Διαγώνισμα Βιολογίας Γ’ λυκείου (Ά τεύχος – όλο, ΄Β τεύχος κεφάλαια 1,2,4,5,6)

ΘΕΜΑ Α
Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

1. Ένζυμο το οποίο δεν συμμετέχει στην κατασκευή cDNA βιβλιοθήκης είναι η:

Α. DNA δεσμάση
Β. DNA ελικάση
Γ. αντίστροφη μεταγραφάση
Δ. DNA πολυμεράση

2. Φωσφοδιεστερικούς δεσμούς ανάμεσα σε ριβονουκλεοτίδια σχηματίζει:

Α. η DNA πολυμεράση
Β. η DNA δεσμάση
Γ. το πριμόσωμα
Δ. η αντίστροφη μεταγραφάση

3. Σύνθεση RNA χωρίς να συμβαίνει η διαδικασία της μεταγραφής συμβαίνει κατά:

Α. Την αντίστροφη μεταγραφή
Β. Την αντιγραφή
Γ. Τη σύνθεση rRNA
Δ. Τη μετάφραση

4. Διαδικασία που δεν συμβαίνει σε ένα μιτοχόνδριο αποτελεί η:

Α. Αντιγραφή
Β. Μεταγραφή
Γ. Οξειδωτική φωσφορυλίωση
Δ. Φωτοσύνθεση

5. Στο οπερόνιο της λακτόζης δεν υπάρχουν:

Α. αλληλουχίες λήξης της μεταγραφής
Β. κωδικόνια λήξης
Γ. ρυθμιστικές αλληλουχίες
Δ. εσώνια
ΘΕΜΑ Β
Β1. Στις στήλες του πίνακα σημειώστε με (+) ποια από τα στοιχεία που αναγράφονται
είναι δυνατό να αποτελούν χαρακτηριστικά της E. coli ή/και ενός ανθρώπινου σπληνικού
κυττάρου.
E. coli Σπληνικό κύτταρο
Νουκλεόσωμα
Οπερόνιο
Εξώνια
Πολύσωμα
Κυτταρική διαφοροποίηση
4000 γονίδια στο
γονιδίωμα του οργανισμού
snRNA
Υποκινητής
3 είδη RNA πολυμεράσης
Αλληλουχίες λήξης
μεταγραφής
Χειριστής
1 RNA κωδικοποιεί 3
πολυπεπτιδικές αλυσίδες
Μονάδες 6
Β2. Κατά τον προγεννητικό έλεγχο σε κυοφορούσα γυναίκα στην 11η εβδομάδα κύησης,
διαπιστώθηκε ότι το έμβρυο νοσεί από το σύνδρομο Cri-du-chat (κλάμα της γάτας) και
επιπλέον φέρει αναστροφή στο μικρό βραχίονα του χρωμοσώματος 3. Να περιγράψετε
τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και τις παρατηρήσεις που οδήγησαν στη διάγνωση.
Μονάδες 6
Β3.
i. Ποια είναι η σημασία της 5’ αμετάφραστης περιοχής του mRNA στη διαδικασία της
μετάφρασης;
ii. Ποιους τρόπους έχει το κύτταρο ώστε να παράγει σε μικρό χρόνο μεγάλες ποσότητες
μιας πρωτεΐνης;
Μονάδες 5

Β5.Μία περιοριστική ενδονουκλεάση τέμνει το απλοειδές γονιδιώμα του ανθρώπου σε

600 σημεία.
Α. Πόσα θραύσματα δημιουργεί;
Β. Πόσα από αυτά είναι δυνατό να ενωθούν αμέσως σε πλασμίδια;
Η ίδια περιοριστική ενδονουκλεάση τέμνει ένα μιτοχονδριακό μόριο DNA του ανθρώπου
σε 8 σημεία.
Α. Πόσα θραύσματα δημιουργεί;
Β. Πόσα από αυτά είναι δυνατό να ενωθούν αμέσως σε πλασμίδια;

Μονάδες 8

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Στα σχήματα που ακολουθούν απεικονίζονται ένα ζεύγος ομολόγων αυτοσωμικών
χρωμοσωμάτων. Ο γονότυπος του ατόμου είναι ΑαΒβ. Δίνεται ότι οι διαφορετικές
γενετικές θέσεις των γονιδίων (Α,α και Β,β) βρίσκονται πάνω στο ίδιο χρωμόσωμα.

Α.

Β.

Γ.

Δ.

α. Να εξηγήσετε (χωρίς να ληφθεί υπόψη πιθανός επιχιασμός) ποιο ζεύγος ομόλογων

χρωμοσωμάτων αναπαριστά σωστά τον τρόπο με τον οποίο τα γονίδια βρίσκονται πάνω
στα χρωμοσώματα και να αναφέρετε ποιο είναι το λάθος στα άλλα ζεύγη ομόλογων
χρωμοσωμάτων.

β. Να αιτιολογήσετε ποιους διαφορετικούς γαμέτες μπορεί να δώσει αυτό το άτομο.

Μονάδες 6

Γ2. Η ακολουθία βάσεων αποτελεί μόριο mRNA που απομονώθηκε από κύτταρο και με
την τεχνική της cDNA βιβλιοθήκης θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πεπτιδίου σε
βακτήρια.
5΄ AΑAUCGAUUGAUGGAGAGACCUUAUUACGAUUAGGAUAUCGAUUA 3΄
Α. Να γράψετε την αλληλουχία βάσεων στο δίκλωνο DNA που παράγεται από αυτό το
μόριο και να σημειώσετε με ένα βέλος στην αλληλουχία που γράψατε την κατεύθυνση
της αντίστροφης μεταγραφής. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Β. Για την κλωνοποίηση του τμήματος αυτού χρησιμοποιήθηκε η περιοριστική

ενδονουκλεάση Ζ, η οποία αναγνωρίζει μία αλληλουχία 6 ζευγών βάσεων την οποία και
κόβει μεταξύ 1ης και 2ης βάσης με κατεύθυνση 5΄→3΄. Η Ζ κόβει κατάλληλα το δίκλωνο
τμήμα DNA. Να γράψετε την αλληλουχία βάσεων που αναγνωρίζει η περιοριστική
ενδονουκλεάση Ζ.

Γ. Να γράψετε την αλληλουχία βάσεων στο τμήμα DNA που κόπηκε από τη Ζ. Να μην
αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 6

Γ3. Η παρουσία καφέ και άλικων κοκκίων στα μάτια του εντόμου Drosophila προσδίδει
φαινότυπο «κόκκινο» χρώμα ματιών. Στο 2 ο χρωμόσωμα του εντόμου εντοπίζεται το
αλληλόμορφο Β που ευθύνεται για την άλικη χρωστική, ενώ το αλληλόμορφο b δεν
παράγει άλικη χρωστική. Στο 3ο χρωμόσωμα του εντόμου βρίσκεται το αλληλόμορφο S
που ευθύνεται για την καφέ χρωστική, και το υπολειπόμενο αλληλόμορφό του s δεν
επιτρέπει τη σύνθεση καφέ χρωστικής. Ομόζυγα άτομα με καφέ μάτια διασταυρώνονται
με ομόζυγα άτομα με άλικα μάτια. Να προσδιορίσετε την αναμενόμενη φαινοτυπική
αναλογία των απογόνων της F2.

Μονάδες 8
Γ4. Ποιοί οι δυνατοί απόγονοι από γάμο φορέα ως προς την αιμορροφιλία Α και ομάδας
αίματος Α, με φυσιολογικό ως προς την πήξη του αίματος και ομάδας αίματος Β; Οι γονείς
αυτοί έχουν ήδη αποκτήσει ένα παιδί με ομάδα αίματος Ο και υγιές ως προς την
αιμορροφιλία Α.

Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Δ
Στην εικόνα 2 δίνονται δύο μη ομόλογα αυτοσωμικά χρωμοσώματα ενός κυττάρου, το
χρωμόσωμα Α και το χρωμόσωμα Β. Σε κάθε χρωμόσωμα απεικονίζεται η αλληλουχία του
DNA που υπάρχει στο άκρο του.

Έστω ότι σε καθένα από τα χρωμοσώματα της εικόνας 2 συμβαίνει θραύση στα σημεία
που δείχνουν τα βέλη. Στη συνέχεια πραγματοποιείται αμοιβαία μετατόπιση των ακραίων
σκιασμένων τμημάτων ανάμεσα στο χρωμόσωμα Α και στο χρωμόσωμα Β.

Δ1. Να γράψετε όλα τα πιθανά χρωμοσώματα που θα προκύψουν μετά την αμοιβαία
μετατόπιση, με τις αντίστοιχες αλληλουχίες DNA (μονάδες 4). Να σημειώσετε τους
προσανατολισμούς όλων των μορίων DNA που προκύπτουν (μονάδες 2).
Μονάδες 6

Μία από τις παραπάνω αμοιβαίες μετατοπίσεις γίνεται σε ζυγωτό, από το οποίο
προκύπτει ένας ενήλικος άνθρωπος με φυσιολογικό φαινότυπο. Στον άνθρωπο αυτόν
συμβολίζουμε το χρωμόσωμα Α που έχει την μετάλλαξη ως χρωμόσωμα α και το
χρωμόσωμα Β που έχει την μετάλλαξη ως χρωμόσωμα β.

Δ2. Να γράψετε όλους τους πιθανούς γαμέτες αυτού του ενήλικα, χρησιμοποιώντας τους
συμβολισμούς των χρωμοσωμάτων, όπως σας έχουν δοθεί.
Μονάδες 4
Δ3. Κάθε γαμέτης που προκύπτει στο ερώτημα Δ2 γονιμοποιείται με φυσιολογικό γαμέτη.
Να εξηγήσετε τι ποσοστό των απογόνων θα έχει φυσιολογικό φαινότυπο (μονάδες 5) και
τι ποσοστό των απογόνων θα έχει φυσιολογικό καρυότυπο (μονάδες 4).
Μονάδες 9
Δ4. Να εξηγήσετε το είδος ή τα είδη των δομικών χρωμοσωμικών ανωμαλιών,
που σίγουρα θα έχει κάθε απόγονος με μη φυσιολογικό καρυότυπο.
Μονάδες 6