ŚRODKI PROBACYJNE

1. Jakie znasz środki związane z poddaniem sprawcy próbie?

Wyróżniamy 3 środki związane z poddaniem sprawcy próbie:

• warunkowe umorzenie postępowania karnego,

• warunkowe zawieszenie wykonania kary,
• warunkowe przedterminowe zwolnienie.
2. Czym jest środek probacyjny?

Środek probacyjny, to instytucja umieszczona w rozdziale VIII kodeksu karnego - Środki

związane z poddaniem sprawcy próbie – w art. od 66 do 84.
Środek probacyjny polega na tym iż winny, dostaje możliwość resocjalizacji na wolności,
oczywiście pod pewnymi obostrzeniami tj. dozór czy też nałożenie obowiązków.
Warunkiem jego zastosowania wobec sprawcy jest pozytywna prognoza kryminologiczna
przejawiająca się w założeniu, że dotychczasowa postawa skazanego oraz jego zachowanie
po popełnieniu przestępstwa dają duże prawdopodobieństwo przestrzegania przez niego
porządku prawnego w przyszłości.

WARUNKOWE UMOŻENIE POSTĘPOWANIA KARNEGO

3. Jakie są przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego?

PRZESŁANKI zastosowania tej instytucji są wymienione w art. 66 kk, i są następujące:

• popełnione przestępstwo jest zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia

wolności,
• sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślnie,
• okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości - wina jest pewna, a zatem
niedopuszczalne jest warunkowe umorzenie, jeżeli co do winy sprawcy zachodzą
wątpliwości
• Wina i społeczna szkodliwość czynną są nieznaczne,
• istnieje pozytywna prognoza co do tego, że sprawca pomimo umorzenia
postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego - opiera się ona na postawie
sprawcy, jego dotychczasowym życiu oraz warunkach osobistych.

4. Na jaki okres postępowanie karne może zostać warunkowo zawieszone?

Sąd może zastosować warunkowe umorzenie na okres próby od roku do lat 3, i biegnie od
uprawomocnienia się wyroku.

5. Jakie obowiązki mogą zostać nałożone na sprawcę wobec którego warunkowo

umorzono postępowanie karne?

1
Fakultatywnie, sąd nałożyć może obowiązki wymienione w art. 72:

• obowiązek informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

• obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego,
• wykonywanie obowiązku alimentacyjnego,
• powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
• poddanie się terapii uzależnień,
• poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
• uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
• powstrzymaniu się od kontaktowania z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony
sposób lub zbliżenia się do pokrzywdzonego lub innych osób,
• opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.

Nakładając na sprawce przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej

wobec osoby najbliższej, powstrzymywanie się od kontaktowania z pokrzywdzonym lub innymi
osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, to sąd określa
sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym.

6. Jaki obowiązek musi zostać nałożony na sprawcę przy warunkowym umorzeniu

postępowania karnego?
Obligatoryjnie sąd nakłada na sprawcę, obowiązek naprawienia szkody w całości lub części, w miarę
możliwości obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązkę oraz zakaz prowadzenia
pojazdów na okres do 2 lat.

7. Kiedy sąd obligatoryjnie podejmuje postępowanie warunkowo umorzone?

Umorzenie warunkowe staje się definitywne, jeżeli sprawcy udało się potwierdzić swoim
zachowaniem w okresie próby słuszność pozytywnej prognozy co do jego osoby. Niestety, nie
wszystkim skazanym udaje się tego dokonać.

Obligatoryjnie, sąd podejmuje postępowanie karne:

• jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślnie, za które został skazany –
par. 1 kk
• Jeżeli sprawca po otrzymaniu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora
zawodowego, dokonał rażącego naruszenia porządku prawnego, popełnił inne przestępstwo,
uchylił się od dozoru lub wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego,
środka kompensacyjnego lub przypadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym
ugody. Jednakże przemawiające przeciwko temu szczególne względy mogą działać na korzyść
skazanego – par. 2a
8. Kiedy sąd fakultatywnie podejmuje postępowanie warunkowo umorzone?
Fakultatywnie, sąd Może podjąć postępowanie karne:

• jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnił
inne przestępstwo, uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego
środka karnego, środka kompensacyjnego lub przypadku albo nie wykonuje zawartej z
pokrzywdzonym ugody – par. 2

2
 • Jeżeli sprawca po wykonaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu, lecz przed jego
uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym
czasie popełnił przestępstwo – par. 3

9. W jakim czasie może nastąpić podjęcie warunkowo umorzonego postępowania?

Ponadto warunkowego umorzenia postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy
od zakończenia okresu próby.

WARUNKOWE ZAWIESZENIE WYKONYWANIA KARY

10. Jakie są przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania kary?
PRZESŁANKI zastosowania tej instytucji są wymienione w art. 69 kk:

• Kara orzeczona pozbawienia wolności nie przekracza roku, a sprawca w czasie popełnienia
przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności;
• występuje pozytywna prognoza, odnośnie tego iż sprawdza nie powróci do przestępstwa;
• sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki
osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa;

11. Ile wynosi przewidziany w kodeksie karnym okres próby, na jaki można warunkowo
zawiesić wykonanie kary?

Określa okres próby w granicach od roku do 3 lat.

Jeżeli sąd zawiesza wykonanie kary młodocianemu lub sprawcy przestępstwa z użyciem przemocy
wobec osoby wspólnie zamieszkującej, okres spróbuj wynosi od 2 do 5 lat.

12. Jakie są skutki warunkowego zawieszenia wykonania kary w zakresie zatarcia

skazania?
Według art. 76 kk - skazanie ulega zatarciu po upływie roku od zakończenia okresu próby.

Jeżeli jednak warunkowe zawieszenie wykonania kary połączone było z orzeczeniem grzywny, środka
karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, to zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich
wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania.

13. Czy istnieje możliwość orzeczenia grzywny przy warunkowym zwieszeniu kary
pozbawienia wolności, jeżeli nie jest ona przewidziana w sankcji za dane przestępstwo?
Gdy sąd wymierzy zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, może orzec grzywnę, jeżeli jej
wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe.

Jeżeli kara grzywny nie podlega wykonaniu, to kara pozbawienia wolności ulega skróceniu o okres
odpowiadający połowie liczby uiszczonych stawek dziennych grzywny z zaokrągleniem w górę do
pełnego dnia.

14. Jakie obowiązki mogą zostać nałożone na oskarżonego przy warunkowym zawieszeniu
wykonania kary?
Sad obligatoryjnie nakłada na sprawce obowiązki opisane w art. 72 kk, a jeżeli orzeka środki karne to
obowiązki te są fakultatywne.

3
 • obowiązek informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
• obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego,
• wykonywanie obowiązku alimentacyjnego,
• Wykonywanie pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
• powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
• poddanie się terapii uzależnień,
• poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
• uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
• Powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
• powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony
sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
• opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
• innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu
ponownego przestępstwa.

Sąd orzeka przynajmniej jeden z obowiązków.

15. Kiedy następuje obligatoryjne zarządzenie wykonania kary?

Obligatoryjne, Sąd wymierza karę:

• Jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono
prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
• jeżeli skazane za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej
wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą w
okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używa przemocy lub groźby
bezprawnej;
• jeżeli sprawca dopuści się rażącego naruszenia porządku prawnego, popełni inne
przestępstwo niż za które został skazany, uchyla się od uiszczenia grzywny, dozoru
wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków
kompensacyjnych lub przepadku, po uprzednim udzieleniu mu pisemnego upomnienia przez
sądowego kuratora zawodowego. Jednakże za skazanym mogą przemawiać szczególne
względy.
16. Kiedy może nastąpić fakultatywne zarządzenie wykonania kary?
Fakultatywnie, sąd może wymierzyć karę:

• jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnia
inne przestępstwa niż za które został skazany, uchyla się od uiszczenia grzywnę, od dozoru,
wykonania nałożonych na niego obowiązku lub orzeczonych środków karnych, środków
kompensacyjnych lub przypadku.
• Jeżeli skazane po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza
porządek prawny, a szczególnie gdy w tym czasie popełnił przestępstwo

W przypadkach, gdy sąd może fakultatywnie wykonać karę, dana jest również możliwość ażeby
uwzględnić dotychczasowy przebieg próby, w szczególności uwzględnić wykonanie nałożonych
obowiązków i skrócić orzeczoną karę, jednak nie więcej niż o połowę.

17. W jakim czasie może nastąpić zrządzenie wykonania kary?

4
Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu roku od zakończenia okresu
próby.

WARUNKOWA PRZEDTERMINOWE ZWOLNIENIE

18. Jakie są przesłanki do zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia?
Podstawową przesłanką jest obowiązek odbycia przez skazanego pewnej części kary, na którą został
skazany.

Poza przesłankami odnośnie do czasu odbycia kary, kluczowa jest również pozytywna prognoza
kryminologiczne w stosunku do skazanego.

19. Po odbyciu jakiej części kary może nastąpić warunkowe przedterminowe zwolnienie
skazanego?
• zwolnienie warunkowe po odbyciu przez skazanego co najmniej połowy kary, a jeżeli
wymierzoną karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 25 lat, to zwalnia się po
odbyciu co najmniej 15 lat kary;
• Zwolnienie warunkowe po upływie 2/3 kary w przypadku skazanego w warunkach recydywy
specjalnej;
• zwolnienie warunkowe po upływie ¾ kary, w przypadku skazanego w warunkach recydywy
specjalne wielokrotnej;
• Ponadto odbycie 3/4 kary można wyznaczyć, sprawcy których bezprawnie utrudniał
wykonanie kary pozbawienia wolności;
• skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności, może być warunkowo zwolnione
odbyciu lat 30;

Sądy w poszczególnych przypadkach, mogą przyznawać surowszego ograniczenia. Sąd może na

przykład zdecydować, iż przedterminowe zwolnienie skazanego, będzie możliwe po odbyciu
większego ułamka kary niż ½

Ponadto, sądy mają również możliwość ażeby całkowicie zabronić warunkowego zwolnienia.
Jednakże, możliwość ta jest krytykowana, z racji na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka – twierdzącego iż narusza to art. 3. Ponadto przepis ten jest sprzeczny z art. 40
konstytucji.

20. Czy można warunkowo zwolnić sprawcę skazanego na karę dożywotniego

pozbawienia wolności?
Tak (pytanie 19)
21. Ile wynosi okres próby przy warunkowym przedterminowym zwolnieniu?
Okres próby w przypadku warunkowego przedterminowego zwolnienia, jest w zasadzie równe części
kary pozostałej do odbycia, lecz nie może on być krótszy niż 2 lata i dłuższy niż 5 lat.

W przypadku recydywistów wielokrotnych, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. Zaś w razie
zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolności lub surowszej, okres próby wynosi 10 lat.

22. Ile wynosi okres próby przy warunkowym zwolnieniu osoby skazanej na karę
dożywotniego pozbawienia wolność?

5
W przypadku zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby może trwać
dożywotnie.

23. Z jakim dniem i pod jakimi warunkami kara, z której części warunkowo zwolniono
skazanego, uważana jest za odbytą?
Jeżeli prognoza co do sprawcy okazała się słuszna, i w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jego
upływu nie odwołano warunkowego zwolnienia, kara uznaje się za odbytą z chwilą warunkowego
zwolnienia.

24. Czy kk przewiduje możliwość skrócenia wymiaru innego niż pozbawienie wolności
rodzaju kary?
Istnieje również możliwość ażeby skazany, wymierzono więcej niż jedną karę, wtedy to mówimy o
tzw. Zbiegł kar - są to 2 lub więcej kary nie podlegające łączeniu, które skazany ma odbyć kolejno.

Wówczas to, skazanego można zwolnić warunkowo po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności, nawet
jeśli nie odbył ułamka kary która była wymagana.

Ponadto istnieje również możliwość skrócenia wykonania środka karnego.

25. Czy istnieje możliwość skrócenia wykonywania środków karnych?

Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środki karne wymienione w art.
39 pkt. 1-3 kk uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego,
a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok.
Zatem, środki karne orzeczone na najkrótszy możliwy okres, tzn. Rok nie mogą zostać
wcześniej uznane za wykonane. Dlatego też, muszą one zostać wykonane w całości.
Możliwość skrócenia okresu wykonywania środka karnego może dotyczyć środków
orzeczonych na okres co najmniej 2 lat. Natomiast jeżeli środek karny został orzeczony
wobec skazanego dożywotnio, to skazany może starać się o uznanie go za wykonany po
upływie co najmniej 15 lat, w których środek ten był wykonywany.
Ponadto, jest to możliwe tylko wtedy, gdy skazany przestrzegał porządku prawnego i nie
zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które
orzeczono środek karny.
26. Czy zawsze istnieje potencjalna możliwość skrócenia środka karnego polegającego na
zakazie prowadzenia pojazdów?
W przypadku, gdy orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, za prowadzenie w stanie
nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub zbiegł z miejsca zdarzenia, nie ma możliwości
na skrócenie okresu środka karnego.

Jednakże, w przypadku gdy zakaz prowadzenia pojazdów został orzeczony na innej podstawie niż
tan, skazany może starać się wcześniejsze uznanie tego środka za wykonany.