, być uprawnionym.
d) Odpowiedź potrafi (czasownik, czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. lp. powi-
a) powinien c) musi
b) wolno d) może
a) Odpowiedź powinien (3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten czasownik wyraża obowiązek, konieczność,
przypuszczenie.
357
b) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu występuje podmiot (pan). Wolno znaczy:
c) Odpowiedź musi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik musieć znaczy:
podlegać przymusowi, nie móc postąpić inaczej, być zobowiązanym do czegoś, np. Muszę już wracać; bardzo chcieć, np.
muszę mieć tę książkę; może wyrażać prawdopodobieństwo, np. On musiał o tym słyszeć. Czasownik musieć występuje
też w pytaniach wyrażających krytykę czyjegoś zachowania lub czyichś cech, np. Czy musisz się tak zachowywać?
5. Czy __________ tyle palić? Przecież wiesz, jak ci szkodzą papierosy.

a) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik móc znaczy:
mieć prawo, być uprawnionym. Używany jest też w pytaniach, aby poprosić kogoś o przysługę lub zgodę na coś, np. Czy
możesz podać mi tę książkę?
b) Odpowiedź potrafisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik potrafić znaczy:
mieć umiejętności, zdolności, aby coś zrobić.
c) Odpowiedź musisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik musieć wystę-
puje w pytaniach wyrażających krytykę czyjegoś zachowania lub czyichś cech, np. Czy musisz się tak zachowywać?
d) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy:

a) powinna c) wolno
b) umie d) może
a) Odpowiedź powinna (3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża obowiązek, konieczność, przypusz-
czenie.
b) Odpowiedź umie (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż umieć znaczy: mieć jakąś
c) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu występuje podmiot (pan). Wolno znaczy:

a) chcę c) umiesz
a) Odpowiedź chcę (czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownik chcieć znaczy:
b) Odpowiedź powinien (3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z podmiotem (ja powinie-
nem). Czasownik powinien wyraża obowiązek, konieczność, przypuszczenie.
c) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się
z podmiotem (ja umiem). Czasownik umieć znaczy: mieć jakąś wiedzę, znajomość czegoś, być biegłym w czymś, znać coś,
potrafić.
358
d) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się
z podmiotem (ja mogę). Móc znaczy: mieć prawo, być uprawnionym. Używany jest też w pytaniach, aby poprosić kogoś
o przysługę lub zgodę na coś, np. Czy możesz podać mi tę książkę?

b) Musisz d) Wolno
a) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy:
b) Odpowiedź musisz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż jeżeli mówimy, iż ktoś
musi coś zrobić, to sugerujemy mu, że powinien to zrobić, lub zapraszamy go do zrobienia tego.
c) Odpowiedź możesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik móc znaczy: mieć
prawo, być uprawnionym. Używany jest też w pytaniach, aby poprosić kogoś o przysługę lub zgodę na coś, np. Czy mo-
żesz podać mi tę książkę?
d) Odpowiedź wolno (czas teraźniejszy) jest niepoprawna, gdyż wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, go-
dzi się i występuje tylko w zdaniach bezpodmiotowych z bezokolicznikiem, np. Nie wolno było ci wychodzić. Czy będzie
wolno zadawać pytania? Tutaj wolno palić.

a) chcesz c) umiesz
b) chcemy d) umiemy
a) Odpowiedź chcesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
zgadza się z podmiotem (my chcemy).
b) Odpowiedź chcemy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., I koniugacja) jest poprawna, gdyż chcieć znaczy: mieć
chęć na coś, pragnąć czegoś; ta forma czasownika właściwie łączy się z podmiotem (my).
c) Odpowiedź umiesz (czas teraźniejszy, 2. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż umieć znaczy: mieć jakąś
wiedzę, znajomość czegoś, być biegłym w czymś, znać coś, potrafić. Ta forma czasownika nie łączy się właściwie z podmio-
tem (my umiemy).
d) Odpowiedź umiemy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż umieć znaczy: mieć jakąś

– Proszę bardzo.
a) mogę c) umiem
b) muszę d) może
a) Odpowiedź mogę (czas teraźniejszy, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż czasownika móc używa-
b) Odpowiedź muszę (czas teraźniejszy, 1. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik musieć znaczy:
podlegać przymusowi, nie móc postąpić inaczej, być obowiązanym do czegoś, np. Muszę już wracać; bardzo chcieć, np. Mu-
szę mieć tę książkę; może wyrażać prawdopodobieństwo, np. On musiał o tym słyszeć. Musieć występuje też w pytaniach
wyrażających krytykę czyjegoś zachowania lub czyichś cech, np. Czy musisz się tak zachowywać?
c) Odpowiedź umiem (czas teraźniejszy, 1. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik umieć znaczy:
d) Odpowiedź może (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. lp. powinien być wska-
zany podmiot (on, ona, ono), jeżeli nie wynika z kontekstu.
359

a) Odpowiedź otwórz (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się z pod-
miotem (Jadziu) i wyraża rozkaz/prośbę.
b) Odpowiedź otwierać (bezokolicznik, aspekt niedokonany) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać
rozkaz/prośbę tylko w połączeniu z wyrazem proszę, np. Jadziu, proszę otwierać okno. Samodzielnie występuje również
c) Odpowiedź otworzyć (bezokolicznik, aspekt dokonany) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać roz-
kaz/prośbę tylko w połączeniu z wyrazem proszę, np. Jadziu, proszę otworzyć okno. Samodzielnie bezokolicznik wystę-
puje również w języku formalnym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć!
Nie wychylać się!
d) Odpowiedź nie otwieraj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z do-
pełnieniem okno. Zaprzeczony biernik zamienia się w dopełniacz. Można powiedzieć: Jadziu, nie otwieraj okna.

a) Odpowiedź spróbuj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z partykułą niech.
b) Odpowiedź spróbujcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z partykułą niech.
c) Odpowiedź spróbować (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z partykułą niech.
d) Odpowiedź spróbuje (czas przyszły prosty, 3. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z partykułą
niech i podmiotem (ciocia), tworząc tryb rozkazujący.

a) Odpowiedź poczekaj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się z pod-
miotem moi drodzy (wy).
b) Odpowiedź poczekajcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się
właściwie z podmiotem moi drodzy (wy).
c) Odpowiedź poczekają (czas przyszły prosty, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łą-
czy się właściwie z podmiotem moi drodzy (wy). Można powiedzieć: Moi drodzy przyjaciele poczekają jeszcze chwi-
leczkę.
d) Odpowiedź niech poczeka (tryb rozkazujący, 3 os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się
z podmiotem moi drodzy (wy).

a) Mieć c) Miej
b) Mają d) Ma
360
a) Odpowiedź mieć (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika może wyrażać rozkaz/prośbę tylko
w połączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę mieć jeszcze trochę cierpliwości. Samodzielnie bezokolicznik występuje również
b) Odpowiedź mają (czas teraźniejszy, 3. os. lm., tryb oznajmujący) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
c) Odpowiedź miej (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wyraża rozkaz/
prośbę.
d) Odpowiedź ma (czas teraźniejszy, 3. os. lp., tryb oznajmujący) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie

– Oczywiście, __________ !
a) Odpowiedź wejdźcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż w odpowiedzi na pytanie Czy mo-
żemy wejść? powinniśmy użyć 2. os. lm. (jeżeli pytający i odpowiadający są w różnych grupach) lub 1. os. lm.
wejdźmy (jeżeli pytający i odpowiadający są w jednej grupie).
b) Odpowiedź wejdź (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z pytaniem w liczbie.
c) Odpowiedź niech wejdą (tryb rozkazujący, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z pytaniem
w osobie.
d) Odpowiedź niech wejdzie (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z pytaniem w licz-
bie i osobie.

a) pan c) państwo
b) pani d) ona
a) Odpowiedź pan (lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem (śmieją się).
b) Odpowiedź pani (lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem (śmieją się).
c) Odpowiedź państwo (lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z czasow-
nikiem (śmieją się), tworząc z partykułą niech tryb rozkazujący. Państwo jest tutaj zwrotem grzecznościowym
względem grupy, w której są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Słowo to może także znaczyć: zorganizowana
politycznie społeczność zamieszkująca określone terytorium, mająca swój rząd i swoje prawa (= kraj). Wówczas
jest rodzaju nijakiego (to państwo).
d) Odpowiedź ona (lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z czasownikiem (śmieją się).

a) Odpowiedź napisz (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika napisać wyraża
rozkaz/prośbę.
b) Odpowiedź napisze (czas przyszły prosty, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż w 3. os. powinien być wskazany pod-
miot (on, ona, ono), jeżeli nie wynika z kontekstu, np. Jeżeli masz jego adres, to ona napisze do niego.
c) Odpowiedź napisać (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać rozkaz/prośbę tylko
w połączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę napisać do niego! Samodzielnie bezokolicznik występuje również w języku
d) Odpowiedź napisali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż odnosi się do przeszłości.
361

a) Dają c) Dać
b) Daj d) Dał
a) Odpowiedź dają (czas teraźniejszy, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie wyraża prośby/
rozkazu.
b) Odpowiedź daj (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wyraża rozkaz/
prośbę.
c) Odpowiedź dać (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać rozkaz/prośbę tylko w po-
łączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę mi dać ten mały kawałek! Samodzielnie bezokolicznik występuje również w języku
d) Odpowiedź dał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie wyraża prośby/
rozkazu.
9. Już o tym myślałem. Ty też __________!

a) Odpowiedź pomyśleć (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż bezokolicznik może wyrażać rozkaz/prośbę tylko
w połączeniu z wyrazem proszę, np. Proszę pomyśleć! Samodzielnie bezokolicznik występuje również w języku formal-
nym dla wyrażenia bardzo stanowczego rozkazu, np. komend wojskowych: Stać! Leżeć! Nie wychylać się!
b) Odpowiedź pomyślcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika pomyśleć nie
c) Odpowiedź niech pomyśli (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika pomyśleć nie
d) Odpowiedź pomyśl (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika pomyśleć wyra-
ża rozkaz/prośbę i właściwie łączy się z podmiotem (ty).

a) Odpowiedź zapomni (czas przyszły prosty, 3 os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika zapomnieć nie
wyraża prośby/rozkazu.
b) Odpowiedź niech zapomni (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż niewłaściwy jest szyk zdania. Po-
prawne zdanie brzmiałoby: Niech (on/ona) nie zapomni o mojej prośbie!
c) Odpowiedź zapomnijcie (tryb rozkazujący, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika zapomnieć
wyraża rozkaz/prośbę.
d) Odpowiedź niech oni zapomną (tryb rozkazujący, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż niewłaściwy jest szyk zdania.
Poprawne zdanie brzmiałoby: Niech (oni) nie zapomną o mojej prośbie!
362

a) Odpowiedź brodził jest niepoprawna, gdyż brodzić to: chodzić po gruncie zalanym wodą, iść, posuwać się wolno
przez duże błoto, wysoko zalegający śnieg, piasek itp.
b) Odpowiedź bronił jest niepoprawna, gdyż bronić to: podejmować obronę; ochraniać; ujmować się, wstawiać się,
przemawiać za kimś, za czymś.
c) Odpowiedź brudził jest niepoprawna, gdyż brudzić to: czynić brudnym, zanieczyszczać; robić nieporządek, śmiecić.
d) Odpowiedź bredził jest poprawna, gdyż bredzić to: wypowiadać w gorączce lub we śnie wyrazy bez związku
i sensu; majaczyć; mówić głupstwa, niedorzeczności, brednie, bzdury; pleść, bajać.

a) Odpowiedź peklować jest niepoprawna, gdyż peklować to: konserwować mięso w roztworze soli z saletrą i przypra-
wami.
b) Odpowiedź pączkować jest poprawna, gdyż pączkować znaczy: wypuszczać pączki.
c) Odpowiedź pakować jest niepoprawna, gdyż pakować znaczy: układać coś (rzeczy, towary) w paczkę, wkładać do
walizki, kufra itp. w celu wysłania, przeniesienia, przewiezienia, zabrania w podróż.
d) Odpowiedź paczkować jest niepoprawna, gdyż paczkować znaczy: zawijać określoną ilość towaru w odpowiednie
opakowanie; pakować w paczki.

b) grzać d) piec
a) Odpowiedź smażyć jest niepoprawna, gdyż smażyć to: poddawać produkty żywnościowe działaniu wysokiej tem-
peratury przez utrzymywanie we wrzącym tłuszczu lub syropie cukrowym.
b) Odpowiedź grzać jest niepoprawna, gdyż grzać to: czynić coś ciepłym; wydzielać ciepło.
c) Odpowiedź gotować jest niepoprawna, gdyż gotować to: poddawać produkt działaniu wysokiej temperatury we
wrzącej wodzie, w parze lub w jakimś płynie; doprowadzać płyn do stanu wrzenia i utrzymywać go w tym stanie; przyrzą-
dzać, przygotowywać gorące posiłki.
d) Odpowiedź piec jest poprawna, gdyż piec to: poddawać produkt żywnościowy działaniu wysokiej tempera-
tury w piecu, na ruszcie, rożnie, blasze lub bezpośrednio w ogniu.

a) Odpowiedź wierzyć jest poprawna, gdyż czasownik wierzyć znaczy: przyjmować coś za prawdę, być prze-
konanym o czymś; mieć do kogoś albo czegoś zaufanie.
363
b) Odpowiedź wietrzyć jest niepoprawna, gdyż czasownik wietrzyć znaczy: wpuszczać świeże powietrze do jakiegoś
pomieszczenia; wykładać, wystawiać coś na świeże powietrze; śledzić węchem, np. Psy wietrzą dzika.
c) Odpowiedź warzyć jest niepoprawna, gdyż czasownik warzyć to: utrzymywać coś w stanie wrzenia na pewnym
etapie procesu technologicznego.
d) Odpowiedź ważyć jest niepoprawna, gdyż czasownik ważyć to: wyznaczać ciężar (czegoś albo czyjś) za pomocą
wagi; mieć pewien ciężar.

a) Odpowiedź wrzeć jest poprawna, gdyż czasownik wrzeć znaczy: (o substancjach ciekłych) przechodzić
w parę w całej swej masie; przejawiać się, odbywać się w sposób intensywny; tętnić, kipieć, np. W mieście wrzało
życie. Praca wre (nie: wrze).
b) Odpowiedź przeć jest niepoprawna, gdyż czasownik przeć znaczy: wywierać nacisk na coś; posuwać się, wznosić
się z jakąś siłą, napierać, pchać, cisnąć.
c) Odpowiedź drzeć jest niepoprawna, gdyż czasownik drzeć to: rwać na kawałki; rozrywać, rozdzierać; niszczyć cią-
głym używaniem; zdzierać, zużywać.
d) Odpowiedź trzeć jest niepoprawna, gdyż czasownik trzeć znaczy: przesuwać, zwykle z naciskiem, coś po czymś;
rozdrabniać coś na cząstki lub na masę, zwykle za pomocą jakiegoś przyrządu.

a) Odpowiedź trafisz jest niepoprawna, gdyż trafić to: dosięgnąć celu, nie chybić (o kimś, kto strzela, rzuca czymś, także
o pocisku); znaleźć drogę dokądś, dojść gdzieś, nie błądząc.
b) Odpowiedź tropisz jest niepoprawna, gdyż tropić to: szukać zwierzyny, idąc jej tropem; śledzić; śledzić, poszukiwać
kogoś, zwykle w celu schwytania, ukarania, rozprawienia się z nim; ścigać.
c) Odpowiedź tracisz jest poprawna, gdyż tracić to: nie wykorzystywać czegoś należycie, marnować.
d) Odpowiedź trapisz jest niepoprawna, gdyż trapić to: dawać się we znaki; niepokoić, martwić, nękać, gnębić.

a) wyły c) wiały
b) wiły d) wiodły
a) Odpowiedź wyły jest poprawna, gdyż wyć to: (o niektórych zwierzętach) wydawać charakterystyczny,
przeciągły, zawodzący głos; (o ludziach) wydawać głos podobny do wycia zwierząt; płakać głośno i żałośnie,
zawodzić.
b) Odpowiedź wiły jest niepoprawna, gdyż wić to: plotąc, przeplatając, wiążąc, robić, formować coś, nadawać czemuś
kształt, np. wić wianki/gniazdo.
c) Odpowiedź wiały jest niepoprawna, gdyż wiać to: o wietrze: przesuwać się z jakąś prędkością i siłą, potocznie: szyb-
ko uciekać.
d) Odpowiedź wiodły jest niepoprawna, gdyż wieść to: (o drodze, ulicy itp.) biec w jakimś kierunku, np. Droga wiedzie
do lasu; pociągać za sobą jakieś następstwa, np. Takie postępowanie wiedzie do katastrofy; stale czymś się zajmować, często
coś robić, np. Wieczorami wiedli długie dysputy o sytuacji politycznej w kraju.
364

a) ganią c) gubią
b) gniją d) gonią
a) Odpowiedź ganią jest niepoprawna, gdyż czasownik ganić znaczy: krytykować, mieć za złe, potępiać.
b) Odpowiedź gniją jest niepoprawna, gdyż czasownik gnić znaczy: ulegać procesowi rozkładu chemicznego pod
wpływem działania bakterii; psuć się, butwieć, próchnieć.
c) Odpowiedź gubią jest niepoprawna, gdyż czasownik gubić znaczy: tracić coś przez nieuwagę, dopuszczać, żeby coś
zginęło, upuszczać coś bezwiednie.
d) Odpowiedź gonią jest poprawna, gdyż czasownik gonić znaczy: biec, podążać za kimś, za czymś, usiłując
go dopędzić, złapać.

a) Odpowiedź marzył jest niepoprawna, gdyż marzyć to: rozmyślać o rzeczach przyjemnych, myśleć o urzeczywistnie-
niu czegoś upragnionego.
b) Odpowiedź mżył jest poprawna, gdyż mżyć to: (o deszczu) padać gęsto drobniutkimi kroplami; siąpić, rosić,
kropić.
c) Odpowiedź mierzył jest niepoprawna, gdyż mierzyć to: określać wielkość czegoś przez porównanie z odpowiednią
jednostką miary; dokonywać pomiarów.
d) Odpowiedź mroził jest niepoprawna, gdyż mrozić to: przenikać, przejmować mrozem, ziębić, chłodzić, ścinać mro-
zem, także zamrażać.

a) Odpowiedź chrapało jest niepoprawna, gdyż chrapać to: wydawać podczas snu świszczące, charkotliwe dźwięki.
b) Odpowiedź chlipało jest niepoprawna, gdyż chlipać to: cicho szlochać, popłakiwać, także pić z mlaskaniem, wcią-
gać głośno płyn.
c) Odpowiedź chrupało jest poprawna, gdyż chrupać to: gryźć, jeść coś twardego, kruchego, co powoduje cha-
rakterystyczny odgłos.
d) Odpowiedź chlapało jest niepoprawna, gdyż chlapać to: wylewać płyn, rozpryskując go z pluskiem.
365
Zagadnienie nr 21. Miejscownik rzeczowników/zaimków/

przymiotników w wyrażeniach przyimkowych

a) Odpowiedź wczorajszy wykład (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem występuje w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść na zachód,
jechać na dworzec, lecieć na Kubę.
b) Odpowiedź wczorajszym wykładem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź wczorajszego wykładu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź wczorajszym wykładzie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach okre-
ślających miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu, na
dworcu, na lotnisku.

a) Odpowiedź ten nieszczęśliwy wypadek (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mówić ma już podmiot
(nie mów – ty) i mówić o nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź tym nieszczęśliwym wypadku (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż forma mówić o łączy się z do-
pełnieniem w miejscowniku (mówić o kim? o czym?).
c) Odpowiedź tym nieszczęśliwym wypadkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż forma mówić o nie łączy się
z dopełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź tego nieszczęśliwego wypadku (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż forma mówić o nie łączy się z do-

a) Odpowiedź moim bracie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż kochać się w łączy się z dopełnieniem w miej-
scowniku (kochać się w kim? czym?).
b) Odpowiedź mojego brata (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż kochać się w nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu/bierniku.
c) Odpowiedź moim bratem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż kochać się w nie łączy się z dopełnieniem w narzęd-
niku.
d) Odpowiedź mojemu bratu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż kochać się w nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku.

366
a) Odpowiedź międzynarodową konferencję (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na łączy się z biernikiem
w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść na zachód, jechać na dworzec, lecieć na
Kubę.
b) Odpowiedź międzynarodowa konferencja (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianow-
nikiem.
c) Odpowiedź międzynarodowej konferencji (D./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach
określających miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu,
na dworcu, na lotnisku.
d) Odpowiedź międzynarodową konferencją (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzęd-
nikiem.

a) Odpowiedź Starym Mieście (Ms. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach określających
miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu, na dworcu, na
lotnisku.
b) Odpowiedź Stare Miasto (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem, a z bier-
c) Odpowiedź Starego Miasta (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź Starym Miastem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.

a) Odpowiedź teatrze kukiełkowym (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscowni-
kiem w wyrażeniach określających miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi
tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. W tym jeziorze jest dużo ryb. Zgubiliśmy się w lesie. Pokaz odbył się
w sali konferencyjnej.
b) Odpowiedź teatrem kukiełkowym (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź teatr kukiełkowy (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem tworzy: wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. wyjechać w góry, wejść
w krzaki; wyrażenia określające czas, np. w święta, w ferie, w Boże Narodzenie, w sobotę, w dzień, w południe; wyrażenia
określające sposób wykonania czegoś, a także wskazujące cechę, formę czegoś, np. ustawić krzesła w półkole, spodnie
w kratę, sukienka w kwiatki, krawat w pasy.
d) Odpowiedź teatru kukiełkowego (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.

a) maj. c) majem.
b) maju. d) maja.
a) Odpowiedź maj (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem/biernikiem
367
b) Odpowiedź maju (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscownikiem w wyraże-
c) Odpowiedź majem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź maja (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź twój bilet (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem, a z bier-
b) Odpowiedź twojego biletu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź twoim biletem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź twoim bilecie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyrażeniach określających
miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na strychu, na dworcu,
na lotnisku.

a) Odpowiedź czerwiec (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem/biernikiem
b) Odpowiedź czerwcu (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscownikiem w wyraże-
c) Odpowiedź czerwcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź czerwca (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź pobliskiego parku (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek po nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź pobliskim parkiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek po nie łączy się z narzędnikiem.
c) Odpowiedź pobliskim parku (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek po tworzy z miejscownikiem
określenia miejsca objętego czynnością, np. wchodzić po schodach, chodzić po salach pałacu, podróżować po
Polsce.
d) Odpowiedź pobliski park (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek po nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem tworzy określenia wskazujące: cel czynności, np. iść po gazetę, pójść po dziecko do przedszkola, przyjść po
radę, posłać po lekarza; zasięg, granicę przestrzenną czegoś, np. błoto po kolana, szklanka wypełniona po brzegi, lasy po
horyzont; liczbę, wartość, cenę czegoś, np. dostać po dwa tysiące nagrody, wchodzić po trzy osoby, kupić buty po siedem-
dziesiąt złotych, zażywać po dwie tabletki.
368
Zagadnienie nr 22. Strona zwrotna; nieosobowe formy

czasowników typu: można, wolno, warto, trzeba, mówi się;
konstrukcja mieć + bezokolicznik

a) się c) sobą
b) sobie d) siebie
a) Odpowiedź się (B.) jest poprawna, gdyż czasownik podobać łączy się tylko z zaimkiem zwrotnym w bier-
niku.
b) Odpowiedź sobie (C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w ce-
lowniku/miejscowniku.
c) Odpowiedź sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w narzęd-
niku.
d) Odpowiedź siebie (D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w dopeł-
niaczu.

a) sobie c) się
b) siebie d) sobą
a) Odpowiedź sobie (C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w celowniku/
miejscowniku.
b) Odpowiedź siebie (D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w dopełniaczu.
c) Odpowiedź się (B.) jest poprawna, gdyż czasownik bać łączy się tylko z zaimkiem zwrotnym w bierniku.
d) Odpowiedź sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bać nie łączy się z zaimkiem zwrotnym w narzędniku.

a) się c) sobą
b) siebie d) sobie
a) Odpowiedź się (B.) jest niepoprawna, gdyż czasownik powtarzać ma już dopełnienie w bierniku (wszystko).
b) Odpowiedź siebie (D.) jest niepoprawna, gdyż czasownik powtarzać nie łączy się z dopełnieniem w dopeł-
niaczu.
c) Odpowiedź sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik powtarzać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź sobie (C./Ms.) jest poprawna, gdyż czasownik powtarzać łączy się z dopełnieniem w celowni-
ku i bierniku (kto? powtarza komu? co?).

a) Odpowiedź chwali jest niepoprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnienia w bierniku
(kto? chwali kogo?/co?).
369
b) Odpowiedź chwali się (B.) jest poprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnienia
c) Odpowiedź chwali sobie (C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnie-
nia w bierniku (kto? chwali kogo?/co?). Można powiedzieć: On chwali sobie nasze jedzenie.
d) Odpowiedź chwali sobą (N.) jest niepoprawna, gdyż czasownik chwalić wymaga obowiązkowego dopełnienia

a) Odpowiedź mówi się jest poprawna, gdyż mówi się znaczy: ludzie mówią.
b) Odpowiedź mówi sobie jest niepoprawna, gdyż czasownik w trzeciej osobie czasu teraźniejszego wymaga wska-
zania podmiotu, jeśli nie wynika on z kontekstu. Zaimek sobie używany jest w języku potocznym i często nadaje wy-
powiedzi charakter nieokreślony, np. On mówi sobie różne rzeczy na ten temat. Idź sobie, gdzie chcesz. Siedział sobie na
kanapie i czytał gazetę.
c) Odpowiedź można się jest niepoprawna, gdyż czasownik można łączy się z zaimkiem zwrotnym się tylko razem
z bezokolicznikiem, np. Można się bawić. Można się śmiać.
d) Odpowiedź można sobie jest niepoprawna, gdyż czasownik można łączy się z zaimkiem zwrotnym sobie tylko
razem z bezokolicznikiem, np. Można sobie to wyobrazić. Można sobie pomagać.

a) Odpowiedź pije (czas teraźniejszy, 3 os. lp., I koniugacja czasownika pić) jest niepoprawna, gdyż brak jest w zda-
niu podmiotu. Czasownik w trzeciej osobie czasu teraźniejszego wymaga wskazania podmiotu, jeśli nie wynika on
z kontekstu. Można powiedzieć: On pije coraz więcej piwa.
b) Odpowiedź pije się jest poprawna, gdyż pije się znaczy: ludzie piją.
c) Odpowiedź pije sobie (czas teraźniejszy, 3 os. lp., I koniugacja czasownika pić + C./Ms. zaimka się) jest niepo-
prawna, gdyż brak jest w zdaniu podmiotu. Czasownik w trzeciej osobie czasu teraźniejszego wymaga wskazania
podmiotu, jeśli nie wynika on z kontekstu. Sobie występuje po czasownikach oznaczających zaspokojenie jakichś po-
trzeb (posłuchać sobie dobrej muzyki, pobiegać sobie przed śniadaniem). Można więc powiedzieć: On pije sobie dobre
piwo.
d) Odpowiedź pić siebie (bezokolicznik + D. zaimka się) jest niepoprawna, gdyż brak jest w zdaniu podmiotu. Pić nie
łączy się również z dopełnieniem w dopełniaczu.

a) Można c) Mówi
b) Wolno d) Trzeba
a) Odpowiedź można jest niepoprawna, gdyż czasownik można znaczy: jest rzeczą możliwą, jest się w stanie coś
zrobić; wolno, jest dozwolone.
b) Odpowiedź wolno jest niepoprawna, gdyż czasownik wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, godzi się.
c) Odpowiedź mówi jest niepoprawna, gdyż czasownik mówić nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć:
On mówi, aby się pośpieszyć.
d) Odpowiedź trzeba jest poprawna, gdyż trzeba znaczy: należy, wypada, jest potrzebne, konieczne, niezbędne.
370

b) trzeba d) warto
a) Odpowiedź powinno się jest niepoprawna, gdyż powinno się znaczy: należy, trzeba, jest obowiązek.
b) Odpowiedź trzeba jest niepoprawna, gdyż trzeba znaczy: należy, wypada, jest potrzebne, konieczne, niezbędne.
c) Odpowiedź wolno jest poprawna, gdyż czasownik wolno znaczy: jest dozwolone, można, przystoi, godzi się.
d) Odpowiedź warto jest niepoprawna, gdyż czasownik warto znaczy: jest sens, cel w czymś, w zrobieniu czegoś;
opłaca się.

a) Odpowiedź mówimy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. czasownika mówić, II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik mówić nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: On mówi, aby się spotkać jutro.
b) Odpowiedź mamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. czasownika mieć, III koniugacja) jest poprawna, gdyż mieć
coś zrobić wyraża przewidywanie, zamiar, plan, konieczność.
c) Odpowiedź będziemy (czas przyszły, 1. os. lm. czasownika być) jest niepoprawna, gdyż czasu przyszłego złożone-
go nie można utworzyć od czasownika dokonanego (spotkać się). Można powiedzieć: Będziemy się spotykać w przyszłym
roku.
d) Odpowiedź jesteśmy (czas teraźniejszy, 1. os. lm. czasownika być, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: Jesteśmy tutaj, aby się z nim spotkać.
10. Czy __________ ci pomóc?

a) mam c) jestem
a) Odpowiedź mam jest poprawna, gdyż mieć coś zrobić wyraża przewidywanie, zamiar, plan, konieczność.
b) Odpowiedź powinienem się jest niepoprawna, gdyż nie jest to czasownik zwrotny. Można powiedzieć: Czy powi-
nienem się z nimi spotkać? Czy powinienem się jej kłaniać?
c) Odpowiedź jestem jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: Jestem tutaj, aby
ci pomóc.
d) Odpowiedź mówi się jest niepoprawna, gdyż mówi się nie łączy się z bezokolicznikiem. Można powiedzieć: Mówi
się, że trzeba ci pomóc.
371
Zagadnienie nr 23. Liczba mnoga rzeczowników/zaimków/

przymiotników w mianowniku i przypadkach zależnych

a) Odpowiedź tymi nowymi studentami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie może być
podmiotem w zdaniu.
b) Odpowiedź ci nowi studenci (M. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż mianownik pełni w zdaniu
funkcję podmiotu.
c) Odpowiedź tych nowych studentów (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż biernik nie może być
podmiotem w zdaniu, a dopełniacz nie pełni funkcji podmiotu w zdaniu z czasownikiem spóźnić się.
d) Odpowiedź tych nowych studentach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie może
być podmiotem w zdaniu.
a) Odpowiedź krzesła (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż liczebnik szesnaście nie łączy się
b) Odpowiedź krzesłom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż liczebnik szesnaście nie łączy się z ce-
lownikiem.
c) Odpowiedź krzesłami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż liczebnik szesnaście nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź krzeseł (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż liczebniki od 5 wzwyż łączą się z do-
pełniaczem rzeczowników każdego rodzaju (np. pięć stołów, siedem psów, dziesięć domów).

a) Odpowiedź te nowe klientki (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się
b) Odpowiedź tym nowym klientkom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się
z celownikiem.
c) Odpowiedź tymi nowymi klientkami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek z łączy się
z narzędnikiem w wyrażeniach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także
rzecz obecną przy kimś, przy czymś, np. Przyszedł ze znajomymi. Tańczyła z koleżankami; dom z ogródkiem, pla-
cek z jabłkami.
d) Odpowiedź tych nowych klientkach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy

372
a) Odpowiedź tacy wysocy mężczyźni (M. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik podobać się
łączy się z mianownikiem (kto? co? podoba się komu? czemu?).
b) Odpowiedź takich wysokich mężczyzn (D. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać się
nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź takimi wysokimi mężczyznami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać
się nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź takich wysokich mężczyznach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik podobać
się nie łączy się z miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.

a) Odpowiedź dużych psów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik fotografować nie łączy
się z dopełnieniem w dopełniaczu.
b) Odpowiedź duże psy (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik fotografować łączy
się z dopełnieniem w bierniku (kto? fotografuje kogo? co?).
c) Odpowiedź dużymi psami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik fotografować łączy się
z narzędnikiem tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. fotografować aparatem cyfrowym.
d) Odpowiedź dużych psach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik fotografować nie
łączy się z dopełnieniem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.

a) Odpowiedź moi bracia (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty).
b) Odpowiedź moich braci (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć nie łączy się
z biernikiem, jeżeli ma dopełnienie w miejscowniku (kto? co? przypomni komu? co? kogo? o kim? o czym?).
c) Odpowiedź moim braciom (C. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przypomnieć łączy
się z dopełnieniem w celowniku (kto? co? przypomni komu? co? kogo? o kim? o czym?).
d) Odpowiedź moich braciach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż miejscownik musi być w zdaniu
zawsze poprzedzony przyimkiem. Można powiedzieć: Przypomnij mi o moich braciach.

a) Odpowiedź górnych półkach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek na w wyraże-
niach określających miejsce łączy się z miejscownikiem, np. na Mokotowie, na wschodzie kraju, na Śląsku, na
strychu, na dworcu, na lotnisku.
b) Odpowiedź górne półki (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mia-
nownikiem, a z biernikiem występuje w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść
na zachód, jechać na dworzec, lecieć na Kubę.
c) Odpowiedź górnymi półkami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź górnych półek (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z do-
pełniaczem.
373

a) Odpowiedź takie duże samochody (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje
b) Odpowiedź takich dużych samochodów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż negacja powo-
duje zmianę biernika na dopełniacz. Czasownik lubić łączy się w zdaniu twierdzącym z biernikiem (kto? co? lubi
kogo? co?).
c) Odpowiedź takimi dużymi samochodami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje
d) Odpowiedź takich dużych samochodach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powo-
duje zmianę biernika na dopełniacz.

a) Odpowiedź trzej starsi bracia (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć ma już podmiot
(ona).
b) Odpowiedź trzech starszych braci (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik mieć łączy
się z dopełnieniem w bierniku (kto? co? ma kogo? co?).
c) Odpowiedź trzech starszych braciach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy
się z dopełnieniem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.
d) Odpowiedź trzema starszymi braćmi (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik mieć nie łączy

a) Odpowiedź tanie hotele (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mia-
nownikiem, a z biernikiem tworzy: wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. wyjechać
w góry, wejść w krzaki; wyrażenia określające czas, np. w święta, w ferie, w Boże Narodzenie, w sobotę, w dzień, w południe;
wyrażenia określające sposób wykonania czegoś, a także wskazujące cechę, formę czegoś, np. ustawić krzesła w półkole,
spodnie w kratę, sukienka w kwiatki, krawat w pasy.
b) Odpowiedź tanich hoteli (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopeł-
niaczem.
c) Odpowiedź tanimi hotelami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź tanich hotelach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek w łączy się
z miejscownikiem w wyrażeniach określających miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza we-
wnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. W tym jeziorze jest dużo ryb. Zgubiliśmy się w lesie.
Pokaz odbył się w sali konferencyjnej.
374
Zagadnienie nr 24. Czas przeszły czasowników dokonanych

i niedokonanych

a) Odpowiedź rozumiany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może stanowić
b) Odpowiedź rozumiały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie zgadza się z podmiotem (mój dziadek – on).
c) Odpowiedź rozumiał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się wła-
ściwie z podmiotem (mój dziadek – on).
d) Odpowiedź rozumieli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
zgadza się z podmiotem (mój dziadek – on).

a) jadło c) jadły
a) Odpowiedź jadło (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie jest zgodna z podmiotem
(uczestnicy kursu – oni). Wyraz jadło jest także rzeczownikiem, dziś już przestarzałym i używanym w języku książkowym,
o znaczeniu: rzeczy przygotowane do jedzenia, np. Jadło było liche, ale trunki wyborne, por. jadłodajnia, jadłospis.
b) Odpowiedź jedli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właści-
wie z podmiotem (uczestnicy kursu – oni).
c) Odpowiedź jadły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie ma zgodno-
d) Odpowiedź jedliśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie ma zgodno-

a) Odpowiedź posprzątało (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie zgadza się
z podmiotem (dzieci – one).
b) Odpowiedź posprzątane (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może stanowić
c) Odpowiedź posprzątali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie zgadza się z podmiotem (dzieci – one).
d) Odpowiedź posprzątały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż łączy się wła-
ściwie z podmiotem (dzieci – one).

375
a) Odpowiedź zapomniałeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie zgadza się
z podmiotem (ojciec – on).
b) Odpowiedź zapomniał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się
właściwie z podmiotem (ojciec – on).
c) Odpowiedź zapomniany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może
być w zdaniu orzeczeniem.
d) Odpowiedź zapomniane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lm. r. niemęskoosobowy; lp. r. n.) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie może być w zdaniu orzeczeniem.

a) Odpowiedź pracowałem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności z podmiotem
drugiego zdania (przeniosłam się – ja, r. ż.).
b) Odpowiedź pracowałam (czas przeszły, 1. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż łączy się właściwie z podmio-
tem drugiego zdania (przeniosłam się – ja, r. ż.).
c) Odpowiedź pracownia (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie może być orzeczeniem
w zdaniu. Pracownia znaczy: pomieszczenie, w którym pracuje malarz, rzeźbiarz itp.; specjalnie urządzone pomieszczenie
do prowadzenia badań i doświadczeń naukowych; w szkole: sala wyposażona pod kątem nauczania odpowiedniego przed-
miotu; zakład rzemieślniczy usługowy lub produkcyjny.
d) Odpowiedź pracująca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów nie może być w zda-
niu orzeczeniem.

a) Odpowiedź nauczyła (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik wczoraj cały
wieczór wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi.
b) Odpowiedź nauczyliście (czas przeszły, forma dokonana, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
okolicznik wczoraj cały wieczór wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi.
c) Odpowiedź uczony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może stanowić w zda-
niu orzeczenia. W użyciu przymiotnikowym uczony znaczy: mający wiedzę; mądry, wykształcony, np. uczony człowiek;
wynikający z wiedzy, poparty wiedzą, nacechowany wiedzą; naukowy, np. uczona rozprawa. W użyciu rzeczownikowym
uczony znaczy: naukowiec.
d) Odpowiedź uczyliśmy (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna,
gdyż okolicznik wczoraj cały wieczór wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i łączy się z czasownikami nie-
dokonanymi.

a) mogli c) mogą
b) mogły d) może
a) Odpowiedź mogli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
móc łączy się właściwie z podmiotem (oni) i wyraża czynność przeszłą.
b) Odpowiedź mogły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
móc nie jest zgodna z podmiotem (oni).
376
c) Odpowiedź mogą (czas teraźniejszy, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik wczoraj wskazuje na czynność
przeszłą.
d) Odpowiedź może (czas teraźniejszy, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik wczoraj wskazuje na czynność
przeszłą, ta forma nie jest też zgodna z podmiotem (oni). Wyraz może jako partykuła nadaje wypowiedzi odcień przy-
puszczenia, ewentualności, wahania, wątpliwości, osłabienia kategoryczności, np. Chmurzy się, może padać deszcz.
W połączeniu z formami czasu przyszłego oznacza: uprzejmą zachętę do czegoś, zaproszenie, prośbę, np. Może pani na-
pije się kawy?
a) Odpowiedź podobał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z podmiotem
b) Odpowiedź podobała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z podmiotem
c) Odpowiedź podobało (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z pod-
miotem (twoje miasto – ono).
d) Odpowiedź podobali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się
z podmiotem (twoje miasto – ono).

a) Odpowiedź krzyczały (czas przeszły, forma niedokonana, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna,
gdyż ta forma czasownika krzyczeć łączy się właściwie z podmiotem (dziewczyny – one).
b) Odpowiedź krzyknęła (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
krzyknąć nie zgadza się z podmiotem (dziewczyny – one).
c) Odpowiedź krzyczeli (czas przeszły, forma niedokonana, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika krzyczeć nie zgadza się z podmiotem (dziewczyny – one).
d) Odpowiedź krzyknęli (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta for-
ma czasownika krzyknąć nie zgadza się z podmiotem (dziewczyny – one).

a) Odpowiedź szukałem (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż z treści zdania
wynika, że wykonawcą czynności jest kobieta (urodziny męża).
b) Odpowiedź szukałam (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż z treści zda-
nia wynika, że wykonawcą czynności jest kobieta (urodziny męża). Okolicznik cały dzień wskazuje na czynność
duratywną (trwałą) i łączy się z czasownikami niedokonanymi.
c) Odpowiedź poszukał (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały dzień
wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi. Z treści zdania wynika też, że
wykonawcą czynności jest kobieta (urodziny męża).
d) Odpowiedź poszukała (czas przeszły, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały dzień
wskazuje na czynność duratywną (trwałą) i nie łączy się z czasownikami dokonanymi.
377
Zagadnienie nr 25. Zdania złożone podrzędnie ze spójnikami: aby,

ponieważ, bo, chociaż, choć, dlatego że, jak, kiedy, gdy, gdyby… to;
jeśli, jeżeli… to; że, żeby

a) Kiedy c) Gdyby
b) Aby d) Żeby
a) Odpowiedź kiedy jest poprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdania podrzędne czasowe.
b) Odpowiedź aby jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne celu, np. Uczę się codziennie
c) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Gdyby
d) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne celowe, np. Wziął dwa dni

a) Gdyby c) Że
b) Aby d) Gdy
a) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, ponieważ spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np.
Gdyby pogoda była ładna, poszlibyśmy na spacer.
b) Odpowiedź aby jest niepoprawna, ponieważ spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne celu, np. Uczę się co-
dziennie dwie godziny, aby dobrze zdać ten egzamin; czasem skutku, np. Był zbyt ostrożny, aby uwierzyć w jej słowa lub
zdanie dopełnieniowe, np. On chce, aby przełożyć to spotkanie.
c) Odpowiedź że jest niepoprawna, ponieważ spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe,
d) Odpowiedź gdy jest poprawna, ponieważ spójnik gdy wprowadza zdanie podrzędne czasowe.

a) że c) żeby
a) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe, np.
b) Odpowiedź jeśli jest niepoprawna, gdyż spójnik jeśli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Jeśli chcesz
zdążyć na autobus, musisz się pośpieszyć.
c) Odpowiedź żeby jest poprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdanie podrzędne celowe.
d) Odpowiedź jeżeli jest niepoprawna, gdyż spójnik jeżeli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Jeżeli
skończymy wcześniej, będziemy mogli pójść do kina.
378

a) Żeby c) Jeżeli
a) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdanie podrzędne celowe, np. Wziął dwa dni
b) Odpowiedź choć (skrócone chociaż) jest niepoprawna, gdyż spójnik choć wprowadza zdanie podrzędne przy-
szła na zakupy.
c) Odpowiedź jeżeli jest poprawna, gdyż spójnik jeżeli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe.
d) Odpowiedź ponieważ jest niepoprawna, gdyż spójnik ponieważ wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe, np.
Nie mogłem was odwiedzić, ponieważ byłem cały tydzień zajęty.

a) choć c) że
b) aby d) żeby
a) Odpowiedź choć (skrócone chociaż) jest poprawna, gdyż spójnik choć wprowadza zdanie podrzędne
przyzwalające (podkreślające nieskuteczność przeciwdziałania, kontrast czynności, stanów itd.).
c) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe, np.
On mówi, że nie może nam pomóc, a także podmiotowe, np. Denerwuje mnie, że muszę tak długo czekać lub przyczynowe,

a) Dlatego c) Gdyby
b) Jeśli d) Żeby
b) Odpowiedź jeśli jest poprawna, gdyż spójnik jeśli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe realne (wa-
runek możliwy do spełnienia) i wymaga trybu oznajmującego w obu zdaniach.
c) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe nierealne
lub mało prawdopodobne do spełnienia i wymaga trybu przypuszczającego w zdaniu głównym, np. Gdyby pogoda
była ładna, poszlibyśmy na spacer.

b) że d) gdyby
379
b) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe, np.
c) Odpowiedź dlatego że jest poprawna, gdyż spójnik dlatego że wprowadza zdanie podrzędne przyczy-
nowe.
d) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Gdyby

a) Jeśli c) Że
a) Odpowiedź jeśli jest poprawna, gdyż spójnik jeśli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe.
b) Odpowiedź chociaż jest niepoprawna, gdyż spójnik chociaż wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające (pod-
c) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że wprowadza najczęściej zdanie podrzędne dopełnieniowe, np.
On mówi, że nie może nam pomóc, a także podmiotowe, np. Denerwuje mnie, że muszę tak długo czekać lub przyczynowe,

a) jeżeli c) bo
b) aby d) chociaż
a) Odpowiedź jeżeli jest niepoprawna, gdyż spójnik jeżeli wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Jeżeli
chcesz zdążyć na autobus, musisz się pośpieszyć.
b) Odpowiedź aby jest poprawna, gdyż spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne dopełnieniowe.
c) Odpowiedź bo jest niepoprawna, gdyż spójnik bo wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe, np. Spóźniłem się,
bo zepsuł mi się samochód.
d) Odpowiedź chociaż jest niepoprawna, gdyż spójnik chociaż wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające (pod-

a) choć c) gdyby
b) aby d) bo
a) Odpowiedź choć (skrócone chociaż) jest niepoprawna, gdyż spójnik choć wprowadza zdanie podrzędne przy-
szła na zakupy.
c) Odpowiedź gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik gdyby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe, np. Gdyby
d) Odpowiedź bo jest poprawna, gdyż spójnik bo wprowadza zdanie podrzędne przyczynowe.
380

a) Odpowiedź robię (czas teraźniejszy, 1. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie wy-
raża czynności przyszłej.
b) Odpowiedź zrobię (czas przyszły prosty, 1. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
c) Odpowiedź będę zrobiony (czas przyszły, strona bierna, aspekt dokonany, 1. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika nie łączy się właściwie z wyrażeniem to zadanie. Można powiedzieć: To zadanie będzie zrobione po
powrocie z kina.
d) Odpowiedź będę robiony (czas przyszły, strona bierna, aspekt niedokonany, 1. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika nie łączy się właściwie z wyrażeniem to zadanie. Można powiedzieć: To zadanie będzie robione po
powrocie z kina.

a) Odpowiedź będą (czas przyszły prosty, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pasuje do treści zdania.
Można powiedzieć: Oni będą na ciebie bardzo obrażeni.
b) Odpowiedź będziecie czekali (czas przyszły złożony, 2. os. lm., r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się właściwie z podmiotem (oni).
c) Odpowiedź zaczekają (czas przyszły prosty, 3. os. lm., III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma łączy
się właściwie z podmiotem (oni) i wyraża czynność przyszłą.
d) Odpowiedź zaczekać (bezokolicznik, aspekt dokonany, III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem (oni).

a) Odpowiedź będą posprzątane (czas przyszły, 1. os. lm. czasownika być + imiesłów przymiotnikowy bierny) jest
niepoprawna, gdyż okolicznik cały wieczór wskazuje na duratywność (trwanie czynności) i nie łączy się z formą do-
konaną czasownika. Nie ma też zgodności z podmiotem (mój pokój). Można powiedzieć: Jutro będzie posprzątany
mój pokój.
b) Odpowiedź będę sprzątał (czas przyszły złożony, 1. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właści-
wie z okolicznikiem cały wieczór, który wskazuje na duratywność (trwanie czynności) i wymaga formy niedoko-
nanej czasownika.
c) Odpowiedź posprzątam (czas przyszły prosty, 1. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały wie-
d) Odpowiedź posprząta (czas przyszły prosty, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż okolicznik cały wie-
381

a) Odpowiedź przyjmować (bezokolicznik, aspekt niedokonany, I koniugacja) jest poprawna, gdyż czas
przyszły złożony składa się z czasu przyszłego czasownika być i bezokolicznika czasownika niedokonanego lub
odpowiedniej formy czasu przeszłego (np. będzie przyjmował).
b) Odpowiedź przyjąć (bezokolicznik, aspekt dokonany, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie tworzy czasu przyszłego złożonego.
c) Odpowiedź przyjmuje (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
tworzy czasu przyszłego złożonego.
d) Odpowiedź przyjął (czas przeszły, 3. os. lp. r. m., forma dokonana) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie tworzy czasu przyszłego złożonego. Można powiedzieć: Lekarz będzie przyjmował od ósmej.
5. __________ go, aby ci pomógł.

a) Odpowiedź będzie poproszony (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika nie łączy się właściwie z dopełnieniem go.
b) Odpowiedź poproszony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z dopełnieniem go. Można powiedzieć: Poproszono go, aby ci pomógł.
c) Odpowiedź będę proszony (czas przyszły, strona bierna, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem go.
d) Odpowiedź będę prosił (czas przyszły złożony, 1. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika
łączy się właściwie z dopełnieniem go.

a) Odpowiedź będziemy (czas przyszły prosty, 1. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się z wyrazem
wolny. Można powiedzieć: Jutro cały wieczór będziemy wolni/wolne lub Jutro cały wieczór będzie wolny.
b) Odpowiedź będziemy mieć (czas przyszły złożony, 1. os. lm.) jest poprawna, gdyż wyraża czynność przy-
szłą i łączy się właściwie z dopełnieniem (cały wieczór wolny).
c) Odpowiedź mając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż orzeczenie zdania pojedyncze-
go musi mieć formę osobową. Można powiedzieć: Mając cały wieczór wolny, poszliśmy do kina.
d) Odpowiedź byliśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż odnosi się do przeszłości.

a) Odpowiedź spóźni (czas przyszły prosty, 3. os. lp., II koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się
z podmiotem (mój mąż) i z zaimkiem zwrotnym się.
b) Odpowiedź będzie spóźniony (czas przyszły, 3. os. lp. + przymiotnik r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
382
c) Odpowiedź spóźniać (bezokolicznik, aspekt niedokonany, zawsze w formie zwrotnej) jest niepoprawna, gdyż
wymagana jest forma osobowa czasownika.
d) Odpowiedź spóźnić (bezokolicznik, aspekt dokonany, zawsze w formie zwrotnej) jest niepoprawna, gdyż wyma-
gana jest forma osobowa czasownika.

a) Odpowiedź wróciliście (czas przeszły, aspekt dokonany, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta
forma czasownika wracać nie wyraża czynności przyszłej.
b) Odpowiedź wrócicie (czas przyszły prosty, 2. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wracać
c) Odpowiedź wracaliście (czas przeszły, aspekt niedokonany, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma czasownika wracać nie wyraża czynności przyszłej.
d) Odpowiedź wróćmy (tryb rozkazujący, 1. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż tryb rozkazujący nie ma formy pytającej.
Można powiedzieć: Wróćmy jutro do domu!

a) Odpowiedź mieliśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
b) Odpowiedź miałyście (czas przeszły, 1. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
c) Odpowiedź mamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć
nie łączy się z będziemy.
d) Odpowiedź mieć (bezokolicznik) jest poprawna, gdyż bezokolicznik łączy się z będziemy, tworząc czas
przyszły złożony. Można też powiedzieć: Jutro będziemy mieli/miały gości.

a) Odpowiedź odwiedzić (bezokolicznik, aspekt dokonany) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z będziemy.
b) Odpowiedź odwiedzał (czas przeszły, aspekt niedokonany, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się z będziemy.
c) Odpowiedź odwiedzać (bezokolicznik, aspekt niedokonany) jest poprawna, gdyż bezokolicznik odwie-
dzać łączy się z będziemy, tworząc czas przyszły złożony. Można też powiedzieć: W przyszłym roku będziemy
odwiedzali/odwiedzały wszystkich znajomych w Polsce.
d) Odpowiedź odwiedzamy (czas teraźniejszy, 1. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z będziemy.
383

a) Odpowiedź której (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do rzeczownika reżyser.
b) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie wyraża posia-
dania.
c) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do rzeczownika reżyser i nie
wyraża posiadania.
d) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n., B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż ten zaimek wyraża po-
siadanie i odnosi się do rzeczownika reżyser.

b) która d) który
a) Odpowiedź którą (zaimek, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik czytać łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? czyta co?).
b) Odpowiedź która (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (pożyczyłem – ja).
c) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek w tej formie nie od-
nosi się do rzeczownika książka.
d) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek w tej formie nie odnosi
się do rzeczownika książka.

a) które c) który
a) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ten zaimek może
pełnić w zdaniu funkcję podmiotu i łączy się właściwie z rzeczownikiem piwo.
b) Odpowiedź która (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do rzeczownika piwo.
c) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi się do
rzeczownika piwo.
d) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie pełni w zdaniu
funkcji podmiotu.
4. To jest ten profesor, _______________ wszyscy tak lubią.

(wszyscy).
384
b) Odpowiedź którzy (zaimek, M. lp. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wszyscy).
c) Odpowiedź którego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż czasownik lubić
d) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku.
a) Odpowiedź która (zaimek, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ona).
b) Odpowiedź którą (zaimek, B./N. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik chwalić się łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku (kto? chwali się komu? czym? kim?).
c) Odpowiedź któremu (zaimek, C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż nie odnosi się do rzeczownika sukienka.
d) Odpowiedź którego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż nie odnosi się do
rzeczownika sukienka.

a) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie łączy się z orze-
czeniem (są) i zdanie ma już podmiot (wykłady).
b) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie wyraża
posiadania.
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie wyraża
posiadania.
siadanie.

a) Odpowiedź które (zaimek, M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już
podmiot (ty), a pisać łączy się z dopełnieniem w bierniku dla wyrażenia, co piszemy, np. To wypracowanie, które piszesz,
jest bardzo długie.
b) Odpowiedź którym (zaimek, N./Ms. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest popraw-
na, gdyż czasownik pisać łączy się z dopełnieniem w narzędniku dla wyrażenia narzędzia wykonania czynności
(pisać ołówkiem, długopisem, kredą).
c) Odpowiedź którego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż czasownik pisać nie
łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu w zdaniu twierdzącym. Negacja powoduje zamianę biernika na dopełniacz,
np. On nie pisze tego wypracowania.
d) Odpowiedź który (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie odnosi
się do wyrazu pióro.
385

a) Odpowiedź która (zaimek, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już pomiot (on), brak też zgodności
z orzeczeniem (oświadczył).
b) Odpowiedź którą (zaimek, B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik oświadczyć się nie łączy się z dopełnie-
niem w bierniku/narzędniku.
c) Odpowiedź której (zaimek, D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik oświadczyć się łączy się z do-
pełnieniem w celowniku (kto? oświadcza się komu?/ o co?).
d) Odpowiedź który (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż nie odnosi się do wyrazu
dziewczyna.

(my), brak też zgodności z orzeczeniem (pomagaliśmy).
b) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik pomagać łączy się z dopełnieniem
w celowniku (kto? pomaga komu?).
c) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż czasownik pomagać nie łączy
się z dopełnieniem w dopełniaczu/bierniku.
d) Odpowiedź którym (N./Ms. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż cza-
sownik pomagać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku, a miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony
przyimkiem. W użyciu w celowniku nie łączy się właściwie z wyrazem student w liczbie.

a) Odpowiedź które (zaimek, M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik
odwiedzić łączy się z dopełnieniem w bierniku (kto? odwiedzi kogo/ co?).
b) Odpowiedź których (D. lm., B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik odwiedzić nie łączy się
z dopełnieniem w dopełniaczu w zdaniu twierdzącym. Negacja powoduje zamianę biernika na dopełniacz, np. Nie
odwiedziliśmy tego miasta.
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik odwiedzić
czasownik odwiedzić nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
386
Zagadnienie nr 28. Odmiana liczebników głównych przez przypadki;

odmiana przymiotnikowa liczebników porządkowych

a) dwa c) dwóch
b) dwiema d) dwie
a) Odpowiedź dwa (M./B. r. męski nieosobowy i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z przyimkiem
z i wyrażeniem miłymi Hiszpankami (N. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź dwiema (N. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z wyrażeniem miłymi Hiszpankami
(N. lm. niemęskoosobowy). Przyimek z w wyrażeniach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą
coś wspólnie z kimś wymaga narzędnika. Forma dwiema jest używana w odmianie warszawskiej; w odmianie
krakowskiej narzędnik r. ż. ma częściej formę dwoma, np. z dwoma studentkami.
c) Odpowiedź dwóch (D./Ms. wszystkie rodzaje; M./B. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się z wyrażeniem miłymi Hiszpankami (N. lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź dwie (M./B. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem miłymi Hiszpankami
(N. lm. r. niemęskoosobowy).

a) Odpowiedź cztery (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem języ-
kami obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź czterech (M./B. r. męskoosobowy; D./Ms. wszystkie rodzaje) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się z wyrażeniem językami obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź czterema (N. wszystkie rodzaje) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z wyrażeniem językami
obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy). Czasownik władać wymaga dopełnienia w narzędniku (kto? włada kim?
czym?).
d) Odpowiedź czterej (M. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem językami
obcymi (N. lm. r. niemęskoosobowy).

a) Odpowiedź pięciu (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki w r. męskoosobowym) jest po-

wymaga on miejscownika, np. po obiedzie, po egzaminie) i z rzeczownikiem latach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź pięcioma (N. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z przyimkiem po i rzeczownikiem latach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź piątym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem latach (Ms.
lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź pięć (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem la-
tach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek po łączy się z biernikiem w wyrażeniach wskazujących liczbę, wartość,
cenę, np. Wszyscy dostali po pięć tysięcy nagrody; batoniki po pięć groszy.
387

a) Odpowiedź sto dwadzieścia dwa (M./B. r. męski nieosobowy i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z rzeczownikiem studentów (D. lm. r. męskoosobowy).
b) Odpowiedź sto dwadzieścia dwie (M./B. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się w rzeczownikiem stu-
dentów (D. lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź stu dwudziestu dwóch (D./Ms. wszystkie rodzaje; M. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż
łączy się w rzeczownikiem studentów (D. lm. r. męskoosobowy).
d) Odpowiedź stu dwudziestu dwom (C. wszystkie rodzaje) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z rzeczownikiem
studentów (D. lm. r. męskoosobowy).

a) Odpowiedź pięcioma (N. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z przyimkiem po i rzeczownikiem miesiącach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź pięciu (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki w r. męskoosobowym) jest po-
wymaga on miejscownika, np. po obiedzie, po egzaminie) i z rzeczownikiem miesiącach (Ms. lm. r. niemęskooso-
bowy).
c) Odpowiedź pięć (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem mie-
siącach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek po łączy się z biernikiem tylko w wyrażeniach wskazujących liczbę,
wartość, cenę, np. Wszyscy dostali po pięć tysięcy nagrody; batoniki po pięć groszy.
d) Odpowiedź piątym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z rzeczownikiem miesiącach (Ms. lm.

a) drugi c) dwa
a) Odpowiedź drugi (M. lp. r. niemęskożywotny i męskożywotny; B. r. niemęskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie łączy się z rzeczownikiem semestru (D. lp. r. m.).
b) Odpowiedź dwóch (M./B. r. męskoosobowy; D./Ms. wszystkie rodzaje) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się z rzeczownikiem semestru (D. lp. r. m.). Można powiedzieć: Nie zaliczyłem dwóch semestrów, bo mam jeden zaległy
egzamin.
c) Odpowiedź dwa (M./B. r. niemęskoosobowy i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczowni-
kiem semestru (D. lp. r. m.).
d) Odpowiedź drugiego (D. lp. r. m./r. n.; B. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z rze-
czownikiem semestru (D. lp. r. m.). Negacja biernika powoduje jego zamianę na dopełniacz, por. Zaliczyłem drugi
semestr. Nie zaliczyłem drugiego semestru.

388
a) Odpowiedź sześć (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem
semestrze (Ms. lp. r. m.).
b) Odpowiedź sześciu (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki w r. męskoosobowym) jest niepo-
prawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem semestrze (Ms. lp. r. m.).
c) Odpowiedź szóstym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z rzeczownikiem seme-
strze (Ms. lp. r. m.). Przyimek na w nazwach imprez, zebrań itp., które określają jednocześnie miejsce i czas,
wymaga miejscownika, np. na koncercie, na balach publicznych, na zebraniu.
d) Odpowiedź szóstego (D. lp. r. m./r. n.; B. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczow-
nikiem semestrze (Ms. lp. r. m.).

a) Odpowiedź pierwsi (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z przyimkiem po
i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź pierwszymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się z przyimkiem po i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź pierwsze (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z przyimkiem po i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek po łączy się z biernikiem tylko
w wyrażeniach wskazujących liczbę, wartość, cenę, np. Wszyscy dostali po pięć tysięcy nagrody; batoniki po pięć groszy.
d) Odpowiedź pierwszych (D./Ms. lm. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest
poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z przyimkiem po (w wyrażeniach określających czas jakiejś czyn-
ności wymaga on miejscownika, np. po obiedzie, po egzaminie) i z rzeczownikiem egzaminach (Ms. lm. r. niemę-
skoosobowy).

a) Odpowiedź sto pięćdziesiąt cztery (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rze-
czownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek przed łączy się z biernikiem tylko w wyrażeniach określających
ruch do przodu, na front tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. wyjść przed dom, wystąpić przed szereg.
b) Odpowiedź stu pięćdziesięciu czterech (M./B. r. męskoosobowy; D./Ms. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek przed łączy się
z biernikiem tylko w wyrażeniach określających ruch do przodu, na front tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np.
wyjść przed dom, wystąpić przed szereg.
c) Odpowiedź stu pięćdziesięciu czterema (N. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta
forma łączy się z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy) i z przyimkiem przed, który z narzędnikiem
tworzy wyrażenia określające czas poprzedzający to, co nazywa przyłączany rzeczownik lub liczebnik; wcze-
śniej niż coś, np. przed obiadem, przed ósmą, przed tygodniem. Można też powiedzieć przed stu pięćdziesięcioma
czterema laty. Forma laty ma także wariant latami.
d) Odpowiedź stu pięćdziesięciu czterem (C. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się z rzeczownikiem laty (N. lm. r. niemęskoosobowy).

389
a) Odpowiedź czterystu (wszystkie przypadki w obu rodzajach z wyjątkiem M. r. niemęskoosobowego) jest

poprawna, gdyż ta forma łączy się z wyrażeniem polskich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy) i z przyimkiem
ponad, który wymaga biernika w wyrażeniach określających pewną liczbę, ilość, pewien czas jako większe niż
to, co wskazuje przyłączany rzeczownik lub liczebnik, np. ponad trzy kilogramy, ponad godzinę, ponad dziesięciu
ludzi do pomocy.
b) Odpowiedź trzystoma (N. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z wyrażeniem polskich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy). Przyimek ponad z narzędnikiem tworzy tylko wyrażenia
określające miejsce wzdłuż lub w pobliżu czegoś, np. iść ponad parowem, ponad rzeką.
c) Odpowiedź pięćset (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem pol-
skich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy).
d) Odpowiedź tysiącem (N. lp., odmiana rzeczownikowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyraże-
niem polskich kibiców (D./B. lm. r. męskoosobowy).
390
Zagadnienie nr 29. Czasowniki ruchu w opozycji znaczeniowej iść –

jechać, chodzić – jeździć

a) Odpowiedź pojechać jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
b) Odpowiedź jeździć jest poprawna, gdyż czasownik jeździć znaczy: umieć posługiwać się jakimś środkiem
lokomocji.
c) Odpowiedź iść jest niepoprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się, stawiając
kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. Mam dzisiaj wolny wieczór, więc idę do kina.
jąc kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas.

a) Odpowiedź wchodzę jest niepoprawna, gdyż czasownik wchodzić znaczy: idąc, posuwając się, dostawać się do
wnętrza, na teren czegoś, np. wchodzić do domu, do pociągu, do lasu, na most, na ścieżkę.
c) Odpowiedź jadę jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
d) Odpowiedź chodzę jest poprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, sta-

a) Odpowiedź poszedł jest poprawna, gdyż czasownik pójść znaczy: idąc, skierować się w którąś stronę, udać
się dokądś.
b) Odpowiedź pojechał jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
c) Odpowiedź jeździł jest niepoprawna, gdyż czasownik jeździć wyraża czynność zwyczajową, powtarzającą się,
potencjalną i znaczy: przebywać odległość jakimkolwiek środkiem lokomocji; prowadzić pojazd; podróżować, wędrować;
udawać się dokądś, w jakimś celu, np. jeździć konno, na rowerze, samochodem; jeździć po świecie; umieć posługiwać się
jakimś środkiem lokomocji, np. On doskonale jeździł na rowerze.
d) Odpowiedź wyjechał jest niepoprawna, gdyż czasownik wyjechać wyraża czynność aktualnie trwającą w okre-
ślonym czasie i znaczy: opuścić miejsce przebywania jakimś środkiem lokomocji; udać się dokądś, np. wyjechać za granicę,
na wczasy, nad morze.
391

a) Odpowiedź pójdziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik pójść znaczy: idąc, skierować się w którąś stronę, udać
się dokądś.
b) Odpowiedź idziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się,
stawiając kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. Mam dzisiaj wolny wieczór, więc idę
do kina.
c) Odpowiedź pojedziemy jest poprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem
d) Odpowiedź chodzimy jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, sta-
wiając kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas.

a) Odpowiedź jechać jest poprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za po-
mocą środków lokomocji lub odpowiedniego sprzętu sportowego; odbywać podróż, udawać się w jakimś kierunku
(czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. jechać pociągiem, tramwajem, samochodem, windą; je-
chać na łyżwach; jechać na urlop, na wycieczkę.
b) Odpowiedź iść jest niepoprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się, sta-
wiając kroki; stąpać, kroczyć; (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie), np. Mam dzisiaj wolny wieczór, więc idę
do kina.
c) Odpowiedź lecieć jest niepoprawna, gdyż czasownik lecieć znaczy: przebywać jakąś przestrzeń w powietrzu, uno-
sząc się na skrzydłach, w samolocie, balonie itp.; spadać z góry na dół, staczać się; opadać; pot. szybko biec, gonić, pędzić;
(czynność aktualnie trwająca w określonym czasie).
jąc kroki; stąpać; (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas.

a) Odpowiedź idź jest poprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się,
b) Odpowiedź jedź jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
środków lokomocji lub odpowiedniego sprzętu sportowego; odbywać podróż, udawać się w jakimś kierunku, np. jechać po-
ciągiem, tramwajem, samochodem, windą; jechać na łyżwach; jechać na urlop, na wycieczkę.
c) Odpowiedź jeździsz jest niepoprawna, gdyż czasownik jeździć znaczy: przebywać odległość jakimkolwiek środ-
kiem lokomocji; prowadzić pojazd; podróżować, wędrować; udawać się dokądś, w jakimś celu, np. jeździć konno, na rowerze,
samochodem; jeździć po świecie; umieć posługiwać się jakimś środkiem lokomocji, np. On doskonale jeździł na rowerze.
Jeździć wyraża zawsze czynność zwyczajową, powtarzającą się, potencjalną. W zdaniu wymagana jest forma trybu roz-
kazującego (2. os. lp.), a jeździsz to forma czasu teraźniejszego trybu orzekającego (2. os. lp.).
d) Odpowiedź chodzisz jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, stawia-
jąc kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się potencjalna), np. Często chodzę do kina, kiedy mam czas. W zda-
niu wymagana jest forma trybu rozkazującego (2. os. lp.), a chodzisz to forma trybu orzekającego (2. os. lp.).
392

a) Odpowiedź pójdziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik pójść znaczy: pieszo udać się dokądś; skierować się w któ-
rąś stronę.
b) Odpowiedź pojedziemy jest poprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem
c) Odpowiedź polecimy jest niepoprawna, gdyż czasownik polecieć znaczy: rozpocząć lot, wznosząc się za pomocą
d) Odpowiedź podejdziemy jest niepoprawna, gdyż czasownik podejść znaczy: posuwać się w jakimś kierunku, zbli-
żać się do kogoś, do czegoś; posuwać się pod górę; wspinać się, piąć się, np. podejść pod sam szczyt.

a) jedzie c) poleci
a) Odpowiedź jedzie jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
b) Odpowiedź pojedzie jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
c) Odpowiedź poleci jest niepoprawna, gdyż czasownik polecieć znaczy: rozpocząć lot, wznosząc się za pomocą
d) Odpowiedź chodzi jest poprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, sta-

a) Jadę c) Chodzę
b) Pojadę d) Idę
a) Odpowiedź jadę jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
c) Odpowiedź chodzę jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, stawiając
kroki; stąpać (czynność zwyczajowa, powtarzająca się potencjalna).
d) Odpowiedź idę jest poprawna, gdyż czasownik iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się,
a) jechać c) iść
393
a) Odpowiedź jechać jest niepoprawna, gdyż czasownik jechać znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą
b) Odpowiedź pojechać jest niepoprawna, gdyż czasownik pojechać znaczy: udać się gdzieś jakimś środkiem lokomo-
c) Odpowiedź iść jest poprawna, gdyż iść znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać się, stawiając
kroki; stąpać, kroczyć (czynność aktualnie trwająca w określonym czasie).
d) Odpowiedź chodzić jest niepoprawna, gdyż czasownik chodzić znaczy: przenosić się z miejsca na miejsce, posuwać
się, stawiając kroki; stąpać, kroczyć (czynność zwyczajowa, powtarzająca się, potencjalna).

a) Odpowiedź mogłeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika odnosi się do prze-
szłości.
b) Odpowiedź możliwie (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż zdanie wymaga uzupełnienia czasownikiem w formie
osobowej. Możliwie znaczy: w miarę możności, jak się tylko da; pot. dość dobrze, nie najgorzej, znośnie, jako tako.
c) Odpowiedź mógłbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża uprzejmą
prośbę.
d) Odpowiedź mógłbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z dopełnieniem
mi. Można powiedzieć: Czy mógłbym ci pomóc?

a) Odpowiedź zjedlibyście (tryb przypuszczający, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma
wyraża uprzejmą propozycję.
b) Odpowiedź zjada (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż czasownik w 3. os. wymaga
podania podmiotu, jeżeli nie wynika on z kontekstu.
c) Odpowiedź zjadłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przysłówkowy zastę-
puje orzeczenie tylko w zdaniach złożonych, np. Zjadłszy obiad, poszedł na spacer.
d) Odpowiedź zjadając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przysłówkowy za-
stępuje orzeczenie tylko w zdaniach złożonych, np. Mówił bardzo niewyraźnie, zjadając sylaby.

a) Odpowiedź chcielibyście (tryb przypuszczający, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
b) Odpowiedź chcemy (czas teraźniejszy, 1. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
c) Odpowiedź chciałby (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy
się właściwie z podmiotem (pan) i wyraża uprzejmą propozycję.
d) Odpowiedź chciała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się z pod-
miotem (pan).

395
a) Odpowiedź niech oni zaczną (tryb rozkazujący, 3. os. lm., r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
czasownika nie łączy się z podmiotem pierwszego zdania (ty). Można powiedzieć: Zacznij wreszcie sprzątać swój pokój!
b) Odpowiedź zacząłbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż łączy się z podmiotem
pierwszego zdania (ty) i wyraża złagodzony rozkaz.
c) Odpowiedź zaczyna (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z podmiotem pierwszego zdania (ty) i nie wyraża rozkazu.
d) Odpowiedź zaczęliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika nie łączy się z podmiotem pierwszego zdania (ty).
a) Odpowiedź zrobiłyśmy (czas przeszły, 1. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka nie łączy się z podmiotem (one).
b) Odpowiedź zrobili (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z podmiotem (one).
c) Odpowiedź zrobiłyby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma
czasownika łączy się z podmiotem (one). Zdanie wyraża przypuszczenie/hipotezę.
d) Odpowiedź zrobiliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika nie łączy się z podmiotem (one).

a) Odpowiedź kupiłyby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma cza-
sownika nie łączy się z podmiotem (oni).
b) Odpowiedź kupiliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma
czasownika łączy się z podmiotem (oni). Zdanie wyraża przypuszczenie/hipotezę.
c) Odpowiedź kupiony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funkcji
orzeczenia w zdaniu.
d) Odpowiedź kupowany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić funk-
cji orzeczenia w zdaniu.

b) miał d) miały
a) Odpowiedź mieliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma cza-
sownika mieć łączy się właściwie z podmiotem (państwo). Zdanie wyraża uprzejmą propozycję.
b) Odpowiedź miał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć nie łączy się
z podmiotem (państwo).
c) Odpowiedź miałby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć nie
łączy się z podmiotem (państwo).
d) Odpowiedź miały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
mieć nie łączy się z podmiotem (państwo).
396

a) Odpowiedź przygotowałeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża prośby.
b) Odpowiedź przygotowujący (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie może pełnić
funkcji orzeczenia w zdaniu.
c) Odpowiedź przygotować (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża prośby.
d) Odpowiedź przygotowałbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wyraża uprzejmą
prośbę.

a) Odpowiedź napiłaś (czas przeszły, 2. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź pijałbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pijać nie jest czasow-
nikiem zwrotnym. Pijać znaczy: mieć zwyczaj picia jakiegoś napoju w pewnych odstępach czasu, pić coś wielokrotnie, stale,
np. wodę, herbatę lub napoje alkoholowe.
c) Odpowiedź pije (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż pije się znaczy: ludzie piją,
np. W Polsce pije się mało wina.
d) Odpowiedź napiłabyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z zaim-
kiem zwrotnym się i wyraża uprzejmą propozycję.

a) Odpowiedź chcieli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż z odpowiedzi wynika, że
pytanie kierowane jest do jednej osoby płci żeńskiej.
b) Odpowiedź chcą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z odpowiedzi wynika, że py-
tanie kierowane jest do jednej osoby płci żeńskiej.
c) Odpowiedź chciałabyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż pytanie kierowane jest do
jednej osoby płci żeńskiej i stanowi uprzejmą propozycję.
d) Odpowiedź chciałeś (czas przeszły, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż z odpowiedzi wynika, że pytanie kiero-
wane jest do osoby płci żeńskiej.
397

a) czwarty lipiec dwa tysiące siódmego roku.
b) czwartego lipca dwutysięczny siódmy rok.
c) czwarty lipca dwa tysiące siódmego roku.
d) czwarty lipiec dwutysięczny siódmy rok.
a) Odpowiedź czwarty lipiec dwa tysiące siódmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
wskazuje na dopełniacz (czwarty dzień lipca).
b) Odpowiedź czwartego lipca dwutysięczny siódmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i setki
nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer. Rzeczownik rok nie występuje w mianowniku.
c) Odpowiedź czwarty lipca dwa tysiące siódmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
d) Odpowiedź czwarty lipiec dwutysięczny siódmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
który wskazuje na dopełniacz (czwarty dzień lipca). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie
2. Jutro jest __________

a) siódmy maj dwa tysiące ósmy rok.
b) siódmy maj dwutysięcznego ósmego roku.
c) siódmy maja dwutysięcznego ósmego roku.
d) siódmy maja dwa tysiące ósmego roku.
a) Odpowiedź siódmy maj dwa tysiące ósmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
wskazuje na dopełniacz (siódmy dzień maja).
b) Odpowiedź siódmy maj dwutysięcznego ósmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa mie-
który wskazuje na dopełniacz (siódmy dzień maja). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie
c) Odpowiedź siódmy maja dwutysięcznego ósmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i set-
ki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
d) Odpowiedź siódmy maja dwa tysiące ósmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
398

a) siódmy lipca dwa tysiące siódmego roku
b) siódmego lipca dwutysięcznego siódmego roku
c) siódmy lipiec dwa tysiące siódmego roku
d) siódmego lipca dwutysięczny siódmy rok
a) Odpowiedź siódmy lipca dwa tysiące siódmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
b) Odpowiedź siódmego lipca dwutysięcznego siódmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące
c) Odpowiedź siódmy lipiec dwa tysiące siódmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
wskazuje na dopełniacz (siódmy dzień lipca).
d) Odpowiedź siódmego lipca dwutysięczny siódmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i setki
4. Wczoraj był __________

a) drugi luty tysiąc dziewięćsetny rok.
b) drugi luty tysięczny dziewięćsetny rok.
c) drugi lutego tysiąc dziewięćsetnego roku.
d) drugi lutego tysięcznego dziewięćsetnego roku.
a) Odpowiedź drugi luty tysiąc dziewięćsetny rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
wskazuje na dopełniacz (drugi dzień lutego).
b) Odpowiedź drugi luty tysięczny dziewięćsetny rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
który wskazuje na dopełniacz (drugi dzień lutego). Jeżeli w roku nie ma dziesiątek i jednostek (00), wówczas postać po-
rządkową mają tylko setki.
c) Odpowiedź drugi lutego tysiąc dziewięćsetnego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
d) Odpowiedź drugi lutego tysięcznego dziewięćsetnego roku jest niepoprawna, gdyż jeżeli w roku nie ma dziesiątek
i jednostek (00), wówczas postać porządkową mają tylko setki.
a) Pierwszy stycznia dwutysięcznego roku
b) Pierwszy stycznia dwa tysiące rok
c) Pierwszy styczeń dwutysięczny rok
d) Pierwszy styczeń dwa tysiące rok
399
a) Odpowiedź pierwszy stycznia dwutysięcznego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
b) Odpowiedź pierwszy stycznia dwa tysiące rok jest niepoprawna, gdyż jeżeli w roku nie ma setek, dziesiątek i jed-
nostek (000), wówczas tysiące mają postać porządkową. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.
c) Odpowiedź pierwszy styczeń dwutysięczny rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
wskazuje na dopełniacz (pierwszy dzień stycznia).
d) Odpowiedź pierwszy styczeń dwa tysiące rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca i roku
wskazuje na dopełniacz (pierwszy dzień stycznia). Jeżeli w roku nie ma setek, dziesiątek i jednostek (000), wówczas ty-
siące mają postać porządkową.

a) piątego grudnia dwutysięcznego ósmego roku.
b) piąty grudzień dwutysięczny ósmy rok.
c) piąty grudnia dwa tysiące ósmego roku.
d) piąty grudzień dwa tysiące ósmy rok.
a) Odpowiedź piątego grudnia dwutysięcznego ósmego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące
b) Odpowiedź piąty grudzień dwutysięczny ósmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca
c) Odpowiedź piąty grudnia dwa tysiące ósmego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik
d) Odpowiedź piąty grudzień dwa tysiące ósmy rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa miesiąca

a) ósmy maj tysiąc dziewięćset drugiego roku.
b) ósmego maja tysiąc dziewięćset drugiego roku.
c) ósmy maja tysiąc dziewięćset drugiego roku.
d) ósmy maj tysiąc dziewięćsetny drugi rok.
a) Odpowiedź ósmy maj tysiąc dziewięćset drugiego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na
pytanie: Którego było wczoraj? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). Przy podawaniu dat nazwa
dzień, który wskazuje na dopełniacz (ósmego dnia maja).
400
b) Odpowiedź ósmego maja tysiąc dziewięćset drugiego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat li-
czebnik oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie?
c) Odpowiedź ósmy maja tysiąc dziewięćset drugiego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na
pytanie: Którego było wczoraj? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu).
d) Odpowiedź ósmy maj tysiąc dziewięćsetny drugi rok jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na pyta-
nie: Którego było wczoraj? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). Przy podawaniu dat nazwa mie-
który wskazuje na dopełniacz (ósmego dnia maja). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie
cyfrowym nie ma zer. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.

– __________
a) Dwudziesty drugi maj dwutysięczny drugi rok.
b) Dwudziesty drugi maj dwa tysiące drugiego roku.
c) Dwudziesty drugi maja dwutysięczny drugi rok.
d) Dwudziesty drugi maja dwa tysiące drugiego roku.
a) Odpowiedź dwudziesty drugi maj dwutysięczny drugi rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa mie-
siąca i roku nie występuje w mianowniku. Między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze domyślamy się rzeczownika
dzień, który wskazuje na dopełniacz (dwudziesty drugi dzień maja). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządkowej,
o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
b) Odpowiedź dwudziesty drugi maj dwa tysiące drugiego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu dat nazwa
dzień, który wskazuje na dopełniacz (dwudziesty drugi dzień maja).
c) Odpowiedź dwudziesty drugi maja dwutysięczny drugi rok jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące
i setki nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer. Nazwa roku nie występuje w mianowniku.
d) Odpowiedź dwudziesty drugi maja dwa tysiące drugiego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat
liczebnik oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie?
– __________
a) Szósty grudzień dwutysięcznego szóstego roku.
b) Szóstego grudnia dwa tysiące szóstego roku.
c) Szósty grudnia dwa tysiące szóstego roku.
d) Szóstego grudnia dwutysięcznego szóstego roku.
a) Odpowiedź szósty grudzień dwutysięcznego szóstego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie ma być odpowiedzią na
pytanie: Kiedy to było? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). Przy podawaniu roku tysiące i setki
nie mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
401
b) Odpowiedź szóstego grudnia dwa tysiące szóstego roku jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczeb-
nik oznaczający nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie? był?)
lub w dopełniaczu (w odpowiedzi na pytanie: kiedy? którego? to jest/było/będzie); nazwa miesiąca występuje
c) Odpowiedź szósty grudnia dwa tysiące szóstego roku jest niepoprawna, gdyż zdanie ma być odpowiedzią na py-
tanie: Kiedy to było? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu).
d) Odpowiedź szóstego grudnia dwutysięcznego szóstego roku jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące

a) Ósmego maja tysiąc dziewięćset
b) Ósmy maj tysiąc dziewięćset
c) Ósmego maja tysiąc dziewięćsetnego
d) Ósmy maja tysiąc dziewięćsetnego
a) Odpowiedź ósmego maja tysiąc dziewięćset jest poprawna, gdyż przy podawaniu dat liczebnik oznacza-
jący nazwę dnia występuje w mianowniku (w odpowiedzi na pytanie: który dziś jest? będzie? był?) lub w dopeł-
niaczu (w odpowiedzi na pytanie: kiedy? którego? to jest/było/będzie); nazwa miesiąca i roku występuje zawsze
b) Odpowiedź ósmy maj tysiąc dziewięćset jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na pytanie: którego?
(liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu).
c) Odpowiedź ósmego maja tysiąc dziewięćsetnego jest niepoprawna, gdyż przy podawaniu roku tysiące i setki nie
mają postaci porządkowej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
d) Odpowiedź ósmy maja tysiąc dziewięćsetnego jest niepoprawna, gdyż zdanie stanowi odpowiedź na pytanie:
którego? (liczebnik oznaczający nazwę dnia musi być w dopełniaczu). W roku tysiące i setki nie mają postaci porządko-
wej, o ile w zapisie cyfrowym nie ma zer.
402
Zagadnienie nr 32. Stosowanie przypadków zależnych w liczbie

pojedynczej i mnogiej

a) Odpowiedź egzaminów końcowych (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy
b) Odpowiedź egzaminami końcowymi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy
c) Odpowiedź egzaminy końcowe (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się
d) Odpowiedź egzaminach końcowych (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy
2. Ile __________ ma wasz dom?

a) Odpowiedź takie duże okna (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu nie
łączy się z mianownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź takich dużych okien (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu
c) Odpowiedź takimi dużymi oknami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu nie
d) Odpowiedź takich dużych oknach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek pytający ile/ilu
nie łączy się z miejscownikiem.

a) Odpowiedź nowi studenci (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przybywać w znaczeniu:
dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać nie łączy się w formie nieosobowej z mianow-
nikiem. W formie osobowej takie połączenie jest możliwe (ktoś? coś? przybywa komu?), np. Naszej grupie przybywają
nowi studenci.
b) Odpowiedź nowych studentów (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przybywać
w znaczeniu: dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać łączy się w formie nie-
osobowej z dopełniaczem (gdzie? komu? przybywa kogo? czego?). W formie osobowej łączy się z mianowni-
kiem (ktoś? coś? przybywa komu?), np. Naszej grupie przybywają nowi studenci.
c) Odpowiedź nowymi studentami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przybywać w znacze-
niu: dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
d) Odpowiedź nowych studentach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przybywać w zna-
czeniu: dołączając do jakiegoś zbioru, powiększać go o nowe elementy; pomnażać nie łączy się z dopełnieniem w miej-
scowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem, np. w naszej grupie.
403

a) Odpowiedź Tomek (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających stany, dla
wyrażenia nosiciela stanu nie używa się mianownika.
b) Odpowiedź dziecka (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających stany, dla
wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza.
c) Odpowiedź wszystkim (C. lm.; N./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż w zdaniach bez podmiotu, oznaczających
stany, celownik wyraża nosiciela stanu.
d) Odpowiedź żadnemu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż zaimek żaden oznaczający zupełne wyłączenie
(brak) kogoś lub czegoś wymaga przeczenia. Można powiedzieć: Żadnemu studentowi nie jest smutno bez ciebie.

a) Odpowiedź tym studentom (C. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik udać się w znacze-
niu: odbyć się pomyślnie, dobrze pójść; powieść się łączy się z celownikiem (coś udaje się komuś).
b) Odpowiedź tymi studentkami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik udać się w zna-
czeniu: odbyć się pomyślnie, dobrze pójść; powieść się łączy się z narzędnikiem tylko dla wyrażenia sposobu wykonania
czynności, np. Udało się nam to zrobić podstępem.
c) Odpowiedź tej studentki (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik udać się w znaczeniu: odbyć się pomyślnie,
dobrze pójść; powieść się nie łączy się z dopełniaczem.
d) Odpowiedź tego studenta (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż udać się w znaczeniu: odbyć się pomyślnie, dobrze
pójść; powieść się nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.

a) Odpowiedź ich (D./B. lm. r. męskoosobowy; D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bez-
podmiotowych, oznaczających stany, dla wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza/biernika.
b) Odpowiedź mi (C. lp.) jest poprawna, gdyż w zdaniach bez podmiotu, oznaczających stany, celownik wy-
raża nosiciela stanu.
c) Odpowiedź mojej siostry (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających stany,
dla wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza.
d) Odpowiedź twojego brata (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach bezpodmiotowych, oznaczających
stany, dla wyrażenia nosiciela stanu nie używa się dopełniacza/biernika.

a) Odpowiedź tych ludzi (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć się nie łączy się
z dopełnieniem w dopełniaczu/bierniku.
b) Odpowiedź naszego psa (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć się nie łączy się z dopeł-
c) Odpowiedź twoich nauczycieli (D. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przypomnieć się nie
łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
404
d) Odpowiedź mojej babci (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik przypomnieć się łączy się z do-
pełnieniem w celowniku (coś przypomina się komuś). Przypomnieć się znaczy: przychodzić na myśl, wyłaniać się
z niepamięci, z zapomnienia; odżywać w pamięci, we wspomnieniach, także: przypominać komuś o sobie, dawać
znać o swojej osobie.

a) Odpowiedź nasz instytut (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (profesor), a czasownik
kierować w znaczeniu: rządzić kimś, czymś; stać na czele czegoś nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Kierować w zna-
czeniu: prowadzić, wysyłać kogoś, coś do kogoś, do czegoś, ku czemuś łączy się z biernikiem, np. Kieruję sprawę do sądu.
b) Odpowiedź naszego instytutu (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kierować w znaczeniu: rządzić kimś,
czymś; stać na czele czegoś nie łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
c) Odpowiedź naszym instytucie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik kierować w znaczeniu: rządzić kimś,
czymś; stać na czele czegoś nie łączy się z dopełnieniem w miejscowniku.
d) Odpowiedź naszym instytutem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik kierować w znaczeniu: rządzić
kimś, czymś; stać na czele czegoś łączy się z dopełnieniem w narzędniku.

a) Odpowiedź ponowną wizytę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik donosić w znaczeniu: dać znać komuś
o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź ponownych wizytach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik donosić w zna-
czeniu: dać znać komuś o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku. Miejscownik możliwy jest tylko po przyimku, np. donosić o czymś, na kogoś, do kogoś.
c) Odpowiedź o ponownej wizycie (przyimek o + Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik donosić w zna-
czeniu: dać znać komuś o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić łączy się z przyim-
kiem o + Ms. (kto? co? donosi o kim? o czym?).
d) Odpowiedź z ponownymi wizytami (przyimek z + N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik
donosić w znaczeniu: dać znać komuś o czymś, poinformować kogoś o czymś; zakomunikować, zawiadomić nie łączy się
z przyimkiem z + N.

a) Odpowiedź ze swoją lojalnością (przyimek ze + N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z(e) tworzy z narzędni-
kiem wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś,
przy czymś. Można powiedzieć: Wszyscy zapewniali z gorliwością o swojej lojalności.
b) Odpowiedź o swojej lojalności (przyimek o + Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik zapewniać w zna-
czeniu: przekonywać kogoś o prawdziwości czegoś łączy się z przyimkiem o + Ms.
c) Odpowiedź swoją lojalność (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zapewniać w znaczeniu: przekonywać
kogoś o prawdziwości czegoś nie łączy się biernikiem. W znaczeniu: spowodować, sprawić, że coś się stanie, że ktoś coś
uzyska, otrzyma biernik jest konieczny, np. Zapewnił mi dobrą pracę.
d) Odpowiedź swoją lojalnością (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zapewniać w znaczeniu: przekonywać
kogoś o prawdziwości czegoś łączy się z narzędnikiem tylko dla wyrażenia sposobu wykonania czynności, np. zapewniać
słowami, czynami.
405

a) Odpowiedź stary (przymiotnik, lp. r. m., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotnika nie wyraża
największego natężenia cechy, na którą wskazuje określenie w całym mieście.
b) Odpowiedź starszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotnika wyraża
tylko większe natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całym mieście.
c) Odpowiedź bardziej stary (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
wyraża tylko większe natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całym mieście.
d) Odpowiedź najstarszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest poprawna, gdyż ta forma czasowni-
ka wyraża największe natężenie cechy i łączy się właściwie z określeniem w całym mieście.

a) Odpowiedź wysoki (przymiotnik, lp. r. m., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w kon-
b) Odpowiedź wyższy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje
w konstrukcji porównawczej: stopień wyższy przymiotnika + od + dopełniacz rzeczownika lub zaimka.
c) Odpowiedź najwyższy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje
d) Odpowiedź wysoko (przysłówek, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czasownika, lecz
rzeczownika (twój brat).

a) Odpowiedź długie (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta for-
ma nie występuje w konstrukcji porównawczej z wyrazem niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
b) Odpowiedź najdłuższe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma nie występuje w konstrukcji porównawczej z wyrazem niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
c) Odpowiedź dłuższe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż
występuje w konstrukcji porównawczej z wyrazem niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
d) Odpowiedź dłużej (przysłówek, stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czasownika, lecz
rzeczownika (moje wypracowanie).

a) dobrze c) lepszy
b) dobry d) lepiej
406
a) Odpowiedź dobrze (przysłówek, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w konstrukcji
porównawczej z wyrazem coraz.
b) Odpowiedź dobry (przymiotnik, lp. r. m., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa czasow-
nika (mówić).
c) Odpowiedź lepszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik nie określa cza-
sownika (mówić).
d) Odpowiedź lepiej (przysłówek, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w konstrukcji
porównawczej coraz + stopień wyższy przysłówka, która wyraża stopniowe wzmaganie, nasilanie się czynności.

a) lekka c) lżej
a) Odpowiedź lekka (przymiotnik, lp. r. ż., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w kon-
b) Odpowiedź lżejsza (przymiotnik, lp. r. ż., stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w kon-
strukcji porównawczej: stopień wyższy przymiotnika + od + dopełniacz rzeczownika lub zaimka.
c) Odpowiedź lżej (przysłówek, stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie określa rzeczownika (tamta
walizka).
d) Odpowiedź najbardziej lekka (przymiotnik, lp. r. ż., stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż nie występuje

a) Odpowiedź najzdolniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest poprawna, gdyż przymiotnik
w stopniu najwyższym wyraża największe natężenie cechy i łączy się właściwie z określeniem w całej naszej
grupie.
b) Odpowiedź bardziej zdolny (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik w stopniu
c) Odpowiedź zdolniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik w stopniu
d) Odpowiedź mniej zdolny (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż przymiotnik w stopniu
wyższym wyraża tylko mniejsze natężenie cechy i nie łączy się z określeniem w całej naszej grupie.

a) gruba. c) grubsza
a) Odpowiedź gruba (przymiotnik, lp. r. ż., stopień równy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z przysłów-
kiem coraz.
b) Odpowiedź grubiej (przysłówek, stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu nie chodzi o określenie czyn-
ności (czasownika).
c) Odpowiedź grubsza (przymiotnik, lp. r. ż., stopień wyższy) jest poprawna, gdyż konstrukcja coraz + sto-
pień wyższy przymiotnika wyraża stopniowe nasilanie się cechy.
d) Odpowiedź najgrubsza (przymiotnik, lp. r. ż., stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z przysłów-
kiem coraz.
407

a) Odpowiedź najpilniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień najwyższy) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża
największe natężenie cechy i łączy się właściwie z określeniem ze wszystkich moich studentów.
b) Odpowiedź pilniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża tylko więk-
sze natężenie cechy i nie łączy się z określeniem ze wszystkich moich studentów.
c) Odpowiedź pilnie (przysłówek, stopień równy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czynności (cza-
sownika), tylko osoby (Jurek).
d) Odpowiedź najpilniej (przysłówek, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż nie chodzi o określenie czynności
(czasownika), tylko osoby (Jurek).

a) Odpowiedź bardziej wolny (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu chodzi o okre-
ślenie czasownika (mów).
b) Odpowiedź wolniej (przysłówek, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż stanowi określenie czasownika
(mówić), wyraża większe natężenie czynności i łączy się właściwie z wyrazem trochę.
c) Odpowiedź wolniejszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu chodzi o określe-
nie czasownika (mów).
d) Odpowiedź najwolniej (przysłówek, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż wyraża największe natężenie
czynności i nie łączy się właściwie z wyrazem trochę.

a) Odpowiedź gorzej (przysłówek, stopień wyższy) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w konstrukcji
porównawczej: stopień wyższy przysłówka + niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
b) Odpowiedź gorszy (przymiotnik, lp. r. m., stopień wyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie stanowi określenia
czynności (pracowaliście).
c) Odpowiedź najgorzej (przysłówek, stopień najwyższy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie występuje w kon-
strukcji porównawczej niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
d) Odpowiedź coraz gorzej (przysłówek + przysłówek w stopniu wyższym) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
występuje w konstrukcji porównawczej niż + mianownik rzeczownika lub zaimka.
408
Zagadnienie nr 34. Zaimki nieokreślone ktoś, coś, jakiś, któryś,

czyjś, każdy

b) Jakiś d) Coś
a) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje z rzeczownikiem. Można powiedzieć:
Ktoś czeka na ciebie w bardzo pilnej sprawie.
b) Odpowiedź jakiś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ten zaimek występuje z rze-
czownikiem i znaczy: pewien, nieokreślony, nijaki.
c) Odpowiedź któryś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek znaczy: jeden z wielu,
przypadkowy, przykładowy, dowolny, ale z określonego zbioru, np. Któryś pan w tej grupie chciał z tobą rozmawiać.
d) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczownik zwykle nieosobowy, niekiedy

b) coś d) któraś
a) Odpowiedź czyjegoś (D. lp. r. m.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie może być w zda-
niu podmiotem.
b) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczownik zwykle nieosobowy, niekiedy
c) Odpowiedź jakimś (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie może być w zdaniu podmiotem.
d) Odpowiedź któraś (M. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż zaimek któraś znaczy: jedna z wielu, przypadkowa,
przykładowa, dowolna, ale z określonego zbioru i pełni w zdaniu funkcję podmiotu.

a) ktoś c) komuś
b) kogoś d) komu
a) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek pełni w zdaniu funkcję podmiotu.
b) Odpowiedź kogoś (B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczowniki osobowe w bierniku.
c) Odpowiedź komuś (C. lp.) jest poprawna, gdyż ten zaimek zastępuje rzeczowniki osobowe w celowniku,
a czasownik powiedzieć łączy się z dopełnieniem w bierniku i celowniku (kto? powie co? komu?).
d) Odpowiedź komu (C. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek występuje w pytaniach lub pełni funkcję spójnika,
np. Komu to powiesz? Nie wiem, komu to powiem.

a) coś c) czegoś
b) czymś d) czego
a) Odpowiedź coś (zaimek, M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się nigdy z mianownikiem, a z bier-
nikiem nie łączy się, gdy wskazuje na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji.
409
b) Odpowiedź czymś (zaimek, N./Ms. lp.) jest poprawna, gdyż przyimek o łączy się z miejscownikiem, gdy
wskazuje na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji, np. myśleć o szkole,
rozmawiać o polityce.
c) Odpowiedź czegoś (zaimek, D. lp.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z dopełniaczem, gdy wskazuje
na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji.
d) Odpowiedź czego (zaimek, D. lp.) jest niepoprawna, gdyż występuje w pytaniach i pełni funkcję spójnika, np.
Czego szukasz? Nie wiem, czego szukasz.

a) coś c) czyjś
b) ktoś d) jakiś
a) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest poprawna, gdyż zaimek coś zastępuje rzeczownik zwykle nieosobowy, nie-
kiedy liczebnik, bez bliższego jego oznaczenia. W zdaniu może pełnić funkcję podmiotu. Łączy się poprawnie
z czasownikiem przypomniało się i określeniem bardzo ważnego.
b) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż zaimek ktoś nie łączy się poprawnie z czasownikiem przypomnia-
ło się i określeniem bardzo ważnego. Można powiedzieć: Właśnie mi się przypomniał ktoś bardzo ważny.
c) Odpowiedź czyjś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek czyjś wyraża posiadanie.
d) Odpowiedź jakiś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek jakiś występuje z rze-
czownikiem.

a) Odpowiedź każdym (zaimek, N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż poradzić sobie z łączy się z narzędni-
kiem.
b) Odpowiedź czegoś (D. lp.) jest niepoprawna, gdyż poradzić sobie z nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź jakiegoś (D. lp. r. m.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż poradzić sobie z nie łączy się
d) Odpowiedź czyjś (M. lp. r. m.; B. lp. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (on), a po-
radzić sobie z nie łączy się z biernikiem.

a) żadne c) jakiś
a) Odpowiedź żadne (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek żadne występuje
w zdaniach przeczących, oznaczających zupełne wyłączenie (brak) kogoś lub czegoś. Można powiedzieć: W szatni nie
zostały żadne rękawiczki.
b) Odpowiedź czyjeś (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek czyjeś łączy
się właściwie z podmiotem (rękawiczki – M. lm. r. niemęskoosobowy) i wyraża posiadanie.
c) Odpowiedź jakiś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż zaimek jakiś nie łączy się właści-
wie z podmiotem (rękawiczki – M. lm. r. niemęskoosobowy). Można powiedzieć: W szatni zostały jakieś rękawiczki.
d) Odpowiedź któraś (M. lp. r. ż) jest niepoprawna, gdyż zaimek któraś nie łączy się właściwie z podmiotem (ręka-
wiczki – M. lm. r. niemęskoosobowy).
410

b) Ktoś d) Coś
a) Odpowiedź czyjś (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż ten zaimek łączy się właści-
wie z podmiotem (długopis – M. lp. r. m.) i wyraża posiadanie.
b) Odpowiedź ktoś (M. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje z rzeczownikiem.
c) Odpowiedź któraś (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie łączy się właściwie z podmiotem zdania
(długopis – M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek nie występuje z rzeczownikiem.

a) ktoś c) jakiś
b) czyjeś d) coś
a) Odpowiedź ktoś (zaimek, M. lp.) jest niepoprawna, gdyż czasownik zrobić wymaga dopełnienia w bierniku (kto?
zrobi co?).
b) Odpowiedź czyjeś (zaimek, M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek wy-
raża posiadanie.
c) Odpowiedź jakiś (zaimek, M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ten zaimek występuje
z rzeczownikiem.
d) Odpowiedź coś (zaimek, M./B. lp.) jest poprawna, gdyż czasownik zrobić wymaga dopełnienia w bierniku
(kto? zrobi co?).

a) coś c) jakieś
b) każde d) żadne
a) Odpowiedź coś (M./B. lp.) jest niepoprawna, gdyż zaimek coś nie występuje z rzeczownikiem. Można powiedzieć:
Na pewno znajdziesz coś taniego w tej dzielnicy.
b) Odpowiedź każde (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż każdy znaczy: wszelki, bez
wyjątku. Można powiedzieć: Każde mieszkanie jest tanie w tej dzielnicy.
c) Odpowiedź jakieś (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zaimek jakieś wystę-
puje z rzeczownikiem, a czasownik znaleźć wymaga dopełnienia w bierniku (kto? znajdzie kogo? co?).
d) Odpowiedź żadne (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zaimek żadne występuje
w zdaniach przeczących, oznaczających zupełne wyłączenie (brak) kogoś lub czegoś. Można powiedzieć: Na pewno nie
znajdziesz żadnego taniego mieszkania w tej dzielnicy.
411
a) Odpowiedź kupiliśmy (czas przeszły, forma dokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czas
przeszły występuje w zdaniach warunkowych rzeczywistych (realnych), np. Jeżeli miał pieniądze, to kupił ten dom.
b) Odpowiedź kupowalibyśmy (tryb przypuszczający, forma niedokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepo-
prawna, gdyż ta forma czasownika wyraża czynność trwałą, wielokrotną i nierezultatywną.
c) Odpowiedź kupilibyśmy (tryb przypuszczający, forma dokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma czasownika tworzy okres warunkowy hipotetyczny (możliwy) lub nierealny (odnoszący
się do przeszłości) i wyraża czynność jednokrotną, rezultatywną.
d) Odpowiedź kupowaliśmy (czas przeszły, forma niedokonana, 1. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
czas przeszły występuje w zdaniach warunkowych rzeczywistych (realnych), np. Jeżeli mieliśmy więcej pieniędzy, kupo-
waliśmy dzieciom prezenty.

b) by d) mogłabyś
a) Odpowiedź byś (końcówka 2. os. lp. r. m. trybu przypuszczającego) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łą-
czy się z bezokolicznikiem (przetłumaczyć). Można powiedzieć: Gdybyś mówił po angielsku, przetłumaczyłbyś ten
tekst.
b) Odpowiedź by (końcówka 3. os. lp. trybu przypuszczającego lub spójnik = aby, żeby) jest niepoprawna, gdyż ta
forma może łączyć się z bezokolicznikiem (przetłumaczyć) tylko jako spójnik, a zdanie ma już spójnik warunkowy (gdy-
by). Można powiedzieć np. By przetłumaczyć ten tekst, trzeba mówić po angielsku.
c) Odpowiedź mógłbyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy okres wa-
d) Odpowiedź mogłabyś (tryb przypuszczający, 2. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż chodzi o osobę płci męskiej
(gdybyś mówił).

a) Odpowiedź poszedłeś (czas przeszły, forma dokonana, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź chodź (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika może tworzyć
okres warunkowy rzeczywisty (realny).
c) Odpowiedź chodziłeś (czas przeszły, forma niedokonana, 2. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika odnosi się do przeszłości.
d) Odpowiedź niech idzie (tryb rozkazujący, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie ma zgodności
z podmiotem pierwszego zdania (ty). Można powiedzieć: Jeżeli ty nie masz czasu, to niech on idzie z nami na spacer do
parku.
412

a) być c) będą
b) będę d) byłam
a) Odpowiedź być (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrazem zmęczona.
b) Odpowiedź będę (czas przyszły, 1. os. lp.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się właściwie
z wyrazem zmęczona i tworzy okres warunkowy rzeczywisty (realny).
c) Odpowiedź będą (czas przyszły, 3. os. lm.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie
z wyrazem zmęczona.
d) Odpowiedź byłam (czas przeszły, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika odnosi się do prze-
szłości.

a) Odpowiedź przyjdą (czas przyszły prosty, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
łączy się z końcówką trybu przypuszczającego (-byście).
b) Odpowiedź przyjdziecie (czas przyszły prosty, 2. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
nie łączy się z końcówką trybu przypuszczającego (-byście).
c) Odpowiedź przyszły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma czasow-
nika tworzy okres warunkowy nierealny (odnoszący się do przeszłości).
d) Odpowiedź przyszlibyście (tryb przypuszczający, 2. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż w tej formie
czasownika końcówka trybu warunkowego jest już dołączona do spójnika (gdybyście), nie ma też zgodności rodzajowej
z orzeczeniem zdania głównego (spotkałybyście – 2. os. lm. r. niemęskoosobowy).

a) wyszli c) wyjdą
a) Odpowiedź wyszli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy okres
b) Odpowiedź wyszły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-
nika, że chodzi o rodzaj męskoosobowy (zdążylibyśmy).
c) Odpowiedź wyjdą (czas przyszły prosty, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie
d) Odpowiedź wychodzą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie

b) mam d) miałabym
a) Odpowiedź miałem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć odnosi się do
przeszłości.
b) Odpowiedź mam (czas teraźniejszy, III koniugacja, 1. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika mieć nie
tworzy okresu warunkowego hipotetycznego (możliwego).
413
c) Odpowiedź miałbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika mieć
tworzy okres warunkowy hipotetyczny (możliwy).
d) Odpowiedź miałabym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z pierwszego zdania wynika,
że chodzi o osobę płci męskiej.

a) znał c) znam
a) Odpowiedź znał (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika tworzy okres wa-
b) Odpowiedź znałbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówka trybu przypuszcza-
jącego jest już dołączona do spójnika (gdybym).
c) Odpowiedź znam (czas teraźniejszy, 1. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z koń-
cówką trybu przypuszczającego (-bym).
d) Odpowiedź znała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wynika, iż chodzi o oso-
bę płci męskiej (dostałbym).

a) Odpowiedź przyniosłem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź przyniosłam (czas przeszły, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
c) Odpowiedź przynieś (tryb rozkazujący, 2. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem (ci).
d) Odpowiedź przyniosę (czas przyszły prosty, 1. os. lp., I koniugacja) jest poprawna, gdyż tworzy okres
warunkowy rzeczywisty (realny).
a) Odpowiedź by poprosił (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy okres
b) Odpowiedź by poprosiła (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ze zdania pierwszego wyni-
ka, że chodzi o osobę płci męskiej (niego).
c) Odpowiedź poprosiłabym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
d) Odpowiedź bym poprosił (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
414
Zagadnienie nr 36. Odmiana rzeczowników o rozszerzonym temacie

typu: imię, kamień, zwierzę, szczenię
a) imię c) imiona
a) Odpowiedź imię (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pamiętać łączy się z dopełnieniem w bierniku
(kto? pamięta kogo? co?), który w zdaniu zaprzeczonym zamienia się na dopełniacz.
b) Odpowiedź imieniem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik pamiętać nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
c) Odpowiedź imiona (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik pamiętać łączy się z dopeł-
nieniem w bierniku (kto? pamięta kogo? co?), który w zdaniu zaprzeczonym zamienia się na dopełniacz.
d) Odpowiedź imienia (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż w zdaniu zaprzeczonym biernik zamienia się na do-
pełniacz. Czasownik pamiętać łączy się z dopełnieniem w bierniku (kto? pamięta kogo? co?). Zaprzeczenie bier-
nika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje jego zmiany na dopełniacz, np. Pytam o twoją siostrę. Nie pytam
o twoją siostrę.

a) imię c) imion
a) Odpowiedź imię (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik nazywać ma już dopełnienie w bierniku (nowy
model żaglowca) i podmiot (on).
b) Odpowiedź imieniem (N. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik nazywać łączy się z dopełnieniem w bier-
niku i narzędniku (kto? nazywa kogo?/co? kim?/czym?).
c) Odpowiedź imion (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik nazywać nie łączy się z dopeł-
d) Odpowiedź imienia (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik nazywać nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu.

a) Odpowiedź kamienia (rzeczownik, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyjrzeć się nie łączy się z do-
b) Odpowiedź kamieniowi (rzeczownik, C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie zgadza się ze spójnikiem
które. Można powiedzieć: Dokładnie przyjrzał się kamieniowi, który znalazł nad jeziorem.
c) Odpowiedź kamieniom (rzeczownik, C. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przyjrzeć
się łączy się z dopełnieniem w celowniku (kto? przyjrzy się komu?/czemu?). Występuje też zgodność ze spójni-
kiem które. Czasownik przyjrzeć się znaczy: obejrzeć kogoś, coś ze wszystkich stron.
d) Odpowiedź kamienie (rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(on), a przyjrzeć się nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
415

a) Odpowiedź zwierzę egzotyczne (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wszyscy), a przy-
imek do nie łączy się z biernikiem.
b) Odpowiedź zwierząt egzotycznych (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy
c) Odpowiedź zwierzęciu egzotycznemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
d) Odpowiedź zwierzętami egzotycznymi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy

a) Odpowiedź plemion słowiańskich (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się
b) Odpowiedź plemieniu słowiańskiemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrazem początki
(kogo? czego?).
c) Odpowiedź plemię słowiańskie (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrazem początki
(kogo? czego?).
d) Odpowiedź plemionami słowiańskimi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się

a) Odpowiedź ramienia (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź ramiona (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z bier-
nikiem w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. na zachód, na balkon, na
strych. Czasownik zarzucić znaczy: uniósłszy umieścić, położyć coś na coś.
c) Odpowiedź ramieniu (C./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z celownikiem. Z miejscow-
nikiem tworzy tylko wyrażenia określające miejsce, np. na zachodzie, na balkonie, na strychu, na ramieniu.
d) Odpowiedź ramionami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzęd-
nikiem.

a) Odpowiedź szczeniętom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przyglądać się łączy
się z dopełnieniem w celowniku (kto? przygląda się komu? czemu?). Czasownik przyglądać się znaczy: oglądać
kogoś, coś ze wszystkich stron; przypatrywać się.
b) Odpowiedź szczeniakami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy
416
c) Odpowiedź szczenięciem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź szczeniaka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik przyglądać się nie łączy się z dopełnie-

a) Odpowiedź cieląt (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik otaczać nie łączy się z dopeł-
b) Odpowiedź cielaków (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik otaczać nie łączy się z do-
c) Odpowiedź cielętami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik otaczać łączy się z do-
pełnieniem w narzędniku (kto? co? otacza kogo? co?/ kim? czym?). Otaczać znaczy: obstąpić kogoś dokoła, sku-
pić się wokół kogoś, okrążyć, ogrodzić, opasać, być na obwodzie czegoś, stanowić albo tworzyć obramowanie.
d) Odpowiedź cielakom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik otaczać nie łączy się z do-
pełnieniem w celowniku.

a) Odpowiedź znamion (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż poznać po nie łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź znamiona (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ja), a po-
znać po nie łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź znamieniem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż poznać po nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź znamieniu (C./Ms. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż poznać po łączy się z miejscownikiem (kto?
poznaje kogo? co? po kim?/czym?).

a) Odpowiedź siemię lniane (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się mianownikiem/bierni-
kiem.
b) Odpowiedź siemieniu lnianego (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź siemienia lnianego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek z tworzy z dopełniaczem wyra-
żenia wskazujące surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś, np. rzeźba z gliny, zupa
z grzybów, kompot z jabłek, naszyjnik ze złota. Czasownik zalecić znaczy: doradzić coś komuś w sposób autoryta-
tywny.
d) Odpowiedź siemieniem lnianym (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z tworzy z narzędnikiem wyrażenia
wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś, np.
iść z kolegą, śpiewać z koleżankami, dom z ogródkiem, czapka z daszkiem.
417
Zagadnienie nr 37. Koniugacja czasowników nieregularnych typu:

ciąć, trzeć, gnieść, usiąść, wziąć, znaleźć

a) tnij c) ciął
b) tną d) cięte
a) Odpowiedź tnij (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie
b) Odpowiedź tną (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy
się właściwie z podmiotem (kobiety – one, lm. r. niemęskoosobowy). Czasownik ciąć znaczy: dzielić coś na części,
oddzielać od czegoś jakimś ostrym narzędziem; krajać, ścinać.
c) Odpowiedź ciął (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nie łączy się właściwie
d) Odpowiedź cięte (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest forma osobowa cza-
sownika. Można powiedzieć: Kobiety układają cięte kwiaty w piękne bukiety lub Kwiaty są cięte przez kobiety.

a) Odpowiedź gniecione (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest tu forma oso-
bowa czasownika.
b) Odpowiedź gnietli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z podmiotem (te jedwabne koszule – one).
c) Odpowiedź gniotą (czas teraźniejszy, 3. os. lm.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z pod-
miotem (te jedwabne koszule – one). Czasownik gnieść znaczy: przyciskać kogoś, coś mocno, silnie; miażdżyć,
zgniatać, ugniatać.
d) Odpowiedź gniecie (czas teraźniejszy, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z podmiotem (te jedwabne koszule – one).

a) trzy c) tarcie
b) trze d) tarł
a) Odpowiedź trzy (liczebnik główny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pełni w zdaniu funkcji orzeczenia.
b) Odpowiedź trze (czas teraźniejszy czasownika trzeć, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego
zdania wynika, iż chodzi o czynność przeszłą.
c) Odpowiedź tarcie (rzeczownik odczasownikowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pełni w zdaniu funkcji
orzeczenia.
d) Odpowiedź tarł (czas przeszły czasownika trzeć, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do
przeszłości i łączy się właściwie z podmiotem drugiego zdania (on). Czasownik trzeć znaczy: rozdrabniać coś na
cząstki lub na masę, zwykle za pomocą jakiegoś przyrządu.

418
a) Odpowiedź usiądę (czas przyszły prosty, 1. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wynika,
że chodzi o czynność przeszłą.
b) Odpowiedź usiedli (czas przeszły, 3. os. lm., r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż odnosi się do prze-
szłości i łączy się właściwie z podmiotem (wszyscy). Czasownik usiąść znaczy: przybrać pozycję siedzącą, siąść
w czymś lub na czymś.
c) Odpowiedź usiądą (czas przyszły prosty, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-
d) Odpowiedź usiądzie (czas przyszły prosty, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-

a) Odpowiedź weszła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmio-
tem drugiego zdania (on).
b) Odpowiedź wszedł (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości
i łączy się właściwie z podmiotem (on). Czasownik wejść znaczy: idąc, posuwając się, dostać się do wnętrza, na
teren czegoś.
c) Odpowiedź wejście (rzeczownik, M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie pełni w zdaniu funkcji orzecze-
nia. Słowo wejście znaczy: miejsce, otwór, przez który się wchodzi (drzwi, brama, furtka itp.).
d) Odpowiedź wejdzie (czas przyszły prosty, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż z drugiego zdania wy-

a) Weźmie c) Weź
a) Odpowiedź weźmie (czas przyszły prosty, 3. os. lp., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
wziąć nie odnosi się do przeszłości.
b) Odpowiedź wziął (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika wziąć nie łączy się
z podmiotem drugiego zdania (ona).
c) Odpowiedź weź (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika wziąć nie odnosi się do
przeszłości.
d) Odpowiedź wzięła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika wziąć odnosi się
do przeszłości i łączy się z podmiotem drugiego zdania (ona). Czasownik wziąć znaczy: ująć, chwycić.

a) Wiedz c) Wiec
a) Odpowiedź wiedz (tryb rozkazujący, 2. os. lp. od wiedzieć, III koniugacja) jest poprawna, gdyż ta forma
wyraża rozkaz. Czasownik wiedzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być świadomym czegoś, zdawać
sobie sprawę z czegoś.
b) Odpowiedź wiedza (rzeczownik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż wymagane jest orzeczenie. Słowo wiedza
znaczy: zasób wiadomości z jakiejś dziedziny.
c) Odpowiedź wiec (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż wymagane jest orzeczenie. Słowo wiec zna-
czy: masowe zgromadzenie ludności, mające na celu przedyskutowanie aktualnych wydarzeń politycznych czy społecznych
lub zamanifestowanie swojej wobec nich postawy.
419
d) Odpowiedź wiedzie (czas teraźniejszy, 3. os. lp. od czasownika wieść, I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż wieść
znaczy: biec w jakimś kierunku, np. Droga wiedzie do lasu; pociągać za sobą jakieś następstwa, np. Takie postępowanie
wiedzie do katastrofy; stale czymś się zajmować, często coś robić, np. Wieczorami wiedli długie dysputy o sytuacji politycznej
w kraju.

a) Odpowiedź nieś (tryb rozkazujący, 2. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nieść wyraża rozkaz.
b) Odpowiedź niosą (czas teraźniejszy, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika nieść nie
łączy się z podmiotem (ona).
c) Odpowiedź niesiona (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest forma osobowa
czasownika.
d) Odpowiedź niosła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika nieść łączy się
właściwie z podmiotem (ona). Czasownik nieść znaczy: idąc, trzymać coś w ręku; iść, umieściwszy coś na plecach,
ramionach itp.

a) Odpowiedź znalazła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć nie łączy
się z podmiotem (dziecko – ono).
b) Odpowiedź znalazł (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć nie łączy się
z podmiotem (dziecko – ono).
c) Odpowiedź znalazło (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć łączy
się właściwie z podmiotem (dziecko – ono) i z zaimkiem zwrotnym się. Czasownik znaleźć znaczy: odnaleźć, od-
szukać kogoś lub coś zaginionego, ukrytego; wyszukać, wybrać, upatrzyć, dobrać.
d) Odpowiedź znaleziono (forma nieosobowa na -no) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika znaleźć nie łączy
się z zaimkiem zwrotnym się. Można powiedzieć: Dziecko znaleziono całe i zdrowe dopiero po kilku godzinach poszuki-
wań.
a) bój c) boją
b) boi d) boję
a) Odpowiedź bój (tryb rozkazujący, 2. os. lp., czasownik zwrotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
z podmiotem drugiego zdania (ja). Słowo bój może także być rzeczownikiem r. m., który znaczy: ścieranie się walczących
stron; walka, bitwa.
b) Odpowiedź boi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja, czasownik zwrotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma
c) Odpowiedź boją (czas teraźniejszy, 3. os. lm., II koniugacja, czasownik zwrotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma
d) Odpowiedź boję (czas teraźniejszy, 1. os. lp., II koniugacja, czasownik zwrotny) jest poprawna, gdyż ta
forma łączy się właściwie z podmiotem drugiego zdania (ja). Czasownik bać się znaczy: doznawać uczucia stra-
chu, odczuwać strach, obawiać się, lękać się.
420
a) Odpowiedź rozwaga jest niepoprawna, gdyż rozwaga znaczy: cecha właściwa usposobieniu lub działaniu kogoś
rozsądnego, przezornego, zastanawiającego się; rozsądek, przezorność.
b) Odpowiedź powaga jest poprawna, gdyż powaga znaczy: zrównoważony, opanowany sposób bycia; opa-
nowanie odruchów, uczuć, zrównoważenie; także autorytet, znaczenie wśród otoczenia; poważanie, prestiż; zna-
czenie, ważność czegoś.
c) Odpowiedź nadwaga jest niepoprawna, gdyż nadwaga znaczy: nadwyżka ciężaru ponad określoną wielkość.
d) Odpowiedź przewaga jest niepoprawna, gdyż przewaga znaczy: górowanie pod jakimś względem; wyższość.

a) Odpowiedź najściu jest niepoprawna, gdyż rzeczownik najście znaczy: wizyta złożona bez uprzedzenia lub wbrew
czyjemuś życzeniu.
b) Odpowiedź wyjściu jest niepoprawna, gdyż rzeczownik wyjście znaczy: miejsce, otwór, przez który się wychodzi,
drzwi; zakończenie jakiejś sprawy; rozstrzygnięcie, ratunek.
c) Odpowiedź dojściu jest niepoprawna, gdyż rzeczownik dojście znaczy: ostatnia część drogi prowadzącej do czegoś,
dostęp do czegoś; możliwość dotarcia do kogoś ważnego, kto podejmuje decyzje.
d) Odpowiedź ujściu jest poprawna, gdyż rzeczownik ujście znaczy: miejsce, gdzie rzeka wpada do morza,
jeziora lub innej rzeki.

a) Odpowiedź zasługą jest poprawna, gdyż rzeczownik zasługa znaczy: działalność, postępowanie godne
uznania, mające wielką wartość, wysoko cenione.
b) Odpowiedź usługą jest niepoprawna, gdyż rzeczownik usługa znaczy: pomoc okazana komuś, uczynność, przysłu-
ga wyświadczona komuś; grzeczność, uprzejmość; w lm. działalność gospodarcza mająca na celu zaspokajanie bezpośred-
nich potrzeb ludności.
c) Odpowiedź wysługą jest niepoprawna, gdyż rzeczownik wysługa znaczy: służenie, służba, usługa wyświadczona
komuś.
d) Odpowiedź posługą jest niepoprawna, gdyż rzeczownik posługa znaczy: wykonywanie za kogoś, dla kogoś pracy
(zwłaszcza domowej), wykonywanie czyichś poleceń, obsługiwanie kogoś; obsługa.

a) Odpowiedź zakupu jest niepoprawna, gdyż zakup znaczy: czynność kupowania; każda rzecz, która została kupio-
na, to, co ma być kupione.
421
b) Odpowiedź skupu jest poprawna, gdyż skup znaczy: forma obrotu towarowego, polegająca na masowym
nabywaniu towarów, głównie produktów rolnych i odpadków użytkowych w celu przetworzenia lub dalszej od-
sprzedaży; wykupywanie większej ilości, liczby czegoś.
c) Odpowiedź okupu jest niepoprawna, gdyż okup znaczy: wymuszona zapłata za uzyskanie czegoś; okupienie (albo
okupienie się), wykup.
d) Odpowiedź wykupu jest niepoprawna, gdyż wykup znaczy: wykupienie, odzyskanie kogoś lub czegoś w zamian za
złożenie żądanej zapłaty.

b) obiegu d) zbiegu
a) Odpowiedź zabiegu jest niepoprawna, gdyż zabieg znaczy: interwencja mająca na celu wywołanie określone-
go skutku, zwykle będąca środkiem przeciwdziałającym czemuś, np. skutkom choroby; zwykle w lm.: kroki przedsiębrane
w celu osiągnięcia czegoś, pilne chodzenie koło czegoś, staranie o coś; usiłowania.
b) Odpowiedź obiegu jest poprawna, gdyż obieg znaczy: krążenie, rozprowadzanie czegoś; obrót czymś.
c) Odpowiedź wybiegu jest niepoprawna, gdyż wybieg znaczy: ogrodzona przestrzeń wydzielona dla zwierząt, aby
umożliwić im swobodę ruchów; wykrętny sposób postępowania, mówienia; wykręt.
d) Odpowiedź zbiegu jest niepoprawna, gdyż zbieg znaczy: ten, kto uciekł, zbiegł skądś; zejście się, zetknięcie się, zbie-
ganie się, styk czegoś; przypadkowe powiązanie różnych zdarzeń, faktów, warunków zewnętrznych.

a) podpis c) napis
b) zapis d) odpis
a) Odpowiedź podpis jest niepoprawna, gdyż podpis znaczy: nazwisko (imię) napisane własnoręcznie; napis umiesz-
czony pod rysunkiem, wykresem itp. objaśniający jego treść.
b) Odpowiedź zapis jest niepoprawna, gdyż zapis znaczy: zapisanie, zanotowanie czegoś; także: to, co zostało zapi-
sane, zanotowane; zwykle w lm.: wciąganie kogoś na listę uczestników czegoś; przeznaczenie w testamencie określonego
świadczenia majątkowego dla osoby nie będącej spadkobiercą.
c) Odpowiedź napis jest niepoprawna, gdyż napis znaczy: to, co jest napisane na czymś; zwykle krótka, zwięzła for-
muła informująca o czymś.
d) Odpowiedź odpis jest poprawna, gdyż odpis znaczy: tekst odpisany, kopia oryginału; w księgowości: prze-
niesienie sumy z jednego konta na inne; odliczenie.
wyjątkowo stromy.
a) najazd c) zjazd
b) pojazd d) zajazd
a) Odpowiedź najazd jest niepoprawna, gdyż najazd znaczy: wtargnięcie wojsk nieprzyjacielskich do jakiegoś kraju;
zbrojna napaść, agresja, inwazja.
b) Odpowiedź pojazd jest niepoprawna, gdyż pojazd znaczy: każdy środek lokomocji przystosowany do poruszania
się na kołach, gąsienicach lub płozach, po szynach lub bezpośrednio po gruncie.
c) Odpowiedź zjazd jest poprawna, gdyż zjazd znaczy: zjeżdżanie; miejsce, którędy się zjeżdża; zgromadzenie
się, zjechanie dokądś większej liczby osób.
d) Odpowiedź zajazd jest niepoprawna, gdyż zajazd znaczy: rodzaj hotelu, zwykle usytuowanego przy szosie, auto-
stradzie itp., przeznaczonego głównie dla podróżujących samochodami; karczma, gospoda.
422

a) Odpowiedź miejscówki jest poprawna, gdyż miejscówka znaczy: bilet uprawniający do zajęcia oznaczone-
go numerem miejsca siedzącego w pociągu, autobusie itp.
b) Odpowiedź miejsca jest niepoprawna, gdyż miejsce znaczy: wolna przestrzeń, pomieszczenie, które można zająć,
gdzie można coś zmieścić, umieścić.
c) Odpowiedź miejscowości jest niepoprawna, gdyż miejscowość znaczy: zwykle teren zabudowany i zamieszkały,
osiedle, wieś lub miasto.
d) Odpowiedź miejscownika jest niepoprawna, gdyż miejscownik to: szósty przypadek w deklinacji polskiej.

a) Odpowiedź śniegami jest niepoprawna, gdyż śnieg znaczy: opad atmosferyczny złożony z kryształków lodu, najczę-
ściej w postaci sześcioramiennych gwiazdek.
b) Odpowiedź ściegami jest niepoprawna, gdyż ścieg znaczy: nitka przewleczona między jednym a drugim nakłuciem
tkaniny igłą przy szyciu; sposób szycia, haftowania, robienia na drutach.
c) Odpowiedź ściekami jest poprawna, gdyż ściek znaczy: rów, kanał otwarty lub kryty, odprowadzający za-
nieczyszczone wody miejskie lub przemysłowe; zwykle w lm.: wody z opadów atmosferycznych lub wody zanie-
czyszczone, zużyte w osiedlach, miastach, zakładach przemysłowych i odprowadzane za pośrednictwem kanaliza-
cji lub rowów otwartych.
d) Odpowiedź ciekami jest niepoprawna, gdyż ciek znaczy: strumień wody płynącej otwartym korytem lub pod ziemią.

a) Odpowiedź statusie jest niepoprawna, gdyż status znaczy: stan prawny; pozycja społeczna, położenie jednostki
w grupie społecznej lub położenie grupy w większej zbiorowości.
b) Odpowiedź statucie jest poprawna, gdyż statut znaczy: zbiór przepisów określających strukturę, zadania,
zakres i sposób działania określonej instytucji lub organizacji.
c) Odpowiedź statywie jest niepoprawna, gdyż statyw znaczy: podstawa, przeważnie w postaci składanego trójnoga
z metalu lub drewna, służąca do ustawiania na niej aparatów fotograficznych, geodezyjnych itp.
d) Odpowiedź statyście jest niepoprawna, gdyż statysta znaczy: osoba występująca w teatrze lub filmie, przeważnie
w rolach niemych, nie będąca aktorem.
423
Zagadnienie nr 39. Odmiana polskich nazw własnych typu:

Kościuszko, Zimny, Nowakowa (nazwiska) i Białystok, Chyżne,

a) Odpowiedź Białegostoku (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się składniowo ze słowem wido-
b) Odpowiedź Białemustokowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze słowem
c) Odpowiedź Białymstoku (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze słowem wido-
d) Odpowiedź Białymstokiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze słowem wi-
dokiem (kogo? czego?).

a) Odpowiedź Zakopane (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź Zakopanemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź Zakopanego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem. Nazwy
miejscowości rodzaju nijakiego o formie podobnej do przymiotników lub imiesłowów przymiotnikowych (Za-
kopane, Słone, Świeże, Święte, Zaryte, Chyżne) odmieniają się jak przymiotniki (w N. i Ms. lp. mają jednak koń-
cówkę -em, nie -ym).
d) Odpowiedź Zakopanem (N./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miej-
scownikiem.

a) Odpowiedź Chyżne (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź Chyżnego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem. Nazwy
miejscowości rodzaju nijakiego, mające formę podobną do przymiotników lub imiesłowów przymiotnikowych
(Chyżne, Zakopane, Słone, Świeże, Święte, Zaryte), odmieniają się jak przymiotniki (w N. i Ms. lp. mają jednak
końcówkę -em, nie -ym).
c) Odpowiedź Chyżnem (N./Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miejscow-
nikiem.
d) Odpowiedź Chyżnemu (C. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z celownikiem.
424
a) Odpowiedź Wrocławia (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
b) Odpowiedź Wrocławiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź Wrocławiu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku. Miejscownik musi być zawsze w zdaniu poprzedzony przyimkiem.
d) Odpowiedź Wrocławiowi (C. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik poświęcić łączy się z dopełnieniem
w celowniku (kto? co? poświęci kogo? co? komu? czemu?).

a) Odpowiedź Bytomiowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź Bytomia (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z łączy się z dopełniaczem w wyrażeniach
oznaczających: miejsce początku ruchu, kierunek od wewnątrz tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. wyjść
z domu, wyjechać z Bytomia; czas, z którego coś pochodzi, np. waza z XV wieku, zdjęcie z liceum; surowiec, z którego coś
jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś, np. waza z miedzi, zupa z grzybów, kompot z jabłek; przynależność do gru-
py albo całości, nazywanej przez przyłączany rzeczownik, np. kolega z wojska, dziewczyna z prowincji; przyczynę, zwykle
wewnętrzną, stanu albo procesu nazywanego przez czasownik lub przymiotnik, np. umrzeć z (nie: od) wycieńczenia,
zarumienić się ze wstydu, rozpłakać się ze szczęścia.
c) Odpowiedź Bytomiem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z łączy się z narzędnikiem w wyraże-
niach wskazujących osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś,
przy czymś, np. Szedł z bratem. Pracował z kolegami. Lubię tańczyć z tobą; dom z ogródkiem, album ze zdjęciami.
d) Odpowiedź Bytomiu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z miejscownikiem.

a) Odpowiedź Kościuszko (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż konstrukcja należy + bezokolicznik nie wymaga pod-
miotu (zdanie bezpodmiotowe).
b) Odpowiedź Kościuszkę (B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik wymienić łączy się z dopełnieniem
w bierniku (kto? wymieni kogo? co?). Nazwiska męskie zakończone na -o (Kościuszko, Matejko, Moniuszko, Pa-
stuszko) mają odmianę żeńską w lp.
c) Odpowiedź Kościuszce (C./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wymienić nie łączy się z dopełnieniem
w celowniku/miejscowniku. Miejscownika można użyć jako okolicznika, np. wymienić pieniądze w banku, wymienić
ukłony na korytarzu.
d) Odpowiedź Kościuszki (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik wymienić nie łączy się z dopełnieniem w do-
pełniaczu.

a) Odpowiedź Moniuszki (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
b) Odpowiedź Moniuszką (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik poświęcić nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
425
c) Odpowiedź Moniuszce (C./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik poświęcić łączy się z dopełnieniem
w celowniku (kto? co? poświęci kogo? co? komu? czemu?). Nazwiska męskie zakończone na -o (Moniuszko, Ko-
ściuszko, Matejko, Pastuszko) mają odmianę żeńską w lp.
d) Odpowiedź Moniuszko (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (konferencja).

a) Odpowiedź Nowakowej (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik szukać łączy się z dopełnie-
niem w dopełniaczu (kto? co? szuka kogo? czego?). Nazwiska kobiet zakończone na -owa (Borowa, Orzeszkowa,
Aramowa), nazwy pokrewieństwa na -owa (bratowa, synowa, teściowa) oraz nazwy żon tworzone od imion lub
nazwy zawodów mężów na -owa (Stanisławowa, Janowa, aptekarzowa, burmistrzowa) odmieniają się jak przy-
miotniki.
b) Odpowiedź Borową (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem w bier-
niku/narzędniku.
c) Odpowiedź Goździkowa (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (Jabłońska).
d) Odpowiedź Aramową (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik szukać nie łączy się z dopełnieniem w bier-
niku/narzędniku.

a) Odpowiedź Zimnym (N./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie łączy
się z narzędnikiem. Rzeczowniki, które są z pochodzenia przymiotnikami, mają odmianę przymiotnikową.
b) Odpowiedź Krótki (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy się
z mianownikiem.
c) Odpowiedź Marnego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy się
d) Odpowiedź Szary (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem, wspólnie nie łączy się z mia-
nownikiem.

a) Odpowiedź Kubiak (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo z wyrażeniem mieszka-
nie (kogo? czego?) państwa.
b) Odpowiedź Kubiaka (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż wyraz państwo znaczy: pan i pani; także: panie i pano-
wie i łączy się z przydawką i orzeczeniem w lm. Można powiedzieć: mieszkanie pana Kubiaka.
c) Odpowiedź Kubiakowie (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się składniowo z wyrażeniem
mieszkanie (kogo? czego?) państwa.
d) Odpowiedź Kubiaków (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się składniowo
z wyrażeniem mieszkanie (kogo? czego?) państwa. Wyraz państwo znaczy: pan i pani; także: panie i panowie i łą-
czy się z przydawką i orzeczeniem w lm.
426
Zagadnienie nr 40. Imiesłowy przymiotnikowe czynne (zakończone

na -ący) i bierne (zakończone na -ony, -ny, -ty)

a) Odpowiedź spacerując (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie stanowi okre-
ślenia rzeczownika.
b) Odpowiedź spacerujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest popraw-
na, gdyż ta forma łączy się właściwie z wyrażeniem pary młodych ludzi.
c) Odpowiedź spacerowy (przymiotnik, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z wyrażeniem pary
młodych ludzi. Spacerowy znaczy: odnoszący się do spaceru (przechadzki, przechadzania się dla przyjemności), używany na
spacerze, służący do spacerów, np. aleja spacerowa, strój spacerowy, pora spacerowa.
d) Odpowiedź spacerująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się z wyra-
żeniem pary młodych ludzi.

a) Odpowiedź odpowiedni (przymiotnik, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż odpowiedni znaczy: odpowiadający celowi,
przeznaczeniu, spełniający wymagane warunki; stosowny, właściwy, należyty.
b) Odpowiedź odpowiadając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie jest okre-
śleniem podmiotu uczeń.
c) Odpowiedź odpowiadająca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem uczeń (M. lp. r. m.).
d) Odpowiedź odpowiadający (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.; lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem uczeń.

a) Odpowiedź zachwycona (przymiotnik, lp. r. ż.; imiesłów przymiotnikowy bierny od zachwycić) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie łączy się z zaimkiem zwrotnym się i przyimkiem nad. Można powiedzieć: Ta kobieta, zachwycona twoją
fryzurą, jest moją sąsiadką. Przymiotnik zachwycony znaczy: wyrażający zachwyt, podziw, oczarowany, urzeczony.
b) Odpowiedź zachwycając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie stanowi
c) Odpowiedź zachwycająca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy
się właściwie z podmiotem ta kobieta (M. lp. r. ż.).
d) Odpowiedź zachwycające (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem ta kobieta (M. lp. r. ż.).

427
a) Odpowiedź pracowite (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż pracowity znaczy:
mający zamiłowanie do pracy, wiele pracujący, pilny w pracy; wypełniony pracą, pełen pracy, trudu; trudny, mozolny.
b) Odpowiedź pracując (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie stanowi
c) Odpowiedź pracująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie łączy
się właściwie z podmiotem osoby (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź pracujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest popraw-
na, gdyż ten imiesłów łączy się właściwie z podmiotem osoby (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).

a) Odpowiedź uprana (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż uprany znaczy: taki,
z którego został usunięty brud w wyniku prania.
b) Odpowiedź piorąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie jest określe-
niem rzeczownika.
c) Odpowiedź wyprawszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie jest określe-
niem rzeczownika.
d) Odpowiedź piorąca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż piorący znaczy: usuwający
brud z bielizny, odzieży itp., zwykle w wodzie z dodatkiem środków rozpuszczających brud.

a) Odpowiedź przygotowane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z dopełnieniem eksponaty (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź przygotowany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z dopełnieniem eksponaty (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź przygotowujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepopraw-
na, gdyż przygotowujący znaczy: przyrządzający, organizujący coś w określonym celu, tak aby było gotowe na czas, aby się
nadawało do czegoś i nie może stanowić określenia rzeczownika eksponaty.
d) Odpowiedź przygotowujący (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie
łączy się właściwie z rzeczownikiem eksponaty (M./B. lm. r. niemęskoosobowy). Przygotowujący znaczy: przyrządzający,
organizujący coś w określonym celu, tak aby było gotowe na czas, aby się nadawało do czegoś i nie może stanowić określe-
nia rzeczownika eksponaty.

a) Odpowiedź zakochane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż nie łączy się właściwie z podmiotem człowiek (M. lp. r. m.).
b) Odpowiedź zakochany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy
się właściwie z podmiotem człowiek (M. lp. r. m.). Zakochany znaczy: taki, który się w kimś zakochał, lubiący coś
bardzo, zafascynowany czymś lub kimś, rozmiłowany w czymś, np. Był zakochany w sztuce chińskiej. W użyciu rze-
czownikowym zakochany znaczy: osoba, która zakochała się w kimś, np. Zakochani spacerowali po parku.
428
c) Odpowiedź zakochując (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ta forma wymaga zawsze
zaimka zwrotnego się.
d) Odpowiedź zakochująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wymaga
zawsze zaimka zwrotnego się.

a) Odpowiedź komponowany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się wła-
ściwie z dopełnieniem utwory (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
b) Odpowiedź komponowane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż łączy się właściwie z dopełnieniem utwory (M./B. lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź komponujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż komponujący znaczy: tworzący dzieło sztuki, zwłaszcza muzycznej; układający z elementów jakąś całość.
d) Odpowiedź komponująca (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łą-
czy się właściwie z dopełnieniem utwory (M./B. lm. r. niemęskoosobowy). Komponujący znaczy: tworzący dzieło sztuki,
zwłaszcza muzycznej; układający z elementów jakąś całość.

a) Odpowiedź uśmiechnięte (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem (twój brat).
b) Odpowiedź uśmiechnięty (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż łączy się właści-
wie z podmiotem (twój brat). Uśmiechnięty znaczy: taki, który się uśmiecha, wyrażający pozytywne uczucia przez
uśmiech.
c) Odpowiedź uśmiechając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przysłówkowy
nie określa rzeczownika. Ponadto uśmiechać się to czasownik zwrotny.
d) Odpowiedź uśmiechnięta (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem (twój brat).

a) Odpowiedź przedstawiany (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m., od czasownika niedokonanego przedsta-
wiać) jest niepoprawna, gdyż ta forma imiesłowu nie łączy się właściwie z wyrażeniem świętego Wojciecha.
b) Odpowiedź przedstawiony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m. od czasownika dokonanego przedstawić)
jest niepoprawna, gdyż ta forma imiesłowu nie łączy się właściwie z wyrażeniem świętego Wojciecha.
c) Odpowiedź przedstawiający (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma
imiesłowu łączy się właściwie z rzeczownikiem obraz (M./B. lp. r. m.) i wyrażeniem świętego Wojciecha (D./B. lp.
r. m.). Przedstawiający znaczy: prezentujący, pokazujący.
d) Odpowiedź przedstawiające (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepopraw-
na, gdyż ta forma imiesłowu nie łączy się właściwie z dopełnieniem obraz (M./B. lp. r. m.).
429
a) Odpowiedź niedźwiedzia jest niepoprawna, gdyż ten rzeczownik nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź wilka jest poprawna, gdyż ten rzeczownik tworzy z podanymi słowami przysłowie, które zna-
czy: postępowanie danej osoby wynika z jej pochodzenia, charakteru, przyzwyczajeń.
c) Odpowiedź myśliwego jest niepoprawna, gdyż ten rzeczownik nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź człowieka jest niepoprawna, gdyż ten rzeczownik nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
a) psa c) wilka
a) Odpowiedź psa jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy: coś
nie jest przeznaczone dla kogoś, kto nie jest tego godzien, wart.
b) Odpowiedź chłopa jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź wilka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź zbója jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
a) Odpowiedź zapłaty jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź chleba jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź kołaczy jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
aby coś osiągnąć, trzeba pracować.
d) Odpowiedź życia jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
4. Myślę, że sprawca zostanie łatwo rozpoznany. Na __________ czapka gore.

a) Odpowiedź strażaku jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź żołnierzu jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź złodzieju jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
winowajca jest w ciągłej obawie, że zostanie wykryty, pochwycony.
d) Odpowiedź chłopie jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
430
5. Okazało się, że rozmowa z dyrektorem wcale nie była taka trudna. Nie taki diabeł straszny,
jak go __________
a) Odpowiedź rysują jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź malują jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
sprawa gorzej się przedstawia niż jest naprawdę, nie należy się bać bez podstaw ku temu.
c) Odpowiedź opisują jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź widują jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
6. Jego firma lepiej by działała, gdyby tylko poświęcał jej więcej czasu. Jaki pan, taki
__________
a) sługa. c) koń.
b) chłop. d) kram.
a) Odpowiedź sługa jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź chłop jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź koń jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź kram jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
stan czegoś, sposób działania czegoś zależy od charakteru lub dbałości właściciela.
7. Oni często się kłócą, ale w gruncie rzeczy chyba są dobrymi przyjaciółmi. Kto się lubi, ten
się __________
a) gubi. c) kocha.
a) Odpowiedź gubi jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź czubi jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
od zwady niedaleko do przyjaźni. Słowo czubić się znaczy: (o ludziach) kłócić się, bić się, targać się nawzajem za
czupryny; (o ptakach) dziobać się wzajemnie.
c) Odpowiedź kocha jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź śmieje jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.

a) Odpowiedź nos za nos jest niepoprawna, gdyż ten zwrot nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź palec za palec jest niepoprawna, gdyż ten zwrot nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź ząb za ząb jest poprawna, gdyż ten zwrot tworzy z podanymi słowami przysłowie, które zna-
czy: odpłacanie tym samym, kara równie wielka jak wina.
d) Odpowiedź ucho za ucho jest niepoprawna, gdyż ten zwrot nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
9. W końcu zrozumiał, na czym polegał jego błąd, ale było już za późno.
__________ Polak po szkodzie.
a) Mądry c) Biedny
431
a) Odpowiedź mądry jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy:
Polak działa pochopnie, a kiedy zrozumie, na czym polega błąd, jest już za późno.
b) Odpowiedź bogaty jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź biedny jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź uczciwy jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
a) bramy c) ściany
b) skały d) muru
a) Odpowiedź bramy jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
b) Odpowiedź skały jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
c) Odpowiedź ściany jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy z podanymi słowami przysłowia.
d) Odpowiedź muru jest poprawna, gdyż to słowo tworzy z podanymi słowami przysłowie, które znaczy: nic
nie zdziałasz przeciw sile wyższej, nic nie można zrobić, nic nie można poradzić, jesteś bezsilny, bezradny; nie warto
walczyć z przeciwnościami w beznadziejnej sytuacji.
432

a) Odpowiedź remontowane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż ta forma tworzy stronę bierną i łączy się właściwie z podmiotem nasze mieszkanie (M. lp. r. n.).
b) Odpowiedź remontujące (imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna,
gdyż ta forma nie tworzy strony biernej.
c) Odpowiedź remont (rzeczownik, M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik nie tworzy strony biernej.
Remont znaczy: naprawa czegoś, doprowadzenie do stanu używalności.
d) Odpowiedź zostać remontowane (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę
bierną w formie nieosobowej.

a) Odpowiedź zakładało (czas przeszły, strona czynna, forma niedokonana, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż
podmiot zdania (nasze miasto) nie jest wykonawcą czynności i w zdaniu wymagana jest strona bierna.
b) Odpowiedź zostało założone (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna,
gdyż podmiot zdania (nasze miasto) ulega czynności i w zdaniu wymagana jest strona bierna.
c) Odpowiedź zostać założone (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę bierną
d) Odpowiedź być założone (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę bierną

a) Odpowiedź został dokarmiony (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna,
b) Odpowiedź została dokarmiona (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna,
c) Odpowiedź jest dokarmiona (czas teraźniejszy, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna,
d) Odpowiedź są dokarmiane (czas teraźniejszy, strona bierna, forma niedokonana, 3. os. lm. r. niemę-
skoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika łączy się właściwie z podmiotem zwierzęta (lm. r. nie-
męskoosobowy).

433
a) Odpowiedź przyznał (czas przeszły, strona czynna, forma dokonana, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż podmiot
nagroda Nobla (M. lp. r. ż.) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu, brak też zgodności podmiotu i orzeczenia.
b) Odpowiedź przyznała (czas przeszły, strona czynna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż pod-
miot nagroda Nobla (M. lp. r. ż.) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
c) Odpowiedź została przyznana (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana) jest poprawna, gdyż pod-
miot nagroda Nobla (M. lp. r. ż.) ulega czynności wyrażonej w zdaniu i łączy się właściwie z orzeczeniem.
d) Odpowiedź zostać przyznana (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż wyraża stronę bierną w for-
mie nieosobowej.

a) Odpowiedź zostanie sprzedany (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż podmiot
ten budynek jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu.
b) Odpowiedź zostać sprzedany (bezokolicznik, strona bierna) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża stronę bier-
ną w formie nieosobowej.
c) Odpowiedź będzie sprzedawać (czas przyszły złożony, strona czynna, 3. os. lp.), jest niepoprawna, gdyż podmiot
ten budynek nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
d) Odpowiedź będzie sprzedawał (czas przyszły złożony, strona czynna, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż pod-
miot ten budynek nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.

a) Odpowiedź muszą zostać ustalone (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lm. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem wysokość składki (M. lp. r. ż.).
b) Odpowiedź została ustalona (czas przeszły, strona bierna, forma dokonana, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna,
gdyż podmiot wysokość składki (M. lp. r. ż.) jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu i łączy się właściwie
z orzeczeniem.
c) Odpowiedź są ustalane (czas teraźniejszy, strona bierna, forma niedokonana, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest
niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem wysokość składki (M. lp. r. ż.).
d) Odpowiedź zostaną ustalone (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem wysokość składki (M. lp. r. ż.).

a) Odpowiedź może wykonać (czas teraźniejszy czasownika modalnego móc, 3. os. lp. + bezokolicznik) jest niepo-
prawna, gdyż podmiot (to zadanie) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
b) Odpowiedź muszą być wykonane (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lm. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem to zadanie (M. lp. r. n.).
c) Odpowiedź powinno wykonać (czasownik niepełny powinien, 3. os. lp. + bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż
podmiot (to zadanie) nie jest wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu.
d) Odpowiedź ma być wykonane (czas teraźniejszy czasownika mieć, 3. os. lp. + bezokolicznik w stronie bier-
nej) jest poprawna, gdyż podmiot (to zadanie) jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu. Konstrukcja mieć +
bezokolicznik wyraża czynność przewidywaną, zamierzoną, konieczną, nieuniknioną lub traktowaną jako po-
winność.
434

a) Odpowiedź mają być poinformowane (czas teraźniejszy czasownika mieć, 3. os. lm. + bezokolicznik w stronie bier-
nej) jest niepoprawna, gdyż imiesłów poinformowane (lm. r. niemęskoosobowy) nie łączy się właściwie z podmiotem
studenci (M. lm. r. męskoosobowy).
b) Odpowiedź powinni zostać poinformowane (czasownik niepełny powinien, 3. os. lm. + bezokolicznik w stronie
biernej) jest niepoprawna, gdyż imiesłów poinformowane (lm. r. niemęskoosobowy) nie łączy się właściwie z podmio-
tem studenci (M. lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź muszą być poinformowani (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lm. + bez-
okolicznik w stronie biernej) jest poprawna, gdyż łączy się właściwie z podmiotem studenci (M. lm. r. męskooso-
bowy).
d) Odpowiedź może być poinformowane (czas teraźniejszy czasownika modalnego móc, 3. os. lp. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie z podmiotem studenci (M. lm. r. męskoosobowy).

a) Odpowiedź musi zostać wprowadzone (czas teraźniejszy czasownika modalnego musieć, 3. os. lp. + bezokolicznik
w stronie biernej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem dane (M. lm. r. niemęskooso-
bowy).
b) Odpowiedź powinny zostać wprowadzone (czasownik niepełny powinien, 3. os. lm. + bezokolicznik w stro-
nie biernej) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem dane (M. lm. r. niemęskoosobowy),
który jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu.
c) Odpowiedź może być wprowadzający (czas teraźniejszy czasownika modalnego móc, 3. os. lp. + bezokolicznik
+ imiesłów przymiotnikowy czynny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż podmiot (dane) nie jest wykonawcą czynności
wyrażonej w zdaniu, brak też zgodności orzeczenia z podmiotem w liczbie.
d) Odpowiedź mają być wprowadzające (czas teraźniejszy czasownika mieć + bezokolicznik + imiesłów przymiot-
nikowy czynny, lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż podmiot (dane) nie jest wykonawcą czynności wyra-
żonej w zdaniu.

a) Odpowiedź zrobione (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
w zdaniu wymagana jest forma osobowa czasownika.
b) Odpowiedź będzie (czas przyszły, 3. os. lp. od czasownika być) jest niepoprawna, gdyż podmiot to zadanie nie jest
wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu i nie łączy się właściwie z przysłówkiem przykładowo.
c) Odpowiedź zostanie zrobione (czas przyszły, strona bierna, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż podmiot to
zadanie jest odbiorcą czynności wyrażonej w zdaniu.
435
Zagadnienie nr 43. Przykłady odmiany rzeczowników

nieregularnych oraz rzeczowników, których formy zależą od
znaczenia, np. ucho – uszy/ucha

a) Odpowiedź księżom (C. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem.
b) Odpowiedź księżach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z miejscownikiem.
c) Odpowiedź księżmi (N. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek z tworzy z narzędnikiem wy-
rażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś,
przy czymś.
d) Odpowiedź księży (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z biernikiem.
Z dopełniaczem tworzy wyrażenia oznaczające: miejsce początku ruchu, kierunek od wewnątrz tego, co nazywa przy-
łączany rzeczownik, np. wyjść z domu, wyjechać z Bytomia; czas, z którego coś pochodzi, np. waza z XV wieku, zdjęcie z li-
ceum; surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś, np. waza z miedzi, zupa z grzybów, kompot
z jabłek; przynależność do grupy albo całości, nazywanej przez przyłączany rzeczownik, np. kolega z wojska, dziewczy-
na z prowincji; przyczynę, zwykle wewnętrzną, stanu albo procesu nazywanego przez czasownik lub przymiotnik, np.
umrzeć z (nie: od) wycieńczenia, zarumienić się ze wstydu, rozpłakać się ze szczęścia.
a) Odpowiedź książęta (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek przez nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź książętami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek przez nie łączy się z narzędni-
kiem.
c) Odpowiedź książętom (C. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek przez nie łączy się z celownikiem.
d) Odpowiedź książąt (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek przez łączy się z bierni-
kiem w konstrukcjach biernych, wskazując na sprawcę czynności.

a) Odpowiedź chrztu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem.
b) Odpowiedź chrzest (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
c) Odpowiedź chrzcie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z miejscownikiem.
d) Odpowiedź chrztem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się z narzędnikiem.

b) uszami. d) uszu.
436
a) Odpowiedź uchami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma używana jest w znaczeniu
uchwyt.
b) Odpowiedź uszami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma używana jest w znaczeniu
narząd słuchu lub klapki przy czapce. Przyimek z tworzy z narzędnikiem wyrażenia wskazujące osobę towarzy-
szącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś.
c) Odpowiedź uszów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem
kimś, przy czymś. Forma uszów używana jest w znaczeniu narząd słuchu.
d) Odpowiedź uszu (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem
kimś, przy czymś. Forma uszu używana jest w znaczeniu narząd słuchu lub klapki przy czapce.

a) uszu c) ucha
b) uszów d) uszy
a) Odpowiedź uszu (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełniaczem.
Forma uszu używana jest w znaczeniu narząd słuchu lub klapki przy czapce.
b) Odpowiedź uszów (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z dopełnia-
czem. Forma uszów używana jest w znaczeniu narząd słuchu.
c) Odpowiedź ucha (D. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy tylko w znaczeniu uchwyt) jest niepoprawna, gdyż
przyimek na nie łączy się z dopełniaczem i w zdaniu chodzi o znaczenie: narząd słuchu.
d) Odpowiedź uszy (M./B. lp. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z biernikiem
w wyrażeniach oznaczających kierunek lub miejsce będące celem ruchu. Forma uszy używana jest w znaczeniu
narząd słuchu lub klapki przy czapce, a potocznie też w znaczeniu uchwyt.

a) okiem c) okach
b) oka d) oczach
a) Odpowiedź okiem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z narzędnikiem.
b) Odpowiedź oka (D. lp. r. n. w znaczeniu: narząd wzroku; M./B. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształ-
tem przypomina gałkę oczną, np. pętla w sieci, kropla tłuszczu itp.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu chodzi o znaczenie
pętla w sieci i przyimek w nie łączy się nigdy z mianownikiem, a z biernikiem nie łączy się w wyrażeniach określających
miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik.
c) Odpowiedź okach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształtem przypomina gałkę oczną,
np. pętla w sieci, kropla tłuszczu itp.) jest poprawna, gdyż w zdaniu chodzi o znaczenie pętla w sieci i przyimek
w tworzy z miejscownikiem wyrażenia określające miejsce dziania się czegoś, także położenie, zwłaszcza we-
wnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik.
d) Odpowiedź oczach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: narząd wzroku) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu
chodzi o znaczenie pętla w sieci.

a) oczami c) oczyma
b) okami d) ok
a) Odpowiedź oczami (N. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: narząd wzroku) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu
chodzi o znaczenie kropla tłuszczu.
437
b) Odpowiedź okami (N. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształtem przypomina gałkę oczną, np.
kropla tłuszczu, pętla w sieci) jest poprawna, gdyż w zdaniu chodzi o znaczenie kropla tłuszczu. Przyimek z two-
rzy z narzędnikiem wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także
rzecz obecną przy kimś, przy czymś.
c) Odpowiedź oczyma (N. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: narząd wzroku) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu
chodzi o znaczenie kropla tłuszczu. W znaczeniu narząd wzroku możliwa jest też forma narzędnika oczami.
d) Odpowiedź ok (D. lm. r. niemęskoosobowy w znaczeniu: coś, co kształtem przypomina gałkę oczną, np. pętla w sie-
ci, kropla tłuszczu) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem w wyrażeniach wskazujących osobę
towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś.

a) Odpowiedź orłowi białemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża posiadania (gniazdo kogo?
czego?). W celowniku możliwe są dwie formy orłowi/orłu.
b) Odpowiedź orłu białemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża posiadania (gniazdo kogo? cze-
go?). W celowniku możliwe są dwie formy orłowi/orłu.
c) Odpowiedź orła białego (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wyraża posiadanie (gniazdo kogo? czego?).
d) Odpowiedź orle białym (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nie wyraża posiadania (gniazdo kogo? czego?).

a) Odpowiedź nieprzyjaciółmi (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się z do-
b) Odpowiedź nieprzyjaciołom (C. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik życzyć łączy się
z dopełnieniem w celowniku (kto? życzy komu?/czemu?, kogo?/czego?). Życzyć znaczy: chcieć, pragnąć dla ko-
goś czegoś przez życzliwość; składać komuś życzenia, winszować komuś lub sobie czegoś.
c) Odpowiedź nieprzyjaciołach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik życzyć nie łączy się
z dopełnieniem w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.
d) Odpowiedź nieprzyjaciele (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ja).

a) Odpowiedź chrześcijan (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się składniowo ze
b) Odpowiedź chrześcijanom (C. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze
c) Odpowiedź chrześcijanami (N. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo ze
d) Odpowiedź chrześcijanach (Ms. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się składniowo
ze słowem współpracy (kogo? czego?). Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.
438

a) co c) za
b) na d) po
a) Odpowiedź co jest poprawna, gdyż przyimek co rządzi mianownikiem i biernikiem, dawniej też dopełnia-
czem, i wskazuje na powtarzalność w pewnym okresie, np. co dwa miesiące, co godzina, co sobota, co chwila itd.,
pot. co godzinę, co sobotę, co chwilę itd., co dzień, co tydzień, co miesiąc.
b) Odpowiedź na jest niepoprawna, gdyż przyimek na z biernikiem tworzy wyrażenia wskazujące czas dziania się
czegoś, np. wyjechać na weekend, na święta, na zimę.
c) Odpowiedź za jest niepoprawna, gdyż przyimek za z biernikiem tworzy wyrażenia określające czas przyszłych
wydarzeń; także wskazujące czas, którego brakuje do pełnej godziny, np. Będę u was za cztery godziny. Za dwa dni roz-
pocznie się wiosna. Jest za dwadzieścia czwarta.
d) Odpowiedź po jest niepoprawna, gdyż przyimek po z biernikiem w połączeniu z określeniami liczbowymi tworzy
wyrażenia wskazujące liczbę, wartość, cenę, np. Dostali po dwa tysiące nagrody. Wchodźcie po trzy osoby. Sweterki po
siedemdziesiąt złotych.

a) na c) dla
b) za d) u
a) Odpowiedź na jest niepoprawna, gdyż przyimek na łączy się z biernikiem lub miejscownikiem, np. na dachu, na
strychu, na dach, na strych.
b) Odpowiedź za jest niepoprawna, gdyż przyimek za z dopełniaczem tworzy wyrażenia określające czas, kiedy
ktoś rządzi, panuje, np. za panowania króla Stanisława, za młodych lat, za naszej pamięci.
c) Odpowiedź dla jest niepoprawna, gdyż przyimek dla z dopełniaczem tworzy w połączeniu z nazwami istot żywych
wyrażenia oznaczające, że ta istota jest odbiorcą, użytkownikiem, właścicielem tego, co nazywa poprzedzający rzeczow-
nik, np. pokój dla dzieci, jedzenie dla kota; łączy się z nazwami uczuć, przede wszystkim dodatnich, np. sympatia dla tej pani,
szacunek dla starszych; z przymiotnikami oznaczającymi pożytek, np. poradnik przydatny dla młodych matek, podręcznik
niezbędny dla nowożeńców, samochód przyjazny dla środowiska; tworzy z rzeczownikami, często odczasownikowymi, wy-
rażenia oznaczające cel, np. Zrób to dla zdrowia. Dla większej powagi przykleił sobie wąsy. Przeczytaj to dla przyjemności.
d) Odpowiedź u jest poprawna, gdyż przyimek u z dopełniaczem tworzy wyrażenia określające miejsce
w bezpośredniej bliskości tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. czekać u drzwi, sprawdzać bilety u wej-
ścia do teatru, wieś leży u źródeł rzeki.

a) Odpowiedź w międzyczasie jest niepoprawna, gdyż w międzyczasie znaczy: pomiędzy jedną a drugą czynnością,
np. Rano pójdziemy na zakupy, po południu do fryzjera, a w międzyczasie odwiedzimy babcię.
b) Odpowiedź wskutek jest poprawna, gdyż wskutek znaczy: w wyniku, w następstwie czegoś, z powodu cze-
goś, na skutek.
c) Odpowiedź w poprzek jest niepoprawna, gdyż w poprzek znaczy: prostopadle do długości danego obiektu, np.
Ścieżka biegła w poprzek łąki.
d) Odpowiedź wzdłuż jest niepoprawna, gdyż wzdłuż znaczy: równolegle do długości danego obiektu, np. Musimy iść
cały czas wzdłuż rzeki.
439
4. Zrobiła to ____________ nam wszystkim.

a) Odpowiedź w zamian za jest niepoprawna, gdyż w zamian za (+ biernik) znaczy: oddając jakąś rzecz za inną,
zamieniając się, odwzajemniając się, np. W zamian za pomoc w matematyce sprawdzam jego wypracowania z polskiego.
b) Odpowiedź zgodnie z jest niepoprawna, gdyż zgodnie z (+ narzędnik) znaczy: według czegoś, np. Zgodnie z prze-
pisami nie wolno się tutaj zatrzymywać.
c) Odpowiedź na przekór jest poprawna, gdyż na przekór (+ celownik) znaczy: wbrew czyjejś woli, czyjemuś
życzeniu; na złość komuś.
d) Odpowiedź z racji jest niepoprawna, gdyż z racji (+ dopełniacz) znaczy: z powodu, z okazji czegoś, np. Z jakiej racji
ciągle wtrącasz się do moich spraw?

a) Odpowiedź pod względem jest poprawna, gdyż pod względem (= biorąc coś pod uwagę) łączy się z dopeł-
niaczem.
b) Odpowiedź ze względu na jest niepoprawna, gdyż ze względu na (= z uwagi na) łączy się z biernikiem, np. Ze
względu na jego chorobę musieliśmy znowu odwołać spotkanie.
c) Odpowiedź pod uwagę jest niepoprawna, gdyż pod uwagę występuje w wyrażeniach: brać, wziąć coś pod uwagę
(= zastanawiać się, zastanowić się nad czymś; uwzględniać, uwzględnić coś przy podejmowaniu decyzji), np. Weź pod uwa-
gę wszystkie okoliczności tego zdarzenia.
d) Odpowiedź z uwagi na jest niepoprawna, gdyż z uwagi na (= ze względu na coś) łączy się z biernikiem, np. Z uwagi
na brak większości uprawnionych do głosowania przewodniczący odwołał zebranie.

inwestycyjnymi.
a) Odpowiedź w porównaniu z jest niepoprawna, gdyż w porównaniu z (+ narzędnik) znaczy: porównując, zestawia-
jąc z czymś, np. Nasze wyniki są dużo lepsze w porównaniu z osiągnięciami konkurencji.
b) Odpowiedź odpowiednio do jest niepoprawna, gdyż odpowiednio do (+ dopełniacz) nie łączy się z narzędnikiem,
np. Było mi zimno, gdyż nie ubrałem się odpowiednio do pogody. Odpowiednio do znaczy: stosownie, właściwie, zgodnie z.
c) Odpowiedź bez względu na jest niepoprawna, gdyż bez względu na (+ biernik) nie łączy się z narzędnikiem, np.
Pójdziemy do kina bez względu na pogodę. Bez względu na znaczy: niezależnie od tego, czy się coś stanie, czy nie, czy coś
istnieje, czy nie.
d) Odpowiedź w związku z jest poprawna, gdyż w związku z (+ narzędnik) znaczy: w powiązaniu z, także:
z powodu czegoś, na skutek czegoś.

a) Odpowiedź na przekór jest niepoprawna, gdyż na przekór (= wbrew czyjejś woli, czyjemuś życzeniu; na złość komuś)
łączy się z celownikiem, np. Młodzi pobrali się na przekór rodzinie.
440
b) Odpowiedź w porównaniu z jest niepoprawna, gdyż w porównaniu z (= porównując, zestawiając z czymś) łączy się
z narzędnikiem, np. Nasze wyniki są dużo lepsze w porównaniu z osiągnięciami konkurencji.
c) Odpowiedź w stosunku do jest poprawna, gdyż w stosunku do (= w odniesieniu do) łączy się z dopełnia-
czem.
d) Odpowiedź z rzędu jest niepoprawna, gdyż z rzędu znaczy: po kolei, bez przerw, np. To już twoja trzecia nieobecność
z rzędu.

a) z c) pod
b) zza d) spod
a) Odpowiedź z jest niepoprawna, gdyż z tworzy z dopełniaczem wyrażenia oznaczające miejsce początku ruchu,
kierunek od wewnątrz tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. wyjść z domu, wyjąć chusteczkę z kieszeni, wyjechać
z Opola.
b) Odpowiedź zza jest poprawna, gdyż zza tworzy wyrażenia o znaczeniu: z miejsca znajdującego się za
tym, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. Zza rogu ulicy wyjechały czołgi. Przyjechali zza oceanu.
c) Odpowiedź pod jest niepoprawna, gdyż pod łączy się z biernikiem lub narzędnikiem, np. pod biurko, pod biurkiem.
d) Odpowiedź spod jest niepoprawna, gdyż spod tworzy z dopełniaczem wyrażenia określające kierunek z miejsca
pod tym, poniżej tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. Wyjął pieniądze spod poduszki. Spod ziemi dochodziły
jakieś odgłosy; wyrażenia określające kierunek od miejsca położonego w pobliżu miejsca nazwanego rzeczownikiem,
np. Przyjechał tu spod Krakowa. Pochodziły spod Zielonej Góry.

a) znad c) od
b) nad d) ode
a) Odpowiedź znad jest poprawna, gdyż znad tworzy z dopełniaczem wyrażenia oznaczające kierunek
z miejsca położonego nad tym, co nazywa przyłączany rzeczownik, np. Znad lasu nadleciało stado ptaków oraz
wyrażenia oznaczające kierunek z miejsca znajdującego się w pobliżu tego, co nazywa przyłączany rzeczownik,
np. pozdrowienia znad morza, wieści znad jezior.
b) Odpowiedź nad jest niepoprawna, gdyż nad tworzy z biernikiem wyrażenia określające cel znajdujący się ponad
tym, co nazywa przyłączony rzeczownik, np. Samolot wzbił się nad chmury. Skoczył nad poprzeczkę; wyrażenia określają-
ce cel znajdujący się w pobliżu jakiegoś zbiornika wodnego, np. Jadę nad morze. Idę nad rzekę.
c) Odpowiedź od jest niepoprawna, gdyż od w wyrażeniach określających kierunek od kogoś lub czegoś wyzna-
cza punkt, od którego coś się oddala, stronę przedmiotu, według którego określamy sytuację innego przedmiotu, np.
mieszkanie od frontu, odejść od okna, odłączyć się od grupy, odbić od brzegu; Od gór wieje chłodny wiatr. Ciągnie od podłogi.
d) Odpowiedź ode jest niepoprawna, gdyż ode stanowi formę przyimka od, używaną przed zbiegiem niektórych
spółgłosek w kilku utartych wyrażeniach, np. ode mnie; Zbaw mnie ode złego.

a) sponad c) nad
b) z ponad d) nade
a) Odpowiedź sponad jest niepoprawna, gdyż sponad (+ dopełniacz) tworzy wyrażenia oznaczające kierunek
z miejsca znajdującego się powyżej tego, co nazywa przyłączany rzeczownik; znad, np. Sponad lasu powoli ukazywało
się słońce. Spoglądał sponad okularów.
b) Odpowiedź z ponad jest poprawna, gdyż z ponad (+ narzędnik) znaczy z więcej niż.
441
c) Odpowiedź nad jest niepoprawna, gdyż nad tworzy z narzędnikiem wyrażenia określające miejsce, położenie
czegoś znajdującego się wyżej niż coś innego, np. Nad łóżkiem powiesiła plakat. Balon leciał nad miastem; wyrażenia
określające miejsce przy jakimś zbiorniku wodnym, w jego pobliżu, np. Bydgoszcz leży nad Brdą; bitwa nad Wartą, hotel
nad jeziorem, odpoczywać nad morzem.
d) Odpowiedź nade jest niepoprawna, gdyż nade stanowi formę przyimka nad, używaną tylko w kilku tradycyjnych
połączeniach, np. nade mną, nade wszystko.
442
Zagadnienie nr 45. Zdania złożone z zaimkiem względnym który

poprzedzonym przyimkiem (np. na którego)

a) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności rodzajowej z poprzedzającym rzeczow-
nikiem mężczyzna (r. m.).
b) Odpowiedź której (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie ma zgodności rodzajowej z poprzedzającym
rzeczownikiem mężczyzna (r. m.). Przyimek z nie łączy się z celownikiem i miejscownikiem, a z dopełniaczem nie łączy
się w znaczeniu razem, wspólnie.
przyimek z tworzy z narzędnikiem wyrażenia wskazujące osobę towarzyszącą komuś lub robiącą coś wspólnie
z kimś, także rzecz obecną przy kimś, przy czymś. Występuje też zgodność w liczbie i rodzaju z poprzedzającym
rzeczownikiem mężczyzna (lp. r. m.).
d) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z bier-
nikiem i z dopełniaczem w znaczeniu razem, wspólnie.

a) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż czekać na nie łączy się z do-
pełniaczem, a w bierniku nie ma zgodności rodzajowej z rzeczownikiem, do którego się odnosi list (męskonieżywotny).
b) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest poprawna, gdyż czekać na łączy się
z biernikiem (kto? co? czeka na kogo? co?) i występuje zgodność z rzeczownikiem, do którego się odnosi list
(lp. r. męskonieżywotny).
gdyż nie ma zgodności w liczbie z rzeczownikiem, do którego się odnosi list (lp.). Czekać na nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu/miejscowniku.
d) Odpowiedź którzy (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (wszyscy).
3. Kariera zawodowa, dla __________ poświęcił swoje życie, skończyła się, kiedy ciężko
zachorował.
a) Odpowiedź której (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek dla łączy się z dopełniaczem. Występu-
je też zgodność z poprzedzającym rzeczownikiem kariera (lp. r. ż.).
b) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z biernikiem/narzędnikiem.
gdyż brak jest zgodności w liczbie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem kariera (lp. r. ż.). Przyimek dla nie łączy
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak jest zgodności
w liczbie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem kariera (lp. r. ż.). Przyimek dla nie łączy się z narzędnikiem.
443

a) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z dopeł-
niaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź który (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z mianow-
nikiem/biernikiem. Dodatkowo poprzedzający rzeczownik jest rodzaju męskożywotnego (student).
c) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż mówić o nie łączy się z celownikiem.
d) Odpowiedź którym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
mówić o łączy się z miejscownikiem, występuje też zgodność w rodzaju i liczbie z poprzedzającym rzeczowni-
kiem student (lp. r. m.).

a) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy
prawna, gdyż przyimek w tworzy z miejscownikiem wyrażenia określające miejsce dziania się czegoś, także po-
łożenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik. Występuje też zgodność w licz-
bie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem książki (lm. r. niemęskoosobowy).
c) Odpowiedź którą (B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie jest zgodna w liczbie i rodzaju z poprzedzają-
cym rzeczownikiem książki (lm. r. niemęskoosobowy). Przyimek w nie łączy się z narzędnikiem, a z biernikiem łączy się
w wyrażeniach określających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść w krzaki, jechać w góry. W wyrażeniach
określających miejsce odbywania się czynności przyimek w łączy się z miejscownikiem, np. być w krzakach, mieszkać
w górach.
d) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się
z mianownikiem, a z biernikiem łączy się wyrażeniach określających kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. iść
w krzaki, jechać w góry.

a) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż prosić o łączy się
z biernikiem. Występuje też zgodność w liczbie i rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem dokumenty (lm.
na, gdyż prosić o nie łączy się z dopełniaczem/miejscownikiem.
prosić o nie łączy się z narzędnikiem/miejscownikiem/celownikiem.
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż prosić o nie łączy się
z narzędnikiem.

444
a) Odpowiedź któremu (C. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek pod nie łączy się z celownikiem.
na, gdyż przyimek pod nie łączy się z dopełniaczem/miejscownikiem. Brak też zgodności w liczbie z poprzedzającym
rzeczownikiem drzewo (lp. r. n.).
c) Odpowiedź którym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż przy-
imek pod tworzy z narzędnikiem wyrażenia określające miejsce, położenie czegoś niżej lub głębiej niż coś innego.
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak zgodności w licz-
bie z poprzedzającym rzeczownikiem drzewo (lp. r. n.).

a) Odpowiedź którzy (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek od nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek od nie łączy się z mia-
nownikiem/biernikiem, brak też zgodności w rodzaju z poprzedzającym rzeczownikiem ludzie (lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek od nie łączy
d) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż przyimek od łączy się z dopełniaczem, występuje też zgodność w rodzaju i liczbie z poprzedzają-
cym rzeczownikiem ludzie (lm. r. męskoosobowy).

a) Odpowiedź które (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy się
prawna, gdyż przyimek do łączy się z dopełniaczem.
przyimek do nie łączy się z narzędnikiem/miejscownikiem, brak też zgodności w rodzaju i liczbie z poprzedzającym
rzeczownikiem ogrody (lm. r. niemęskoosobowy).
d) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek do nie łączy

a) Odpowiedź których (D./Ms. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy; B. lm. r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż przyimek spośród łączy się z dopełniaczem i występuje zgodność w rodzaju i liczbie z poprzedza-
jącym rzeczownikiem finaliści (lm. r. męskoosobowy). Przyimek spośród tworzy wyrażenia określające miejsce
w większej grupie tego, co nazywa przyłączany rzeczownik, lub wybór z takiej grupy.
b) Odpowiedź którego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż nie występuje zgodność
w rodzaju i liczbie z poprzedzającym rzeczownikiem finaliści (lm. r. męskoosobowy).
c) Odpowiedź którymi (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek spośród nie
przyimek spośród nie łączy się z narzędnikiem/miejscownikiem/celownikiem.
445

b) Idące d) Idąc
a) Odpowiedź idąca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy imiesłowowe-
b) Odpowiedź idące (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy imiesłowowe-
c) Odpowiedź idącą (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy imiesłowowe-
d) Odpowiedź idąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy imiesłowo-
wy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu i wyraża czynność jednoczesną do
czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy szłam na zakupy).

a) Odpowiedź czekając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
noczesną w stosunku do czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy czekałam
na ciebie).
b) Odpowiedź czekająca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
c) Odpowiedź czekające (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
d) Odpowiedź czekającą (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-

a) Odpowiedź robiąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów wyraża czynność
odbywającą się jednocześnie z czynnością zdania głównego.
b) Odpowiedź robiący (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
c) Odpowiedź zrobiony (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
d) Odpowiedź zrobiwszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy imie-
przez ten sam podmiot (= kiedy zrobił zakupy).

446
a) Odpowiedź przeczytany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
b) Odpowiedź przeczytawszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów wyraża czyn-
ność uprzednią do czynności zdania głównego, np. Przeczytawszy książkę, zrobiłem notatki (= kiedy przeczytałem książ-
kę, zrobiłem notatki).
c) Odpowiedź czytający (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
d) Odpowiedź czytając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
imiesłowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdanie podrzędne okolicznikowe czasu wyrażające czynność
równoczesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy czytam książkę).

a) Odpowiedź wszedłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest poprawna, gdyż tworzy imiesłowowy rów-
noważnik zdania, który wyraża czynność uprzednią do czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam
podmiot (= kiedy wszedł do pokoju).
b) Odpowiedź weszły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z drugim zdaniem. Można powiedzieć: One weszły do pokoju, a on od razu zamknął drzwi na klucz lub Kiedy
weszły do pokoju, od razu zamknął drzwi na klucz.
c) Odpowiedź szedł (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż wyraża czynność niedokonaną i nie łączy
się właściwie z drugim zdaniem. Można powiedzieć: Wszedł do pokoju i od razu zamknął drzwi na klucz.
d) Odpowiedź idące (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż nie tworzy imiesłowowego rów-
noważnika zdania.

a) Odpowiedź wracająca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
b) Odpowiedź wracając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy
noczesną w stosunku do czynności zdania głównego, wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy wracałem
ze szkoły).
c) Odpowiedź wracający (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-
d) Odpowiedź wracające (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imie-

a) Odpowiedź spostrzegłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni) jest poprawna, gdyż ta forma tworzy imie-
przez ten sam podmiot (= kiedy mnie spostrzegł).
b) Odpowiedź spostrzeżony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy
447
c) Odpowiedź spostrzeżona (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy
d) Odpowiedź spostrzegłem (czas przeszły, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z dopełnieniem (mnie) i zdaniem drugim. Można powiedzieć: Spostrzegł mnie i szybko przeszedł na drugą stronę ulicy.

a) Odpowiedź rozmawiający (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przymiotnikowy
b) Odpowiedź rozmawiająca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż imiesłów przymiotnikowy
c) Odpowiedź rozmawiając (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów two-
rzy imiesłowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu wyrażające czynność
równoczesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy z nią rozmawiali-
śmy).
d) Odpowiedź rozmowna (przymiotnik, M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie z wyrażeniem
z nią. Można powiedzieć: W czasie rozmowy z nią zauważyliśmy, że jest bardzo zdenerwowana. Rozmowny znaczy: chętny,
skłonny do rozmowy, lubiący rozmawiać.

a) Odpowiedź bijące (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
b) Odpowiedź bijąca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
c) Odpowiedź bijący (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
d) Odpowiedź bijąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy imie-
słowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe przyczyny wyrażające czynność
równoczesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= ponieważ bił w dzwon).

a) Odpowiedź robiąca (imiesłów przymiotnikowy czynny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
b) Odpowiedź robiąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest poprawna, gdyż ten imiesłów tworzy imie-
słowowy równoważnik zdania. Zastępuje zdania podrzędne okolicznikowe czasu wyrażające czynność równo-
czesną z czynnością zdania głównego i wykonywaną przez ten sam podmiot (= kiedy robiłam generalne porząd-
ki w mieszkaniu).
c) Odpowiedź robiona (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
d) Odpowiedź robione (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż ten imiesłów nie tworzy imiesło-
448

a) wiedzie c) wie
b) wiezie d) widzi
a) Odpowiedź wiedzie jest poprawna, gdyż wieść znaczy: (o drodze, ulicy itp.) biec w jakimś kierunku.
b) Odpowiedź wiezie jest niepoprawna, gdyż czasownik wieźć znaczy: przenosić kogoś albo coś z miejsca na miejsce
przy użyciu jakiegoś środka lokomocji.
c) Odpowiedź wie jest niepoprawna, gdyż czasownik wiedzieć znaczy: dysponować jakimiś wiadomościami, być
świadomym czegoś; zdawać sobie sprawę z czegoś.
d) Odpowiedź widzi jest niepoprawna, gdyż czasownik widzieć znaczy: postrzegać coś wzrokiem.

a) Odpowiedź trafią jest niepoprawna, gdyż czasownik trafić znaczy: dosięgnąć celu, nie chybić (o kimś, kto strzela,
rzuca czymś, także o pocisku); znaleźć drogę dokądś, dojść gdzieś, nie błądząc.
b) Odpowiedź trapią jest poprawna, gdyż czasownik trapić znaczy: dawać się we znaki; niepokoić, martwić,
nękać, gnębić.
c) Odpowiedź tratują jest niepoprawna, gdyż czasownik tratować znaczy: depcząc, niszczyć, miażdżyć, gnieść.
d) Odpowiedź tracą jest niepoprawna, gdyż czasownik tracić znaczy: zostawać pozbawionym czegoś, przestawać
coś mieć.

a) Odpowiedź błyszczało jest niepoprawna, gdyż czasownik błyszczeć znaczy: jaśnieć blaskiem, świecić, lśnić, połyski-
wać; wywoływać zachwyt, robić wrażenie, olśniewać.
b) Odpowiedź błysnęło jest poprawna, gdyż czasownik błysnąć znaczy: wydać błysk, zaświecić, zalśnić, ja-
śnieć, mignąć.
c) Odpowiedź lśniło jest niepoprawna, gdyż lśnić znaczy: dawać blask, odbijać światło; błyszczeć, jaśnieć, świecić.
d) Odpowiedź świeciło jest niepoprawna, gdyż świecić znaczy: być źródłem światła, wysyłać światło, promieniować
światłem; uruchamiać jakieś źródło światła, palić światło; oświetlać coś; odbijać promienie światła; lśnić, połyskiwać.

a) drży c) rży
b) drze d) rżnie
a) Odpowiedź drży jest niepoprawna, gdyż drżeć znaczy: trząść się, dygotać, drgać.
b) Odpowiedź drze jest niepoprawna, gdyż drzeć znaczy: rwać na kawałki; rozrywać, rozdzierać; drapać; zdzierać,
obdzierać coś z czegoś; ogołacać, wyrywać; szarpać, targać; niszczyć ciągłym używaniem; zdzierać, zużywać.
449
c) Odpowiedź rży jest poprawna, gdyż rżeć znaczy: (o koniu) wydawać głos; przen. śmiać się głośno, hałaśli-
wie, wesoło; rechotać.
d) Odpowiedź rżnie jest niepoprawna, gdyż rżnąć znaczy: ciąć, krajać; przecinać, piłować; wycinać ozdoby, rzeźbić,
szlifować, grawerować; grać na jakimś instrumencie hałaśliwie, głośno.

a) Odpowiedź trzebiły jest niepoprawna, gdyż trzebić znaczy: przerzedzać, wycinać poszczególne drzewa w lesie; tę-
pić, niszczyć; kastrować zwierzęta; usuwać wnętrzności; patroszyć.
b) Odpowiedź trzeźwiły jest niepoprawna, gdyż trzeźwić znaczy: przywracać do przytomności, czynić trzeźwym; cucić.
c) Odpowiedź trzeszczały jest poprawna, gdyż trzeszczeć znaczy: wydawać charakterystyczny odgłos, zwykle
na skutek pękania, rozrywania się czegoś, tarcia o siebie dwóch powierzchni; skrzypieć, chrzęścić.
d) Odpowiedź trzepotały jest niepoprawna, gdyż trzepotać znaczy: poruszać się szybko, wykonywać czymś szybkie
ruchy, często wydając charakterystyczny odgłos; potrząsać czymś rytmicznie.

a) Odpowiedź żerowali jest poprawna, gdyż żerować znaczy: (o dzikich zwierzętach) szukać żeru (żer = poży-
wienie zwierzęcia, zwłaszcza to, które ono samo zdobywa); (o ludziach) wykorzystywać kogoś lub sytuację, w jakiej
ktoś się znalazł.
b) Odpowiedź żyrowali jest niepoprawna, gdyż czasownik żyrować znaczy: poręczać spłatę sumy wekslowej.
c) Odpowiedź czarowali jest niepoprawna, gdyż czasownik czarować znaczy: czynić czary, odprawiać praktyki ma-
giczne; zaklinać, zachwycać, wabić, urzekać; olśniewać, wzbudzać podziw; pot. iron. wprowadzać w błąd, zwodzić, oszuki-
wać.
d) Odpowiedź cerowali jest niepoprawna, gdyż czasownik cerować znaczy: naprawiać dziury w tkaninie, pokrywając
je cerami (= ściegami wypełniającymi rozdarcie).

a) Odpowiedź grzmieliśmy jest niepoprawna, gdyż grzmieć znaczy: (o niebie, zwykle w czasie burzy) wydawać grzmot;
wydawać huk podobny do grzmotu; głośno, hucznie rozbrzmiewać; rozlegać się; mówić głośno, dobitnie, z groźbą lub naganą.
b) Odpowiedź grzebaliśmy jest niepoprawna, gdyż grzebać znaczy: rozgarniać, rozrzucać coś, przewracać szukając
czegoś; gmerać w czymś, przeszukiwać coś; składać do grobu, chować.
c) Odpowiedź grzechotaliśmy jest niepoprawna, gdyż grzechotać znaczy: wywoływać lub wydawać przerywany
dźwięk.
d) Odpowiedź grzęźliśmy jest poprawna, gdyż grząźć znaczy: zagłębiać się w czymś grząskim; pogrążać się,
zapadać się.

a) łupi c) łyka
b) łupie d) łka
450
a) Odpowiedź łupi jest niepoprawna, gdyż łupić znaczy: bezprawnie, siłą zabierać komuś mienie, rabować, grabić;
ciągnąć z czegoś nadmierne zyski; odzierać kogoś z pieniędzy; pot. mocno uderzać, bić, tłuc.
b) Odpowiedź łupie jest poprawna, gdyż łupać znaczy: pulsująco, rozdzierająco boleć.
c) Odpowiedź łyka jest niepoprawna, gdyż łykać znaczy: szybko jeść kęsami, nie przeżuwając należycie; pić łykami;
wypijać.
d) Odpowiedź łka jest niepoprawna, gdyż łkać znaczy: wydawać w czasie płaczu krótkie, urywane dźwięki, spowodo-
wane przyśpieszonym, nieregularnym oddechem; szlochać.

a) obiec c) opiec
b) oblec d) oblać
a) Odpowiedź obiec jest poprawna, gdyż obiec znaczy: biegnąc, zatoczyć krąg dokoła czegoś; o planetach: ob-
rócić się dookoła czegoś, okrążyć; obejść, odwiedzić kolejno szereg osób, miejsc; o pogłoskach, plotkach, wieściach:
rozejść się, rozprzestrzenić się.
b) Odpowiedź oblec jest niepoprawna, gdyż oblec znaczy: otoczyć coś wojskiem, okrążyć w celu zdobycia; otoczyć
tłumnie ze wszystkich stron; obstąpić.
c) Odpowiedź opiec jest niepoprawna, gdyż opiec znaczy: upiec coś, obsmażając dookoła.
d) Odpowiedź oblać jest niepoprawna, gdyż oblać znaczy: polać czymś po wierzchu; powlec, pokryć coś ze wszystkich
stron jakąś masą, warstwą czegoś; pot. uczcić coś libacją, pijatyką.

a) Odpowiedź dzwonił jest niepoprawna, gdyż dzwonić znaczy: bić w dzwon, poruszać dzwonem lub dzwonkiem wy-
wołując dźwięczenie, dźwięk; dawać znak dzwonem lub dzwonkiem; poruszać czymś, uderzać w coś lub czymś wywołując
dźwięk; wydawać dźwięk; dźwięczeć, brzmieć; pot. telefonować.
b) Odpowiedź dźwięczał jest niepoprawna, gdyż dźwięczeć znaczy: dawać wrażenie akustyczne, słuchowe; być słysza-
nym jako pewien dźwięk lub zespół dźwięków; brzmieć, rozbrzmiewać; wydawać dźwięk.
c) Odpowiedź dudnił jest niepoprawna, gdyż dudnić znaczy: wydawać głuchy odgłos, dźwięczeć głucho; huczeć.
d) Odpowiedź dął jest poprawna, gdyż dąć znaczy: wprawiać w pęd wianiem; dmuchać, wiać; (o ludziach)
dmuchaniem wydobywać głos na odpowiednich instrumentach; (o instrumentach) wydawać głos, grać.
451
Zagadnienie nr 48. Trudniejsze przykłady użycia

przypadków zależnych

a) Odpowiedź przepisy drogowe (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(on), a czasownik przestrzegać w znaczeniu: stosować się do czegoś; postępować zgodnie z czymś nie łączy się z dopełnie-
niem w bierniku. Biernik występuje w znaczeniu: alarmować, ostrzegać, dawać dobre rady (kto? przestrzega kogo?), np.
Mama przestrzega moją siostrę (B.), aby nie spotykała się z tym mężczyzną.
b) Odpowiedź przepisami drogowymi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przestrzegać
c) Odpowiedź przepisom drogowym (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik przestrzegać
nie łączy się z dopełnieniem w celowniku.
d) Odpowiedź przepisów drogowych (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik przestrze-
gać w znaczeniu: stosować się do czegoś; postępować zgodnie z czymś łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu
(kto? przestrzega czego?). W znaczeniu: alarmować, ostrzegać, dawać dobre rady łączy się z biernikiem (kto?
przestrzega kogo?), np. Mama przestrzega moją siostrę (B.), aby nie spotykała się z tym mężczyzną.

a) Odpowiedź własne życie (M./B. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik ryzykować (podejmować przedsię-
wzięcie o nieznanym wyniku, zakończeniu, z narażeniem kogoś lub czegoś na niebezpieczeństwo, stratę, zniszcze-
nie; odważać się na niebezpieczeństwo) łączy się z dopełnieniem w bierniku (kto? ryzykuje co?).
b) Odpowiedź własnego życia (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik ryzykować nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
c) Odpowiedź własnym życiem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik ryzykować nie łączy się z dopełnie-
niem w narzędniku.
d) Odpowiedź własnym życiu (Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik ryzykować nie łączy się z dopełnieniem
w miejscowniku. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem.

a) Odpowiedź króla i królową (D./B. lp. r. m. i B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bronić w znaczeniu:
odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Bier-
nik występuje w znaczeniu: być obrońcą w sądzie, np. Broniłem tę kobietę w procesie sądowym albo asekurować kogoś,
chronić kogoś przed czymś, np. Zawsze bronię córkę przed złym towarzystwem.
b) Odpowiedź króla i królowej (D./B. lp. r. m. i D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik bronić w zna-
czeniu: odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu.
c) Odpowiedź królem i królową (N. lp. r. m. i B./N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bronić w znaczeniu:
odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Na-
rzędnik może wyrażać sposób wykonania czynności, np. bronić własnym ciałem, bronić dużym nakładem sił.
452
d) Odpowiedź królu i królowej (Ms. lp. r. m. i D./C./Ms. lp. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik bronić w znaczeniu:
odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku; także ujmować się za kimś nie łączy się bezpośrednio z miejscownikiem.
Miejscownik może występować tylko po przyimku, np. bronić przed niebezpieczeństwem, przed atakiem.

a) Odpowiedź gospodarstwo domowe (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (najstarszy syn),
a czasownik doglądać nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź gospodarstwem domowym (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik doglądać nie łączy się z do-
c) Odpowiedź gospodarstwa domowego (D. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik doglądać (opiekować się
kimś, czymś; pilnować, dozorować) łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu.
d) Odpowiedź gospodarstwie domowym (Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik doglądać nie łączy się bez-
pośrednio z miejscownikiem. Miejscownik może występować tylko po przyimku, np. Doglądała naszych dzieci w chorobie.

a) Odpowiedź na krześle (przyimek na + Ms. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż usiąść na łączy się z miejscowni-
kiem.
b) Odpowiedź na krzesło (przyimek na + B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż usiąść na nie łączy się z biernikiem.
c) Odpowiedź w krześle (przyimek w + Ms. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż usiąść nie łączy się z przyimkiem w dla
wyrażenia powierzchni, na której siadamy. Można powiedzieć: Usiadł (na ławce) w poczekalni/w parku/w klasie.
d) Odpowiedź w krzesło (przyimek w + B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik usiąść nie łączy się z przy-
imkiem w dla wyrażenia powierzchni, na której siadamy. Można powiedzieć: Usiadł (na ławce) w poczekalni/w parku/
w klasie.

a) Odpowiedź swoją prywatność (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik strzec nie łączy się z dopełnieniem
w bierniku.
b) Odpowiedź swojej prywatności (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik strzec (mieć pod strażą,
dozorować, pilnować) łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu (kto? strzeże kogo? czego?).
c) Odpowiedź prywatnością (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik strzec nie łączy się z dopełnieniem w na-
rzędniku.
d) Odpowiedź prywatność (M./B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (aktor), a czasownik strzec
nie łączy się z dopełnieniem w bierniku.

a) Odpowiedź na fotel (przyimek na + B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż usiąść na nie łączy się z biernikiem.
b) Odpowiedź w fotel (przyimek w + B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż usiąść w nie łączy się z biernikiem.
453
c) Odpowiedź do fotelu (przyimek do + D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż usiąść do znaczy: zacząć coś robić, najczę-
ściej siedząc, np. Usiedliśmy do obiadu. Usiądź do (odrabiania) lekcji.
d) Odpowiedź w fotelu (przyimek w + Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż usiąść w łączy się z miejscownikiem.

b) piłki d) piłce
a) Odpowiedź piłkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z biernikiem tylko w znaczeniach:
sprawić przykrość, np. Matkę bardzo dotknęła twoja uwaga; wyrządzić szkodę, np. Powódź znowu dotknęła ten region.
b) Odpowiedź piłki (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z dopełniaczem w znacze-
niu: zbliżyć się do kogoś lub czegoś aż do zetknięcia.
c) Odpowiedź piłka (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (obrońca).
d) Odpowiedź piłce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć nie łączy się z dopełnieniem w celow-
niku i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem, np. o piłce,
w piłce.

b) ciotki d) ciotce
a) Odpowiedź ciotkę (B. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z biernikiem w znacze-
niach: sprawić przykrość, np. Matkę bardzo dotknęła twoja uwaga; wyrządzić szkodę, np. Powódź znowu dotknęła
ten region.
b) Odpowiedź ciotki (D. lp. r. ż.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się
z dopełniaczem w znaczeniach: zbliżyć się do kogoś lub czegoś aż do zetknięcia, np. Dotknąłem jej ciepłej ręki; poruszać
jakieś drażliwe sprawy, mówić o czymś, np. Ten film dotyka ważnego problemu.
c) Odpowiedź ciotką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć łączy się z narzędnikiem tylko dla wyra-
żenia sposobu wykonania czynności, np. dotknąć ręką, palcem, dotknąć uwagą.
d) Odpowiedź ciotce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dotknąć nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być w zdaniu zawsze poprzedzony przyimkiem, np. o ciot-
ce, w ciotce.

a) Odpowiedź muzykę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik słuchać (świadomie odbierać wrażenia dźwię-
kowe) nie łączy się z dopełnieniem w bierniku. Biernik jest używany w potocznym zwrocie w rozmowie telefonicznej:
Słucham panią! Pojawia się też w języku medycznym w znaczeniu: badać przez osłuchiwanie, np. Lekarz słucha chorą
dziewczynkę.
b) Odpowiedź muzyką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik słuchać nie łączy się z dopełnieniem w narzęd-
niku.
c) Odpowiedź muzyki (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik słuchać (świadomie odbierać wrażenia
dźwiękowe) łączy się z dopełnieniem w dopełniaczu (kto? słucha kogo? czego?). Dopełniacz występuje też
w znaczeniu: być posłusznym komuś lub czemuś, np. Zawsze słucham twoich rad.
d) Odpowiedź muzyce (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik słuchać nie łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik jest możliwy tylko po przyimku, np. Lubię słuchać o twoich
przygodach.
454
Zagadnienie nr 49. Zdania złożone ze spójnikami rzadziej

stosowanymi typu: o ile, skoro, ledwie, niż, aniżeli, nim, im..., tym,
mimo że, dopóki... dopóty

a) Odpowiedź mimo że jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające, które
wyraża okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których ma miejsce czynność zdania nad-
b) Odpowiedź zanim jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
c) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny, np.
Skoro nie macie czasu, nie będziemy was dłużej zatrzymywać.
d) Odpowiedź niemniej jest poprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie współrzędne przeciwstawne
(= jednak).

a) Skoro c) Zanim
a) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny,
b) Odpowiedź ledwie jest poprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne podkreślające bezpo-
średnie następstwo zdarzeń (= zaledwie).
c) Odpowiedź zanim jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
d) Odpowiedź dopóki jest niepoprawna, gdyż ten spójnik wprowadza zdanie podrzędne czasowe, np. Dopóki będę
mógł, będę wam pomagał.

a) O ile c) Niż
b) Jakby d) Dopóty
a) Odpowiedź o ile jest poprawna, gdyż spójnik o ile wprowadza zdanie osłabiające lub ograniczające wy-
powiedź.
b) Odpowiedź jakby jest niepoprawna, gdyż spójnik jakby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe (= gdyby),
np. Jakby miał pieniądze, na pewno kupiłby ten dom lub zdanie porównawcze, np. Mówi po polsku, jakby był Polakiem.
myślałam. Rzadziej używa się w tym samym znaczeniu spójnika aniżeli.
d) Odpowiedź dopóty jest niepoprawna, gdyż spójnik dopóty znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam siedział,
dopóty nie skończy pracy. Często występuje jako człon spójnika złożonego dopóki..., dopóty, np. Dopóki nie rozwiążę tego
455

a) zanim c) skoro
b) ledwie d) jakby
a) Odpowiedź zanim jest niepoprawna, gdyż spójnik zanim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
c) Odpowiedź skoro jest poprawna, gdyż spójnik skoro wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny.
d) Odpowiedź jakby jest niepoprawna, gdyż spójnik jakby wprowadza zdanie podrzędne warunkowe (= gdyby), np.

a) im c) niż
b) mimo że d) nim
a) Odpowiedź im jest niepoprawna, gdyż spójnik im występuje zawsze w złożeniu im..., tym, które wprowadza
zdanie porównawcze (zdanie 2), które wskazuje zwiększanie się jednej cechy wraz ze wzrostem drugiej, np. Im dłużej ją
znam, tym bardziej ją lubię.
b) Odpowiedź mimo że jest niepoprawna, gdyż spójnik mimo że wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające, któ-
re wyraża okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których ma miejsce czynność zdania nad-
d) Odpowiedź nim jest poprawna, gdyż spójnik nim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
w czasie (= zanim).

a) Odpowiedź aniżeli jest niepoprawna, gdyż spójnik aniżeli wprowadza zdanie określające podstawę porównania
dla cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia (= niż), np. Była piękniej-
sza, aniżeli myślałem. W tym znaczeniu częściej używa się spójnika niż.
c) Odpowiedź mimo że jest poprawna, gdyż spójnik mimo że wprowadza zdanie podrzędne przyzwalające,
które wyraża okoliczności niesprzyjające, przeszkody, przeciwieństwa, pomimo których ma miejsce czynność
zdania nadrzędnego (= chociaż).
d) Odpowiedź jak gdyby jest niepoprawna, gdyż spójnik jak gdyby wprowadza zdanie podrzędne porównawcze,
np. Wyglądał, jak gdyby był chory.

a) niż c) skoro
b) nim d) dopóki
a) Odpowiedź niż jest poprawna, gdyż spójnik niż wprowadza zdanie określające podstawę porównania dla
cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia. Rzadziej używa się
w tym samym znaczeniu spójnika aniżeli.
456
c) Odpowiedź skoro jest niepoprawna, gdyż spójnik skoro wprowadza zdanie podrzędne warunku lub przyczyny,
d) Odpowiedź dopóki jest niepoprawna, gdyż spójnik dopóki znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam siedział,
a) skoro c) nim
b) kiedy d) dopóty
b) Odpowiedź kiedy jest niepoprawna, gdyż spójnik kiedy wprowadza zdania podrzędne czasowe, np. Kiedy wró-
ciliśmy do domu, było już bardzo późno. Może też wprowadzać zdanie podrzędne przyczynowe i warunkowe, np. Kiedy
jesteś taki mądry, to rozwiąż to zadanie sam. W połączeniu z zaimkiem cóż wprowadza zdania podrzędne przeciwstawne,
np. Chciała się z nim spotkać, cóż kiedy rodzice jej nie pozwolili.
c) Odpowiedź nim jest niepoprawna, gdyż spójnik nim wprowadza zdanie podrzędne wskazujące następstwo
d) Odpowiedź dopóty jest poprawna, gdyż spójnik dopóty znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam sie-
dział, dopóty nie skończy pracy. Często występuje jako człon spójnika złożonego dopóki..., dopóty, np. Dopóki
nie rozwiążę tego zadania, dopóty nie pójdę spać.

a) niż c) dopóki
b) to d) skąd
a) Odpowiedź niż jest niepoprawna, gdyż spójnik niż wprowadza zdanie określające podstawę porównania dla
b) Odpowiedź to jest poprawna, gdyż spójnik to łączy zdania współrzędne o charakterze wynikowym.
c) Odpowiedź dopóki jest niepoprawna, gdyż spójnik dopóki znaczy: do tego czasu, dotąd, np. Będzie tam siedział,
d) Odpowiedź skąd jest niepoprawna, gdyż spójnik skąd wprowadza zdanie podrzędne bliżej określające miejsce
początku ruchu, źródło, pochodzenie czegoś, np. Wracaj (tam), skąd przyszedłeś.

a) skoro c) to
b) nim d) tym
c) Odpowiedź to jest niepoprawna, gdyż spójnik to łączy zdania współrzędne o charakterze wynikowym, np. Chcesz,
to zostań u nas jeszcze dłużej.
d) Odpowiedź tym jest poprawna, gdyż występuje zawsze w złożeniu im..., tym..., które wprowadza zdania
porównawcze (zdanie 2).
457
a) Odpowiedź jadalny jest niepoprawna, gdyż przymiotnik jadalny znaczy: mogący być jedzonym, nadający się do
jedzenia.
b) Odpowiedź zjadliwy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik zjadliwy znaczy: złośliwy, uszczypliwy, szyderczy, kpiący;
wyrażający szyderstwo, kpinę.
c) Odpowiedź jadowity jest poprawna, gdyż przymiotnik jadowity znaczy: mający w sobie jad, zaprawiony
jadem; przen. złośliwy, nacechowany niechęcią, wrogością.
d) Odpowiedź zajadły jest niepoprawna, gdyż zajadły znaczy: zawzięty, zapamiętały; wściekły.
posiłki.
a) Odpowiedź żywe jest niepoprawna, gdyż przymiotnik żywy znaczy: taki, który żyje, będący przy życiu; żyjący; pe-
łen życia, ruchliwy, energiczny, czynny; nieprzyciemniony, niestonowany, barwny, jasny, jaskrawy, np. żywy kolor, rumieniec.
b) Odpowiedź żywotne jest niepoprawna, gdyż przymiotnik żywotny znaczy: dający życie, potrzebny do życia; życio-
dajny; aktywny, czynny, przedsiębiorczy, rzutki; ważny w czasie obecnym; aktualny, palący, pilny.
c) Odpowiedź żywieniowe jest niepoprawna, gdyż przymiotnik żywieniowy znaczy: dotyczący żywienia.
d) Odpowiedź pożywne jest poprawna, gdyż przymiotnik pożywny znaczy: będący dobrym pożywieniem,
wzmacniający, odżywczy.
a) Odpowiedź wykształconych jest poprawna, gdyż imiesłów wykształcony znaczy: mający wykształcenie,
rozległe wiadomości; światły; mający określoną, ostateczną formę, kształt.
b) Odpowiedź kształcących jest niepoprawna, gdyż imiesłów kształcący znaczy: poszerzający wiedzę, rozwijający
zdolności, umiejętności.
c) Odpowiedź kształtnych jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kształtny znaczy: mający ładny kształt; dobrze zbu-
dowany, zgrabny.
d) Odpowiedź ukształtowanych jest niepoprawna, gdyż imiesłów ukształtowany znaczy: posiadający określony
kształt, określone cechy.

a) chyże c) ryże
b) hoże d) boże
a) Odpowiedź chyże jest niepoprawna, gdyż przymiotnik chyży znaczy: poruszający się lub wykonywany szybko,
zwinny, szybki, żwawy.
458
b) Odpowiedź hoże jest niepoprawna, gdyż przymiotnik hoży znaczy: krzepki, dziarski, bardzo zdrowy, urodziwy.
c) Odpowiedź ryże jest poprawna, gdyż przymiotnik ryży znaczy: czerwono-pomarańczowy, ceglasty, będący
takiego koloru (najczęściej o włosach lub sierści), jasnorudy.
d) Odpowiedź boże jest niepoprawna, gdyż przymiotnik boży znaczy: dotyczący Boga.

a) Odpowiedź wyniosły jest poprawna, gdyż przymiotnik wyniosły znaczy: bardzo wysoki, wybujały, górują-
cy nad otoczeniem; dumny, zarozumiały, wynoszący się ponad innych, nieprzystępny.
b) Odpowiedź wzniosły jest niepoprawna, gdyż przymiotnik wzniosły znaczy: szlachetny, wspaniały, wielki, szczytny,
górny.
c) Odpowiedź doniosły jest niepoprawna, gdyż przymiotnik doniosły znaczy: mający wielkie znaczenie, ważny, istot-
ny, taki, z którego wiele wynika.
d) Odpowiedź podniosły jest niepoprawna, gdyż przymiotnik podniosły znaczy: pełen powagi, dostojeństwa; maje-
statyczny.

a) Odpowiedź kwasowy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kwasowy znaczy: mający właściwości kwasu.
b) Odpowiedź kwaśny jest poprawna, gdyż przymiotnik kwaśny znaczy: mający cierpki smak, taki jak smak
cytryny, octu, niedojrzałych jabłek itp.; pot. będący w złym humorze, niezadowolony, posępny, ponury; chem. ma-
jący chemiczne właściwości kwasu.
c) Odpowiedź kwaskowy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kwaskowy znaczy: nieco kwaśny, mający kwaśny smak.
d) Odpowiedź kwaszony jest niepoprawna, gdyż przymiotnik kwaszony znaczy: (o owocach i warzywach) konserwo-
wany przez proces fermentacji, kiszony.
a) Odpowiedź pusty jest niepoprawna, gdyż przymiotnik pusty znaczy: niczym nienapełniony, nic niezawierający;
przez nikogo niezajęty, niezaludniony; bezludny; odznaczający się lekkomyślnym usposobieniem; beztroski, bezmyślny; nie-
mający żadnej wartości, znaczenia; bezcelowy, jałowy, próżny.
b) Odpowiedź pustynny jest niepoprawna, gdyż przymiotnik pustynny znaczy: charakterystyczny dla pustyni, taki jak
na pustyni; pozbawiony roślinności.
c) Odpowiedź pustelniczy jest poprawna, gdyż przymiotnik pustelniczy znaczy: dotyczący pustelnika, nale-
żący do pustelnika, taki jak u pustelnika; samotny, odludny.
d) Odpowiedź opustoszały jest niepoprawna, gdyż przymiotnik opustoszały znaczy: opuszczony, niezamieszkany,
pusty, bezludny.

459
a) Odpowiedź straszny jest niepoprawna, gdyż straszny znaczy: wzbudzający strach, grozę, przerażenie, przejmujący
lękiem; bardzo zły, bardzo niedobry, okropny; pot. bardzo duży pod względem intensywności; ogromny, wielki, niezmierny.
b) Odpowiedź straszliwy jest niepoprawna, gdyż przymiotnik straszliwy znaczy: wzbudzający strach, przerażenie,
straszny, bardzo duży, intensywny.
c) Odpowiedź straszący jest niepoprawna, gdyż przymiotnik straszący znaczy: wzbudzający w kimś strach, przeraża-
jący kogoś, grożący czymś.
d) Odpowiedź strachliwy jest poprawna, gdyż przymiotnik strachliwy znaczy: skłonny do odczuwania stra-
chu, lękliwy, bojaźliwy.

a) Odpowiedź barwna jest niepoprawna, gdyż przymiotnik barwny znaczy: odznaczający się rozmaitością barw; ko-
lorowy; interesujący, zajmujący, żywy, obrazowy.
b) Odpowiedź barwnikowa jest poprawna, gdyż przymiotnik barwnikowy znaczy: mający właściwości trwa-
łego barwienia.
c) Odpowiedź barwista jest niepoprawna, gdyż przymiotnik barwisty znaczy: bardzo intensywnie barwny, zbyt barwny.
d) Odpowiedź zabarwiona jest niepoprawna, gdyż przymiotnik zabarwiony znaczy: taki, który otrzymał określoną
barwę, kolor, ton, charakter.
awantury.
a) Odpowiedź proste jest niepoprawna, gdyż prosty znaczy: nieodchylający się w żadną stronę, nieskręcający w bok;
równy, niewygięty; (o ludziach lub przedmiotach) skromny; zwykły, pospolity; mający nieskomplikowaną formę; łatwo zro-
zumiały, jasny; zwykły, zwyczajny; naturalny, oczywisty; pozbawiony sztuczności; szczery, prawy, uczciwy.
b) Odpowiedź prostackie jest poprawna, gdyż przymiotnik prostacki znaczy: właściwy prostakowi; ordynar-
ny, grubiański, wulgarny.
c) Odpowiedź prostownicze jest niepoprawna, gdyż przymiotnik prostowniczy znaczy: dotyczący prostownika (urzą-
dzenia służącego do zamiany prądu zmiennego na prąd jednokierunkowy).
d) Odpowiedź prostolinijne jest niepoprawna, gdyż przymiotnik prostolinijny znaczy: biegnący po linii prostej, prze-
biegający wzdłuż linii prostej; zdążający prostą, bezpośrednią drogą do celu; prosty, szczery, uczciwy, prawy.
460

a) był c) było
b) być d) będąc
a) Odpowiedź był (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika być łączy się wła-
ściwie z podmiotem zdania głównego on i z przymiotnikiem zajęty (lp. r. m.).
b) Odpowiedź być (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest forma osobowa czasownika.
c) Odpowiedź było (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być nie łączy się właści-
wie z podmiotem zdania głównego on i z przymiotnikiem zajęty (lp. r. m.).
d) Odpowiedź będąc (imiesłów przysłówkowy współczesny) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest for-

a) robi c) zrobiła
a) Odpowiedź robi (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do teraź-
niejszości.
b) Odpowiedź zrobi (czas przyszły, 3. os. lp., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przyszłości.
c) Odpowiedź zrobiła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości
i łączy się właściwie z podmiotem zdania głównego ona.

a) jest c) będzie
b) był d) byłby
a) Odpowiedź jest (czas teraźniejszy, 3. os. lp., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być od-
nosi się do teraźniejszości.
b) Odpowiedź był (czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika być odnosi się do
przeszłości i łączy się właściwie z dopełnieniem zdania głównego go.
c) Odpowiedź będzie (czas przyszły, 3. os. lp.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być odnosi się do przy-
szłości.
d) Odpowiedź byłby (tryb warunkowy, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika być nie wyraża
czynności rzeczywistej.

a) Odpowiedź pozwalają (czas teraźniejszy, 3. os. lm., III koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do
teraźniejszości.
461
b) Odpowiedź pozwolą (czas przyszły, 3. os. lm., II koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przy-
szłości.
c) Odpowiedź pozwolili (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest poprawna, gdyż ta forma odnosi się
do przeszłości i łączy się właściwie z dopełnieniem zdania głównego rodziców.
d) Odpowiedź pozwoliliby (tryb warunkowy, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wy-
raża czynności rzeczywistej.

a) Odpowiedź napisali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wymaga spójni-
ka żeby/aby/by, np. Kazałem im, żeby napisali to wypracowanie na piątek.
b) Odpowiedź napiszą (czas przyszły, 3. os. lm., I koniugacja) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przy-
szłości.
c) Odpowiedź napisać (bezokolicznik) jest poprawna, gdyż po czasowniku kazać (= wydawać rozkaz, pole-
cenie; żądać czegoś od kogoś; polecać, zarządzać, rozkazywać) następuje bezokolicznik lub żeby/aby/by + forma
osobowa/bezokolicznik, np. Kazałem im, żeby napisali to wypracowanie na piątek. Kazałem im, żeby napisać to
wypracowanie na piątek.
d) Odpowiedź napisaliby (tryb warunkowy, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie wyraża czynno-
ści rzeczywistej.

a) Odpowiedź ma zrobić jest poprawna, gdyż mieć + bezokolicznik znaczy: być obowiązanym, zmuszonym do
wykonania czegoś, zamierzać coś zrobić i łączy się właściwie z dopełnieniem jej.
b) Odpowiedź zrobić (bezokolicznik) jest niepoprawna, gdyż wymagana jest forma osobowa czasownika.
c) Odpowiedź zrobiła (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.
d) Odpowiedź miała zrobione (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż. + imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna,
gdyż ta forma odnosi się do przeszłości.

a) że c) aby
b) czy d) żeby
a) Odpowiedź że jest poprawna, gdyż spójnik że wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe i występuje
po czasowniku wiedzieć w formie twierdzącej.
b) Odpowiedź czy jest niepoprawna, gdyż spójnik czy wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe o charakterze
pytającym. Występuje z czasownikiem wiedzieć w formie przeczącej, np. Nie wiem, czy jutro jest dzień wolny od zajęć na
uniwersytecie.
462

a) że c) aby
b) żeby d) czy
a) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że nie występuje po czasowniku wiedzieć w formie przeczącej.
Można powiedzieć: Wiemy, że będziemy mogli z wami pojechać na tę wycieczkę.
b) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdania podrzędne oznaczające cel, możliwość
d) Odpowiedź czy jest poprawna, gdyż spójnik czy wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe o charak-
terze pytającym i występuje z czasownikiem wiedzieć w formie przeczącej.

a) że c) aby
b) czy d) żeby
a) Odpowiedź że jest niepoprawna, gdyż spójnik że nie występuje po czasowniku wątpić w formie twierdzącej.
Można powiedzieć: Nie wątpię, że będziemy mogli wam pomóc.
b) Odpowiedź czy jest poprawna, gdyż spójnik czy wprowadza zdania podrzędne dopełnieniowe o charak-
terze pytającym i występuje po czasowniku wątpić w formie twierdzącej.
a) aby c) żeby
b) czy d) że
a) Odpowiedź aby jest niepoprawna, gdyż spójnik aby wprowadza zdanie podrzędne celu, czasem skutku lub uzu-
b) Odpowiedź czy jest niepoprawna, gdyż spójnik czy nie występuje z czasownikiem wątpić w formie przeczącej.
Można powiedzieć: Wątpię, czy dasz sobie radę bez mojej pomocy.
c) Odpowiedź żeby jest niepoprawna, gdyż spójnik żeby wprowadza zdania podrzędne oznaczające cel, możliwość
d) Odpowiedź że jest poprawna, gdyż spójnik że występuje po czasowniku wątpić w formie przeczącej.
463
Zagadnienie nr 52. Użycie w zdaniach przymiotników typu: ciekaw,

pełen, gotów, świadom, wart, rad oraz zaimków: żaden, każdy, cały

a) Odpowiedź ciekawie (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż ten przysłówek nie łączy się właściwie z czasownikiem
jestem. Można powiedzieć: Tutaj jest bardzo ciekawie.
b) Odpowiedź ciekawe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotni-
ka nie łączy się właściwie z podmiotem (ja).
c) Odpowiedź ciekawi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma przymiotnika nie łączy
się właściwie z podmiotem (ja).
d) Odpowiedź ciekaw (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ten przymiotnik łączy się właściwie z pod-
miotem ja i występuje w funkcji orzecznika. Niektóre przymiotniki, np. zdrowy, wesoły, godny, pełny, ciekawy,

a) pełen c) pełno
b) pełny d) pełne
a) Odpowiedź pełen (przymiotnik, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma występuje tylko w funkcji orzecznika,
np. Jestem pełen podziwu dla twoich umiejętności lub w rozwiniętej przydawce stawianej po rzeczowniku, np. Mam
talerz pełen zupy.
b) Odpowiedź pełny (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma pełni funkcję przydawki i łączy się
c) Odpowiedź pełno (przysłówek) jest niepoprawna, gdyż przysłówek nie pełni funkcji przydawki.
d) Odpowiedź pełne (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się

a) radzi c) rad
b) rada d) rade
a) Odpowiedź radzi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z podmiotem (on). Radzi to także forma czasownika radzić (czas teraźniejszy, 3. os. lp., II koniugacja).
b) Odpowiedź rada (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem (on).
Słowo rada jest również rzeczownikiem o znaczeniu: to, co się doradza; porada; zespół ludzi wybranych przez pewną gru-
pę społeczną lub powołanych przez władzę; instytucja doradcza lub decydująca w pewnych sprawach.
c) Odpowiedź rad (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem (on).
Przymiotników rad, wart, kontent używa się tylko w mianowniku w funkcji orzecznika, np. Jestem bardzo rad lub
przez rodzaj, np. rad, rada, rade i liczbę, np. kontenci, kontente.
d) Odpowiedź rade (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem (on).
464

a) gotów c) gotowa
a) Odpowiedź gotów (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma występuje w funkcji orzecznika
i łączy się właściwie z podmiotem mój brat. Niektóre przymiotniki, np. zdrowy, wesoły, godny, pełny, ciekawy,
gotowy mają formy skrócone – odpowiednio zdrów, wesół, godzien, pełen, ciekaw, gotów. Występują one tylko
b) Odpowiedź gotowe (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem mój brat.
c) Odpowiedź gotowa (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmiotem
mój brat.
d) Odpowiedź gotowany (imiesłów przymiotnikowy bierny) jest niepoprawna, gdyż gotowany znaczy: (o produkcie)
poddawany działaniu wysokiej temperatury we wrzącej wodzie, w parze lub w jakimś płynie; (o płynie) doprowadzany do
stanu wrzenia i utrzymywany w tym stanie.

a) wart c) warte
b) warci d) warta
a) Odpowiedź wart (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem on.
Przymiotników wart, rad, kontent używa się tylko w mianowniku w funkcji orzecznika, np. Jestem bardzo rad lub
przez rodzaj, np. rad, rada, rade, i liczbę, np. radzi, rade.
b) Odpowiedź warci (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z podmiotem on.
c) Odpowiedź warte (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem on.
d) Odpowiedź warta (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie z podmiotem on. Słowo
warta może być także rzeczownikiem o znaczeniu: człowiek lub grupa ludzi pilnujących czegoś lub kogoś; strzeżenie kogoś
lub czegoś, wartowanie, np. pełnić wartę, stać na warcie.

a) Rady c) Rade
b) Rad d) Radzi
a) Odpowiedź rady (rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z podmiotem ja. Rada znaczy: to, co się doradza; porada; zespół ludzi wybranych przez pewną grupę społeczną lub
powołanych przez władzę; instytucja doradcza lub decydująca w pewnych sprawach.
b) Odpowiedź rad (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmiotem ja.
Przymiotników rad, wart, kontent używa się tylko w mianowniku w funkcji orzecznika, np. Jestem bardzo rad
lub rozwiniętej przydawki stawianej po rzeczowniku, np. człowiek bardzo rad z naszej pomocy. Odmieniają się
one przez rodzaj, np. rad, rada, rade, i liczbę, np. radzi, rade.
c) Odpowiedź rade (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z podmiotem ja.
d) Odpowiedź radzi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z podmiotem ja.
465

a) Odpowiedź świadomi (przymiotnik, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z podmiotem pan.
b) Odpowiedź świadome (przymiotnik, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z podmiotem pan.
c) Odpowiedź świadom (przymiotnik, lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z podmio-
tem pan i występuje w funkcji orzecznika. Niektóre przymiotniki, np. zdrowy, wesoły, godny, pełny, ciekawy,
d) Odpowiedź świadoma (przymiotnik, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z podmio-
tem pan.

a) Odpowiedź żaden (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmianę
biernika na dopełniacz.
b) Odpowiedź żadnego (zaimek, D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż negacja powo-
duje zmianę biernika na dopełniacz. Zaprzeczenie biernika poprzedzonego przyimkiem nie powoduje takiej
zmiany, np. Czekam na koleżankę. Nie czekam na żadną koleżankę. Zaimek żaden występuje w zdaniach prze-
czących i oznacza zupełne wyłączenie (brak) kogoś lub czegoś, np. Żaden student nie rozwiązał tego zadania.
W zdaniach twierdzących znaczy: bez wartości, do niczego, nijaki, np. Jego pomoc była żadna.
c) Odpowiedź żadnym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
negacja powoduje zmianę biernika na dopełniacz.
d) Odpowiedź żadne (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż negacja powoduje zmia-
nę biernika na dopełniacz.

a) cały c) całym
b) całe d) całego
a) Odpowiedź cały (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
b) Odpowiedź całe (M./B. lp. r. n.; M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się wła-
ściwie z wyrazem świecie (Ms. lp. r. m.).
c) Odpowiedź całym (N./Ms. lp. r. m./r. n.; C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż
ta forma łączy się właściwie z wyrazem świecie (Ms. lp. r. m.). Przyimek na z miejscownikiem tworzy wyrażenia
określające miejsce czynności, np. mieszkać na wsi, na wschodzie kraju, na Śląsku. Zaimek cały znaczy: obejmu-
jący wszystkie części składowe, np. cały dzień, cała klasa, całe miasto albo jedyny, wyłączny, np. cała nadzieja
w tobie.
d) Odpowiedź całego (D. lp. r. m./n.; B. lp. r. męskożywotny) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
466

a) Odpowiedź każdy (M. lp. r. m.; B. lp. r. męskonieżywotny) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z mia-
nownikiem/biernikiem.
b) Odpowiedź każde (M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
c) Odpowiedź każdym (N./Ms. lp. r. m./r. n.) jest niepoprawna, gdyż przyimek dla nie łączy się z narzędnikiem/miej-
scownikiem.
d) Odpowiedź każdego (D. lp. r. m./r. n.; B. lp. r. męskożywotny) jest poprawna, gdyż przyimek dla łączy się
z dopełniaczem. Zaimek nieokreślony każdy znaczy: wszelki, bez wyjątku. W lm. zaimki każdy, każda, każde na-
leży zastąpić zaimkami wszyscy, wszystkie, np. Wszyscy studenci zdali egzaminy. Wyjątkowo używa się form lm.
zaimka każdy w połączeniach z rzeczownikami niemającymi liczby pojedynczej (pluralia tantum), a także z taki-
mi, które oznaczają jakiś zbiór lub rodzaj obiektów, np. Przyjeżdżał do nas na każde (nie: na wszystkie) ferie. Nie
z każdych jabłek można upiec szarlotkę. W zdaniu zaprzeczonym zamiast zaimka każdy, każda, każde używamy
zaimka żaden, żadna, żadne, np. Czytaliśmy każdy wiersz tego poety. Nie czytaliśmy żadnego wiersza tego poety.
W użyciu rzeczownikowym (każdy = jakakolwiek osoba, ktoś) w zdaniu zaprzeczonym zamiast wyrazu każdy
używamy wyrazu nikt, np. Każdy to potrafi. Nikt tego nie potrafi.
467
Zagadnienie nr 53. Czasowniki z prefiksami nadającymi im

szczególne znaczenie, np. dodzwonić się, popracować, doprać

a) Odpowiedź odwiążemy jest niepoprawna, gdyż czasownik odwiązać znaczy: rozwiązać coś przywiązanego, za-
wiązanego.
b) Odpowiedź przewiążemy jest niepoprawna, gdyż czasownik przewiązać znaczy: opasać czymś, umocowując końce.
c) Odpowiedź podwiążemy jest niepoprawna, gdyż czasownik podwiązać znaczy: umocować, związawszy od dołu,
od spodu.
d) Odpowiedź rozwiążemy jest poprawna, gdyż rozwiązać znaczy: dać trafną odpowiedź; rozstrzygnąć, wy-
jaśnić, odgadnąć, rozwikłać coś; rozplątać węzeł lub coś zawiązanego na węzeł, supeł; uczynić coś nieobowiązują-
cym; unieważnić; spowodować zamknięcie czegoś; zlikwidować coś.

a) Odpowiedź dodzwonić jest poprawna, gdyż czasownik dodzwonić znaczy: osiągnąć coś dzwonieniem; spo-
wodować otwarcie drzwi, bramy itp. przez dzwonienie; uzyskać połączenie telefoniczne z kimś.
b) Odpowiedź oddzwonić jest niepoprawna, gdyż czasownik oddzwonić znaczy: odpowiedzieć telefonicznie na wcze-
śniejszy telefon od kogoś.
c) Odpowiedź wydzwonić jest niepoprawna, gdyż czasownik wydzwonić znaczy: (o instrumentach) wygrać; wybić;
wykorzystać określoną ilość impulsów telefonicznych.
d) Odpowiedź rozdzwonić jest niepoprawna, gdyż czasownik rozdzwonić znaczy: zacząć głośno i długo dzwonić;
rozbrzmieć, rozdźwięczeć się; wypełnić się dźwiękiem przypominającym głos dzwonów, dzwonków.

a) Odpowiedź sprać jest niepoprawna, gdyż czasownik sprać znaczy: usunąć zanieczyszczenie z materiału, np. sprać
plamę z obrusa; pot. zbić kogoś mocno, dotkliwie, pobić kogoś.
b) Odpowiedź doprać jest poprawna, gdyż czasownik doprać znaczy: wyprać do czysta, wyprać dodatkową
ilość.
c) Odpowiedź oprać jest niepoprawna, gdyż czasownik oprać znaczy: wyprać komuś wszystkie brudne rzeczy.
d) Odpowiedź poprać jest niepoprawna, gdyż czasownik poprać znaczy: uprać wiele czegoś lub wszystko, co było
brudne; spędzić pewien czas na praniu.

468
a) Odpowiedź pracować jest niepoprawna, gdyż pracować znaczy: wykonywać pracę, zajmować się czymś, robić coś,
spełniać jakieś czynności, mieć płatne zajęcie, być na posadzie, na służbie, być zatrudnionym gdzieś.
b) Odpowiedź zapracować jest niepoprawna, gdyż zapracować znaczy: zdobyć, osiągnąć, nabyć pracą; zarobić.
c) Odpowiedź dopracować jest poprawna, gdyż dopracować znaczy: doprowadzić pracę, opracowanie czegoś
do końca, do należytego stanu.
d) Odpowiedź popracować jest niepoprawna, gdyż popracować znaczy: pracować przez jakiś czas.

a) Odpowiedź słuchać jest niepoprawna, gdyż słuchać znaczy: postrzegać, uświadamiać sobie to, co się słyszy; zwra-
cać uwagę na to, co się słyszy; być posłusznym komuś, czemuś.
b) Odpowiedź podsłuchać jest poprawna, gdyż czasownik podsłuchać znaczy: z ukrycia usłyszeć czyjeś słowa,
być świadkiem czyjejś rozmowy.
c) Odpowiedź obsłuchać jest niepoprawna, gdyż czasownik obsłuchać znaczy: zbadać przez przyłożenie słuchawki
lub ucha do ciała chorego stan niektórych narządów.
d) Odpowiedź dosłuchać jest niepoprawna, gdyż czasownik dosłuchać znaczy: wysłuchać do końca lub do pewnego
miejsca.
a) Odpowiedź odmalowali jest niepoprawna, gdyż czasownik odmalować znaczy: pomalować na nowo rzecz znisz-
czoną, wytartą; przedstawić kogoś (coś) w słowach, w dźwiękach; opisać, wyrazić.
b) Odpowiedź namalowali jest niepoprawna, gdyż czasownik namalować znaczy: przedstawić coś na papierze, płót-
nie, drewnie itp. za pomocą rysunku i farby; opowiedzieć o czymś lub o kimś żywo, plastycznie, barwnie.
c) Odpowiedź zamalowali jest poprawna, gdyż czasownik zamalować znaczy: pokryć, zamazać, zasmarować
coś farbą.
d) Odpowiedź domalowali jest niepoprawna, gdyż czasownik domalować znaczy: namalować brakujący lub dodat-
kowy element.

a) Odpowiedź rozpisał jest poprawna, gdyż czasownik rozpisać znaczy: ogłosić drukiem zawiadomienie
o czymś, oczekując zgłoszeń, np. rozpisać konkurs, wybory; przepisać tekst wiele razy dla wielu osób (aktorów,
śpiewaków); zapisując, przydzielić coś komuś (paru osobom), rozdzielić coś między kilka osób.
b) Odpowiedź zapisał jest niepoprawna, gdyż czasownik zapisać znaczy: zapełnić, pisząc, np. zapisać arkusz papieru;
pisząc, utrwalić, przekazać na piśmie, np. zapisać adres w notesie; wciągnąć do księgi, do akt, na listę itp.; wpisać; o lekarzu:
dać receptę, polecić używać choremu.
c) Odpowiedź wypisał jest niepoprawna, gdyż czasownik wypisać znaczy: pisząc zużyć, wyczerpać coś, np. wypisać
ołówek; wyłączyć z rejestru, z listy, np. wypisać kogoś ze szpitala; zrobić wyciąg z czegoś, odpisać coś z czegoś; wynotować,
przepisać, np. wypisać urywek z jakiegoś dzieła.
d) Odpowiedź odpisał jest niepoprawna, gdyż czasownik odpisać znaczy: odpowiedzieć w formie pisemnej na czyjeś
pismo, np. odpisać na list; sporządzić pisemnie drugi egzemplarz czegoś; przepisać z czegoś albo od kogoś, np. odpisać wy-
pracowanie; zrzec się na piśmie swoich praw do czegoś na korzyść innej osoby; przepisać coś na kogoś, zapisać coś komuś,
np. odpisać komuś ziemię; w księgowości, w rachunkach: odjąć, odliczyć jakąś sumę, przenieść ją z jednego konta na inne.
469

a) Odpowiedź nagrywała jest niepoprawna, gdyż nagrywać znaczy: (o mowie, śpiewie, muzyce i wszelkich dźwiękach)
utrwalać na jakimś nośniku dźwięku w celu późniejszego odtwarzania.
b) Odpowiedź przygrywała jest poprawna, gdyż przygrywać znaczy: towarzyszyć komuś, czemuś, grając na
instrumencie muzycznym; grać przy różnego rodzaju okazjach (np. do tańca); wtórować, akompaniować.
c) Odpowiedź wygrywała jest niepoprawna, gdyż wygrywać znaczy: grając zyskać coś, otrzymywać to, o co toczyła się
gra: wygrywać w karty; odnosić zwycięstwo w jakichś rozgrywkach, procesach, pokonywać przeciwnika, np. wygrywać spra-
wę w sądzie, wygrywać wojnę; wykorzystać jakieś okoliczności, jakąś sytuację, czyjeś słabe strony; skorzystać, dobrze wyjść
na czymś, np. wygrywać na czasie; wykonywać utwór lub jego część na instrumencie; o mechanizmie: grać, np. wygrywać
na harmonii kujawiaki.
d) Odpowiedź odgrywała jest niepoprawna, gdyż odgrywać znaczy: wykonywać utwór muzyczny na instrumencie, na
instrumentach; wykonywać, grać utwór sceniczny, dawać przedstawienie; odtwarzać jakąś postać w przedstawieniu; odbi-
jać w następnej lub innej grze uprzednią przegraną.

a) Odpowiedź pomówiła jest niepoprawna, gdyż pomówić znaczy: spędzić pewien czas na rozmowie z kimś; porozu-
mieć się, pogadać, porozmawiać; niesłusznie przypisać coś komuś, zarzucić coś, posądzić, oskarżyć o coś.
b) Odpowiedź namówiła jest niepoprawna, gdyż namówić znaczy: nakłonić, zachęcić kogoś do czegoś; przekonać,
skłonić.
c) Odpowiedź odmówiła jest niepoprawna, gdyż odmówić znaczy: nie zgodzić się na zrobienie czegoś, o co ktoś prosi,
czego żąda; nie chcieć przyjąć czegoś.
d) Odpowiedź wymówiła jest poprawna, gdyż wymówić znaczy: wypowiedzieć coś, wypowiedzieć wyraz, sło-
wa przysięgi; zrobić komuś wymówkę, wypowiedzieć komuś coś, wytknąć, np. wypowiedzieć dawne urazy; zerwać
umowę, zlikwidować przez wypowiedzenie, np. wypowiedzieć komuś pracę.

a) dotrwa c) wytrwa
a) Odpowiedź dotrwa jest niepoprawna, gdyż dotrwać znaczy: trwać, wytrwać, wytrzymać do końca, do pewnego
kresu, np. dotrwać do zimy, do końca kursu.
b) Odpowiedź potrwa jest poprawna, gdyż potrwać znaczy: utrzymać się, trwać przez pewien czas bez zmian;
pobyć, zostać.
c) Odpowiedź wytrwa jest niepoprawna, gdyż wytrwać znaczy: trwając, wytrzymać pewien czas; dotrwać do jakiegoś
czasu, np. wytrwać na posterunku, do końca; okazać się stałym, wiernym czemuś; nie ustać, nie zaprzestać czegoś; znieść,
ścierpieć coś.
d) Odpowiedź przetrwa jest niepoprawna, gdyż przetrwać znaczy: przebyć, przeżyć przez pewien czas; przetrzymać
trudny okres; nie ulec zagładzie, np. przetrwać zimę, wojnę; istnieć, wytrzymać dłużej niż ktoś (coś).
470
Zagadnienie nr 54. Tryb przypuszczający nieosobowych form

czasowników na -no, -to itp. (np. mówiono by)

a) Odpowiedź mówiono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża
b) Odpowiedź aby mówiono (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża
c) Odpowiedź mówiony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża
d) Odpowiedź mówiona (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża

a) Dane c) Dano by
b) Dano d) Aby dano
a) Odpowiedź dane (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta
forma nie wyraża hipotezy/przypuszczenia. Słowo dane może też być rzeczownikiem o znaczeniu: informacje, fakty, np.
dane techniczne czegoś, dane statystyczne; szanse, możliwości zrealizowania czegoś, np. Miał wszystkie dane, żeby ukoń-
czyć studia z pierwszą lokatą.
b) Odpowiedź dano (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipotezy/
przypuszczenia.
c) Odpowiedź dano by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża hi-
potezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź aby dano (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipo-
tezy/przypuszczenia.

a) Odpowiedź kupiono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża
b) Odpowiedź kupiono (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipote-
zy/przypuszczenia.
c) Odpowiedź kupiony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hi-
potezy/przypuszczenia.
d) Odpowiedź kupione (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. n.; lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż
ta forma nie wyraża hipotezy/przypuszczenia.
471
a) Odpowiedź aby wypożyczano (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż nie wyraża hipote-
zy/przypuszczenia.
b) Odpowiedź wypożyczano by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma
wyraża hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
c) Odpowiedź wypożyczono (tryb oznajmujący, forma nieosobowa, aspekt dokonany) jest niepoprawna, gdyż ta
d) Odpowiedź wypożyczano (tryb oznajmujący, forma nieosobowa, aspekt niedokonany) jest niepoprawna, gdyż ta

a) Odpowiedź poszliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się
z zaimkiem zwrotnym się.
b) Odpowiedź poszłoby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się z zaim-
kiem zwrotnym się w formę o znaczeniu nieosobowym, która wyraża życzenie. Cząstka by po formie osobowej
czasownika jest pisana łącznie z nią, niezależnie od tego, czy czasownik ma znaczenie osobowe, czy nie (np.
należałoby, dniałoby, czytałoby).
c) Odpowiedź poszli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z za-
d) Odpowiedź szły (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się z za-

a) pity c) pito by
b) pita d) aby pito
a) Odpowiedź pity (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipotezy/
przypuszczenia.
b) Odpowiedź pita (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipotezy/
przypuszczenia.
c) Odpowiedź pito by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyraża hipo-
tezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź aby pito (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża hipote-
zy/przypuszczenia.

a) Odpowiedź zjadłoby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika zjeść
łączy się z zaimkiem zwrotnym się w formę o znaczeniu nieosobowym, która wyraża życzenie. Cząstka by po for-
mie osobowej czasownika jest pisana łącznie z nią, niezależnie od tego, czy czasownik ma znaczenie osobowe,
czy nie (np. należałoby, dniałoby, czytałoby).
472
b) Odpowiedź zjedli (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika zjeść
nie łączy się z zaimkiem zwrotnym się.
c) Odpowiedź zjadłby (tryb przypuszczający, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika zjeść nie
d) Odpowiedź zjedliby (tryb przypuszczający, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasow-
nika zjeść nie łączy się z zaimkiem zwrotnym się.

a) Odpowiedź umyto (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właści-
wie z treścią zdania podrzędnego. Można powiedzieć: Umyto w końcu to okno, bo aż wstyd było na nie patrzeć.
b) Odpowiedź umyta (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie
z dopełnieniem to okno.
c) Odpowiedź aby umyto (zdanie celowe w formie nieosobowej) jest niepoprawna, gdyż nie łączy się właściwie ze
zdaniem podrzędnym. Uzupełniane zdanie jest zdaniem głównym.
d) Odpowiedź umyto by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż wyraża prośbę/
życzenie w formie nieosobowej.
9. Najchętniej _________ na ten pokaz wszystkich uczestników konferencji, ale sala jest
za mała.
a) Odpowiedź zaproszono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wyra-
ża hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
b) Odpowiedź zaprosili (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża czyn-
ność realną.
c) Odpowiedź zaproszono (tryb oznajmujący, forma nieosobowa) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża czyn-
ność realną w formie nieosobowej.
d) Odpowiedź zaproszeni (imiesłów przymiotnikowy bierny, lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma
nie łączy się właściwie z dopełnieniem wszystkich uczestników konferencji.
dokumentów.
a) Odpowiedź dopuszczałbym (tryb przypuszczający, 1. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się
właściwie z dopełnieniem mnie.
b) Odpowiedź był dopuszczony (strona bierna, czas przeszły, 3. os. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma wyraża
czynność realną i nie łączy się właściwie z dopełnieniem mnie.
c) Odpowiedź dopuszczony (imiesłów przymiotnikowy bierny, lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy
się właściwie z dopełnieniem mnie.
d) Odpowiedź dopuszczono by (tryb przypuszczający, forma nieosobowa) jest poprawna, gdyż ta forma wy-
raża hipotezę/przypuszczenie w formie nieosobowej.
473

a) Odpowiedź profesorem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje w powitaniach i pożegna-
niach.
b) Odpowiedź profesora (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje w powitaniach
i pożegnaniach.
c) Odpowiedź profesorze (Ms./W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje w powitaniach i pożegna-
niach.
d) Odpowiedź profesorowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje w powitaniach i pożegna-
niach.

a) Odpowiedź chłopcem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
b) Odpowiedź chłopca (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wypowiedź
c) Odpowiedź chłopcu (C./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie występuje, gdy wypo-
d) Odpowiedź chłopcze (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adresowa-

a) Odpowiedź Irenkę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
b) Odpowiedź Irenko (W. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
c) Odpowiedź Irence (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
d) Odpowiedź Irenką (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana

a) mamo c) mamy
b) mamę d) mamie
474
a) Odpowiedź mamo (W. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
b) Odpowiedź mamę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
c) Odpowiedź mamy (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowana
d) Odpowiedź mamie (C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż celownik/miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
5. __________ , telefon do pana!

a) Odpowiedź Panu Kowalskiemu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje, gdy wypowiedź jest
b) Odpowiedź Panie Kowalski (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adre-
c) Odpowiedź Panu Kowalskim (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
d) Odpowiedź Pana Kowalskiego (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wy-
powiedź jest adresowana bezpośrednio do konkretnego odbiorcy.

a) Odpowiedź Pani Wandy (D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz nie występuje, gdy wypowiedź jest adre-
b) Odpowiedź Panią Wandą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adre-
c) Odpowiedź Pani Wando (W. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
d) Odpowiedź Panią Wandę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest adreso-

a) Odpowiedź tatusia (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wypowiedź jest
b) Odpowiedź tatusiem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
c) Odpowiedź tatusiowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje, gdy wypowiedź jest adresowa-
d) Odpowiedź tatusiu (Ms./W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adreso-
475

a) Odpowiedź pana ministra (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełniacz/biernik nie występuje, gdy wypo-
b) Odpowiedź panu ministrze (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź jest
c) Odpowiedź panem ministrem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest
d) Odpowiedź panie ministrze (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adre-

a) Odpowiedź księże prymasie (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje w powitaniach i pożegna-
niach.
b) Odpowiedź księdzu prymasowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje w powitaniach i po-
żegnaniach.
c) Odpowiedź księdzem prymasem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje w powitaniach
i pożegnaniach.
d) Odpowiedź księdzu prymasie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje w powitaniach
i pożegnaniach.

a) Odpowiedź kochanym bratem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż narzędnik nie występuje, gdy wypowiedź jest
b) Odpowiedź kochanemu bratu (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż celownik nie występuje, gdy wypowiedź jest
c) Odpowiedź kochanym bracie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik nie występuje, gdy wypowiedź
d) Odpowiedź kochany bracie (W. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż wołacz występuje, gdy wypowiedź jest adre-
476

a) Odpowiedź McDonald (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż to zapożyczenie odmienia się według zasad fleksji
polskiej, a przyimek do nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź McDonaldsa (połączenie angielskiej i polskiej formy dopełniacza) jest niepoprawna, gdyż to zapoży-
czenie odmienia się według zasad fleksji polskiej.
c) Odpowiedź McDonald’sa (połączenie angielskiej i polskiej formy dopełniacza) jest niepoprawna, gdyż to zapoży-
czenie odmienia się według zasad fleksji polskiej.
d) Odpowiedź McDonalda (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż to zapożyczenie odmienia się według zasad
fleksji polskiej, a przyimek do łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź dżinsu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek z łączy się z dopełniaczem w wyrażeniach
wskazujących surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś. Zapożyczenie to występu-
je czasami też w formie oryginalnej jeans.
b) Odpowiedź dżinsem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z narzędnikiem w wyrażeniach
wskazujących surowiec, z którego coś jest zrobione, lub zasadniczy składnik czegoś. Zapożyczenie to występuje cza-
sami też w formie oryginalnej jeans.
c) Odpowiedź dżins (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
Zapożyczenie to występuje czasami też w formie oryginalnej jeans.
d) Odpowiedź jeans (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem/biernikiem.
Zapożyczenie to występuje częściej w formie dżins.

b) diler d) dilera
a) Odpowiedź dealer (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/czym?, nie uży-
b) Odpowiedź diler (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/czym?, nie uży-
c) Odpowiedź dealerem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/
czym?, używamy narzędnika. Mianownik występuje w przypadku: imion/nazwisk, np. Jestem Ewa. Jestem Jan
Kowalski; przymiotników bez rzeczownika, np. Jestem szczęśliwy; zdań z zaimkiem to, np. Kraków to jest ładne
miasto. Ta firma to jest autoryzowany dealer Fiata. Zapożyczenie dealer (rzadziej: diler) w języku polskim znaczy:
osoba lub firma pośrednicząca w kupnie i sprzedaży czegoś; pot. osoba rozprowadzająca narkotyki.
d) Odpowiedź dilera (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniach, które określają kto?/co? jest kim?/czym?,
nie używamy dopełniacza/biernika.
477

a) Odpowiedź lodżią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem. Zapożyczenie to
częściej występuje w formie oryginalnej loggia (M.), loggią (N.).
b) Odpowiedź lodżia (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z mianownikiem. Zapożyczenie
to częściej występuje w formie oryginalnej loggia.
c) Odpowiedź loggii (D./C./Ms. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z miejscownikiem w wy-
rażeniach określających miejsca. Zapożyczenie loggia (rzadziej: lodżia) w języku polskim znaczy: kryty balkon
w postaci wnęki w ścianie budynku, osłonięty balustradą; pomieszczenie otwarte na zewnątrz arkadami, zajmują-
ce część lub całą szerokość elewacji, charakterystyczne dla pałaców renesansowych; w miastach włoskich otwarty,
ozdobny pawilon, służący do uroczystości publicznych, zebrań itp.
d) Odpowiedź loggią (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem. Rzadziej używana
jest też forma lodżia (M.), lodżią (N.).

a) Odpowiedź baby-sitter (wszystkie przypadki, lp. r. ż.; lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż zapo-
życzenie to może być nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może być tylko drugi człon (r. m.).
b) Odpowiedź baby-sitterem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z przymiotnikiem
doświadczona i zaimkiem która. Zapożyczenie to jest nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może być tylko drugi człon
(r. m.).
c) Odpowiedź baby-sitterów (D./B. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie
z przymiotnikiem doświadczona i zaimkiem która. Zapożyczenie to jest nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może
być tylko drugi człon (r. m.).
d) Odpowiedź baby-sitterzy (M. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek z w znaczeniu razem,
wspólnie łączy się z narzędnikiem. Zapożyczenie to jest nieodmienne (r. ż./r. m.) lub odmienny może być tylko drugi
człon (r. m.).

a) fax c) faksie
b) faks d) faksu
a) Odpowiedź fax (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełnienie w bierniku wymagane przez czasownik dostać
(kto? dostaje kogo? co?) zamienia się w zdaniach przeczących na dopełniacz. Zapożyczenie to w mianowniku i bierniku
ma dwie formy fax/faks, w pozostałych przypadkach występuje pisownia polska.
b) Odpowiedź faks (M./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż dopełnienie w bierniku wymagane przez czasownik
dostać (kto? dostaje kogo? co?) zamienia się w zdaniach przeczących na dopełniacz. Zapożyczenie to w mianowniku
i bierniku ma dwie formy fax/faks, w pozostałych przypadkach występuje pisownia polska.
c) Odpowiedź faksie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż miejscownik wymaga zawsze użycia przyimka.
d) Odpowiedź faksu (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dopełnienie w bierniku wymagane przez cza-
sownik dostać (kto? dostaje kogo? co?) zamienia się w zdaniach przeczących na dopełniacz. Zapożycze-
nie to w mianowniku i bierniku ma dwie formy fax/faks, w pozostałych przypadkach występuje pisownia
polska.
478

językoznawców.
a) Odpowiedź Baudoiun de Courtenay (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z mianownikiem.
b) Odpowiedź Baudoiunie de Courtenay (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek o wskazuje w wyra-
żeniach z miejscownikiem na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych informacji.
c) Odpowiedź Baudoiunem de Courtenay (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z narzędni-
kiem. Pierwszą część tego nazwiska odmienia się według zasad fleksji polskiej.
d) Odpowiedź Baudoiuna de Courtenay (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek o nie łączy się z dopełnia-
czem i biernikiem w wyrażeniach wskazujących na to, co jest przedmiotem, tematem myśli, rozmowy, przekazywanych
informacji. Pierwszą część tego nazwiska odmienia się według zasad fleksji polskiej.

a) Camusa c) Kamisa
b) Camus d) Kami
a) Odpowiedź Camusa (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik lubić łączy się z dopełnieniem
w bierniku. W przypadkach zależnych nazwisko to przyjmuje polskie końcówki, a poprzedzająca je lite-
ra s jest wymawiana (Camusa, Camusowi, Camusem, o Camusie). Jeżeli stoi przy nim odmienione imię lub
inny rzeczownik, można używać formy Camus we wszystkich przypadkach, np. o Albercie Camus, z pisarzem
Camus.
b) Odpowiedź Camus (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik lubić łączy się z dopełnieniem w bierniku
i zdanie ma już podmiot (lubię – ja).
c) Odpowiedź Kamisa (zapis wymowy D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwisko to zachowuje pisownię ory-
ginalną.
d) Odpowiedź Kami (zapis wymowy M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwisko to zachowuje pisownię oryginal-
ną i zdanie ma już podmiot (lubię – ja).
b) Degas d) Degasem
a) Odpowiedź Degas’a (błędna pisownia, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwiska kończące się niewymawia-
nym -s, które przyjmują w przypadkach zależnych końcówki polskie, nie wymagają użycia apostrofu. Poprawna forma
to: Degasa (wym. Degasa).
b) Odpowiedź Degas (M. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż jeżeli przy nazwiskach zakończonych na niewyma-
wiane -s stoi odmienione imię lub inny rzeczownik, można ich nie odmieniać, np. mówił o Degasie, ale mówił
o Edgarze Degas.
c) Odpowiedź Degasowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża przynależności (prace kogo?
czego?).
d) Odpowiedź Degasem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie wyraża przynależności (prace kogo?
czego?).
479

Dickensa.
a) Odpowiedź Wilde (M. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż mianownik nie wyraża przynależności (sztuki kogo? cze-
go?). Nazwisko to przyjmuje w przypadkach zależnych końcówki polskie.
b) Odpowiedź Wildea (błędna pisownia, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż nazwiska kończące się niewymawia-
nym -e, które przyjmują w przypadkach zależnych końcówki polskie, wymagają użycia apostrofu, jeżeli końcówki te nie
zmieniają poprzedzającej spółgłoski (Wilde’a, Wilde’owi).
c) Odpowiedź Wilde’sa (błędna pisownia, D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż niewłaściwe jest połączenie pisowni
angielskiej i polskiej.
d) Odpowiedź Wilde’a (D./B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż dopełniacz wyraża przynależność (sztuki kogo?
czego?). Nazwiska kończące się niewymawianym -e, które przyjmują w przypadkach zależnych końcówki pol-
skie, wymagają użycia apostrofu, jeżeli końcówki te nie zmieniają poprzedzającej spółgłoski (Wilde’a, Wilde’owi,
Wilde’em, ale o Wildzie).
480
Zagadnienie nr 57. Skrótowce typu: NBP, KUL, UJ, PAN, ich pisownia
i odmiana

a) KULU. c) KUL-u.
a) Odpowiedź KULU (błędna pisownia, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
b) Odpowiedź KUL-owi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z celownikiem.
c) Odpowiedź KUL-u (D./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z miejscownikiem w wyra-
żeniach określających miejsce. Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącz-
nikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkim literami,
nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wymawianych
litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest typowa dla ję-
zyka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. KUL stanowi skrótowiec od Katolicki Uniwersytet
Lubelski.
d) Odpowiedź KUL-em (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.

a) NBP. c) NBPIE.
a) Odpowiedź NBP (M. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny (podobnie PKO, PKP,
PZU, WSI itp.). NBP stanowi skrótowiec od Narodowy Bank Polski. Możliwy jest także rodzaj nijaki, np. NBP poin-
formował (poinformowało) o wzroście inflacji.
b) Odpowiedź NBP-ie (błędny Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny.
c) Odpowiedź NBPIE (błędny Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny.
d) Odpowiedź NBPie (błędny Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ten skrótowiec jest nieodmienny.

a) Odpowiedź UJ-OCIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
b) Odpowiedź UJ-ocie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek na łączy się z miejscownikiem w wyra-
żeniach określających miejsce. Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącz-
nikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkim literami,
nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wymawia-
nych litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest typowa
dla języka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. UJ stanowi skrótowiec od Uniwersytet
Jagielloński.
c) Odpowiedź UJ-otem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź UJ-otowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek na nie łączy się z celownikiem.
481

a) PANU. c) PANIE.
a) Odpowiedź PANU (błędny zapis, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.
Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. KUL,
KUL-u, KUL-owi.
b) Odpowiedź PAN-u (D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z dopełniaczem.
c) Odpowiedź PANIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. KUL, KUL-u, KUL-owi.
d) Odpowiedź PAN-ie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w tworzy z miejscownikiem wyrażenia
wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. W formie nieodmiennej skrótowca PAN możliwy jest także rodzaj
żeński, np. PAN wziął (rzadziej: wzięła) udział w międzynarodowej konferencji naukowej. PAN stanowi skrótowiec
od Polska Akademia Nauk.

a) Odpowiedź ONZECIE (błędna pisownia, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców
pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
b) Odpowiedź ONZ-ecie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż przyimek w tworzy z miejscownikiem wyrażenia
wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. W formie nieodmiennej skrótowca ONZ możliwy jest także rodzaj
żeński lub nijaki, np. ONZ wysłał (rzadziej: wysłała/wysłało) swoje wojska w rejon konfliktu. ONZ stanowi skróto-
wiec od Organizacja Narodów Zjednoczonych.
c) Odpowiedź Onzecie (błędna pisownia, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
d) Odpowiedź ONZecie (błędna pisownia, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pi-
sanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.

a) GUSU c) GUS-ie
b) GUS-u d) GUSIE
a) Odpowiedź GUSU (błędny zapis, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
b) Odpowiedź GUS-u (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem rocznik statystyczny (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami
482
oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany
wielkim literami, nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców
wymawianych litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest
typowa dla języka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. GUS stanowi skrótowiec od Główny
Urząd Statystyczny.
c) Odpowiedź GUS-ie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem rocznik statystyczny (kogo? czego?).
d) Odpowiedź GUSIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprze-
dzającym rzeczownikiem rocznik statystyczny (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi litera-
mi oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.

a) PKS-u c) PKS-ie
b) PKSU d) PKSIE
a) Odpowiedź PKS-u (D. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż ta forma łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem połączenie (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela
się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie. Jeżeli skrótowiec nie jest zapisywany wielkim
literami, nie stosuje się łącznika, np. Pafawag, Pafawagu. W języku oficjalnym, np. w prasie, skrótowców wy-
mawianych litera po literze zwykle się nie odmienia, np. siedziba BBN, inauguracja na KUL. Ich odmiana jest
typowa dla języka mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. W formie nieodmiennej skrótowca
PKS możliwy jest także rodzaj żeński, np. PKS zatrudnił (zatrudniła) nowych kierowców. PKS jest skrótowcem od
Państwowa Komunikacja Samochodowa.
b) Odpowiedź PKSU (błędny zapis, D. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisanych
c) Odpowiedź PKS-ie (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprzedzającym rze-
czownikiem połączenie (kogo? czego?).
d) Odpowiedź PKSIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z poprzedza-
jącym rzeczownikiem połączenie (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela
się łącznikiem i pisze małymi literami, np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
paru danych.
b) PIT-ie d) Picie
a) Odpowiedź PIT-CIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t pi-
szemy w miejscowniku małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. Not – o Nocie, PAT – o Pacie, PAGART –
o Pagarcie.
b) Odpowiedź PIT-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miej-
c) Odpowiedź PIC-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t pi-
szemy w miejscowniku małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. Not – o Nocie, PAT – o Pacie, PAGART –
o Pagarcie.
d) Odpowiedź Picie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miejscow-
niku małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. Not – o Nocie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie. PIT sta-
nowi skrótowiec od nazwy formularza deklaracji podatkowej: Personal Income Tax (podatek od dochodu oso-
bistego).
483

a) Nocie c) NOCIE
b) NOT-ie d) NOC-ie
a) Odpowiedź Nocie (Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy w miejscowniku
małymi literami (z wyjątkiem pierwszej), np. PIT – o Picie, PAT – o Pacie, PAGART – o Pagarcie. NOT stanowi skró-
towiec od Naczelna Organizacja Techniczna.
b) Odpowiedź NOT-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy
c) Odpowiedź NOCIE (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy
d) Odpowiedź NOC-ie (błędny zapis, Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowce zakończone na -t piszemy

b) PESELU d) Peslu
a) Odpowiedź PESEL-U (błędny zapis, D./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
b) Odpowiedź PESELU (błędny zapis, D./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż końcówki fleksyjne skrótowców pisa-
c) Odpowiedź PESEL-u (D./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż łączy się właściwie z poprzedzającym rzeczowni-
kiem numer (kogo? czego?). Końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem
mówionego, wtedy nie ma jednak problemów z zapisem. PESEL stanowi skrótowiec od nazwy numeru ewiden-
cyjnego wpisywanego do dowodu osobistego: Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności.
d) Odpowiedź Peslu (błędny zapis, D./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż skrótowiec ten jest pisany wielkimi litera-
mi PESEL, a końcówki fleksyjne skrótowców pisanych wielkimi literami oddziela się łącznikiem i pisze małymi literami,
np. PAN, PAN-u, PAN-ie.
484
Zagadnienie nr 58. Znaczenie i składnia rzadko używanych

czasowników typu: dworować, dywagować, mienić się, brzydzić się
kimś/kogoś, czymś/czegoś

a) Odpowiedź tego tchórza (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znaczeniu: odczuwać
pogardę dla kogoś, dla czegoś nie łączy się z dopełniaczem/biernikiem.
b) Odpowiedź tym tchórzem (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znaczeniu: odczuwać
pogardę dla kogoś, dla czegoś łączy się z narzędnikiem. W znaczeniu: odczuwać fizyczny wstręt do kogoś, do cze-
goś wymagany jest dopełniacz, np. Brzydzę się tych dużych pająków.
c) Odpowiedź tym tchórzu (Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się z miejscowni-
kiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
d) Odpowiedź temu tchórzowi (C. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się z celownikiem.
a) Odpowiedź tym żabom (C. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się
z celownikiem.
b) Odpowiedź tych żabach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się nie łączy się
z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
c) Odpowiedź tych żab (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znacze-
niu: odczuwać fizyczny wstręt do kogoś, do czegoś łączy się z dopełniaczem. W znaczeniu: odczuwać pogardę dla
kogoś, dla czegoś wymagany jest narzędnik, np. Brzydzę się tym tchórzem. Gdy tak postępujesz, brzydzę się tobą.
d) Odpowiedź tymi żabami (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brzydzić się w znacze-
niu: odczuwać fizyczny wstręt do kogoś, do czegoś łączy się z dopełniaczem, np. Brzydzę się tych dużych pająków. Narzęd-
nik występuje w znaczeniu: odczuwać pogardę dla kogoś, dla czegoś, np. Brzydzę się tym tchórzem. Gdy tak postępujesz,
brzydzę się tobą.

a) Odpowiedź pieniądze (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot (ty), a cza-
sownik szafować nie łączy się z biernikiem.
b) Odpowiedź pieniędzy (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik szafować nie łączy się z do-
pełniaczem.
c) Odpowiedź pieniądzach (Ms. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik szafować nie łączy się
bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
d) Odpowiedź pieniędzmi (N. lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż czasownik szafować (= nie-
oszczędnie używać czegoś, rozrzutnie czymś gospodarować; hojnie rozdzielać, trwonić coś) łączy się z narzędni-
kiem (kto? szafuje czym?).
485

a) Odpowiedź specjalistą (N. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik mienić się (= być kimś, czymś tylko z na-
zwy, a nie faktycznie) łączy się z narzędnikiem (kto? mieni się kim? czym?).
b) Odpowiedź specjaliście (C./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik mienić się nie łączy się z celownikiem
i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprzedzony w zdaniu przyimkiem.
c) Odpowiedź , że jest specjalistą (zdanie podrzędne dopełnieniowe) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku mienić
się nie występuje dopełnienie w postaci zdania podrzędnego.
d) Odpowiedź być specjalistą (bezokolicznik + N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż po czasowniku mienić się nie wy-
stępuje konstrukcja bezokolicznik + narzędnik.

a) Odpowiedź w okrucieństwo (przyimek w + M./B. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik epatować nie łączy się
z przyimkiem w + mianownik/biernik.
b) Odpowiedź z okrucieństwem (przyimek z + N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik epatować nie łączy się
z przyimkiem z + narzędnik.
c) Odpowiedź okrucieństwem (N. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik epatować (= wywoływać wielkie
wrażenie; zadziwiać, zdumiewać, szokować) łączy się z narzędnikiem (kto? epatuje kogo? czym?).
d) Odpowiedź okrucieństwa (D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik epatować nie łączy się z dopełniaczem.

a) Odpowiedź o różnych możliwościach (przyimek o + miejscownik) jest poprawna, gdyż czasownik dywago-
wać (= mówić lub pisać rozwlekle lub nie na temat) łączy się z przyimkiem o + miejscownik (kto? dywaguje o kim?
o czym?). Można też powiedzieć: dywagować nad czymś/na temat czegoś, np. Dywagowali nad różnymi możliwo-
ściami zakończenia tego sporu. / Dywagowali na temat różnych możliwości zakończenia tego sporu.
b) Odpowiedź o różne możliwości (przyimek o + biernik) jest niepoprawna, gdyż czasownik dywagować nie łączy się
z przyimkiem o + biernik.
c) Odpowiedź różne możliwości (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot
(oni), a czasownik dywagować nie łączy się z biernikiem.
d) Odpowiedź różnych możliwości (D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik dywagować nie

a) zdrada c) zdrady
a) Odpowiedź zdrada (M. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż zdanie ma już podmiot ja.
b) Odpowiedź zdradę (B. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik domniemywać nie łączy się z biernikiem.
486
c) Odpowiedź zdrady (D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż czasownik domniemywać (= domyślać się, przypusz-
czać) łączy się z dopełniaczem (kto? domniemywa czego?). Można też powiedzieć ktoś domniemywa o czymś,
np. Domniemywam o jego zdradzie.
d) Odpowiedź zdradą (N. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż czasownik domniemywać nie łączy się z narzędnikiem.

a) Odpowiedź premiera (D./B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik desygnować nie łączy się z dopełnieniem
w dopełniaczu i ma już dopełnienie w bierniku (go). Słowo premiera (M. lp. r. ż.) znaczy: pierwszy publiczny pokaz sztuki
teatralnej, opery, filmu itp.
b) Odpowiedź premierem (N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik desygnować nie łączy się z dopełnieniem
w narzędniku.
c) Odpowiedź w premiera (przyimek w + B. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik desygnować nie łączy się
z przyimkiem w + biernik.
d) Odpowiedź na premiera (przyimek na + B. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik desygnować (= wyzna-
czać, wyznaczyć kogoś na jakieś stanowisko) łączy się z przyimkiem na + biernik (kto? desygnuje kogo? na kogo?
na co?). Można też powiedzieć: desygnować kogoś do czegoś, np. Rząd naszego kraju desygnował swoich eksper-
tów do komisji międzynarodowej.

a) Odpowiedź do wnętrza (przyimek do + D. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik komponować się nie łączy
się z przyimkiem do + dopełniacz.
b) Odpowiedź z wnętrzem (przyimek z + N. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż czasownik komponować się (= być
odpowiednim, dobrze dobranym, harmonizować z czymś) łączy się z przyimkiem z + narzędnik.
c) Odpowiedź wnętrzem (N. lp. r. n.) jest niepoprawna, gdyż czasownik komponować się nie łączy się z narzędnikiem.
d) Odpowiedź wnętrza (D. lp. r. n.; M. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik komponować się
nie łączy się z dopełniaczem, a zdanie ma już podmiot (te obrazy).

a) ze mnie c) mną
b) o mnie d) mnie
a) Odpowiedź ze mnie (przyimek ze + zaimek osobowy D./C./B./Ms. lp. r. m.) jest poprawna, gdyż czasownik
dworować (= wyśmiewać się, kpić) łączy się z przyimkiem z + dopełniacz.
b) Odpowiedź o mnie (przyimek o + zaimek osobowy, D./C./B./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dwo-
rować nie łączy się z przyimkiem o + biernik/miejscownik. Dopełniacz i celownik nigdy nie występuje z przyimkiem o.
c) Odpowiedź mną (zaimek osobowy, N. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dworować nie łączy się z na-
rzędnikiem.
d) Odpowiedź mnie (zaimek osobowy, D./C./B./Ms. lp. r. m.) jest niepoprawna, gdyż czasownik dworować nie łączy
się z dopełniaczem/celownikiem/biernikiem i bezpośrednio z miejscownikiem. Miejscownik musi być zawsze poprze-
dzony w zdaniu przyimkiem.
487

b) nosa. d) ręki.
a) Odpowiedź głowy jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.
b) Odpowiedź nosa jest poprawna, gdyż zadzierać nosa to związek frazeologiczny, który znaczy: być zaro-
zumiałym, wynosić się nad innych.
c) Odpowiedź języka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
d) Odpowiedź ręki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
a) Odpowiedź piłkarza jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.
b) Odpowiedź skrzypka jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.
c) Odpowiedź piłki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
d) Odpowiedź świeczki jest poprawna, gdyż gra warta świeczki to związek frazeologiczny, który znaczy:
sprawa ważna, mogąca przynieść istotne korzyści.

b) wina d) zła
a) Odpowiedź piwa jest poprawna, gdyż pić/wypić piwo, którego się nawarzyło / które ktoś nawarzył znaczy:
ponosić, ponieść przykre konsekwencje własnego lub czyjegoś postępowania.
b) Odpowiedź wina jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.
c) Odpowiedź nieszczęścia jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wy-
rażeniem.
d) Odpowiedź zła jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyrażeniem.

a) ucho c) brodę
b) czoło d) nos
a) Odpowiedź ucho jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź czoło jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź brodę jest poprawna, gdyż pluć sobie w brodę znaczy: wyrzucać sobie coś, żałować utraconej
okazji, szansy.
d) Odpowiedź nos jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
488

a) Odpowiedź góry jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź strony jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź wiatry jest poprawna, gdyż przepędzić/rozgonić/rozpędzić. kogoś na cztery wiatry znaczy: roz-
pędzić, wypędzić, wygnać kogoś brutalnie.
d) Odpowiedź spusty jest niepoprawna, gdyż ta forma nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.

a) Odpowiedź czwarte przez siódme jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie tworzy związku frazeologicznego
z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź piąte przez dziesiąte jest poprawna, gdyż rozumieć/mówić/słuchać itp. piąte przez dziesiąte
znaczy: rozumieć/mówić/słuchać itp. niedokładnie, pobieżnie.
c) Odpowiedź co drugie i trzecie jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie tworzy związku frazeologicznego z poda-
nym zwrotem.
d) Odpowiedź co szóste i siódme jest niepoprawna, gdyż to wyrażenie nie tworzy związku frazeologicznego z po-
danym zwrotem.

a) bóbr. c) koń.
b) ryba. d) wół.
a) Odpowiedź bóbr jest poprawna, gdyż płakać/spłakać się jak bóbr znaczy: płakać żałośnie, rzewnie, bardzo
płakać, spłakać się.
b) Odpowiedź ryba jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź koń jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
d) Odpowiedź wół jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.

a) ręki c) dłoni
b) palca d) nogi
a) Odpowiedź ręki jest niepoprawna, gdyż ten wyraz nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź palca jest poprawna, gdyż owinąć/okręcić (sobie) kogoś wkoło/wokół/dookoła/naokoło (małe-
go) palca znaczy: podporządkować kogoś swojej woli, uzależnić kogoś od siebie.
c) Odpowiedź dłoni jest niepoprawna, gdyż ten wyraz nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
d) Odpowiedź nogi jest niepoprawna, gdyż ten wyraz nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
z prawnikiem.
b) maliny d) jagody
489
a) Odpowiedź truskawki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyra-
żeniem.
b) Odpowiedź maliny jest poprawna, gdyż wpuścić kogoś w maliny znaczy: celowo wprowadzić kogoś w błąd,
narażając go na kłopoty.
c) Odpowiedź porzeczki jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyra-
żeniem.
d) Odpowiedź jagody jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym wyraże-
niem.
b) stogu d) smole
a) Odpowiedź stodole jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
b) Odpowiedź stogu jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
c) Odpowiedź smalcu jest niepoprawna, gdyż to słowo nie tworzy związku frazeologicznego z podanym zwrotem.
d) Odpowiedź smole jest poprawna, gdyż ruszać się/poruszać się itp. jak mucha w smole znaczy: robić coś
bardzo wolno, ospale, leniwie, ślamazarnie.
490
Zagadnienie nr 60. Trudniejsze liczebniki; liczebniki zbiorowe

w zdaniach

a) Odpowiedź pracowali (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
b) Odpowiedź pracowały (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika
c) Odpowiedź pracowało (czas przeszły, 3. os. lp. r. n.) jest poprawna, gdyż ta forma czasownika pracować
łączy się właściwie z podmiotem paru sprzedawców (D. lm. r. męskoosobowy). Parę (M./B. r. niemęskoosobo-
wy)/paru (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy) to liczebnik nieokreślony,
używany na oznaczenie niewielkiej liczby czegoś, najczęściej od dwóch do dziesięciu, oraz jako składnik liczeb-
ników złożonych z nieokreśloną liczbą jednostek, np. Parę, dwadzieścia parę, dwieście trzydzieści parę tysięcy
złotych. W narzędniku częściej występuje forma paroma niż paru, np. z paroma kobietami, z paroma klientami.
W funkcji podmiotu formy z parę/paru wymagają orzeczenia w liczbie pojedynczej, które w formach czasu prze-
szłego i trybu warunkowego ma rodzaj nijaki, np. Parę osób przyszło później. Paru studentów mogłoby to zrobić.
Występujący po parę/paru rzeczownik jest w dopełniaczu. Potocznie używa się złożeń paręnaście, parędziesiąt,
paręset, ale w języku ogólnym częściej kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset.
d) Odpowiedź pracowała (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż ta forma czasownika pracować nie
łączy się właściwie z podmiotem paru sprzedawców (D. lm. r. męskoosobowy).

a) Odpowiedź kilkadziesiąt (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianow-
nikiem, a z biernikiem tworzy wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. idę w krzaki, jadę
w góry. W wyrażeniach określających miejsce odbywania się czynności przyimek w łączy się z miejscownikiem, np.
jestem w krzakach, mieszkam w górach. Formy kilkadziesiąt/kilkudziesięciu wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od
czasownika lp. r. n.
b) Odpowiedź kilkudziesięciu (D./C./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy) jest
poprawna, gdyż przyimek w łączy się z miejscownikiem w wyrażeniach określających miejsce dziania się cze-
goś, także położenie, zwłaszcza wewnątrz, w głębi tego, co nazywa przyłączany rzeczownik. Formy kilkadzie-
siąt/kilkudziesięciu wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od czasownika lp. r. n.
c) Odpowiedź kilka (M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy się z mianownikiem,
a z biernikiem tworzy wyrażenia określające kierunek lub miejsce będące celem ruchu, np. idę w krzaki, jadę w góry.
W wyrażeniach określających miejsce odbywania się czynności przyimek w łączy się z miejscownikiem, np. jestem
w krzakach, mieszkam w górach. Kilka/kilku to zaimek odnoszący się do niesprecyzowanej liczby czegoś, najczęściej
w granicach 5–10, rzadziej 3–4. Formy kilka/kilku wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od czasownika lp. r. n.
d) Odpowiedź kilkoma (N. r. niemęskoosobowy i męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż przyimek w nie łączy
się z narzędnikiem. Kilka (M./B. r. niemęskoosobowy)/kilku (D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy i wszystkie przypadki
r. męskoosobowy) to zaimek odnoszący się do niesprecyzowanej liczby czegoś, najczęściej w granicach 5–10, rzadziej
3–4. W narzędniku możliwe są formy kilkoma/kilku. Formy kilka/kilku wymagają od rzeczownika dopełniacza, a od cza-
sownika lp. r. n.
491

a) Odpowiedź są dwa (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lm. + liczebnik główny, M./B., r. niemęskoosobowy
i nijaki) jest niepoprawna, gdyż ta forma nie łączy się właściwie z rzeczownikiem drzwi, który występuje tylko z liczeb-
nikami zbiorowymi.
b) Odpowiedź są dwoje (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lm. + liczebnik zbiorowy, M./B.) jest niepoprawna,
gdyż w zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
c) Odpowiedź jest dwa (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lp. + liczebnik główny r. m./r. n.) jest niepoprawna,
gdyż nie łączy się właściwie z rzeczownikiem drzwi, który występuje tylko z liczebnikami zbiorowymi.
d) Odpowiedź jest dwoje (czas teraźniejszy czasownika być, 3. os. lp. + liczebnik zbiorowy, M./B.) jest po-
4. Do dziadków __________
a) Odpowiedź przyjechała trzy wnuczęta (czas przeszły, 3. os. lp. r. ż. + liczebnik główny + rzeczownik, M./B. lm. r. nie-
męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak zgody w liczbie między orzeczeniem i podmiotem (przyjechała – wnuczę-
ta), a rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy za pomocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki
zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
b) Odpowiedź przyjechało troje wnucząt (czas przeszły, 3. os. lp. r. n. + liczebnik zbiorowy + rzeczownik, D.
lm. r. niemęskoosobowy) jest poprawna, gdyż rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy za po-
mocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz
c) Odpowiedź przyjechali trzy wnuczęta (czas przeszły, 3. os. lm. r. męskoosobowy + liczebnik główny + rzeczownik,
M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż brak zgody w liczbie między orzeczeniem i podmiotem (przyje-
chali – wnuczęta), a rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy za pomocą liczebników zbiorowych. W zda-
niach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
d) Odpowiedź przyjechały trzy wnuczęta (czas przeszły, 3. os. lm. r. niemęskoosobowy + liczebnik główny + rze-
czownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta, niemowlęta liczymy
za pomocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz

a) Odpowiedź osiem (liczebnik główny, M./B. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik dzieci nie
łączy się z liczebnikiem głównym.
b) Odpowiedź ośmiu (liczebnik główny, D./C./N./Ms. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy)
jest niepoprawna, gdyż rzeczownik dzieci nie łączy się z liczebnikiem głównym.
c) Odpowiedź ośmioro (liczebnik zbiorowy, M./B.) jest poprawna, gdyż rzeczowniki typu: dzieci, bliźnięta,
niemowlęta liczymy za pomocą liczebników zbiorowych. W zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczowni-
d) Odpowiedź ośmiorgiem (liczebnik zbiorowy, N.) jest niepoprawna, gdyż w zdaniu wymagana jest forma mianow-
nika (podmiot).
492

a) Odpowiedź półtorej szklanki (liczebnik ułamkowy, r. ż. + rzeczownik, D. lp. r. ż.) jest poprawna, gdyż forma
półtorej (= jedna i pół) łączy się zawsze z rzeczownikiem rodzaju żeńskiego w dopełniaczu. Orzeczenie wystę-
puje w lp. r. n., np. Półtorej godziny minęło bardzo szybko. Jeżeli przed liczebnikiem półtora/półtorej występują
przyimki, nie wpływają one na formę określenia, np. kontrakt na półtora roku, po półtorej godziny. Wyjątkiem
jest połączenie przed półtora rokiem, zachowujące rząd przyimkowy.
b) Odpowiedź półtora szklanki (liczebnik ułamkowy, r. m./r. n. + rzeczownik, D. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż brak
zgodności między liczebnikiem i rzeczownikiem w rodzaju.
c) Odpowiedź półtorej szklance (liczebnik ułamkowy, r. ż. + rzeczownik, C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż liczeb-
nik półtora/półtorej wymaga rzeczownika w dopełniaczu.
d) Odpowiedź półtora szklance (liczebnik ułamkowy, r. m./r. n. + rzeczownik, C./Ms. lp. r. ż.) jest niepoprawna, gdyż
brak zgodności między liczebnikiem i rzeczownikiem w rodzaju. Liczebnik półtora/półtorej wymaga rzeczownika w do-
pełniaczu.

a) Odpowiedź dwóch rannych (liczebnik główny, D./B./Ms. + rzeczownik, D./Ms. lm. r. męskoosobowy lub niemęsko-
osobowy, B. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik udzielić ma już dopełnienie w dopełniaczu (pierwszej
pomocy) i nie łączy się z dopełnieniem w bierniku .
b) Odpowiedź dwoma rannymi (liczebnik główny, N. + rzeczownik, N. lm. r. męskoosobowy lub niemęskoosobowy)
jest niepoprawna, gdyż czasownik udzielić nie łączy się z dopełnieniem w narzędniku.
c) Odpowiedź dwojga rannych (liczebnik zbiorowy, D. + rzeczownik, D./Ms. lm. r. męskoosobowy lub niemęskooso-
bowy, B. r. męskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik udzielić ma już dopełnienie w dopełniaczu (pierwszej
pomocy).
d) Odpowiedź dwojgu rannym (liczebnik zbiorowy, C. + rzeczownik, C. lm. r. męskoosobowy lub niemęsko-
osobowy) jest poprawna, gdyż czasownik udzielić (= użyczać czegoś, służyć czymś) łączy się z dopełnieniem w ce-
lowniku (kto? udziela czego? komu?). Liczebniki zbiorowe w połączeniu z rzeczownikami męskoosobowymi
wskazują, że chodzi o towarzystwo złożone z mężczyzn i kobiet, np. siedmiu studentów (tylko panowie), sied-
mioro studentów (panie i panowie).
8. Brakuje mi tylko __________ setnych do średniej, za którą można otrzymywać

stypendium.
a) Odpowiedź pięć (M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brakować nie łączy się z pod-
miotem w mianowniku i dopełnieniem w bierniku.
b) Odpowiedź pięciu (D./C./N./Ms. lm. r. niemęskoosobowy; wszystkie przypadki r. męskoosobowy) jest po-
prawna, gdyż czasownik brakować (= nie wystarczać; odczuwać czyjąś nieobecność, niedostatek czegoś) łączy się
z dopełniaczem (komu? czemu? brakuje kogo? czego?). W zdaniach, w których mowa o braku, ubywaniu czy
przybywaniu czegoś, dopełniacz pełni funkcję podmiotu, np. Nie ma już ładnej pogody. Przybywało mi siwych
włosów. Ubywało jej sił. Brakowało mu cierpliwości.
c) Odpowiedź czterem (C. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brakować
ma już dopełnienie w celowniku (mi).
493
d) Odpowiedź czterema (N. lm. r. męskoosobowy i niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż czasownik brakować

a) Odpowiedź trzech skrzypiec (liczebnik główny, D./Ms. r. niemęskoosobowy; M./D./B./Ms. r. męskoosobowy + rze-
czownik, D. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik skrzypce nie łączy się z liczebnikiem głównym.
b) Odpowiedź troje skrzypce (liczebnik zbiorowy, M./B. + rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobowy) jest niepo-
prawna, gdyż w zdaniach liczebniki zbiorowe łączą się z rzeczownikami w dopełniaczu oraz z orzeczeniem w lp. r. n.
c) Odpowiedź trzy skrzypce (liczebnik główny, M./B. r. niemęskoosobowy + rzeczownik, M./B. lm. r. niemęskoosobo-
wy) jest niepoprawna, gdyż rzeczownik skrzypce nie łączy się z liczebnikiem głównym.
d) Odpowiedź troje skrzypiec (liczebnik zbiorowy, M./B + rzeczownik, D. lm. r. niemęskoosobowy) jest po-

b) dwojgu d) dwoje
a) Odpowiedź dwojga (liczebnik zbiorowy, D.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z dopełniaczem
w znaczeniu razem, wspólnie.
b) Odpowiedź dwojgu (liczebnik zbiorowy, C./Ms.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z celownikiem/
miejscownikiem.
c) Odpowiedź dwojgiem (liczebnik zbiorowy, N.) jest poprawna, gdyż przyimek z tworzy z narzędnikiem
kimś, przy czymś, np. Szedł ze znajomymi. Śpiewała z koleżankami. Rozmawiali ze sobą; żołnierz z karabinem,
dom z ogródkiem.
d) Odpowiedź dwoje (liczebnik zbiorowy, M./B.) jest niepoprawna, gdyż przyimek z nie łączy się z mianownikiem/
biernikiem.

Źródła
Niniejsze wykazy obejmują jedynie pozycje, które wykorzystywane były przy pracy nad zbiorem Sprawdź swój polski.
Testy poziomujące z języka polskiego dla obcokrajowców z objaśnieniami. Nie uwzględniają one wszystkich publikacji
związanych z poruszanymi w nich zagadnieniami.
Gramatyki, poradniki językowe, ćwiczenia gramatyczne i leksykalne
Achtelik Aleksandra, Hajduk-Gawron Wioletta, Madeja Agnieszka, Świątek Magdalena, Bądź na B1. Zbiór zadań z języka
polskiego oraz przykładowe testy certyfikatowe dla poziomu B1, Universitas, Kraków 2018.
Bańko Mirosław, Polszczyzna na co dzień, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Bańko Mirosław, Wykłady z polskiej fleksji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Bartnicka Barbara, Satkiewicz Halina, Gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla cudzoziemców, Wiedza Powszechna,
Warszawa 2016.
Bartnicka Barbara, Hansen Björn, Karnowski Paweł, Klemm Wojtek, Lehmann Volkmar, Satkiewicz Halina, Grammatik des
Polnischen, Verlag Otto Sagner, München 2004.
Bąba Stanisław, Walczak Bogdan, Na końcu języka. Poradnik leksykalno-gramatyczny, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1992.
Bąk Janusz, Słownictwo i frazeologia w ćwiczeniach, Wydawnictwo Piątek Trzynastego, Łódź 2015.
Bąk Piotr, Gramatyka języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 2016.
Bielec Dana, Basic Polish. A Grammar and Workbook, Routledge, London 2014.
Bielec Dana, Polish. An Essential Grammar, Routledge, London 2012.
Bielec Dana, Intermediate Polish. A Grammar and Workbook, Routledge, London 2004.
Bralczyk Jerzy, Świat przez słowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022.
Bralczyk Jerzy, Dwa słowa o słowach. Porady językowe profesora Bralczyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2021.
Bralczyk Jerzy, Porzekadła, Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2020.
Bralczyk Jerzy, Markowski Andrzej, Miodek Jan, Trzy po 33, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2016.
Bralczyk Jerzy, Mój język prywatny, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2015.
Bralczyk Jerzy, Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
Bralczyk Jerzy, Markowski Andrzej, Miodek Jan, Sosnowski Jerzy, Wszystko zależy od przyimka, Wydawnictwo Agora,
Warszawa 2010.
Bralczyk Jerzy, Słowo o słowie. Porady językowe profesora Bralczyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Butcher Anna, Janowska Iwona, Przechodzka Grażyna, Celuję w C2. Zbiór zadań do egzaminu certyfikatowego z języka
polskiego jako obcego na poziomie C2, Universitas, Kraków 2016.
Butcher Anna, Maliszewski Bartłomiej, Przechodzka Grażyna, Rzeszutko-Iwan Małgorzata, Trębska-Kerntopf Anna, Wo-
kół Lublina. Zadania testowe z języka polskiego dla obcokrajowców, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
Cienkowska Halina, Polish without tears. Grammar Tables for Foreigners, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,
Warszawa 2007.
Cienkowski Witold, Tajemnice imion własnych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992.
495
Czarnecka Anna, Podracki Jerzy, Skróty i skrótowce. Pisownia, wymowa, odmiana, składnia, Wydawnictwo Oświata, War-
szawa 1995.
Czarniecka-Rodzik Zofia, Gramatyka języka polskiego w ćwiczeniach dla gimnazjalistów i licealistów. Kompendium, Wy-
dawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2006.
Częścik Józef, Wesoła gramatyka Józefa Częścika, Harmonia, Gdańsk 2019.
Częścikowie Anna i Józef, Interpunkcja, czyli przestankowanie, co w głowie zostanie, Harmonia, Gdańsk 2017.
Częścikowie Anna i Józef, Ortografia, co do głowy trafia, Harmonia, Gdańsk 2012.
Częścikowie Anna i Józef, Gramatyka, co z głowy nie umyka, Harmonia, Gdańsk 2006.
Damerau Norbert, Polnische Grammatik, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1992.

Dąbkowski Grzegorz, Czy na pewno wiesz, jak to powiedzieć? 3500 testów językowych, Wydawnictwo Takt, Kielce 1998.
Dąbrowska Anna, Burzyńska-Kamieniecka Anna, Dobesz Urszula, Pasieka Małgorzata, Z Wrocławiem w tle. Zadania
testowe z języka polskiego dla cudzoziemców, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe,
Wrocław 2008.
Dembińska Kamila, Fastyn-Pleger Karolina, Małyska Agnieszka, Ułańska Marta, Gramatyka dla praktyka. Składnia,
Wydawnictwo Kolleg für polnische Sprache und Kultur, Berlin 2022.
Dembińska Kamila, Fastyn-Pleger Karolina, Małyska Agnieszka, Ułańska Marta, Gramatyka dla praktyka. Czasownik,
Wydawnictwo Kolleg für polnische Sprache und Kultur, Berlin 2021.
Dembińska Kamila, Fastyn-Pleger Karolina, Małyska Agnieszka, Ułańska Marta, Gramatyka dla praktyka. Fleksja i słowo-
twórstwo, Wydawnictwo Kolleg für polnische Sprache und Kultur, Berlin 2017.
Dubisz Stanisław (red.), Nauka o języku dla polonistów, Książka i Wiedza, Warszawa 2002.
Feldstein Ronald F., A Concise Polish Grammar, SEELRC, Durham 2001.

Foland-Kugler Magdalena, Concise Polish Grammar for Foreigners. Zwięzła gramatyka polska dla cudzoziemców, Exlibris,
Warszawa 2007.
Foland-Kugler Magdalena, Trudne małe wyrazy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1997.
Gajda Stanisław, Krzempek Monika, Lech Danuta, Makuchowska Marzena, Podstawy gramatyki polskiej wraz z tekstami
i ćwiczeniami. Kompendium dla kursów języka i nauki własnej, Ohnheiser Ingeborg, Innsbruck 2007.
Garncarek Piotr, Czas na czasownik (B2), Universitas, Kraków 2016.
Garncarek Piotr, Nie licz na liczebnik, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
Gąsiorek Krystyna, Język polski? Nie taki trudny! Czyli jak unikać kłopotów językowych, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków
2006.
Gębal Przemysław E., Od słowa do słowa toczy się rozmowa. Repetytorium leksykalne z języka polskiego jako obcego dla
poziomów B1 i B2, Universitas, Kraków 2017.
Gołębiowska Marta, Grützmacher Magda, Testy na 4 pory roku. Zestawy zadań dla osób przygotowujących się do egzami-
nu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego. Poziom B1, Start Polish, Warszawa 2022.
Goszczyńska Halina, Magajewska Mirosława, Od przypadka do przypadka. Część I. Przewodnik dla cudzoziemców po fleksji
imiennej języka polskiego wraz ze zbiorem ćwiczeń, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
Grochowski Maciej (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersy-
tetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005.
Grzegorczykowa Renata, Wykłady z polskiej składni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Grzegorczykowa Renta, Laskowski Roman, Wróbel Henryk (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfolo-
gia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
496
Źródła
Hącia Agata, 365 ćwiczeń z gramatyki. Język polski, Langenscheidt, Warszawa 2007.
Herrera-Nowak Magdalena, Gramopedia. Gramatyka na B1. Kurs do egzaminu B1, Akademia Języka Polskiego, Gdańsk
2021.
Hrabcowa Stanisława, Ćwiczenia gramatyczne z języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999.
Ibis-Wróblewski Andrzej, Byki i byczki, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995.

Iglikowska Teresa, Ćwiczenia gramatyczno-leksykalne na lektoraty języka polskiego dla cudzoziemców, Wydawnictwo
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1995.
Izdebska-Długosz Dominika, Polski dla nas. Deklinacja i składnia kontrastywnie dla Słowian wschodnich (A2–B2), Polski
i kropka, Kraków 2021.
Izdebska-Długosz Dominika, Polski bez błędu. Zbiór ćwiczeń z gramatyki języka polskiego dla studentów ukraińskojęzycz-
nych A1–B1, Stowarzyszenie Społeczno-Ekonomiczne Absolwent, Rzeszów 2017.
Jasińska Agnieszka, Połącz kropki. Gramatyka polska dla obcokrajowców. Aktywnie i samodzielnie. Poziom A2–B1, Polski
i kropka, Kraków 2020.
Jaworski Michał, Podręczna gramatyka języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995.
Jędrzejko Ewa, Kita Małgorzata, Gramatyka polska. Podstawy wiedzy o budowie języka polskiego, Ex Libris, Warszawa
2000.
Kaleta Zofia, Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
Kamińska-Mieszkowska Anna, Na końcu języka. Frazeologia i przysłowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Kita Małgorzata, Wybieram gramatykę! Dla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków
filologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2017.
Klebanowska Barbara, Synonimia składniowa. Ćwiczenia dla cudzoziemców, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskie-
go, Warszawa 1995.
Klemensiewicz Zenon, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2001.
Kłosińska Katarzyna (red.), Nowe formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2017.
Kłosińska Katarzyna, Co w mowie piszczy?, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2013.
Kołodziejek Ewa, Nowe, nowsze, najnowsze. O zmianach we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo Naukowe Uniwer-
sytetu Szczecińskiego, Szczecin 2020.
Kołodziejek Ewa, Potyczki z polszczyzną. Poradnik językowy PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Kołodziejek Ewa, Walczymy z bykami. Poradnik językowy PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Kołodziejek Ewa, Licz się ze słowami... Językowa corrida 3, Wydawnictwo Poprawna Polszczyzna, Szczecin 2003.
Kołodziejek Ewa, Językowa corrida 2, czyli walki z bykami ciąg dalszy, Wydawnictwo Poprawna Polszczyzna, Szczecin
1999.
Kołodziejek Ewa, Poprawna polszczyzna w praktyce. Poradnik dla tych, którzy chcą dobrze mówić i pisać po polsku, Wydaw-
nictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu w Szczecinie, Szczecin 1998.
Kołodziejek Ewa, Językowa corrida. Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny, Wydawnictwo Poprawna Pol-
szczyzna, Szczecin 1995.
Kotyczka Josef, Kurze polnische Sprachlehre, Volk und Wissen Verlag, Berlin 1986.
Kowalczuk Anna, Słowo daję! Ćwiczenia leksykalne z języka polskiego jako obcego na poziomie podstawowym, Start Polish,
Warszawa 2019.
497
Kowalewska Marta, Co nas łączy... Teoria i zbiór ćwiczeń z gramatyki języka polskiego, Wydawnictwo Marta Kowalewska,
Kraków 2014.
Kowalewski Jerzy, Gramatyka dla heretyka – nie tylko dla uczących (się) języka polskiego na Ukrainie, Wydawnictwo Marta
Kowalewska, Kraków 2019.
Kozak Kinga, Pyzik Józef, Ćwiczenia z gramatyki funkcjonalnej języka polskiego dla cudzoziemców. Część II. Imiona,
Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1994.
Kozak Kinga, Pyzik Józef, Ćwiczenia z gramatyki funkcjonalnej języka polskiego dla cudzoziemców. Część I. Czasownik,
Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1993.
Krawczuk Ałła, Morfologia współczesnego języka polskiego (fleksja). Część I, Ukraińska Akademia Drukarstwa, Lwów 2007.
Kryżan-Stanojević Barbara, Sawicka Irena, Ćwiczenia z fleksji języka polskiego dla cudzoziemców, Wydawnictwo Uniwer-
sytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2007.
Krzanowska Małgorzata, Romańska-Szeląg Aneta, Testy 2. Testy semestralne wraz ze zbiorem ćwiczeń dla poziomu B1–C1,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
Krztoń Justyna, Testuj swój polski, Słownictwo 2, Prolog Publishing, Kraków 2011.
Krztoń Justyna, Testuj swój polski, Słownictwo 1, Prolog Publishing, Kraków 2008.
Krzywańska Małgorzata, Wicińska Tatiana, Testy 1. Testy śródsemestralne i semestralne z języka polskiego. Poziom A1 i A2,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013.
Kubiak-Sokół Aleksandra (red.), Poprawnie po polsku. Poradnik językowy PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2007.
Kuć Joanna, Z polskim słowem. Ćwiczenia gramatyczno-leksykalne dla obcokrajowców, Uniwersytet Przyrodniczo-Huma-
nistyczny w Siedlcach, Siedlce 2019.
Lechowicz Jolanta, Podsiadły Joanna, Ten, ta, to. Ćwiczenia nie tylko gramatyczne dla cudzoziemców, Wing, Łódź 2001.
Lipińska Ewa, Umiesz? Zdasz! Materiały przygotowujące do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na
poziomie średnim ogólnym B2, Universitas, Kraków 2018.
Łaziński Marek, O Panach i Paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 2006.
Machowska Joanna, Gramatyka? Dlaczego nie?! Ćwiczenia gramatyczne dla poziomu A1, Universitas, Kraków 2014.
Machowska Joanna, Gramatyka? Ależ tak! Ćwiczenia gramatyczne dla poziomu A2, Universitas, Kraków 2014.
Maciołek Marcin, Tambor Jolanta, Gramatyczne porządki i historyczne wyjątki. Polska gramatyka – reguły, tabele, zasady,
Gnome – Wydawnictwa Naukowe i Artystyczne, Katowice 2020.
Maciołek Marcin, Tęczowa gramatyka języka polskiego w tabelach. Część 2. Czasownik, Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego, Katowice 2016.
Maciołek Marcin, Tęczowa gramatyka języka polskiego w tabelach. Część 1. Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, Wy-
dawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012.
Madelska Liliana, Warchoł-Schlottmann Małgorzata, Odkrywamy język polski. Gramatyka dla uczących (się) języka pol-
skiego jako obcego, Prolog, Kraków 2015.
Madelska Liliana, Praktyczna gramatyka języka polskiego. Практическая грамматика польского языка, Universitas,
Kraków 2012.
Malinowski Maciej, Polszczyzna, głuptasie! Dylematy poprawnościowe i ciekawostki, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2021.
Malinowski Maciej, Obcy język polski, Wydawnictwo Westa-Druk Mirosław Kuliś, Łódź 2003.
Malinowski Maciej, (....) boby było lepiej, Wydawnictwo Promo, Kraków 2002.
498
Źródła
Maliszewski Bartłomiej, Gramatyka z kulturą. Przez przypadki, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2020.
Marcjanik Małgorzata, Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2020.
Marcjanik Małgorzata, Grzeczność w komunikacji językowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Marcjanik Małgorzata, Polska grzeczność językowa, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego w Kielcach,
Kielce 2002.
Markowski Andrzej, Lepiej po polsku, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2019.
Markowski Andrzej, Język polski. Poradnik prof. Markowskiego. Problemy językowe i gramatyczne współczesnego Polaka,
Langenscheidt, Warszawa 2007.
Markowski Andrzej, Czy znasz polszczyznę? Zagadki językowe, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2004.
Markowski Andrzej, Polszczyzna znana i nieznana, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 1999.
Markowski Andrzej, Polszczyzna końca XX wieku, Wiedza Powszechna, Warszawa 1992.
Metera Helena, Od mianownika do wołacza, Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie, Lublin 1998.
Mędak Stanisłąw, Monografia czasowników dla lektorów języka polskiego i obcokrajowców, z megatestem à la carte, Uni-
versitas, Kraków 2018.
Mędak Stanisław, Język polski dla obcokrajowców. Czasowniki ruchu. Znaczenia, odmiana, składnia, Petrus, Kraków 2017.
Mędak Stanislaw, Polski od poziomu B1 wzwyż. Gramatyka i składnia progresywna ze 192 ćwiczeniami kreatywnymi, Pe-
trus, Kraków 2015.
Mędak Stanisław, Co z czym? Ćwiczenia składniowe dla grup zaawansowanych, Universitas, Kraków 2014.
Mędak Stanisław, Polski C2. Megatest. Polish in exercises, Lingo, Warszawa 2014.
Mędak Stanisław, Polski B2 i C1. Megatest. Polish in exercises, Lingo, Warszawa 2013.
Mędak Stanisław, Liczebnik też się liczy. Gramatyka liczebnika z ćwiczeniami, Universitas, Kraków 2013.
Mieczkowska Halina, Liczebnik na co dzień, PAN, Kraków 1996.
Miodek Jan, Słowo jest w człowieku, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2007.
Miodek Jan, ABC polszczyzny, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2004.
Miodek Jan, Jaka jesteś, polszczyzno?, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000.
Miodek Jan, Rozmyślajcie nad mową, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
Mitrewa Magdalena, Dubisz Stanisław, Mówta, co chceta, czyli ściągawki z wiedzy o polszczyźnie i kulturze słowa, Książka
i Wiedza, Warszawa 2004.
Nagórko Alicja, Podręczna gramatyka języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.
Nagórko Alicja, Zarys gramatyki polskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Pasieka Małgorzata, Język polski dla cudzoziemców. Ćwiczenia dla początkujących, Wydawnictwo Uniwersytetu Wro-
cławskiego, Wrocław 2001.
Pięcińska Anna, Co raz wejdzie do głowy – już z niej nie wyleci, czyli frazeologia prosta i przyjemna, Podręcznik dla uczniów,
pomoc dla nauczycieli (B1–C1), Universitas, Kraków 2014.
Podracki Jerzy, Pułapki językowe – w szkole i nie tylko..., Wydawnictwo Juka, Warszawa 2000.
Podracki Jerzy, Czy to naprawdę po polsku? Poradnik językowy, Oświata, Warszawa 1993.
Polański Edward, Skudrzykowa Aldona, Jak pisać? Razem czy osobno? Poradnik ze słownikiem, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2014.
Polański Edward, Szopa Marek, Podręcznik polskiej interpunkcji, MAC Edukacja S.A., Kielce 2004.
Przybylska Renata, Czas to pieniądz. Wyrażanie czasu w polskim zdaniu pojedynczym, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
1992.
499
Pyzik Józef, Przygoda z gramatyką. Fleksja i słowotwórstwo imion. Ćwiczenia funkcjonalno-gramatyczne dla cudzoziem-
ców (B2, C1), Universitas, Kraków 2013.
Pyzik Józef, Iść czy jechać? Ćwiczenia gramatyczno-semantyczne z czasownikami ruchu (B2, C1), Universitas, Kraków 2011.
Rusinek Michał, Załazińska Aneta, Jak się dogadać? Czyli retoryka codzienna, Znak, Kraków 2018.
Rutkowska Izabela, Wierszyki wspomagające naukę gramatyki, Universitas, Kraków 2020.
Rybicka Elżbieta, Nie taki diabeł straszny. Podręcznik frazeologii polskiej dla obcokrajowców, Uniwersytet Jagielloński,
Kraków 1994.
Sadowska Iwona, Polish. A Comprehensive Grammar, Routledge, London 2012.

Seretny Anna, Słownictwo polskie w ćwiczeniach dla obcokrajowców, Prolog Publishing, Kraków 2018.
Skibicki Monika, Polnische Grammatik, Helmut Buske Verlag, Hamburg 2016.
Stachera Krystyna, Gramatyka polska, Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2006.
Stefańczyk Wiesław, Burkat Agnieszka, Gramatyka polska w ćwiczeniach dla obcokrajowców, Prolog Publishing, Kraków
2016.
Stempek Iwona, Stelmach Anna, Tablice gramatyczne, Wydawnictwo Polish-courses.com, Kraków 2013.
Swan E. Oscar, Polish Verbs & Essentials of Grammar. A Practical Guide to the Mastery of Polish, McGraw Hill, New York 2008.
Swan E. Oscar, A Grammar of Contemporary Polish, Slavica, Bloomington 2002.
Szczepanek Anna, Byleby „by” było zawsze na swoim miejscu. Cząstka „by” w polszczyźnie. Zbiór ćwiczeń gramatycznych
dla cudzoziemców. Poziomy zaawansowania: C1–C2, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015.
Szelc-Mays Magdalena, Rybicka Elżbieta, Słowa i słówka. Podręcznik do nauczania słownictwa i gramatyki dla początku-
jących, Universitas, Kraków 2014.
Szpigiel Renata, Testuj swój polski. Gramatyka 2, Prolog Publishing, Kraków 2013.
Szpigiel Renata, Testuj swój polski. Gramatyka 1, Prolog Publishing, Kraków 2012.
Tytuła Magdalena, Łosiak Marta, Polski bez błędów. Poradnik językowy dla każdego, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warsza-
wa/Bielsko-Biała 2008.
Werner Grażyna, Übungsbuch Polnisch. Grammatik– und Wortschatzübungen, Schubert Verlag, Leipzig 2011.
Wróbel Henryk, Gramatyka języka polskiego, Od Nowa, Kraków 2001.
Zgółkowie Halina i Tadeusz, Językowy savoir-vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się polszczyzną w sytuacjach oficjal-
nych i towarzyskich, Książka i Wiedza, Warszawa 2004.
Zgrzywa Jan, Praktyczna gramatyka języka polskiego. Zestaw ćwiczeń dla uczących się języka polskiego. Poziom zaawan-
sowany, Wydawnictwo Collegium Polonicum, Słubice 2016.
Słowniki
Bańko Mirosław, Zygmunt Agnieszka, Czułe słówka. Słownik afektonimów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2011.
Bańko Mirosław, Słownik wyrazów trudnych i kłopotliwych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Bańko Mirosław, Słownik onomatopei czyli wyrazów dźwięko- i ruchonaśladowczych, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2009.
500
Źródła
Bańko Mirosław, Drabik Lidia, Wiśniakowska Lidia, Słownik spolszczeń i zapożyczeń, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2007.
Bańko Mirosław (red.), Wielki słownik wyrazów obcych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Bańko Mirosław (red.), Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Bańko Mirosław, Słownik dobrego stylu czyli wyrazy które się lubią, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Bańko Mirosław, Słownik peryfraz czyli wyrażeń omownych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Bańko Mirosław, Krajewska Maria, Słownik wyrazów kłopotliwych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Bańko Mirosław (red.), Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Bartmińska Izabela, Bartmiński Jerzy, Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych, Książnica Polska, Olsztyn 1992.
Bralczyk Jerzy (red.), Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Bralczyk Jerzy, Gruszczyński Włodzimierz (red.), Słownik gramatyki języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedago-
giczne, Warszawa 2002.
Broniarek Wojciech, Gdy Ci słowa zabraknie, Haroldson, Brwinów 2005.
Buttler Danuta (red.), Słownik polskich form homonimicznych, Ossolineum, Wrocław 1984.
Chaciński Bartek, Totalny słownik najmłodszej polszczyzny, Znak, Kraków 2007.

Chaciński Bartek, Wypasiony słownik najmłodszej polszczyzny, Znak, Kraków 2003.
Czeszewski Maciej, Foremniak Katarzyna, Ludzie i miejsca w języku. Słownik frazeologizmów eponimicznych, Wydawnic-
twa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.
Czeszewski Maciej, Słownik polszczyzny potocznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Czeszewski Maciej, Słownik slangu młodzieżowego, Ekolog, Piła 2001.
Dąbrowska Anna, Słownik eufemizmów polskich czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2005.
Drabik Lidia (red.), Słownik wyrazów obcych PWN z przykładami i poradami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2021.
Dubisz Stanisław (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego PWN, t. 1–4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Dyszak Andrzej S., Mały słownik rzeczowników osobliwych (o nietypowej odmianie), Rytm, Kraków/Warszawa 2007.
Geller Ewa, Dąbrówka Andrzej, Słownik stylistyczny języka polskiego, Świat Książki, Warszawa 2007.
Grochowski Maciej, Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.
Grzenia Jan, Słownik imion, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Grzenia Jan, Słownik nazw geograficznych z odmianą i wyrazami pochodnymi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2008.
Janecki Klara, 301 Polish Verbs, Barrons, New York 2000.
Kita Małgorzata, Polański Edward, Słownik paronimów czyli wyrazów mylonych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2012.
Kłosińska Anna, Sobol Elżbieta, Stankiewicz Anna, Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 2005.
Kopaliński Władysław, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Rytm, Warszawa 2021.
Kopaliński Władysław, Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Kubiak-Sokół Aleksandra, Słownik frazeologiczny PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
501
Kubiak-Sokół Aleksandra (red.), Słownik nazw miejscowości i mieszkańców, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Kubiszyn-Mędrala Zofia, Kurzowa Zofia, Skarżyński Mirosław, Winiarska Justyna, Słownik synonimów, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2016.
Kurzowa Zofia, Tackling Polish Verbs, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1997.
Mackiewicz Łukasz, 497 błędów. Jak nie zbłądzić w zawiłościach polszczyzny, Wydawnictwo Łukasz Mackiewicz, Elbląg
2018.
Małocha-Krupa Agnieszka (red.), Słownik nazw żeńskich polszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław 2015.
Marcjanik Małgorzata, Słownik językowego savoir-vivre’u, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
Markowski Andrzej (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.
Markowski Andrzej, Łatwy słownik trudnych słów, Wilga, Warszawa 2004.
Mędak Stanisław, Praktyczny słownik łączliwości składniowej czasowników polskich, Universitas, Kraków 2016.
Mędak Stanisław, Słownik form koniugacyjnych czasowników polskich, Universitas, Kraków 2015.
Mędak Stanisław, Słownik odmiany rzeczowników polskich, Universitas, Kraków 2014.
Miodek Jan, Słownik ojczyzny polszczyzny, Wydawnictwo Europa, Wrocław 2007.
Müldner-Nieckowski Piotr, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, Świat Książki, Warszawa 2003.
Nagórko Alicja, Łaziński Marek, Burkhardt Hanna, Dystynktywny słownik synonimów, Universitas, Kraków 2004.
Nowak Paweł, Zimny Rafał, Słownik polszczyzny politycznej po 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Piela Agnieszka, Słownik frazeologizmów z archaizmami. Pamiątki przeszłości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2019.
Podracki Jerzy, Słownik skrótów i skrótowców, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Polański Edward (red.), Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2021.
Puda-Blokesz Magdalena, Po nitce do kłębka. Mały słownik mitologizmów frazeologicznych języka polskiego, Towarzystwo
Miłośników Języka Polskiego, Kraków 2015.
Rudnicka Ewa, Zboralski Marek (red.), Słownik błędów językowych. Słowa, zdania, wyrażenia, Agencja Nomen, Poznań
2020.
Ruszkowski Marek, Słownik polskich pleonazmów i tautologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce
2012.
Saloni Zygmunt, Czasownik polski. Odmiana. Słownik 13 500 czasowników, Wiedza Powszechna, Warszawa 2007.
Skurzyńska Monika, Szczyszek Michał, Słownik błędów językowych. Słowa, zdania, wyrażenia, Wydawnictwo Nomen,
Poznań 2020.
Sobol Elżbieta (red.), Słownik frazeologiczny PWN z Bralczykiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.
Stomma Ludwik, Słownik polskich wyzwisk, inwektyw i określeń pejoratywnych, Oficyna Wydawnicza Graf Punkt,
Warszawa 2000.
Zgółkowa Halina (red.), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994–2005.
Zgółkowa Halina (red.), Nowy słownik gwary uczniowskiej, Europa, Wrocław 2004.
502

Sprawdz Swoj Polski Testy Poziomujace Z Jezyka Polskiego Dla Obcokrajowcow Z Objasnieniami Poziom A1 C2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sprawdz Swoj Polski Testy Poziomujace Z Jezyka Polskiego Dla Obcokrajowcow Z Objasnieniami Poziom A1 C2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bogusław Kubiak

Testy poziomujące z języka polskiego dla obcokrajowców z objaśnieniami

Sprawdź swój polski

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21753373A3134363

© Copyright by Wydawnictwo Nowela, Poznań 2022

ISBN: 978-83-67029-48-3 e-book

Nowela sp. z o.o.

Dział handlowy (+48 61) 847 40 40

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21753373A3134363

Test poziomujący nr 6 118

Test poziomujący nr 7 140

Test poziomujący nr 8 162

Test poziomujący nr 9 184

Test poziomujący nr 10 205

Karta odpowiedzi do testów poziomujących 1–10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

Baza zadań testowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21753373A3134363

19. Tryb rozkazujący

56. Rzeczowniki zapożyczone; nazwiska obce

Lista stosowanych skrótów:

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 21753373A3134363

3. Mój starszy brat __________ medycynę.

5. Nasz nowy sąsiad jest __________

6. Dzisiaj pada deszcz i jest bardzo __________

7. Czy twoja siostra ma __________ ?

8. Kawę podano w małych __________ z delikatnej porcelany.

9. Ten student pochodzi z Aten. On jest __________

10. To jest samochód __________

12. Nowak zawsze kupuje __________ bukiet róż na rocznicę ślubu.

13. __________ pisze ta studentka?

14. Nie chciał jeść zupy, ponieważ była __________ i niesmaczna.

15. Jak __________ się podoba mój nowy kapelusz?

27. Bardzo lubię tego reżysera, __________ sztukę oglądaliśmy wczoraj.

28. Mieszkam w akademiku z __________ miłymi Hiszpankami.

29. Mój synek nauczył się już __________ na rowerze.

31. Dzisiaj jest __________

33. To jest __________ budynek w całym mieście.

34. __________ pan czeka na ciebie w bardzo pilnej sprawie.

37. Kobiety __________ kwiaty i układają z nich piękne bukiety.

39. Dziękuję za kartkę z pięknym widokiem __________

40. Obserwowaliśmy __________ po parku pary młodych ludzi.

42. Nasze mieszkanie jest właśnie __________ przez firmę remontową.

43. Rozmawialiśmy z __________ z waszej parafii.

44. Musisz pić ten syrop __________ cztery godziny.

46. __________ na zakupy, spotkałam sąsiadkę z trzeciego piętra.

47. Ścieżka __________ stromo pod górę.

48. Zawsze stara się przestrzegać __________ i jeździ bardzo ostrożnie.

49. Nie zdałeś egzaminu, __________ masz jeszcze możliwość poprawki.

51. On mówi, że __________ cały tydzień bardzo zajęty.

52. Jestem bardzo __________ , czy oni już przyjechali.

53. Bez twojej pomocy nie __________ tej zagadki.

54. __________ o was lepiej, gdybyście się bardziej starali.

55. Dzień dobry, panie __________

56. Idę coś zjeść do __________

57. Mój kuzyn z Lublina studiuje na __________

59. Nie lubię go, bo strasznie zadziera __________

60. W tym sklepie __________ tylko paru sprzedawców.

Odpowiedzi do testu poziomującego nr 1

Objaśnienia odpowiedzi do testu poziomującego nr 1

3. Mój starszy brat __________ medycynę.

5. Nasz nowy sąsiad jest __________

6. Dzisiaj pada deszcz i jest bardzo __________

7. Czy twoja siostra ma __________ ?