Naamgeving:

1) Alkanen
 Onvertakte alkanen:
- Alkanen of verzadigde koolwaterstoffen hebben sp3 hybridisatie
  C-atoom heeft 4 bindingen met andere koolstoffen of waterstoffen
  C-atoom heeft tetraëdische geometrie
- Naamgeving: Stam (aantal C-atomen) + suffix -aan
- Algemene brutoformule: CnC2n+2
- Eenvoudige onvertakte alkanen

 Vertakte alkanen:
- C-atoom heeft 4 bindingen met andere atomen, ook C-atomen → vertakkingen
- C-atoom kan als primair (1°), secundair (2°), tertiair (3°) en quaternair (4°) benoemd
worden in functie van aantal C-atomen waarmee het gebonden is. (ook voor
heteroatomen)
 Tertiair: 3 andere atomen/groepen verschillend van waterstof
gebonden aan dat C-atoom
- Voor 1 brutoformule zijn er meerdere molecule mogelijk = isomeer
 Isomeer: moleculen die zelfde brutoformule hebben, maar verschillende
structuurformule (opbouw verschillend)
 Bij alkanen neemt aantal mogelijke isomeren sterk toe met aantal
koolstofatomen
- Naamgeving: plaats zijketen-naam zijketen + naam hoofdketen + suffix-aan
 Kies langste koolstofketen
 Zoek stam zijketen (IUPAC regels, uitgang-yl)
 Plaats zijketen
 Prefix (di-, tri-, tetra-, ...) toevoegen indien zijketen meerdere malen
voorkomt
 Verschillende delen samenbrengen
- Eenwaardige radicalen ontstaan door aan alkaan 1 waterstof te onttrekken. Zo
ontstaat alkyl-radicaal dat naam krijgt van overeenkomstig alkaan met uitgang -yl
i.p.v. -aan

 Complexe alkanen:
1. Regelsvoorordenenvanverschillendeprefixen:
- Verschillende voorvoegsels worden alfabetisch geordend (sec en tert niet, iso en
neo wel)
Vb. butyl, ethyl, methyl, propyl
 - In volledige naam zijketens met nodige informatie over plaats en aantal. Laatste
gedeelte in naam is steeds naam van hoofdketen
- Eerste verschil in cijfers is bepalend, niet som van cijfers
- Ook zijketens kunnen vertakt zijn

2. Complexezijketens
- Benaming complexe zijketens gebeurt door langste koolstofketen in
zijketen te definiëren alsook plaats waar groep verbonden is met hoofdketen. Plaats
van aanhechting van complexe keten krijgt laagst mogelijke plaatsaanduiding.

- Voorbeeld:

 Cycloalkanen:
- Cycloalkanen: alkanen waarbij ten minste 1 C-atoom terug gebonden is met eigen
keten
- Naamgeving: prefix: cyclo+stam + suffix: -aan
- Om ring te vormen verdwijnen 2 bindingsplaatsen van H-atomen → molecule bevat
onverzadigdheid
- Als ring niet langste koolstofketen heeft, zelfde regels als zijketen

2) Alkynen

- Uitgang -yn gebuikt voor drievoudige binding. Groep is lineair en kan op

verschillende plaatsen in koolstofketen voorkomen. Voor naamgeving wordt
plaatsnummer gebruikt.
- Naamgeving: stam (aantal c-atomen) + plaats in keten + aantal meervoudige
bindingen + suffix-yn
- Meervoudige bindingen best in hoofdketen indien mogelijk
3) Alkenen

- Naamgeving: stam + plaats in keten + aantal meervoudige bindingen + suffix-een

- Meervoudige binding best in hoofdketen indien mogelijk
- Indien meervoudige binding in zijketen: stam (-en) + plaats + yl
- Dubbele binding voorrang op driedubbele binding: driedubbele binding in zijketen,
dubbele binding laagste plaats in keten
4) Alkoxyalkanen (ethers)  alhylhalogeniden/ nitroverbindingen
- 2 koolstofketens gescheiden door heteroatoom
- Hoofdketen is langste hoofdketen benoemd als alkaan, tweede koolstofketen wordt
dan benoemd als zijketen (alkyl)(prefix alkoxy) gevolgd door uitgang -oxy
- Nummer geeft aan op welke plek ether functie staat op hoofdketen
- Naamgeving: prefix: alk (R) – oxy + stam + suffix-aan  (vb: methoxyethaan)
- Prefixen alfabetisch gerangschikt
- Nummering steeds zo lag mogelijk houden

5) Amines
- Prefix: amino
- Suffix: amine
- Functionele groep: N ( - Plaats in keten: overal in keten)
- Secundaire, tertiaire amine en amide hebben zelfde prefix en suffix als primaire
amine
- Zijgroep (na N) wordt voorgegaan met N, complexe zijgroepen worden tussen
haakjes geplaatst
- Als er 2 amine aanwezig zijn, wordt het diamine
- Plaatsnummer tussen -aan en amine
- 1N = secundair, 2NN= tertiair, 3NNN= Quaternaire amines
- De twee groepen die extra op de amine functie staan worden aangeduid via de
letter N. vb: = N-ethyl- N-(2-methylpropaan-1-yl)-2-cyclopenteen-1-amine
6) Alcoholen
- Suffix: -ol
- Prefix: hydroxy
- Plaats in keten: overal in keten
- Functionele groep: alcoholen (-OH)
- 2 functionele groepen -> diol
7) Ketonen
- Suffix: -on
- Prefix: oxo
- Plaats in keten: overal behalve op einde van keten
- Functionele groep: keton  dubbel gebroken O niet op einde keten
8) Aldehyden
- Suffix: -al, -carbaldehyde (bij ring)
- Prefix: oxo (enkel indien niet hoofdfunctie), formyl (niet hoofdfunctie en op ring)
- Plaats in keten: enkel einde van keten
- Functionele groep: aldehyde (dubbel gebonden O einde keten)
- Bij suffix geen plaatsnummer, bij prefix oxo wel plaatsnummer
- 2 aldehyde groepen dial
9) Carbonzuren
- Suffix: zuur (hoofdfunctie), carbonzuur (hoofdfunctie op ring)
- Prefix: carboxy (niet hoofdfunctie, inclusief C)
- Plaats in keten: einde keten
- Functionele groep: carbonzuur (COOH)
- Plaatsnummer niet geschreven (want ja 1 schrijf je niet)
10) Esters
- Suffix: R-oaat (hoofdfunctie), R-carboxylaat (hoofdfunctie op ring)
- Prefix: R-oxycarbonyl (niet hoofdfunctie)
- Plaats in keten: einde keten
- Functionele groep: ester (COOR) dubelle binding =O en O vb:
- Naamgeving: alkylalkanoaat

11) Amiden
- Suffix: amide (hoofdfunctie), carboxamide (hoofdfunctie op ring)
- Prefix: carbonyl (niet hoofdfunctie, gekoppeld via CO), amino (niet hoofdgroep,
gekoppeld via N + deel CO -anoyl)
- Plaats in keten: einde keten
- Functionele groep: amide (NH2 en dubbel gebonden O)
- Indien alkylgroep op stikstof staat word ze voorafgegaan door N
- Bindingen aan N, voorafgegaan met N in benaming
- 2 amide functies op N, dan functionele groep imide genoemd
12) Nitrilen
- Suffix: nitril (hoofdfunctie), carbonitril (hoofdfunctie op ring)
- Prefix: cyano
- Plaats in keten: einde keten
- Functionele groep: nitril (driedubbel gebonden N)

13) Zuurhalogeniden&zuurhydriden
- Suffix: R...oylhalide (hoofdgroep), R...carbonylhalide (hoofdgroep op ring)
- Prefix: haloformyl
- Plaats in keten: einde keten
- Functionele groep: zuuhalogenide (dubbel gebonden O en halogenide)
- Suffix: R...zuuranhydride (zuuranhydride)
- Plaats in keten: overal
- Functionele groep: zuuranhydride (O in keten, beide kanten dubbel gebonden O )

14) (Monogesubstitueerde) Benzeen / Heterocyclische ringen zie trivaalnamen, kladblad

-Benzeen = zijketen -> Prefix = fenyl
Gecondenseerde aromatische ringsystemen:
Liniaire ringsystemen:
-De meerringsystemen maken gebruik van het suffix-ceen , waarbij de stam het aantal ringen
weergeeft.
Ringen gekoppeld onder een hoek van 120º :
- Ringen gekoppeld onder een hoek van 120º gebruiken in hun naam het suffix -feen. Een
uitzondering is fenantreen , het drieringsystem.

Opmerkingen alkenen = Dubbele bindingen kunnen aanleiding geven tot geometrische

Isomeren.