SNomorks Anacomle 9 Serce i uktad krazenia Matej Holoj Barbora Befiové David Kachlik Radovan Hudak OndFej Volng Adam Whitley es ener 265 SES Eliya Bod 311 ium ed 314 Cul idse uchi ol EstyPOR Les era Cau) Serce i uktad krazenia q Cor oxnacia serce w jgayku tacit- Wyrétniamy trey rodzaje naczyf krwionoSnych: tetnice, zyly i naczynia wlosowate. ski, kardia w jezykugreckim. Tetnice dostarczaja krew 2 serca do narzadéw. Zytami krew z narzadéw dociera do vasoznacranaczniaw gry teis- serca. Cienkie sciany naczyf wtosowatych umozliwiaja wymiane tlenu, dwutlenku we- ‘skim, angelon —w jgzyku greckim, gla i sktadnikéw odzywczych migdzy krwia a tkankami. Czynnosciowo kraéenie mozna —_w sitad ultadu kratenia wehoes podzilié na ptucne I systemowe. Potaczenia migdzy naczyniami nazywane sq anasto- lad imfatycem, ‘mozami. Rodzaje naczyh wlosowatych: naczynia wlosowate o éclanieciag Seen fe) — wysclelone cagla warsta omérekdrédblonka, 2nojdulg sie wwighszose narzadow raciynia wlorowate 0 cians okienkowe) (fenestrowane) ~ Ko rérk réblonka rawierajg_ mate work’ (fenestrace).Znajdua si ‘Ww naradach 0 intensywnel wymia= rie cxgstecaekmigdzy takai 2 rw (jlita, gruczoty endokryno- wel rnacrynia wlosowate zatokowe — © 3.1.2ylki (venules; venulae) -0,2-1 mm srednicy \wystpula wich saczliay migy ‘© 3.2Male i Srednie ayty 1-9 mm srednicy omérkam réablonta, a samyeh ~ wighst05¢ iy jest tego typu, zawierajazastawhi : Nomdrac due ckwory. Zola ude éyly~ zyla glowna gornaidolna oraz ich due doplyw sig w naragsach zwigeanyeh 2 i nema aE LE aed matopoeda: watobie, sledzioni, ae Grube wartwa miginiowa Scan Warstwy, sciany naczyri krwionosnych Sopampmqaer aay 1 Tetnice (arteries; arteriae) © 1 Dute tetnice ~typu spreiystego peri plucny, aorta ich duze gatgzie © 1.2 Tetnice Srednie i mate ~typu migsniowego regula cignienie krwi przez 2miang Srednicy — wieksz0sé tetnic naledy do typu mieéniowego © 1.3 Tetnicaki-0,1-0,2 mm grednicy 2 Naczynia wlosowate (copillares; vasa capillaria) 3 dyty (veins; venae) 11 Warstwa wewngtrana (intima; tunica intima) 11 Bleganiu amniejszaniu Srednicy ich =najbardziej wewngtrana warstwa Swiatta. W dylach Jest ona znacenie © 1.1 Srédbtonek (endothelium) ~ pojedyncza warstwa komérek 12 cefsza, a Selany tf sa podatne na ‘© 1.2 Warstwa podérédblonkowa odkstatcenia w wyniku ucisku 53° (subendothelial layer; stratum subendotheliale) aetneh arias © 2Warstwa srodkowa (media; tunica media) * Sclany naceyh 54 odtywiane prez = zawiera wlokna spretyste | ulotone okrgénie komérki migéniowe 2 —_-naceynia naceys. Wyiana substan © 3 Preydanka (adventitia; tunica adventitia} proce Selane naceys odbywa sig = najbardzie| zewnetrzna warstwa a drodze dy. ~zawiera padtuinie ulotone wibkna kolagenowe i sprezyste 5 — ej wlokna prayczepiaja sie do sasiednich tkanek Warstwy swoiste dla Sciany tetni — warstwa migSni6wki jest grubsza niz w innych typach naczyth © 4Warstwa spredysta wewnetrana {internal elastic lamin; membrana elastica interna) = Wwarstwa widkien spredystych w malych i Srednich tetnicach "© 5 Warstwa spreiysta zewngtrena Przekr podtuény {external elastic mina; membrana elostica externa) cit id Warstwy swoiste dla Sciany zy! ~ praydanka jest najgrubsza2 warstw , ~ zastawhk tyne sa wypustkami biony wewnetrane), : Tabureenia preatyaa kewl w iy 2najduja sigw matych irednich tylach : : tach moga skuttowaé powstaniem > 2 skraepliny. Fo. oderwanis ig. 0d ayayiceetawatia mrs praca ery ce praedosta sig do drobrych na. Anastamozy s@ potaczeniami migdzy naczyniami. {strona lewa) ayy (strona prawa) | cay pluemych (zatorowose plucna) Zmieniaja przeptyw krwi w wielu tkankach tub naciys méxgowia (dar ne 1 Anastomozy tetniczo-iyine (2-v) Eee = znajduja sig np. w skérze rak, w nerkach, ptucach, tarceycy 2 Anastomory tetniczo-tetnicze (a-a) Practofenie wielkich pri tetnicaych Jest cigtka wad wrodzona sere. =2najduja sig w przewodzie pokarmowym, ‘Aorta odchodel wéwezas 2 prawe] ‘tworza tuk dtoniowy powierzchowny i glgboki, komory, natomiast pied ptucny 2 le- saczeg6lnym ich prayktadem jest koto tetnicze mézgu Wilisa we) komory. Krazenle plucne | sys- 3 Anastomory tyino-tyine (v-v) temowe sq rupetnie rozézlelone. Praeiycie modliwe jest daigki wry Stepowaniu ubytkéw w przegrodzie migdzypreedsionkows), migdayko- ‘morowe| lub zachowaniu droinosci otworu awalnege, np. migdzy éyia wrotna a iyla gléwna dolna, ’yfami glwnymi gérna 2 dolnaCC aac ue ec 'W rozwoju serca wyrdénia sig trey glowne etapy: tworzenie cewy sercowej, zapetlenie, tworzenie przegrody serca. Po- czatkowo parzysty system wielkich naczyri zespala sig, nadajac im ostateczny ksztatt (znany z organizmu dorostego czto- wieka). © Zyfa glowna gérnai doina (superior and inferior vena cava; vena cava superior et inferior) ‘© 1 Prawy preedsionek (right atrium; atrium dextrum) (© 2Prawa komora (right ventricle; ventriculus dexter) © Piet plucny (pulmonary trunk; truncus pulmonatis) Naczynia wtosowate ptucne 2yly pluene (pulmonary veins; venae pulmonales) 3 Lewy przedsionek (left atrium; atrium sinistrum) 4 Lewa komora (let ventricle; ventriculus sinister) Aorta Histologia Sciana serca 11 Weerdaie~najbardci] wewngtranawarstwa wysielaicapreedsonk ikomory 1:1 Werstwa podwslerdeowa(subendocardal layer; stratum suberdocarcale) worst thank gcane) zawieraacalovicowe rovgagzenia vlad przewodzacego erca © 2rédsierdie~ ce warstwy mini praedsionkach, trey wars wkornorach 2.1 Wirserea vortex of heart vortex cords) ~ spralnyuktad ign okolicykniusska serca ©. 3 Nasiedzie~blaskatrewnaosirdzasurowiezego ~esdania sercet wile naczyia¢ aewnatrz 3.1 Warstwa podnasterdziowa(subepicaria layer; lana subepicardac) thank cz i thszczowa A Osierdie~ basa cierna © 4.1 Osierdzie surowicze (serous pericardium; pericardium serosum) blast raewna tworzy naierdsi, na zewnatrz nel zai se blascka cienna, came ame oierdia, © 4.20sierdziewldknst (forous pericardium: pricardum lrosum) Pre onpance sere = anid tera whdhreiodnieds ea isan oer onic, sapeion one, anajduje signa zewnetrz od ne] © 4.3same onl (ertcordal cavity: cites pericrdhaco) ~preestrow migdrybasca Srna 3 treevn oseria SUroWicetg Zawiera iewieka Hose phynu zmneszajgcego trcie podezas pracy serea Zastawki serca (heart valves; valvae cordis) - naleta do wsierdzia, sktadaja sie z trzech warstw ozbawionych aca warstwy widkrst]Ubrous layer; lamina fibroso)pokryte| abu stron nablonkem ‘1 Pierscieh widknisty (fibrous ring; anulus fibrosus) cet sheet sea, bra stanow preven astawel rea Choraiterystykavastawek prawdsionkoworkomorowych a nEeeeee 19° strunysciggniste (tencinous cords chordae tendineve) oro ~ preyczepy platkow zastawek przedsionkowo-komorowych do migéi brodawkowatych '® 3 MigSnie brodawkowate (papillary muscles; musculi papillares) — jako przyczepy strun nn _apobiegaja wyicowaniu platkow zastawek do praedsionkw w ral sturezéw Kom ERS Charaka taste pesgyowatch XS ae) © 4 Grudhi (nodules; nad) ~pogrubiene Sodka wolnego brzegu plata 4 es © 5 Obtaczek (/unules; junulae) — pasmo tacznotkankowe biegnace wzdtuz wolnego brzegu ptatka 1. Komérki mezodermy daja poczatek diwém cewom sercomym, kt6re zastala sig, tworzac pojedyncza cewe sercowa 2. Cewa sercowa ulega zapetenlu, kierujac sig breusznie ina prawo © 2.1 Zatoka tyina (sinus venosus) ~ w preysztosci utworey droge naplywu do prawego przedsionka (nie wywodzt sig z cewy sercowe)) 24 2.2 Wspélny przedsionek (common atrium; atrium commune) ~ prayszte przedsionki 22 2.3 Wspélna komora (common ventricle; ventriculus communis) ~prayszle komory 2.4 Stotek tetniczy (conus arteriosus) ~rozwinie sig w drogi odptywu komér 2.5 Wspélny pied tetniczy (truncus arteriosus communis) ~ w praysztosci aorta | pien plucny Serce~ podtiat jorzenie praegréd miedzykomorowych, migdzyprzedsionkowych i zastawek pétksigiycowatych na czeicirexwojowe noe oe Zxooce 3.Reed ea) Serce i uktad krazenia Serce Srednia waga ludzkiego serca wy- Serce potozone jest w Srédpiersiu dolnym srodkowym, okoto 1/3 znajduje sie po stro- ‘nosi 290-350 graméw. nie prawej, jednak gtéwna czeéé narzadu potozona jest lewostronnie. OS serca taczy uiscie ayty léwne) gérne) z konluszkiem serca i praebiega ku dotowi, przodowi,na lewo, _Potetenie sea aly 0 wie W sercu wyrdinia sig cztery jamy, natomiast czynnosciowo przynaleia do lewej albo——fhaynch, avait Kitt pierowe) prawej czesci serca. Osierdzle sktada sig z dwéch warstw oddzielonych jama osierdzia, | potye cata. W praypadh ster: zawierajacq 15-50 ml plynu. Przednia czeSé serca przemieszcza sig swobodnie, nato- ‘Ne Noth! piersiowe} ze zmniesto- ® 2Grzbietowo: srddpiersie doine tyine ikregostup mateo prempont miast tylna jest praytwierdzona przez naczynia opuszczajace serce i wnikajace do niego. Serce wistace wystepuje w praypad- | eagst praySrodkowa optucnych ku waskigj atk piersiowejo duty © 4 Ku gérze: tyta glowna gérna, tuk aorty, pies ptucny wymiarze pionowy; wyglada jakby © 5 Ku dotowi: Srodek Sciegnisty preepony Wwisiato na wiekich nacryniach Punkty ostuchiwania zastawek ser- «sq nazywane punktam Testuta Tvlko osierdrie éclenne unerwione Jest ezuciowo (nerw przeponcwy). Tetnice osierdrlowo-preeponowe tawarzys2q nerwom prreponowym | zapewnia unacaynienie odayweze sie, Serceoslerdtie— widok od preodu Prolab pls stow oe ene pone : ‘© Zarys rautowania sylwetki serca na przednia Sciang klatki = /—_ ar, plersiowej moina uzyska¢, taczac nastepulace 4 punkty: =I praestrzeri migdzyzebrowa prawa, ‘Lem bocanie od brzegu mostka =V praestrzeii migdzydebrowa prawa, wilini preymostkowe} ~V priestrze migdzyiebrowa lewa, prayérodkowo do lini érSdobojcaykowe] = rautowanie koniuszka serca ~IIpreestraer migdzyzebrowa lewa, 2.em bocanle od brzegu mostka ‘Tamponada serea est schorzeniem, SS ae piersiowe| micjca stuchiwaniazastawek | w ktbrym docheds do nagromadze- nia plynuw jamie osierdza, prez co © A~zastawka aorty: I przestrzer migdzyzebrowa prawa, prey brzegu mostka ucinigteserce sabi) sie rokurcra © P ~zastawka pnia ptucnego: Il przestrzeri migdzyzebrowa lewa, prey brzegu mostka Jama eserdia mote sg powiekseyé © T-zastawka tréjdzielna: V przestrzefi migdayzebrowa prawa, pray braegu mostka i pomiescié nawet 1000 mI plynu. © M—zastawka mitralna (dwudzielna): V praestrzesi migdayzebrowa lewa, seat delaeietoe ie en Pm ochodzi powol, maga nie towarzy- szyé temu objawy Klniczne. Nagle _wigkszenie objtoéeplynu w jamie C= sierdtie skuthuje nlewydolnoseig 1,5 em prayéradkowo do lini érodkawo-obojcaykowe) Miejsca potaczenia osierdsa éciennego i trzewnego: 4 ° peeekeeamemere © 1.Wokétaorty i pnia phucnego 5 9 | catubpeknieia seiny roowarstwio- © 2Wokdtujsé tt gléwnych i plucnych ‘ eat. © 3 Zatoka popraeczna osierdzia (transverse pericardial sinus; sinus transverse pericardi) Rorkestocmrene: |esurer) . ; polegaiacym na naktucy omy praestr2es migday aorta wstepuiaca, pniem plucrym Se race inete a tyina powierzchnia praedsionkéw ss Sone ranean ae ones © axlatin ced u oo eer {oblique pericardial sinus; sinus obliquus pericardi) Powieracnia tina osierdzia—widok | wadualac ite migday wyrosttiem = migdayaylami pluerymi pranyeiilewymi preod po usuniget serca mieceykowatym mostha 9 Lewy uke tebrowymRare ae Gtowne czesci © 1 Podstawa serca (base of heart; basis cordis)— powierzchnia gérna = miejsce, w ktérym wielkie naczynia serca wnikaja i opuszczaja serce ~ sigga do granicy migdzy Srédpiersiem gdrnym i dolnym © 2 Koniuszek serca (apex of heart; opex cordis)— powierachnia dolna, praedhnia, boczna ~ sega Sciany klathi piersiowe} na poriomie V miedzyzebrza praySrodkowo (0d lini redkowo-obojezykowe} lewej © LPowierzchnia przednia (anterior surface; facies anterior /sternocostals) = powierzchnia mostkowo-zebrowa © 1 Prawy brzeg (right border; margo dexter) bbraeg ostry (margo acutus; sharp margin) © 2Lewy brzeg (left border; margo sinister); brzeg tepy (margo obtusus; obtuse margin) Bruzdy © 3 Bruada wiericowa (coronary sulcus; sulcus coronarius) = wy2lobienie na powierzchni dolne} serca oddzlelajace przedsionki od komér ~zawiera prawa tetnicg wiericowa, gataé okalajaca lewe tetnicy wiericonej, zatoke wiericowg © 4 Bruzda migdzykomorowa przednia (anterior interventricular sulcus; sulcus interventriculars anterior) —wyztobienie na powierzchni praedniej serca pomigdzy prawa ilewa komorq._ 5 ~ zawiera gataé migdzykomorowa przednig lewe] tetnicy wiericowe| ‘ye wielka serca © 5 Bruzda migdzykomorowa tyina (posterior interventricular sulcus; sulcus interventriculars posterior) —wyétobienie na powierzchni tyne serca pornigdzy prawa ilewa komora ~ zawiera gataé migdzykomorowa tying prawe]tetnicy wiericowe] i yle Srednig serca Powierschnie —widokod prtodu Bsrzegi bundy \widok od praodu 1 Powierzchnie a & Witok od preodu Widok od ty — jest utworzona glswnie prac praw komorg(czeiciowo prae2 lewa komorg) (© 2 Powierzchnia doina (inferior surface; facies interior / diaphragmatica) —powierzchnia preeponowa ~ jest utworzona prier dolne dciany obw komér ‘© 3 Powierzchnia plucna prawa Ilewa (cight and ieft pulmonory surfaces; facies pulmonelis dextra et sinistra) ~ powierzchnia plucna prawa jest utworzona przez prawy przedsionek 2 3 Tezgéciowo przez prawa komore ~ powierzchnia plucna lewa jest utworzona przez lewy preedsionek ilewa komorg : Brzegi 2 Powierschni ~widokod tu ‘Bezel brundy = widokod tytu (© 6 Bruzda granicana (sulcus terminalis corls)—jest utworzona przez grzebier graniceny = wydlobienie rozdzielajace ujécia ayy glowne} gérne} od dolne} ~ granica pomiedzy przedsionkiem prawym wiasciwym a embrionalnazatoka tying Jamy serca ‘© 1Prawy praedsionek (right atrium: atrium dextrum) 24 ~ prayjmuje krew odtlenowana zkrazenia systemowego : © 1.1 Uszko prawe (ight auricle; auricula dextra) : © 2Lewy praedsionek (eft atrium; atrium snistrum) ~ prayjmuje krew utlenowana zkrazenia plucnego © 2.1 Uszko lewe eft auricle; aurculasinistra) 3 >. © 3 Komora prawa (right ventricle: ventrculus dexter) otraymuje krew 2 prawego przedsionka i tloczy przez ples plucny do krazenia plucnego © 4Komora lewa (left ventricle; ventriculus sinister) Jamy sores ~widok od praodu Jamy sereawidokod ys ~ otrzymuje krew z lewego przedsionka i ttoczy do krazenia systemowego przez aorte Przegrody serca 5 Praegroda migdzyprzedsionkowa (interatrial septum; septum interatriale) cienka przegroda oddzielajaca prawy i lewy przedsionek 6 Przegroda migdzykomorowa (interventricular septum; septum interventriculare) ~ gruba praegroda oddzielaigca prawa ilewa komore © 6.1 CzgSé btoniasta (membranous part; pars membranacea) — gérna cienka bloniasta c2gsé przegrody pomigdzy droga naplywu z prawe] Komory a droga odplywu 2 komory lewe) © 6.1.1 Przegroda przedsionkowo-komorowa (atrioventricular septum; septum atrioventriculare) — odcinek czeici bloniaste) przegrody migdzykomorowe| pomiedzy prawym przedsionkiem a droga odplywu 2 komory lewe} © 6.2Cz9Sé migéniowa (muscular part; pars muscularis) dolna, gruba czeéé migSniowa rack) serca wplasrezvinie rolowe)Den ea Serce i uktad kratenia Serce Krew z kradenia systemowego piynie ¢yta gléwna dolna i gérna do preedsionka pra- ego. Zastawhka tréjdzielna znajduje sie miedzy przedsionkiem prawym a prawa komo- ra. Poczatkowe czeéci ukladu przewodzacego serca, wezet zatokowo-przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy, znajduia si¢ w Scianie prawego preedsionka. E ad © 1 Ustko prawe (ight auricle; aurcula dexto) ~ uwypuklene prawego preedsionka © LIMigénie greebieniaste (pectinate muscles; muscul pectinat) ~ peczki widkien migSniowych w prawym uszku 2 Praegroda migdzyprzedsionkowa (interatral septum; septum intertriale) ~ cienka bariea oddtielaiace prawy ilewy orzedsionek © 2.1 Dé ewalny (ova foss0; fsse ovals) ~owalne 2algbienie w praegrodzie migdzyprzedsionkowe} ~ porostalos€ po otiworze owalnym zamykajacym sig po urodzeniu © 2.1.1Rabek dotu owalnego (border of ova fossa; limbus ossae ovalis) ~ uniesiony brzeg otaczajay d6t owalny 3 Preegroda praedsionkowo-komorowa (otroventrcular septum; septum atrioventricuare) = wldknista przegroda pomigdzy praiwym praedsionkiem a droga adptyw 2 lewe} komory 4 Graebie granicany (crista terminalis) ~ migéniowy grabiet wewnatr2 prawego przedsionka ~oddzielazatoke vy gléwne} od uszka prawego praedsionka w 2yciu plodowy, aw dorostych biegnie migdzy uciem zyly glowne) gérne a dolne| (© 5 Brurda graniezna (sucus terminals cords) -wydlobienie na zewngtr2ne| powierachni prawego przedsionka odpowiadajace grzebieniowi granicenemu 6 Guzek migdeyyiny intervenous tubercle; tuberculum intervenosum) —wysoki fatd oddzelajacy ujcia2ytyglowne| g6rnej od dolne} TESees Laan 7 Zatoka yl gléwnyeh (sinus of venae cavoe; sinus venarum covorum) tyina czeS¢ prawego przedsionka, do Ktérej uchodsi 2a gléwna gérna i dolna 7.1 Ujécie ivy gléwnegérnej opening of superior vena cava; ostium venae cavae superiors) 7.2 Ujscie éytygtéwne} dolne| (opening of inferior veno cava; ostium venae cavae inferiors) © 7.2.1 Zastawka éyty gléwne} dolne| (valve of inferior vena cove / Eustachian valve; valvula venae cavaeinferioris) zastawka w ujscu tly gtéwne} dolne| ~ prowadsi krew do otworu owainego w zy plodouymn © 8 Ujéciezatoki wiesicowel opening of coronary sinus; ostium sinus coronaril ~ jc gl6wnego naczyniaiyinego zbierajacego krew ze Scan serca © 8.1 Zastawka zatoki wiefcowe| (valve of coronary sinus / Thebasian valve; volvula sinus coronari) ~faléa okrywajaca uisciezatoki wiecowe| © 9 Ujsca zy najmniejseych serca (openings of smallest cardiac veins; foramina venoram minimarum) ‘© 10 Ujicie przedsionkowo-komorowe prawe (right atroventricular orifice ostium atrioventriculare dextrum) ~twér migdryprawym przedsionkiem a prawa komorazamkrigty zastawkatr6jdzielng Pozostate struktury © 11 Zastawka tréjdaielna (tricuspid valve / right atrioventricular valve; valva atrioventricularis dextra /tricuspidalis) ‘Tréjkat Kocha (triangle of Koch; trigonum nodi atrioventriculars) = potozony jest w nim wezet przedsionkowo-komorowy ~ jego breegam’ 53 (septal cusp of tricuspid valve; cuspis septails valvae tricuspidalis) 12.2 Sciggno zastawkl éyly gléwne dolne)_ *— (tendon of valve of inferior vena cava/ tendon of Todaro; tendo valvulae venae cave inferiors) 12.3 Uscie zatoki wiesicowe| \Widok od przodu ied tt serea Praedslonek prawy po odeigclu usa prawego 2yty praednie serea sq malymi iyla- mina powierzchni preeiej seca, ktére uchodza do prawego praed: sionka, Droga odplywu 2 prawej komory rarywana jest stotkiem tetniceym (infundibulum / pars glabra) acl swojego lejtowego ksctaty zweia Jaceg0 sie doyfowowo w kierunky ‘ujscia pia ptuenego, Objetose wyreutowa serea jest to ‘objetose kr wytloczona 2 komory podlezas kaidego shurezu seca GGrubost éiany komory prawe] sc g2 3-4 mm. Seana low komory meio byé tray rany grubsza (7-11 mm), Migsies brodawkowaty praegro- ddowy sKlada sig licenjeh matych mig GGrrebien graniezny oddziela ztoke tying od wspolnego preedsionka podezas2yia pladowego iewydolnoseprawe} komory sku uje praecateniem kratenia syte- mowego | warastem oftodkowego cténienia Zyinego, Ten stan manife- stuje sie obrzekami wokdt kostek (obragki obwodowe) zgodnymi sta awitagi | podwyéseonym_ciéie niem w aytach syinyeh, objawiaja- cy sig, warostem wypelnienia yt seyinyeh cewnetrenyeh. Krew gr ‘maz sig rowniez w kradeniy wrot rym, prowadzac do. powiekszenia vwatroby i sledziony (hepatospleno- ‘megalia). Dochodsi tet do praesiaka- ia pynu do jamy otrzewne Stenora zastawki trdjdtelne) to stosunkowo rradkl stan, w ktérym asta trjdzielna jest sugéona, ‘Niedomykalnosezastawi trie fe} jest staner, w ktcrym krew cofa sie preez zastawke tr6jézielna do prawego prtedsionia 2 prawe| ko: mary. W wighszoSci prypadkow jest to spowodawane warostem cifnie- ia w kradeniu plucnym, co skutkuje roxciggnigciem piericlenia. widkn- stego | niedomykalnoseig zastawki ‘wéidzeln} Stenora zastawkl plucne| jest po- wodem —rmniejseniaedphywu 2 prawe) komory praex_nugiona zastawhg_ pia plucnego i zwykle wystepule w zlotonych wadach wro- ronych serca ‘Niedomikalnosezastawi pia plu- nego jest readkim stanem, Kiedy krew cofa sig 2 pnia plucnego do prawej komory. Jest spowodowa- ra powiekszeniem prawe} komory (croacigniecie” zastawki w wyniku 2wigkszone objetocikrwi w krgie- iu pluenym i 2wighszonego cinle- ia pluenego).OO cy Krew wptywa do prawe] komory praez zastawke tr6jdzielna, a wyplywa z niej przez zastawke pnia plucnego, ktéra do- starcza ja do kraéenia ptucnego. W plucach dochodzi do wymiany gazowej. W prawej komorze panuje dos¢ niskie cignienie skurczowe — okolo 20 mm He. © 1 Ujécie przedsionkowo-komorowe prawe (right atroventricularorfice; ostium atrioventriculare dextrum) ~ otwor migdzy prawym przedsionkiem a prawa komora 2 Zastawka tréjdzielna (tricuspid valve / right atrioventricular valve; valva atrioventricular dextra / tricuspldalls) ~zapobiega cofaniu sig krwi z prawe) komory do prawego przedsionka ‘© 2.1 Platek praedni (anterior cusp; cuspis anterior) ~jest umocowany przez miesiefi brodawkowaty przedn i przegrodowy © 2.2Platektylny (posterior cusp; cuspis posterior) - jest umocowany przez migsien brodawkowaty tyiny i przegrodowy © 2.3>atek praegrodowy (septal cusp; cuspis septalis) 3 MigSnie brodawkowate (papillary muscles; musculi papillares) - wywodza sie ze SrOdsierdzia, pokryte sq wsierdziem, praytwierdzaja platkizastawki tr6jdzielne) strunami Sciegnistymi (tendinous cords; chordae tendineae) © 3.1 Migsien brodawkowaty preedni (anterior papillary muscle; musculus papilaris anterior) ~ mocuje przedni ityiny platek © 3.2Miesie# brodawkowaty tylny (posterior papillary muscle; musculus popillaris posterior) ~ mocuje przednii tyiny platek © 3.3Migsie# brodawkowaty przegrodowy (septal papillary muscle; musculus papillaris septalis) ~ mocuje platek przegrodowy © 4 Belecah we (trabeculae carnae) ~ drobne peczki migSniowe wewnatrz komér Cee © 5 Beleczka prregrodowo-braeina (septomarginal trabecula / moderotor band; trabecula septomarginalis) = wigka migéni taczaca praegrodg migdzykomorowa 2 migéniem brodawkowatym przedim 6 Graebies nadkomorowy (supraventricular crest; crista suproventricuars)~oddzelazastawke tr6jézielna od zastawki pia plucnego 7 Ujécie pnia ptucnego (opening of pulmonary trun; ostium trunci pulmonals) ~ prowadsi krew do pnia plucnego; zawiera zastawke pnia plucnego 8 Zastawka pnia pluenego (pulmonary valve; valvatrunci pulmonalis) -utworzona jst przer try platk péisigtycowate = rapobiega odplywowi wstecznemu krwi 2 pnia plucnego do prawe) komory © 8.1Platek pélksigzycowaty przedni (anterior semilunar cusp; valvula serilunars anterior) © 8.2 Phatek potksigiyeowaty prawy (right semilunar cusp; voivula semilunarisdextra) ‘© 8.3Platek polksigzycowaty lewy (eft serilunar cusp; vavula semilunarissinistra) 9 Praegroda migdzykomorowa (interventricular septum; septum interventriculare) (© 9.1 Cagsé migéniowa ( muscular part; pars muscularis) © 9.2Czeée bloniasta (membranous part; pars membranaceo) A a Seree, widok 04 praodu | od ty kororaprawa cznaczona jasnym koloremLewy przedsionek (left atrium; atrium sinistrum) Zatoka aorty (Valsaly) jest uwypu- Krew utlenowana z krazenia ptucnego sptywa czterema zytami ptucnymi do lewego kleniem éclany aorty powyte} ptat- przedsionka, stamtad przez zastawke mitraina do lewej komory. _kow zastawki aorty (zargonowo). rraidowe dene tice rianie tatnicze jest rozpoznawane 2 140/90 mmvg, idnieie tetnieze nie 80/60 mmHg to hipatensa © 1.Ustko lewe (left auricle; ouriculasinistra) - uwypuklona czeSé lewego przedsionka © LL Mieénie grzebieniaste (vectinate muscles; musculi pectinati) “mate peczki migéniowe znajdujace sig wewnatrz useka lewego © 2 Praegroda migdzypraedsionkowa (interatria septum; septum interatriale) Zastawka dwudeielna to detinija 2astawhi mitra} = przegroda migdzy prawym i lewym przedsionkier 3 Zastawka dotu owalnego (valve of foramen ovale; valvula foraminis ovals) Zatokiaorty prawa ewa nazywane ~ zastawka praestaniajaca otwor owalny sa .wieicomymi" gy? odchoda od ~ po urodzeniu zrasta sig 2 przegroda migdzyprzedsionkowa nich tetnice wiehcowe. Natomiast zetoka aorty tyna bez odecia tet- jis Kies bremionies adenine Leteserstad © 4 Ujscia yt ptuenych (openings of pulmonary veins; ostio venarum pulmonolium) ~uiécie caterech iyt ptuenych, dwéch prawych i dwéch lewych 5 ii aise sees Zz (openings of smallest cardiac veins; ostia venarum minimarum) Niewydolnoéé lewe] komory pro- © 6 Ujscie przedsionkowo-komorowe lewe wadsi_do zwiekszenia ill krwi (left atrioventricular orifice; ostium atrioventricularesinistrum) i einienia w_kraéeniyplucnym. ~ otw6r pomigdzy lewym przedsionkiem a lewa komora zawierajacy zastawke mitralna Prowadzi to do obraeku plc skut- faeeo “dsrotcl nasa ROT w pn eae) Duznoié tn tur aew pone dene toes #7 Zastawha mitraa / raedsonkowe-komarowa lewa/ éwudsielna tortor, (tral valve / lf triventriculor valve / bicuspid; valvamitols/ volvo ae eee trioventricuianssinistra /blcuspldals) Nene eae w Ear 51 Patekprasdai ante cusp; usps anterior eae a crs 7.2Ptatek tyiny (posterior cusp; cuspis posterior) | w konsekwencji nieefektywne leeayerteia erate mane prep Aww sks przedsionka 2 laminarnego na tu- bulentny. Werasta wowezas ryyko tworzena sie srzeplin, kere og praedostaé sig do kratena systero- : weep I spowodowaé zator w tetnicy ‘mézgowe} lub w inaym narzadze, aw konsekwenci_ niedokrwienie narzadu, Stenotazastawli mitralne) —2weie- rie ujeiazastawki mitra}, powo- ujace zwigkszenie objetosc) krwi Ww kradeniu pluenym | obregk plc Jest cxestym powiklaniem gorackl reumatycrn} ‘Niedomykalnosezastawki mitralne} polega na cofani sig kn 2 lewej kkomory do lewego praedsionka poc- czas skurcau, Jest najengstsra wada zastawkowa, 2uykle spowodowana zmianami rwyrodnieriowymi 22: stawki. Niedomydalnos zastawki rmitralne} prowadzi do niewydolno: ski lewe) komory Serce, widok od przodu od tu; rzedsionek lewy oznaczony jasnym kolorem Stenoza zastawki aorty jest zwei ‘lem zastawk! sort, 2wykle powo- dowanym preee swapniene (proces podobny do miatdiyey). Jest cxesta wadg zastawhowa, wystepuiaca slowmie u osdb stasiych. ‘Niedomykalnosé zastawki aorty polega na cofani sig krvi 2 aorty {do lewe} komory, Jest cagsto wyste pulaca wada spowodowang_ 21 rodhnianiem piescienia widknistego astaeet ta ae aaa eee) Krew 2 przedsionka lewego plynie przez zastawke mitraing do komory lewe). Nastepnie jest wyrzucana z serca praez zastawke aorty do aorty wstepujacel, a stamtad do naczyf krazenia systemowego. 1 Ujicle przedsionkowo-komorowe lewe (eft atrioventricular orifice ostium atrioventricularesinistrum) = otwor pomiedzy lewym przedsionkiem a lewa komora zawieraiacy zastawke mitralna 2 Zastawka mitralna / przedsionkowo-komorowa lewa / dwudzielna (mitral valve / eft atrioventricular valve / bicuspid; volva mitral /valvaatrioventricularis snistra /bicuspidalis) = zastawka chroniaca przed cofaniem sie krwi z lewe| Komory do lewego preedsionka ‘© 2.1Platek praedni (anterior cusp; cuspis anterior) ~ preytwierdzony do praediniego i tylnego migénia brodawkowatego © 2.2tatek tyiny (posterior cusp; cuspis posterior) praytwierdzony do preedniego i tyinego migSnia brodawkowatego 3 Miesnie brodawkowate (papillary muscles; muscul popillares) = migénie preyezeplajace sie do platkow zastawki mitralne| i pokryte wsierdzier ~ prayczepy do ptatkow zastawki nosza nazwe strunsciegnistych(chordae tendinae) © 3.1 Migsiet brodawkowaty przedni (anterior papillary muscle; musculus papillaris anterior) "© 3.2Migsien brodawkowaty tyiny (posterior papillary muscle; musculus papilars posterior) 4 Praedsionek aorty (aortic vestibule; vestibulum aortae) — mata cee lewe| komory ponitej zastawki aorty 5 Ujseie aorty (aortic orifice; ostium aortae) = lewa komora przechouzi w aorte wstepujaca w miejscu zastawki aorty 6 Zastawka aorty (cortic valve; valva aortae) ~ zbudowana jest 2 traech platkéw pétsig?ycowatych zapobiega cofaniu siekrwiz aorty do lewe komory © 6.1 Phatek potisiezycowaty lewy (left semilunar cusp; valvula sermilunaris sinistra) 6.1.1Zatoka aorty(Valsalvy)lewa (left aortic sinus of Valsalva; sinus aorte sinister) = poszerzona cze8é, zawierajaca odejécie tetnicy wiericowej lewe} © 6.2 tatek pétksiezycowaty prawy (right semilunar cusp; volvula semilunaris dextra) 6.2.1 Zatoka aorty(Valsalvy) prawa (right aortic sinus of Valsalvo; sinus aortae dexter) = poszerzona cre8é, zawieraiaca odejécie tgtnicy wiericowe] prawe} © 6.3 Platek pétksigiycowaty tylny (posterior semilunar cusp; valvula semilunars posterior) 6.3.1Zatoka aorty (Valsalvy)tylna (nosterior aortic sinus of Valsalva; sinus aortae posterior) 7 Praegroda migdzykomorowa (interventricular septum; septum interventeicuare) © 7.1 Cagéé bloniasta (membranous part; pars membranacea) ~ ceagéé sthielatuIacznotkankowego serca 71.1 Praegroda priedsionkowo-komorowa (atrioventricular septum; septum atrioventrculare) jest to fragment czeic bloniastej przegrody migdzykomorowe, kt6ra oddziela prawy przedsionek od lewej Komory © 7.2.Cagéé migsniowa (muscular part; pars muscularis) Serce, widok od przedu od yt ‘komoralewa oznaczona jasnym kolorem(valves; valvae) Serce i uktad krazenia serce Pierécieni wldknisty przedsionko- Zastawki oddzielaja preedsionki od komér lub komory od naczyf, zapewniajac jedno- ——wo-komorowy prawy | lewy jest stronny przeplyw krwi. Zastawki przedsionkowo-komorowe otwieraja sig podczas skur-__owalny 1 splasicrony, natomiast czu przedsionkow, a krew przeptywa wowczas do komér; sa zamknigte podczas skurczu ‘Hele _wldknsty aorty | pia komér. Zastawki pétksigzycowate sq otwarte podczas skurczu komér i zamknigte pod- Ce czas skurczu przedsionk6w. ‘Sciggno zastawki yy glowne| dol nej Todaro (tendo of Todaro: tendo Dae os coe tte Mee pesos See oy 1 Zastawla tiie / taka pridsionkowtomeraws prawa Sied cine (rtp ve /nprtarvenelr ve; va tretspdl, va aovetclais dex) jest zbudowana z trzech ptatkéu, Ktdre sq potaczone z miesniami brodawkowatymi aay peer ee wa pomoca san Soegityeh Fru scrapie we — oddziela prawy przedsionek od prawej komory nnistym aorty. © 1.1 Platek przedni (anterior cusp; cuspis anterior) vst rerio dori bedava eo prcedneg a omoca stun Segnseh © 2 Platek tyiny (posterior cusp; cuspis posterior) ~ jest preyczepiony do migsnia Sciggno stoika ~ iciggno biegnace Ceeéé bloniasta preegrody migdzy- omorowej (membranous part of interventricular septum; pars mem brodawkowatego tyinego | przedniego za pomoca strun éciegnistych bronaceo sept interventricular) © 13 Platek przegrodowy (septal cusp; cuspls septalis) — jest preyczepiony do migénia Jest Jedynym elementem srkeletu brodawkowatego tyinego | preegrodowego za pomoca strun Sciggnistych serca, Kory Jest ustawiony plono- ~ platki tacza sig u swvej podstawy w miejscach zwanym spoidtami = wyrdinlamy spoidto: prednioprzegrodowe, tyinoprzegrodowe, przednio-tyine 2 Zastawka mitraina / przedsionkowo-komorowa lewa / dwudzielna (mitral valve / senia praenoszace| impulsy 2 pra- left atrioventricular valve / bicuspid; valva mitralis / valva atrioventricularis sinistra / bicuspidalis) wego do lewego praedsionka jest ~ zastawka chronigca pr2ed cofaniem sie krwi 2 lewe| komory do lewego przedsionka cyskusyjne. Wylatkiem jest peczek © 2.1 Phatek przedni (anterior cusp; cuspis anterior) eee kxdrego komérki nie maja adolnosei 60 tworenia impuls6w elektryc ‘yeh, jedynie je preewodea = preytwierdzony do przedniego ityinego migsnia brodawkowatego © 2.2Platek tyiny (posterior cusp; cuspis posterior) ~ praytwierdzony do przedniego ityinego migénia brodawkowatego ~ platk’ sq potaczone spoidtami przednio-bocanym i tyino-Srodkowym — wemocnienie sty i zwighszenie c2e- stosci skurcabw mieinia sercowega ees corar zwiekszenie szybkosepreewo- 3 Zastawka pnia plucnego (pulmonary valve; valva trunci pulmonalis) aon eee pate ~sKtada sig tech platkow petksigzycowatych Adsbie sions eat jest umie}scowiona pomigdey pniem plucnym a prawa komora Cede) ‘© 3.1 Ptatek potksigzycowaty przedni (anterior semilunar cusp; valvula semilunaris anterior) (© 3.2 Platek potksigzycowaty prawy (right semilunar cusp; valvula semilunaris dextra) ae WReeeny que (© 3.3 Platek potksigzycowaty lewy (/eft semilunar cusp; valvula semilunaris sinistro) smnepcenies 9 ee 4 Zastawka aorty (aortic valve; valva aortae) — sktada sie z trzech ptatkdw patksiezycowatych Sane cuetaigcaa ures ‘wodzera i pobudliwosé srdsierdia = jest umiejscowiona pomigdzy lewa komorg a aorta wstepulaca (duisanieinotropowe, cronatropo- © 4.1 Platek pétksigzycowaty prawy (right semilunar cusp; vaivula semilunaris dextra) we, dromotropowe | batmotropowe 4.1. 1Zatoka aorty (Valsalvy) prawa uemne) (right aortic sinus of Valsalva; ra sinus oortae dexter) = poszerzona czesé, zawiersjaca Odejscie tetnicy wieficowe} prawe] © 4.2Platek pétksigzycowaty lewy (left semilunar cusp; valvula semilunaris sinistra) 4.2.1 Zatoka aorty (Valsalvy) lewa (left aortic sinus of Valsalva; sinus aortae sinister) = poszerzona cz@st, zawierajaca odejscie tetnicy wiericowe} lowe} © 4.3 Platek pétksigaycowaty tyiny (posterior semilunar cusp; valvula semilunaris posterior) 4.3.1 Zatoka aorty (Valsalvy) tyina (posterior aortic sinus of Valsalva; sinus aortae posterior) an ‘loki sq zaburzeniam preewodzenia impulséw migdzy_poseezegsinymi cagéciami uklady_ preewodzacego serea.Réinia sig zapisem EXG i ob- Jawan niceny Zesp6t chore) zatoki jast spowo- ‘dowany zaburzeniem funkct wezta _atokowe-praedsionkowego (6: nego rozrusznika serca}. Mote sie "anle manifestowaé w zapisie EKG. Bloki —_praedsionkowo-komorowe ‘objawialg sie) zaburzeniamipree- ‘wotlzenia potencatu elektrycenego 1 preedsionkow do komér. Wyrdt= my Bio ‘ypu blokéw odnég peczka Hiss: lok prawe] odnogi,blok preedne) ‘wigzki lewe} odnogi, biok tine] wige ewe] odnoglSzkielet serca (cardiac skele Szkielet serca jest zbudowany z widknistych struktur, ktére otaczaja zastawki serca i sq miejscami prayczepéw migsni. Struktury te stabo przewodza impulsy elektryczne, dzieki czemu sq one przekazywane wylacznie przez elementy ukiadu praewodzacego serca, zmniejszajac ryzyko wystapienia zaburzeri rytmu. Gtownymi elementami szkieletu serca sa: pier- Scienie wlokniste, trdjkaty wldkniste, czes¢ bloniasta przegrody migdzykomorowej i Sciegno stozka ‘Sq prayczepami zastawek 1 Pierdcies widknisty prawy (right fibrous ring; anulus fbrosus dexter) 2 Pierscien wldknisty lewy (left fibrous ring, anulus fibrosus sinister) 3 Piersciefi widknisty aorty (aortic ring: anulus fibrasus aortae) 4 Pierécieni wldknisty pnia plucnego (pulmonary ring; anulus fibrosus trunci pulmonallis) Pozostate komponenty © 5 Trojkat widknisty prawy (right fibrous triangle; trigonum florasum dextrum) = polozony pomiedzy prawym, lewym pierscieniem wtoknistym przedsionkowo-komorowym a pierscieniem widknistym aorty. Praechodai przez niego pier peczka przedsionkowo-komorowego © 6 Tréjkat wioknisty Lewy (lft fibrous tangle; tigonum flbrosum sinistrum) ~potozony migdzy lewym pierscieniam wioknistym pr2edsionkowo komorowym B plerscieniem wloknistym aorty ‘© 7Sciggno stotka (tendon of infundibulum; tendo infundibuli © 8 CzeS¢ bloniasta praegrody miedzykomorowej (membranous part of interventricular septum: pars membranacea sept interventriculars) 7 Cerca Re Meu ad Roe ee ue Tee| Serce ma zdolnosé do generowania i praewodzenia impulséw elektrycenych. Impulsy sa wytwarzane w weile zatokowo- -prredsionkowym (w prawym przedsionku), a stamtad przez wezet przedsionkowo-komorowy, peczek Hisa i jego odnogi docieraja do komér. Po przejéciu przez przegrode przedsionkowo-komorowa peczek Hisa rozdziela sie na prawa i lewa codnoge Tawary, ktére biegna do prawe| i ewe] komory. Wioknami koricowymi uktadu przewodzacego serca sa wlékna Purkiniego, ktdre przenosza impulsy do pojedynczych komérek migéniowych serca. © 1 Wezet zatokowo:preedsionkowy, wezet Keitha-Flacka / wezet SA (sinoatrial node of Keith-Flack / SA node; nodus sinuotrialis) = polotony jest w Scianie prawego przedsionka ku przodowi od ujscia vty glowne} —nadreedny osrodek uktadu przewodzacego serca, kt6ry przenosi impulsy do miesni przedsionka raz pracz pgeski migdsywrgslowe do wasla przedsiontowo komorowego © 2 Wezel przedsionkowo-komorowy, wazel Aschoffa-Tawary, wezet AV (atrioventricular node of Aschoff-Tawara / AV node; rnodus atrioventricularis)~ jest usykuowany w prawym przedsionku w trojkacie Kocha ~opétnia impulsy z wezla zatokowo-przedsionkowego i praenosije na pgczKi przedsionkowo komorowe © 3 Peczek przedsionkowo-komorowy, peczek Hisa (atrioventricular bundle of His; fasciculus otrioventricularis)—otrzymuje pobudzenia 2 werla przedsionkowo komorowego: przebija przegrodg migdzykomorowa, W ej tyine|czeéci dzel sig na dwie odnogi Tawary © 4 Odnoga prawa ilewa peczka Hisa, odnogi Tawary (right and left crus of atrioventricular bundle of His; crus dextrum et sinistrum fascicull atrioventrcularis) = biegna wedtui przegrody migdzykomorowe} do koniuszka serca, gdzie rozdzielaia signa gatgzie podwsierdziowe. Prawa odnoga biegnie do beleczki przegrodowo-brzeine| w komorze prawel. Lewa odnoga rozdziela sig ra wigzke preednia tying (anterior and posterior branch; limbus anterior et superior) ‘© 5 Gatezie podwsierdziowe Purkiniego (subendocardial branches of Purkinje; rami subendocardiales) ~biegna do koniuszka serca w warstwie podwsierdziowe!, praenoszac impulsy do komérek migsniowych w komorach 6 Potaczenia pomigdzy weztem zatokowo-przedsionkowym a lewym przedsionkiem ‘6.1 Droga migdzyprzedsionkowa przednia, peczek Bachmanna (interatral fscicle of Bachmann; fasciculus interatiais) © 7Potaczenia spragtone migdzy weztem SA a weziem AV 7.1 Peczek migdzyweztowy przedni Jamesa 7.2Peczek miedzyweztowy srodkowy Wenckebacha 7.3 Peczek migdzyweztowy tyiny Thorela (ied Uktad wspétczulny ~ nerwy sercowe (cardiac nerves; nervicardiaci) = powstaja ztrzech zwojéw szyinych ikilku piersiowych (pni wspotczulnych) Uktad praywspétczulny ~ gatezie sercowe (cardiac branches; rami cardiaci) = powstaja znerwu blednego (n. ) = wlkna z prawego nerwu blednego przede wszystkim wehodza do wezta SA = wldkna 2 lewego nerwu blednego przede wszystkim wehodza do wezta AV Splot sercowy est polaczeniem wiokien wspotezunych | praywspétezunych, ell sie na dwie czesci = cz¢Sé powierzchowna— jest potoiona pomiedzy aorta wstepujaca a pniem ptucnym — c2@ié glgboka ~ znajduje sig migdzy tukiem aorty a podzialem pnia plucnego na tetnice plucneDeru Serce i uktad krazenia Krazenie plodu jest zwigzane z krazeniem matki (kraéenie totyskowo-ptodowe). Nie dochodzi przy tym do mieszania sig krwi plodu i matki (bariera tozyskowa). Krew bo- gata w tlen i sktadniki od¢yweze dostarczana jest do ptodu pojedyncza évta pepko- wa, natomiast odlenowana i zawierajaca produkty przemiany materii wraca do tozyska dwiema tetnicami pepkowymi eet kee © ‘Krew odtlenowana Krew utlenowana: oysko ~ iyla pepkowa + przewéd fylny — iyla gkbwna dolna + © Krew mieszana (duée stezenia tlenu): 2yta gl6wna dolna ~ prawy przedsionek —otwér owalny = lewy przedsionek = lewa komora + © Krew mieszana (mate steienia tlenu): aorta zstepujaca = tetnice biodrowe wspélne = tetnice biodrowe wewnetrzne = tetnice pepkowe = toiysko eee © 1 Prrewéd iylny / preewéd Arancjusza = potaczenie pomiedizy lewa galezia 2vly wrotne] a la glowna dolng ~ pomimo tego, ze watroba jest bardzo waénym narzadem podczas rozwoju, niezbedne jest dostarczanie krwi bardziej wysycone] tlenem do mézgu, dlatego te? potaczenie omija watrobe = po urodzeniu przewéd Zylny zarasta, tworzac wigzadto yine Umie|scowione na powierzchni trzewne] watroby, w saczelinie wigzadta Zyinego © 2 0twér owalny (foramen ovale) = potgczenie pomigdzy prawym a lewym przedsionkiem, ‘omijajace kraienie plucne kratenie plucne jest znikome podczas rozwo|u plodowego, przez co wigcej krwi utlenowane| est dostarczane do mézgu po urodzeniu ulega zamknigciu; pozostaje szczatkowy 61 owalny w prawym przedsionku © 3 Praewod tgtniczy (Botalla) (ductus arteriosus / ductus Bota) polaczenie pomiedzy pniem plucnym a tukiem aorty, ace krazenie plucne ~ krew odtlenowana zglowy, s2yi ikoficzyn gérnych wraca popraez fle glowna gérna do serca, inie plynie do pluc, ktére nie sq wentylowane — dzieki temu potgcreniu krew pia ptucnego (uboga w tlen) 3 trafia do aorty zstepujace}, a nie do kraéenia plucnego = nastepnie krew preeplywa zaorty zstepujace), a przez je) ‘odgatezienia do totyska, gdzie nastepuje wymiana gazowa na krew utlenowana preewéd tetniczy ulega zamknigciu po urodzeniu i praeksztatca sig w wigzadto tetnicze Serce ‘Otwér owalny jest jednokierunko: ym polaezeniem -wyposatonym ‘w zastaukg. Po narodzinach cid nie w lewym preedsionku gwat- townie warasta | docicka praagrodg Pierwseg do. drusie,zamytajae fwér ouslny. U 20-288 luge wy stgpuje nlecatkowite | zamknigcie ‘otworu owainego = praetrwaly ‘otwor owalny (persistent foramen ‘vole; foramen ovale apertum / persistent, FOA). W zalednosci od Wielkosci mote nie dawaé objawéw ‘inicznych ib bye anaczacy herno- ddynamicanie. ‘Tetnlea wieneowa dominujaca jest ta, Kora oaldje gata? migdaykomo: row tying. W wiekszoée: praypad: ko jest to tgtnica wiescowa prawa. ‘Tetnice wieficowe pod wsierdziem maja krely praebeg, co pozwala im zmlenia¢ dlugos¢ podezas skurcz6w i roskurcrow serca CChtonka 2 lewego przedsionka i ko- mary splywa do weztéw chionnych tehawier-oskreelowych —dolnych, a7 nich do przewodu chtonnego prawego. 2 prawego preedsionka i komory chtonka trafia do wezléw chtonnych srédpiersiowych praed- nich 1 dale} do praewodu plersio- ogo. ‘yla skosna_priedsionka lewego (Gyla Marshala) jest pozostaloscig 2ytyglowne) gorne}lewe}, ‘chorobe niedokrwienna serea jest ‘wynikiem miatdayey tetnie wirco wyeh, w Kt6re) dochodz! do 2weze- ria Sviatta tetnic na skutek ocho daria cholesterolu w ich éianach. |W zaletnotel od nasilenia mate ob- jawiaé sig stabling, iestabilng cho- roba wiefcowa, zawalem migénia sercowogo, nala smieriasercowa, Diawicapiersiowa (angina pectors) jest forma stable) choroby wiesco- wei objawia sig najezci| bélem w klatce piersiowe} lub dystomforeR en CA ele eee ae ee eee) Tetnice wiericowe dostarczaja migsniéwce serca krew utlenowana podczas rozkurczu komér. Odchodza od aorty wste- ujace] w miejscu nazywanym zatokg aorty (Valsalvy), Obie tetnice wiericowe przebiegaja w bruédzie wiericowe). Glowny pies lewej tetnicy wiericowej jest krétki i rozdziela sig wezesnie] na gataé migdzykomorowa przednia, biegnaca na przedniej powierzchni serca, oraz na gataé okalajaca, biegnaca na tyinej powierzchni serca. Prawa tetnica wieficowa koriczy sig gatgzia miedzykomorowa tying. ‘© 1 Prawa tetnica wiericowa (right coronary artery, RCA; arteria coronaria dextra, ACD) = powstaje 2 zatoki aorty ~ biegnie w brufdzie wiericowe| pomigd2y ustkiem prawym a prawa komorg © 1.1 Gataé stozka (conus branch; ramus coniarteriosi)~ unaczynia stoiek tetniczy © 1.2 Gataé werta zatokowo-przedsionkowego (sinoatrio! nodal branch; ‘ramus nodi sinuatrialis) - zaopatruje wezel SA © 13 Gatezie praedsionkowe (atrial branches; rami atriles) = raopatruja prawy przedsionek i czeS¢ preedsionka lewego © 1.4 Gatezie komorowe (ventricular branches; rami ventriculares) mate gatazie unacryniajace praednia i tying éciane komory prawe) 1.5 Galat braeina prawa (right marginal branch; ramus marginals dexter, RMD) duta gatat biegnaca do prawe| komory 1.6 Galaé migdzykomorowa tyina (posterior interventricular branch; ‘ramus interventricular posterior, RI, RIVP) —pierwsza gataé koricowa biegnaca w brutdzie miedzykomorowe tyine] © 1.7 Galaf tyino-boczna prawa (right posterolatero! branch; ramus posterolateralis dexter, PLD) = druga gataé korcowa, zaopatrujaca prava czes¢ Sciany tylnejlewe] Komory © 2 Lewa tetnica wiericowa (left coronary artery, LCA; arteria coronaria sinistra, ACS) =pieft 0 dtugosci 1-2 cm rozpocaynajacy sig w zatoce aorty, diel sig na dwie sléwne gatezie: gatad okalajaca, gatad migdzykomorowa preednia ©” 2.1 Gataé miedzvkomorowa przednia (anterior interventricular branch; ramus interventricular anterior)—2stepuije w bruédee migdzykomorowe| przedniaj do konluszka serea i unaczynia lewa komnore 2.1.1 Galat stotka tetniczego (conus branch; ramus coniarteriosi) ~unaczynia stotek tgtnicey © 2.1.2Galaé bocana (lateral branch; ramus lateralis) — najgrubsza gatgé* = unaczynia Sciane przednia lewe| komory © 2.1.3 Galezie komorowe praednie (anterior ventricular branches*; rami ventriculores anteriores) - unaczyriajalewa komor@ © 2.1.4Gatezie migdzykomorowe przegrodowe (interventricular septal branches; romi interventriculares septoles) © 2.2Galat okalajaca (circumflex branch; ramus circumflexus, ROX) — druga gataélewe} tetnicy wiericowej — biegnie w brusdzie wieicowe| pomigdzy lewym uszkiem a lewa komora = doprowadiza krew do lewego przedsionka i kornory © 2.2.1 Galezie przedsionkowo-komorowe (atrioventricular branches; rami otrioventriculores) = doprowadzaja krew do lewego przedsionka i komory © 2.2.2Galaé braeina lewa (left marginal branch; ramus marginals sinister, RMS) ~ doprowadza krew do bocznej Scany lewe| komory’? © 2.23 Galezie praedsionkowe (atrial branches; ram otrales) ~ doprowadzaja krew do lewego przedsionka © 23.4Galg# tyIno-boczna lewa (left posterolateral branch; ramus posterolaterais sinister, RPLS) — koricowa gataé do lewej strony sciany tyinej Komory lewej © 23a posredna (intermediate branch; romus intermedtum, RIM) Serce, wid od ty —galgé nie wystepuie stale Serce, widokod prtod 223 * Gateze te nazywane sq tet gaeziami skosnymi (alagonal branches; rami diagonales) © 1 Prawa tetnica wiricowa —dostarca krew do praedsionka prawegoi pram kornory, tylne| 1/3 przegrody migdzykomorowe}, do uktadu preewodzacego serca (bez lewe) odnogi pczka Hiso) © 2 Lewa tetnica wiericowa - dostarcza krew do lewego praedsionka ikemory oraz do preednich 2/3 preegrody migdzykomorowe} : © 3Unaczynienie wspéine od obu teenie Praokré poprzecany serca migsier grzebieniasty preedni prawy i miesie\ grzebieniasty tyiny lewy na potiomie ome, widok od dotae eee ee) Serce i uktad krazenia Tetnice Seacule sig, fe okoto 40% krwi iy rej zserca jest odprowadzane przez Zyl serca mate | yy praednie serca Krew Zyina odptywa z serca trzema gléwnymi naczyniami. Gléwna droga obejmuje zatokg wiericowa, ktéra uchodzi do prawego przedsionka. Zyly przednie odprowadza- ja krew ze éciany prawej komory bezposrednio do prawego przedsionka. Zyty Thebe- siusa odprowadzaja krew do czterech jam serca. Prawa’ lewa skosna projekeja mote bye urvwana w cel ueupelnienia standardowe)_ prasdniotyne) pro © 1 Zatoka wiericowa (coronary sinus; sinus coranarius) Je) podezas obrazowania serca Jest pototona w bruédzie wiericowej na dolnej Scianie serca ~otrzymuje krew ze swoich doplywow flanks sory: iodprowadza do prawego przedsionka tn gga were © L1Zyla wielka sorca (great cardiac vein; vena cordis magna) ~leiy w bruidzie migdzykomorowej predhiej i zbiera krew 2 obszaréw unaczynienia lewej tetnicy wiericowe} © 1.1.1 2yla tyina komory lewej (posterior vein of left ventricle; vena posterior ventrcull sinistr) © 1.22yla srednia serca (middle cardiac vein; vena cordis medio) = biegnie w bruidzie migdaykomorowej tying} izbiera krew z powierzchni unaczynione] przez gataé rmigdzykomorowa tying prawej tetnicy wiericowe} ‘© 1.32yla mata serea (small cardiac vein; vena cordis parva) ~zwykle cienka tyla drenujaca obszar prawego bregu serca ig (anterior cardiac veins; venae cordis anteriores) a ~tetnice tarczowe najnitsa (c.thyroidea ime) (2%) ~tetnicabladzgca (a lusorio) (3.5%) tuk aortyprawy (arcus aortae cdexter) (0.38) Tetnica bladzaca jest odmiana pra- wel tetnicy podobojceykowe), od chodzace| jako ostatnia gata tuku aorty (2a odejsciem lewe} tetnicy podobojceykowe).Podczas swojego praebiegu (ku tylowi od praetyku) mate ucskat prelyk | powodowac raburzenia preelykania (aysfogia lusora) oe Zawal serca jest spowodowany 23- Iknigciem preeptywu ri w tet- ricach wiefcowych (awykle przez material zakreepowo-tatorowy), re doprowadta do niedokrwienia | marwicy migéni serca. Ostry bol Ww Klatee piersiowe) jest ero tye0- ‘wym objawem, jednakte mote bye rnigobecny w niektoryeh praypad: ach, © 22yly prednie serca 3 Zyly najmniejsze serca / tyty Thebesiusa (small cardiac veins / Thebesian veins; venae cordis minimae) Serce, widok od praodu lod tyts Radiogram klatki piersiowej Projekcja przednio-tyina Prawy brzeg © 1 2Zyla ramienno-gtowowa prawa © 22ylaglowna gémna © 3 Breg prawogo przedsionka © 4 2yla gtowna doina Lewy brreg © Stukaorty © 6 ies ptueny © 7Ustkolewe © 8 Bzeg komory lewe) \W zawale serca b6l promienivie do ‘odpowiednich p6!Heada (sian Kat 1 plesiowey,korcyna gérma lewa). Postepowanie doraine w zawale migsnia sercowego: PCI (praezskérma angioplasty wieticowa) ~ rozszerenie. 2wgi0- nego fragmentu tetnicy wieicowe 12 pomoca cewnika zakoriczonego balonem | umiesaczenie w nie) sten tu (metalowego lub uwalnisjacego lek). Cownik wprowada sig przez Radiogram, projekcja preednioyina Gees) niginwazyjne badanie ultrasonograficene serca ~ projekcja preezklatkowa (przez przednia éciang lath piersiowe}) jest najczgstsza Projekcja czterojamowa (four-chamber projection) ~ glowica ultrasonograficzna umieszczana w raucie koniusaka serca umodliwia ogladanie rownoczesnie nastepujacych struktur: 1 Prawego przedsionka (z zastawka tréjdzielna) 2 Prawej komory 3 Lewego przedsionka (z zastawka mitralna) 4 Lewe komory 5 Praegrody migdzyprzedsionkowe) 6 Przegrody przedsionkowo-komorowe] 7 Praegrody migdzykomorowe} ECHO, projekcjakoniustkowa cterojamowa tetnicg udowa ub promieniowa, CABG (pomostowanieaortalno -wieficowe) ~ porost nacryniowy fomijalacy zwetone naczynie teti- ‘ze. Tworzysiego22y odpisacelo ‘wel lub etic (persiowe} wewnetrz ne lub pstezelowe) Rospuseczenie farmakologicane 23- krzepu praeprowadzane jst, dy ko ronarografia nie est dostepna Echokardiografia prezprelykowa! lewy przedsionek pototony jest ku przodowi od przeyku. Sonde wpro- wade sig do praelyku dla lepszego robrazowania lewego preedsionka nitest to mothwe w badani praez atkowym,us Aorta (aorta; aort Aorta jest najdtuésza \ajwieksza tetnica w ludzkim ciele. Jej elastyczne sciany rozciagaja sie pod naptywem krwi podczas skurc2u lewej komory serca i krew rozprowadzana jest po organizmie cztowieka. Rozpoczyna sig w lewe| komorze, oddaje tetnice wiericowe, dostarczajgce krew dla migénia sercowego. Aorta uwypukla sie dogiowowo, tworzactuk aorty, ktdrego gatezie unaczyniaja gtowe, szyje i koriczyny gorne. Nastepnie zstepuje ona do jamy klatki piersiowej i oddaje gatezie do narzadéw, scian klatki piersiowej i grzbietu. Po przejsciu przez przepone ostatnia czes¢ aorty biegnie w jamie brzusznej, by ostatecznie rozdzieli¢ sie na prawa i lewa tetnice biodrowa wspdlna, ktore unaczyr ja miednicg i koiczyny dolne. © 1 CzgSE wstepujaca aorty (ascending aorta; pars ascendens gortae)~Thil=ThiV ma sw6j poczatek w lewej komorze i przechodzi w tuk aorty © 2tuk aorty (aortic arch / arch of aorta; arcus aortae) ~ kontynuacja aorty wstepujace) = zatacza luk nad oskrzelem glownym lewym; ‘oddaje gateale dla gtowy, s2yi i koriezyn gérnych 3 Cagéé zstepujaca aorty (descending aorta; pors descendens aortae) (© 3.1 C2gée plersiowa aorty (thoracic aorta; pars thoracica aortae) —Thil-ThXi = przechodzi na lewo, a nastepnie (w srédpiersiu dolnym) do przodu od kregostupa = poniej razworu aorty w przeponie (na poziomie kregu ThXll) zmienia nazwe na cagéé brausan aorty (© 3.2Czeéé brauszna aorty (abdominal aorta; pars abdominalis aortae) ~ ThXII-LV = 2najduje sig w przestrzeni zaotrzewnowe} = rozdziela sig na tetnice biodrowa wspéing prawa i lewa na poziomie kregu LIV era ed eee ene aad ate} Krew z lewe] komory serca przeplywa przez zastawke aorty do czeéci wstepujace] aorty. Aorta wstepujaca oddaje prawa i lewa tetnice wieficowa w opuszce aorty. Po czym przechodzi w tuk aorty, od ktérego odchodza gatezie unaczyniajace gtowe, szvje i koriczyny gérne. tuk aorty zawraca grzbietowo i na lewa strone kregostupa Caesé wstepujaca aorty (ascending aorta; pars ascendens aortae) © "1 Opuszka aorty (aortic bulb; bulbus aortae) — poszerzony poczatkowy odcinek aorty ~bierze poczatek w zatokach wiericowych Valsalvy (aortic sinuses; sinus aortae), skad odchodza tetnice wiericowe © 1.1 Prawa tetnica wiericowa (right coronary artery; arteria coronaria dextra) ~ powstaje z prawe] zatoki wiesicowe}, unaczynia prawy przedsionek ikomore, tying 1/3 praegrody migdzykomorowe}| © 1.2 Lewa tetnica wiesicowa left coronary artery; arteria coronaria sinistra) ~powstaje 2 lewe) zatoki wieicowej, unaczynia lewy przedsionek i komore, 2/3 praegrody migdzykomorowe), przednie migsnie grzebieniaste prawe| komory ityine migSnie grzebieniaste lewej Komory tuk aorty (arch of aorta; arcus aortae) © 2 Pies ramienno-glowowy (brachiocephalic trunk: truncus brachiocephalicus) ~ pierwsza galaé tuku aorty ~nieparaysta,krétka tetnica po stronie prawe} ~bierze poczatek 2a rekojescia mostka i przechodsi ku tylow/ od prawego stawu mostkowo-obojczykowego, edzie del sig na tetnice szvina wspdlna prawa i tetnicg podobojczykowa prawa 2:1 Tetnica podobojezykowa prawa (right subclavion artery; artera subclavia dextro) ~bierze poczatek na wysokosci pierwszego zebra po stronie prawej i dochodsi do seczeliny tylnej migsni pochytych ~iei gatezie unaczyniaja prawa korczyne gérna, cee s2y, gtowe, mézgowie oraz gorna czeS¢ kiatk’piersiowej i grzbietu © 2.2 Tetnica szyina wspéina prawa (ight common carotid artery; orteriacarotis communis dextra) ~ rozpoceyna sig na wysokosci pierwszego tebra prawego i praechodri do s2yi ~ je) gatqzie unaceyniaja czgses2y, glowg i mézg “3 Tetnica szyjna wspéina lewa (left common carotid artery; arteria carotis communis snistra) jest bezposrednia gatezia tuku aorty (w praeciwierstwie do tetnicy prawel) '* 4 Tetnica podobojczykowa lewa (left subclavian artery; arteria subclavia sinistra) — rozpoczyna sig na wysokosci pierwszego éebra lewego i przechodzi do szczeliny tyinej miesni pochytych -Ioaeevur es a) Serce i uktad kraienia (elec enema knees ul) Tetnica s2yjna wspélna prawa wraz 2 tetnica podobojczykowa prawa sa galeziami pnia ramienno-glowowego. Tetnica szyjna wspélna lewa odchodzi bezposrednio od tuku aorty. Kaida tetnica szyina wspdlna przebiega doglowowo wadtué tchawicy, dzieli sig na tetnicg szyjna wewnetrzna i zewnetrana w tréjkacie tetnicy szyjnej (na wysokosci gér- nego brzegu chrzastki tarczowate), kreg Cl). Tetnica szyjna wspdlna nie oddaje innych galgzi. Razem z 2yla szyina wewnetrzna i nerwem blednym znajduje sie w pochewce naczyf szyjnych (vagina carotica), wspéttworzac peczek naczyniowo-nerwowy. © 1 Tetnica szyjna wspélna (common carotid artery; arteria carotis communis) ~ ulega podziatow w tréjkacie szyi 2 Tetnica szyjna zewngtrana (external carotid artery; arteria carotis externa) = przebiega ku przodowi i przySrodkowo —oddaje icene odgatezienia w obrabie szyii glowy © 3 Tetnica szyjna wewngtrana (internal carotid artery; arteria carotis interna) = biegnie ku tytowi bocenie, nie oddaje iadnych gatgzi w obrebie szyi ~wchodzac do czaszki, oddaje galerie tunaczyniajgce még | gafki ocene Se reac (external ca otis extern Tetnica szyina zewnetrzna unaczynia glowe, migsnie w czeéci gorne} szyi i niektore migénie karku. 2 tr6jkata tetnicy szyjne| kierule sig za tylny brausiec migsnia dwubrzus- cowego oraz migsieri rylcowo-gnykowy, nastepnie biegnie przysrodkowo od kata 2u- hwy, Rozdziela sig na gaiezie koricowe w miaészu slinianki przyuszne} na wysokosci szyjki zuchwy. cigs hema Cee ee (superior thyroid artery; arteria thyroidea superior) Ss at eager ~\ © 2 Tetnica jezykowa (lingual artery; arteria lingualis) Leap Siesoe toes «argued terse foc en one fs) rea ple cere art wlruk aay os Gataé przysrodkowa ot pres wants : Kong Taree peat cron perrger en "pera forced wi Sealer pene cre oer Gatezie tyine © 5 Tetnica potyliczna (occipital artery; arteria occipitalis) — unaczynia okolice potyliczna a. ciualoae yt pele eed ater arteria auricularis posterior) Sr yeiee mame] eee Gatezie koricowe Z a 2 Nignce selon powerchowna (superficial temporal artery; arteria temporalis superficialis) —unaczynia okolicg skroniowa, ciemieniowa, czoto eaten Sates emaneer ese neat) ~ atm reich spre ia nee nese crags npr panna ce irons nsw pobre Tetnice Zatoka szyjna (carotid sinus; s- rus caroticus) jest rozserzeniem W mieiscu ronwidlenia tetnicy $2 re) wspdne) obejmujacym pocratek tetnicy save) wewngtrane, Wolne zakorezenianerwowe w_slanie xatoki szyne) Kontroluja cinienie kr, Ucisk zatok’ szynej mate spo- wodowat odruchowy spadek cinia- ria gtriczego, Kigbek szyiny carotid body; glomus coroticum) jest pototony w miejscu rezwidlenia eticys2yne| wspéle} Znajdujasiw nim chemoracoptory, ktére wykrywaja zmiany w drodo- wisku wewnetranym = we krwi do- lywelace] do. mézgowia (glonie stetenia tlenu, dwutlenku wea iamian pH, Tetnica twarzowa | jexykowa moxa powstawae 2e wspdinego irécta = pnia jezykowo-twarzowego (ln ‘uofecal trunk; truncus linguofe ial) Tetnica _mosthowo-obojczykowo: -sutkowa mote byé bezposrednia azateia tetnicy savine) zewnetrane| Wckolo 25% praypadkow. Galerie tetnicy styine] wewnetr=- ej =s. 472, Tetnica szyjna wspélna moie bye stuchiwana praez_stetoskop. Ba- danie porwala stwierdnié. wystq- owanie niewlasciwych diwiekdu, rarywarych szmerami. Mote to swiadcayé 9 stenozie. (2wezeniu) tetnicy na skutek odktadaniablaszek rmiandeycowyen. Stmery moga wi stepowae nawet weedy, gdy tetno Jest prawidtowo wyczuwalne. Badanie ultrasonograficne pozwa- Ja ocenié preephyw praet tetnice suyine. Motna zmieryé w ten spo- 6 srednice naczynia, preeptyw krwi oraz grubo blony wewngtrz- ne rodkowe| (IMT), kere) posze- ‘aenie jest markerem miatdiye. Zwetenie t¢tnley szy)ne) jest 1w wigkstofci_preypadkéw spowo- ddowane prze baszkg miaidtycoua. Fragment blascki mote zrmniejstye praepiyw krwi lub oderwae sie T poplynaé 7 krwig do mézgowia, owodujge wystapienie udaru nie dokrwienneg mézgu Gunek tetniy sryinej (carotid tu- bercle /"tubercle of Chassoignac; tuberculum careticum) jest t0 gu: ek praedni wyrostka poprzecinego rggu CVI. W rane 2ranienla tetnica sina wpdina mote bye dociskana do nego, by zatamowat krwawie- le,Tetnica tarczowa gérna ( Preebieg —pierwsza gataé tetnicy szyjnej zewnetrznej ~biegnie ku przodowi, po cam stepuje na praednia powierchnietarcavy © 1 Tetnica tarczowa gérna (superior thyroid artery; arteria thyroidea superior) 1 Tetnicakrtaniowa gma (superior ormgea! artery: arteialryngea superior) —biegnieznerwer krtanioeym géroym do otworyw bone tarezowe-grykowe) 1.2 Gatgzie przednie, tyine i boczne (anterior, posterior and lateral branches; ram anteroposterior et atras) ~unaceyna grt arzo¥y & 1.3 Gataé podgnykowa, mostkowo-obojczykowo-sutkowa, pierscienno-tarczowa \(infrahyoid, sternocleidomastoid, and cricothyroid branches; ramus infrahyoideus, ‘sternocleidomastoideus et cricothyroideus) acai misien mostkowo-obojczykowo-sukony mini poderykowe Tetnica jezykowa (lingual artery; arteria lingualis) Przebieg, —odchodz od tetnicy szyjne| wspélnej na poziomie rogéw wiekszych koéci gnykowe} ~ przebiega przez trojkaty Pirogova oraz Beclarda = nastepnie praebiega ku dotowi od migsnia gnykowo-jezykowego i zmierza do jezyka © 2Tetnica jezykowa 2.1 Tetnica podjgzykowa (sublingual artery; arteria sublingualis) —unaczynia slinianke podjezykowa i migénie dna jamy ustne) = odchodzi od tetnicy jgnykowe} pr2ed je) wejéciem do jgavka © 2.2 Tetnica gleboka jezyka (deep lingual artery; arteria profunda linguae) wnika do jezyka pomigdzy migsniem podtuznym dolnym jezyka a brédkowo-jezykowym 2.3 Gala nadgnykowa (suprahyoid branch; ramus suprahyoideus) Tetnica twarzowa (facial artery; arteria facia Przebieg ~trreciagataétetricy s2yjne} zewngtrane, kierue sie do trojkata podiuchwowego — praebiega preysrodkowo od breusca tyinego migénia dwubrzuscowego, Slinianki podzuchwowej évla twarzowa znajduje sie powierzchownie na tych strukturach) na trzonie Zuchwy lety wedtut preedniego brzegu mieSnia 2wacza nastepnie praebiega do grzbietu nosa, edzie zespala sie 2 gatezia tetnicy ocenej Galezie | zakres unaczynienia ‘© 1 Tetnica podniebienna wstepulaca (oscending palatine artery; artera palatina ascendens) unaczynia podniebienie migkkie, gardto, migdatek podniebienny © 2Tetnica podbrédkowa (submental artery; arteria submentals) ~od2ywia migénie nadgnykowe ~lety na dolnej powierechni migénia tuchwowo-gnykowego ‘© 3 Tetnica wargowa dolna (inferior labial artery; arteria labialis inferior) = unaceynia warge dolna, znajduje sie migdzy migéniem okrgénym ust a btona sluzowa wargi dolne|i zespala sie tetnica drugostronng © 4 etnica wargowa gérna (superior labial artery; arteria labialis superior) = tak samo jak tetnica wargowa dolna "© 5 Gataé bocena nosa (lateral nasal branch; ramus lateralis nasi) = unaceynia skrzydetko nosa © 6 Tetnica katowa (angular artery; arteria angular), — biegnie do praysrodkowego kata oka, unaczyniajac okoliczne struktury Cueto re roe Priebieg ~ biegnie praysrodkowo od tetnicy szyine] zewngtrene} i wewnetrzne| je) gatezie unacayniaia Sciane garda, jame bebenkowa, opone twarda © 7 Tetnica gardlowa wstepujaca 7.1 Gatezie gardtowe (pharyngeal branches; rami pharyngeoles) - unaczyniaja gardto 7.2Tetnica bebenkowa dolna (inferior tympanic artery; arteria tympanica inferior) = wchodzi do jamy bebenkowe} przez kanalik bebenkowy 7.3 Tetnica oponowa tyina (posterior meningeal artery; arteria meningea posterior) wrika do tyinego dotu czaszki najczeScie] przez otwor szvinySee UE carer ery Serce i uktad krazenia Tetnica potyliczna jest pierwsza tying gatezia tetnicy szyjnej zewnetrznej, odéywia struktury okolic potylicznej i karkowej. Tetnica uszna tyina jest druga tying gatezia. Unaczynia okolicg ucha zewnetrznego, sutkowa i czesciowo Slinianke prayuszna, Lene ene ee) Praebieg —2mierza ku gorzeitylowi od brausca tyinego miesnia dwubrzuscowego, na powierzchni tylno-preysrodkowego wyrostka sutkowego kosci skroniowe| tobi bruzde tetnicy potyliczne), ‘odiywia tkanki migkkie okolicy potylicene} © 1 Tetnica potylicana 1.1 Gataé mostkowo-obojezykowo-sutkowa sternocleidomastoid branch; ramus sternocleido- ‘mastoideus) — unaczynia migsiei mostkowo-obo|czykowo-sutkowy 1.2Gatezie gruczotowe (glandular branches; rami glandulares)~ gatezie dla sliniaki prayszne} 11.3 Galaé uszna (auricular branch; ramus auricularis) odywia tying | preyérodkowa powierzchnig matéowiny usene} ee el ene eee Praebieg ~ pracbiega migdey maltowing usang a wyrostkiem sutkowym © 2Tetnica usanatylna iE, 2:1Galaprayusilera parota branch; ramus porotideus) \/ ~~ do Slinianki przyuszne} ¥ 2.2.Galaf usin (ouriulor branch; romus ouricuaris) ~unacaynia mattowine usena 2.3 Tetnicaryicowo-sutkowa stylomastoid artery; arteria stylomastoideo)~ wnika do kanatu nerwu twartowego 2.4 TetneaBebenhowa tna ” % (posterior tympanic artery; arteria tympanica posterior) a % ~ biegnie ze strung bebenkowa, unaczynia migsien straemigczkowy “7 i uch ca (superficial temporal artery; arteria temporalis superficialis) Tetnica skroniowa powierzchowna jest jedna z dwéch gatezi koricowych tetnicy szyjne| zewnetranej. Unaczynia slinianke przyustna, matzowing uszna, migsier skroniowy, zewnetrzne tkanki twarzy. Praebieg ~ praebiega w migés2uslniank! prayusznej ku g6rze, miedzy matzowing uszna 8 stawem skroniowo-tuchwowym, a po opuszczeniu slnianki diel sig na galezie koricowe odiywiajace okolcg czotowa, clemieniowa iskroniowa S Galezie i unaczynienie © 1 Tetnica popraeczna twarry (transverse facil artery; arteria transversa facel)~ preebiega nad praewodem wyprowadzajacym slinianki prayusznej, ‘ed2ywiajac okolicene struktury \ © 2Gataé czotowa (frontal branch; ramus frontals) , > ~ do okolicy zotowe| \ © 3 Gataé clemieniowa (parietal branch; ramus parietalis) = dla okolicy ciemieniowe} 4 Galaé preyusznicza (parotid branch; ramus porotideus) = za0patruje sinianke prayuszna 5 Gatezie uszne przednie (anterior auricular branches: rami auriculares anteriores) ~ odzywiajg ucho zewngtrane 6 Tetnica jarzmowo-oczodotowa (2ygomatico-orbitalortery: arteria 2ygomaticaorbitalis) - zmierza do brzegu bocznego ocrodok 7 Tetnica skroniowa Srodkowa (middle temporal artery; arteria temporalis medio) = wnika do migénia skroniowego Tetnice Galaf stremigcakowa tetnicy usr ne) tyne jest pozostatofciggtovne) tency druglego tuku skrzelowego (tetnicy strzemigczkowe) Galgre tetncy szxghowe) 4, Tetnica _skraydtowo-oponowa (Gterygomeningeal ortery; a. pte rygomeningea) ~ dodatkowa galat cgi skreydlowe] tetncy szcegho- ‘wel odiywiaiaca migénie skrydlo- we’ opong twarda srodkowego dotu rast 2, Tetica zebodolowa gérna Srod- kowa (middle superior alveolar a- tery; @. alveolers superior media) ~odyia Siang zatoki szczghowe} 3. Galat gardlowa (pharyngeal branch; « pharyngeus) = preebiegs przer kanal podieblenno-pochwo- wy do creéei nosowe} gar, Tetnice wargowe g6rne (prawa Hewa) tacza si, tworzac fk tetni- ay (podobnie jak tetnice wargowe dolne). Tetnica twarzowa jest wyczuwalna na trzonie 2uchwy ku przodowi od braegu preedniego mieinia twacza. Usistajae to miejsce, powstraymuje Sle krwawienie tetnicy twarzowe), Tytnica skroniowe powierzchowna Jest wyeruwalna ky prtodowi od ‘mattowiny usine nad stawem skro- igwo-iuchwowym. W_guakowym ‘apalenia ttnic{ehoroba Hortons) ‘kalica ta jest zacterwieniona | bo: lesna, Tetnica_ skraydlowo-podniebienna jest czasem irédlem krwawienia ‘znosa, ktére made byé powstrzyma- re przez tamponade lub hoagulacig, Koagulacja_ jest procesem elek tryeanego niszczeria naczyi w celu ppowstrymania krwawienia, Embe- Haada est rabiegiem wprowadeania substancj chemicanyeh do naczynia cela wypetnienia ego Swiatla,Ae Tetnica szezekowa jest jedna z dwéch galezi koricowych tetnicy szyjnej zewnetrznej. Dzieli sig na trzy czeSci. Prrebie- ga przez dét podskroniowy i skrzydtowo-podniebienny. Zaopatruje przewéd stuchowy zewnetrany, jam bebenkowa, szczeke, zuchwe, zeby, mieSnie ducia, miesien policzkowy, podniebienie twarde i miekkie, czeSciowo gardto. Przebieg © 1CagSé duchwowa (mandibular part; pars mandibularis)~ preebiega migdzy szyjkq zuchwy a wiezadtem skrzydtowo-2uchwowym © 2Cagéé skrzydtowa (pterygoid part pars pterygoidea) ~ znajduje sig w dole podskroniowym ‘© 3 Cag6é skrzydtowo-podniebienna (pteryaopalatine part pars pterygopolatina) ~ lety w dole skr2ydtowo-podniebiennym Galgzie czesci tuchwowe} 41.1 Tetnica usena gleboka (deep auricular artery; arteria aurcularis profunda) — odtywia przewéd stuchowy zewngtrzny 1.2 Tetnica bebenkowa przednia (anterior tympanic artery; arteria tympanica anterior) ~ zaopatruje jame bebenkowa, do ktdrej wnika przez szczelingskalisto-bebenkowa '® 1.3 T¢tnica oponowa srodkowa (middle meningeal artery; arteria meningea media) —wnika do Srodkowego dotu czaszki przez otw6r kolcowy 13.1Gatezie czotowe, ciemieniowe | oczodotowe ronto), parietal and orbital Branches: ramus frontalis, paretals et orbitals) 1.3.2Galaéskalista (petrosal branch; ramus petrosus) = preebiega do czgéci skalistej kosci skroniowe| 1.3.3Tetnica bebenkowa géma (superior tympanic artery; arteria tympanica superior) - wrika do jamy bebenkowe} ade \ © 1.4Tetnica 2gbodolowa dolna (inferior alveolary artery; arteriaalveolaris inferior). —Wwnika do kanatu 2uchwy przez otwér 2uchwy , 1.4.1 Tetniea brédkowa (mental artery arteria mentalis)~galgé kovicowa = opuszcza kanal Zuchwy przez otwér brodkowy 1.4.2Galaé tuchwowo-gnykowa, gatezie zebowe i dzigstowe (mylohyoid branch, dental and gingival branches; ramus mylohyoideus, rami dentales et gingivales) ~ odéywiaja struktury adekwatne do nazwy Gatezie czgsci skrzydtowe} Odéywiaja migSnie tucia i migsien policzkowy. 2.1 Tetnica waczowa (masseteric artery; arteria masseterica) 2.2 Tetnice skroniowe glebokie ~ przednia ityina (anterior and posterior deep temporal arteries; arteriae temporales profundae anterior et posterior) 2.3 Galgzie skrzydtowe (pterygoid branches; rami pterygoide?) 2.4 Tetnica policzkowa (buccal artery; arteria buccal) Galezie czesci skrzydtowo-podniebienne} © 3.1 Tetniea zgbodolowa gérna tylna (posterior superior alveolar artery; arteria alveolars superior posterior| — wnika do guza szczeki przez kanaty zebodolowe, odéywia zeby trzonowe | przedtrzonowe © 3.2Tetnica podoczodotowa (infroorbital artery; arteria infraorbitais) —wnika do oczodotu przez szczeling oczodotowa doing, praebiega w bruédzie podoczodotowej i opuszcza oczodét przez otwor podoczodotowy; odzywia okolicane struktury 3.2.1 Tetnice zgbodotowe gérne przednie (anterior superior alveolar arteries; arteriae alveolares superiores anteriores) ~ preebijaja bruzde podoczodotowa, od2ywiaja zgby siecane oraz kly '* 3.3 Tetnica podniebienna zstepujgca (descending polatine artery; arteria palatina descendens) dzieli sig na nastepujace gatezie: 3.3.1 Tetnica podniebienna wieksza (greater palatine artery; arteria palatina major) = 2stepuje przez kanal podniebienny wiekszy; codzywia bione Sluzowa podniebienia twardego 3.3.2 Tetnice podniebienne mniejsze (lesser palatine arteries: arteriae palatinae minores) - przez kanaty podniebienne maiejsze ‘osiagaia btone Sluzowa podniebienia mighkiego 3.4 Tetnica kanatu skrzydtowego (artery of pterygoid canal; arteria canals pterygoidei) = przez kanal skrzydlowy wnika do czgsci nosowej garda ‘© 3.5 Tetnica klinowo-podniebienna (sphenopalatine artery; arteria sphenopalatina) — przez otwér Klinowo-podniebienny wnika do jamy nosowe} 3.5.1 Tetnice nosowe tyine boczne i gatezie preegrodowe tylne (posterior lateral nasal arteries and posterior septal branches; arteriae nasoles posteriores laterales et rami septales posteriores) —odzywiaja tying czgs¢ Sciany boczne|i przegrody jamy nosowe|