Gaz ziemny: lżejszy od powietrz, nie jest trujący, bezwonny (nawaniany przed wprowadzeniem do

sieci), ponad 90% metan, mniej szkodliwy od ropy lub węgla

Zalety gazu ziemnego: wysoka sprawność energetyczna, brak wymagania magazynowania u
użytkownika, stałe ciepło i temperatura spalania, łatwość regulacji płomienia
Spalanie – proces gwałtownego utleniania się składników palnych w paliwie
Warunki prawidłowego przebiegu spalania: dobre wymieszanie paliwa z powietrzem i dostateczne
podgrzanie tej mieszanki do temperatury zapłonu
Granice zapłonu - % zawartości gazu w mieszaninie gazowo-powietrznej
Dolna granica zapłonu – minimalna zawartość paliwa w mieszaninie
Górna granica zapłonu – maksymalna zawartość paliwa w mieszaninie (za mało tlenu na taką ilość
gazu)
Spalanie ustabilizowane – stała prędkość spalania, stałe ciśnienie gazów spalinowych
Spalanie wybuchowe – gwałtowna, nie kontrolowana reakcja rozprzestrzeniania się płomienia na
zasadzie przewodnictwa cieplnego połączona z gwałtownym rozprężeniem się powstałych gazów
spalinowych, występuje w zamkniętych pomieszczeniach i zbiornikach
Spalanie detonacyjne – występuje w długich przewodach gazowych wypełnionych mieszaniną
powietrzno-gazową
Wybuch – reakcja chemiczna polegająca na gwałtownym spalaniu palnych gazów w powietrzu
Dolna granica wybuchowości – najniższe stężenie paliwa w mieszance palnej, poniżej tej wartości
mieszanka nie wybuchnie
Górna granica wybuchowości – najwyższe stężenie paliwa w mieszance palnej, powyżej tej wartości
mieszanka nie wybuchnie (za mało powietrza)
 Gazociąg – rurociąg wraz z wyposażeniem, łączący wydobycie, produkcje, przechowanie i
użytkowanie gazu w celu jego transportu
Obiekty sieci gazowej – gazociągi, przyłącza gazowe, stacje gazowe, tłocznie gazu, oraz magazyny
gazu wraz z układami rurowymi, a także wejścia, wyjścia lub obejścia i inne instalacje towarzyszące
Instalacja gazowa – urządzenia gazowe z układami połączeń miedzy nimi, zasilane z sieci gazowej,
znajdujące się na terenie i w obiekcie odbiorcy
Przyłącze gazowe – odcinek sieci gazowej łączący gazociąg z odbiorcą gazu do kurka głównego w
wentylowanej szafce z materiału trudno zapalnego
Instalacja gazowa zasilana z sieci – wszystko za kurkiem głównym
Instalacja gazowa w budynku >35m – tylko w piwnicy lub parterze, ostatnie piętro lub nad ostatnim
piętrem przy zastosowaniu urządzeń stabilizujących ciśnienie gazu
Instalacja gazowa w budynku >25m – za zgodą komendanta wojewódzkiego PSP
Gaz płynny tylko w niskich budynkach
Zawór odcinający dopływ gazu do budynku powinien być między kurkiem głównym a
wprowadzeniem przewodu do budynku
Instalacja jest z rur stalowych, miedzianych lub polietylowych
Przewodów instalacji gazowych nie można prowadzić przez pomieszczenia mieszkalne, kanały
dymowe, spalinowe i wentylacyjne, a także przez kotłownie, schrony, szyby windowe i pomieszczenia
zagrożone wybuchem, pod podłogą lub w stropach
Pion powinien być zakończony na górze czyszczakiem, a na dole odwadniaczem
Przewody powinny mieć spadek co najmniej 4 promile do odwadniaczy
Przewody przy przejściach przez przegrody konstrukcyjne należy prowadzić w rurach osłonowych tak
aby osłona wystawała około 2-3 cm poza ścianę, wyjątkiem jest pomieszczenie bez wentylacji, wtedy
rura osłonowa na całą długość przewodów
Minimalne odległości przewodów gazowych od innych instalacji:
- 10 cm od instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych, CWU, centralnego ogrzewania
- 10 cm od przewodów instalacji elektrycznej ( gęstość gazu niższa od powietrza – nad instalacją
elektryczną, gęstość większa – pod instalacją eklektyczną)
- 2 cm w przypadku krzyżowania się z innymi instalacjami
Gazomierz – urządzenie do pomiaru zużycia gazu
Rodzaje palników gazowych:
- bez wstępnego zmieszania np. zapalniczki, mało efektywne
- z częściowym zmieszaniem np. kuchenki gazowe
- z pełnym zmieszaniem, dostarczają całe potrzebne powietrze jeszcze przed zapłonem mieszanki
Kategorie urządzeń gazowych: urządzenia do przygotowywania posiłków, urządzenia do
podgrzewania wody, ogrzewacze pomieszczeń i promienniki, kotły grzewcze
Sposób pobierania powietrza do spalania:
- Typ A – urządzenia pobierające powietrze z pomieszczenia i odprowadzające spaliny do
pomieszczenia w którym są zamontowane
- Typ B – urządzenia pobierające powietrze z pomieszczenia, w którym są zamontowane i
odprowadzające spaliny do przewodu spalinowego
- Typ C – urządzenia z komorą spalania odciętą od atmosfery pomieszczenia, w którym są
zamontowane, pobierające powietrze z zewnątrz i odprowadzające spaliny do kanału spalinowego
Tylko typ C może być montowany w pomieszczeniach mieszkalnych
Ciąg spalinowy – różnica ciśnień między miejscem podłączenia urządzenia gazowego do kanału
spalinowego a wylotem kanału. Wielkość ciągu zależy od wysokości kanału i od różnicy gęstości
spalin odprowadzanych kanałem oraz gęstości powietrza na zewnątrz
Warunki prawidłowego odprowadzania spalin:
- stałe, nieprzerwane działanie ciągu
- odpowiednia wielkość ciągu
- utrzymanie temperatury spalin powyżej temperatury punktu rosy
- nie dopuszczenie do powstania nadciśnienia nad wylotem kanału na zewnątrz

Całkowity strumień powietrza jaki należy doprowadzić do budynku jest sumą powietrza niezbędnego
do spalania gazu i powietrza niezbędnego do utrzymania jego czystości w pomieszczeniach
Kominy:

- kominy powinny być prowadzone pionowo, dopuszcza się odchylenia od pionu nie większe niż 30
stopni na odcinku max 2m
- w zewnętrznych ścianach budynku izolowane termicznie
- przekrój >0,075m2 wydzielone od konstrukcji budynku
Podział kominów:
- ze względu na konstrukcje: jednowarstwowe, wielowarstwowe, wewnętrzne
- ze względu na funkcję: dymowe, spalinowe, wentylacyjne
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych: sanitarna(bytowo-gospodarcza), deszczowa,
technologiczna(wstępne oczyszczenie przed wprowadzeniem do sanitarnej)
Odprowadzanie ścieków może być realizowane na 2 sposoby: zbiorczy (deszczowa i sanitarna razem),
rozdzielczym
Instalacje można podzielić na zewnętrzną i wewnętrzną – rozdziela je czyszczak główny
Kanalizacja grawitacyjna – transport ścieków odbywa się w przewodach częściowo wypełnionymi
ściekami i ułożonych z odpowiednim spadkiem
Kanalizacja ciśnieniowa – ścieki są tłoczone za pomocą pomp do centralnych punktów zbiorczych,
może być łączone z grawitacyjną oraz podciśnieniową( w miejscach łączeń muszą być studzienki
rozprężne z wentylacją) – pompa wirowa(niskociśnieniowe), pompa wyporowa (wysoko ciśnieniowa)
Przybory sanitarne – umywalki, zlewozmywaki, miski ustępowe
Podejścia – odcinki rur łączące przybory sanitarne z pionem kanalizacyjnym, nie mogą mieć mniejszej
średnicy niż średnica wylotu z przyboru sanitarnego
Pion kanalizacyjny – pionowy odcinek rury o dużej średnicy do którego spływają ścieki z podejść
kanalizacyjnych, minimalna średnica nie może być mniejsza niż średnica największego podejścia i na
całej długości musi być taka sama. Pion nie może zmieniać kierunku. U podstawy każdego pionu musi
być czyszczak i jeżeli jest to kanalizacja sanitarna na dachu musi być odpowietrznik
Przewody wentylacyjne – służy do napowietrzania kanalizacji i usuwaniu gazów powstających
podczas rozkładu ścieków
W kanalizacji sanitarnej istnieją 2 rodzaje wentylacji pionów: główna, obejściowa(dodatkowy
przewód wentylacyjny obok pionu spustowego)
Poziom kanalizacyjny(przewód odpływowy) – spływają do niego ścieki z jednego lub więcej pionów,
kończy się na studzience rewizyjnej
Przykanalik – przewód zbiorczy do którego spływają ścieki z poziomów kanalizacyjnych. Przykanalik
odprowadza je do sieci kanalizacyjnej
Syfon (zamknięcie wodne) – urządzenie zabezpieczające przed przedostawaniem się gazów z
instalacji kanalizacyjnej do pomieszczeń
Wpust (odpływ) – montowane na podłodze, zbiera zanieczyszczenia z podłogi
Czyszczak – szczelnie zamykany otwór rewizyjny umożliwiający oczyszczenie niedrożnego przewodu
kanalizacyjnego
Zabezpieczenia przeciwzalewowe – zapobiegają zalaniu nisko położonych pomieszczeń (piwnica)
przed ściekami cofającymi się z kanalizacji
Dla niskich budynków jako kanalizacje deszczową stosuje się system rynnowy polegający na
grawitacyjnym spływie wody do kanalizacji lub gruntu
Rynny – przewody o przekroju otwartym biegnące wzdłuż krawędzi dachu, ich zadaniem jest
odprowadzanie wody z dachu
Rury spustowe – pionowe odcinki przewodów o przekroju zamkniętym, ich zadaniem jest zbieranie
wody płynącej rynnami i odprowadzenie poza budynek
W przypadku wysokich budynków lub dachów o małym pochyleniu stosuje się wpusty dachowe, czyli
odwodnienia punktowe tzn. zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie. Następnie woda
jest odprowadzana do rury spustowej biegnącą wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji
deszczowej lub poza budynek do gruntu.
Stałe (samoczynne) urządzenia gaśnicze – urządzenia na stałe połączone z obiektem zawierające stały
zapas środka gaśniczego uruchamiane automatycznie we wczesnej fazie pożaru. Rodzaje: wodne
urządzenia zraszaczowe lub tryskaczowe, urządzenia gaśnicze pianowe, urządzenia gaśnicze gazowe i
aerozolowe na CO2, urządzenia gaśnicze parowe, urządzenia proszkowe, urządzenia mgły wodnej
Woda – najczęstszy środek gaśniczy. Wodą nie należy gasić: urządzeń elektrycznych pod napięciem,
metali alkaicznych (sód, wapń), metali lekkich (magnez, aluminium, karbid), cieczy łatwo zapalnych
nie mieszających się z wodą (benzen, benzyna), cieczy polarnych mieszających się z wodą (alkohol,
rozpuszczalniki polarne)
Zabezpieczenia przeciwpożarowe wodne: instalacje wodociągowe przeciwpożarowe – system rur
wodnych lub pompownie pożarowe, urządzenia gaśnicze przeciwpożarowe (instalacje hydrantowe
wewnętrzne itp.)

W budynkach stosuje się następujące rodzaje punktów poboru wody w celach przeciwpożarowych(ich
zasilanie musi być przez co najmniej godzine):
- hydranty wewnętrzne z wężem półsztywnym
- hydrant wewnętrznym z wężem płasko składanym
- zawór hydrantowy zwany zaworem 52 bez węża
W instalacji tryskaczowej znajduje się woda pod ciśnieniem. W przypadku wybuchu pożaru element
termoczuły ampułka, topik lub element bimetaliczny pod wpływem wysokiej temperatury topi się lub
pęka uwalniając wodę
Deflektor służy do powiększenia zasięgu działania strumienia wody
Wyróżnia się 2 typy systemów tryskaczowych: wodne (temp w zimie >4 stopnie), suche(temp w zimie
<4 stopnie). W systemie suchym jest sprężone powietrze i po wykryciu pożaru jest zalewany wodą
Parametry projektowe instalacji
tryskaczowych:
- intensywność zraszania – określa
minimalną ilość wody która spada na
zabezpieczoną powierzchnię
- powierzchnia działania – określa
maksymalną powierzchnię, dla której
przyjmuje się, że znajdujące się nad nią
tryskacze zadziałają
- minimalny czas działania – określa
czas, w którym wymagane jest
zapewnienie odpowiedniego ciśnienia i
natężenia przepływu na potrzeby
urządzenia tryskaczowego
- maksymalna powierzchnia chroniona
przez jeden tryskacz – określa
powierzchnie znajdującą się
bezpośrednio pod tryskaczem, na której
wymagane jest zachowanie
odpowiedniej intensywności zraszania
zależnego od klasy zagrożenia
pożarowego

Urządzenia zraszaczowe mają budowę

podobną do tryskaczowych, lecz posiadają otwarte dysze gaśnicze, przez które w razie pożaru woda
rozproszona kierowana jest na cały obszar chroniony
Instalacje mgły wodnej w odróżnieniu do instalacji tryskaczowych i zraszaczowych nie korzystają z
otwartego strumienia wody, tylko z drobnokropelkowej mgły wodnej, uzyskiwanej przez urządzenia
wysokociśnieniowe i sprężone powietrze
System gaśniczy mgłą wodną składa się z: wysokociśnieniowej pompy, zaworów sekcyjnych, systemu
rurociągów, tryskaczy mgłowych lub otwartych głowic mgłowych
Elementy systemu sygnalizacji włamania i napadu:
- centrala – komputer główny zbiera informacje itp.
- czujki:
- aktywna czujka podczerwieni – wykorzystywana najczęściej na zewnątrz, tworzy
niewidzialne linie promieni podczerwonych, przerwanie jej powoduje alarm
- czujka MW mikrofalowa – wykrywa ruch wykorzystując wysyłane i odbijane przez
poruszający obiekt mikrofale
- kontaktron (czujka otwarcia, czujka magnetyczna) – otwarcie okna lub drzwi powoduje
naruszenie czujki tego typu, reaguje na zanik pola elektromagnetycznego magnesu zamontowanego po
drugiej stronie okna lub drzwi
- czujka stłuczenia i czujka wibracyjna – reaguje na dźwięk przy zbiciu szyby lub wykrywa
wibracje przy fizycznym naruszeniu budynku
- czujka PIR (czujka ruchu na podczerwień) – najczęściej stosowana czujka ruchu, polega na
wykryciu zmiany promieniowania cieplnego
- czujka dualna – wykorzystuje dwa rodzaje detektorów (działające na różnej zasadzie) w
jednej obudowie, najczęściej wykorzystuje się detektor podczerwieni (PIR) i mikrofalowy (MW)
- przycisk napadowy – wywołuje natychmiastowy alarm, użytkownik obiektu może wywołać alarm w
momencie zagrożenia
- sygnalizator – może być akustyczny lub akustyczno-optyczny.
- klawiatura zdalna – służy do obsługi centrali SSWiN
- moduły funkcyjne – umożliwiają monitorowanie i sterowanie urządzeniami i systemami
wykonawczymi np. drzwi, bramy, kamery itp.
Zasada działania systemów sygnalizacji pożaru – czujki wykrywają pożar lub ręcznie uruchomiony
alarm, informacja dochodzi do centralki, uruchamiane są urządzenia przeciw pożarowe, przekazuje
informacje do straży pożarnej
Lokalizacja miejsca zagrożenia odbywa się poprzez adresowanie elementów np. czujek
Dymowa czujka jonizacyjna – rejestruje zmiany natężenia prądu jonizacji z powodu zmiany
ruchliwości jonów
Dymowa czujka optyczna – mierzy promieniowanie podczerwone, które jest rozpraszane w obecności
dymu
Czujnik płomieni – wykorzystuje promieniowanie elektromagnetyczne powstające podczas spalania
płomieniowego. Wyróżnia się 2 typy czujników: promieniowania podczerwonego i UV.
Czujka temperatury – podstawowym elementem jest termistor
Liniowa czujka dymu – składa się z 2 elementów (nadajnika i odbiornika), jej praca polega na analizie
przezroczystości optycznej powietrza w przestrzeni pomiędzy nadajnikiem, a odbiornikiem

Centrala sygnalizacji
pożaru – główny
komputer instalacji
przeciwpożarowej (steruje
wszystkim, odczytuje
informacje itp.)

System CCTV składa się z:

kamer, nośnika pamięci,
wyświetlacza. Jego
skuteczność zależy od
kompetencji operatora
System kontroli dostępu – ogranicza dostęp nieupoważnionych użytkowników do danej strefy. System
ten składa się przynajmniej z dwóch rodzajów urządzeń: wejściowe(czytnik kart, skaner, itp.),
wyjściowe (bramki, szlabany, rygle elektromagnetyczne)
Identyfikowanie użytkowników następuje na wiele sposobów np.:
- szyfrator numeryczny – wprowadzenie kodu
- identyfikatory w postaci kart czipowych, zbliżeniowych, magnetycznych itp.
- czytniki biometryczne: linie papilarne, siatkówki lub tęczówki oka
W miarę rozbudowany system kontroli dostępu zapewnia:
- określenie uprawnień użytkowników
- natychmiastową identyfikacje użytkownika
- łatwe i wygodne sterowanie zaporami
- rejestracje czasu pracy
- rejestracja ruchu
Do blokowania drzwi najczęściej stosuje się: elektrozaczepy, rygle elektromagnetyczne,
elektromagnesy do drzwi(zwory elektromagnetyczne), zamki elektroniczne.
Rodzaje elektro zaczepów:
- normalnie zamknięte – otwarcie wymaga podanie napięcia
- normalnie otwarte – zamknięcie wymaga podanie napięcia
Rygle elektromagnetyczne trzpieniowe – po podaniu napięcia wysuwany jest trzpień blokujący drzwi
Aktywne bariery podczerwieni – składa się z nadajnika i odbiornika