Asiyegül Kadir

Luca school of arts Gent

1 BBK Schilderkunst

ISLAMITISCHE
ARCHITECTUUR

Academiejaar: 2021-2022
Vak: academische vaardigheden
Docent: Bert Vandenbusschen

1
INHOUDSTAFEL

INLEIDING...................................................................................................................................... 3

REGIO............................................................................................................................................. 3

ONTSTAAN..................................................................................................................................... 3

CHRONOLOGIE............................................................................................................................... 3

BINNENPLAATS- OF LEGERPLAATSMOSKEEËN.................................................................................4

MASJID AL-HARAM.........................................................................................................................5

CONCLUSIE..................................................................................................................................... 6

BIBLIOGRAFIE................................................................................................................................. 7

2
Inleiding
Islam is een van de 5 grote wereldreligies. Het is een religie dat veel belang geeft aan- en invloed
heeft gehad op cultuur en architectuur. Islamitische landen bevatten veel detail in hun architectuur
en ontwerp zoals in moskeeën, minaretten en andere religieuze gebouwen. De unieke bouwwijzen
van deze gebouwen werden niet voorgeschreven door de Koran maar het werd wel een belangrijk
symbool van Islam die zich verder ontwikkelde.

Door de snelle verspreiding van islam in de 7e en 8e eeuw werd de islamitische kunst en architectuur
veel geïnfluenceerd door de cultuur van verschillenden volkeren en paste de kunstzinnige tradities
van deze landen aan hun eigen religieuze en filosofische ideeën.

Waar is islamitische architectuur ontstaan en welke regio’s beheren deze vorm van architectuur?
Wat zijn belangrijke islamitische monumenten/gebouwen? Hoe vergelijkt het interieur met de
buitenkant van deze monumenten?

Regio
Islamitische architectuur wordt
onderverdeeld in 5 regio’s: Noord-Afrika
en Spanje, Het Midden-Oosten (Egypte,
Syrië Jordanië, Palestina, Irak en het
Arabische schiereiland), Anatolië en de
Balkan (Turkije en zuidoost Europa), Iran
en Centraal Azië (Afghanistan en Centraal
Aziatische republieken en het Indiase
subcontinent. Deze onderverdeling is
gebaseerd op de regionale kunst en
architectuurstijlen van deze landen.
Afbeelding 11, wereldkaart toont de hoeveelheid moslimpopulatie in landen en regio’s.

Ontstaan
Het religie islam werd ontstaan in de 7e eeuw in het westen van Saudi-Arabië. Binnen de 2 eeuwen
na de dood van Profeet Mohammad (v.z.m.h.) in 632 hebben moslims gebieden van Spanje in het
westen tot Afghanistan en Noord-Indië in het Oosten veroverd. Door deze veroveringen van deze
gebieden werd islam veel rijker in historische, culturele, artistieke en religieuze aspecten. Enkele
eeuwen later zijn moslim uitgebreid naar een groter deel van de oude wereld, van Afrika via de
Indische Oceaan tot Zuidoost-Azië en vandaar naar het noorden tot in China.

De islamitische architectuur bestond eerst uit eenvoudige gebouwen nadien werd de islamitische
architectuur ontwikkeld tot een zeer gedetailleerde kleurrijke en herkenbare stijl.

Chronologie
In de 7e en 8e eeuw maakte islamitische cultuur kennis met de architecturale tradities van de
klassieke mediterrane, de Byzantijnse en de Sasanidische rijken. Halverwege in de 8 e eeuw had de
islamitische kunst een volledig zelfstandige identiteit aangenomen. De ontwikkeling van de
islamitische kunst werd in de 19e eeuw stilgezet omwille van een neergang van de artistieke

1
Afbeeling 1 , https://www.nationsonline.org/oneworld/map/World-Muslim-Population-map.htm

3
productie. Dit was het gevolg van de diplomatieke en commerciële betrekkingen tussen Europa en
de Moslimwereld. De krachtige renaissance bewegingen die ook opkwam op verschillende plaatsen
in de islamitische wereld was ook een aanleiding tot de stilstand van de islamitische kunst in de 19 e
eeuw. In de 21e eeuw

Rotskoepel in Jeruzalem 7e eeuw

Dit gebouw wordt door moslim Al-Masjid Al-Aqsa genoemd. De
Al-Masjid Al-Aqsa bevindt zich op de tempelberg in Jeruzalem
Palestina. Het is een van de belangrijkste heiligdommen om
reden dat een van de profeten namelijk Abraham zijn zoon
moest offeren en het is ook de plaats van waaruit de laatste
profeet Muhammad (vrede zij met hem) op een nachtelijke reis
naar de hemel opsteeg. Dit is het oudste islamitische
monument dat nog steeds over is in zijn oorspronkelijke vorm.
Afbeelding 22, rotskoepel in Jeruzalem,
Palestina

Het is een achthoekig structuur, waarboven een trommel uitrijst dat 16

ramen bevat en die een grote centrale koepel ondersteunt. Deze koepel
heeft twee schalen en houten ribben. De buitenste schaal werd gemaakt
van platen lood en verguld koper. De mozaïeken op de buitenkant werden
vervangen door Osmaanse tegels in tegen stelling met het interieur waar
er wel mozaïeken werden gebruikt.

Afbeelding 33, plattegrond van rotskoepel in Jeruzalem, Palestina

Binnenplaats- of legerplaatsmoskeeën
Deze moskeeën werden ook de Kufa-moskeeën genoemd
verwezen naar de moskee van Kufa. Werden in de beginperiode
van de islam in de nieuwe steden in Irak gebouwd. De structuur is
gebaseerd op de profeet Muhammad (v.z.m.h.) zijn huis in Medina
Saudi Arabië. Het bestaat uit een vierkante doorsnede en een
grote binnenhof die werd omgeven door lemen bakstenen muur.
Het gedeelte van de echtgenoten bevond zich in de oostzijde en
dat werd telkens uitgebreid als er weer een nieuwe echtgenoot
bijkwam en op den duur hadden ze er 9 in totaal. Dat werd ook
een plaats waar de profeet Muhammad (v.z.m.h.) zijn gasten
ontving. Afbeelding 44 Plattegrond van de grote
moskee van Damascus, Syrië

2
Afbeelding 2 https://www.zegarchitectuur.nl/jeruzalem/rotskoepel/

3
Afbeelding 3 https://nl.wikipedia.org/wiki/Rotskoepel

4
Afbeelding 4 https://www.researchgate.net/figure/Plan-of-the-Great-Mosque-of-Damascus-Plan-after-K-A-C-
Creswell-Early-Muslim_fig8_269917187

4
Masjid Al-Haram

6
Afbeelding 5 5 Al Masjid Al haram, Mecca, Saudi-Arabië Afbeelding 6 Al Masjid Al haram, Mecca, Saudi-Arabië

De Masjid Al-Haram (de grote moskee in Mekka) is de

meest heilige monument voor moslims. Het bestaat uit
een grote onregelmatige zuilengalerij die een open
binnenplaats omringt met in het midden de Ka’aba. Het
woord Ka’ba vertaald letterlijk naar kubus in het
Arabisch. De Ka’ba is een vierkantig huis (13m x 11m)
dat door een gegraveerde stoffen bekleding dat ook
wel kiswa wordt genoemd bedekt wordt. De kiswa
Afbeelding 77 Kleed van Ka’ba, Mecca, Saudi-Arabië betekent letterlijk 'gewaad' en vervult de rol als de
kleding of beschermende kleding van Ka’ba. De Ka’ba was het eerste gebouw in Mekka dat gebouwd
werd met de functie van God aanbidden. Begin 624 werd de richting van het gebed van de
rotskoepel in Jerusalem veranderd naar ka’ba in Mekka, Saudie Arabië.

Kenmerken
Een van de meest opvallende kenmerken van islamitische
architectuur is hun focus op de details (tegels, keramiek…) van
het interieur in vergelijking met de buitenkant van het gebouw.
Moskeeën, paleizen bestaan vooral uit een koepel die (half)
verborgen wordt door andere structuren. De koepel
symboliseert kracht, royaliteit, centralisatie. Wat kan
geïnterpreteerd worden als een religieus maar ook even goed
als seculair. De buitenkant helpt niet met de ware functie van
het gebouw te identificeren of te interpreteren. Dit wordt ook
verborgen architectuur genoemd. Architectuur dat pas bestaat
wanneer je het monument binnenkomt.
Afbeelding 8 8, Interieur van de grote moskee Damascus, Syrië
Afbeelding 9 9, Interieur van de grote moskee Damascus, Syrië

5
Afbeelding 5. https://funci.org/the-magnetism-of-the-kaba/?lang=en
6
Afbeelding 6, https://zamzam.com/blog/masjid-al-haram/
7
Afbeelding 7, https://english.aawsat.com/home/article/1851811/new-kiswa-draped-over-holy-kaaba
8
Afbeelding 8, https://www.islamiclandmarks.com/syria/umayyad-mosque
9
Afbeelding 9, https://www.turbosquid.com/3d-models/interior-mosque-3d-max/1083765n

5
Conclusie
Islam is ontstaan in Saudi Arabie en is sindsdien over meerdere regio’s verspreid (zoals Noord-Afrika
en Spanje, Het Midden-Oosten, Anatolië en de Balkan, Iran en Centraal Azië) Dit heeft een groot
impact heeft gehad op de islamitische kunst en architectuur.

Islamitische architectuur bestaat uit zeer mooie en bijzondere gebouwen met kenmerken zoals, zeer
gedetailleerde tegels, mooie kleuren, koepel… Het interieur zegt meestal veel meer dan de
buitenkant omdat het veel meer werk en detail bevat.

Al hoewel de Ka’ba en rotskoepel in hoge mate belangrijke monumenten zijn verschillen deze twee
monumenten toch zeer van architectuur.

6
Bibliografie
Fysieke bronnen

- Sheila S. Blair en Jonathan M. Bloom: The arts and architecture of islam 1250-1800
p. 9, p. 25 en p.158

- Edited by Andrew Rippin: The islamic world

p. 209-210 & p. 278

- Nasser D. Khalili: Tijdslijn van de islamitische kunst en architectuur

p. 25

- Islam kunst en architectuur, Könemann

p. 35 en p. 65-67

Digitale bronnen
- https://www-oxfordartonline-com.luca.e-bronnen.be/groveart/view/10.1093/gao/
9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7000056322?rskey=aO0une&result=1

- https://www-oxfordartonline-com.luca.e-bronnen.be/groveart/view/10.1093/gao/
9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7000056322?rskey=s9jfLE&result=2

- https://web-p-ebscohost-com.luca.e-bronnen.be/ehost/pdfviewer/pdfviewer?
vid=1&sid=ce7b6751-f1f9-4387-91b5-6de25aad3d1c%40redis

- https://web-p-ebscohost-com.luca.e-bronnen.be/ehost/pdfviewer/pdfviewer?
vid=1&sid=34da8f90-ec5d-4b22-9fa8-54014cbd79e2%40redis p. 244

- https://web-p-ebscohost-com.luca.e-bronnen.be/ehost/detail/detail?vid=0&sid=35399dde-
2751-4339-809a-28747019aa4e
%40redis&bdata=JnNpdGU9ZWhvc3QtbGl2ZSZzY29wZT1zaXRl#AN=141012717&db=as
u

Afbeeldingen
Afbeelding 1. https://www.nationsonline.org/oneworld/map/World-Muslim-Population-map.htm
Afbeelding 2. https://www.zegarchitectuur.nl/jeruzalem/rotskoepel/
Afbeelding 3. https://nl.wikipedia.org/wiki/Rotskoepel
Afbeelding 4. https://www.researchgate.net/figure/Plan-of-the-Great-Mosque-of-Damascus-Plan-
after-K-A-C-Creswell-Early-Muslim_fig8_269917187
Afbeelding 5. https://funci.org/the-magnetism-of-the-kaba/?lang=en
Afbeelding 6. https://zamzam.com/blog/masjid-al-haram/
Afbeelding 7. https://english.aawsat.com/home/article/1851811/new-kiswa-draped-over-holy-kaaba
Afbeelding 8. https://www.islamiclandmarks.com/syria/umayyad-mosque
Afbeelding 9. https://www.turbosquid.com/3d-models/interior-mosque-3d-max/1083765n

7
8