PROGRAM

GELİŞTİRME
EĞİTİME İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
*EĞİTİM
-Önceden belirlenen hedefler doğrultusunda, bireyin ‘’kendi yaşantısı
yoluyla’’ kasıtlı ve istendik davranışlar kazandırma sürecidir.
NOT: Kasıtlı-- Plan, İstendik-- Hedef
*KÜLTÜR
-Bir toplumun ürettiği maddi ve manevi tüm değerlerdir.
Örneğin; Gelenekler, görenekler
*KÜLTÜRLEME
-Toplumun bireylere sunduğu toplam eğitimdir.
Örneğin; Bir annenin çocuğuna büyüklerinin elini öpmeyi öğretmesi.
 Kasıtlı Kültürlenme: Planlı, programlıdır.
Örneğin; Ali’nin okulda şiir okumayı öğrenmesi. (Kasıtlı-Bilinçli)
 Zoraki Kültürlenme: Baskı ve zorlama ile yapılır.
Örneğin; Siyasi parti liderlerinin görüşlerinin mitinglerde halka
aktarması. (İsteği dışında)
 Gelişigüzel Kültürlenme: Plansız, programsız, tesadüfi. Yer ve
zaman yoktur!
Örneğin; Yaşlı bir amcanın parkta çocuklara öğüt vermesi.
 Kültürel Emperyalizm: Bir ulusun, diğer uluslara kendi değerlerine
empoze etmesi.
 Kültürel Şok: Bireylerin, benimsedikleri kültürel yapıya zıt bir
durumla karşı karşıya kalması.
 Kültürel Asimilasyon: Baskın olan kültürün zayıf olanı eritip bir
parça haline getirmesi.
 Kültürel Yayılım: Maddi veya zihinsel öğelerin toplumlar arasında
yayılması.(Ekonomik kriz/ Tütün kullanımı vb.)

*KÜLTÜRLENME
-Birden çok kültürün karşılıklı etkileşimi sonucunda ortaya yeni bir
kültürün çıkması.
Örneğin; Çin kültürü ile etkileşime giren Türklerin, kung Fu’dan yola
çıkarak ‘’Sayokan’’ adlı bir dövüş sanatı oluşturması.
*KÜLTÜRLEŞME
-Birden çok kültürün karşılıklı etkileşimi sonucunda benzeşme yönünde
değişmelerdir. (Her iki tarafında gelişmesi.)
Örneğin; Arjantinli biriyle arkadaşlık yapan Seher’in ondan tango
yapmayı öğrenmesi ve arkadaşına da misket oynamayı öğretmesi.

*YAŞANTI
-Bireyin çevresiyle ilgili etkileşimleri sonucu edindiği deneyimler. 2
grupta incelenebilir. Yaşanılmış yaşantı; bireylerin birbiriyle ve çevreyle
etkileşimi sonucunda yer alan etkinliklerin tümü. Kazanılmış yaşantı ise
bireylerin birbiriyle ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireyde kalan kalıcı
izli davranış değişikliğidir.

EĞİTİMİN ÖZELLİKLERİ
-Davranış değişikliği (kasıtlı ve istendik) ile sonuçlanır.
-Süreklidir.
-Bireyin kendi yaşantısı yoluyla gerçekleşir.
-Sosyalleşmeyi sağlar.
-Bir süreçtir.

EĞİTİM TÜRLERİ
-İnformal ve formal eğitim olmak üzere iki başlık altında incelenir.
1)İnformal Eğitim: Daha önceden belirlenmiş bir plana-programa bağlı
olmaksızın yapılan etkinlikler.
Örneğin; Bir annenin büyükleri karşısında ayak ayak üstüne atan
çocuğuna; ‘’İndir ayağını bakayım, çok ayıp!’’ demesi.
2) Formal Eğitim: Eğitimin
kurumsallaştırılmasıdır. Okullar, formal eğitimin gerçekleştiği
mekanlardır.

Formal ve İnformal Eğitim Arasındaki Farklar

-Formal eğitim profesyonel kişilerce, informal eğitim profesyonel
olmayabilir.
-Formal eğitim planlı ve programlı, informal eğitim plansızdır.
-Formal eğitimde mekan ve ortam gereklidir.
Fakat informal eğitimde yer ve zaman belli değildir.
-Formal eğitimde olumlu davranışlar kazandırmak
esastır. İnformal eğitim ise olumlu veya olumsuz yönde olabilir.
-Formal eğitim ikiye ayrılır. Bunlar;
Örgün Eğitim Yaygın Eğitim
*Okul Öncesi *Hizmet İçi Eğitim
*İlkokul *Halk Eğitimi
*Ortaokul
*Ortaöğretim
*Yükseköğretim

1) Örgün Eğitim: Belli bir yaş kümesindeki bireylere, Milli Eğitimin

amaçlarına göre hazırlanmış eğitim programlarıyla, okul çatısı altında
düzenli olarak verilen eğitimdir.
NOT: Örgün eğitimin temel özelliği ‘’Birbirini takip eden kesitlerden
oluşması (Süreklilik) ve belli yaş gruplarına yönelik olmasıdır.

2)Yaygın Eğitim: Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş veya bu sistemin

herhangi bir basamağından ayrılmış olan ya da örgün eğitime devam edip
bir meslek kazanmak isteyenlere yapılan eğitim.
Örneğin; Kurslar, resmi ve özel kurumlar ile iş yerlerinde düzenlenen
hizmet içi eğitim çalışmaları.
NOT: Yaygın eğitim örgün eğitim gibi belli yaş gruplarına yönelik
değildir ve süreklilik gerektirmez!!!

-Yaygın eğitim ikiye ayrılır. Bunlar;

A) Hizmet İçi Eğitim: Amaç başarı ve verimliliği arttırmak.
Örneğin; Öğretmenlere yönelik olarak açılan ‘’Bilgisayar kullanım
becerilerini kazandırmaya ilişkin’’ eğitim.

B)Halk Eğitimi: Amaç kendini geliştirmek ve meslek sahibi olmak. Yaş

sınırı yoktur! Herkes katılabilir.
NOT: Kişi kendi isteği ile giderse--- Halk eğitim,
Kişiye kurum tarafından verilirse (zorunluluk)--- Hizmet içi
eğitim
Örneğin; Sağlıklı yaşamayı seven bir banka görevlisinin kendi ilgi ve
isteğine uygun spor dalında halk eğitim kursuna katılması.
 NOT: Fakat bu bankacının, bankacılığın gerektirdiği alanlarda çalışma
arkadaşları ile katıldığı ve bankanın çalışanlarını geliştirmek ve çalışmayı
verimli hale getirmek için açtığı kurs--- Hizmet içi eğitimdir!!!

Örgün Eğitim ve Yaygın Eğitim Arasındaki Farklar

-Örgün eğitim belli yaş gruplarına yöneliktir, yaygın eğitimde ise farklı
yaş grupları bir arada olabilir.
-Örgün eğitim süreklilik gerektirir. Fakat yaygın eğitim süreklilik
gerektirmez.
-Örgün eğitim sınırlı ve kısıtlıdır. Yaygın eğitim ise yaşam boyu farklı
konularda devam edebilir.

PROGRAMLARIN AŞAMALI SINIFLAMASI

Eğitim programı-- Öğretim programı-- Ders
programı-- Ünitelendirilmiş yıllık plan—Ders planı...
NOT: Baştan sona gidildikçe ayrıntı artar!!!

1) Eğitim Programı: Eğitim kurumlarında tüm öğretilenler.

2) Öğretim Programı: İstenilen davranışların planlı bir
şekilde düzenlenmesi.
3) Ders Programı: Ayrıntılı bir plandır.
4) Ünitelendirilmiş Yıllık Plan: Zümre öğretmenleri veya şube
öğretmenler kurulu tarafından ders yılı başında okul yönetimine
verilen plan.
5) Ders Planı (Günlük Plan): 1 ders veya 1 kaç ders saatinde
işlenecek konuları kapsar.
BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM
*AÇIK SİSTEM: Yeterli ve düzenli dönüt var.
*YARI AÇIK SİSTEM: Yetersiz ve düzensiz dönüt!
*KAPALI SİSTEM: Dönüt yok ve girdi-çıktı belli değil!

İLETİŞİM
*Kaynak: İletişimi başlatan öge. (öğretmende olabilir öğrencide.)
*Mesaj: İçerik. (duygu-düşünce)
*Kanal: Mesajı taşıyan yöntem.
*Alıcı: Mesaja tepki vermesi beklenen kişi.
*Dönüt: Mesaja cevap verilmesi.
 Eğitim Programının Taşıması Gereken Özellikler
1) Çerçeve Program Özelliği: Konular genel başlıklar ve alt
başlıklar şeklindedir. Ayrıntıya inilmez!!!
2) İşlevsellik (Fonksiyonellik): Öğrencinin günlük hayatında işine
yaraması.
Örneğin; 4 işlemi alışverişte kullanabilme.
3) Esneklik (Değiştirebilirlik): Öğretmenin eğitim programını görev
yaptığı yörenin; ekonomik, sosyal özellikleri ile öğrencilerin ilgi, ihtiyaç
ve sosyal çevrenin değişen koşullarına göre düzenleyebilmesi.
4) Genellik ve Değişmezlik: Toplumun genel görüş ve beklentileriyle
uyumlu olma.
Örneğin; Belirli gün ve haftaların aynı tarihlerde aynı amaçla
kutlanması. (29 Ekim/ 19 Mayıs vb.)
5) Bilimsellik: Bilgiler geçerli, güvenilir ve bilimsel olmalı.
6) Güncellik: Güncel, aktüel bilgilerin programda olması.

POSNER’İN EĞİTİM PROGRAMI TÜRLERİ

*Resmi/ Yazılı Program: MEB tarafından okullara gönderilen program.
Okuldan okula değişiklik göstermez!
*Geçersiz/ İhmal Edilen Program: Resmi programda var
fakat işlenmeyen, atlanan program.
Örneğin; Sınavda soru çıkmayan yerler.
*Örtük Program (Kapalı-Gizli): Resmi programda yer almayan ve yazılı-
çizili olmayan, sınıf içerisinde kendiliğinden gerçekleşen faaliyetler.
Örneğin; Sınavda 1. olanı sinemaya götürmek.
*Olağanüstü/ Ekstra Program: Resmi programın dışında fakat planlı
olarak yapılan sosyokültürel ve sportif faaliyetler.
*Uygulamadaki/ Kullanıma Hazır Program: Öğretmen tarafından ne
öğretildiği ve bunun ifade edilişinin nasıl olduğudur.
NOT: Her yiğidin yoğurt yiyişi farklıdır!!!

HARRIS’İN PROGRAM TÜRLERİ

*Açık Program: Bilinçli ve kasıtlı olarak kazandırılmak istenen tüm yazılı
içerik.
*Yarı Açık Program (İma Edilen): Açık program kapsamında yer
alan resmi organizasyonları içerir.
*Geçersiz/ İhmal Edilen Program: Resmi programın içerdiği ancak
farklı nedenlerle öğrenme sürecinde kullanılmayan program.

ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ
1) ÖZEL ALAN BİLGİSİ
-Öğretmenin kendi alanı yani branşı ile ilgili bilgilere sahip olması.
Örneğin; Bir Türkçe öğretmeninin dil bilgisi kurallarına hakim olması.

2) MESLEK BİLGİSİ (PEDAGOJİK FORMASYON)

-Öğretmenin öğretmenlik mesleğini iyi biliyor ve iyi icra ediyor olması ile
ilgilidir.
-Bir insanın matematik bilgisi iyi olabilir ama iyi bir matematik
öğretmeni olmayabilir.

3) GENEL KÜLTÜR
-Öğretmenin öğretmenlik mesleği ve kendi alanı dışında, içinde
yaşadığı topluma ve dünyaya ilişkin gelişmelerden haberdar olması ve
bunlara ilişkin bilgilere sahip olması.
Örneğin; Bir tarih öğretmeninin dili etkili kullanması, konusunu işlerken
coğrafyadan örnek vermesi.
PROGRAM GELİŞTİRME
-Program geliştirme; tasarlanması, uygulanması ve değerlendirmesi ile
gerçekleşir.
-Program geliştirme, belirlenen hedeflerin ve kazanımların
gerçekleşmesi için harcanan ilişki ve koordine çabaları içerir. Tüm
programlar 4 temel öğeden oluşur. Bunlar;
*Amaç/ Hedef (Öğrenci Kazanımları)
*İçerik/ Konu (Muhteva)
*Öğrenme/ Öğretme Süreci (Eğitim Durumları)
*Değerlendirme (Sınama Durumları)
EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ
1) Program Hazırlama: Program düzenleme ve programın
oluşturulması evresi. Bu etkinlik sonunda bir taslak program veya kılavuz
kitap ortaya çıkarmak amaçlanır.
2) Programı Deneme (Pilot Uygulama): Hazırlanan programın
denenmesi, deneme sürecinde elde edilen verileri toplama ve
çözümlemeye (analiz) hazır duruma getirme aşaması.
-Pilot Uygulama Basamakları;
*Pilot okullar seçilir. Pilot okul seçerken dikkat edilecek hususlar
şunlardır; -Ülke koşullarını yansıtması.
-Öğretmen-öğrenci-yönetici sayısı,
-Fiziki teknik olanaklar.
*Program uzmanları, programı öğretmenlere tanıtır.
*Program en az 1 yıl süreyle denenir.
*Değerlendirme yapılır ve eksiklikler tamamlanır.
*Program ülke çapında uygulanır.
NOT: Pilot uygulamada programın uygulanmasında 1. derece sorumlu
kişi--- Okul müdürü

3) Program Değerlendirme: Denemede elde edilen verileri hedefte

kapsanan ölçütlerle karşılaştırarak programın etkililiği hakkında yargıya
varma süreci.
Program Geliştirmenin Temel İlkeleri
1) Denensellik: Programın en az 1 yıl süreyle pilot uygulamadan
geçmesi.
2) Sistematiklik: Programdaki herhangi bir öğenin değişmesi diğerlerini
de etkiler.

3) Araç-Gereç (AR-GE): Program araç-gereçle desteklenir.

4) Sürekli ve Dirik Olma: Değişim ve esneklik esastır.
5) Ekonomiklik: Zaman, emek ve maliyet açısından programın
uygulanabilir olması.
6) Program Gelişmede Dersler Arası Yatay ve Dikey İlişki:
*Yatay ilişki; Farklı derslerin birbiri ile ilişkilendirilmesi.
*Dikey ilişki; Ünite ve konuların aşamalı olarak sıralanması.
Örneğin; Kolaydan zora / Yakından uzağa gibi.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖRGÜT YAPISI

*Merkez örgütü.
*Taşra örgütü.
*Yurt Dışı örgütü.
*Bağlı kuruluşlar.
TALİM ve TERBİYE KURULU
-Eğitim sistemimizde kullanılacak plan-programları, ders araç ve
gereçlerini araştırmak ve uygulama kararı alınması için bakanlık
makamına sunmak, ders kitaplarını ve programlarını incelemek,
geliştirmek, değerlendirmek, yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri takip
etmek görevleridir!!!

TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN TEMEL İLKELERİ

1) Genellik ve Eşitlik: Kimseye ayrıcalık yok, herkes eşit.
2) Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları: Hizmet ihtiyaçlara göre
düzenlenir.
3) Yöneltme: Rehberlik var!!!
4) Eğitim Hakkı: Herkesin eğitimden yararlanabilmesi.
5) Fırsat ve İmkan Eşitliği: Bireyleri olanakları açısından eşitlemek
adına bireylere burs-yatılılık gibi imkanlar sunulması.
6) Süreklilik: Yaşam boyu öğrenme var!
7) Atatürk İlke ve İnkılapları: Milli kültür ve milli ilkelerin korunması.
8) Demokrasi Eğitimi: Demokrasinin, sorumluluğun kazandırılması.
9) Laiklik: Din kültürünün kazandırılması ve devlet işlerine
karıştırılmaması.
10) Bilimsellik: Bilimsel gelişmelere uygun olması.
11) Planlılık: Önceden belirlenen amaçlar doğrultusunda gerçekleşmesi.
12) Karma Eğitim: Okullarda kız-erkek öğrencilerin bir arada eğitim
alması.
13) Okul ile Aile İş Birliği: İş birliğinin sağlanması.
14) Her Yerde Eğitim: Milli eğitimin sadece okullarda değil farklı
alanlarda da sağlanması.

PROGRAM GELİŞTİRME TEMELLERİ

TARİHİ TEMEL
-Çalışmalar Cumhuriyet’in ilanından sonra başlamıştır.
-*1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu ilan edilmiştir.

NOT: Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği Yasası): Ülkedeki bütün

eğitim kurumlarının Maarif Vekaleti’ne (Milli Eğitim Bakanlığı)
bağlanmasını öngören yasa.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile;
*Eğitim-öğretim millileştirilmiştir.
*MEB kurularak bütün eğitim kurumları MEB’e bağlanmıştır.
*Medreseler kapatılmıştır.
*İlköğretim zorunlu hale gelmiştir.
*Eğitim-öğretim devlet tarafından ve parasız olmuştur.

BAŞLICA FELSEFE ALANLARI

1) Epistemoloji (Bilgi Felsefesi)
-Konusu: Bilginin doğruluğu ve yanlışlığı.
2) Ontoloji (Varlık Felsefesi)
-Konusu: Var olan ve ilk varlık.
3) Aksiyoloji (Değerler Felsefesi)
-Konusu: Ahlak, değerler, insan davranışları arasındaki ilişki.
4) Mantık (Lojik)
-Konusu: sonuçlara varma, bilinenden bilinmeyeni elde etme.

EĞİTİMİ ETKİLEYEN FELSEFİ AKIMLAR

1) İdealizm (Düşünselcilik)
-Değerler mutlaktır ve değişmez.
-’’İyi, doğru ve güzel evrenseldir.’’ düşüncesini savunur.
2) Realizm (Gerçekçilik)
-Var olan her şey gerçektir.
3) Pragmatizm (Yararcılık)
-Değişmeyen bilgi yoktur.
-Demokratik ortam önemli.
-Bir düşüncenin geçerliliği için kullanışlılığı en önemli kriter.

4) Varoluşçuluk (Existentialism)
-İnsanın özgürlüğü önemlidir.
-’’Toplumsal olgu ve olaylar bireyi etkiler.’’ düşüncesini savunur.

EĞİTİM FELSEFELERİ
1) Daimicilik (Prennialism): Evrensel bilgiye ve toplumca beslenen
değerlerle ileri sürülen geçmişe dayanır. Değişmeyen evrensel eğitimi
savunur. Daimicilere göre; öğrencilere dünyanın maddi ve manevi
gerçeklerini öğretecek bilgiler sunmak gerekir.
2) Esasicilik (Essentialism): İnsan aklı doğuştan boştur ve tüm
bilgiler sonradan öğrenilir. Disiplin şart!!! Öğretmen merkezli!!! Öğrenci
öğretmeni dinleyecek ve anlatılanları ezberleyecek.
3) İlerlemecilik (Progressivism): Eğitim sürecinin
merkezinde öğrenci vardır. Öğretmen
öğrenciye rehberlik etmelidir. Demokratik ortam önemli.
4) Yeniden Kurmacılık (Re-constructionism): Önemli olan hedeflerdir.
Eğitimin hedefi ‘’Toplumu yeniden düzenlemek.’' olmalıdır. Toplumu
değiştirmede temel sorumluluk okullardadır.

EĞİTİM PROGRAMLARINDA TASARIM YAKLAŞIMLARI ve

MODELLERİ
*Tasarım, ‘’zihinde canlandırılan biçim.’’ anlamına gelir.
-Konulara ve derslere daha çok önem veriliyorsa—Konu Merkezli.
-Bireye/ öğrenciye daha çok önem veriliyorsa-- Öğrenen/öğrenci
Merkezli.
-Topluma daha çok değer veriliyorsa ise—Sorun Merkezli.
tasarım yaklaşımları kullanılır !!!

1) KONU MERKEZLİ (DERSLERE GÖRE) PROGRAM

*Öğretmen merkezli.
*Esas olan bilginin kazanılması.
*Öğrencinin konuya/ içeriğe ilişkin bilgiyi kazanması öğrenme için
yeterlidir.
NOT: Konu merkezli programın önem verdiği temel nokta-- KONU
İçeriği oluşturan unsuru ise-- DİSİPLİN (DERS)

A) Konu Tasarımı B) Disiplin Tasarımı

-Ders ismi yoktur.
-Konu konu gidilir.
-Sunuş yolu ile anlatılır.
-Temel kaynak kitap.
-Bazı konular önemli,
bazıları ise önemsizdir.
-Ders ismi vardır.
-Ders ders gidilir.
-Ortak noktalar ve benzer bilgiler
aynı ders içerisinde ele alınır.
-Öğrenci aktif ve etkinliklere katılır.
Örneğin; Bir kimyacı gibi deney yapar.
C) Geniş Alan Tasarımı D) Korelasyon Tasarım
-Ortak yönleri olan derslerin (Disiplinler Arası Tasarım)
birlikte ele alınması. -Etkinlikler ile farklı
Örneğin; Sosyal bilgiler; dersler arası ilişki kurulur. Örneğin;
tarih+coğ. Sosyal bilgiler dersinde demokrasi
konusunu işleyen öğretmen, Türkçe
öğretmeniyle iletişime geçerek
demokrasi temelli metinlere yer
vermesini istemesi.

E) Süreç Tasarımı
-Öğrenci merkezliliğe en yakın olandır.
-Öğrenenlerin nasıl öğrendiğini ve
nasıl uyguladıklarını ifade etmesi gerektiğini
Savunur.

NOT: *Her bir konunun ayrı ayrı esas olduğu tasarım-- KONU
TASARIMI
*Benzer konuların birleştirilerek bütünsel yapıda disiplin olarak ele
alınması-- DİSİPLİN (DERS) TASARIMI
*Ortak özellikleri olan disiplinlerin bir araya gelerek sunulduğu
yaklaşım-- GENİŞ ALAN TASARIMI
*Konular ve disiplinlerin birbiri ile ilişkilendirilerek ele
alınması-- KORELASYON TASARIM

2) ÖĞRENEN MERKEZLİ PROGRAM (ETKİNLİK MERKEZİ)

-Öğrencinin etkin katılımı önemlidir.
NOT: -Öğrenen merkezli tasarımın önem verdiği temel
nokta-- ÖĞRENCİ
- İçeriği oluşturan unsuru ise-- Bireyin, ilgi, istek ve
beklentileri.

A) Çocuk Merkezli Tasarım B) Yaşantı Merkezli Tasarım

-Öğrenci ilgi ve ihtiyaçları önemli. -Bireyin ilgi ve ihtiyaçları önemli.
-İhtiyaç önceden belirlenir. -İhtiyaçlar okul yaşantısında,
-Öğretmen rehber. öğretmen tarafından
belirlenir. -Bireysel farklılıklar ön planda. -Önceden hazırlanmış
plan yok!!!

C) Romantik (Radikal) Tasarım D) Hümanistik Tasarım

-Öğrencilere kendi doğalarına
göre seçim hakkı verir.
-Programın içeriği öğrenciye
bırakılmıştır.
-Aileler, okulların
sosyalleştirmediği gerekçesi ile
okulları eleştirmektedir.
-Öğrencilerin gelişim özelliklerini
önemseyen ve değer veren tasarım.
-Öğrenciler kendi kararlarını alma
hakkına sahip ve seçimler konusunda
rahat olmak için cesaretlendirilir.

3) SORUN MERKEZLİ PROGRAM

-Bireyin ve toplumun yaşantılarına etki eden sorunlara çözüm bulmayı
hedefler.
NOT: -Sorun merkezli tasarımın önem verdiği temel nokta--
TOPLUMSAL SORUNLAR
-İçeriği oluşturan unsur ise-- PROBLEM OLUŞTURAN
DURUMLAR

A) Yaşam Şartları Tasarımı B) Çekirdek (Core) Tasarımı

-Sorun çözme ilkelerine odaklanır. -Ortaöğretim ve daha üst
-Programlarda çevre önemli görülür. kademelerde görülür.
ve öğrencinin değişen şartlara -İş birliği içinde problem çözer.
uyumunu kolaylaştırmak hedeflenir. -Toplum problemi önemli.
NOT: Soruda iş birliği ve bütünlük
Derse-- Çekirdek Tasarım

C) Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı

-Temel amacı; Toplumun kendini gerçekleştirmesi adına okulların ve
bireylerin doğrudan katılımını sağlayarak toplumun ilerlemesini
gerçekleştirmektir.

PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ

ABD’DE YAYGIN OLAN MODELLER
1) TABA MODELİ
-Çocuk merkezli bir yaklaşımdır.
-*İhtiyaç belirlenir.
-Tümevarım (özelden genele) yaklaşımı vardır.
Taba Modeli Aşamaları Şunlardır;
*İhtiyaçların belirlenmesi, *Öğrenme yaşantılarının seçimi,
*Amaçların belirlenmesi, *Neyin-nasıl değerlendirileceğinin
*İçeriğin seçimi, saptanması,
*İçeriğin düzenlenmesi, *Program öğelerinin sırası ve
ilişkilerin kontrolü.

2) TYLER MODELİ
-*İhtiyaç belirlenmez!!!
-*İlk aşama kaynak taramadır.
-İhtiyaçları en derin şekilde belirleyen model.
NOT: Tyler modelinde içerik yok, eğitim durumu ve değerlendirme var!
NOT: Tyler modeli, tamamen hedeflere göre belirlenir.

3) TABA-TYLER MODELİ
-*’’Başla’’ ile başlar, ‘’bitir’’ ile biter.
-*En önemli özelliği, dönüte yer vermesi.
-*İhtiyaç belirlenir.
-2003-2004'e kadar Türkiye’de kullanılmıştır.
NOT: Dünya’da ve Türkiye’de en çok kullanılan ve kabul gören model!!!

4) SİSTEM YAKLAŞIMI MODELİ (Wolf ve Schave)

-Wolf ve Schave tarafından geliştirilmiştir.
-Model ‘’Öğretmenlerde program geliştirebilir.’’ anlayışını temele alır.
-’’Ne öğretelim?’’ sorusuna cevap alınır.
-Problem tanımı yapılır ve amaçlar belirlenir.

AVRUPA’DA YAYGIN OLAN MODELLER

1) RASYONEL PLANLAMA MODELİ (Tyler ve Richard)
Aşamaları; Genel amaçlar-- Amaçlar-- Öğrenme durumları--
Değerlendirme

2) SÜREÇ YAKLAŞIMI MODELİ (Stenhouse)

Aşamaları; İçerik ve diğer aşamalarla ilişki-- Öğrenme durumları--
Genel amaçlar-- Değerlendirme

3) YENİLİKÇİ DURUMSAL MODEL (Skilbeck)

Aşamaları; Durum analizi-- Amaçlar-- Öğrenme-Öğretme--
Değerlendirme

NOT: Bunların içinde en farklı olan model-- süreç yaklaşımı. Çünkü bu

modeldeki kesin amaçların seçimi ve belirlenmesi, programların
uygulayıcısı olan ‘’öğretmenlere’’ bırakılmıştır.

NOT: Ortak özellikleri ise; son aşamaları Değerlendirmedir.

TÜRKİYE’DE YAYGIN OLAN MODELLER

-Türkiye’de programlar Taba-Tyler modeline uygundur.
-Programlarda; Amaçlar-- İçerik-- Öğrenme-Öğretme-- Değerlendirme
birbirini izleyerek yer alır.
NOT: İlk aşama-- İhtiyaçların belirlenmesi.
Son aşama-- Programların denenmesi/ değerlendirilmesi.

PROGRAM TASARIM ÇİZELGELERİ

1) Akış Şeması (Flow Chart)
-Program geliştirme basamaklarının başlangıçtan bitimine kadar bir
şema üzerinde gösterilmesi.
Örneğin; Başla-- 1. işlem- 2. işlem- 3. işlem- Sonuç- Bitti

2) İşlem-Zaman Çizelgesi (GANTT Seması)

-*Süreyi gösteren tek çizelge.
-İşlem basamaklarının bir sütunda sıralandığı bu işlemlerin zamanının ise
bir satırda sıralandığı ve işlemin ne zaman başlayıp ne zaman
bittiğini gösteren çizelge.
Örneğin; Ünitelendirilmiş yıllık plan.

3) Pert-İşlem Ağı
-Her işleme bir numara verilir.
-Temel işlemler bir hat üzerinde ilerlerken diğer işlemler
dallara ayrılır.
4) Belirtke Tablosu
-Satırda konuların veya etkinliklerin sıralandığı, sütunda hedeflerle ilgili
davranışların veya kazanımların sıralandığı tablo.
-Değerlendirme aşamasının ön koşuludur.
-*Hedeflerden hangisinin daha önemli olduğunu belirler.

PROGRAM GELİŞTİRMEDE İHTİYAÇ BELİRLEME YAKLAŞIMLARI

*İhtiyaç: Bir amacın gerçekleştirilmesi için gerekli ve yararlı olan konu,
olgu ya da güçlü istektir.

1) FARKLAR YAKLAŞIMI
-Gözlenen başarı ile beklenen başarı arasındaki farkı ortaya çıkaran
yaklaşım.
-*İhtiyaç, beklenilen beceri düzeyi ile var olan beceriler arasındaki
farkla ortaya çıkar.
Örneğin; Var olan - Olması gereken= Farklar
200 - 300 = -100

2) DEMOKRATİK YAKLAŞIM
-*Çoğunluğu temsil eder.
Örneğin; Bir grubun çoğunluğunun istekleri, ilgileri ve yetenekleri
dikkate alınarak program hedefleri belirleniyorsa-- Demokratik
yaklaşım.

3) ANALİTİK YAKLAŞIM
-*Varsayım vardır.
-Gelecekte karşılaşılabilecek olası durumlardan yola çıkarak ihtiyaç
belirlenir.
Örneğin; İleriki yıllarda derslerin web üzerinden
işleneceği varsayımı ile internet kullanımına ilişkin davranışların ve
özelliklerin kazandırılması planlanmışsa-- Analitik yaklaşım.

4) BETİMSEL YAKLAŞIM
-*Mevcut durumun iki olasılığından (+,-) hareket edilir.
Örneğin; Bir grubun eksiklikleri gözlemlenir ve buna göre hedefler
belirlenmişse-- Betimsel yaklaşım.
NOT: -Eğer sadece eksiklikler belirlenir ve müdahale edilmezse--
Farklar yaklaşımı.
-Eksiklikler belirlendikten sonra ders ekleme, çıkarma gibi
programa müdahale edilirse-- Betimsel yaklaşım.

İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ

1) DELPHİ (ANKET) TEKNİĞİ
-Birbirinden habersiz ve bağımsız uzman görüşlerinden ortak
görüşler çıkarılmaya çalışılır.
-Ortak görüş ve düşünceleri belirlemek üzere bireylerden yazılı olarak
alınan raporların değerlendirilmesine dayanan tekniktir.
-Konu alanında baskın uzmanların diğerlerinin görüşlerine etki
etmesine Prima Donna etkisi denir.
-Delphi tekniği 2 şekilde uygulanır. Bunlar;
*Kağıt-kalem (yazılı) versiyonu olarak bilinen-- Geleneksel Delphi.
*Elektronik ortamda gerçekleşen-- Gerçek Kazançlı Delphi.

2) PROGEL- DACUM TEKNİĞİ

-Bir iş için gerekli işlemleri söz konusu işte bulunan deneyimli, uzman
kişilerle birlikte belirleme süreci.
-DACUM’un kullanım amacı; Okullarda, iş yerlerinde ve kurumlarda
kaliteli iş gücünü ve iş gücü performansını üretmek ve sürdürmek.
-DACUM tekniği birçok ülkede kullanılmaktadır. Bunun sebebi;
*Çok etkili olması.
*Kısa sürede gerçekleşmesi.
*Maliyetinin az olması.

3) MESLEK (İŞ) ANALİZİ

-İş tanımından yola çıkarak söz konusu işe ilişkin işleri
ve işlemleri belirler.
-İşteki deneyimli kişilerle birlikte çalışılır.
NOT: DELPHİ tekniğinde; alanında ihtisas yapmış kişilerle çalışılırken,
PROGEL DACUM ve MESLEK ANALİZİ tekniğinde deneyimli kişilerle
çalışılır.
 NOT: PROGEL DACUM ile bir işin standartları belirlenirken; MESLEK
ANALİZİNDE o işi icra edenlerin taşıması gereken özellikler
belirlenir.
4) KAYNAK TARAMA (LİTERATÜR TARAMA)
-Raporları değerlendirme, arşiv ve mevcut programı incelemeyle
gerçekleşir.

5) BİREYSEL GÖRÜŞME (MÜLAKAT)

-Bireylerden bilgi alma yolu ile gerçekleşir.
NOT: -Mülakat formu önceden hazırlanmış ise-- Yapılandırılmış
mülakat
-Mülakat formu önceden hazırlanmamış ise-- Yapılandırılmamış
mülakat.

6) GÖZLEM
-Bir olayı, kişiyi, nesneyi izleme ile gerçekleşir.
NOT: Doğal gözlem; Olaylara hiç müdahale edilmeden yapılır.
Güdümlü gözlem ise; Koşulları gözlem yapacak kişi
tarafından belirlenir.

7) ÖLÇME ARAÇLARI ve TESTLER

-Sınavlar, yetenek ölçekleri, bilişsel testler ve tutum ölçekleri ile
gerçekleşir.

8) GRUP TOPLANTISI (ODAK GRUP GÖRÜŞMESİ)

-Belli özelliklere sahip bir grup insanda konuşulan konunun içeriği
hakkında bilgi edinildiği teknik.
-Her görüşme 6-8 kişi ile yapılır.
-Ortak konu üzerinde 1-2 saat tartışılır. Bu görüşmeler kayda
alınır, düzenlenir ve rapor edilir.

PROGRAM TASARISI HAZIRLAMADA HEDEF

-Hedef belirlemenin en önemli sebebi, öğretim sürecini planlı hale
getirmektir.
*Amaç; Süreç sonunda ulaşılmak istenen düzey.
*Hedef; Bireylerde bulunması uygun görülen eğitim yoluyla
kazandırılabilen özellikler.
*Hedef Davranış; Hedeflerin gözlenebilir ve ölçülebilir öğrenci
tepkileri haline dönüştürülmesi.
Hedef Belirlenirken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
*İhtiyaca Dayalılık: İhtiyaçlara dayanmalıdır.
*Kenetlilik: İçerikle tutarlı olmalıdır.
*Tutarlılık: Kendi içinde tutarlı olmalıdır.
*Süreklilik: Gelişmeye dönük ve süreklilik içinde olmalıdır.
*Ulaşılabilirlik: Ulaşılabilir olmalı.
*Davranışa Dönüklük (Öğrenci özelliği): Öğrenci davranışına dönük
olmalı.
*Açık Seçiklik: Herkes tarafından anlaşılmalı.
*Sınırlılık/ Binişik Olmama: Tek bir özelliğe yönelik olmalı.
*Genellik: Belli bir davranış grubunu kapsayacak biçimde geniş ifade
edilmeli.
*Ürüne Dönüklük: Öğrenme sürecini değil, öğrenme ürününü yansıtmalı.
*Bitişiklik: Birbirini izleyen aşamalı bir yapıya sahip olmalı.

Hedefler; Dikey ve Yatay olmak üzere 2’ye ayrılır.

Hedeflerin Dikey Boyutu
1) Uzak Hedefler: Toplumun erişilmek istediği genel idealleri ifade
eder. Genel ve soyut ifadelerden oluşur. Ölçülebilir nitelikte değildir.
Örneğin; Çağdaş medeniyetler düzeyine ulaşmak.

2) Genel Hedefler: Uzak hedefin somutlaştırılmış hali.

-*MEB ve okulun hedefleridir.
Örneğin; İlköğretim, Yükseköğretim hedefleri.

3) Özel (Davranışsal) Hedefler: Ders ya da konu alanında

kazandırılacak davranış hedefleri. En somut hedef!
Örneğin; Türkiye’nin başlıca nehirlerini sayabilme.

Hedeflerin Yatay Boyutu

-Bilişsel, duyuşsal, devinişsel, zihinsel süreç, duygular, kas-zihin
koordinasyonu.
-Varlıkların basitten karmaşığa ve birbirlerinin ön koşulu olacak şekilde
aşamalı olarak sınıflandırılması anlamını içeren
kavrama Taksonomi denir. Bloom taksonomisine göre ‘’her hedef düzeyi
bir öncekine dayalı, bir sonrakine hazırlayıcıdır’’. Yani aşamalı olan hiçbir
hedef alanı bir diğerinden kesin ve net çizgilerle ayrılamaz.
1) BİLİŞSEL (KOGNİTİF) ALAN
-Bireylerin zihinsel yönü ağır basan öğrenilmiş davranışları kapsar.
Örneğin; Okuduğunu açıklama./ Bir resmi yorumlama.

-Bilişsel alan denilince akla Bloom gelmelidir.

-Bilişsel alan, Bloom tarafından basitten karmaşığa hiyerarşik bir
tarzda şu şekilde sıralanmıştır.
Bilgi—Kavrama—Uygulama—Analiz—Sentez--Değerlendirme
*Bilgi: Bilgilerin olduğu gibi hatırlandığı basamak. (Tanımlama, altını
çizme.)
Örneğin; Program geliştirmeye ilişkin kavramları tanımlar.

*Kavrama: Yorum var! Kendi cümleleri ile ifade etme, açıklama.

Örneğin; Program geliştirmeyle ilişkin kavramları kendi cümleleriyle
tanımlar.

*Uygulama: Bilgilerin uygulandığı, hayata geçirildiği aşama.

Örneğin; Derste öğrendiği formülü kullanarak kendi çalışma masasının
alanını hesaplar.

*Analiz: Bilgilerin ayrıştırılması, sınıflandırılması, ilişkilendirilmesi ve

karşılaştırılması.
Örneğin; Bitki ve hayvan hücrelerini kıyaslama.

*Sentez: Yeni, orijinal, özgün ürünler elde etme.

Örneğin; Kompozisyon yazma./ Yeni bir eğitim programı hazırlama.

*Değerlendirme: Bilişsel alanın en üst basamağı. Ölçütlere göre

eleştirme, değerlendirme ve yargılama gerektirir.
Örneğin; Eğitim sistemini AB standartlarına göre eleştirme.

2) DUYUŞSAL (EFEKTİF) ALAN

-Duygu ve tutumları içerir.
*Alma: Bilgi, konu, olay ve objeye karşı dikkat edildiği basamak. Dikkat
etme, kabul etme, seçme ve sorma vardır!
Örneğin; -Kitaplıktaki gelişim psikolojisi kitaplarına dikkat eder.
-Kpss’nin öneminin farkına varır.
*Tepkide Bulunma/ Cevap Verme: Bilgi, konu ve objeye karşı ilgili ve
istekli olma. Onaylama, cevap verme, tartışma, yardım etme vardır!
Örneğin; -Kpss’yi kazanmaya istekli olma.
-Karşılaştığı birinin tanışma isteğine karşılık verme.

*Değer Verme: Bir konu, olay ve objeye değer verme, tercih etme, razı
olma.
Örneğin; -Sınıftaki kurallara uymaya razı olma.
-Kpss’ye çalışmaya önem verme.

*Örgütleme: Bilgi, konu ve objeye ilişkin görüşleri organize etmek.

Alışkanlık kazanma, birleştirme vardır!
Örneğin; -Kpss’ye çalışmayı organize şekilde sürdürür.
-Bir sanat dergisine abone olma.
-Her hafta sonu sevdiği kişiyle görüşme çalışır.

*Kişilik Haline Getirme/ Kişileştirme: İçselleştirilen, özümsenen

değerle ilgili bir davranış kalıbı ve yaşam felsefesi geliştirmeyi içerir.
Örneğin; -Atatürkçü bir kişiliği olur.
-Çalışmayı yaşam felsefesi haline getirir.
-Kitap okumayı sevenler derneği kurar.

3) PSİKOMOTOR/ DEVİNİMSEL ALAN

-Beceri gereken derslerde kullanılır. (kaslar ile ilgili.)
*Algılama: Becerinin gerçekleşme aşamasına dikkat etme, beceriyi fark
etme.
Örneğin; -Turnike atışını izlemek.
-Otomobil kullanmada beceri birimlerinin farkına varır.

*Kurulma/ Hazırlık: Beceriyi yapmak için zihin ya da bedenin hazır

oluşu.
Örneğin; -Turnike atmak için vücudu hazır hale getirmek.
 -Otomobili kullanmaya hazır olmak.

*Kılavuzla Yapma/ Kılavuzlama: Bir beceriyi taklit etme, kendi kendine

yapmaya çalışma aşaması.
Örneğin; -Otomobili babasının yardımıyla kullanır.
*Makineleşme/ Mekanikleşme: Bir beceriyi istenen standartlara yakın
yapma. Hatalı deneme-yanılma yapılır.
Örneğin; -Turnike atmaya çalışmak.
-Otomobili istenen standartlara yakın kullanır.

*Beceri Haline Getirme: Beceriyi otomatikleştirmek ve

istenilen standartlara getirmek.
Örneğin; -Turnikeyi kurallara uygun atmak.
-Otomobili hatasız kullanır.

*Uyum/ Uyma/ Duruma Uydurma: Beceriyi yeni ve farklı durumlarda

sergilemek.
Örneğin; -Turnikeyi okullar arası maçta atmak.
-Otomobil ile ilk kez trafiğe çıkar.

*Yaratma: Orijinal bir beceri örüntüsü gerçekleştirmek.

Örneğin; -Turnikeyi yeni bir stille atmak.
-Otomobille yeni bir sürüş stili gerçekleştirir.

BLOOM’UN BİLİŞSEL ALAN SINIFLAMASINA GETİRİLEN

YENİLİKLER
1) Taksonominin en alt düzeyi olan ve ‘’bilgi’' olarak bilinen
düzey ‘'hatırlama’’ olarak adlandırılmıştır.
2) Sentez 5. aşama, Değerlendirme 6. aşama iken Sentez 6. aşama ve
değerlendirme ise 5. aşama olmuştur. (Yani yer değiştirmiştir.)

PROGRAM TASARISI HAZIRLAMADA İÇERİK

*İçerik: Hedeflere ulaşmak için düzenlenen ünite ve konulardır. ‘’Ne
öğretelim?’’ sorusuna yanıt verir.
-İçerik nitelik yönünden 2’ye ayrılır. Bunlar;
1) Betimsel İçerik: Gözlemleri yapılabilen olgu ve ilkelerden oluşur. Ne
oldu?, Nerede?, Ne zaman?, Kim yaptı? gibi sorulara cevap verir.
Örneğin; TBMM 23 Nisan 1923’te açılmıştır.

2) Normatif İçerik: Kural olarak benimsenmiş veya kanuna uygun

durumlarda oluşan insanların nasıl hareket etmesi
gerektiğini açıklayan içerik. Neden oldu?, Tekrar olur mu?, İyi mi oldu
kötü mü oldu?, Nasıl olmalıydı? gibi sorulara cevap verir.
İÇERİK DÜZENLEME İLKELERİ
*İlgililik: Hedeflerle ilişkili olmalı ve hedeflere göre belirlenmeli.
*Ekonomiklik: Gereksiz bilgilere yer vermemeli.
*Yaşama Yakınlık: Uygulanabilir ve gerçekleştirilebilir olmalı.
*Kendi Kendine Yeterlik: Gerektiği ve yeteri kadar ayrıntı olmalı.
*Bilimsellik: Araştırma bulgularını ve sonuçlarını dikkate almalı.
*Anlamlılık: Öğrencinin kavrayabilme gücünü dikkate almalı.
*Düzeye Uygunluk: Öğrenebilir ve öğretilebilir olmalı.
*Yararlılık /Faydalılık: Bireyin ve toplumun işine yarar bilgilerden
oluşmalı.
*Geçerlik/ Güncellik: Kendi içerisinde tutarlı ve kazandırmak istediğini
kazandırabilir olmalı.
*Güvenirlik: Bireyin kendi içinde tutarlı olması.
*Optimal Yapı: Sadelikte bir yapıdır. Optimal yapı, bilginin
kullanılabilirliğinin sağlanmasıdır.
*Bağımlılık: Bir bilginin başka bir bilgiyle az ya da çok ilişkili olması.
*Soyutlama: Bilgilerin öğrenciler tarafından kavranması.
*Vardama: Öğrencinin yorumlama ve tahminde bulunmasına olanak
sağlaması.
*Kaynaşıklık: Konuların birbiriyle tutarlı ve ilişkili olarak düzenlenmesi.
-Dikey Kaynaşıklık: Basitten zora
doğru ardışıklık ve aşamalılık özelliklerine uygun düzenlenmesi.
-Yatay Kaynaşıklık: Bir öğrenme konusunun farklı disiplinlerde
verilmesi.
İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI
1) DOĞRUSAL PROGRAMLAMA (TYLER)
-Aşamalılık ve ardışıklık söz konusudur.
-Dersin içeriği çerçeve veya madde adı verilen küçük konular ile
öğrenciye sunulur.
-Ön koşul öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların düzenlenmesinde
kullanılır.
NOT: Anahtar Kelimeler: Ardışık sıralı, Ön koşul öğrenmeler, Konular
arası aşamalılık.
2) SARMAL PROGRAMLAMA (BRUNER)
-İlk zamanlarda konular basit ve temel düzeydedir.
-Yıllar geçtikçe konular genişler, zorlaşır.
-İçerik doğrusal bir sıra izlemez!
-Eski konular yeri geldikçe tekrar edilir.
-Konular birbiri ile ardışık ilişki içindedir.
NOT: Anahtar Kelimeler: Tekrar, Yatay ilişki (aşamalılık)

3) MODÜLER PROGRAMLAMA
-Bu yaklaşımda öğrenme üniteleri kendi içinde anlamlı bir bütün
oluşturacak parçalara ayrılır.
-Üniteler arasında aşamalılık yoktur, bağımsızlık ve bütünlük vardır.
-Esnektir, istenilen modülden başlanabilir.
NOT: Anahtar Kelimeler: Esneklik, Öğrenme üniteleri, Anlamlı parça.

4) PİRAMİTSEL PROGRAMLAMA
-İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı, ileriki yıllarda ise küçük
birimlerde uzmanlaşmanın olduğu ve alanın gittikçe daraldığı yaklaşım.
-Süreç sonunda öğrenciler özel alan uzmanı olur. (Tek alanda
uzmanlaşır.)
-Yükseköğretim programlarının tasarımında kullanılır. (öğretmenlik,
mühendislik, hukuk.)
NOT: Anahtar Kelimeler: Yükseköğretim programları, Konu alanı
uzmanı.

5) ÇEKİRDEK PROGRAMLAMA
-Okutulan belirli derslerin ana bir tema etrafında birleştiği program.
-Her öğrenci ilgi duyduğu alanda ders alabilir.
-Esnektir.
-Birden çok alanda uzmanlık vardır.
NOT: Anahtar Kelimeler: Esneklik, Ortak ve seçmeli dersler.
6) KONU AĞI PROJE MERKEZLİ PROGRAMLAMA
-Öğretilecek konular bireysel ya da grupça projeler
şeklinde düzenlenir.
-Konulara, öğrencilerin kendilerinin veya grup halinde karar
verdikleri yaklaşım.
-Öğrencilere konu ağı bir harita gibi çıkarılıp verilir.
-Öğrenciler aldıkları konuları proje olarak hazırlar.
NOT: Anahtar Kelimeler: Proje tabanlı, Konu ağı, Harita

7) SORGULAMA MERKEZLİ PROGRAMLAMA

-Öğrencilerin ve toplumun temel sorunlarına ve ihtiyaçlarına
göre içerikle tasarlanır.
-Öğrenciyi en fazla merkeze alan program.
-Önceden belirlenen bir içerik yoktur!
-En esnek içerik düzenleme yaklaşımıdır.
NOT: Anahtar Kelimeler: Öğrenci soruları, ihtiyaçları ve sorunları.

8) DİSİPLİNLER ARASI PROGRAMLAMA

-Farklı derslerin (disiplinler arası) birbirleri ile bağlantılarının dikkate
alındığı ve farklı dersler arasında ilişkilerin kurulduğu yaklaşım.
NOT: Anahtar Kelimeler: Derslerin birbiri ile ilişkilendirilmesi,
Dersler arasında kurulan bağlantı.

9) DALLARA AYRILAN PROGRAMLAMA (CROWDER MODELİ)

-Öğrencilerin izleyeceği yollar kendi başarı düzeylerine göre farklılaşır.
-Öğrenci doğru cevabı verirse pekiştirilir, yanlış cevabı verirse nedeni
açıklanır ve düzelteceği yöne yönlendirilir.
-Paralel test uygulanarak öğrenme kontrol edilir.

PROGRAM TASARISI HAZIRLAMADA ÖĞRENME-ÖĞRETME

SÜRECİ
1) GİRİŞ BÖLÜMÜ
A) Dikkat Çekme (Merak Uyandırma)
-Beden dilini etkin kullanma. -Farklı sorular sorma.
-Derse araç-gereçle gelme. -Hikaye-fıkra anlatma.
B) Güdülenme
-Güdü, öğrenmeye istekli olma halidir.
-Güdülenme için ön koşul ise ilgi, dikkat ve meraktır.
Örneğin; Dersi iyi dinlerseniz Kpss’deki soruları yaparsınız.

C) Ön Koşul Öğrenmelerin Hatırlanması

-Konuyla ilgili öğrencilerin sahip oldukları hazırbulunuşluk düzeyi tespit
edilir.

D) Hedeften Haberdar Olma

-Süreç sonunda öğrencilerin kazanacakları özellikler açıklanır.
Örneğin; Sene sonunda program geliştirmenin 4 boyutunu öğrenmiş
olacaksınız.

E) Gözden Geçirme
-Dersin sonunda öğrencilerin kazanacakları özellikler açıklanır.
Örneğin; Bu dersin sonunda hedeflerin dikey boyutunu öğreneceksiniz.

2) ETKİNLİKLER 3) DEĞERLENDİRME
-Araç-gereç kullanımı. -Hedeflere ulaşma düzeyi tespit
-Konuların sunumu. edilir.
-Pekiştirme.
-İpucu.
-Dönüt-Düzeltme.
-Etkin katılım.

EĞİTİM DURUMLARINI ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER

*Etkin Katılım: Öğrencinin öğrenme sürecindeki etkililiğinin
arttırılması.
-Öğrencinin öğrenme çabasına girmesiyle gerçekleşir.
*İpucu: Öğrenciye neyi, nasıl ve niçin öğreteceğini gösteren mesajların,
öğretmen davranışlarının ve uyarıcıların tümü.
*Pekiştireç: Öğrencinin gösterdiği davranışları ya da verdiği yanıtları
güçlendirmeyi, sürdürmeyi amaçlayan öğretmen sözleri ve
hareketleridir.
*Dönüt: Öğrencilere etkinliklerinin ve davranışlarının niteliği konusunda
verilen bilgiler.
-İçsel Dönüt: Öğrencinin nasıl öğrendiğine, neleri iyi neleri kötü
yaptığına ilişkin öz değerlendirmesi.
-Dışsal Dönüt: Öğrencinin öğrenme sürecinin ve sonucunun doğruluğuna,
yanlışlığına ve eksikliğine ilişkin çevresinden aldığı bilgiler.
*Düzeltme: Eksiklikleri tamamlama ve yanlışlıkları doğrulama işlemidir.
ÇAĞDAŞ ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMLARI

*PERFORMANS DEĞERLENDİRME
-Ürünün ve sürecin ölçüldüğü ve değerlendirildiği yaklaşım.

*PORTFOLYO DEĞERLENDİRME (Öğrenci Gelişim Dosyası)

-Öğrencilerin sınıf içerisindeki ve dışındaki yapacakları çalışmaların
toplandığı bir ürün dosyası.
-Öğretmene öğrencinin süreç içindeki gelişimini ve çalışmalarını görme
şansı tanır.

*KENDİNİ DEĞERLENDİRME (ÖZ DEĞERLENDİRME)

-Öğrenciler kendi performanslarını değerlendirir.

*AKRAN DEĞERLENDİRME
-Öğrenciler birbirlerinin performanslarını değerlendirir.

*KAVRAM HARİTALARI
-Öğrenciler neler öğrendiklerini ölçmek içinde kullanılan bir tür grafik
düzeneği.
-Öğrenmeleri anlamlı hale getirir.
4 türü vardır. Bunlar;

A) Örümcek Kavram Haritası

-Ana konunun merkeze konduğu haritalar.
-Temel kavramları tanımlamak için kullanılır.
-Bir merkezi vardır ve bu merkezden çıkan dallarda bunların özellikleri
ya da alt parçaları vardır.

B) Zincir Kavram Haritası

-Birbirini tetikleyen olaylar silsilesini şemada bütün olarak gösterir.
-Uzmanlık alanlarıyla ilgili kavramların yer aldığı haritalar.

C) Hiyerarşik Kavram Haritası

-Kavramlar önce sırasına göre oluşturulur ve en üstte en önemli kavram
yer alır.

D) Balık Kılçığı Kavram Haritası

-Ortada büyük kılçık etrafında ana kılçığa bağlı kılçıklar vardır.
-Bu kılçıkların her biri bir kavramı ifade eder.
-Ana konu balığın baş kısmında yer alır.

*POSTER ve ÇİZİM ÇALIŞMALARI

-Öğrencilerin hislerini, duygu ve düşüncelerini öğrenmede çizimden
yararlanmaktır.

*YAPILANDIRILMIŞ GRİT (GEORGE KELLY)

-Öğrencilerin bilgiyi yapılandırma sistemini keşfetmek için
tasarlanmıştır.

*KELİME İLİŞKİLENDİRME
-Belli bir süreç içerisinde herhangi bir konu ile ilgili verilen bir anahtar
kavramın çağrıştırıldığı kelimeleri cevap olarak vermeye dayanan teknik.

*TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ

-Birbiriyle bağlantılı D/Y tipindeki soruları içerir.
-Her D/Y kararı bir sonraki D/Y kararını etkiler.
-Bir tane doğru çıkış vardır.

*DEĞERLENDİRME
-Tanılayıcı Değerlendirme (Diagnostik): Programa başlamadan önce
öğrencilerin sahip oldukları bilişsel, duyuşsal, devinişsel özellikleri
belirlemek amacıyla yapılır.

-Biçimlendirici Değerlendirme (Formatif): Program süreci

esnasında sürekli olarak değerlendirilmesi esasına dayanır.
-Düzey Belirleyici Değerlendirme (Summatif): Süreç sonunda
öğrencilerin sahip oldukları bilişsel, duyuşsal, psikomotor alandaki
becerileri becerileri ölçmek için yapılır.

PROGRAM DEĞERLENDİRME MODELLERİ

1) Hedefe Dayalı Değerlendirme (Tyler)
-İlk önce hedef ve hedef davranışlar belirlenir.
-Hedeflerin gerçekleşme düzeyine göre programın etkililiği hakkında
karar verilir.

2) Metfessel- Michael Değerlendirme Modeli

-Hedefler öğrenme yaşantıları, süreç ve süreç sonunda kullanılan araç-
gereçler değerlendirilerek ileriye yönelik uygulamalar konusunda ürünler
geliştirmek amaçlanır.

3) Provus’un Farklar Yaklaşımı ve Değerlendirme Modeli

-Süreç sonunda program çıktılarının benzer program çıktılarıyla
karşılaştırılmasıyla maliyet yarar analizleri ile değerlendirme yapılır.

4) Stake’in Uygunluk-Olasılık Modeli

-Girdi, süreç ve çıktı ile ilgili belirsiz durumların değerlendirilmesiyle
objektif yargılara varmayı amaçlar.

5) Stufflebeam’ın Bağlam, Girdi-Süreç ve Ürün Modeli (CIPP

Modeli)
-Planlama, yapılaştırma, uygulama ve yeniden düzenleme ile ilgili kararları
doğru verebilmek için değerlendirmeyi etkileyen tüm unsurların, girdinin,
sürecin, ürünün sırasıyla değerlendirilmesini gerektirir.

Değerlendirme 4 farklı aşamada gerçekleştirilir. Bunlar;

*Bağlamın Değerlendirmesi
-Programı ilgilendiren, etkileyen tüm mevcut durumu analizi yapılır.
-Bu analizle hedefler belirlenir.
*Girdinin Değerlendirilmesi
-Hedeflere ulaşabilmek için gerekli olan şartların değerlendirilmesi ve
program öğelerinin analizini içerir.
*Sürecin Değerlendirilmesi
-Programın uygulanması ile ilgili kararların alınması için gereklidir.
*Ürünün değerlendirilmesi
-Süreç sonunda ortaya çıkan ürüne bakılarak beklenen ürün ile
gerçekleşen ürünün karşılaştırılması.
6) Eisner’in Eğitsel Eleştiri Değerlendirme Modeli
-Uzman olan kişilerce, eleştirel bir bakış açısıyla yapılan değerlendirme,
betimleme, yorumlama ve değerlendirme boyutları ile gerçekleştirilir.

7) Stake’in İhtiyaca Cevap Verici Program Değerlendirme Modeli

-Üründen çok süreci ve süreçte karşılaşılan durumlarda yapılan
etkinliklerin değerlendirmesi ile gerçekleşir.

PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA SÜRECİ

1)İhtiyaçlara göre belirlenen hedefler. (amaçlar)
2)İçerik. (konular)
3)Öğrenme-öğretme süreci. (eğitim durumları)
4)Değerlendirme. (sınama durumları)

BAŞARILAR DİLERİM...