Zadania maturalne z biologii

1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (1
(1 pkt)
pkt)
Które z przedstawionych stawonogów należą do pajęczaków? Zaznacz
odpowiedzi spośród podanych.

A B C D

2 Informator
Informator
Matura CKE,
CKE, Poziom
CzerwiecPoziom rozszerzony
rozszerzony
2022, Poziom (Formuła
(Formuła
rozszerzony
2023)
2023) - Zadanie
(Formuła 2015) 9.
Zadanie (2
(2 pkt)
pkt) 10. (1 pkt)
9.Zadanie
U owadów i wijów funkcję transportu gazów oddechowych oraz wymiany gazowej
pełni układ tchawkowy. System rozgałęzionych tchawek doprowadza tlen do
każdej komórki ciała.

Na rysunku przedstawiono fragment układu tchawkowego owada.

Informator CKE, Poziom rozszerzony (Formuła

 Na podstawie: A. Czubaj i inni, Biologia, Warszawa 1994, s. 273.

9.1. (0–1)

Z wykorzystaniem informacji na rysunku przedstaw, w jaki sposób tracheole

usprawniają wymianę gazową między tchawkami a komórkami ciała.

9.2. (0–1)

Podpunkt anulowany przez CKE

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące porównania owadów i wijów są

prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest
fałszywa.

1. Owady, podobnie jak wije, wykazują metamerię heteronomiczną. P F

2. Zarówno owady, jak i wije mają jedną parę czułków. P F

3. Owady przechodzą rozwój prosty lub złożony, a wije – tylko prosty. P F

Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
3 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (4
(4 pkt)
pkt)
Jętki należą do owadów związanych ze środowiskiem wodnym. Osobniki dorosłe
żyją zaledwie kilka dni i giną zaraz po kopulacji i złożeniu jaj. Mają ciało pokryte
cienkim, chitynowym oskórkiem. Odwłok jest zakończony długimi wyrostkami. Na
głowie znajdują się duże oczy złożone i para krótkich, wieloczłonowych czułków.
Aparat gębowy jest silnie uwsteczniony, gdyż postaci dorosłe nie pobierają
pokarmu.

Jaja składane są do wody, gdzie rozwijają się larwy. Mają one bardzo dobrze
rozwinięty gryzący aparat gębowy i zasiedlają najczęściej dno koryta rzeki,
odżywiając się zgromadzoną tam martwą materią organiczną. Dorastająca larwa
linieje od 15 do 30 razy. W wyniku przedostatniego linienia powstaje uskrzydlone
subimago. Jego jelito nie zawiera już treści pokarmowej, ale gaz ułatwiający
wypłynięcie na powierzchnię wody i jej opuszczenie. W ciągu 24 godzin owad
linieje po raz ostatni, przechodząc w postać dojrzałą.

Dawniej jętki występowały powszechnie w rzekach Europy. Obecnie albo wyginęły,

alboMatura
znajdują sięMarzec 2021, Poziom
na listach gatunków rozszerzony
zagrożonych wyginięciem. Jętki(Formuła
są bardzo
2015)
wrażliwe Zadanie 10.
na zanieczyszczenia (4 i pkt)
wody inne zmiany jej parametrów
(zykochemicznych.

Poniższy rysunek przedstawia osobnika dorosłego i larwę bez zachowania skali.

 Na podstawie: Z. Strzelecki, Kolekcja Przyrodnicza Pracowni Dydaktyki UMK w Toruniu,
http://www.mp.umk.pl;
http://www.wigry.org.pl

10.1. (0–1)

Na podstawie tekstu i rysunku podaj dwie cechy budowy morfologicznej jętek,

które występują wyłącznie u owadów.

1.

2.

10.2. (0–1)

Określ typ przeobrażenia występującego u jętki. Odpowiedź uzasadnij.

Typ przeobrażenia:

Uzasadnienie:

10.3. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Narządem analogicznym do wypełnionego powietrzem przewodu pokarmowego

jętki jest

A. rezonator płaza.
B. pęcherz pławny ryby.
C. pęcherz moczowy ssaka.
D. zestaw worków powietrznych ptaka.

10.4. (0–1)

Określ, czy larwy jętek mogą służyć jako bioindykatory czystości wód.
Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do zakresu tolerancji larw jętek na
zanieczyszczenia środowiska.

4 Biomedica
Biomedica 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 12.
12. (3
(3 pkt)
pkt)
Poniżej przedstawiono schematycznie budowę organizmu owada, ze szczególnym
wyróżnieniem układu oddechowego. Specy(cznymi organami wchodzącymi w
skład układu oddechowego owadów są tchawki.

Biomedica 2022, Poziom rozszerzony (Formuła

12.1. (0–1)

Zaznacz na powyższym rysunku tchawki (strzałka pełna) i przetchlinki (strzałka

przerywana).

12.2. (0–1)

Wymień dwie funkcje, jakie pełnią tchawki w organizmie owadów.

12.3. (0–1)

Wymień jedną cechę, inną niż obecność tchawek, która świadczy o tym, że dany
bezkręgowiec jest owadem.

5 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 13.
13. (1
(1 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono zwierzęta należące do pajęczaków – jednej z gromad
stawonogów.
 Na podstawie: http://kesscience.wikidot.com/arachnids

Podaj jedną, widoczną na rysunku, cechę budowy morfologicznej

przedstawionych zwierząt, świadczącą o tym, że należą one do pajęczaków, a
nie – do innej grupy stawonogów.

6 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono gatunki należące do różnych grup stawonogów
(skorupiaków, owadów i pajęczaków).

Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości zwierząt.

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła

2015) Zadanie 10. (2 pkt)
 Na podstawie: Biologia, pod red. A. Czubaja, Warszawa 1999.

10.1. (0–1)

Wypisz z rysunku oznaczenia literowe wszystkich gatunków stawonogów

należących do owadów.

10.2. (0–1)

Określ, który z gatunków stawonogów (A–F) przedstawionych na rysunku jest

pajęczakiem. Uzasadnij wybór, podając jedną charakterystyczną cechę budowy
pajęczaków widoczną na rysunku.

Pajęczakiem jest gatunek , ponieważ

7 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 13.
13. (2
(2 pkt)
pkt)
Pszczoła miodna (Apis mellifera) to gatunek owada błonkoskrzydłego z rodziny
pszczołowatych. Rój pszczeli składa się z: królowej–matki, robotnic oraz trutni. O
tym, czy z jaja rozwinie się królowa, czy – robotnica, decyduje pożywienie, jakie jest
dostarczane larwie. Królowa przez cały czas karmiona jest mleczkiem pszczelim, a
młode larwy robotnic dostają ten pokarm jedynie we wczesnym stadium rozwoju.
Trutnie powstają z niezapłodnionych jaj, a ich rola ogranicza się do zapłodnienia
królowej. Od złożenia jaja do przejścia larwy w stadium poczwarki, a następnie – w
stadium imago mija ok. 20 dni, po których pszczoły robotnice rozpoczynają
zbieranie ziaren pyłku.

Na podstawie: https://www.medianauka.pl/pszczola-miodna

a) Na podstawie tekstu i własnej wiedzy uzupełnij tabelę tak, aby prawidłowo

przedstawiała przynależność systematyczną pszczoły miodnej (Apis
Apis
mellifera
mellifera).

Typ

Gromada

Rząd błonkoskrzydłe

Rodzina

Rodzaj

Gatunek

b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące cyklu rozwojowego pszczoły

miodnej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F –
jeśli jest fałszywa.
 W cyklu rozwojowym pszczół występuje rozwój złożony z
1. P F
przeobrażeniem niezupełnym.

Trutnie są haploidalne, natomiast królowa i robotnice mają w

2. P F
komórkach ciała diploidalny zestaw chromosomów.

O rozwoju królowej z larwy decyduje rodzaj pobieranego

3. P F
pokarmu.