Dasbodh448 535

oMekeâ oneJee : peieppeesleer
meceeme meneJee : Yeüceefve¤heCe

~~ ßeerjece meceLe& ~~
Glheòeer efmLeleer mebJnej ~ ÙeeÛee efvejesefhe}e JesJnej ~ hejceelcee efveieg&Ce efvejekeâej ~ pewmee lewmee ~~1~~
peieeÛeer Je peerJeme=°erÛeer Glheòeer, efmLeleer Je veeMe keâmee neslees, les meebietve Pee}s. heCe efveieg&Ce efvejekeâej hejceelce¤he
yeÇÿee}e ns efJekeâej veenerle. lÙee}e peieeÛÙee efJekeâejebÛee mheMe&ner nesle veener. ~~1~~
nesleW Jele&leW DeeCeer peeleW ~ ÙeeÛee mecebOe veeneR lesLeW ~ DeeÅe ceÅe DeJemeeves leW ~ mebÛe}WefÛe Deens ~~2~~
peie efvecee&Ce nesles, efškeâles Je ve° nesles. lÙeeÛee hejyeÇÿeeMeer keâener mebyebOe vemelees. yeÇÿe peieeÛÙee GlheefòekeâeUer,
efmLeeflekeâeUer Je }ÙekeâeUer Ieveoeš Ye¤ve Demeles. ~~2~~
hejyeÇÿe DemeleefÛe Demes ~ ceOÙeWefÛe ne Yeüce Yeemes ~ Yeemes hejbleg DeJeIee veemes ~ keâeUeblejer ~~3~~
yeÇÿe efvelÙe, melÙe Je DeKeb[ Deens. ceOesÛe DeÛeevekeâ ne Deveble efJeÕeeÛee Yeüce lÙeeJej Yeemelees. ne Yeeme}e lejer keâener
keâeUeves hetCe&heCes ve° neslees. ~~3~~
GlheòeerefmLeleermebJnejle ~ ceOÙeWefn DeKeb[ nesle peele ~ heg{s mesJešeR keâuheeble ~ mekeâUebme Deens ~~4~~
Glheòeer, efmLeleer Je mebnejeÛes ns Ûe›eâ ceOesÛe DeKeb[heCes Yeemeles Je mejles. heCe keâuheeÛÙee Debleer meJee&Ûee veeMe Deens. ~~4~~
ÙeeceOeW pÙeeme efJeJeskeâ Deens ~ lees DeeOeeRÛe peeCeleens ~ meejemeej efJeÛeejW he[s ~ cnCeewefveÙeeb ~~5~~
Ùee Ûe›eâeceOÙes peieCeeNÙee ceeCemee}e pej meej Je Demeej ÙeebÛee efJeJeskeâ Demes} lej lees Ùee Ûe›eâe}e Ûeebie}s DeesUKetve
jenlees. lÙeeÛee YeüecekeâheCee Je DeefvelÙelJe peeCetve Demelees. ~~5~~
yengle Yeüefce° efceUe}s ~ lÙeeble GcepeuÙeeÛeW keâeÙe Ûee}s ~ me=°erceOeW Gcepe}s ~ Ssmes Lees[s ~~6~~
`peie melÙe Deens' Demee Yeüce Pee}suÙeebÛeer mebKÙee ØeÛeb[ DemeuÙeeves SkeâšŸee-ogkeâšŸee %eevÙeeÛes MeneCeheCe lÙeebÛÙeeheg{s
Ûee}le veener! Ùee ceveg<ÙepeeleerÛes mJe¤heÛe Demes Deens keâer lÙeeble %eeles DelÙeuhe Demeleele. ~~6~~
lÙee GcepeuÙeebÛes }#eCe ~ keâebneR keâ¤b efve¤heCe ~ Yeüceentve efJe}#eCe ~ ceneheg®<e ~~7~~
pÙee ceneheg®<eebveer Yeüce otj keâ¤ve melÙeeÛee DevegYeJe Iesle}e Deens lÙeebÛeer }#eCes Deelee meebieCÙeeÛee ØeÙelve keâ¤. ~~7~~
Yeüce ne vemes} peÙeemeer ~ ceveeR JeesUKeeJes leÙeemeer ~ Sskeâ Deeleeb Yeüceemeer ~ efvejesefhepes} ~~8~~
YeüceeÛeer }#eCes mecepeeJetve IesTve lees pÙeebvee veener lÙeebvee (meble) ceveesceveer DeesUKeeJes. lÙeemee"er Deelee YeüceeÛes mJe¤he
Sskeâe. ~~8~~
Ùeskeâ hejyeÇÿe mebÛe}W ~ keâoeheer veeneR efJekeâej}W ~ lÙeeJesieUW Yeeme}W ~ les Yeüce¤he ~~9~~
Yeüce DeesUKeCÙeeceeieer} cegKÙe efJeÛeej Demee keâer kesâJeU hejyeÇÿe Ieveoeš Yej}s Demetve les keâesCelÙeener mJe¤heele
Deekeâeje}e Ùesle veener. efvejekeâej yeÇÿeeSsJepeer pes pes meekeâej efomeles lees meJe& Yeüce nesÙe. ~~9~~
peÙeemeer yeesef}}e keâuheeble ~ ef$eiegCe DeeefCe hebÛeYetle ~ nW DeJeIeWefÛe mecemle ~ Yeüce¤he ~~10~~
pÙeele ef$eiegCe Je hebÛeceneYetles efcemeU}er Deensle Je pÙeeÛee keâuheeÛes MesJešer Deble neslees les les meJe& Je=efòe%eeveeves
keâUCeejs peieled Yeüce¤he Deens. ~~10~~
(o. 10 me. 6) 448 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ceer letb ne Yeüce ~ Gheemeveeefn Yeüce ~ F&ÕejYeeJe neefn Yeüce ~ efve§eÙeWmeer ~~11~~
ceer Je let ÛÙee DeeOeejeves Ûee}}s}s JÙeJenej, meiegCeesheemevee, F&ÕejeJejer} ßeæe nsner Yeüce Deensle, Ùeeble Mebkeâe veener.
~~11~~
M}eskeâ–
YeücesCeenb YeücesCe lJeb ~ YeücesCeesheemekeâe pevee: ~ YeücesCesÕejYeeJelJeb ~ Yeücecet}efceob peieled ~~1~~
M}eskeâeLe&– `ceer' ns mHegâjCe YeücepevÙe Demetve `let' megæe YeüceevesÛe Yeemelees. GheemekeâebÛeer Gheemevee YeüceecegUsÛe Ûee}les. pÙee
F&ÕejeÛes peie ns Mejerj Deens les peieÛe YeüceecegUs Yeemele DemeuÙeeves F&ÕejlJener Yeüce¤he Deens.
ÙeekeâejCeW me=ef° Yeemele ~ hejbleg YeüceefÛe ne mecemle ~ ÙeeceOÙeW pes efJeÛeejJeble ~ lesefÛe OevÙe ~~12~~
ÙeeØeceeCes YeüceecegUs Yeeme}s}er me=°er efkeâleerner melÙe Jeeš}er lejer lees meJe& pe[peerJeelcekeâ hemeeje Yeüecekeâ Deens. peer
ceeCemes efJeÛeej¤he efJeJeskeâeves ns DeesUKeleele lesÛe OevÙe nesle. ~~12~~
Deeleeb YeüceeÛee efJeÛee® ~ DelÙebleefÛe ØeebpeU keâ¤b ~ Â°ebleÉejW efJeJe¤b ~ ßeesleÙeebmeer ~~13~~
Deelee Ùee YeüceeÛee Deveskeâ GoenjCes osTve leheMeer}Jeej efJeÛeej keâ¤. ne DelÙeble met#ce efJeÛeej ßeeslÙeebveer SskeâeJee. ~~13~~
YeüceCe keâefjleeb ogjer osmeeR ~ efoMeeYetef} DeeheCeemeer ~ keâeb JeesUKeer cees[s peerJe}ieebmeer ~ Ùee veebJe Yeüce ~~14~~
DeheefjefÛele ØeosMeele ØeJeeme keâjerle Demelee Jeeš Ûegkeâles eEkeâJee efoMee keâUle veenerle. DelÙeble heefjÛeÙeeÛeer JÙekeäleer
DeÛeevekeâ Je Devehesef#ele Yesš}er lej #eCeYej DeesUKe hešle veener. eEkeâJee yee}heCeer cew$eer Demetvener veblej Je=æeJemLesle Yesš
Pee}er lej DeesUKe hešle veener. ~~14~~
keâeb Gvcele õJÙe mesefJe}W ~ lesCeW Deveskeâ YeemeeW }eie}W ~ veevee JesLeeb keâeb Pe[efhe}W ~ YetleW lees Yeüce ~~15~~
Dece}er heoeLeeËÛÙee mesJeveeves SkeâeSsJepeer Deveskeâ heoeLe& eEkeâJee JÙekeäleer efomeCes Je keâener jesieebÛeer }#eCes ve DeesUKeuÙeeves
`Yetle }eie}s' Demes JeešCes ne Yeüce nesÙe. ~~15~~
oMeeJeleejeR Jeešleer veejer ~ keâeb les ceeb[}er yeepeeriejer ~ GieeÛe mebosn DeblejeR ~ Ùee veebJe Yeüce ~~16~~
oMeeJeleejer veeškeâele ŒeerYetefcekeâe keâjCeejs heg®<e Demetve lÙee efŒeÙee Jeešleele, peeotÛes KesU Kejs Jeešleele Je DekeâejCe
mebMeÙe yeUeJelees. ~~16~~
"sefJe}e "eJe lees efJemej}e ~ keâeb ceeieeA peeleeb ceeie& Ûegkeâ}e ~ heóCeeceOeW YeebyeeJe}e ~ Ùee veebJe Yeüce ~~17~~
Dee"JeCeerves "sJe}s}er Jemlet meehe[le veener, ØeJeemeele jmlee Ûegkeâlees Je cees"Ÿee Menjele keâener keâUsveemes nesles. ~~17~~
Jemleg DeeheCeeheemeeR Demeleeb ~ ies}er cnCeesefve nesÙes ogefÛelee ~ Deehe}W DeeheCe efJemejleeb ~ Ùee veebJe Yeüce ~~18~~
Iejele eEkeâJee efKeMeele Deme}s}er Jemlet OeebojšheCeecegUs njJeuÙeemeejKeer Jeešles Je lÙeecegUs ceve DemJemLe nesles.
keâ"erCe Øemebieer DeeheCe keâes"s, keâeÙe, keâmes Deenesle ÙeeÛee efJemej he[lees.~~18~~
keâebneR heoeLe& efJemejesve ies}e ~ keâeb peW efmekeâ}e leW efJemej}e ~ mJehveog:KeW Ieeefyeje pee}e ~ Ùee veebJe Yeüce
~~19~~
peJeU Deme}suÙee keâener Jemlet hetCe& efJemcejCeele peeleele, hee" kesâ}s}s efJemejlees Je mJehveele Jeeš}suÙee YeerleerÛÙee
og:Keeves JÙeefLele neslees. ~~19~~
ogef§evnW DeLeJee DeheMekegâve ~ efceLÙee JeelexveW Yebies ceve ~ JeÛekesâ heoeLe& osKeesve ~ Ùee veebJe Yeüce ~~20~~
keâeJeUe Iejele efMejCÙeemeejKes ogef§evn eEkeâJee ceebpej Dee[Jes iesuÙeeÛee DeheMekegâve PeeuÙeeves Je Keesšer yeeleceer Ssketâve ceve
veejepe nesles. heoeLe& Skeâ Demeleevee ogmejeÛe DemeuÙeemeejKes Jeeštve oÛekeâlees (Goe. oesjerJej meehe JeešCeW). ~~20~~
ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 449 (o. 10 me. 6)

Je=#e keâe‰ osefKe}W ~ ceveeble Jeešs Yetle Dee}W ~ keâebneRÛe vemleeb n[yeef[}W ~ Ùee veebJe Yeüce ~~21~~
cebo ØekeâeMeele Pee[eÛes Kees[ heentve YetleeÛee Yeüce PeeuÙeeves YeÙeYeerle neslees. ~~21~~
keâeÛe cnCeesve Gokeâeble he[s ~ keâeb meYee osKeesve ohe&CeeR heJee[s ~ Éej Ûegkeâesve Ye}leerkeâ[s ~ peeCeW Ùee veebJe
Yeüce ~~22~~
Meeble heeCÙee}e keâeÛe mecepetve heeCÙeele he[lees (ceÙemeYee). DeejMeele efomeCeejer meYee Kejer Jeešles. DeveesUKeer Iejele
oej keâesCeerkeâ[s Deens les mecepele veener. ~~22~~
Ùeskeâ Demleeb Ùeskeâ Jeešs ~ Ùeskeâ meebieleeb Ùeskeâ efveJešs ~ Ùeskeâ efomeleeb Ùeskeâ G"s ~ Ùee veebJe Yeüce ~~23~~
Demeles Skeâ Jeešles Ye}lesÛe. Skeâ meebefiele}s Demelee Ye}lesÛe Ssketâ Ùesles, Skeâ efomele Demelee lÙee peeieer DeÛeevekeâ
ogmejsÛe efomeles. ~~23~~
Deeleeb peW peW osFpesleW ~ leW leW heg{W heeefJepesleW ~ ces}W ceeCegme Yeespevee ÙesleW ~ Ùee veebJe Yeüce ~~24~~
Ùee pevceele efo}s}s oeve heg{er} pevceele HeâUe}e Ùesles Je ces}suÙee JÙekeäleer ØelÙe#e pesJeeJeÙeeme Ùesleele ns oesvner Yeüce
Deensle. ~~24~~
Ùes pevceerÛeW hegef{}s pevceeR ~ keâebneR Ùeskeâ heeJesve ceer ~ Øeerleer iegble}er ceveg<ÙeeÛes veeceeR ~ Ùee veebJe Yeüce ~~25~~
Ûee}t pevceele kesâ}s}s keâce& heg{er} pevceele HeâUe}e ÙesF&} Demee mecepe Je mJele:ÛÙee eEkeâJee ogmeNÙeeÛÙee veeJe}ewefkeâkeâeceOÙes
iegjHeâštve jneCes ns Yeüce nesle. ~~25~~
ces}W ceveg<Ùe mJehvee Dee}W ~ lesCeW keâebneR ceeefiele}W ~ ceveeR DeKeb[ yewme}W ~ Ùee veebJe Yeüce ~~26~~
ces}suÙee JÙekeäleerves mJehveele Yesštve keâener ceeieCeer kesâuÙeeves lÙeeÛe ÂMÙeeves ceveele "eCe ceeb[}s Demelee ne meJe&Ûe Øekeâej
Yeüecekeâ Deens Demes mecepeeJes. ~~26~~
DeJeIeW efceLÙee cnCeewve yees}s ~ DeeefCe meeceLÙee&Jejer ceve Ûee}s ~ %eeles JewYeJeW oheš}s ~ Ùee veebJe Yeüce ~~27~~
osneoer peieled efceLÙee Deens Demes cnCeeJeÙeeÛes Je efmeæerÛeer ceveele Dehes#ee "sJeeJeÙeeÛeer Ùee Yeüceeves Meyo%eeveer efJeÉeve
heÚe[}s}s Demeleele. ~~27~~
keâce&"heCeW %eeve efJešs ~ keâeb %eelesheCeW yeUW Yeü°s ~ keâesCeerÙeskeâ meercee efHeâšs ~ Ùee veebJe Yeüce ~~28~~
keâce& kesâuÙeeves yeÇÿe%eevee}e GCesheCee Ùeslees. `ceer %eeveer' Ùee Oegboerle DeeÛeejYeü° neslees Je ceÙee&oe Dees}eb[lees ns meJe& Yeüceeves
Ie[les. ~~28~~
osneefYeceeve keâcee&efYeceeve ~ pÙeelÙeeefYeceeve kegâUeefYeceeve ~ %eeveeefYeceeve cees#eeefYeceeve ~ Ùee veebJe Yeüce ~~29~~
DeejesiÙemebhevve ye}Jeeve Mejerj, ÙeLeemeebie keâce&keâeb[eÛes DeeÛejCe, peele, kegâU, %eeve, Je cees#e ÙeebÛee Denbkeâej efvecee&Ce
neslees lees YeüceecegUsÛe! ~~29~~
kewâmee vÙeeÙe lees ve keâUs ~ kesâ}e DevÙeeÙes lees vee[Us ~ GieeÛe DeefYeceeveW KeJeUs ~ Ùee veebJe Yeüce ~~30~~
vÙeeÙe keâMeeMeer Keeleele les keâUle veener. DevÙeeÙe keâ¤vener lÙeeÛeer peeCeerJe vemeles Je meòeemebheòeer F. keâenerÛe vemeleevee
GieerÛeÛe cemleJee}heCes Jeeielees. ~~30~~
ceeieer} keâebneR Dee"Jesvee ~ heg{er} efJeÛeej megÛesvee ~ DeKeb[ Dee®{ Devegceevee ~ Ùee veebJe Yeüce ~~31~~
ceeies efMekeâ}s}s }#eele jnele veener, heg{Ûee efJeÛeej keâjCÙeeÛeer #ecelee veener Je lÙeecegUs melele mebMeÙeeleÛe jenlees. ne
Yeüefce°. ~~31~~
ØeÛeerefleefJeCe Deew<eOe IesCeW ~ ØeefÛele vemlee heLÙe keâjCeW ~ ØeÛeerleerJeerCe %eeve meebieCeW ~ Ùee veebJe Yeüce ~~32~~

iegCe Ùesle vemetve Deew<eOe Iesle jneCes, Ye}leerÛe heLÙes keâjCes Je DevegYeJe vemeleevee Flejebvee efMekeâJeCes Jee GheosMe osCes
ne Yeüce nesÙe. ~~32~~
HeâUßegleerJeerCe ØeÙeesie ~ %eeveWefJeCe vegmlee Ùeesie ~ GieeÛe MejerjW Yeesefiepes Yeesie ~ Ùee veebJe Yeüce ~~33~~
JeÇleebÛÙee HeâUßegleerÛeer ceeefnleer vemeleevee JeÇles keâjCes, DeOÙeelceMeeŒeeÛeer pees[ efouÙeeefMeJeeÙe efkebâJee lÙee lÙee ÙeesieeÛes
leòJe%eeve ve mecepelee ÙeesiemeeOevee (n"eoer) Je Mejerj kesâJeU Yeesieemeeb"er JeehejCes ner YeüceeÛeer }#eCes nesle. ~~33~~
yeÇÿee ef}efnlees DeÂ°eR ~ DeeefCe JeeÛetve peeles mešer ~ SsMee ØekeâejerÛÙee iees°er ~ Ùee veebJe Yeüce ~~34~~
yeÇÿeosJe Deehe}s ØeejyOe keâheeUeJej ef}efnlees Je mešJeer heeÛeJeer}e les JeeÛetve peeles FlÙeeoer ØekeâejÛes mecepe Yeüce Demeleele.
~~34~~
Gob[ Yeüce efJemleej}e ~ De%eevepeveeR hewmeeJe}e ~ Deuhe mebkesâleW yeesef}}e ~ keâUeJeÙeekeâejCeW ~~35~~
}eskeâebceOÙes YeüceeÛes Demes Gob[ Øekeâej Deensle. De%eeveecegUs lÙeeÛee Dee[Jeeefle[Jee DeHeâeš efJemleej Pee}e Demetve
DeeleeheÙeËle kesâJeU GoenjCeehegjles keâener Yeüce meebefiele}s. ~~35~~
Yeüce¤he efJeÕe mJeYeeJeW ~ lesLeW keâeÙes cnCeesve meebieeJeW ~ efveieg&Ce yeÇÿeeJesieUW DeJeIeW ~ Yeüce¤he ~~36~~
yeÇÿeÂ°erves heeefn}s lej meJe& peieÛe Yeüce¤he Deens. lÙeeleer} YeüceeÛes efkeâleer cnCetve JeCe&ve keâjeJes! efveieg&Ce yeÇÿeeJÙeefleefjkeäle
meJe& Yeüce nesÙe. ~~36~~
%eelÙeeme veener mebmeej ~ SsmeW yees}leer Deheej ~ iele %eelÙeeÛes Ûecelkeâej ~ Ùee veebJe Yeüce ~~37~~
peerJevecegkeäle %eeveer mebmeejeheemetve Deef}hle Demelees. lÙeeÛÙee Â°erves mebmeej yeeefOele Demelees. Demes JesoevleMeeŒe peeieespeeieer
meebiele Demetvener De%eeveer }eskeâ osn "sefJe}suÙee %eelÙeebÛÙee ÛecelkeâejebÛes DevegYeJe meebieleÛe jenleele! Yeüce lees neÛe. ~~37~~
ÙesLeW DeeMebkeâe Gef"}er ~ %eelÙeeÛeer meceeOeer hetefpe}er ~ lesLeW keâebner ØeefÛele Dee}er ~ eEkeâJee veeneR ~~38~~
ÙesLes DeMeer Mebkeâe Ùesles keâer peerJevecegkeäle cenelcÙeeÛÙee meceeOeerÛeer hetpee kesâ}er Demelee lÙee mLeeveeÛee keâener DevegYeJe Ùeslees
keâer veener? (yejsÛe Yekeäle yejsÛe DevegYeJe meebieleele.) ~~38~~
lewmesefÛe DeJeleejer mebhe}s ~ lÙeebÛesefn meeceLÙe& Gob[ Ûee}s ~ lejer les keâeÙes iegble}s ~ Jeemevee Oe®efve ~~39~~
lÙeeÛeØeceeCes jeceke=â<Ceeoer DeJeleejebÛes eflejesOeeve PeeuÙeeveblejner (mebhe}s) lÙeebÛÙee DelekeäÙe& meeceLÙee&Ûeer Yejhetj ØeÛeerleer
Ùesles. ceie les Jeemevee¤heeves he=LJeerJej jenleele keâe? lesner Jeemevesves yeæ Deensle Demes mecepeeJeÙeeÛes keâe? ~~39~~
Ssmeer DeeMebkeâe GÆJe}er ~ meceLeX heeefnpes efvejefme}er ~ Flegkesâve ns meceehle pee}er ~ keâLee YeüceeÛeer ~~40~~
DeMeer ßeeslÙeeves Mebkeâe efJeÛeejuÙeeJej efleÛes MeeŒeMegæ Je mhe° Gòej (meceLe&) efo}s heeefnpes. heCe YeüceeÛeer keâLee ÙesLes
mebhe}er! ~~40~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘Yeüceefve¤heCeveece’ meceeme meneJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘Yeüceefve¤heCe’ veeJeeÛee meneJee meceeme meceehle

meceeme meeleJee : meiegCeYepeveefve¤heCe
DeJeleejeefokeâ %eeveer meble ~ meejemeejefJeÛeejW cegkeäle ~ lÙeebÛeW meeceLÙe& Ûee}le ~ keâesCÙee ØekeâejW ~~1~~
meejemeejefJeJeskeâeves cegkeäle Pee}s}s %eeveer meble Je DeJeleej ÙeebÛÙee meeceLÙee&Ûeer lÙeebÛÙee efveJee&Ceeveblej keâMeer ØeÛeerleer Ùesles
Demee ØeMve ßeeslÙeeves efJeÛeej}e Deens. ~~1~~
ns ßeesleÙeebÛeer DeeMebkeâe ~ heeneleeb ØeMve kesâ}e efvekeâe ~ meeJeOe nesTve Sskeâe ~ cnCes Jekeälee ~~2~~
ne efJeÛeej}s}e ØeMve ceee|cekeâ Demetve lÙeeÛes Gòej meeJeOeheCes Sskeâe. ~~2~~
%eeveer cegkeäle nesTve ies}s ~ ceeieW lÙeebÛeW meeceLÙe& Ûee}s ~ hejbleg les veeneR Dee}s ~ Jeemevee Oe¤veer ~~3~~
yeÇÿe%eeveeves cegkeäle nesTve, Mejerj mees[uÙeeJej lÙeebÛÙee meeceLÙee&Ûeer veblej ØeÛeerleer Ùesles ns Kejs. heCe lÙeebÛÙee Jeemevee
Gj}suÙee vemeleele. leer ØeÛeerleer JeemeveeMejerjeÛÙee DeefmlelJeecegUs Ùesle veener. ~~3~~
}eskeâebme neslees Ûecelkeâej ~ }eskeâ ceeefveleer meeÛeej ~ hejbleg ÙeeÛee efJeÛeej ~ heeefn}e heeefnpes ~~4~~
}eskeâebvee keâener ÛecelkeâejeÛee DevegYeJe ÙesTve lÙeebvee lees Keje Jeešlees. heCe lÙeeÛee veerš efJeÛeej kesâ}e heeefnpes. ~~4~~
peerle Demleeb vesCeeW efkeâleer ~ peveeceOeW Ûecelkeâej nesleer ~ SsefmeÙeeÛeer meÅeØeefÛeleer ~ jeskeâ[er heeneJeer ~~5~~
lees efpeJeble DemeleeveeÛe }eskeâebvee Deveskeâ ÛecelkeâejebÛee DevegYeJe Ùeslees. lÙeebÛee ceeieesJee IesTve lÙeeÛeer melÙelee he[leeUtve
heneJeer. ~~5~~
lees lejer DeeheCe veeneR ies}e ~ }eskeâeR ØelÙe#e oseKf e}e ~ Ssmee ne Ûecelkeâej pee}e ~ Ùeeme keâeÙe cnCeeJeW ~~6~~
Deelce¤heeves lees Dee}s}e vemeuÙeeves lees ies}s}ener vemelees. heCe osn¤heeves ies}s}e lees Deveskeâebvee osneÛÙee ce=lÙetveblejner
ØelÙe#e Yesšlees. Ùee ÛecelkeâejeÛes mhe°erkeâjCe keâeÙe? ~~6~~
lejer ne }eskeâebÛee YeeJeeLe& ~ YeeefJekeâeb osJe ÙesLeeLe& ~ Deves$e keâuhevee JesLe& ~ kegâlekeâe&Ûeer ~~7~~
ns YeeefJekeâebÛes JÙeefkeäleefve‰ (Subjective) DevegYeJe Demetve les lÙeebvee lÙeebÛÙee YeeJeyeUeves Ùesleele. YeeJe lemee osJe!
Flej mhe°erkeâjCes kegâlekeâe&le pecee nesleele. ~~7~~
DeeJe[s leW mJehveeR osefKe}W ~ lejer keâeÙe lesLetve Dee}W ~ cnCee} lesCeW Dee"efJe}W ~ lejer õJÙe keâeb efomes ~~8~~
pÙeeÛeer Heâej DeeJe[ Demeles les mJehveele efomeles. pes efomeles les keâes"tve Ùesles keâeÙe? kesâJeU Dee"JeCe Pee}er cnCetve
lÙeeÛes ØelÙe#e ¤he keâe efomeeJes? (Dee"JeCeerves ¤he efomeles Demee DevegYeJe veener.) ~~8~~
SJeb Deehe}er keâuhevee ~ mJehveeR Ùesleer heoeLe& veevee ~ hejer les heoeLe& Ûee}leervee ~ DeLeJee Dee"T veeneR ~~9~~
leelheÙe& Demes keâer DeeheCe kesâ}suÙee keâuhevesvegmeej mJehveele Deveskeâ heoeLe& `Ùesleele.' heCe les Ûee}le Ùesle veenerle eEkeâJee
Dee"JeCe PeeuÙeeves efomeleele Demesner veener. ~~9~~
ÙesLeW legš}er DeeMebkeâe ~ %eelÙeeme pevce keâuhetb vekeâe ~ Gcepesvee lejer efJeJeskeâe ~ yejW heene ~~10~~
ØeMveeÛes Gòej efo}s. Deelce%eeveer JeemeveeMejerj IesTve ce=lÙetveblej hegvne hejle Ùeslees (Je ÛecelkeâejebÛes DevegYeJe oslees) DeMeer
keâuhevee keâ¤ vekeâe. legcne}e mJele:}e keâUle vemes} lej lÙeemebyebOeerÛes MeeŒe (efJeJeskeâ) keâeÙe meebieles les hene. ~~10~~

%eeveer cegkeäle nesTve ies}s ~ lÙeebÛeW meeceLÙe& GieWefÛe Ûee}s ~ keâeb pes hegCÙeceeieX Ûeeef}}W ~ cnCeesefveÙeeb ~~11~~
DeeÙeg<ÙeYej hegCÙeceeiee&ves JeešÛee} kesâuÙeecegUs pes %eeve nesTve cegkeäle Pee}s lÙeebÛes meeceLÙe& lÙeebÛÙee osnlÙeeieeveblej
menpeÛe Ûee}les. (lees hegCÙeeÛee ØeYeeJe Demelees.) ~~11~~
ÙeekeâejCeW hegCÙeceeieX Ûee}eJeW ~ Yepeve osJeeÛeW Jee{JeeJeW ~ vÙeeÙes meeb[tve ve peeJeW ~ DevÙeeÙeceeieX ~~12~~
cnCetve hegCÙeceeiee&ves peerJeve Iee}JeeJes. DevÙeeÙe mees[tve vÙeeÙeeves Jeeietve osJeeÛes Yepeve melele keâjeJes. ~~12~~
veevee hegj§ejCeW keâjeJeeR ~ veevee leerLee&šCeW efHeâjeJeeR ~ veevee meeceLÙeX Jee{JeeJeeR ~ JewjeiÙeyeUW ~~13~~
ieeÙe$eer hegj§ejCeemeejKeer Deveskeâ hegj§ejCes keâjeJeerle, leerLe&Ùee$ee keâjeJÙeele Je JewjeiÙeeÛÙee yeUeves Deveskeâ meeceLÙex mebheeove
keâjeJeerle. (meceLeeËÛÙee meeceLÙeeËÛes ns jnmÙe Deens) ~~13~~
efve§eÙeW yewmes Jemletkeâ[s ~ lejer %eeveceeieXefn meeceLÙe& Ûe{s ~ keâesCeerÙeskeâ Ùeskeâeble cees[s ~ SsmeW ve keâjeJeW ~~14~~
Deble:keâjCeJe=òeer Deelceekeâej "sJeCÙeeÛee %eeveceeie& meeOe}e lej lÙeevesner meeceLÙe& efceUles. heCe ns meeOeCÙeemee"er
Deble:keâjCe Je=òeer heebieCÙeemeejKeer mLeUs, heefjefmLeleer Je JÙekeäleer šeUeJÙee }eieleele. Skeâeble efškeâJeeJee }eielees. (ne
meeOekeâoMesleer} Skeâeble Deens. efmeæ oMesle lees menpeÛe efškeâlees. Éwle cees[}s}s Demeles.) ~~14~~
Ùeskeâ ieg® Ùeskeâ osJe ~ keâes"W lejer DemeeJee YeeJe ~ YeeJeeLe& vemleeb JeeJe ~ meJe& keâebneR ~~15~~
meodieÏ¤ eEkeâJee F&ÕejeÛee meiegCe DeJeleej (osJe) Ùeebhewkeâer Skeâe ef"keâeCeer lejer hetCe& ßeæe "sJeeJeer. ßeæe vemes} lej meJe&
ØeÙelve Je DeeMeeDeekeâeb#ee (heejceee|Lekeâ) JeeÙee peeleele. ~~15~~
efveieg&CeeR %eeve pee}W ~ cnCeeWve meiegCe De}#e kesâ}W ~ lejer leW %eeleW veeieJe}W ~ oeseEnkeâ[s ~~16~~
èfveieg&Ce yeÇÿe ceer Deens' Demee efve§eÙe PeeuÙeeves (hejes#e%eeve) meiegCe ieewCe ceevetve lÙeekeâ[s og}&#e kesâ}s lej lees leLeekeâefLele
%eelee oesvnerkeâ[tve efvejeOeej yevelees. ~~16~~
veeneR Yekeäleer veeneR %eeve ~ ceOeWÛe hewmeeJe}e DeefYeceeve ~ cnCeewefveÙeeb peheOÙeeve ~ meeb[tbÛe veÙes ~~17~~
meiegCeeÛeer heefjhetCe& Øesce}#eCee Yekeäleer eEkeâJee èfveieg&Ce yeÇÿe ceer Deens' Demee Â{, DeheefjJele&veerÙe ØelÙe#e DevegYeJe
nŸeebleer} Skeâner vemeleevee Deieeblegkeâ DenbkeâejeÛes meeceüepÙe hemejles cnCetve meiegCeveeceeÛee pehe Je meesÓnb OÙeeve ner oesvner mees[t
veÙesle. ~~17~~
meeb[er} meiegCeYepeveemeer ~ lejer lees %eelee hejer Dehesmeer ~ cnCeewefveÙeeb meiegCeYepeveemeer ~ meeb[tbefÛe veÙes ~~18~~
yeÇÿe%eevÙee}e megæe meiegCeYepeveeÛeer (veecepehe) pees[ vemes} lej lÙee}e yeÇÿemegKeeÛee }eYe nesle veener (Dehesmeer) cnCetve
meiegCeeÛee keâesCeerÛe lÙeeie keâ¤ veÙes. ~~18~~
efve:keâece yegæerefÛeÙee Yepevee ~ $ew}eskeâeR veeneR legUCee ~ meeceLeXefJeCe Ie[svee ~ efve:keâece Yepeve ~~19~~
efve<keâece yegæerves kesâ}suÙee Øesce}#eCee YekeäleermeejKes ßes‰ meeOeve nŸee peieele veener. heCe lÙeemee"er DeveemekeäleerÛes cees"s
meeceLÙe& }eieles. (osn Je ØehebÛeemekeäle JÙekeäleer efve<keâecelee meebYeeUt Mekeâle veener.) ~~19~~
keâecevesveW HeâU Ie[s ~ efve:keâece YepeveW YeieJeble pees[s ~ HeâU YeieJeblee keâesCeerkeâ[s ~ cenoeblej ~~20~~
YekeäleerÛÙee ceesyeouÙeele SKeeoer ØeehebefÛekeâ keâecevee hetCe& nesF&}ner, heCe efve<keâece Gheemevesves ØelÙe#e hejcesÕejeÛee }eYe
neslees. ØeehebefÛekeâ HeâU Je ØelÙe#e YeieJeble nŸeeble kesâJe{e Heâjkeâ Deens! ~~20~~
veevee HeâUW osJeeheemeer ~ DeeCeer HeâU DeblejeR YeieJebleemeer ~ ÙeekeâejCeW hejcesÕejemeer ~ efve:keâece YepeeJeW ~~21~~
osJeepeJeU Gheemekeâe}e osCÙeemee"er efkeâleerlejer HeâUs Deensle. heCe lÙeebÛeer FÛÚe "sJe}er lej osJe ogjeJelees. cnCetve
osJeeÛeer efve<keâece Gheemevee keâjeJeer. ~~21~~

efve:keâeceYepeveeÛeW HeâU DeeieUW ~ meeceLÙe& Ûe{s ceÙee&osJesieUW ~ lesLeW yeeheg[er HeâUW ~ keâesCeerkeâ[s ~~22~~
efve<keâece yegæerves Gheemevee kesâuÙeeÛes HeâU JesieUsÛe Demeles. lÙeecegUs GheemekeâeÛÙee Debieer DeceÙee&o meeceLÙe& mebÛeÙe
neslees. lÙeeheg{s mekeâece GheemevesÛÙee HeâUebÛeer cegUerÛe eEkeâcele jnele veener. ~~22~~
YekeäleW pes ceveeR OejeJeW ~ leW osJeW DeeheCeefÛe keâjeJeW ~ lesLeW JesieUW YeeJeeJeW ~ ve}ies keâoe ~~23~~
efve<keâece yegæerves Gheemevee keâjCeeNÙee YekeäleeÛÙee Deble:keâjCeele Ûegketâve SKeeoe mebkeâuhe ®pe}e lejer osJe lees mJele:
nesTve hetCe& keâjlees. Yekeälee}e `ns ce}e nJes' Demes JesieUs keâener Je keâOeerÛe ceeieeJes }eiele veener. ~~23~~
oesveer meeceLÙeX Ùeskeâ nesleeb ~ keâeUeme veešeshes meJe&Lee ~ lesLeW FlejebÛeer keâesCe keâLee ~ keâerškeâvÙeeÙeW ~~24~~
<e[diegCewÕeÙe&mebheVe F&Õej Je efvejhes#e Deveemekeäle Yekeäle DeMeer oesvner meeceLÙex Skeâ$e DeeuÙeeJej lees keâeUemener DeeJejle
veener. ceie Flej meeceevÙeebÛeer keâeÙe keâLee! lÙeebÛes cetuÙe efkeâ[ecegbieerntve DeefOekeâ veener. ~~24~~
cnCeesefve efve:keâece Yepeve ~ Jejer efJeMes<e yeÇÿe%eeve ~ leÙeeme legefUleeb ef$eYegJeve ~ GCeW Jeešs ~~25~~
cnCetve efve<keâece meiegCe YepeveeÛÙee pees[er}e yeÇÿeefJeÅee Demes} lej DeMee Yekeälee}e ef$eYegJeveele lees[ vemeles. ef$eYegJeveentve
lees ßes‰ Demelees. ~~25~~
ÙesLeW yegæerÛee ØekeâeMe ~ DeeCeerkeâ ve Ûe{s efJeMes<e ~ Øeleehe keâerleea DeeefCe ÙesMe ~ efvejblej ~~26~~
DeelceØekeâeMeeÛÙee mee#eelkeâejeves Yeej}suÙee yegæerntve efJeMes<e eEkeâJee ßes‰ yegæer vemeles. lÙee yegæerÛÙee mJeeceer}e heje›eâce,
keâerleea Je ÙeMeeÛeer melele meeLe efceUles. ~~26~~
efve¤heCeeÛee efJeÛeej ~ DeeCeer nefjkeâLesÛee iepej ~ lesLeW nesleer lelhej ~ ØeeCeercee$e ~~27~~
efveieg&CeeÛes ØeJeÛeve Je meiegCe nefjkeâLesÛee iepej pesLes Skeâ$e Ùesleele lesLes meJeeËveeÛe Dees{ efvecee&Ce nesles. ~~27~~
pesLeW Yeü°ekeâej Ie[svee ~ lees hejceeLe&efn o[svee ~ meceeOeeve efJeIe[svee ~ efve§eÙeeÛeW ~~28~~
pÙeele DeeÛeejefJeÛeej Yeü° vemeleele Demee hejceeLe& Heâej keâeU Peeketâve jnele veener. meoeÛeej, meod«ebLe, meodieÏ¤ Je
meodmeeOeve nŸeebveer Pee}s}e efve§eÙe meceeOeeve efyeIe[t osle veener. ~~28~~
meejemeejefJeÛeej keâjCeW ~ vÙeeÙesDevÙeeÙes DeKeb[ heeneCeW ~ yegefæ YeieJebleeÛeW osCeW ~ hee}šsvee ~~29~~
JÙeJenejele vÙeeÙeeÛeer yetpe jeKetve DevÙeeÙee}e Leeje ve osCes Je hejceeLee&le meej Je DemeejeÛee efJeJeskeâ meebYeeUCes nŸee oesve
iees°er pÙee yegæerle efmLej PeeuÙee Deensle leer yegæer YeieJebleeÛeer osCeieer nesÙe. DeMeer yegæer }eYe}s}e Jejer} oesve iees°er vesnceer
meebYeeUlees. ~~29~~
Yekeäle YeieJebleeR DevevÙe ~ lÙeemeer yegefæ oslees DeeheCe ~ ÙesoLeeA YeieJeÉÛeve ~ meeJeOe Sskeâe ~~30~~
pees Yekeäle YeieJebleeÛÙee DevegmebOeeveeefMeJeeÙe DevÙe keâener peeCeerle veener lÙee DevevÙe Yekeälee}e YeieJeble meebKÙeyegæer oslees.
lÙeeefJe<eÙeer YeieJebleeÛesÛe Deme}s}s JeÛeve veerš Sskeâe. ~~30~~
M}eskeâ– ooeefce yegefæÙeesieb leb Ùesve ceecegheÙeebefle les ~~Ú~~
M}eskeâeLe&– ceer lÙeebvee yegefæÙeesie oslees keâer pÙeecegUs les ceePÙee mJe¤hee}e Øeehle nesleele.
cnCeesve meiegCe Yepeve ~ Jejer efJeMes<e yeÇÿe%eeve ~ ØelÙeÙeeÛeW meceeOeeve ~ ogu}&Ye peieeR ~~31~~
cnCetve meiegCe YeieJebleeÛeer ßeJeCe-keâerle&veeoer Gheemevee Je nŸee pees[er}e efveoex<e Je mebØeoeÙeMegæ JesoebleefJeÅee DemeuÙeeves
pees yeÇÿeevegYeJe Ùeslees lees peieele og}&Ye Deens. lÙeeves nesCeejs DehetJe& meceeOeeve oge|ceU Deens. ~~31~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘meiegCeYepeveefve®heCeveece’ meceeme meeleJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘meiegCeYepeveefve¤heCe’ veeJeeÛee meeleJee meceeme meceehle
meceeme Dee"Jee : ØeefÛeleefve¤heCe
Sskeâe ØeefÛeleerÛeeR }#eCeW ~ ØeefÛele heens} leW MeeneCeW ~ Ùesj Jes[s owvÙeJeeCes ~ ØeefÛeleerJeerCe ~~1~~
Deelee ØelÙe#e DevegYeJeeÛeer }#eCes Sskeâe. lees Iesleer} lesÛe MeneCes "jleele Je lees ve IesCeejs KegUs Je DeeMeeUYetle
mecepeeJesle. ~~1~~
veevee jlveW veevee veeCeeR ~ hejer#etve ve Iesleeb neveer ~ ØeefÛele ve Ùesleeb efve¤heCeeR ~ yewmeeWÛe veÙes ~~2~~
ceewuÙeJeeve jlves Je veeCeer leheemetve ve IesleuÙeeme vegkeâmeeve nesles. mJele:Ûes meJeeËieerCe meceeOeeve nesTve DevegYeJe
DeeuÙeeefMeJeeÙe ØeJeÛevee}e yemetÛe veÙes. ~~2~~
legjbie MeŒe ocetve heeefn}W ~ yejW heeneleeb ØeefÛeleerme Dee}s ~ lejer ceie heeefnpes Iesle}W ~ peeCeles heg®<eeR ~~3~~
DeÕehejer#ee kesâuÙeeefMeJeeÙe Iees[e IesT veÙes. MeŒeeÛes Oeej, Deekeâej F. heeefnuÙeeefMeJeeÙe les efJekeâle IesT veÙes. keâmeesšer}e
GlejuÙeeefMeJeeÙe (DevegYeJeeefMeJeeÙe) peeCelÙeeves JÙeJenej keâ¤ veÙes. ~~3~~
yeerpe GieJes}meW heeneJeW ~ lejer ceie õJÙe Iee}tve IÙeeJeW ~ ØeefÛele Deeef}Ùeeb SskeâeJeW ~ efve¤heCe ~~4~~
hesjuÙeeJej GieJes} DeMeer Kee$eer Pee}er lejÛe hewmes ceespetve efyeÙeeCes efJekeâle IÙeeJes. lÙeeÛeØeceeCes meledleke&â, meledMeeŒe Je
megmebiele Â°eble nŸeebmen Ûee}t Deme}s}er hee"-ØeJeÛeves SskeâeJeerle. (DevegYeJe ne Meyo meceLe& JÙeehekeâ DeLee&ves Jeehejleele.) ~~4~~
osneR DeejesiÙelee pee}er ~ Ssmeer pevee ØeefÛele Dee}er ~ lej ceie DeeielÙe Iesle}er ~ heeefnpes cee$ee ~~5~~
SKeeÅee Deew<eOeeÛee Jeehej kesâuÙeeJej ®iCe yeje Pee}e Deens DeMeer Kee$eer PeeuÙeeJej les Deew<eOe DeJeMÙe IÙeeJes.
(nu}ermegæe Clinical trials Ûes Deew<eOeebÛÙee #es$eele Heâej cenòJe Deens.) ~~5~~
ØeefÛeleerefJeCe Deew<eOe IesCeW ~ lejer ceie Oe[efÛe efJeIe[CeW ~ DevegceeveW peW keâeÙe& keâjCeW ~ leWefÛe cetKe&heCe ~~6~~
keâesCee}eÛe DevegYeJe Dee}s}e vemeleevee Deew<eOe Iesle}s lej Ûeebie}s Deme}s}s DeejesiÙener efyeIe[Ces MekeäÙe Deens.
lÙeeÛeØeceeCes keâesCelesner keâece Deboepeeves eEkeâJee o[hetve keâjCes ne cetKe&heCee Deens. ~~6~~
ØeefÛeleerme veeneR Dee}W ~ DeeCeer megJeCe& keâjefJe}W ~ lejer ceie peeCeeJeW "efkeâ}W ~ osKeleosKeleeb ~~7~~
leLeekeâefLele efkeâceÙee keâjCeejeves `ceer }esKeb[eÛes meesves keâjlees' Demes meebefiele}s Je ØelÙe#eele lemes Ie[}s veener lej
neleÛe}eKeercegUW [esàÙeemeceesj HeâmeJeCetkeâ nesles! ~~7~~
MeesOetve heeefnuÙeeefJeCe ~ keâebneRlejer Ùeskeâ keâejCe ~ nesCeej veeneR efveJee&Ce ~ ØeeCeeme Ie[s ~~8~~
MeneefveMee kesâuÙeeefMeJeeÙe keâesCelÙeener keâeceele nele Ieele}e lej les ÙeMee}e keâejCe nesCÙeeSsJepeer ØeeCeneveer}e keâejCe
nesT Mekesâ}. ~~8~~
cnCeesveer DevegceeveeÛeW keâeÙe& ~ YeuÙeeveer keâoeefhe keâ¤b veÙes ~ GheeÙe heeneleeb DeheeÙes ~ vescemle Ie[s ~~9~~
cnCetve kesâJeU Deboepeeves eEkeâJee hetCe& ceeefnleer veme}s}s keâeÙe& MeneCÙeeves keâOeer neleer IesT veÙes. lÙeele }eYeehes#ee
neveerÛe nesF&}. ~~9~~
heeCÙeebleer} cnwmeerÛeer meešer ~ keâjCeW nW yegefæÛe Keesšer ~ MeesefOeuÙeeefJeCe eEnhegšer ~ nesCeW Ie[s ~~10~~
le}eJeeleer} heeCÙeele ceevesheÙeËle yeg[tve [gbyeCeeNÙee cnMeerÛeer Kejsoer-efJe›eâer keâjCeejer yegæer KeesšerÛe Demeles! efleÛes meJe&
Mejerj ve henelee JÙeJenej kesâ}e lej HeâefpeleerÛe nesCeej. ~~10~~
efJeÕeemeW Iej Iesle}W ~ SsmeW efkeâleer veeneR Ssefkeâ}W ~ cewoW ceQoeJeW kesâ}W ~ hejer leW MeesefOe}s heeefnpes ~~11~~
kesâJeU keâesCeeÛÙee lejer meebieCÙeeJe¤ve SKeeos Iej les ve heneleeÛe Iesle}s Demes SskeâeJeÙeeme efceUle veener. keâhešŸeeÛes
keâheš keâUuÙeeJej lÙeeÛeer heeUscegUs MeesOetve keâe{eJeer }eieleele. ~~11~~
MeesOeuÙeeefJeCe DeVeJeŒe IesCeW ~ lesCeW ØeeCeeme cegkeâCeW ~ }efškeäÙeeÛee efJeÕeeme OejCeW ~ nWefÛe cetKe&heCe ~~12~~
DeVe-JeŒeeoer oeve osCeeje, lÙeeÛee nslet Je ØelÙe#e DeVe Je JeŒe ns meJe& leheemetve ve heneleeÛe Iesle}s lej ØeeCeeJej
yesleCÙeeÛee mebYeJe Demelees. "keâeJej efJeÕeeme "sJeCes ne cenecetKe&heCee Deens. (efJe<e efcemeU}s}s DeVe Je MeerIeÇpJee}e«eener JeŒe
IesT veÙes.) ~~12~~
mebieleer ÛeesjeÛeer Oeefjleeb ~ Ieele nesF&} leòJelee ~ "kegâ eEmele® MeesefOeleeb ~ "eFË he[s ~~13~~
Ûeesj Jee keâejmLeeveer JÙekeäleerÛeer mebiele Oej}er lej Ieele nesCeejÛe. Yeeceše Je oie}yeepe ceeCetme Lees[Ÿee efvejer#eCeevesner
keâUlees. ~~13~~
iewjmeeU leeceefiejer ~ keâesCeer veJeer cegõe keâjer ~ veevee keâheš hejeshejeR ~ MeesOetve heeneJeW ~~14~~
keâesCeer Yeeceše leebyeš yeveeJeš veeCeer leÙeej keâjlees. keâeneR keâhešer JÙekeäleer efkeâlÙeskeâ keâhešer Ûee}er KesUleele. lÙeebÛee
Oeeb[esUe IÙeeJee. ~~14~~
efoJeeUKeesjeÛee ceeb[ ~ heeneleeb JewYeJe efomes Gob[ ~ hejer leW DeJeIeW Leesleeb[ ~ Yeb[ heg{W ~~15~~
keâpee&le hetCe& yeg[e}suÙeeÛes jneCeerceeve Yehekesâyeepe Demet Mekeâles. heCe lees yeensjÛee osKeeJee heg{er} Heâefpeleer LeebyeJet Mekeâle
veener. ~~15~~
lewmeW ØeefÛeleerJeerCe %eeve ~ lesLeW veeneR meceeOeeve ~ keâ¤ve yengleebÛee Devegceeve ~ Devnerle pee}W ~~16~~
lÙeeØeceeCes DevegYeJeeJeeÛetve JekeälÙeeÛes Je ßeeslÙeeÛesner meceeOeeve nesle veener. G}š Deveskeâ ßeesles ieeWOeUele he[tve les
heejceee|Lekeâ efnlee}e cegkeâleele. ~~16~~
ceb$e Ùeb$e Gheosefme}s ~ vesCeleW ØeeCeer leW ieesefJe}W ~ pewmeW Peebketâve ceeefj}W ~ ogKeCeeF&le ~~17~~
pÙeeØeceeCes SKeeÅee DeepeeNÙee}e Deew<eOe ve oslee ceejeJes lÙeeØeceeCes meeOekeâ De%eeveecegUs Ùeb$e Je ceb$e meebieCÙeeNÙeebÛÙee
keâÛeešŸeele meehe[tve DeeOÙeeeflcekeâ Â<šŸee veeieJe}s peeleele, lÙeebvee cegkeäleermee"er DeeJeMÙekeâ les ceeie&oMe&ve efceUle veener. ~~17~~
JewÅe heeefn}e hejer keâÛÛee ~ lejer ØeeCe ies}e heesjeÛee ~ ÙesLeW GheeÙes ogmeNÙeeÛee ~ keâeÙes Ûee}s ~~18~~
%eeve Je DevegYeJeeves keâÛÛÙee Deme}suÙee JewÅeekeâ[s iebYeerj Deepeej Deme}suÙee ceg}e}e ves}s Je lÙeeÛee ØeeCe ies}e lej
lÙee}e keâesCe keâeÙe keâjCeej? ~~18~~
og:KeW DeblejeR efPepes ~ DeeCeer JewÅe hegmeleeb }epes ~ lejerÛe ceie lÙeemeer meepes ~ DeelcenlÙeejsheCe ~~19~~
DeJeIe[ peeieer Deme}suÙee ogKeCÙeeÛes og:Ke lej Deens, heCe JewÅeeves ØeMve efJeÛeejuÙeeJej les meebieeJeÙeeme }epelees lees
DeelcenlÙee keâjCeejeÛe ceeve}e heeefnpes. ~~19~~
peeCelÙeeJejer ieJe& kesâ}e ~ lejer vesCelÙeekeâefjleeb yeg[e}e ~ ÙesLeW keâesCeeÛee Ieele pee}e ~ yejW heene ~~20~~
DenbkeâejecegUs peeCelÙeeÛee meu}e Iesle}e veener Je Denbkeâej meebYeeUtve cetKee&Ûee meu}e efceUtve yeg[}e lej lÙeele
keâesCeeÛee Ieele Pee}e? ~~20~~
heeheeÛeer Keb[Cee pee}er ~ pevceÙeelevee Ûegkeâ}er ~ Ssmeer mJeÙeW ØeefÛele Dee}er ~ cnefCepes yejW ~~21~~

cnCetve meeOevee DeMee melheg®<eeÛÙee ceeie&oMe&veeves keâjeJeer keâer pÙeecegUs meJe& heeheebÛee veeMe nesTve pevcecejCeeletve
megškeâe nesF&}. nsÛe Kejs efnle. ~~21~~
hejcesÕejeme JeesUefKe}W ~ DeeheCe keâesCemeW keâU}W ~ DeelceefveJesove pee}W ~ cnefCepes yejW ~~22~~
F&Õej yeÇÿeeÛes %eeve nesTve `ceer keâesCe' nŸee ØeMveeÛes Gòej efceUtve `ceer'Ûes yeÇÿeele efveJesove Pee}s keâer eEpekeâ}er! ~~22~~
yeÇÿeeb[ keâesCeW kesâ}W ~ keâemeÙeeÛeW GYeej}W ~ cegKÙe keâlÙee&me JeesUefKe}W ~ cnefCepes yejW ~~23~~
ner Deveble ÂMÙe me=°er keâesCeer kesâ}er? lÙeemee"er keâeÙe meeefnlÙe Jeehej}s? nŸee peerJepe[elcekeâ me=°erÛÙee cegKÙe
keâlÙee&}e DeesUKeCÙeeleÛe efnle Deens. ~~23~~
ÙesLeW Devegceeve jeefn}e ~ lejer hejceeLe& kesâ}e lees JeeÙeeb ies}e ~ ØeeCeer mebMeFË yeg[e}e ~ ØeefÛeleerefJeCe ~~24~~
nŸee Jecee&ÛÙee yeeyeleerle mebMeÙe efMeu}keâ jeefn}e lej kesâ}s}er meJe& meeOeves Hegâkeâš peeleele. yegæerÛee efve§eÙe ve Pee}s}e
meeOekeâ mebMeÙeele yeg[lees. ~~24~~
nW hejceeLee&ÛeW Jece& ~ }efškeWâ yees}s lees DeOece ~ }efškeWâ ceeveer lees DeOeceesæce ~ ÙesLeeLe& peeCeeJee ~~25~~
ns hejceeLee&Ûes Jece& Deens. ns ve meebielee Ûeej iehhee ceejCeeje Jekeälee DeOece nesÙe. Demme} DeOÙeelceefJeÅee ve
meebieCeeNÙeeÛÙee DeJeeblej iehhee pÙee}e DeeJe[leele lees DeOeceele DeOece mecepeeJee. ~~25~~
ÙesLeW yees}CÙeeÛeer pee}er meercee ~ vesCeleeb ve keâUs hejceelcee ~ DemelÙe veeneR meJeexòecee ~ letb peeCemeer ~~26~~
nŸee yeeyeleerle pesJe{s mhe° yees}Ces DeeJeMÙekeâ Deens lesJe{s yees}tve Pee}s. DeOÙeelceMeeŒeeÛÙee ceveveeEÛeleveeefMeJeeÙe
yeÇÿe%eeve nesle veener nsÛe nŸee meebieCÙeeÛes leelheÙe& Deens. ns hejcesÕeje, ns Kejs Deens ns let peeCeleesmeÛe. (DeOÙeelceMeeŒe ve
®ÛeCeeNÙee ßeeslÙeebmee"er meceLeeËvee hejcesÕejeÛeer mee#e keâe{CÙeeÛeer heeUer Dee}er!) ~~26~~
ceePes GheemevesÛee yeef[Jeej ~ %eeve meebieeJeW meeÛeej ~ efceLÙee yees}leeb Gòej ~ ØeYetme }eies ~~27~~
ceePÙee GheemevesÛÙee JewYeJeeletve ce}e pes Deekeâ}ve Pee}s Deens lÙeeÛes leelheÙe& Demes keâer MeeŒeMegæ Jesoeble meebieeJee. ceePes
meebieCes Keesšs Demes} lej ceePÙee GheemÙe ßeerjecee}e lÙeeves keâceerheCee ÙesF&}. ~~27~~
cnCeesefve melÙeefÛe yeesef}}W ~ keâlÙee&me heeefnpes JeesUefKe}W ~ ceeÙeesÆJeeÛeW MeesefOe}W ~ heeefnpes cetU ~~28~~
cnCetve ceer Kejs lesÛe meebefiele}s. ÂMÙe me=°erÛee keâlee& DeesUKeeJee. ¢ee ceeefÙekeâ peieleeÛes DeefOe‰eve (cetU · yeÇÿe)
MeesOe}s heeefnpes. ~~28~~
leWefÛe heg{W efve¤heCe ~ yeesef}}WefÛe yeesef}}W ØeceeCe ~ ßeesleeR meeJeOe Deble:keâCe& ~ Ieele}WefÛe Iee}eJeW ~~29~~
nŸeeveblej ceer neÛe efJe<eÙe meebieCeej Demetve JesoebleMeeŒeeÛes ØeeceeCÙe meceesj "sJetve (yeesef}}sefÛe) ceeb[Ceer keâjCeej Deens
(yeesef}}s). DeeleeheÙeËle ßeeslÙeebveer pemes ceveeheemetve Sskeâ}s lemesÛe SskeâeJes. ~~29~~
met#ce efve¤heCe }eie}W ~ lesLes yeesef}}WefÛe ceeiegleW yeesef}}W ~ ßeeslÙeebme heeefnpes Gcepe}W ~ cnCeewefveÙeeb ~~30~~
efJe<eÙe DelÙeble met#ce DemeuÙeeves Skeâoe meebefiele}s}sÛe hegvne meebiele Deens. lÙeeves ßeeslÙeebvee veerš Je mhe° Deekeâ}ve
nesF&}. ~~30~~
ØeefÛele heeneleeb efvekeâš ~ G[esve peeleer heefjhee" ~ cnCeesefve ns Kešheš ~ keâjCeW }eies ~~31~~
`ceer yeÇÿe Deens' Demee DevegYeJe ØelÙe#e IesCÙeeÛeer JesU Dee}er (efvekeâš) keâer heejbheefjkeâ GLeU mecepegleer Úeštve šekeâeJÙee
}eieleele, lÙee Úešlee ÙesCÙeemee"er met#ce Yeeie hegvne hegvne meebieeJee }eielees. ~~31~~
heefjhee"WeÛf e pejer yeese}
f }W ~ lejer ØeefÛelemeceeOeeve yeg[e}W ~ ØeefÛelemeceeOeeve jeefKe}W ~ lejer heefjhee" G[s ~~32~~
heejbheefjkeâ GLeU mecepegleer peheuÙee lej ØelÙe#e DevegYeJe Ùesle veener. DevegYeJeemee"er DeeJeMÙekeâ les met#ce MeeŒe meebieeJes

lej lÙee mecepegleeRvee neojs yemeleele. ~~32~~
Ssmeer meebkeâ[er oesneRkeâ[s ~ cnCeewve yeesef}}WefÛe yees}CeW Ie[s ~ oesveer jeKeesefveÙeeb keâes[W ~ Gkeâ}tve oeTb
~~33~~
DeMeer oesvnerkeâ[s cees"er De[ÛeCe he[les. heCe lejerner oesvneRvee meebYeeUtve ns yeÇÿe%eeveeÛes keâes[s mees[Jetve oeKeJet.
~~33~~
heefjhee" DeeCeer ØeefÛele ØeceeCe ~ oesveer jeKeesve efve¤heCe ~ ßeesles hejce efJeÛe#eCe ~ efJeJejesle heg{W ~~34~~
hejbheje Je DevegYetleer nŸee oesvneRvee vÙeeÙe osle nesCeejs efve¤heCe peeCekeâej ßeeslÙeebveer Ùeeheg{s SskeâeJes. ~~34~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ØeefÛeleefve¤heCeveece’ meceeme Dee"Jee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘ØeefÛeleefve¤heCe’ veeJeeÛee Dee"Jee meceeme meceehle

meceeme veJeJee : heg®<eØeke=âefleefve¤heCe
DeekeâeMeeR JeeÙees pee}e efvecee&Ce ~ lewmeer yeÇÿeeR cetUceeÙee peeCe ~ lÙee JeeÙeesceOeW ef$eiegCe ~ DeeCeer hebÛeYetleW ~~1~~
DeekeâeMeele DeÛeevekeâ JeeÙet efvecee&Ce Pee}e. lÙeeØeceeCes hejyeÇÿeele cetUceeÙee Øeieš Pee}er. JeeÙetceOÙes hebÛeYetles Je ef$eiegCe
met#ce¤heeves Demeleele. ~~1~~
JešyeerpeeR Demes Jee[ ~ Heâes[tve heeneleeb ve efomes Pee[ ~ veevee Je=#eebÛes pegbyee[ ~ yeerpeeheemetve nesleer ~~2~~
Je[eÛÙee yeerpeeceOÙes ØeÛeb[ Je=#e meghle jerleerves meeceeJe}s}e Demelees. heCe les yeerpe Heâes[tve heeefn}s lej lÙeeÛee ceeiecetmener
vemelees. Deveskeâ yeerpeeble DemesÛe Deveskeâ Je=#eebÛes hemeejs Demeleele. ~~2~~
lewmeer yeerpe¤he cetUceeÙee ~ efJemleej pee}e lesLetefveÙeeb ~ efleÛeW mJe¤he MeesOegefveÙeeb ~ yejW heeneJeW ~~3~~
lÙeeÛeØeceeCes cetUceeÙee yeerpe¤he Demetve lÙeele Deveblekeâesšer yeÇÿeeb[s met#ce¤heeves meeceeJe}s}er Demeleele. lÙeebletveÛe heg{s
leer JÙekeäle nesleele. lÙee cetUceeÙesÛes Kejs mJe¤he veerš heejKetve IÙeeJes. ~~3~~
lesLeW oesveer Yeso efomeleer ~ efJeJeskeWâ heeneJeer ØeefÛeleer ~ efve§eUeR pes ÛebÛeU efmLeleer ~ leesefÛe JeeÙes ~~4~~
lÙee cetUceeÙesle oesve cegKÙe leòJes Demetve lÙeebÛee met#ce efJeÛeej keâjeJee. efve§eU mJe¤heele peer ne}Ûee} efomeles leerÛe
JeeÙeg¤he Mekeäleer nesÙe. ~~4~~
leÙeeceOeW peeCeerJekeâUe ~ peieppeesleerÛee efpeJneUe ~ JeeÙees peeCeerJe efceUesve cesUe ~ cetUceeÙee yeesef}pes ~~5~~
lÙee JeeÙetle, pÙeeletve peieppÙeesleer efvecee&Ce nesles (efpeJneUe). leer peeCeerJekeâUe Demeles. lees JeeÙet Je lÙeeleer}
peeCeerJekeâUe nŸee oesvner efceUtve cetUceeÙee leÙeej nesles. ~~5~~
meefjlee cnCeleeb yeeÙekeâes Yeemes ~ lesLeW heeneleeb heeCeerÛe Demes ~ efJeJeskeâer nes mecepee lewmeW ~ cetUceeÙesmeer ~~6~~
`meefjlee' ne Meyo GÛÛeejleeÛe keâesCee ŒeerÛeer YeeJevee nesles. heCe meefjlee cnCepes veoerceOÙes kesâJeU heeCeerÛe Demeles.
efJeJeskeâer ceeCemeeves nŸeeJe¤ve }#eele IÙeeJes keâer cetUceeÙee Meyo Œeeref}Áer Deme}e lejer lÙeele hegeEu}ieer JeeÙet Je Œeeref}Áer
peeCeerJe keâUe nŸee oesvneRÛee meceeJesMe Deens. ~~6~~
JeeÙees peeCeerJe peieppeesleer ~ leÙeeme cetUceeÙee cnCeleer ~ heg®<e DeeCeer Øeke=âleer ~ ÙeeÛesÛe veebJe ~~7~~
JeeÙet nerÛe peeCeerJe¤he peieppeesleer Demetve lÙee JeeÙet}e cetUceeÙee cnCeleele, lÙeebveeÛe heg®<e Je Øeke=âleer Demesner cnCeleele.
~~7~~
JeeÙeesme cnCeleer Øeke=âleer ~ DeeefCe heg®<e cnCeleer peieppeesleer ~ heg®<eØeke=âleer efMeJeMekeäleer ~ ÙeeÛesÛe veebJe ~~8~~
JeeÙet}e (heg.) Øeke=âleer (Œeer) Je heg®<ee}e peieppeesleer (Œeer) cnCeleele. Øeke=âleer-heg®<e, efMeJe-Mekeäleer nŸee pees[Ÿee lÙee
nŸeeÛe. (DeOe&veejer vešsÕej) ~~8~~
JeeÙeesceOeW peeCeerJe efJeMes<e ~ leesefÛe Øeke=âleerceOeW heg®<e ~ Ùes iees°erÛee efJeÕeeme ~ Oeefj}e heeefnpes ~~9~~
JeeÙetle pees peeefCeJesÛee Yeeie Demelees leesÛe Øeke=âleerleer} heg®<e nesÙe. ns ßeæsvesÛe mJeerkeâej}s heeefnpes. ~~9~~
JeeÙees Meefòeâ peeCeerJe F&Õej ~ DeOe&veejer vešsÕej ~ }eskeâ cnCeleer efvejblej ~ ÙesCeW ØekeâejW ~~10~~
JeeÙet = Mekeäleer. F&Õej = peeCeerJe. ns oesvner Skeâ$e DeeuÙeeves }eskeâ lÙee Skeâef$ele leòJee}e DeOe&veejervešsÕej cnCele
Dee}s Deensle. ~~10~~
JeeÙeesceOÙes peeCeerJe iegCe ~ leWefÛe F&ÕejeÛeW }#eCe ~ leÙeeheemetve ef$eiegCe ~ heg{W pee}W ~~11~~
JeeÙetle peer peeCeerJe Demeles leesÛe F&Õej. heg{s lÙeeheemetve meòJeeoer ef$eiegCe Øeieš Pee}s. ~~11~~
leÙee iegCeebceOeW melJeiegCe ~ efveKeU peeCeerJe}#eCe ~ lÙeeÛee osnOeejer DeeheCe ~ efJe<Ceg pee}e ~~12~~
lÙee ef$eiegCeeble pees meòJe iegCe lÙeeÛes Megæ peeCeerJe ns mJe¤he Deens. lees iegCe efJe<CetÛÙee ¤heeves meekeâej Pee}e. ~~12~~
lÙeeÛÙee DebMes peie Ûee}s ~ SsmeW YeieJeodieerlee yees}s ~ iegble}s lesefÛe GieJe}s ~ efJeÛeej heeneleeb ~~13~~
ßeer efJe<CetÛÙee meòJeebMeeves peieeÛeer èfmLeleer' ner DeJemLee Ûee}t jneles Demes YeieJeledieerlee meebieles. pÙeebvee ne iegblee megšle
veener lÙeebveer Demee MeeŒeMegæ efJeÛeej kesâ}e keâer meJe& G}ie[e neslees. ~~13~~
Ùeskeâ peeCeerJe Jeebš}er ~ ØeeCeercee$eeme efJeYeeie}er ~ peeCepeeCeeW JeebÛeefJe}er ~ meJe&$e keâeÙee ~~14~~
SkeâÛe %eeve¤he peeCeerJe meJe& peerJeme=°erle JÙeehetve jneles. peerJe efleÛÙee ceoleerves mJele:ÛÙee MejerjeÛes j#eCe keâjleele Demes
meJe&$e efomeles. ~~14~~
leÙesÛeW veebJe peieppeesleer ~ ØeeCeercee$e efleÛesve efpeleer ~ ÙeeÛeer jeskeâ[er ØeefÛeleer ~ ØelÙe#e heeneJeer ~~15~~
leerÛe peieppeesleer Demetve peerJe efleÛÙeecegUs efpeJeble jneleele, ne DevegYeJe ØelÙe#eele menpe IesCÙeemeejKee Deens. ~~15~~
he#eer Õeeheo efkeâ[e cegbieer ~ keâesCeerÙeskeâ ØeeCeer peieeR ~ peeCeerJe KesUs lÙeeÛee Deebieer ~ efvejblej ~~16~~
he#eer, heMet, efkeâ[e Jee cegbieer F. ØeeCeer efpeJeble Demeleevee peeCeerJe lÙeebÛes Mejerj JÙeehetve jneles. leer les cejsheÙeËle Demeles.
~~16~~
peeCeesefve keâeÙee heUefJeleer ~ lesCeW iegCeW JeebÛeleer ~ o[leer DeeCeer }heleer ~ peeCepeeCeeW ~~17~~
ØeeCeeJej mebkeâš DeeuÙeeJej les }#eele IesTve leer peeCeerJe ØeeCÙeeÛes Mejerjeleer} yegæer}e heUtve peeCÙee}e GÅegkeäle
keâjles. lÙeecegUsÛe ØeeCeer Peg[heeDee[ }heleele eEkeâJee meeboerkeâheejerle o[er cee¤ve mJele:Ûes ØeeCe JeeÛeJeleele. ~~17~~
DeeJeIÙee peieeme JeebÛeefJeleer ~ cnCeesefve veeceW peieppeesleer ~ les iesef}Ùeeb ØeeCeer cejleer ~ pesLeer} lesLeW ~~18~~
meJe& peerJeme=°er}e leer peeCeerJe DeeÙeg<Ùe DemesheÙeËle efpeJeble "sJeles. cnCetveÛe efle}e peieppeesleer cnCeleele. efleves Mejerj
mees[leeÛe ØeeCeer pesLes Demeleer} lesLes lÙeeÛe #eCeer cejCe heeJeleele. ~~18~~
cegUeRÛes peeCeerJesÛee efJekeâej ~ heg{W pee}e efJemleej ~ pewmes GokeâeÛes leg<eej ~ Deveble jsCeg ~~19~~
cetUceeÙesleer} peeefCeJesÛee heoj Oe¤ve heg{s Deheej peerJeme=°er efvecee&Ce Pee}er. (peerJeme=°erÛes GlheòÙeeoer efJekeâej F&ÕejeÛÙee
mJeeOeerve Demeleele.) heeCÙeeÛes jsCegmeejKes leg<eej G[eJesle lÙeeØeceeCes! ~~19~~
lewmes osJe osJelee osJeleW YetleW ~ efceLÙee cnCeeW veÙes lÙeebleW ~ DeeheuÙee}e meeceLÙex les ~ me=°erceOeW efHeâjleer ~~20~~
lÙee leg<eejebhewkeâerÛe Deme}s}s osJe, osJelee, owJeles, Yetles F. DeeheeheuÙee F&Õejoòe meeceLÙee&ØeceeCes me=°erle keâeÙe& keâjleele.
lÙeebvee Keesšs "jJet veÙes. ~~20~~
meoe efJeÛejleer JeeÙeesmJe¤heW ~ mJeFÛÚe hee}efšleer ¤heW ~ De%eeve ØeeCeer YeüceW mebkeâuhes ~ lÙeeme yeeefOeleer ~~21~~
ns osJeosJeleeoer melele JeeÙegmJe¤heele Demeleele Je DeeheuÙee FÛÚsvegmeej efvejefvejeUer ¤hes Iesleele. ns "eTkeâ vemeuÙeecegUs
lÙeebÛesefJe<eÙeer Jes[sJeekeâ[s mebkeâuhe keâ¤ve `ce}e YetleyeeOee Pee}er' FlÙeeoer Øekeâejs ceeCetme Yeüefce° neslees. ~~21~~
%eelÙeeme mebkeâuheefÛe Demesvee ~ cnCeesve lÙeebÛesÛe yeeOeJesvee ~ ÙeekeâejCeW Deelce%eevee ~ DeYÙeemeeJeW ~~22~~
peerJevcegkeäle %eelÙee}e mebkeâuhe eEkeâJee keâuhevee vemeuÙeeves les lÙee}e yeeOele veenerle. (`peerJee yeÇÿelJe Deens mebkeâuhe}esheer'

%eeves.) cnCetve ØelÙeskeâeves DeelceefJeÅesÛee DeYÙeeme keâ¤ve Deelce%eeve Øeehle keâjeJes. ~~22~~
DeYÙeeefme}erÙeeb Deelce%eeve ~ meJe& keâcee&me nesÙes Keb[Ce ~ ns jeskeâ[er ØeefÛele ØeceeCe ~ mebosn veeneR ~~23~~
megefmLej Deelce%eeveecegUs %eelÙeeÛÙee meJe& keâceeËÛes Yemce nesles (`%eeveeefive: meJe&keâcee&efCe Yemcemeeled kegâ®les'– ieerlee.) ne
%eelÙeebÛee ØelÙe#e DevegYeJe Demelees. lÙeeefJe<eÙeer pejener Mebkeâe veener. (mebefÛele ØeejyOe ef›eâÙeceeCe ~ DeJeIee Pee}e veejeÙeCe ~~
legkeâejece ~~ `Skeâe peveeo&veer Yeesie ØeejyOeeÛee ~ nefjke=âhes lÙeeÛee veeMe Pee}e ~~SkeâveeLe ~~') ~~23~~
%eevesefJeCe keâce& efJeIe[s ~ nW leeW keâoeefhe ve Ie[s ~ meodieg®JeerCe %eeve pees[s ~ nWefn DeIešerle ~~24~~
%eeveeJeeÛetve keâce&yebOeve megšCes kesâJeU DeMekeäÙe Deens DeeefCe meodieÏ®ke=âhesefMeJeeÙe DeepeheÙeËle keâesCee}ener %eeve efceUe}s}s
veener. (DeIeefšle– ve Ie[}s}s. DemebYeJe.) ~~24~~
cnCeesve meodieÏ¤ keâjeJee ~ melmebie MeesOetve OejeJee ~ leòJeefJeÛeej efJeJejeJee ~ DebleÙee&ceeR ~~25~~
cnCetve meodieÏ¤bÛee Deveg«en IÙeeJee. efJeÛeejhetJe&keâ lÙeebÛÙee meledmebieleerle jneJes. meledmebie heejKetve OejeJee Je yeÇÿeJemletÛes
Deble:keâjCeele ßeJeCe-ceveve keâjeJes. ceeÙeeyeÇÿeeÛee efJeÛeej keâjeJee. ~~25~~
lelJeW lelJe efvejmeesve peeleeb ~ Deehe}e DeeheCeefÛe lelJelee ~ DevevÙeYeeJeW meeLe&keâlee ~ menpeefÛe pee}er ~~26~~
eEhe[-yeÇÿeeb[eleer} Skeâe ceeefÙekeâ lelJeeves ogmejs efvejmle kesâ}s Demelee kesâJeU Deelce¤he `ceer' efMeu}keâ jnelees. lÙee `ceer'
ÛÙee melele DevegmebOeveele jentve ceeefÙekeâ lelJeebÛes DevegmebOeeve megš}s keâer peerJeveeÛes meeLe&keâ nesles. ~~26~~
efJeÛeej ve keâefjleeb peW peW kesâ}W ~ leW leW JeeGieW JesLe& ies}W ~ cnCeesefve efJeÛeejeR ØeJele&}W ~ heeefnpes DeeOeeR ~~27~~
MeeŒeMegæ efJeÛeej ve keâjlee kesâ}s}er DeOÙeelcemeeOevee Deieoer Hegâkeâš peeles. cnCetve lees efJeÛeej keâjCÙeeme ØeLece
efMekeâeJes Je veblej lees lemee keâjle jneJes. ~~27~~
efJeÛeej heens} lees heg®<eg ~ efJeÛeej ve heens lees heMeg ~ Ssmeer JeÛeveW meJexMeg ~ "eFË "eFË yeesef}}e ~~28~~
efJeÛeej keâjlees lees ceeCetme. ve keâjer} lees heMet. DeMeer JeÛeves YeieJebleeÛÙee GheosMeele peeieespeeieer Dee{Uleele. ~~28~~
efmeæeble meeOeeÙeekeâejCeW ~ hetJe&he#e }eies G[JeCeW ~ hejbleg meeOekeâeb efve¤heCeW ~ mee#eelkeâej ~~29~~
DeÉwle efmeæevlee}e Deme}suÙee efJejesOeer efJeÛeejeÛes Keb[Ce keâ¤veÛe efmeæeble ceeb[eJee }eielees. MeeŒekeâejebveer Demes
kesâ}s Deme}s lejer meeOekeâeves cee$e efmeæebleeÛÙee ßeJeCeeves mee#eelkeâej keâ¤ve IÙeeJee. ~~29~~
ßeJeCe ceveve efvepeOÙeeme ~ ØeefÛeleerveW yeeCeleeb efJeÕeeme ~ jeskeâ[e mee#eelkeâej meeÙeeme ~ keâjCeWeÛf e ve}ies ~~30~~
ßeJeCe, ceveve Je efveefoOÙeemeve ner DeOÙeelceefJeÅesÛeer meeOeves Deensle. efveefoOÙeemeveeves peerJe- yeÇÿewkeäÙeeÛee DevegYeJe
DeeuÙeeJej ßeæsÛes ¤heeblej ØeÛeerleerceOÙes nesles. Deelcemee#eelkeâej efve:mebefoiOeheCes nesCÙeeÛes nsÛe meeOeve Demetve Flej Kešhešer
keâjCÙeeÛes keâejCeÛe veener. (mLet}ceeveeves Gheefve<eoele DeOÙeelceeÛes ßeJeCe, yeÇÿemet$eele ceveve Je ieerlesceOÙes efveefoOÙeemeve
meebefiele}s Deens. efJeÛeejmeeiejjnmÙe, hebÛeoMeer F. «ebLe nŸee eflevneRÛes meej meebieleele.) ~~30~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘heg®<eØeke=âleerveece’ meceeme veJeJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘heg®<eØeke=âleer’ veeJeeÛee veJeJee meceeme meceehle

meceeme oneJee : ÛeUeÛeUefve¤heCe.
ieieveemeeefjKes yeÇÿe heeskeâU ~ Gob[ GbÛe DeblejeU ~ efveieg&Ce efvece&U efve§eU ~ meoesefole ~~1~~
lÙeeme hejceelcee cnCeleer ~ DeeefCekeâ veeceW vesCeeW efkeâleer ~ hejer leW peeefCepes DeeefoDebleeR ~ pewmeW lewmeW ~~2~~
yeÇÿe DeekeâeMeeØeceeCes meJe&meceeJesMekeâ Je meJe&JÙeehekeâ Deens. "eJe ve }eieCeeNÙee Deheej DeblejeUeÛÙee leLeekeâefLele
GbÛeerceOÙes les Ieveoeš Ye¤ve Deens. (èfjlee "eJe nŸee jeIeJesJeerCe veeneR'–meceLe&) les iegCeeleerle, efJece}, DeÛeU Je efvelÙe
(meoesefole) Deens. lÙee}eÛe, Flej Deveskeâ meb%eebyejesyejÛe, hejceelcee ner megæe Skeâ meb%ee Deens. peieeÛÙee DeeOeer Je
peieleØe}Ùeeveblej hetCe& Deme}s}s yeÇÿe efJekeâejjefnle (pewmes hetJeea lewmes veblej) Demeles. ~~1,2~~
efJemleerCe& hemej}e hewme ~ YeeWJelee oeš}e DeJekeâeMe ~ YeemeefÛe veeneR efvejeYeeme ~ pewmeW lewmeW ~~3~~
yeÇÿe DeceÙee&o JÙeehekeâ (efJeYeg) Deens. Deveble efJeÕeeÛÙee meJe& yeepetbvee (YeesJelee) les Ieveoeš Yej}s Demetve lÙeele pejener
heeskeâUer veener. Heâš veener. (DeesJeerÛee DevJeÙe– DeJekeâeMe veener. YeemeefÛe veener. pewmes DeekeâeMe lewmes efvejeYeeme.) DeekeâeMeeÛes
%eeve heeÛener %eeveWefõÙeebveer nesle veener. (lÙeeÛeer efveUeF& Yeüecekeâ Deens.) yeÇÿe DeekeâeMeemeejKes efvejeYeeme Deens. ~~3~~
Ûengbkeâ[s heeleeUleUeR ~ DebleefÛe veeneR DeblejeUeR ~ keâuheeblekeâeUeR meJe&keâeUeR ~ mebÛe}WefÛe Demes ~~4~~
heeleeUemen (DeOe) oMeefoMeele yeÇÿe keâeWoeš}s Deens. Deveble DeblejeUele les DeceÙee&o JÙeehetve jeefn}s Deens. me=°erÛÙee
DeeOeer, veblej, keâe}eleerle Demes les Ieveoeš Ye¤ve Demeles. ~~4~~
SsmeW keâebneRSkeâ DeÛebÛeU ~ les DeÛebÛeUeR Yeemes ÛebÛeU ~ lÙeeme veeceWefn heg<keâU ~ ef$eefJeOee ØekeâejW ~~5~~
yeÇÿeleòJe DeÛe} Demetve lÙeele ceOesÛe Glheòeer, efmLeleer Je }ÙeeÛeer ieleer Deme}s}s ÂMÙe Yeemeles. lÙee ieleerÛÙee mJeeceeRvee
Deveskeâ veeces Deensle. (yeÇÿeosJe– GlheòeerÛee mJeeceer F.) ~~5~~
ve efomeleeb veebJe "sJeCeW ~ ve osKeleeb KetCe meebieCeW ~ Demees nW peeCeÙeekeâejCeW ~ veeceeefYeOeeveW ~~6~~
JeemleefJekeâ ns mJeeceer kesâJeU MeeŒeevesÛe efmeæ nesleele. les efomele veenerle. lejer lÙeebvee veeJes ÅeeJeer }eieleele. lÙeebÛeer
DeesUKe hešCÙeemee"er mebkesâle "jJeeJes }eieleele. ~~6~~
cetUceeÙee cetUØeke=âefle ~ cegUheg®<e SsmeW ÿeCeleer ~ efMeJeMeefkeäle veeceW efkeâleer ~ veevee Øekeâejs ~~7~~
cetU ceeÙee, cetU Øeke=âleer, cetU heg®<e, efMeJe, Mekeäleer DeMee Deveskeâ ØekeâejÛÙee lÙeebvee meb%ee Deensle. ~~7~~
hejer peW veece "sefJe}W peÙee ~ DeeOeeR JeesUKeeJeW leÙee ~ ØeefÛeleerJeerCe keâemeÙee ~ Je}ievee keâjeJeer ~~8~~
heCe pÙee}e meb%ee efo}er lÙeeÛeer MeeŒeeves meebefiele}s}er DeesUKe keâ¤ve IÙeeJeer. DeesUKe vemeleevee meb%ee JeehejuÙee lej
lÙeebvee yeeef}Me ye[ye[erÛeerÛe eEkeâcele Demeles. ~~8~~
¤heeÛeer ve Oeefjleeb meesÙes ~ veeceemeefjmeW YejbieUeW veÙes ~ ØelÙeÙeeefJeCe ieUbiee nesÙes ~ Devegceeve%eeveW ~~9~~
¤heemebyebOeer ceeefnleer vemeleevee veeceebÛeer peb$eer Ieeskeâle jeefnuÙeeves (YejbieU) efve§eÙe otj jentve ieeWOeU lesJe{e neslees.
mebMeÙeeÛÙee %eeveeÛeer nerÛe HeâUßegleer! ~~9~~
efve§eU ieieveer ÛebÛeU Jeeje ~ JeepeeW }eie}e Yejejeb ~ hejer lÙee ieievee DeeefCe meceerje ~ Yeso Deens ~~10~~

DeÛeU DeekeâeMeele ÛeheU Jeeje DeÛeevekeâ Jesieeves Jeent }eie}e lejer DeekeâeMe Je Jeeje nŸeeble efveef§ele Heâjkeâ Deens. ~~10~~
lewmeW efve§eU hejyeÇÿe ~ ÛebÛeU ceeÙee Yeeme}e Yeüce ~ lÙee YeüceeÛee mebYeüce ~ keâ¤ve oeTb ~~11~~
lÙeeØeceeCes DeÛe} yeÇÿe Je lÙeele Yeeme}s}e ieefleceeve ceeÙesÛÙee YeüceeÛee efJemleej eEkeâJee efJekeâeme mhe° keâ¤ve oeKeJet. ~~11~~
pewmee ieieveer Ûeeef}}e heJeve ~ lewmeW efve§eUeR pee}W ÛeUCe ~ FÚe mHetâe|le}#eCe ~ mHetâCe&¤he ~~12~~
DeekeâeMeele pemee JeeÙet Jeenlees lÙeeØeceeCes efve§eU yeÇÿeele ieefleMeer} ceeÙee Øeieš Pee}er. Deeefo mebkeâuhe, mHetâleea ns
efleÛes }#eCe Demetve lÙee mHegâjCeeÛeerÛe leer Ie[}s}er Deens (mHegâjCe ¤he). ~~12~~
DenbheCes peeCeerJe pee}er ~ lesefÛe cetUØeke=âefle yeesef}}er ~ ceenekeâejCekeâeÙee jÛe}er ~ yeÇÿeeb[erÛeer ~~13~~
pÙee peeefCeJes}e `SkeâesÓnb' mHegâjCeecegUs Denb Ûes ¤he Dee}s efle}eÛe cetU Øeke=âleer cnCeleele. yeÇÿeeb[eÛee cenekeâejCeosn
lees neÛe! (eEhe[er les yeÇÿeeb[er ne efmeæevle mecepeCÙeehegjleeÛe nŸeeÛee GheÙeesie Deens.) ~~13~~
ceneceeÙee cetUØeke=âleer ~ keâejCe les DeJÙeeke=âleer ~ met#ce efnjCÙeieYe& cnCeleer ~ efJeješ les mLetU ~~14~~
eEhe[-osn yeÇÿeeb[-osn.

cenekeâejCe (ceneceeÙee) cetUØeke=âleer.
keâejCe DeJÙeeke=âle.
met#ce efnjCÙeieYe&
mLet} efJeješ ~~14~~
SsmeW hebÛeerkeâCe& MeeŒeØeceÙes ~ F&ÕejlevegÛeleg°Ùes ~ ÿeCeesve nW yees}CeW nesÙes ~ peeCeerJe cetUceeÙee ~~15~~
hebÛeerkeâjCeeÛÙee MeeŒeele eEhe[yeÇÿeeb[ebÛÙee Ûeej MejerjebÛeer veeJes DeMeer meebeif ele}er Deensle. yeÇÿeeb[eÛÙee osneveebÛe F&ÕejlevegÛeleg°Ùe
Demesner cnCeleele. peerJe Je F&Õej nŸeele JÙeehetve jenCeejer peeCeerJe (efÛeoeYeeme) leerÛe cetUceeÙee nesÙe. ~~15~~
hejceelcÙeeÛeer hegeEu}ieer veeces–
hejceelcee hejcesÕe¤ ~ hejsMe %eeveIeve F&Õe® ~ peieoerMe peieoelcee peieosÕe® ~ heg®<eveeceW ~~16~~
meòee¤he %eevemJe¤he ~ ØekeâeMe¤he peesefle¤he ~ keâejCe¤he efÛeõthe ~ Megæ met#ce Deef}hle ~~17~~
Deelcee Deblejelcee efJeÕeelcee ~ õ°e mee#eer meJee&lcee ~ #es$e%e efMeJeelcee peerJeelcee ~ osner ketâšmle yeese}
f pes ~~18~~
Fbõelcee yeÇÿeelcee nefjnjelcee ~ Ùesceelcee Oecee&lcee vew¤lÙeelcee ~ Je®CeJeeÙeeskegâyesjelcee ~ $e+<eerosJecegefveOelee&
~~19~~
ieCe iebOeJe& efJeÅeeOej ~ Ùes#e efkeâVej veejo legbyej ~ meJe& }eskeâebÛes Deblej ~ lees meJeeËlejelcee yeesef}pes ~~20~~
Ûebõ metÙe& leejeceb[UW ~ Yetceb[UW cesIeceb[UW ~ ÙeskeâJeerme mJeieX mehle heeleeUW ~ DeblejelceeÛe Jele&Jeer ~~21~~
ieghle Jeu}er heeuneU}er ~ efleÛeeR heg®<eveeceW Iesle}eR ~ Deeleeb ŒeerveeceW Ssefkeâ}eR ~ heeefnpes ßeesleeR ~~22~~
hejceelcee, hejsMe, hejcesÕej, %eeveIeve, F&Õej, peieoerMe, peieoelcee, peieoerÕej, meledIeve, %eeveIeve, ØekeâeMe¤he,
pÙeesefle¤he, keâejCe¤he, efÛeledIeve, Megæ, met#ce, Deef}hle, Deelcee, Deblejelcee. efJeÕeelcee, õ°e, mee#eer, meJee&lcee, #es$e%e,
peerJeelcee, efMeJeelcee, osneleerle ketâšmLe, Fbõelcee, yeÇÿeelcee, nefjnjelcee, Ùeceelcee, Oecee&lcee, vew$e+leerÛee Deelcee, Je®Ceelcee,
JeeÙegjelcee, kegâyesjelcee, $e+<eer, osJe Je cegveer nŸeebvee OeejCe keâjCeeje, ieCe, iebOeJe&, efJeÅeeOej, Ùe#e, efkeâVej, veejo, legbyej

nŸee meJeeËÛee Deelcee cnCepesÛe meJeeËlejelcee. nŸee DeblejelcÙeeÛÙee meòesvesÛe Ûebõ, metÙe&, leejeceb[Us, Yetceb[Us («en)
cesIeceb[Us, SkeâJeerme mJeie&, meele heeleeU DeeheeheuÙee keâ#esle efHeâjleele. peeefCeJesÛÙee ieghleJes}erÛee ne ØeÛeb[ hemeeje Deens
~~16 les 22~~
hejceelcÙeeÛeer Œeeref}Áer veeces–
cetUceeÙee peieosÕejer ~ hejceefJeÅee hejcesÕejer ~ efJeÕeJebÅee efJeÕesÕejer ~ $ew}eskeäÙepeveveer ~~23~~
Deblenxleg Debleke&âUe ~ ceewvÙeieYe& peeCeerJekeâUe ~ ÛeheU peieppeesleer peerJevekeâUe ~ heje heMÙebleer ceOÙecee ~~24~~
Ùegefkeäle yegefæ ceefle OeejCee ~ meeJeOeevelee veevee ÛeeUCee ~ Yetle YeefJe<Ùe Jele&ceevee ~ Gkeâ}tve oeJeer ~~25~~
peeie=efle mJehve meg<eghleer peeCes ~ legÙee& leešmlee DeJemlee peeCes ~ megKe og:Ke mekeâU peeCes ~ ceeveeheceeve ~~26~~
les hejce keâ"erCe ke=âheeUg ~ les hejce keâesceU mvesneUg ~ les hejce ›eâesOeer }esYeeUg ~ ceÙee&osJesieUer ~~27~~
Meebleer #cee efJejòeâer Yeòeâer ~ DeOÙeelceefJeÅee meeÙeespÙecegefòeâ ~ efJeÛeejCee menpeefmLeleer ~ peÙesÛesveer ~~28~~
hetJeeA heg®<eveeceW yeese}
f }eR ~ GhejeR ŒeerveeceW efvejesehf e}eR ~ Deeleeb veheg<ekeâveeceW Ssekf eâ}eR ~ heeefnpes ÛebÛeUeÛeeR ~~29~~
cetU ceeÙee, peieoerÕejer, hejceefJeÅee, hejcesÕejer, efJeÕeJebÅee, efJeÕesÕejer, $ew}eskeäÙepeveveer, Deblenxleg, DeblejkeâUe, ceewvÙeieYee&,
peerJevekeâUe, Ûehe}e, peieppeesleer, peerJevekeâUe, heje, heMÙebleer, ceOÙecee, Ùegkeäleer, yegæer, celeer, OeejCee, meeJeOeevelee,
Deveskeâ efJeÛeej Je eflevner keâeUebÛeer Godieeleer, peeie=leer, mJehve Je meg<eghleer peeCeCeejer, legÙee& Je meceeOeer peeCeCeejer, megKe,
og:Ke, ceeveeheceeve peeCeCeejer. keâ"esj Je ke=âheeUt, keâesce} Je mvesn}, leeheš Je Deefle}esYeer leerÛe Demeles. Meebleer, #ecee,
efJejkeäleer, Yekeäleer, DeOÙeelceefJeÅee, meeÙegpÙe cegkeäleer leerÛe nesÙe. melÙeefceLÙee efJeÛeej Je menpe efmLeleer efleÛÙee ke=âhesves }eYeleele.
hegeEu}ieer Je Œeeref}Áer veeJes meebietve Pee}er. (Deblenxleg– Deble:keâjCeele DeeYeemeCeejer. ceewvÙeieYee&– ceewveeceOÙesner peeCeerJe¤heeves
DemeCeejer) ~~23–29~~
hejcesÕejeÛeer vehegbmekeâ veeces–
peeCeCeW Deble:keâCe& efÛeòe ~ ßeJeCe ceveve ÛewlevÙe peerefJele ~ ÙesleW peeleW megÛeerle ~ nesTve heene ~~30~~
ceerheCe letbheCe peeCeheCe ~ %eelesheCe meJe&%eheCe ~ peerJeheCe efMeJeheCe F&ÕejheCe ~ Deef}hleheCe yeesef}pes
~~31~~
Ssmeer veeceW Gob[ Demeleer ~ hejer les ÙeskeâefÛe peieppeesleer ~ efJeÛeejJeble les peeCeleer ~ meJeeËlejelcee ~~32~~
peeCeCes, Deble:keâjCe, efÛeòe, ßeJeCe, ceveve, ÛewlevÙe, peerefJele, ÙesCeejs, peeCeejs, ceerheCe, letheCe, peeCeheCe, %eelesheCe,
meJe&%eheCe, peerJeheCe, efMeJeheCe, F&ÕejheCe, Deef}hleheCe F. nJeer lesJe{er veeJes Deensle. heCe lÙee meJeeËÛes peieppeesleer¤he
Deblejelcee nsÛe mJe¤he Deens. Demes efJeÛeejJebleebvee }#eele Ùesles. ~~30–32~~
Deelcee peieppeesleer meJe&%eheCe ~ leerveer efceUesve ÙeskeâefÛe peeCe ~ Deble:keâCe&efÛe ØeceeCe ~ %eshleercee$e ~~33~~
Deelcee, peieppeesefle Je meJe&%eheCe (Deveg›eâces heg., Œeer. Je veheg.) ner eflevner SkeâÛe. kesâJeU %eeve nsÛe mJe¤he Deme}s}er
Debleke&âUe lÙeebÛes DeefOe‰eve (ØeceeCe) Deens. ~~33~~
{erie pee}s heoeLee&Ûes ~ heg®<e Œeer vehegbmekeâ veeceebÛes ~ hejbleg me=°erjÛevesÛeW ~ efkeâleer ÿeCeesve meebieeJeW ~~34~~
nŸee me=°erceOÙes eflevner ef}ÁebÛÙee heoeLeeËÛes {erie he[}s Deme}s lejer lesJe{Ÿeeves Deheej me=ef°jÛevesÛeer efkeâleerMeer keâuhevee
ÙesCeej! ~~34~~
mekeâU ÛeeefUlee Ùeskeâ ~ Deblejelcee Jele&Jeer Deveskeâ ~ cegbieerheemetve yeÇÿeeefokeâ ~ lesCeWefÛe Ûee}leer ~~35~~
lÙee meJeeËÛee Deblejelcee ne SkeâÛe Ûee}keâ Demetve cegbieerheemetve yeÇÿeosJeeheÙeËle meJe& peerJeme=°er leesÛe Ûee}efJelees. ~~35~~

lees Deblejelcee Deens kewâmee ~ Øemlegle JeesUKeeJee Deeceemee ~ veevee ØekeâejeRÛee leceemee ~ ÙesLeWefÛe Deens ~~36~~
lÙee DeblejelcÙeeÛeer eEkeâefÛele DeesUKe keâ¤ve IÙee. me=°erleer} meJe& KesU lÙeeÛÙee meòesvesÛe Ûee}leele. ~~36~~
lees keâUlees hejer efomesvee ~ ØeefÛele Ùesles hejer Yeemesvee ~ MejerjeR Demes hejer Jemesvee ~ Ùeskesâ "eFË ~~37~~
Deblejelcee peeefCeJesÛÙee ¤heeves keâUlees, heCe heeÛe %eeveWefõÙeebÛÙee DeeJeekeäÙeele Ùesle veener (efomesvee.) lÙeeÛee DevegYeJe
Ùeslees, heCe lees Je=efòe%eeveeÛee efJe<eÙe nesle veener. MejerjYej JÙeehetve Demelees, heCe keâes"sÛe meehe[le veener! ~~37~~
leer#eCeheCeW ieieveeR Yejs ~ mejesJej osKeleeb Ûe hemejs ~ heoeLe& }#etve Gjs ~ Ûengbkeâ[s ~~38~~
DelÙeble met#ce (leer#Ce) DemeuÙeeves DeekeâeMeeletve peCet yeensj he[lees, pe}eMeÙe heneleeÛe lÙeeÛÙee JÙeehleerSJe{e peCet
hemejlees, meJe& heoeLeeËvee Deele yeensj JÙeehetve (}#etve) efMeu}keâ Gjlees. ~~38~~
pewmee heoeLe& Â°erme efomelees ~ lees lÙeemeeefjKeeÛe neslees ~ JeeÙeesntefve efJeMes<e lees ~ ÛebÛeUefJe<eF& ~~39~~
heoeLee&ÛÙee DeekeâejeØeceeCes lees Deekeâej Oejlees (hene. keâ" Ghe.) lej JeeÙetntve lees DeefOekeâ JesieJeeve Demelees. (hene–
F&Me. Ghe.) ~~39~~
efkeâlÙeskeâ Â°erveW osKes ~ efkeâleerÙeskeâ jmevesveW ÛeeKes ~ efkeâleerÙeskeâ les JeesUKes ~ ceveWkeâ¤efve ~~40~~
[esàÙeebÛÙee ceeOÙeceeletve efkeâlÙeskeâ ¤hes henelees, efpeYesÛÙee ceeOÙeceeletve Deveskeâ heoeLeeËÛeer ÛeJe Ieslees Je ceveeceeHe&âle
Deveskeâ JemletbÛes mJe¤he peeCelees. (Goe.– [esàÙeeves metÙee&Ûes ¤he heentve lees iees} Deens ns ceveeves peeCelees.) ~~40~~
ßeesleeR yewmeesve Meyo Sskeâlees ~ IeÇeCeWefõÙeW Jeeme Ieslees ~ lJeÛesFbefõÙeW peeCelees ~ meerlees<Ceeefokeâ ~~41~~
keâeveele peCet yemelees Je Meyo Sskeâlees. (keâeveeÛee keâeve– kesâve Ghe.) veekeâeÛÙee meenŸeeves Jeeme Ieslees, lJeÛesves Meerle,
G<Ce F. mheMe& peeCelees. ~~41~~
SsMee peeCes Debleke&âUe ~ mekeâUeceOeW hejer efvejeUe ~ heeneleeb lÙeeÛeer DeieeOe }erUe ~ leesefÛe peeCes ~~42~~
Demee lees hejceelcee Je=efòe%eeveeÛes DeefOe‰eve Demetve lÙeeves lees ef}hle cee$e nesle veener. ns DeieeOe jnmÙe lÙeeÛes leesÛe
peeCes! (DeeYeemeJeeoeÛÙee Øeef›eâÙesØeceeCes efÛeoeYeeme peeCelees. ketâšmLe ÛewlevÙe %eeve¤he Demeles.) ~~42~~
lees heg®<e vee megbojer ~ yeeU lee®CÙe vee kegâceejer ~ vehegbmekeâeÛee osnOeejer ~ hejer vehegmekeâ veJns ~~43~~
Deelcee heg®<e, Œeer, yee}keâ, le®Ce, ceg}ieer F. keâesCeerÛe vemelees. vehegbmekeâ JÙekeäleerÛÙee Mejerjele leesÛe JÙeehetve Deme}e
lejer lees vehegbmekeâ veener! ~~43~~
lees Ûee}Jeer mekeâU osnemeer ~ keâ¤ve Dekeâlee& cnCeleer lÙeemeer ~ lees #es$e%e #es$eJeemeer ~ osner ketâšmle yeese}
f pes ~~44~~
meJe& osnebÛes meJe& JÙeJenej lees Ûee}Jelees, heCe SJe{s keâ¤ve lees Dekeâlee&Ûe Demelees. Mejerjele jneCeeNÙee lÙee}e
(#es$eJeemeer) #es$e%e eEkeâJee peerJe Demesner cnCeleele. GheeefOeYesoeves lÙee}eÛe ketâšmLe F&Õej cnCeleele. ~~44~~
M}eskeâ–
ÉeefJeceew heg®<eew }eskesâ #ej§ee#ej SJe Ûe ~ #ej: meJee&efCe Yetleeefve ketâšmLees#ej GÛÙeles ~~Ú~~
M}eskeâeLe&– nŸee ÂMÙe peieele oesve heg®<e Deenle. Skeâ #ej Je Skeâ De#ej. meJe& Yetleeleer} peerJeelcÙee}e #ej heg®<e
cnCeleele, lej ketâšmLee}e De#ej Demes cnCeleele. (ketâš cnCepes iet{, ieghleheCes jenCeeje F&Õej. ketâš MeyoeÛee ogmeje DeLe&
SsjCe. SsjCeerJej Ie[CeeNÙee oeefievÙeebefJe<eÙeer SsjCeer}e keâenerÛe ceenerle vemeles. lÙeeØeceeCes ketâšmLe Deelcee mee#eer Demelees.)
oesveer heg®<e }eskeâeR Demeleer ~ #eje#ej yeesef}pesleer ~ meJe& YetleW #ej cnCeleer ~ De#ej ketâšmle yeesef}pes ~~45~~
peerJeme=°erle oesve heg®<e Demeleele. lÙeebvee #ej Je De#ej cnCeleele. ØeeCÙeebleer} peerJeÛewlevÙee}e #ej cnCeleele.
F&ÕejÛewlevÙee}e De#ej cnCeleele. ~~45~~

Gòece heg®<e lees DeeCeerkeâ ~ efve:ØehebÛe efve:keâUbkeâ ~ efvejbpeve hejceelcee Ùeskeâ ~ efvee|Jekeâejer ~~46~~
nŸee oesvneRntve Gòece heg®<e JesieUeÛe Deens. lees ØehebÛeeleerle, efveoex<e, efvejekeâej, meJe&ßes‰, SkeâcesJe Je efvee|Jekeâej Deens.
ÛewlevÙe GheeOeer
peerJeÛewlevÙe eEhe[
F&ÕejÛewlevÙe yeÇÿeeb[
yeÇÿeÛewlevÙe efve®heeefOekeâ ~~46~~
ÛÙeejer osn efvejmeeJes ~ meeOekeWâ osneleerle JneJeW ~ osneleerle nesleeb peeCeeJeW ~ DevevÙe Yekeäle ~~47~~
mLet}eoer osnebÛee efvejeme keâjeJee, (les `ceer' veener Demee Â{efve§eÙe keâjeJee) Je meeOekeâeves efJeosner nesTve osnele jneJes!
nŸee}eÛe DevevÙe Yekeäle cnCeleele! ~~47~~
osncee$e efvejmegveer ies}e ~ lesLeW Deblejelcee kewâmee Gj}e ~ efvee|JekeâejeR efJekeâeje}e ~ "eJe veeneR ~~48~~
Ûeejer osnebÛee efvejeme PeeuÙeeJej GheeOeermeehes#e Deme}s}er `Deblejelcee' ner mebkeâuhevee cees[tve he[les. Deelcee efvee|Jekeâej
DemeuÙeeves `Deele jneCes' ne efJekeâej cnCepes efJeMes<e mebYeJele veener eEkeâJee Deblejelcee osnele DemeuÙeeves lÙee}e osneØeceeCes
efJekeâej DemeuÙeeÛee Yeüce DeefJeÅescegUs neslees, lees veblej jnele veener. ~~48~~
efve§eU hejyeÇÿe Ùeskeâ ~ ÛebÛeU peeCeeJeW ceeF&keâ ~ Ssmee ØelÙeÙe efve§eÙeelcekeâ ~ efJeJeskeWâ heeneJee ~~49~~
SkeâcesJe hejyeÇÿe efve§eU Demetve Flej meJe& Glheòeer, efmLeleer Je }ÙeeÛes ÛeebÛeuÙe Deme}s}s ÂMÙe peieled ceeefÙekeâ Deens.
efJeJeskeâeÛee DeYÙeeme keâ¤ve Demee efve§eÙe Â{ keâ¤ve IÙeeJee. ~~49~~
ÙesLeW yengle ve}ies KeUKeU ~ Ùeskeâ ÛebÛeU Ùeskeâ efve§eU ~ MeeÕele keâesCeleW kesâJeU ~ %eeveW JeesUKeeJeW ~~50~~
DeMee efve§eÙeemee"eR Heâej cees"Ÿee mewæeefvlekeâ PešehešeRÛeer Kejs lej iejpe veener eEkeâJee ns mJeerkeâejCÙeemee"er KeUKeU
keâjCÙeeÛes keâejCe veener. yeÇÿe efve§eU Demetve peieled ÛebÛeU Deens. nŸeeleer} MeeÕele keâeÙe Deens nŸeeÛee efveJee[e %eelÙeebveer
keâ¤ve "sJe}e Deens. ~~50~~
Demeej lÙeeietve IesF&pes meej ~ cnCeesve meejemeej efJeÛeej ~ efvelÙeeefvelÙe efvejblej ~ heeneleer %eeveer ~~51~~
Demeej mee¤ve meej IÙeeJes neÛe meejemeej efJeÛeej nesÙe. %eeveer cenelces efvelÙe Je DeefvelÙe nŸeebÛee efvejblej efJeJeskeâ keâjleele.
~~51~~
pesLes %eeveefÛe nesleW efJe%eeve ~ pesLeW ceveeÛes nesleW Gvceve ~ lesLeW kewâmeW ÛebÛeUheCe ~ DeelceÙeemeer ~~52~~
lÙee %eeveer cenelcÙeebÛes ef"keâeCeer %eeveeÛes efJe%eeve nesles Je ceve Gvceve nesles. ceveeÛÙee ÛeebÛeuÙeecegUs DeelcÙeeJej nesCeeje
ÛeebÛeuÙeeÛee Deejeshe lesLes vemelees. (DeefJeÅee efveJe=òeermee"er DeOÙeelce efJeÅee, DeOÙeelceefJeÅesves Deelce%eeve Je %eeveeefYeceeveeÛÙee
efveJe=òeerves efJe%eeve Demee ne ØeJeeme Deens.) ~~52~~
meebieCeesJeebieCeerÛeW keâece veJns ~ DeeheguÙee DevegYeJeW peeCeeJeW ~ ØelÙeÙeeefJeCe efmeCeeJeW ~ leWefÛe heehe ~~53~~
%eeveeÛes efJe%eeve nesCes ns iehheeiees°er keâ¤ve meeOeCeejs veener eEkeâJee Skeâeves ogmeNÙee}e, ogmeNÙeeves eflemeNÙee}e G[le G[le
meebietve meeOÙe nesCeej veener. «ebLe JeeÛetve peceCeejs veener. lej ØelÙe#e meeOevesÛÙee meenŸeeves ØelÙe#e DevegYeJe IesTveÛe les meeOeles.
(yegæerÛee menpe efve§eÙe ns keâesCelÙeener meeOeveeheæleerÛes Heâef}le Deens.) DevegYeJe ÙesF&heÙeËle eEkeâJee DevegYeJe ve Ùeslee kesâ}s}s
meJe& keâ° heeheÛe nesÙe. (`ceer yeÇÿe Deens' ns DeKeb[ JeemleJe DevegYeJeeletve efvemešCes ns heefn}s heehe : lÙeeÛee hegvne DevegYeJe
IesCÙeemee"er meeOevee keâjCes ns ogmejs heehe. meeOevee keâ¤vener DevegYeJe ve ÙesCes ns eflemejs heehe nesÙe!) ~~53~~
melÙeeÙesJe{W megke=âle veeneR ~ DemelÙeeÙesJe{W heehe veeneR ~ ØeefÛeleerefJeCe keâes"WefÛe veeneR ~ meceeOeeve ~~54~~
ef$ekeâe}eyeeefOele melÙe¤he yeÇÿe ceer Deens Demee DevegYeJe IesCes ns meJe&ßes‰ megke=âle Deens. `ceer osn' nŸee DemelÙe mecepegleerle

peieCes nŸeemeejKes ogmejs heehe veener. KeNÙee meceeOeeveemee"er keâesCelÙeener #es$eele ØelÙe#e DevegYeJeeefMeJeeÙe ogmeje GheeÙe veener.
~~54~~
melÙe cnefCepes mJe¤he peeCe ~ DemelÙe ceeÙee nW ØeceeCe ~ ÙesLeW efvejesefhe}W heehehegCÙe ~ ¤heWmeefnle ~~55~~
DeelcemJe¤he nsÛe melÙe Demetve ceeefÙekeâ me=°er DemelÙe Deens Demes meJe&Ûe MeeŒes meebieleele. ceeieer} DeesJeerleer} heehe-
hegCÙeebÛeer DeesUKe hešJetve osCÙeeÛes keâece ÙesLes kesâ}s. cnCepes melÙeyeÇÿeeÛes cnCepes DeelcemJe¤heeÛes %eeve nsÛe hegCÙe. DemelÙe
cnCepes ceeefÙekeâ me=°er melÙe ceeveCes nsÛe heehe. ~~55~~
ÂMÙe heehe Jeesmej}W ~ hegCÙe hejyeÇÿe Gj}W ~ DevevÙe nesleeÛe pee}W ~ veeceeleerle ~~56~~
ÂMÙe me=°erÛÙee heeheeÛee efvejeme Pee}e. hegCÙe¤he yeÇÿe Gj}s. `les ceer Deens' Demes DevegYeJepevÙe DevevÙelJe ÙesleeÛe ÂMÙe
peieleeÛÙee veece¤heebÛee yeeOe neslees. ~~56~~
DeeheCe Jemleg mJeleefmeæ ~ lesLeW veeneR osnmecebOe ~ heehejemeer nesleer oiOe ~ ÙesCeW ØekeâejW ~~57~~
efvelÙeefmeæ yeÇÿe efve¤heeefOekeâ DemeuÙeeves Je les ceer DemeuÙeeves ceePeener osneMeer keâenerÛe mebyebOe veener. heehe Ûeej osnebÛÙee
ceeOÙeceeletve nesles. lÙeebÛee efvejeme PeeuÙeeJej lÙeebveer kesâ}suÙee heeheebÛÙee jeMeer peUtve peeleele lÙee DeMee! ~~57~~
ÙesjJeer yeÇÿe%eeveWJeerCe ~ peW peW meeOeve lees lees meerCe ~ veevee oes<eebÛes #eeUCe ~ nesF&} kewâmeW ~~58~~
cnCetve yeÇÿe%eeveeJeeÛetve kesâ}s}s meJe& ØeÙelve kesâJeU keâ°¤he Demeleele. lÙeebveer Deveble heehes keâMeer Oegle}er peeleer}? ~~58~~
heeheeÛeW JeU}W Mejerj ~ heeheefÛe Ie[s leoveblej ~ DeblejeR jesie JejerJejer GheÛeej ~ keâeÙe keâjer ~~59~~
hetJe&pevceebÛÙee heeheebcegUs Ûee}t Mejerj efceUe}s}s DemeuÙeeves les peCet heeheeÛes Ie[}s Deens. les Mejerj heg{s DeefOekeâ heeheebÛes
meeOeve yeveles. DeefJeÅesÛee Deepeej Deele Demeleevee yeÇÿe%eeveeJeeÛetve HegâškeâU meeOeveebÛes GheÛeej keâeÙe keâjleer}? ~~59~~
veevee #es$eer nW cegbef[}W ~ veevee leerLeeA nW obef[}W ~ veevee efve«eneR Kebef[}W ~ "eFË "eFË ~~60~~
ieÙesmeejKÙee #es$eele cegb[Ce kesâ}s, DecejveeLemeejKÙee #es$eele heeÙeeves heJe&le Ûe{}e, Ke[lej JeÇleebveer MejerjeÛes peeieespeeieer
ne} kesâ}s. ~~60~~
veevee ce=efòekesâveW Ieebefme}W ~ DeLeJee lehlecegõsveW }eefme}W ~ pejer nW JejerJejer leeefme}W ~ lejer Megæ veJns ~~61~~
DebieeJej ceeleerÛes }she }eJe}s, leehe}suÙee meUerves [eie}s Je lJeÛee efkeâleerner Kej[tve keâe{}er lejer lÙeeves peerJeeÛeer Megæer
nesCeej veener. ~~61~~
mesCeeÛes ieesUs efieefU}s ~ ieesceg$eeÛes ceesIes Iesle}s ~ ceeUe ®õe#e Ieele}s ~ keâe‰ceCeer ~~62~~
ieesceÙeeÛes ieesUs efieU}s, ieescet$eeÛeer ce[keâer iešeieše hÙeeÙe}er eEkeâJee legUme Je ®õe#eeÛÙee cees"cees"Ÿee ceeUe ieàÙeele
IeeleuÙee. ~~62~~
Jes<e JejerJejer kesâ}e ~ hejer DeblejeR oes<e Yej}e ~ lÙee oes<eeÛÙee onvee}e ~ Deelce%eeve heeefnpes ~~63~~
meeOetÛee kesâJeU Jes<e Iesle}e heCe Deele keâeceeoerefJekeâej lemesÛe jeefn}s lej les oes<e peUtve peeCÙeemee"er Deelce%eeveÛe nJes.
~~63~~
veevee JeÇleW veevee oeveW ~ veevee Ùeesie leerLee&šCeW ~ meJeeËngveer keâesšeriegCeW ~ ceefncee Deelce%eeveeÛee ~~64~~
Devebleeoer JeÇles, ieesoeveeoer oeves, n"eoer ÙeesiemeeOevee, keâeMeermeejKeer leerLex FlÙeeefokeâebhes#ee Deelce%eeveeÛes ceenelcÙe
keâesšerheš DeefOekeâ Deens. ~~64~~
Deelce%eeve heens meoe ~ lÙeeÛÙee hegCÙeeme veeneR ceÙee&oe ~ og° heelekeâeÛeer yeeOee ~ efvejmeesve ies}er ~~65~~

pees DeOÙeelceefJeÅesÛes melele eEÛeleve keâjlees lÙeeÛÙee heojer hegCÙeeÛÙee DeceÙee&o jeMeer Demeleele. og° heehe heeÛeesàÙeemeejKes
G[tve peeles. ~~65~~
JesoMeeŒeeR melÙemJe¤he ~ leWefÛe %eeefveÙeebÛes ¤he ~ hegCÙee pee}W Decethe ~ megke=âleW meercee meebef[}er ~~66~~
JesoevleMeeŒeele melÙeeÛes pes mJe¤he meebefiele}s}s Deens lesÛe %eevÙeebÛes Demeles, DeceÙee&o megke=âle neletve Ie[tve Deceespe
Megæ hegCÙe lÙeebÛÙee heojer Demeles. (Decethe · Deceespe · ve ceespelee ÙesCÙeemeejKes) ~~66~~
Ùee ØeefÛeleerÛÙee iees°er ~ ØeefÛele heeneJeer DeelceÂ°eR ~ ØeefÛeleJesieUs keâ°er ~ nesTbÛe veÙes ~~67~~
ne meJe& ØelÙe#e DevegYeJeeÛee efJe<eÙe Deens. melele DeelceevegmebOeeveeves DevegYeJe Ùeslees. ne DevegYeJe ve Ieslee {esj cesnvele
keâ¤ veÙes. ~~67~~
Deeiee Ùes ØeefÛeleerÛes }eskeâ nes ~ ØeefÛele vemleeb DeJeIee Meeskeâ nes ~ jIegveeLeke=âhesveW jenes ~ ØelÙeÙe efve§eÙeeÛee
~~68~~
Denes, DevegYeJe IesCÙeeÛeer FÛÚe keâjCeeNÙee cegceg#etbvees! DevegYeJe vemes} lej kesâJeU MeeskeâÛe jener}. ßeer jIegveeLeeÛÙee
ke=âhesves legcne}e Dee}s}e peerJe-yeÇÿewkeäÙeeÛee DevegYeJe efšketâve jenes!!
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÛeUeÛeUefve®heCeveece’ meceeme oneJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘ÛeUeÛeUefve¤heCe’ veeJeeÛee oneJee meceeme meceehle
–oMekeâ oneJee meceehle–

oMekeâ DekeâjeJee : YeerceoMekeâ
meceeme heefn}e : efmeæebleefve¤heCe
DeekeâeMeeheemetve JeeÙees neslees ~ ne leeW ØelÙeÙes Ùeslees ~ JeeÙeesheemetve Deiveer pees lees ~ meeJeOe Sskeâe ~~1~~
DeekeâeMeele Dekeâmceele JeeÙet Jeent }eielees ns lej meJeeËÛÙee ØelÙe#e DevegYeJee}e Ùesles. lÙee JeeÙetheemetve Deiveer efvecee&Ce
neslees les mecepeeJetve IÙee. ~~1~~
JeeÙeesÛeer keâef"Ce efIemeCeer ~ lesLeW efvecee&Ce pee}e Jevner ~ cebo JeeÙees meerleU heeCeer ~ lesLegefve pee}W ~~2~~
JeeÙetÛÙee peyejomle Ie<e&Ceeletve Deiveer efvecee&Ce Pee}e. JeeÙetÛÙee cebo Jesieeletve MeerleU Deehe (heeCeer) efvecee&Ce Pee}s.
(hene– leweflejerÙe Ghe.) ~~2~~
Deeheeheemetve pee}er he=LJeer ~ les veevee yeerpe¤he peeCeeJeer ~ yeerpeeheemetve Glheefòe JneJeer ~ ne mJeYeeJeefÛe Deens
~~3~~
Deeheeheemetve Deveble ØekeâejÛeer yeerpes heesšele Deme}s}er he=LJeer leÙeej Pee}er. yeerpeebvee Debkegâj HegâšCes vewmee|iekeâ Deens. ~~3~~
cegUeR me=°er keâuhevesÛeer ~ keâuhevee Deens cegUeRÛeer ~ peÙesheemetve osJe$eÙeeÛeer ~ keâeÙee pee}er ~~4~~
Kejslej me=°erÛeer efvee|celeer keâuhevesletve Pee}er Demetve leerÛe meJee&Ûes cetU Deens. yeÇÿeosJeeoer leerve osJe keâuhevesletve pevcee}e
Dee}s. ~~4~~
efve§eUeceOeW ÛebÛeU ~ les efÛe keâuhevee kesâJeU ~ De°Oee Øeke=âefleÛeW cetU ~ keâuhevee¤he ~~5~~
efve§eU yeÇÿemJe¤heele efvecee&Ce Pee}s}er keâuhevee nsÛe ÛebÛe}lesÛes mJe¤he Deens. heeÛeYetles Je ef$eiegCe DeMeer De°Oee Øeke=âleer
keâuhevee¤heÛe Deens. ~~5~~
keâuhevee lesefÛe De°Oee Øeke=âefle ~ De°Oee lesefÛe keâuheveecetleea ~ cegUe«eeheemetve Glheefòe ~ De°Oee peeCeeJeer ~~6~~
keâuhevee cnCepesÛe De°OeeØeke=âleer. De°Oee Øeke=âleerÛeerÛe keâuhevee Ie[}er Deens. cetU ceeÙesle De°Oee Øeke=âleerÛeer yeerpes
Demeleele. ~~6~~
heebÛe YetleW leerve iegCe ~ Dee" pee}eR oesveer efceUesve ~ cnCeewefve De°Oee Øeke=âefle peeCe ~ yeesef}pesles ~~7~~
heeÛe Yetleele leerve iegCe efcemeUtve De°Oee Øeke=âleer leÙeej Pee}er. cnCetveÛe efle}e les veeJe efceUe}s. ~~7~~
cegUeR keâuhevee¤he pee}er ~ heg{W lesefÛe HeâeheeJe}er ~ kesâJeU pe[lJeeme Dee}er ~ me=ef°¤heW ~~8~~
cegUele keâuhevee¤he Deme}s}er leer Øeke=âleer HeâesHeâeJe}er Je heg{s efle}e Ievelee efvecee&Ce nesTve me=°er leÙeej Pee}er. ~~8~~
cegUeR pee}er les cetUceeÙee ~ ef$eiegCe pee}s les iegCeceeÙee ~ pe[lJe heeJe}er les DeefJeÅee ceeÙee ~ me=ef°¤heW ~~9~~
cegUele mHegâjCe¤heeves Pee}er leer cetUceeÙee, ef$eiegCe JÙekeäle PeeuÙeeJej iegCeceeÙee, Ievelee DeeuÙeeJej me=ef°¤he Pee}s}er
DeefJeÅee ceeÙee. ~~9~~
heg{W ÛÙeejer KeeCeer peeuÙee ~ ÛÙeejer JeeCeer efJemleejuÙee ~ veevee Ùeesveer ØeiešuÙee ~ veevee Jeskeäleer ~~10~~
heg{s peejpeeoer Ûeej KeeCeer, hejeoer Ûeej JeeCeer, }#eeJeOeer Ùeesveer Je ØelÙeskeâ Ùeesveerleer} Deveskeâ JÙekeäleer Øeieš PeeuÙee.
(Goe. ceeveJe Ùeesveer–DeypeeJeOeer JÙekeäleer) ~~10~~

Ssmeer pee}er GYeejCeer ~ Deeleeb Sskeâe mebJnejCeer ~ ceeieer} oMekeâeR efJeMeo keâ¤efve ~ yeesef}}W Demes ~~11~~
hejleg Deeleeb mebkeâefUle ~ yeesef}pes} mebJnejmebkesâle ~ ßeesles Jekeäles ÙesLeW efÛeòe ~ osTve Sskeâe ~~12~~
me=°erÛeer GYeejCeer DeMeer Pee}er. ceeieer} oMekeâele meefJemlej meebefiele}s}e me=°erÛee mebnej Deelee Lees[keäÙeele meebiet. lees
ßeeslÙeebveer ceveeheemetve SskeâeJee. ~~11–12~~
Mele Je®<eW DeveeJe=ef° ~ lesLeW Deešs} peerJeme=ef° ~ SsMee keâuheebleeÛÙee iees°er ~ MeeŒeeR efvejesefheuÙee ~~13~~
yeejekeâUeR lehes metÙe& ~ lesCeW he=LJeerÛeer j#ee nesÙes ~ ceie les j#ee efJejesve peeÙes ~ peUeblejer ~~14~~
leW peU Mees<eer JewÕeeve® ~ Jevner Pe[heer meceer® ~ meceerj efJelegUs efvejekeâe® ~ pewmeW lewmeW ~15~~
Ssmeer me=ef°mebnejCeer pee}er ~ ceeieeb efJemleejW yeesef}}er ~ ceeÙeeefvejemeW Gj}er ~ mJe¤heefmLeefle ~~16~~
MebYej Je<ex heeTme ve he[uÙeeves peerJeme=°er ve° nesF&}. keâuheebleemebyebOeer MeeŒe Demes meebieles keâer metÙe& yeeje keâ}ebveer leehet
}eietve he=LJeerÛeer jeKe nesTve veblej leer heeCÙeele efcemeUs}. les heeCeer YeÙeevekeâ Deiveer JeeUJetve šekeâer}. JeeÙet Deiveer}e
efJePeJeer} Je JeeÙet efvejekeâej DeekeâeMeele hetJeea neslee lemee jener}. me=°erÛee mebnej Demee neslees. ceeies lÙeemebyebOeer meefJemlej
meebefiele}s nesles. ceeÙesÛee Demee efvejeme PeeuÙeeJej yeÇÿe Mes<e jneles. ~~13–16~~
lesLeW peerJeefMeJe eEhe[yeÇÿeeb[ ~ Deešesve ies}W Leesleeb[ ~ ceeÙesDeefJeÅesÛes yeb[ ~ efJeleUesve ies}W ~~17~~
eEhe[ Je lÙeeleer} peerJe, yeÇÿeeb[ Je lÙeeleer} F&Õej ne meJe& ceeefÙekeâ yeef[Jeej mebhe}e. ceeÙee Je DeefJeÅesÛee ieeWOeU
Deešeshe}e. ~~17~~
efJeJeskeWâefÛe yeesef}}e #eÙes ~ cnCeesefve efJeJeskeâØeUÙes ~ efJeJeskeâer peeCeleer keâeÙes ~ cetKee&me keâUs ~~18~~
peie efceLÙeelJe efve§eÙeeves pees me=°erÛee Øe}Ùe kesâ}e peelees lÙee}e efJeJeskeâØe}Ùe cnCeleele. lÙeemee"er ØelÙe#e veeMe
Dehesef#ele veener. nŸeeÛes jnmÙe efJeJeskeâerÛe peeCeleele. yeÇÿeefJeÅesÛee DeYÙeeme vemeCeeNÙee}e les keâUlener veener. ~~18~~
me=ef° MeesefOeleeb mekeâU ~ Ùeskeâ ÛebÛeU Ùeskeâ efve§eU ~ ÛebÛeUeme keâlee& ÛebÛeU ~ ÛebÛeU¤heer ~~19~~
meJe& me=°erÛes he=LekeäkeâjCe kesâ}s Demelee Skeâ ÛebÛeU Je Skeâ efve§eU Demes oesve cegKÙe Yeeie efomeleele. F&Õej¤he ÛebÛeUeves
me=ef°¤he ÛebÛeUeÛeer efvee|celeer kesâ}er Deens. keâejCe ÛebÛeU ÛebÛeUekeâ[tveÛe nesles. (meceeve meòee) ~~19~~
pees mekeâU MejerjeR Jelex ~ mekeâU keâleg&lJeeme ØeJelex ~ keâ¤ve Dekeâlee& ne Jelex ~ Meyo peÙee ~~20~~
peerJeme=°erÛeer Devle:keâjCes JÙeehetve jentve F&Õej efleÛes meJe& JÙeeheej Ûee}Jetvener Dekeâlee& cnCetve DeesUKe}e peelees. (F&Õej:
meJe& Yetleeveeb ùösMesÓpeg&ve efle‰efle– ieerlee 18-61) ~~20~~
jeJe jbkeâ yeÇÿeeefokeâ ~ mekeâUebceOeW Jelex Ùeskeâ ~ veevee Mejerjs ÛeeUkeâ ~ FbefõÙeWÉejW ~~21~~
lees F&Õej jepee, oefjõer, yeÇÿeosJe FlÙeeefokeâeble mecelJeeves jentve lÙeebÛÙee FbefõÙeebceeHe&âle lÙeebÛÙee MejerjebÛes JÙeeheej
Ûee}efJelees. ~~21~~
lÙeeme hejceelcee yees}leer ~ mekeâU keâlee& SsmeW peeCeleer ~ heefj lees veemes} ØeefÛeleer ~ efJeJeskeWâ heeneJeer ~~22~~
lÙee}e meJe&keâejkeâ hejceelcee Demes Deeojeves cnCeleele Kejs. heCe lees F&Õejner ve° neslees ns efJeJeskeâeves (JesoevleMeeŒe)
peeCeeJes. ~~22~~
pees mJeeveeceOeW ieg®iegefjlees ~ pees metkeâjebceOeW kegâ®kegâefjlees ~ iee{JeeR Yejesve Yegbkeâlees ~ DeešenemÙeW ~~23~~
F&Õej meJe&keâlee& DemeuÙeeves kegâ$ÙeeÛÙee Mejerjele peCet leesÛe iegjiegjlees, [gkeâjele peCet leesÛe kegâjkegâjlees Je iee{JeeÛÙee

Mejerjele cees"Ÿeeves yejeÛe JesU Deesj[le jnelees. ~~23~~
}eskeâ veevee osn osKeleer ~ efJeJeskeâer osneble heeneleer ~ hebef[le meceoMe&veW Iesleer ~ ÙesCeW ØekeâejW ~~24~~
meeceevÙe ceeCemes ØeeCÙeebÛeer efJeefJeOelee heenleele. efJeJeskeâer ØeeCÙeeÛÙee Mejerjeleer} ÛewlevÙeeÛee efJeÛeej keâ¤ve lÙeebÛes
mecelJeeves oMe&ve Iesleele. ~~24~~
M}eskeâ–
efJeÅeeefJeveÙemebheVes yeÇeÿeCes ieefJe nefmleefve ~ Megefve ÛewJe Õeheekesâ Ûe hebef[lee: meceoe|Meve: ~~Ú~~
M}eskeâeLe&– efJeÅeemebheVe Je efJeveÙemebheVe yeÇeÿeCe, ieeÙe, nòeer, Õeeve Je Ûeeb[e} nŸeebÛeskeâ[s hebef[le meceÂ°erves heneleele.
osn heeneleeb JesieUe}s ~ hejbleg Deblej ÙeskeâefÛe pee}W ~ ØeeCeercee$e osefKe}W ~ ÙeskeâeblejW ~~25~~
ØeeCÙeebÛes osn Deieoer efYeVe efomeleele heCe lÙeebÛÙee Devle:keâjCeele lesÛe ÛewlevÙe JÙeehetve jenles. hebef[le lÙeeJejÛe Â°er
"sJeleele. ~~25~~
Deveskeâ ØeeCeer efvecee&Ce nesleer ~ hejer ÙeskeâefÛe keâUe Jele&leer ~ lesLes veebJe peieppeesleer ~ peeCeleerkeâUe ~26~~
keâesšŸeJeOeer ØeeCeer pevcee}e Dee}s lejer lÙee meJee&leer} ÛewlevÙe lesÛe Demeles. lÙee}eÛe peieppeesleer eEkeâJee peeCeleer keâUe
cnCeleele. ~~26~~
ßees$eeR veevee Meyo peeCes ~ lJeÛesceOes meerlees<Ce peeCes ~ Ûe#egceOeW heeneW peeCes ~ veevee heoeLe& ~~27~~
jmevesceOeW jme peeCes ~ IeÇeCeeceOeW Jeeme lees peeCes ~ keâce&FbefõÙeeceOeW peeCes ~ veevee efJe<eÙemJeeo ~~28~~
met#ce ¤heW mLetU j#eer ~ veevee megKeog:KeW hejer#eer ~ lÙeeme cnCeleer Deblejmee#eer ~ Deblejelcee ~~29~~
keâeveele efMej}s}s Deveskeâ Meyo peeCeCes, lJeÛes}e Pee}s}s Meerle Je G<Ce mheMe& peeCeCes, [esàÙeemeceesj Dee}s}s Deveskeâ
heoeLe& peeCeCes, efpeYesJejer} heoeLee&Ûeer ÛeJe, veekeâeves iebOe peeCeCes ns meJe& peeCeCes lÙeeÛesÛe Demeles. nele nŸee keâceXefõÙeeÛes
hekeâ[Ces ns keâce& Deens. hekeâ[CÙeeÛee efJe<eÙe leesÛe peeCelees. DeMee jerleerves lees Deveskeâ efJe<eÙeebÛes «enCe keâjlees. mJele:
Deeflemet#ce Demetve mLet} MejerjeÛes j#eCe keâjlees, ns megKe ns og:Ke (Devegketâ} Je Øeefleketâ}) Demes peeCelees. neÛe lees
Deblejmee#eer Deblejelcee nesÙe. ~~27–29~~
Deelcee Deblejelcee efJeÕeelcee ~ ÛewlevÙe meJee&lcee met#ceelcee ~ peerJeelcee efMeJeelcee hejceelcee ~ õ°e mee#eer meòee¤he ~~30~~
nŸee DeblejelcÙee}e Deelcee, efJeÕeelcee, ÛewlevÙe, meJee&lcee, met#ceelcee, peerJeelcee, efMeJeelcee, hejceelcee, õ°e, mee#eer,
meòee¤he ner veeJes Deensle. ~~30~~
efJekeâejeceOeer} efJekeâejer ~ DeKeb[ veevee efJekeâej keâjer ~ leÙeeme Jemleg cnCeleer efYekeâejer ~ hejce nerve ~~31~~
meJe& DeÛesleve JemletbceOÙes efJekeâej Ie[Jetve DeeCeCÙeeÛes keâeÙe& keâjCeeNÙee Je mJele:ner efJekeâejer Deme}suÙee F&Õeje}e,
JesoevleMeeŒeeÛÙee %eeveeÛes oeefjõŸe DemeCeeje cenecet{, yeÇÿe mecepelees. ~~31~~
meJe& ÙeskeâefÛe efomeleer ~ DeJeIee Ùeskebâkeâej keâefjleer ~ les DeJeIeer ceeF&keâ efmLeleer ~ ÛebÛeUeceOeW ~~32~~
F&Õej Je yeÇÿe nŸeebvee SkeâÛe mecepeCeejs meyeiees}bkeâej keâjleele. Glheòeer, efmLeleer Je }ÙeeÛeer ÛebÛe}lee kesâJeU ceeefÙekeâ
heoeLee&le Demeles. ~~32~~
ÛebÛeU ceeÙee les ceeF&keâ ~ efve§eU hejyeÇÿe Ùeskeâ ~ efvelÙeeefvelÙeefJeJeskeâ ~ ÙeekeâejCes ~~33~~
Demes ÛebÛeU heoeLe& ceeefÙekeâ Demeleele Je ns SkeâcesJe YesoMetvÙe hejyeÇÿe DeÛeU cnCepes pevce-peje-cejCe eEkeâJee Glheòeer,
efmLeleer Je }ÙeeÛes Deleerle Demeles. ceeefÙekeâ DeefvelÙe lej yeÇÿe efvelÙe Demeles. ne efJeJeskeâ melele meebYeeUeJee }eielees. ~~33~~
peelees peerJe lees ØeeCe ~ vesCes peerJe lees De%eeve ~ pevcelees peerJe lees peeCe ~ Jeemeveelcekeâ ~~34~~
pees ØeeCeceÙe peeCelee Demelees lees peerJe, pees peerJe mJe¤he peeCeerle veener lees De%eeveer Je pevcee}e ÙesCeeje lees
Jeemeveelcekeâ peerJe nesÙe (`peerJe ØeeCeOeejCes' Demes peerJeeÛes }#eCe Deens. Mejerjele ØeeCe DemeuÙeeefMeJeeÙe peerJelJe veener.
G}š peerJelJe Demes} lej ØeeCe nJesleÛe. ØeeCe ne JeeÙet DemeuÙeeves DeÛesleve Demetve peeCelee vemelees.) ~~34~~
SskeäÙe peerJe lees yeÇÿeebMe ~ pesLeW eEhe[yeÇÿeeb[efvejeme ~ ÙesLeW meebefiele}s efJeMes<e ~ ÛelJeej peerJe ~~35~~
eEhe[ Je yeÇÿeeb[eÛee efvejeme keâ¤ve OÙeeveeves pees peerJe meefJekeâuhe meceeOeer meeOelees lees `SskeäÙepeerJe' Demetve lees yeÇÿeeÛee
DebMe Demelees. ÙesLes peerJeebÛes Ûeej efJeMes<e Øekeâej meebefiele}s (JeemleefJekeâ peerJe yeÇÿe¤he Deens. heCe lemee DevegYeJe ÙesF&heÙeËle
›eâcee›eâceeves keâener iees°er yemeJetve ÅeeJÙee }eieleele. DeKeb[ yeÇÿeJemletceOÙes DebMeDebMeer YeeJe veener. heCe meefJekeâuhe meceeOeerle
eEkeâefÛele Éwle jnele DemeuÙeeves DebMeeÛeer keâuhevee kesâ}er Deens.) ~~35~~
Demees nW DeJeIeW ÛebÛeU ~ ÛebÛeU peeF&} mekeâU ~ efve§eU leW efve§eU ~ DeeefoDebleeR ~~36~~
ns Ûeejner peerJe ÛebÛeU Deensle. pes pes ÛebÛeU Demeles les ve° nesles. ÛebÛeUeÛÙee DeeOeer Je veblej efve§eU DemeeÙeÛes lemes
Demeles. ~~36~~
DeeÅe ceOÙe DeJemeeve ~ pes Jemleg mecemeceeve ~ efvee|Jekeâejer efveieg&Ce efvejbpeve ~ efve:mebie efve:ØehebÛe ~~37~~
ÂMÙe me=°erÛÙee DeeOeer, efleÛÙee efmLeeflekeâeUer Je }Ùeeveblej yeÇÿe meceevelJeeves Demeles (hetCe&). les efvee|Jekeâej, iegCeeleerle,
efveoex<e, Demebie Je ØehebÛeeÛee ceeiecetme veme}s}s Demeles. ~~37~~
GheeefOeefvejemeW lelJelee ~ peerJeefMeJeeme SskeäÙelee ~ efJeJebÛetve heeneW peeleeb ~ GheeefOe keQâÛeer ~~38~~
efJeÛeejer meeOekeâeves meodieÏ¤bÛÙee meebieCÙeeØeceeCes mJele:ÛÙee peerJeeÛÙee eEhe[¤he GheeOeerÛee Je F&ÕejeÛÙee yeÇÿeeb[¤he GheeOeerÛee
efvejeme kesâ}e Demelee lees lÙeeÛÙeeMeer SskeäÙe heeJelees. Kejs lej efJeÛeej kesâuÙeeJej GheeOeermegæe keâefuheleÛe Deens ns keâUles. (eEhe[
Je yeÇÿeeb[ hebÛeYeeweflekeâ DemeuÙeeves keâefuhele Demetve lÙeecegUs peerJe Je efMeJe nŸeebÛes SskeäÙener keâefuheleÛe Deens.) ~~38~~
Demees peeCeCeW eflelegkeWâ %eeve ~ hejbleg nesleW efJe%eeve ~ ceveW JeesUKeeJeW Gvceve ~ keâesCÙee ØekeâejW ~~39~~
SketâCe keâesCelÙeener peeCeCÙee}e %eeve cnCeleele. heCe Deelce%eeveeveblej `ceer %eelee' ne met#ce Denbkeâej iesuÙeeJej lÙeeÛes
efJe%eeve nesles. heCe Deelee Demee ØeMve Ùeslees keâer Gvceve Pee}s}er DeJemLee ceveeves keâMeer peeCeeJeer? ~~39~~
Je=òeerme ve keâUs efveJe=efòe ~ iegCeeme keQâÛeer efveieg&CeØeehleer ~ iegCeeleerle meeOekeâ mebleeR ~ efJeJeskeWâ kesâ}W ~~40~~
Je=òeer Deens leesheÙeËle efveJe=òeer keâUle veener! iegCeele iegjHeâš}suÙee}e iegCeeleerleeÛee DevegYeJe Ùesle veener!! heCe meodieÏ¤
cee$e meeOekeâebvee efJeJeskeâeÛee meebieesheebie GheosMe keâ¤ve iegCeeleerle keâjleele. (ceve, Je=òeer Je iegCe nŸeebheemetve Deef}hle
keâjleele). ~~40~~
ßeJeCeehejerme ceveve meej ~ ceveveW keâUs meejemeej ~ efvepeOÙeemeW mee#eelkeâej ~ efve:mebie Jemleg ~~41~~
DeOÙeelceMeeŒeeÛÙee ßeJeCeentve ceveve DeefOekeâ GheÙegkeäle Demetve ceveveeves Pee}suÙee efveCe&ÙeeÛes (ceer yeÇÿe Deens) DeKeb[
eEÛeleve kesâ}s Demelee `Demebie Deelcee ceer Deens' Demee mee#eelkeâej neslees. ceveveeves meej Deelcee Je Demeej eEhe[-yeÇÿeeb[ nŸeebÛee
efveCe&Ùe neslees. ~~41~~
efveieg&CeeR pes DevevÙelee ~ lesefÛe cegefkeäle meeÙeespÙelee ~ }#ÙeebMe JeeÛÙeebMe Deeleeb ~ hegjs pee}e ~~42~~
peerJe pesJne efveieg&Ce yeÇÿeentve DevÙe ve jnelee lÙeele efJe}erve neslees lesJneÛe lÙee}e meeÙegpÙelee cegkeäleer }eYeles. JeeÛÙe peerJe
Je }#Ùe yeÇÿe ne efJeÛeej ÙesLes meceehle Pee}e. lÙeeÛes keâece mebhe}s. ~~42~~

De}#eeR jeefn}W }#e ~ efmeæebleeR keQâÛee hetJe&he#e ~ DeØelÙe#eeme kewâÛeW ØelÙe#e ~ Demeesve veeneR ~~43~~
Devle:keâjCeJe=òeer pesJne efle}e efJe<eÙe ve nesCeeNÙee (De}#Ùe) DeelcemJe¤heele njJetve peeles (}#Ùe) lesJne Deelce¤he
efmeæevleeÛee DevegYeJe Ùeslees. nŸee heefjefmLeleerle mebMeÙe eEkeâJee efJekeâuhe (hetJe& he#e) DeeCeeJee keâes"tve? Deelcee ne Jemlegle:
mee#eele eEkeâJee ØelÙe#e Deens. heCe lÙeeÛes ØelÙe#elJe hejes#e veener. Dehejes#e Deens. mJemebJesÅe Deelcee (DeØelÙe#e) %eeveWefõÙeebveer
nesCeeNÙee ØeceeCe%eeveeØeceeCes (ØelÙe#e) keâUle veener. ~~43~~
Demeesve ceeF&keâ GheeOeer ~ lesefÛe menpemeceeOeer ~ ßeJeCeW JeUeJeer yegæer ~ efve§eÙeeÛeer ~~44~~
osn Je yegæerÛeer ceeefÙekeâGheeOeer Demetvener melele ßeJeCe Je ceveveeves `ceer yeÇÿe Deens' DeMeer efve§eÙeelcekeâ yegæer menpeheCes
veeboeJeer. lÙee DeJemLes}e menpemeceeOeer cnCeleele. (meebKÙeyegæer– ieerlee. De. 2) ~~44~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ßeerieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efmeæebleefve¤heCeveece’ meceeme heefn}e

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efmeæebleefve¤heCe’ veeJeeÛee heefn}e meceeme meceehle

oMekeâ Dekeâje : YeerceoMekeâ
meceeme ogmeje : ÛelJeejosJeefve¤heCe
Ùeskeâ efve§eU Ùeskeâ ÛebÛeU ~ ÛebÛeUeR iegble}W mekeâU ~ efve§eU leW efve§eU ~ pewmeW lewmeW ~~1~~
nŸee me=°erle Skeâ ÛebÛeU Je Skeâ efve§eU Demes oesveÛe cegKÙe Ieškeâ Deensle Demes DeeheCe heeefn}s. (11-1-19)
yengleskeâ meJe& ceeCemes ÛebÛeUeÛÙee veeoeleÛe peerJeve Iee}efJeleele. keäJeefÛele keâesCeerlejer pemes efve§eU Demeles lemes nesTve jenlees.
~~1~~
heens efve§eUeÛee efJeJeskeâ ~ Ssmee }#eebceOeW Ùeskeâ ~ efve§eUeSsmee efve§eÙeelcekeâ ~ efve§eUefÛe lees ~~2~~
efve§eUemebyebOeer %eeveeÛeer efpe%eemee DemeCeeje }eKees ceeCemeeble SKeeoeÛe Demelees. lÙeeÛee efve§eÙe nesTve efve§eUeØeceeCes
lees efve§eU nesTve jnelees. (Gpes[er jeefn}s Gpes[ nesTve– veeceosJe) ~~2~~
Ùee efve§eUeÛÙee iees°er meebieleer ~ hegvneb ÛebÛeUekeâ[s OeebJeleer ~ ÛebÛeUÛe›eâeR efveIeesve peeleer ~ Ssmes Lees[s ~~3~~
efve§eU yeÇÿeeefJe<eÙeer yejsÛe }eskeâ JeeÛeleele, ØeJeÛeve-keâerle&veele meebieleele Je Deeheehemeele ÛeÛee&ner keâjleele. heCe les
mebheuÙeeyejesyej hegvne ÛebÛeUekeâ[s OeeJe Iesleele! Ûe›eâekeâej ieleer Deme}suÙee osn Je me=ef°¤he ÛebÛeUeletve cegkeäle nesCeejs Heâej
Heâej Lees[s!! ~~3~~
ÛebÛeUeR ÛebÛeU pevce}W ~ ÛebÛeUeefÛe ceOeW Jee{}W ~ DeJeIeW ÛebÛeUefÛe eEyeye}W ~ pevceJejer ~~4~~
ÛebÛeU me=°erle ÛebÛeU peerJe pevcee}e Ùesleele, ÛebÛeU me=°erle peieleele, Jee{leele Je lÙeeÛeeÛe "mee DeeÙeg<ÙeYej
lÙeebÛÙee ceveele Gceštve jnelees. ~~4~~
he=LJeer DeJeIeer ÛebÛeUekeâ[s ~ keâjCeW eflelegkeWâ ÛebÛeUeR Ie[s ~ ÛebÛeU meeb[tve efve§eUeR heJee[s ~ Ssmee keQâÛee ~~5~~
he=LJeer Je he=LJeerJejer} peerJeveeleer} meJe& Ie[ecees[er ÛebÛeU cnCepes ceeefÙekeâ Deensle. ceeefÙekeâeÛee lÙeeie keâ¤ve
yeÇÿeJemletÛÙee DevegmebOeeveele jneCeeje keâes"tve DeeCeeJee! lees oge|ceUÛe Demelees. ~~5~~
ÛebÛeU keâebner efve§eUsvee ~ efve§eU keâoeheer ÛeUsvee ~ efvelÙeeefvelÙeefJeJeskeWâ pevee ~ Gcepes keâebneR ~~6~~
ceeefÙekeâ keâOeerÛe yeÇÿe¤he nesle veener Je yeÇÿe kesâJneÛe mJe¤heeheemetve {Ule veener. efpe%eemetves efvelÙe Je DeefvelÙeeÛee
efJeÛeej kesâuÙeeJej lÙee}e ns keâUles. ~~6~~
keâebneR Gcepe}W lejer vegcepes ~ keâebneR mecepe}W lejer ve mecepes ~ keâebneR yegPes lejer efveyeg&pes ~ eEkeâefÛele cee$e ~~7~~
Lees[s keâUuÙeemeejKes Jeešles heCe Kejs Deekeâ}ve nesle veener. mecepetle hešuÙeemeejKeer Jeešles heCe iewjmecepe jneleele,
Lees[s meceeOeeve nesles heCe keâener mebMeÙe jentveÛe peeleele. ~~7~~
mebosn Devegceeve DeeefCe Yeüce ~ DeJeIee ÛebÛeUeceOeW ßece ~ efve§eUeR keâoe veeneR Jece& ~ mecepe}W heeefnpes ~~8~~
mebMeÙe, leke&â Je Yeüce nŸeebveer nesCeeje $eeme Heâkeäle ceeefÙekeâemebyebOeer neslees. yeÇÿemJe¤heele nŸeeleer} keâenerÛe vemeles. heCe Jece&
keâU}s lej! ~~8~~
ÛebÛeUekeâjer eflelegkeâer ceeÙee ~ ceeF&keâ peeÙes efJe}Ùee ~ }neve Leesj cnCeeJeÙee ~ keâeÙe& veeneR ~~9~~
pÙeeÛee ÛebÛeUele meceeJesMe neslees les meJe& ceeefÙekeâ Demeles Je les ve° nesles. Skeâe hesMeerÛee peerJe Je F&Õej ns oesvner

meejKesÛe! Skeâ hejceeCet eEkeâJee ØeÛeb[ metÙee&Ûes cetuÙe lesÛe!! }nevecees"s keâesCeer veener. ~~9~~
meieš ceeÙee efJemleej}er ~ De°Oee Øeke=âefle HeâebheeJe}er ~ efÛe$eefJeefÛe$e efJekeâej}er ~ veevee ¤heW ~~10~~
DelÙeble JesieJesieUer ¤hes Oe¤ve efÛe$eefJeefÛe$e Øekeâejs efJekeâej heeJetve Øeieš nesCeejer ceeÙeeÛe meJe&$e hemej}er Deens. De°Oee
Øeke=âleer ner efleÛeer Iešvee Deens. ~~10~~
veevee Glheòeer veevee efJekeâej ~ veevee ØeeCeer }eneve Leesj ~ veevee heoeLe& cekeâej ~ veevee ¤heW ~~11~~
Ûesleve Je DeÛesleveeÛeer efkeâlÙeskeâ Øekeâejs Glheòeer Pee}er. Deefmle, peeÙeles F. efJekeâej Pee}s. Skeâe heoeLee&Ûeer Deveskeâ ¤heeblejs
(efJekeâej) nesT }eie}er (Goe. JeeHeâ, heeCeer, yeHe&â.) }neve-cees"s Deveskeâ ØeeCeer efvecee&Ce Pee}s. heoeLeeËÛes efkeâlÙeskeâ Øekeâej
leÙeej Pee}s. (Goe.– 108 cet}leòJes) ~~11~~
efJekeâejJeble efJekeâej}W ~ met#ce pe[lJeeme Dee}W ~ DeceÙee&o efomeeW }eie}W ~ keâebnerÛeeyeeneR ~~12~~
pes menpeÛe efJekeâejMeer} Deens lÙeele ¤heeblejs (efJekeâej) nesTve met#cee}e IevelJe Dee}s. keâuhevee keâjlee ve ÙesCÙeeSJe{e
lÙeeÛee hemeeje DeceÙee&o Jee{}e. ~~12~~
ceie veevee MejerjW efvecee&Ce pee}eR ~ veevee veeceeefYeOeeveW "sefJe}eR ~ Yee<ee hejlJeW keâUeW Dee}eR ~ keâebneR keâebneR
~~13~~
lÙeeveblej efkeâlÙeskeâ ÙeesveeRÛeer efkeâlÙeskeâ Mejerjs leÙeej Pee}er. lÙeebvee JesieUer JesieUer veeJes JesieàÙee JesieàÙee Yee<esle "sefJe}er
ies}er. lÙeebleer} keâener keâUleele lej keâener keâUle veenerle. ~~13~~
ceie veevee jerefle veevee ob[keâ ~ DeeÛeej Ùeskeâentve Ùeskeâ ~ JeleeX }eie}s mekeâU }eskeâ ~ }eskeâeÛeejW ~~14~~
lÙeeveblej Deveskeâ jerleerefjJeepe, efveÙece, efJeOeer FlÙeeoeRÛÙee ceÙee&osle }eskeâpeerJeve meg¤ Pee}s. }eskeâeÛeej ¤{ Pee}s.
~~14~~
De°Oee Øeke=âleerÛeeR MejerjW ~ efvecee&Ce pee}eR }eneveLeesjW ~ heg{W Deeheg}euÙee ØekeâejW ~ JeleeX }eieleer ~~15~~
De°Oee Øeke=âleerÛeerÛe heCe }nevecees"er efkeâlÙeskeâ Mejerjs efvecee&Ce nesTve leer lÙeebÛÙee ieše}e ÙeesiÙe DeMee heæleerves peiet
}eie}er. (Goe.– ceveg<Ùe ieš, heMegieš, he#eer ieš F.) ~~15~~
veevee celeW efvecee&Ce pee}eR ~ veevee hee<eeb[s Jee{}eR ~ veevee ØekeâejerÛeeR Gef"}eR ~ veevee yeb[W ~~16~~
heg{s ceveg<ÙeebÛÙee iešele Deveskeâ celes HeâesHeâeJe}er. JesoebÛÙee efJe®æ efJeÛeej heg{s Dee}s lej keâeneRveer yeb[eÛes PeW[s GYes kesâ}s.
~~16~~
pewmee ØeJeen heef[}e ~ lewmeeÛe }eskeâ Ûeeef}}e ~ keâesCe Jeejer} keâesCee}e ~ Ùeskeâ veeneR ~~17~~
pesJe{Ÿee celeebÛes eEkeâJee mebØeoeÙeebÛes ØeJeen efvecee&Ce Pee}s lÙee meJeeËle }eskeâ efMej}s. DeMee heefjefmLeleerle keâesCee}e keâesCeer
DeeJejeJes? meJeeËvee DeeJejCeeje Skeâner veJnlee. ~~17~~
he=LJeerÛee pee}e ieUeb"e ~ Ùeskeâentve Ùeskeâ cees"e ~ keâesCe Keje keâesCe Keesše ~ keâesCe peeCes ~~18~~
he=LJeerJej meJe&$e ieeWOeU ceepe}e. ØelÙeskeâ mebØeoeÙe Je lÙeeÛee veslee mJele:}e meJeeËntve ßes‰ mecepet }eie}e. lÙeeleer} Keje
keâesCelee efve Keesše keâesCelee ns keâesCee}eÛe keâUsveemes Pee}s. ~~18~~
DeeÛeej yengkeâeEÛele heef[}e ~ efkeâlÙeskeâ heesšemee"eR yeg[e}e ~ DeJeIee JejhebieefÛe pee}e ~ meeefYeceeveW ~~19~~
Oecee&ÛejCeeÛÙee Deveskeâ JÙeeKÙee leÙeej nesTve les lÙeebÛÙee leeJe[erle meehe[}s. ÛeefjleeLee&mee"er Deveskeâebveer mJeOece& mees[}e.
DeeheCe keâjlees lesÛe Oecee&ÛejCe Demee Denbkeâej efvecee&Ce nesTve efoKeeTheCee}eÛe Ûeebie}s efoJeme Dee}s. ~~19~~
osJe pee}s Gob[ ~ osJeebÛeW ceeb[}W Yeb[ ~ YetleeosJeleebÛes Leesleeb[ ~ ÙeskeâefÛe pee}W ~~20~~
npeejes osJeebÛeer peeieespeeieer mLeehevee nesTve lÙeebÛÙee GheemeveebÛee ieoejesU meg¤ Pee}e. efheMeeÛÛeebvee osJeleebÛee opee&
Øeehle Pee}e! ~~20~~
cegKÙe osJe lees keâUsvee ~ keâeMeeme keâebneRÛe efceUsvee ~ Ùeskeâeme Ùeskeâ JeUsvee ~ DeveeJej ~~21~~
Keje osJe ve keâUuÙeeves lees yeepet}eÛe jeefn}e. GheemekeâebÛes hejmhejebMeer hešsveemes Pee}s. keâesCeer keâesCee}e ve
pegceeveuÙeeves meieUsÛe DeveeJej Pee}s. ~~21~~
Ssmee veeme}e efJeÛeej ~ keâesCe heenelees meejemeej ~ keQâÛee }neve keQâÛee Leesj ~ keâUsefÛevee ~~22~~
DeMee jerleerves Demme} yeÇÿeefJeÛeej ve° Pee}e. meej Je Demeej efJeJeskeâ keâjCÙeeÛeer keâesCee}eÛe iejpe Gj}er veener.
DeOÙeelceefJeÅesÛee DeefOekeâejer Je DeveeefOekeâejer meJe& meejKesÛe Pee}s! ~~22~~
MeeŒeebÛee yeepeej Yej}e ~ osJeebÛee ieuye}e pee}e ~ }eskeâ keâecevesÛÙee JeÇlee}e ~ PeeWyeesve he[leer ~~23~~
ØelÙeskeâeves DeeheuÙee mebØeoeÙeeÛes mJeleb$e MeeŒe leÙeej keâ¤ve les efJe›eâermee"er KeguÙee yeepeejele "sJe}s. `yee' DeeefCe `DeeF&'
Demes Meyo pees[tve osJeebÛeer cees"er ieoea Pee}er (Goe.– cnmeesyee Je cejieeF&). leLeekeâefLele GheemekeâebÛÙee mekeâece JeÇleJewkeâuÙeebJej
G[Ÿee he[t }eieuÙee. ~~23~~
SsmeW DeJeIeW veeme}W ~ melÙeemelÙe nejhe}W ~ DeJeIeW DeveeÙeskeâ pee}W ~ Ûentbkeâ[s ~~24~~
GheemevesÛes leòJeÛe me[}s. melÙe Je DemelÙe nŸeebleer} efJeJeskeâ ve° Pee}e. meJe&$e DeveeieeWoer ceepe}er. ~~24~~
celeeceleebÛee ieuye}e ~ keâesCeer hegmesvee keâesCee}e ~ pees pes celeeR meebhe[}e ~ leÙeeme leWefÛe Leesj ~~25~~
celeceleeblejebÛee ieeWOeU G[e}e. keâesCeer keâesCee}e efJeÛeejervee Demes Pee}s. pees pÙee mebØeoeÙeele De[keâJe}e ies}e lÙee}e
leesÛe meJe&ßes‰ Jeešt }eie}e. ~~25~~
DemelÙeeÛee DeefYeceeve ~ lesCeW heeefJepes heleve ~ ÿeCeesefveÙeeb %eeles peve ~ melÙe MeesefOeleer ~~26~~
Gheefve<eoebMeer efJemebiele Deme}suÙee DemelÙe celeeÛee DeefYeceeve Oej}e lej heleve nesles. cnCetve peeCeles }eskeâ Gheefve<eoeleer}
melÙe MeesOeleele. ~~26~~
}eskeâ Jele&leer mekeâU ~ leW %eelÙeeme keâjleUeceU ~ Deeleeb Sskeâe kesâJeU ~ efJeJeskeâer nes ~~27~~
meJe& }eskeâ pÙee melÙeevegYeJeemee"er ÛegkeâerÛes Jee yejesyej ØeÙelve keâjleele les melÙe leUneleeJejer} DeeJeàÙeeØeceeCes
%eelÙee}e mhe° keâUles. pes efJeJeskeâer Deensle lÙeebveer lÙeemebyebOeer Deelee SskeâeJes. ~~27~~
}eskeâ keâesCÙee hebLeW peeleer ~ DeeefCe keâesCÙee osJeeme Yepeleer ~ Ssmeer ns jeskeâ[er ØeefÛeleer ~ meeJeOe Sskeâe ~~28~~
}eskeâ keâesCelÙee osJeebÛeer Gheemevee keâ¤ve YeefkeälehebLeeÛeer JeešÛee} keâMeer keâjleele les Sskeâe. lÙeeÛee meJe& leheMeer} mhe°
meebielees. (jeskeâ[er ØeÛeerleer) ~~28~~
ce=efòekeâe Oeeleg hee<eeCeeefokeâ ~ SsefmeÙee Øeeflecee Deveskeâ ~ yengleskeâ }eskeâebÛee ob[keâ ~ ØeefleceeosJeeR ~~29~~
yengleskeâ GheemekeâebÛeer, ceeleer, Oeelet Je oie[ebÛÙee Deveskeâ ØeefleceebÛeer osJe cnCetve hetpee keâjCÙeeÛeer heæle "¤ve ies}er
Deens. ~~29~~
veevee osJeebÛes DeJeleej ~ Ûeefj$eW Sskeâleer Ùeskeâ vej ~ pehe OÙeeve efvejblej ~ keâefjleer hetpee ~~30~~
Deveskeâ osJeebÛÙee Deveskeâ DeJeleejebÛeer Ûeefj$es keâenerpeCe JeeÛeleele. keâener melele pehe Je OÙeeve keâjleele lej keâener hetpee
keâjleele. ~~30~~
Ùeskeâ mekeâUebÛee Deblejelcee ~ efJeÕeeR Jelex pees efJeÕeelcee ~ õ°e mee#eer %eeveelcee ~ ceeefveleer Ùeskeâ ~~31~~
meJe& peerJeebÛee Deblejelcee, efJeÕeele JÙeehetve jenCeeje efJeÕeelcee Je õ°e eEkeâJee mee#eer DemeCeeje efÛeledIeve Deelcee nŸeebvee

keâenerpeCe osJe ceeveleele. ~~31~~
Ùeskeâ les efvece&U efve§eU ~ keâoeheer veJnsefle ÛebÛeU ~ DevevÙeYeeJeW kesâJeU ~ JemlegÛe les ~~32~~
keâenerpeCe efvece&U Je efve§eU yeÇÿemJe¤heeÛeer `meesÓnb' DeMee YeeJeeves Gheemevee keâ¤ve yeÇÿeÛe nesleele. ceeefÙekeâekeâ[s
{gbketâvener henele veenerle. ~~32~~
Ùeskeâ veevee Øeeflecee ~ ogmeje DeJeleejceefncee ~ eflemeje lees Deblejelcee ~ ÛeewLee lees efvee|Jekeâejer ~~33~~
1) Øeeflecee 2) DeJeleej 3) Deblejelcee 4) efveefJe&keâej yeÇÿe DeMee Ûeej Øekeâejebveer Gheemevee keâjleele. ~~33~~
Ssmes ns ÛelJeej osJe ~ me=°erceOeer} mJeYeeJe ~ ÙeeJesieUe DebleYee&Je ~ keâes"WefÛe veeneR ~~34~~
DeMee nŸee Ûeej osJeebÛeer }eskeâ mJeeYeeefJekeâheCes Gheemevee keâjleele. nŸeentve heeÛeJee osJe keâes"sÛe DeefmlelJeele veener.
(efkebâJee les Ûeej osJe me=°erle mJeYeeJeeves JÙeehetve jenleele.) ~~34~~
DeJeIeW ÙeskeâefÛe ceeefveleer ~ les mee#e osJe peeCeleer ~ hejbleg De°Oee Øeke=âefle ~ JeesUefKe}er heeefnpes ~~35~~
ns Ûeejer osJe SkeâÛe Deensle Demes pes ceeveleele les meJe&mee#eer hejcesÕeje}e peeCeleele. heCe Demes ceeveCeeNÙeebveer Demeej
Deme}s}er De°Oee Øeke=âleer lÙeentve JesieUer Deens nŸeeÛes Yeeve "sefJe}s heeefnpes. ~~35~~
Øeke=âleerceOeer} osJe ~ lees Øeke=âleerÛee mJeYeeJe ~ YeeJeeleerle ceeneveYeeJe ~ efJeJeskeWâ peeCeeJee ~~36~~
ceeleer, Oeelet nŸeebÛes leÙeej kesâ}s}s osJe, lÙeebvee osJe ceeve}s lejer, hebÛeYeeweflekeâ Øeke=âleerÛesÛe Demeleele. Øeke=âleer}e YeeJe
cnCepes pevce Demelees. Keje osJe `Depe' cnCepes keâesCelÙeener Øekeâejs Øeieš nesle veener. lÙee YeeJeeleerle osJeeÛee ßes‰ DevegYeJe
efJeJeskeâevesÛe IÙeeJee }eielees. ~~36~~
pees efvece&Ueme OÙeeF&} ~ lees efvece&UefÛe nesF&} ~ pees peÙeeme Yepes} ~ lees leõthe peeCeeJee ~~37~~
pees efJece} yeÇÿeeÛes OÙeeve keâjer} (Denb«enOÙeeve) lees yeÇÿeÛe nesF&}. pees pÙeeÛes OÙeeve keâjlees lees leesÛe neslees, ns }#eele
IÙeeJes. ~~37~~
#eerj veerj efveJeef[leer ~ les jepenbme yeesef}pesleer ~ meejemeej peeCeleer ~ les ceneveYeeJe ~~38~~
otOe Je heeCeer JesieUs keâjCeejebvee jepenbme cnCeleele. lÙeeØeceeCes meej Je Demeej ÙeebÛee efJeJeskeâ keâjCeejebvee cenevegYeeJe
cnCeleele. ~~ 38 ~~
Dejs pees ÛebÛeUeme OÙeeF&} ~ lees menpeefÛe ÛeUs} ~ pees efve§eUeme Yepes} ~ lees efve§eUefÛe ~~39~~
Dejs, pees ceeefÙekeâeÛes OÙeeve keâjer} lÙee}e ceeefÙekeâeÛeeÛe }eYe nesF&} Je yeÇÿeeÛes OÙeeve keâjer} lees yeÇÿeÛe nesF&}.
~~39~~
Øeke=âleermeeefjKeW Ûee}eJeW ~ hejer Deblejer MeeÕele JeesUKeeJeW ~ melÙe nesTve Jelee&JeW ~ }eskeâebSsmeW ~~40~~
osnele jenCeeNÙeeves me=°er Je Flej osnOeeNÙeele peerJeve peieleevee }eskeâJÙeJenej meebYeeUeJee. heCe Deele MeeÕele Deelcee
DeesUKetve DemeeJes. yeÇÿe¤he nesTve pevejerleerØeceeCes JeeieeJes eEkeâJee melÙeeÛeer keâeme ve mees[lee ÛeejÛeewIeele, ÛeejÛeewIeebØeceeCes
JeeieeJes (melÙe nesTve cnCepes yeÇÿe nesTve.) ~~40~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÛelJeejosJeefve¤heCeveece’ meceeme ogmeje

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘ÛelJeejosJeefve¤heCe’ veeJeeÛee ogmeje meceeme meceehle

meceeme eflemeje : efmekeâJeCeefve¤heCe
yengleeb pevceebÛee mesJeš ~ vejosn meebhe[s DeJeÛeš ~ ÙesLeW Jelee&JeW ÛeesKeš ~ veereflevÙeeÙeW ~~1~~
efkeâlÙeskeâ pevcecejCes PeeuÙeeJej heehehegCÙe meceeve neslee #eCeer DeÛeevekeâ ceveg<Ùe Mejerj Øeehle nesles. lÙeele vÙeeÙeveerleerÛes
heefJe$e peerJeve peieeJes. ~~1~~
ØehebÛe keâjeJee vescekeâ ~ heeneJee hejceeLe&efJeJeskeâ ~ pesCeWkeâefjleeb GYeÙe }eskeâ ~ mebleg° nesleer ~~2~~
ØehebÛe DeeßeceebÛÙee efveÙeceeØeceeCes keâjerle meejemeejeoer heejceee|Lekeâ efJeJeskeâ meebYeeUtve DemeeJes. lÙeecegUs Fn Je hej DeMee
oesvneR }eskeâebÛes meeLe&keâ nesles. Ssefnkeâ Je heejceee|Lekeâ peerJeve mece=æ nesles. ~~2~~
Mele Je®<es JeÙe vesefce}W ~ lÙeele yeeUheCe vesCeleeb ies}W ~ lee®CÙe DeJeIeW JesÛe}W ~ efJe<eÙeebkeâ[s ~~3~~
ceeveJeer DeeÙeg<Ùe meeOeejCele: MebYej Je<eeËÛes Deens. lÙeeleer} yee}heCe De%eeveele Je lee®CÙe DeefveÙebef$ele efJe<eÙe Yeesieele
mejles. ~~3~~
Je=æheCeer veevee jesie ~ YeesieCeW }eies keâce&Yeesie ~ Deeleeb YeieJebleeÛee Ùeesie ~ keâesCes JesUs ~~4~~
Je=æheCeele Deveskeâ jesie pe[tve meJe& keâce& Yeesie YeesieeJes }eieleele. DeMee efmLeleerle yeÇÿe%eeveemee"er JesUÛe keâes"s Gjlees?
~~4~~
jeefpekeâ osefJekeâ Gosie eEÛelee ~ DeVe JeŒe osncecelee ~ veevee Øemebies DeJeefÛelee ~ pevce ies}e ~~5~~
jepeob[eÛes YeÙe, owJeer Deeheòeer, JÙeJenejeleer} GÉsie, ØeehebefÛekeâ eEÛelee, DeVeJeŒeebmee"er nesCeejs ßece, osneÛeer keâewlegkesâ Je
ÙesCeeNÙee Øemebieebvee leeW[ osle DeeÙeg<Ùe efveIetve peeles. ~~5~~
}eskeâ cejcejeW peeleer ~ Jeef[}W ies}eR ns ØeefÛeleer ~ peeCele peeCele efveef§eleer ~ keâeÙes ceeefve}W ~~6~~
DeveskeâebÛee ce=lÙet PeeuÙeeÛes keâUles. Je[er}OeeNÙeebÛee ce=lÙet meceesjÛe Pee}s}e Demelees. ns meJe& "eTkeâ Demetve mJele:ÛÙee
DecejlJeeÛeer Kee$eer keâesCelÙee DeeOeejeves yeeUieeJeer? ~~6~~
Deie> ie=nemeer }eie}e ~ DeeefCe meeJekeâeme efvepes}e ~ lees kewâmee cnCeeJee Ye}e ~ DeelcenlÙeeje ~~7~~
Iej hesš}s Demelee MeebleheCes Peeshe}suÙee}e MeneCee keâesCe cnCes}? lees DeelceIeelekeâerÛe mecepe}e heeefnpes. ~~7~~
hegCÙeceeie& DeJeIee yeg[e}e ~ heehemeb«en Gob[ pee}e ~ ÙesceÙeelevesÛee Pees}e ~ keâ"erCe Deens ~~8~~
pej hegCÙeeÛejCeekeâ[s og}&#e keâ¤ve heeheebÛee mee"eÛe Jee{Jeerle jeefn}s lej heg{s ÙeceÙeeleveebÛee oCekeâe DešU Deens.
~~8~~
lejer Deelee SsmeW ve keâjeJeW ~ yengle efJeJeskeWâ Jelee&JeW ~ Fn }eskeâ hej$e meeOeeJeW ~ oesnerkeâ[s ~~9~~
cnCetve Deelee lejer Demes ve keâjlee JÙeJenej Je hejceeLe& Ùee oesvnerleer} efJeJeskeâ meebYeeUtve Fn Je hej$eeÛes keâuÙeeCe meeOeeJes.
~~9~~
DeeUmeeÛes HeâU jeskeâ[W ~ peebYeÙee osTve efveõe he[s ~ megKe cnCeewve DeeJe[s ~ DeeUmeer }eskeâeb ~~10~~
DeeUmeeÛee heefjCeece ØelÙe#eÛe efomelees. DeeUMeer ceeCetme peebYeÙee osle Peeshe}s}e Demelees. DeeUmeeves peer leLeekeâefLele

efJeßeebleer efceUles lÙee megKeemee"er meJeeËvee DeeUme efØeÙe Demelees. ~~10~~
mee#eshe keâefjleeb keâ°leer ~ hejbleg heg{s megjJee[leer ~ Keeleer pesefJeleer megKeer nesleer ~ ÙeslveWkeâ¤veer ~~11~~
ØeÙelve keâjleevee keâ° nesleele Kejs. heCe heg{s megKe efceUles. lÙee ØeÙelveebÛÙee yeUeJejÛe KeeTve-efheTve megKeeves jenlee
Ùesles. ~~11~~
DeeUme Goeme veeieJeCee ~ DeeUme Øeslve yeg[JeCee ~ DeeUmeW keâjbšheCeeÛÙee KegCee ~ Øekeâš nesleer ~~12~~
lÙeeG}š DeeUmeeves Glmeen mebhetve ceeCetme oefjõer neslees. ØeÙelve efMeefLe} nesTve keâjbšsheCeeÛeer meJe& }#eCes efomet
}eieleele. ~~12~~
cnCeewve DeeUme vemeeJee ~ lejerÛe heeefJepes JewYeJee ~ Dej$eeR hej$eeR peerJee ~ meceeOeeve ~~13~~
cnCetve DeeUmeeÛee meJe&Lee lÙeeie keâjeJee. lejÛe JewYeJe Øeehle nesCes MekeäÙe Deens. lÙeecegUs Ssefnkeâ Je heej}ewefkeâkeâ
peerJeveele meceeOeeve efceUles. ~~13~~
Øeslve keâjeJee lees keâesCe ~ nWefÛe Sskeâe efve¤heCe ~ meeJeOe keâ¤ve Deble:keâjCe ~ efveefce<Ùe Ùeskeâ ~~14~~
ØeÙelve keâmee keâjeJee lÙeemebyebOeer Deelee meeJeOeevelesves Sskeâe. ~~14~~
Øeele:keâeUeR G"eJes ~ keâebneR hee"eblej keâjeJeW ~ ÙesLeeveMeefkeäle Dee"JeeJeW ~ meJeexòeceemeer ~~15~~
henešs G"tve DeOÙeelce «ebLeebÛes hee"eblej keâjeJes Je DeeheuÙee mecepegleerØeceeCes F&ÕejeÛes mcejCe eEÛeleve keâjeJes. ~~15~~
ceie efoMeskeâ[s peeJeW ~ pes keâesCeeefmeÛe veJns "eJeW ~ MeewÛÙe DeeÛceve keâjeJeW ~ efvece&U peUW ~~16~~
veblej MeewÛecegKeceepe&veeoer Deešeshetve mJeÛÚ heeCÙeeves DeeÛeceve keâjeJes. G<e:heeve keâjeJes. ~~16~~
cegKeceepe&ve Øeele:mveeve ~ mebOÙee lehe&Ce osJeleeÛe&ve ~ heg{W JewMJeosJeGheemeve ~ ÙesLeemeebie ~~17~~
leeW[ OegCes, mveeve, Øeele:mebOÙee Je Iejeleer} osJeebÛeer hetpee keâ¤ve heg{s ÙeLeeefJeOeer hebÛeceneÙe%e keâjeJesle. (Yetle, ceveg<Ùe,
ceele=efhele= F.) ~~17~~
keâebner HeâUenej IÙeeJee ~ ceie mebmeejOeboe keâjeJee ~ megMeyoW jepeer jeKeeJee ~ mekeâU }eskeâ ~~18~~
keâener HeâUenej (n}keâe HeâjeU) IesTve ØeehebefÛekeâ GÅeesiee}e }eieeJes. meJeeËMeer mejU Je iees[ Yee<esle yees}tve lÙeebvee
mebleg° "sJeeJes. ~~18~~
pÙee pÙeeÛee pees JÙeeheej ~ lesLeW DemeeJeW Keyeoe&j ~ ogef§eleheCeW lejer heesj ~ Jes{e }eJeer ~~19~~
pÙeeÛee pees GÅeesie, JÙeJenej, JÙeJemeeÙe, veeskeâjer F. Demes} lÙeele melele meeJeOe Je peeie¤keâ DemeeJes. ieeHeâer}
jeefnuÙeeme SKeeÅee heesjekeâ[tvener Heâmeiele nesles. meeceevÙe ceeCetmener HeâmeJetve peelees. ~~19~~
Ûegkesâ "kesâ efJemejs meeb[er ~ Dee"JeCe peeef}Ùeeb ÛeHe&â[er ~ ogef§ele DeeUmeeÛeer jeskeâ[er ~ ØeefÛele heene ~~20~~
Ûetkeâ keâjCes, HeâmeCes, efJemejCes, nejJeCes F. iees°er nesTve veblej lÙee }#eele DeeuÙee keâer mJele:JejÛe ÛejHeâ[CÙeehe}erkeâ[s
keâener keâjlee Ùesle veener. og}&#e Je DeeUmeeÛes ns ØelÙe#e HeâU Deens! ~~20~~
ÙeekeâejCeW meeJeOeeve ~ Ùeskeâe«e DemeeJeW ceve ~ lejer ceie pesefJeleeb Yeespeve ~ iees[ Jeešs ~~21~~
cnCetve melele meeJeOe jneJes. Skeâe«e efÛeòeeves JÙeJenej keâjeJesle. cnCepes megKeeves pesJelee Ùesles. (ÛejHeâ[CÙeeÛes keâejCe
vemeles.) ~~21~~
heg{W Yeespeve peeef}ÙeebJejer ~ keâebner JeeÛeer ÛeÛee& keâjer ~ ÙeskeâebleeR peeTve efJeJejer ~ veevee «ebLe ~~22~~
pesJeCeeveblej JÙeJemeeÙeeMeer mebyebefOele %eeve Jee{CÙeemee"er JeeÛeve keâjeJes, mebyebefOeleebMeer ÛeÛee& keâjeJeer. Skeâebleele yemetve
Deveskeâ «ebLeebÛee DeYÙeeme keâ¤ve yengßegle JneJes. ~~22~~

lejerÛe ØeeCeer MeeneCee neslees ~ veeneRlejer cetKe&efÛe jenlees ~ }eskeâ Keeleer DeeheCe heenlees ~ owvÙeJeeCee ~~23~~
ÙeevesÛe yegæerÛee efJekeâeme neslees. veenerlej `ÙeLeepeele' cnCepes pevceleevee pesJe{er yegæer Demeles lesJe{erÛe DemeCeeje cetKe&
jenlees! meYeesJeleerÛes }eskeâ Øeieleer keâjleevee efomeleele (Keeleer) Je ne lemeeÛe jentve Deee|Lekeâ, }ewefkeâkeâ, yeewefækeâ oeefjõŸe
Yeesielees. ~~23~~
Sskeâ meosJeheCeeÛeW }#eCe ~ efjkeâecee peeTb vesoer Ùeskeâ #eCe ~ ØehebÛeJesJemeeÙeeÛeW %eeve ~ yejW heens ~~24~~
DeeheuÙee DeeÙeg<ÙeeÛee Skeâ #eCener JeeÙee peeT ve osCes nsÛe YeeiÙeeÛes }#eCe nesÙe. ØehebÛe Ûee}efJeCÙeemee"er mJeerkeâej}suÙee
JÙeJemeeÙeeÛes Gòece %eeve DeeheuÙee}e DemeeJes ns yejs. ~~24~~
keâebneR cesUJeer ceie pesJeer ~ iegbleuÙee }eskeâebmeer GieJeer ~ Mejerj keâejCeeR }eJeer ~ keâebner lejer ~~25~~
mJele: keâ° keâ¤ve keâener efceUJeeJes Je ceieÛe heešeJej pesJeCÙeemee"er yemeeJes. De[ÛeCeerle DemeCeeNÙeebvee ÙeLeeMekeäleer
ceole keâjeJeer. Je nŸee vee lÙee Øekeâejs ceveg<ÙepevceeÛes meeLe&keâ keâjeJes. ~~25~~
keâebneR Oece&ÛeÛee& hegjeCe ~ njerkeâLee efve¤heCe ~ JeeÙeeb peeTb vesoer #eCe ~ oesneRkeâ[s ~~26~~
Oecee&mebyebOeer DeYÙeeme Je efJeÛeejefJeefveceÙe keâ¤ve hegjeCe, nefjkeâLee F. ßeJeCe keâjeJes. JÙeJenej Je DeOÙeelce meeOeCÙeeÛÙee
Â°erves JesU pejener Hegâkeâš Iee}Jet veÙes. oesvner meeOeeJesle. ~~26~~
Ssmee pees meJe&meeJeOe ~ lÙeeÛee keQâÛee Demes} Keso ~ efJeJeskeWâ legš}e mecebOe ~ osnyegæerÛee ~~27~~
Demee pees meJeeËieeves meeJeOe Demes} lÙee}e og:Ke YeesieCÙeeÛes keâejCeÛe keâmes Gjs}? keâce&, Oece&, Gheemevee Je DeOÙeelce
ÙeebÛÙee efJeJeskeâeves lÙeeÛeer osnyegæer #eerCe nesTve leer ve° nesles. ~~27~~
Deens eflelegkeWâ osJeeÛeW ~ Ssmes Jele&CeW efve§eÙeeÛeW ~ cetU legšW GÉsieeÛeW ~ ÙesCeW jerleeR ~~28~~
pes pes keâener `Deens' les meJe& osJeeÛes Deens, Demee menpe efve§eÙe PeeuÙeeveblej og:KeeÛes keâejCeÛe Gjle veener. ~~28~~
ØehebÛeeR heeefnpes megJeCe& ~ hejceeLeeA hebefÛekeâCe& ~ ceneJeekeäÙeeÛeW efJeJejCe ~ keâefjleeb megšs ~~29~~
ØehebÛe JÙeJenejemee"er hewmes nJesleÛe. hejceeLee&ceOÙes hebÛeerkeâjCe Je `leòJeceefme' meejKÙee ceneJeekeäÙeeÛes MeeŒeMegæ mhe°erkeâjCe
ieg®cegKeeletve nesCes DeefveJeeÙe& Deens. DeMee jerleerves ØehebÛe Je pevcecejCeebÛes Ûe›eâ Ùee oesvnerletve megškeâe nesles. ~~29~~
keâce& Gheemevee DeeefCe %eeve ~ ÙesCeW jens meceeOeeve ~ hejceeLee&ÛeW peW meeOeve ~ leWefÛe Sskeâle peeJeW ~~30~~
JesoefJeefnle efve<keâece keâce& Je Gheemevee, ßeerieg®ØeCeerle DeOÙeelceefJeÅee Je cees#eeÛeer meeOeves ÙeebÛesmebyebOeer melele ßeJeCe
keâjerle jneJes. ~~30~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efmekeâJeCeefve¤heCeveece’ meceeme eflemeje

ieg®efMe<ÙemebbJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efmekeâJeCeefve¤heCe’ veeJeeÛee eflemeje meceeme meceehle

meceeme ÛeJeLee : efJeJeskeâefve¤heCe
yeÇÿe cnefCepes efvejekeâej ~ ieieveemeeefjKee efJeÛeej ~ efJekeâej veeneR efvee|Jekeâej ~ leWefÛe yeÇÿe ~~1~~
yeÇÿe De¤he DemeuÙeeves efvejekeâej Deens. lÙee}e DeekeâeMeeÛee Â°evle oslee Ùeslees. pÙee}e ¤he Demeles lÙee}eÛe efJekeâej
Demeleele. De¤he yeÇÿe efvee|Jekeâej Deens. ~~1~~
yeÇÿe cnefCepes efve§eU ~ Deblejelcee lees ÛebÛeU ~ õ°e mee#eer kesâJeU ~ yeesef}pes leÙee ~~2~~
yeÇÿe DeÛe} Deens. F&Õej ÛebÛe} Deens. F&Õeje}e kesâJeU mee#eer eEkeâJee kesâJeU õ°e cnCeleele. ~~2~~
lees Deblejelcee cnefCepes osJe ~ lÙeeÛee ÛebÛeU mJeYeeJe ~ heeefUleens mekeâU peerJe ~ DeblejeR Jemeesveer ~~3~~
lees Deblejelcee eEkeâJee F&Õej neÛe osJe Demetve lÙee}e Glheòeer, efmLeleer Je }Ùe Deensle. (ÛebÛeU) lees Mejerjele JÙeehetve jentve
peerJeelcÙeeÛes efveÙeceve keâjlees. (heeUCes = efveÙeceve.) ~~ 3 ~~
lÙeeJesieUs pe[ heoeLe& ~ lesCeWJeerCe osn JesLe& ~ lesCeWefÛe keâUs hejceeLe& ~ mekeâU keâebneR ~~4~~
F&Õej¤he osJeentve pes pes JesieUs Deens les les DeÛesleve Demetve lees vemes} lej osnner DeÛesleve neslees. (F&ÕejÛewlevÙe Je
peerJeÛewlevÙe Ùeele kesâJeU GheeOeerÛeeÛe Yeso Deens.) keâUCes ns ÛewlevÙeeÛes }#eCe Demetve lÙeecegUsÛe hejceeLee&men meJe& efJe<eÙeebÛes
%eeve nesles. ~~4~~
keâce&ceeie& Gheemeveeceeie& ~ %eeveceeie& efmeæebleceeie& ~ ØeJe=efòeceeie& efveJe=efòeceeie& ~ osJeefÛe Ûee}Jeer ~~5~~
keâce&, Gheemevee, %eeve, ieg¤, ØeJe=òeer, efveJe=òeer FlÙeeoer hejceeLee&Ûes meJe& ceeie& osJeÛe Ûee}Jelees. lÙeeÛescegUs les DeefmlelJeele
Dee}s Je lÙeeÛÙee meòesJej les peerJee}e keâUleele. (meJe& ceeie& JesoØeCeerle Deensle. Jeso F&Õejeves kesâ}s Deensle.) ~~5~~
ÛebÛeUsefJeCe efve§eU keâUsvee ~ ÛebÛeU lejer efmLejeJesvee ~ SsmeW ns efJeÛeej veevee ~ yejs heene ~~6~~
yeÇÿeeÛes %eeve nesCÙeemee"er ceeefÙekeâ yegæerÛeer (efÛeoeYeemeemen) DeeJeMÙekeâlee Deens. yegæer, osneyejesyej Ùesles, jenles Je
peeles. (ÛebÛeU). cnCepes efve§eUeÛes %eeve ÛebÛeUeefMeJeeÙe nesle veener! Demes iegbleeiegbleerÛes efJeÛeej veerš mecepeeJetve IÙeeJesle.
(ÛebÛeU ne DeOÙeejeshe Deens.) ~~6~~
ÛebÛeUefve§eUeÛeer mebOeer ~ lesLeW YeebyeeJeles yegefæ ~ keâce&ceeiee&Ûes pes efJeOeer ~ les ceie Ssef}keâ[s ~~7~~
ÛebÛeU yegefæJe=òeer Je efve§eU Deelcee ÙeebÛÙee mebOeerÛee OÙeevekeâeUer MetvÙe¤heeves DevegYeJe ÙesTve lesLes yegæer ieeWOeUtve peeles.
keâce&ceeiee&leer} meJe& Ùe%eeoer efJeOeer ÛebÛeUeleer} cnCepes ceeefÙekeâ Demeleele. lÙeele yegefæJe=òeer De[ketâve he[}er lej leer
De}erkeâ[sÛe Leebyeles. (heeÛeJÙee DeesJeerleer} heefnuÙeeÛe keâce&ceeiee&Ûee ÙesLes meboYe& }#eele IÙeeJee }eielees. keâcee&efYeceeveecegUs OÙeeve
veener. les vemeuÙeeves MetvÙener veener. ceie DeelceevegYeJe keâes"}e?) ~~7~~
osJe Ùee mekeâUebÛes cetU ~ osJeeme cetU vee [eU ~ hejyeÇÿe leW efve§eU ~ efvee|Jekeâejer ~~8~~
me=°er, peerJe, yebOeve, Oece&, MeeŒe, meeOevee, ßeerieg¤, cees#e F. meJeeËÛes DeefmlelJe osJeecegUs Deens. lÙee yeÇÿe¤he osJee}e
vee Deeefo vee Devle! les DeÛe} Demetve efvee|Jekeâej Deens. ~~8~~
efvee|Jekeâejer DeeefCe efJekeâejer ~ Ùeskeâ cnCes} lees efYekeâejer ~ efJeÛeejeÛeer nesles Jeejer ~ osKeleosKeleeb ~~9~~

efvee|Jekeâej yeÇÿe Je efJekeâejceÙe me=°er Ùee oesvneRvee meejKesÛe mecepeCeeNÙeeÛeer yegæer De%eeveecegUs oefjõer Demeles. leer yegæer
heenlee heenlee MeeŒeMegæ efJeÛeejebvee efle}ebpe}er osles. (Jeejer) ~~9~~
mekeâU hejceeLee&me cetU ~ hebÛeerkeâCe& ceeneJeekeäÙe kesâJeU ~ leWefÛe keâjeJeW ØeebpeU ~ hegve:hegvneb ~~10~~
cnCetve hejceeLe&MeeŒeeÛes Jece& Deme}s}s hebÛeerkeâjCe Je ceneJeekeäÙeefJeJejCe ÙeebÛee MeeŒeMegæ DeYÙeeme hegvneb hegvneb keâjeJee.
~~10~~
heefn}e osn mLetUkeâeÙee ~ Dee"Jee osn cetUceeÙee ~ De° osn efveMe&ef}Ùeeb ~ efJekeâej keQâÛee ~~11~~
`mLet}' ns eEhe[eÛes heefn}s Mejerj Je cetUceeÙee ns F&ÕejeÛes Dee"Jes Mejerj (eEhe[eÛes Ûeej Oe¤ve) DeMee Dee"er MejerjebÛee
efvejeme kesâuÙeeJej ceeÙee Je efJekeâej Gjleer} keâmes? (hene 10-10-14) ~~11~~
ÙeekeâejCeW efJekeâejer ~ meeÛeeSsmeer yeepeeriejer ~ Ùeskeâ mecepes Ùeskeâ Kejer ~ ceeefveleens ~~12~~
heCe efJekeâejer ceeefÙekeâ heoeLe& melÙe DemeuÙeeÛee Yeüce neslees. (yeepeeriejer.) pees %eelee Demelees lees ceeefÙekeâ heoeLeeËÛes efceLÙeelJe
peeCelees. De%eeveer Demelees lÙee}e ceeefÙekeâ heoeLe& melÙe Jeešlees. ~~12~~
Glheefòe efmLeleer mebJnej ~ ÙeeJesieUe efvee|Jekeâej ~ keâUeÙeemee"eR meejemeej ~ efJeÛeej kesâ}e ~~13~~
pÙee}e Glheòeer, efmLeleer Je }Ùe Demelees lees heoeLe& efJekeâejer Demelees. lÙeentve efvejeUer Depe, Depej Je Decej Ûeslevee Jemlet
yeÇÿe nesÙe. ns mecepeCÙeemee"er yeÇÿe meej Je ceeÙee Demeej ne efJeÛeej "meeJee. ~~13~~
meej Demeej oesveer Ùeskeâ ~ lesLeW keQâÛee Gj}e efJeJeskeâ ~ hejer#ee vesCeleer jbkeâ ~ heeheer keâjbšs ~~14~~
meej Je Demeej SkeâÛe Demes ceeve}s lej lesLes efJeJeskeâ GjleesÛe keâes"s? ne efJeJeskeâ ve peeCeCeejs yegæerves oefjõer,
pevceespevceerÛes heeheer Je Ûee}t pevceele keâjbšs Demeleele. ~~14~~
pees ÙeskeâefÛe efJemleej}e ~ lees Deblejelcee yeesef}}e ~ veevee efJekeâejeR efJekeâej}e ~ efvee|Jekeâejer veJns ~~15~~
pees SkeâÛe Demetve me=°erÛÙee ¤heeves efJemleej heeJe}e lees F&Õej nesÙe. (lees me=°erÛes Gheeoeve keâejCe Deens.) yeÇÿe efvee|Jekeâej
DemeuÙeeves les efJekeâejer peieeÛÙee ¤heeves efJemleej heeJeCes MekeäÙe veener. ~~15~~
SsmeW ØeiešefÛe Deens ~ DeeheguÙee ØelÙeÙeW heens ~ keâeÙe jens keâeÙe ve jenW ~ ns keâUsvee ~~16~~
ns lej MeeŒeÂ°erves GIe[Ûe keâUles Je lÙeeÛee ÙeLeeLe& efJeÛeejeves efve§eÙe neslees. MeeŒeÂ°er vemes} lej MeeÕele keâeÙe Je
DeMeeÕele keâeÙe ÙeeÛeener efveJee[e nesle veener. ~16~~
peW DeKeb[ nesle peeleW ~ peW meJe&oe mebJnejleW ~ jeskeâ[W ØeefÛeleerme ÙesleW ~ peveeceOeW ~~17~~
pes nesles les peeles Demee DeKeb[ DevegYeJe meJeeËvee ØelÙe#e Ùeslees. ~~17~~
Ùeskeâ j[s Ùeskeâ ÛeHe&â[er ~ ÙeskeâebÛeer Oejer vej[er ~ Ùeskeâceskeâeb PeeWyeleer yeje[er ~ ogkeâàU}s pewmeW ~~18~~
(meej Je DemeejeÛee efJeJeskeâ megšuÙeeÛee heefjCeece-) keâesCeer og:Ke eEkeâJee Meeskeâ keâjlees, keâesCeer oebleDees" Keelees, Skeâ
ogmeNÙeeÛeer vej[er Oejlees, keâesCeer og<keâeU he[uÙeeØeceeCes Skeâceskeâebvee efYe[tve }gše}tš keâjleele. ~~18~~
veeneR vÙeeÙes veeneR veerefle ~ Ssmes ns }eskeâ Jele&leer ~ DeeefCe DeJeIeWÛe meej cnCeleer ~ efJeJeskeânerve ~~19~~
vÙeeÙe Je veerleerÛeer lecee ve yeeUieCeejs }eskeâ meceepeele Demeleevee, `meJeË KeeEuJeob yeÇÿe' Ùee ceb$eeÛee DeeOeej IesTve meJe&Ûe
meej Deens Demes DeefJeÛeejeves cnCeleele. (`meJe& yeÇÿe Deens' ne efmeæevle Deens. DeefJeÅesÛÙee meeceüepÙeele ne efmeæevle Keje
Deme}e lejer HeâmeJee Deens.) ~~19~~
OeeW[s meeb[tve meesveW IÙeeJeW ~ ceeleer meeb[tve DeVe KeeJeW ~ DeeefCe DeeJeIeWefÛe meej cnCeeJeW ~ yee<keâUheCeW ~~20~~
JÙeJenejeceOÙes }eskeâ oie[OeeW[s šeketâve meesves Iesleele. pesJeleevee ceeleer ve Keelee DeVeÛe Keeleele Je lejerner meJe&Ûe meej

Demes cnCeleele! (meJe&Ûe meej Demes} lej oie[ Je ceeleer keâe mJeerkeâe¤ veÙes?) ner efveJJeU efvejLe&keâ ye[ye[ nesÙe. ~~20~~
cnCeewefve ne efJeÛeej keâjeJee ~ melÙeceeie& leesefÛe OejeJee ~ }eYe peeCeesve IÙeeJee ~ efJeJeskeâeÛee ~~21~~
Demee JÙeJeefmLele efJeÛeej keâ¤ve DeeheuÙee MeeÕele efnleeÛee ceeie& OejeJee. meej Je Demeej efJeJeskeâeleÛe }eYe Deens
cnCetve lees mJeerkeâejeJee. ~~21~~
meejieej ÙeskeâefÛe mejer ~ lesLeW hejer#esme keQâÛeer Gjer ~ ÙeekeâejCeW ÛelegjeR ~ hejer#ee keâjeJeer ~~22~~
efnje Je ieejieesšer nŸeebÛeer eEkeâcele meejKeerÛe mecepeCeeje}e hejer#esmee"er keâenerÛe Gjle veener. cnCetve Ûelegjeves DeeOeerÛe
hejer#ee keâjeJeer. ~~22~~
pesLes hejer#esÛee DeYeeJe ~ lesLeW os IeeJe Ies IeeJe ~ meieš meeefjkeâe mJeYeeJe ~ }eQoheCeeÛee ~~23~~
pesLes hejer#ee keâjCÙeeÛeer Dekeäkeâ} vemeles lesLes iegöeiegöerÛe nesles. meJe& mejmekeâš meejKes ceeveuÙeeves cetKe&heCeeÛe heojer
he[lees. ~~23~~
IesJe Ùes leWefÛe IÙeeJeW ~ IesJe ve Ùes leW meeW[eJeW ~ GbÛe veerÛe JeesUKeeJeW ~ lÙee veeJe %eeve ~~24~~
pes IesCÙeemeejKes Demeles lesÛe IÙeeJes. pes šekeâCÙeemeejKes Demeles les šekeâeJesÛe. ceewuÙeJeeve Je n}kesâ ÙeebÛeer heejKe nsÛe
%eeve. ~~24~~
mebmeejmeeblesme Dee}s ~ Ùeskeâ }eYeW Decej pee}s ~ Ùeskeâ les keâjbšs "keâ}s ~ cego} ies}W ~~25~~
mebmeejeÛÙee yeepeeje}e ÙesCeejs keâener, `ceer yeÇÿe' Demee DevegYeJe IesTve Dece=le¤he Pee}s. ogmejs keâjbšs }eskeâ Heâme}s Je
lÙeebvee efceUe}suÙee ceveg<ÙepevceeÛes cegö}Ûe Iee}Jetve yeme}s! ~~25~~
peeCelÙeeveW SsmeW ve keâjeJeW ~ meej leWefÛe MeesOetve IÙeeJeW ~ Demeej leW peeCeesve lÙeeieeJes ~ Jecekeâ pewmeW ~~26~~
MeneCÙeeves Demes ve keâjlee meej efJeÛeej keâ¤ve mJeerkeâejeJes Je Demeej G}šerÛÙee DeVeeØeceeCes šekeâeJes. ~~26~~
leW Jecekeâ keâjer ØeeMeve ~ lejer leW mJeeveeÛeW }#eCe ~ lesLeW megefÛemceble yeÇeÿeCe ~ keâeÙe keâjer ~~27~~
G}šerÛes DeVe KeeCes ns kegâ$ÙeeÛes keâece Deens. SKeeÅeeves lesÛe KeeÙeÛes "jefJe}s lej lesLes heefJe$e yeÇeÿeCeeves keâeÙe keâjeJes!
lees les KeeCeeNÙee}e LeebyeJet Mekeâle veener. ~~27~~
peseEn pewmeW mebefÛele kesâ}W ~ leÙeeme lewmeWefÛe Ie[}W ~ peW DeYÙeemeeR he[esve pe[}W ~ leW leeW megšsvee ~~28~~
Deveskeâ pevceele pes keâce& kesâ}s}s Demeles lÙeevegmeejÛe Ûee}t pevceele yegæer nesles Je lÙeeÛe meJeÙeer pe[leele, lÙee megšle
veenerle. ~~28~~
Ùeskeâ efoJÙeeVes Yeef#eleer ~ Ùeskeâ efJe‰e meeJeef[leer ~ DeeheuÙee Jeef[}ebÛee Iesleer ~ meeefYeceeve ~~29~~
keâesCee}e hekeäJeeVeebÛes meg«eeme Yeespeve efceUles lej ogmejs DeVeemee"er Gefkeâj[s efÛeJe[erle yemeleele. lÙee oesIeebveener
DeeheeheuÙee kegâUebÛee DeefYeceeve Demelees. ~~29~~
Demees efJeJeskeâefJeCe ~ yees}CeW eflelegkeâe meerCe ~ keâesCeerÙeskeWâ ßeJeCe ceveve ~ kesâ}WefÛe keâjeJeW ~~30~~
SketâCe keâeÙe lej efJeJeskeâeefMeJeeÙe kesâ}s}e efJeÛeej Je ke=âleer ne kesâJeU MeerCe nesÙe. cnCetve ØelÙeskeâeves DeOÙeelce MeeŒeeÛes
ßeJeCe Je ceveve hegvne hegvne keâjerle jneJes. ~~30~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efJeJeskeâefve¤heCeveece’ meceeme ÛeJeLee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efJeJeskeâefve¤heCe’ veeJeeÛee ÛeJeLee meceeme meceehle

meceeme heeÛeJee : jepekeâejCeefve¤heCe
keâce& kesâ}WefÛe keâjeJeW ~ OÙeeve Oeefj}WÛes OejeJeW ~ efJeJej}WefÛe efJeJejeJeW ~ hegvne efve¤heCe ~~1~~
mveevemebOÙeeoer Oece&keâce& hegvne hegvne (efvelÙe) keâjeJes, OÙeeveeYÙeeme leesÛe Je lemeeÛe jespe keâjeJee Je ØeJeÛeveele leesÛe
Jesoevle hegvne hegvne meefJemlej SskeâeJee. ~~1~~
lewmeW Deecnebme Ie[}W ~ yeesef}}WefÛe yees}CeW heef[}W ~ keâeb peW efyeIe[}WefÛe Ie[}W ~ heeefnpes meceeOeeve ~~2~~
lemesÛe ce}ener keâjeJes }eie}s. meebefiele}s}sÛe hegvne meebieeJes }eie}s. keâejCe Skeâoe mecepetle heš}er lejer leer hegvne
hegvne efyeIe[les. ~~2~~
DevevÙe jens mecegoeJe ~ Flej peveeme Ghepes YeeJe ~ Ssmee Deens DeefYeØeeJe ~ GheeÙeeÛee ~~3~~
leer efyeIe[}er lej Pee}s}e }eskeâmeb«en efyeIe[lees. lees efšketâve jneJee, Je Flej }eskeâebvee DeeJe[ efvecee&Ce JneJeer cnCetve
Demes keâjeJes }eieles. ~~3~~
cegKÙe nefjkeâLee efve¤heCe ~ ogmejW leW jepekeâejCe ~ eflemejW leW meeJeOeheCe ~ meJe&efJe<eF& ~~4~~
}eskeâmeb«enemee"er ØeLece meiegCe njerÛeer keâLee Deme}s}s keâerle&ve keâjeJes Je efveieg&Ce njerÛÙee %eeveemee"er ØeJeÛeve keâjeJes. veblej
}eskeâJÙeJenej megjUerle Ûee}tve Oece& Je je°êÛÙee j#eCeemee"er jepekeâejCe keâjeJes. meceepeeÛeer Yeeweflekeâ Øeieleer JneJeer. lÙeeveblej
JÙeJenej Je hejceeLe& efmeæer}e peeCÙeele ÙesCeeNÙee mebYeeJÙe De[ÛeCeeRÛee efJeÛeej keâ¤ve lÙee ve ÙesCÙeemee"er meeJeOe jneJes. lÙee
}#eele IesTve lÙeeÛes efveJeejCe DeeOeerÛe keâ¤ve "sJeeJes. (ner Je Ùeeheg{er} efMekeâJeCe meeceevÙe JÙekeäleer Je meceepeeÛee veslee Ùee
oesIeebmee"er Deens. ner efMekeâJeCe Dece}ele DeeCeCeejer meeceevÙe JÙekeäleer heg{s veslee yeves}.) ~~4~~
ÛeewLee DelÙeble mee#eshe ~ Hesâ[eJes veevee Dee#eshe ~ DevÙeeÙes Leesj DeLeJee Deuhe ~ #cee keâjerle peeJes ~~5~~
keâ°ebÛeer heJee& ve keâjlee ÙeesiÙe efoMesves melele keâece keâjerle jneJes. mebmke=âleer, Oece& Je DeOÙeelce ÙeeefJe<eÙeer IesleuÙee
peeCeeNÙee MebkeâebÛes MeeŒeMegæ heæleerves efveJeejCe keâjeJes. efJeÛeej}suÙee ØeMveebÛeer leke&âmebiele Gòejs ÅeeJeerle. (Dee#eshe = Mebkeâe
Je ØeMve.) kegâšgbye Je meceepeele yesefo}er nesT veÙes cnCetve mebyebefOeleebkeâ[tve nesCeejs }nevecees"s $eeme nmelecegKeeves meesmeeJesle.
(Ùee yeeyeleerle mJekeâerÙe Je meceepeeÛes eEkeâJee je°êÛes Jewjer Ùeele YesoYeeJe kesâ}eÛe heeefnpes. YeeWieUheCee vekeâes Demes meceLeeËÛesÛe
meebieCes Deens. hene-13-10) ~~5~~
peeCeeJeW hejeÛeW Deblej ~ Goemeervelee efvejblej ~ veereflevÙeeÙeeefme Deblej ~ he[eWÛe vesoeJeW ~~6~~
ogmeNÙeebÛÙee mJeYeeJeeÛes hejer#eCe keâ¤ve lees peeCetve IÙeeJee. mJele:Ûeer Deveemekeäleer meebYeeUerle vÙeeÙe Je veerleer ÙeebÛee keâOeerner
lÙeeie keâ¤ veÙes. (ne meceLeeËÛee GheosMe DelÙeble cees}eÛee Deens. Ùeele JÙekeäleer Je meceepe ÙeebÛes efnle meeceeJe}s}s Deens.) ~~6~~
mebkesâleW }eskeâ JesOeeJee ~ ÙesketâveÙeskeâ yeesOeeJee ~ ØehebÛeefn meeJejeJee ~ ÙesLeeveMekeälÙee ~~7~~
Lees[Ÿee heCe vescekeäÙee Meyoele yees}tve }eskeâebÛes }#e JesOetve IÙeeJes Je peemleerle peemle }eskeâebvee Oece&, veerleer, DeOÙeelce
Je jepekeâejCe mecepeeJetve meebieeJes. mJele:ÛÙee ØehebÛeeyejesyejÛe Mekeäleervegmeej FlejebÛÙeener ØehebÛee}e neleYeej }eJeeJee. ~~7~~
ØehebÛemeceÙees JeesUKeeJee ~ Oeerj yengle DemeeJee ~ mebcebOe he[eW vesoeJee ~ Deefle hejer leÙeeÛee ~~8~~
ØehebÛeele ÙesCeejs Øemebie peeCetve lÙeebvee hetCe& OewÙee&ves meeceesjs peeJes. keâesCeeMeerner Heâej me}ieerÛes mebyebOe Jee{Jet veÙesle.
(lÙeecegUs he#eheeleeÛes Deejeshe nesT Mekeâleele. Yeer[ he[t Mekeâles. MeyoeÛeer eEkeâcele keâceer nesles.) ~~8~~
GheeOeermeer efJemleejeJeW ~ GheeOeeRle ve mebhe[eJeW ~ veerÛelJe heefn}WÛe IÙeeJeW ~ DeeefCe cetKe&heCe ~~9~~
DeeheuÙee keâeÙee&Ûee JÙeehe Je keâeÙe&#es$e Jee{JeeJes. heCe lÙeele iegbletve he[t veÙes. (JÙeehe-Oece&keâejCe, meceepekeâejCe,
DeOÙeelcekeâejCe F.) DeeheCe keâesCeer cees"s Je efJeÉeve Deenesle DeMeer Yetefcekeâe keâeÙe& keâjleevee vemeeJeer. (lÙeecegUs meJeeËMeer
pegUJetve IesCes meeshes he[les. keâeÙe&veeMe nesle veener.) ~~9~~
oes<e osKeesve PeebkeâeJes ~ DeJeiegCe DeKeb[ ve yees}eJes ~ ogpe&ve meebhe[esve mees[eJes ~ hejeshekeâej keâ®veer ~~10~~
FlejebÛes oes<e }#eele Dee}s lejer lÙeebÛeer JeeÛÙelee keâ¤ veÙes. ogmeNÙeebÛes ogieg&Ce keâesCee}e lejer ÛeJeerves meebieCÙeeÛee GÅeesie
vemeeJee. og° Je ogpe&veebMeer mebyebOe DeeuÙeeme lÙeebvee lÙeebÛÙee De[ÛeCeerle ceoleÛe keâjeJeer. (lÙeebÛÙeeMeer DekeâejCe Jewj Oe¤ veÙes.
cnCepes efkeâceeve lÙeebÛee $eeme lejer nesle veener.) ~~10~~
leNns YejeWÛe veÙes ~ megÛeeJes veevee GheeÙes ~ veJns leWefÛe keâjeJeW keâeÙex ~ oerIe& ØeslveW ~~11~~
leNnsJeeF&keâ, efJeefÛe$e eEkeâJee efJeef#ehleeØeceeCes Jeeiet veÙes. lÙeecegUs }eskeâ ogjeJeleele. ØelÙeskeâ mecemÙee eEkeâJee De[ÛeCeerÛÙee
mees[JeCeermee"er Deveskeâ GheeÙeebÛee efJeÛeej keâ¤ve "sJeeJee. cees"s efyekeâš JeešCeejs keâeÙe& njØeÙelveeves efmeæer}e vÙeeJes. lÙeecegUs
}eskeâebÛee efJeÕeeme Jee{lees. ~~11~~
Heâ[ veemeeWefÛe vesoeJee ~ heef[}e Øemebie meebJejeJee ~ DeefleJeeo ve keâjeJee ~ keâesCeerÙeskeâemeer ~~12~~
keâeÙee&mee"er Skeâ$e kesâ}suÙee eEkeâJee Pee}suÙee }eskeâeble ogHeâUer he[t osT veÙes. ÙesF&} lees Øemebie meebYeeUtve IesTve efveYeeJetve
vÙeeJee. keâesCelÙeener cegodoŸeeJej keâesCeeMeerner Heâej Jeeo Iee}t veÙes. pes melÙe Demes} les ÙeLeemeceÙe DeeheesDeehe heg{s Ùesles. ~~12~~
ogmeNÙeeÛeW DeefYe° peeCeeJeW ~ yengleebÛeW yengle meesmeeJeW ~ ve meesmes lejer peeJeW ~ efoieeblejeØeleer ~~13~~
ogmeNÙee}e keâeÙe Devegketâ} Jeešles les }#eele IesTve lÙeeÛes JeeieCes yees}Ces lÙee efoMesves jenCeej Deens ns mecepetve DemeeJes.
ef$eiegCeelcekeâ Øeke=âleerÛÙee peieele efYeVe mJeYeeJeeÛÙee }eskeâebMeer mebyebOe Ùeslees, lÙeecegUs veslÙeeves keâesCeeÛÙeener JeeieCÙee-yees}CÙeeves
JÙeefLele nesT veÙes. MeebleheCes meJe& meesmeeJes. meesmeCes DeieoerÛe DeMekeäÙe Pee}s lej DevÙe ØeosMeele efveIetve peeJes. DeeheuÙeecegUs
yesefo}er nesT veÙes. ~~13~~
og:Ke ogmeNÙeeÛes peeCeeJeW ~ Sskeâesve lejer Jeebštve IÙeeJeW ~ yejW JeeF&š meesmeeJeW ~ mecegoeÙeeÛeW ~~14~~
ogmeNÙeeÛÙee JÙeLee Jesovee }#eele IÙeeJÙeele. lÙee Ssketâve IesTve meeblJeveelcekeâ Meyoeves eEkeâJee MekeäÙe PeeuÙeeme ØelÙe#e
ceole keâ¤ve lÙee n}keäÙee keâjeJÙeele. meceepeeÛÙee meJe&Ûe ef›eâÙee-Øeefleef›eâÙee melele meejKÙee vemeleele. lÙee yeNÙee eEkeâJee JeeF&š
DemeuÙee lejer meesmeeJÙeele. ~~14~~
Deheej DemeeJeW hee"eblej ~ meefVeOeeefÛe DemeeJee efJeÛeej ~ meoe meJe&oe lelhej ~ hejeshekeâejemeer ~~15~~
Oece&, vÙeeÙe, veerleer Je DeOÙeelce Ùee meJe& MeeŒeebÛes Yejhetj hee"eblej DemeeJes. efJeÛeej}suÙee ØeMveeÛes MeeŒeMegæ Gòej
leelkeâeU oslee ÙeeJes DeMeer leÙeejer DemeeJeer. ogmeNÙee}e ceole keâjCÙeeme melele lelhej jneJes. ~~15~~
Meebleer keâ¤ve keâjJeeJeer ~ leNns meeb[tve meeb[JeeJeer ~ ef›eâÙee keâ¤ve keâjJeeJeer ~ yengleebkeâjJeer ~~16~~
mecesš, le[pees[, efyevelees[ efJeÛeej FlÙeeoeRÛes ceoleerves meceepeele Meeblelee jeKeeJeer Je Flejebkeâ[tve lemesÛe keâ¤ve IÙeeJes.
leNnsJeeF&keâheCee mJele: keâ¤ veÙes Je ogmeNÙeebÛee keâceer keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee. mJele: ef›eâÙeeMeer} jentve Flejebkeâ[tve leer
keâjJetve IÙeeJeer. (DeOÙeelce Je efveef<›eâÙelee ÙeebÛes peveceevemeele ®pe}s}s meceerkeâjCe GodOJemle keâjeJes. DeeW[keäÙeeØeceeCes he[tve
jenCeeje peerJevcegkeäle DeeoMe& veener.) ~~16~~
keâjCeW Demes} DeheeÙes ~ lejer yees}esve oeKeTb veÙes ~ hejmhejWefÛe ØelÙeÙes ~ ØeefÛeleerme DeeCeeJee ~~17~~
keâesCee efJeIvemeblees<eer iegb[e}e Oe[e efMekeâefJeCes DeeJeMÙekeâ Demes} lej JeeÛÙelee ve keâjlee hejnmles les keâjeJes. DeMee

ØekeâjCeele cenbleeves mJele: he[t veÙes. ~~17~~
pees yengleebÛes meesmeervee ~ lÙeeme yengle }eskeâ efceUsvee ~ yengle meesefmeleeb Gjsvee ~ cenlJe Deeheg}W ~~18~~
yeNÙeeÛe peCeebÛes yejsÛe meesmeuÙeeefMeJeeÙe keâeÙee&Ûee JÙeehe Jee{le veener. heCe meJeeËÛes meJe&Ûe meesme}s lej cenbleeÛeer eEkeâcele
jenle veener. lees lÙeeÛee ogyeUsheCee "jlees. ogyeàÙee}e menevegYetleer efceUles. heeeE"yee veener. ~~18~~
jepekeâejCe yengle keâjeJeW ~ hejbleg keâUeWÛe vesoeJeW ~ hejheer[sJejer vemeeJeW ~ Deble:keâjCe ~~19~~
}eskeâpeeie=leerÛÙee ceeOÙeceeletve meceepeesVeleer meeOeCÙeemee"er }eskeâkeâeÙe& eEkeâJee jepekeâejCe heg<keâU keâjeJes. heCe lÙee}e
meòesÛÙee jepekeâejCeeÛee mheMe& vemeeJee. les jepekeâejCe GIe[s-veeie[s vemeeJes. }eskeâkeâeÙee&letve pes meeceLÙe& Øeehle nesles lÙeeÛee
GheÙeesie keâ¤ve keâesCee}e lejer ÚUt veÙes. ~~19~~
}eskeâ heejKetve meeb[eJes ~ jepekeâejCeW DeefYeceeve Pee[eJes ~ hegvne cesUJetve IÙeeJeW ~ ogjer} oesjs ~~20~~
keâeÙe&#es$eeleer} meJe& mebyebefOeleebÛeer Ûeebie}er heejKe kesâ}s}er DemeeJeer. pÙeebÛÙee DenbcevÙelescegUs keâeÙe&veeMe nesCÙeeÛee mebYeJe
Deens lÙeebÛee Denbkeâej hejmhej GlejJetve "sJeeJee Je veblej hegvne eflemeNÙeekeâ[tve lÙee}e keâeÙee&le meeceer} keâ¤ve IÙeeJes. ~~20~~
efnjJešemeer ogjer OejeJes ~ keâÛejšemeer ve yees}eJes ~ mecebOe he[lee mees[tve peeJes ~ Ùeskeâerkeâ[s ~~21~~
nóer Je Yeeb[Keesje}e otj "sJeeJes. keâÛe KeeCeeNÙee efYe$ÙeeMeer yees}tner veÙes. ÙeebÛee mebyebOe ÙesCÙeeÛee Øemebie Dee}eÛe lej
mJele:Ûe keâener efveefceòe keâe{tve otj efveIetve peeJes. ~~21~~
SsmeW Demees jepekeâejCe ~ meebieleeb leW DemeeOeejCe ~ megefÛele Demleeb Deble:keâjCe ~ jepekeâejCe peeCes ~~22~~
jepekeâejCeeleer} ÙegkeälÙee; meebieeJÙee lesJe{Ÿee Lees[ŸeeÛe! keâejCe les #es$eÛe DemeeceevÙe Deens. pÙeeÛes efÛeòe efmLej Je meeJeOe
Demeles lÙee}e Øemebieeveg¤he meJe& keâener megÛele peeles. ~~22~~
Je=#eeR ¤{emeer GÛe}eJeW ~ ÙegækeâlÙee&me {keâ}tve ÅeeJeW ~ keâejyeejeÛeW meebieeJeW ~ Deebie kewâmeW ~~23~~
pÙeeves DeeOeerÛe efJeefMe° GbÛeer iee"}s}er Deens lÙee}e Gòespeve ÅeeJes. pees Je=òeerves }{eT Demes} lÙee}e }{eF&meeb"er
ØeJe=òe keâjeJes. ({keâ}eJes) jepeveerleerÛeer meJe&Ûe Debies mhe° meebielee Ùesle veenerle. ~~23~~
heeneleeb lejer meebhe[svee ~ keâere|le keâ¤b lejer jensvee ~ Dee}W JewYeJe DeefYeUemeervee ~ keâebner kesâuÙeeb ~~24~~
jepekeâejCeele cenblee}e ieesJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee lej lees keâMeeleÛe meehe[le veener. lÙeeÛeer keâerleea meebieeJeerMeer Jeeš}er
lej lees ef"keâeCeeJej vemelees. DeefOekeâejeÛes heo, mebheòeer FlÙeeoer JewYeJe Ûee}tve Dee}s lejer les lees cegUerÛe mJeerkeâejerle veener. ~~24~~
ÙeskeâebÛeer hee"er jeKeCeW ~ Ùeskeâebme osKees ve mekeâCeW ~ SsmeeR veJnsle keâeR }#eCeW ~ ÛeelegÙee&ÛeeR ~~25~~
keâesCeeÛee melele hee"hegjeJee keâjCes Je keâesCeeÛeer meeOeer Yesšner ve IesCes ner jepekeâerÙe ÛeelegÙee&Ûeer }#eCes veenerle. lÙeecegUs
he#eheeleerheCee eEkeâJee iešyeepeer efomeles. ~~25~~
vÙeeÙe yees}leebner ceevesvee ~ efnle leWefÛe ve Ùes cevee ~ ÙesLeW keâebneRÛe Ûee}svee ~ lÙeeieWefJeCe ~~26~~
pes GIe[ GIe[ vÙeeÙeeÛes Deens les ve pegceeveCeeje Je leUceUerves meebefiele}suÙee efnleeÛÙee iees°er ve ceeveCeeje DeMee
oesIeebÛee veeo mees[tve osCÙeeefMeJeeÙe keâenerÛe keâjlee Ùesle veener. ~~26~~
ßeesleeR keâUesve Dee#esefhe}W ~ cnCeewve yeesef}}WefÛe yeesef}}W ~ vÙetvehetCe& #cee kesâ}W ~ heeefnpes ßeesleeR ~~27~~
ceenerle Demetvener ßeeslÙeebveer ØeMve efJeÛeejuÙeecegUs ce}e hegvne lesÛe meebieeJes }eie}s. keâener GCes- DeefOekeâ Pee}s DemeuÙeeme
#ecee keâjeJeer. ~~27~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘jepekeâejCeefve¤heCeveece’ meceeme heeÛeJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘jepekeâejCeefve¤heCe’ veeJeeÛee heeÛeJee meceeme meceehle

meceeme meneJee : cenble}#eCe
Megæ vesškesâ uÙeeneJeW ~ }snesve Megæ MeesOeeJeW ~ MeesOetve Megæ JeeÛeeJeW ~ ÛegkeâeW veÙes ~~1~~
ef}efnleevee Megæ Je JÙeJeefmLele ef}neJes, ef}efnuÙeeveblej les Megæ Je JÙeJeefmLele Deens Jee veener ÙeeÛeer Kee$eer keâ¤ve IÙeeJeer
Je veblej les JeeÛeleevee Megæ GÛÛeejeves Je efJejeceeefokeâebvee Devegme¤ve JÙeJeefmLele JeeÛeeJes. lÙeele Ûegkeâe keâ¤ veÙes. ~~1~~
efJeMkeâefUle cee$egkeâe vescemle keâjeJÙee ~ OeešŸee peeCeesve meÂ{ OejeJÙee ~ jbie jeKeesve YejeJÙee ~ veevee keâLee ~~2~~
Jes}ebšŸee, keâeves F. eflejkeäÙee, Jeekeâ[Ÿee Demeleer} lej lÙee og®mle keâjeJÙeele. De#ejeÛes JeUCe SkeâÛe Skeâ meebYeeUeJes.
Deveskeâ keâLeebceOÙes Deme}s}s veešŸe, De}bkeâejeoer }#eele IesTve ef}efnlee-JeeÛeleevee lÙeele jbiele DeeCeeJeer. ~~2~~
peeCeeÙeeÛeW meebieleeb ve Ùes ~ meebieeÙeeÛeW vescemle ve Ùes ~ mecepeuÙeeefJeCe keâebneRÛe ve Ùes ~ keâesCeerÙeskeâ ~~3~~
pÙeeÛee (Deelcee) kesâJeU mJemebJesÅe DevegYeJe ÙesT Mekeâlees lees Meyoeves meebielee Ùesle veener. DeelcÙeeefJe<eÙeerÛes Meyo%eeve
ßegefleØeeceeCÙeeJej (ßeæe) DeeOeej}s}s DemeuÙeecegUs lÙeeefJe<eÙeer Yeeweflekeâ efveÙeceebÛÙee (vescemle) Yee<esle yees}lee Ùesle veener.
DeeefCe ÙeLeeLe& %eeveeefMeJeeÙe lej keâMee}eÛe keâener DeLe& veener. ~~3~~
nefjkeâLee efve¤heCe ~ vescemleheCeW jepekeâejCe ~ Jelee&ÙeeÛeW }#eCe ~ leWefn DemeeJeW ~~4~~
ßeernjerÛeer meiegCe Je efveieg&Ce keâLee keâjeJeer. ieghle Je DeØelÙe#e jepekeâejCe keâjeJes Je meoeÛeejmebheVe DemeeJes. ~~4~~
hegmeeW peeCes meebieeW peeCes ~ DeLeeËlej keâ¤b peeCes ~ mekeâefUkeâebÛes jeKeeW peeCes ~ meceeOeeve ~~5~~
pes keâUle vemes} les DeefOekeâeNÙee}e efJeÛeejCÙeele mebkeâesÛe ve keâjCeeje, pes mecepe}s Demes} les meebieCeeje, Gheefve<eoeefokeâebÛÙee
ceb$eebÛes heÙee&Ùeer heCe MeeŒeMegæ DeLe& keâjCÙeeÛeer ØeefleYee DemeCeeje Je Ùee heæleerves ØeyeesOeveeÛÙee #es$eele meJeeËÛes meceeOeeve
keâjCeeje cenble DemeeJee. ~~5~~
oerIe& metÛevee DeeOeeR keâUW ~ meeJeOeheCeW leke&â ØeyeUW ~ peeCepeeCeesefve efveJeUs ~ ÙesLeeÙeesiÙe ~~6~~
mebYeeJÙe IešveebÛeer DeeieeT keâuhevee DemeCeeje, meJe& heefjefmLeleerÛes meeJeOeheCeecegUs leke&âMegæ he=LekeäkeâjCe keâjCeeje Je
peeCeerJehetJe&keâ meJeeËÛes meceeOeeve keâjCeeje cenble DemeeJee. ~~6~~
Ssmee peeCes pees mecemle ~ leesefÛe cenble yegefæJeble ~ ÙeeJesieUW DebleJeble ~ mekeâU keâebner ~~7~~
DeMee meJe&%e cenblee}eÛe yegefæceeve cnCeeJes. Demes vemeleer} lÙeebÛee meceepeeJejer} ØeYeeJe efškeâle veener. ~~7~~
leeUJesU leeveceeveW ~ Øeyebo keâefJelee pee[ JeÛeveW ~ cepÙee}meer veevee efÛevnW ~ megÛeleer peÙee ~~8~~
mebieerleeleer} lee}, jeieebÛÙee JesUe Je leevee ÙeebÛes %eeve DemeeJes. DeeOÙeeeflcekeâ }sKe, keâeJÙejÛevee Je MeeŒeefmeæevle
ÙeebÛeer peeCe DemeeJeer. efJeÉlmeYesle lÙeeÛÙee ØeefleYes}e yenj ÙesTve lÙeeleer} JewÛeeefjkeâ osJeIesJeerle ÙeeÛee cees"e Jeeše
Demelees. ~~8~~
pees Ùeskeâebleeme lelhej ~ DeeOeeR keâjer hee"eblej ~ DeLeJee MeesOeer DeLeeËlej ~ «ebLeieYeeAÛeW ~~9~~
cenble Skeâevleemee"er Deelegj Demetve, lÙee SkeâevleeÛee lees hee" hee"evlej Je DeOÙeelce «ebLeeÛÙee meKees} Je meJeeËieerCe
DeYÙeemeemee"er GheÙeesie keâjlees. ~~9~~

DeeOeeRÛe efmekeâesve pees efmekeâJeer ~ leesefÛe heeJes ßes‰ heoJeer ~ iegbleuÙee }eskeâebme GieJeer ~ efJeJeskeâyeUW ~~10~~
pees mJele: Meyo%eeveele heejbiele nesTve veblej ØeyeesOeve keâjlees lÙee}e meJe&leeshejer Deeoj Je mevceeve efceUleele Je leesÛe
mJele:ÛÙee efJeJeskeâ yeUeves meeOeveceeiee&le IeesšeUCeeNÙeebvee ceeie&oMe&ve keâjlees. ~~10~~
De#ej megboj JeeÛeCeW megboj ~ yees}CeW megboj Ûee}CeW megboj ~ Yeefkeäle %eeve JewjeiÙe megboj ~ keâ¤ve oeJeer ~~11~~
lÙeeÛes De#ej JeUCeoej Je SkeâmeejKes Demeles. JeeÛeleevee lees efJe<eÙeeMeer mecejme nesTve efJejeceefÛevns, ØeMveefÛevns,
Godieej, jme FlÙeeoeRÛee efJeÛeej keâ¤ve heefjCeecekeâejkeâ JeeÛeve keâjlees. lÙeeÛes yees}Ces ce=og, Meeble, ceOegj Je efve§eÙeelcekeâ
Demeles. Ûee}CÙeele Denbkeâej vemelees heCe DeelceefJeÕeeme Demelees. lÙeeÛÙee ¤heeves DeeoMe& Yekeäleer, %eeve Je JewjeiÙeeÛes Flejebvee
Jemleghee" efceUleele. ~11~~
peÙeeme ÙeslveefÛe DeeJe[s ~ veevee Øemebieer heJee[s ~ OeeršheCeW Øeiešs o[s ~ Ssmee veJns ~~12~~
lÙee}e keâece keâjCÙeeÛeer DeeJe[ Demeles. GlmeJe, meYee, mebIe<e& FlÙeeoer Øemebieeble lees OeeršheCes Je GIe[heCes heg{s neslees.
Debie Ûees¤ve otj jnele veener. ~~12~~
meebkeâ[erceOeW JeleeX peeCes ~ GheeOeerceOeW efceUeW peeCes ~ Deef}hleheCeW jeKeeW peeCes ~ DeeheCeemeer ~~13~~
mebkeâš eEkeâJee De[ÛeCeerle MeebleheCes ceeie& keâe{Ceeje, Deveskeâ ØekeâejÛÙee }eskeâmecegoeÙeele JeeJe¤ MekeâCeeje Je SJe{s
keâ¤ve mJele:Ûes DemebielJe meebYeeUCeeje cenble Demelees. ~~13~~
Deens lejer meJeeË "eF& ~ heeneW peeleeb keâes"WefÛe veeneR ~ pewmee Deblejelcee "eFËÛee "eF& ~ ieghle pee}e ~~14~~
Deelcee pÙeeØeceeCes lÙeeÛÙee peeieer ieghleheCeeves Demelees lÙeeØeceeCes ne meJe& keâeÙee&le JÙeehekeâlesves jentvener vesle=lJe eEkeâJee
ßesÙeeÛÙee Â°erves keâMeeleÛe vemelees. ~~14~~
lÙeeJesieUW keâenerÛe vemes ~ heeneW peeleeb lees ve efomes ~ efomeesve Jele&Jeerlemes ~ ØeeCeercee$eebmeer ~~15~~
cenbleeefMeJeeÙe keâesCelesÛe keâeÙe& nesle veener. heCe lees keâMeeleÛe De[ketâve he[le veener. mJele: Deef}hle jentve meJeeËkeâ[tve
keâece keâ¤ve Ieslees (ns DeblejelcÙeeÛesner JeCe&ve Deens). ~~15~~
lewmeeÛe neefn veeveehejer ~ yengle peveeme MeeneCes keâjer ~ veevee efJeÅee lÙee efJeJejer ~ mLetU met#cee ~~16~~
cenble DeblejelcÙeeØeceeCesÛe Deveskeâebvee ØesjCee osTve cees"Ÿee }eskeâmecegoeÙee}e Yeeweflekeâ (mLet}) Je DeeOÙeeeflcekeâ (met#ce)
efJeÅee efMekeâJetve MeneCes keâjlees. ~~16~~
DeeheCeekeâefjleeb MeeneCes nesleer ~ les menpe efÛe meesÙes Oeefjleer ~ peeCelesheCeeÛeer cenbleer ~ Ssmeer Demes ~~17~~
pes lÙee cenbleecegUs efMeketâve MeneCes nesleele les menpeÛe lÙee}e ceeveleele Je Dee%esle jneleele. peeCelesheCeeÛÙee cenbleerÛes
ns Jece& Deens. ~~17~~
jeKeeW peeCeW veereflevÙeeÙe ~ ve keâjer ve keâjJeer DevÙeeÙes ~ keâ"erCe Øemebieer GheeÙes ~ keâ¤b peeCes ~~18~~
vÙeeÙe Je veerleerÛee meceepeeJejer} heie[e efškeâJetve "sJelees. mJele: DevÙeeÙe keâjerle veener Je hejnmlesner lees keâjerle veener.
Oece&, DeOÙeelce, JÙeJenej F. #es$eeble keâ"erCe Øemebie Dee}e Demelee lÙeeletve ceeie& keâe{lees. ~~18~~
Ssmee heg®<e OeejCesÛee ~ leesefÛe DeeOeej yengleebÛee ~ oeme cnCes jIegveeLeeÛee ~ iegCe IÙeeJee ~~19~~
DeMee keâle=&lJemebheVe, efJejkeäle, %eeveer Je ef›eâÙeeMeer} cenbleeÛee meceepee}e cees"e DeeOeej Demelees. jIegveeLeeÛee oeme
Deme}s}e ceer (meceLe&) Demes cnCelees keâer lÙeeÛes ns iegCe meJeeËveer DebefiekeâejeJesle. ~~19~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘cenble}#eCeveece’ meceeme meneJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘cenble}#eCe’ veeJeeÛee meneJee meceeme meceehle

meceeme meeleJee : ÛebÛeUveoerefve¤heCe
ÛebÛeU veoer ieghle iebiee ~ mcejCeW heeJeve keâjeR peiee ~ ØeefÛele jeskeâ[er heene iee ~ DevÙeLee veJns ~~1~~
Ùee ceeÙeeveoerÛee Giece ieghle Deme}e lejer leer ieefleMeer} (ÛebÛeU) Deens. lÙee GieceeÛes (yeÇÿeeÛes) pej peieeves mcejCe
kesâ}s. lej peie Gæ¤ve peeF&} ne DevegYeJe ØelÙe#e Ùeslees. ner JemlegefmLeleer keâOeer yeo}le veener. ~~1~~
kesâJeU DeÛebÛeUeR efvecee&Ce pee}er ~ DeOeescegKeW yeUW Ûeeef}}er ~ DeKeb[ Jeens hejer osefKe}er ~ veeneRÛe keâesCeeR
~~2~~
ner ceeÙee veoer DeÛe} yeÇÿemJe¤heele Giece heeJetve Kee}er} efoMes}e Jesieeves Jenele ies}er. (TOJe&cet}ceOe:MeeKeb) leer cetU
ceeÙesÛÙee mJe¤heele keâesCee}eÛe efomele veme}er lejer iegCeceeÙee Je pe[ceeÙesÛÙee mJe¤heele cee$e DeKeb[ Jeenleevee efomeles. ~~2~~
JeUCeW JeebkeâeCeW YeesJejs ~ GkeâàÙee lejbie Pejs ~ }eoe }eše keâelejs ~ "eFË "eFË ~~3~~
ceeÙeeveoerÛÙee ØeJeenele JeUCes, }Iegkeâesve, YeesJejs, GmeeUs, lejbie, JesieJeeve ØeJeen, OeyeOeyes, }eše, keâehele peeCeejs
heeCeer F. peeieespeeieer efomeleele. ~~3~~
Meg<keâ peUeÛes ÛeUeU ~ Oeeje Oeyeeyes KeUeU ~ efÛeheàÙee ÛeUkeäÙee YeUeU ~ ÛeheU heeCeer ~~4~~
Deele keâesj[s Deme}s}s yeg[yeg[s, keâehele peeCeejer Oeej, OeyeOeyes, KeUeUeÛee DeeJeepe, efÛeUkeâeb[Ÿee, keâejbpeer, YeUYeU
F. Deveskeâ Øekeâejs heeCeer Jeenles. ~~4~~
HesâCe Hegâies ns}eJes ~ mewjewJeje Gokeâ OeeJes ~ LeWye HegâF& ceespeeJes ~ DeCegjsCeg efkeâleer ~~5~~
Hesâme, HegâieCes, ns}keâeJes F. Øekeâejs Jeeš Hegâšs} eflekeâ[s heeCeer OeeJeles. lÙeeÛÙee JesieecegUs G[CeeNÙee }nevecees"Ÿee
LeWyeebÛeer ieCeleer keâMeer keâjeJeer! ~~5~~
JeesmeeCes Jeenleer Gob[ ~ PeesleeJes okeg&âšs oie[ ~ Ke[keWâ yesšW Dee[ ~ JeUmee G"s ~~6~~
heeCÙeeJej keâÛeNÙeeÛes {erie Jeneleele, keâceer-peemle GbÛeerJe¤ve heeCeer DeeoUles. Jeešsleer} oie[, helLej, yesšs, Ke[keâ
FlÙeeoeRvee JeUmee Iee}tve heeCeer heg{s peeles. ~~6~~
ce=o Yetceer legšesve iesuÙee ~ keâ"erCe lewMÙeeefÛe jeefnuÙee ~ "eFË "eFË Gob[ heeefnuÙee ~ me=°erceOeW ~~7~~
heeCÙeeÛÙee ØeJeenecegUs ef"metU peefceveerÛeer Oethe nesles Je keâ"erCe peefceveer DeYebie jneleele. ne Øekeâej peieele peeieespeeieer
efomelees (DeeleeheÙeËle ceeÙesÛÙee Deveskeâ DeefYeJÙekeäleer meebefieleuÙee. ceeÙesÛÙee Mekeäleer efkeâleer efJeefJeOe Øekeâejebveer DevegYeJee}e Ùesleele
les veoerÛÙee ¤hekeâeves meebefiele}s. peerJee}e DevegYeJee}e ÙesCeeNÙee efJeefJeOe leeheebÛeer efJeefJeOe efveefceòes ÙesLes Dee{Uleele. Goe.
DeeefOeYeeweflekeâ mebkeâšebÛÙee lejbie, GkeâàÙee, }eše, Oeeje, OeyeOeyes F. ßesCeer Demeleele. Ùeeheg{er} DeesJÙeeble Ùee veoerle
meehe[}s}s keâesCelÙee heæleerves lÙee ØeJeene}e leeW[ osleele lÙeeÛes JeCe&ve Deens). ~~7~~
Ùeskeâ les JeenleefÛe ies}s ~ Ùeskeâ JeUMeeceOeW heef[}s ~ Ùeskeâ meebkeâ[eRle Dee[keâ}s ~ DeOeescegKe ~~8~~
keâenerpeCe Ùee ØeJeeneyejesyej hejeOeerveheCes JeenleÛe peeleele. keâener Ùee ØeJeeneÛÙee Dee[ceeiee&le meehe[leele. keâener SKeeÅee
keâheejerceOÙes Kee}er leeW[ Jej heeÙe keâ¤ve De[ketâve he[leele. ~~8~~

Ùeskeâ DeehešDeehešeWÛe ies}er ~ Ùeskeâ efÛej[efÛe[eXÛe ces}eR ~ efkeâleerÙeskeâ les Hegâie}eR ~ heeCeer Yej}W ~~9~~
keâener ØeJeenele DeeoUtve cejleele, keâener efÛej[tve cejleele (DeheIeele). keâeneRÛÙeele Denbkeâej¤he ceeÙee SJe{er Yejles
keâer les lÙeeves Hegâietve jneleele. ~~9~~
Ùeskeâ yeUeÛes efveJe[}s ~ les heesnleefÛe Gieceeme ies}s ~ GieceoMe&veW heefJe$e pee}s ~ leerLe&¤he ~~10~~
keâener Lees[s }eskeâ efJeJeskeâ, JewjeiÙe Je meeOevee ÙeebÛÙee yeUeves veoerÛÙee ØeJeeneefJe®æ heesntve leerLe&¤he GieceeheÙeËle
heesnesÛetve yeÇÿe¤he Pee}s. cegkeäle Pee}s. ~~10~~
lesLeW yeÇÿeeefokeâebÛeer YegJeveW ~ yeÇÿeeb[osJeleebÛeer mLeeveW ~ GHeâješer iebiee heeneleeb efceUCeW ~ mekeâUebme lesLeW
~~11~~
lÙee yeÇÿe¤he cegUepeJeU yeÇÿeeb[eleer} meJe& osJeleebÛeer mLeeves Demeleele. veoerÛÙee ØeJeeneefJe®æ iesuÙeeme lÙee meJe&
mLeeveebÛes oMe&ve meJeeËvee nesles. ~~11~~
lÙee peUeSsmeW veeneR efvece&U ~ lÙee peUeSsmeW veeneR ÛebÛeU ~ DeeheesveejeÙeCe kesâJeU ~ yeesef}pes lÙeemeer ~~12~~
GieceepeJeUer} heeCeer DelÙeble heefJe$e Demetve les ceeefÙekeâ Deme}s lejer meJe&ßes‰ Deens. lÙee}e DeeheesveejeÙeCe cnCeleele.
~~12~~
ceeneveoer hejer DeblejeUeR ~ ØelÙe#e Jeens meJe&keâeUeR ~ mJeie&ce=lÙeheeleeUer ~ hemej}er heene ~~13~~
ceeÙeeveoer SJe{er ØeÛeb[ Demetvener efle}e leU eEkeâJee keâe" veenerle. (River bed and banks) lejer leer eflevner keâeUele
Jeenle jenles (leer Yeemele jneles). mJeie&, ce=lÙet Je heeleeU DeMee $ew}eskeäÙeele efleÛes heeCeer Ye¤ve jeefn}s Deens. ~~13~~
DeOeesOe& De°efn efoMee ~ efleÛeW Gokeâ keâjer JeUmee ~ peeCeles peeCeleer peieoerMee ~ meeefjKeerÛe les ~~14~~
DeOe Je TOJe& Ùee efoMeebmen onener efoMeeble efleÛeer JÙeehleer Deens. leer cetUceeÙee cnCepesÛe peieoerMe¤he F&Õej Demes
peeCelÙeebvee Ûeebie}s "eTkeâ Demeles. ~~14~~
Deveble hee$eeR Gokeâ Yej}W ~ keâes"W heePeheePejeWÛe ies}W ~ efkeâleerÙeskeâ leW JesÛe}W ~ mebmeejemeer ~~15~~
ns ceeÙesÛes heeCeer }#eeJeOeer Mejerjele (Ùeesveer) Yej}s Deens. keäJeefÛele keâesCeer les heeCeer DeešJe}s (cegkeäle) heCe yengleskeâebveer
lÙeeÛee Yeesieemee"er GheÙeesie kesâ}e. ~~15~~
ÙeskeäÙeemebieW leW keâ[Ješ ~ ÙeskeäÙeemebieW leW iegUÛeš ~ ÙeskeäÙeemebieW leW efleKeš ~ legjš #eej ~~16~~
ceeÙeepe} DeefJeÅee«emleebvee keâ[t, efleKeš, legjš Je Keejš }eieles. peerJevcegkeäleebvee les ceOegj Jeešles. (keâece Je ›eâesOeeoer
efJekeâejebÛee keâ[theCee, efleKešheCee F.) peerJevcegkeäleebvee ceeÙesÛÙee ceeOÙeceeletve yeÇÿemegKeeÛee Yeesie efceUlees. ~~16~~
pÙee pÙee heoeLee&me efceUs ~ lesLeW leõtheefÛe efcemeUs ~ meKees} Yetceerme legbyeUs ~ meKees}heCeW ~~17~~
ceeÙeepe} pÙee heoeLeeËvee JÙeeheles lÙee heoeLee&ÛÙee DeekeâejeÛes nesles. Keñs Ye¤ve keâe{tve les lesJe{Ÿee Kees}erves lÙeele
jneles. (ceeÙee lÙee lÙee heoeLee&ØeceeCes met#ce eEkeâJee mLet} Demeles.) ~~17~~
efJe<eeceOeW efJe<eefÛe nesleW ~ Dece=leeceOeW efceUesve peeles ~ megiebOeeR megiebOe leW ~ ogieËOeeR ogieËOe ~~18~~
efJe<eeleer} efJe<elJe, Dece=leeleer} Dece=lelJe, megiebOeer õJÙeeleer} megiebOe Je ogieËOeÙegkeäle heoeLee&leer} ogieËOe ceeÙesÛee
Demelees. ~~18~~
iegCeeR DeJeiegCeeR efceUs ~ pÙeeÛeW lÙeehejer efveJeUs ~ lÙee GokeâeÛee ceefncee ve keâUs ~ GokeWâefJeCe ~~19~~
meodieÏCe Je ogieg&Ce Ùeele iegCe¤heeves ceeÙee Deens. ceeÙee pÙee lÙee heoeLee&ÛÙee iegCeebÛes keâejCe Demeles. ceeÙee peUeÛeer
ner DelekeäÙe& }er}e lÙeeÛeer lÙee}eÛe ceenerle! ~~19~~

Gokeâ Jeens Dehejebhej ~ ve keâUs veoer keâeR mejesJej ~ peUJeeme keâ¤ve vej ~ jeefn}s efkeâleerÙeskeâ ~~20~~
ceeÙeepeUeÛeer JÙeehleer Dehejbheej Deens. lÙee heeCÙeeÛÙee hemeeNÙee}e veoer cnCeeJes keâer mejesJej ns keâUle veener. lÙee
heeCÙeele efkeâlÙeskeâ ØeeCeer peUÛejebØeceeCes JeemleJÙe keâ¤ve Deensle. ~~20~~
Gieceehewef}keâ[s ies}s ~ lesLeW hejleesve heeefn}W ~ lebJe leW heeCeerÛe Deeš}W ~ keâebner veeneR ~~21~~
pes meeOekeâ ceeÙeepeUeÛÙee Gieceehe}erkeâ[s heesnesÛe}s (yeÇÿe) Je lÙeebveer pesJne ceeies JeUtve heeefn}s lesJne lÙee heeCÙeeÛee
ceeiecetmener lÙeebvee Dee{U}e veener! (Ùee cee · peer cegUeleÛe veener.) ~~21~~
Je=efòemegvÙe ÙeesiesÕej ~ ÙeeÛee heeneJee efJeÛeej ~ oeme cnCes JeejbJeej ~ efkeâleer meebieeW ~~22~~
peerJevcegkeäle ÙeesiesÕejeÛeer Devle:keâjCeJe=òeer pesJne DeelcemJe¤heer }erve nesles lesJne efle}e Je=efòe%eeve nesCes Leebyeles. pesJne
Je=òeerceeieer} %eelee %eeve¤he neslees lesJne %esÙe¤he ceeefÙekeâ peieeÛee yeeOe neslees. ceeÙee peCet Deeštve peeles. ne JesoevleeÛee efJeÛeej
efkeâleer cnCetve Je efkeâleer JesUe mecepeeJetve meebieeJee. ~~22~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÛebÛeUveoerefve¤heCeveece’ meceeme meeleJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘ÛebÛeUveoerefve¤heCe’ veeJeeÛee meeleJee meceeme meceehle

meceeme Dee"Jee : DeblejelceeefJeJejCe
DeeOeeR Jebotb mekeâUkeâlee& ~ mecemle osJeebÛee pees Yelee& ~ lÙeeÛes YepeveeR ØeJelee& ~ keâesCeerlejer ~~1~~
Deelee meJe&keâlÙee& F&Õeje}e vecemkeâej keâ¤. lees meJe& osJeosJeleebÛee heeseEMeoe Demetve lÙeeÛeer keâesCeer lejer peeCelÙeeves Gheemevee
keâjeJeer. ~~1~~
lesCeWefJeCe keâeÙe& ve Ûe}s ~ heef[}W heCe& leWefn ve ne}s ~ DeJeIeW $ew}eskeäÙesefÛe Ûee}s ~ peÙeeÛesveer ~~2~~
lÙeeÛes meòesefMeJeeÙe peefceveerJej he[}s}s JeeUkesâ heeve ne}CÙeemeejKes meeceevÙe keâecener nesle veener. $ew}eskeäÙeeÛes Glheòeer,
efmLeleer Je }Ùe lÙeeÛÙee meceeLÙee&ves nesleele. ~~2~~
lees Deblejelcee mekeâUebÛee ~ osJeoeveJeceeveJeebÛee ~ ÛelJeejKeeCeerÛelJeejJeeCeerÛee ~ ØeJele&kegâ ~~3~~
lees meJe& osJe, oeveJe Je ceeveJeeoer peerJeebÛee Deblejelcee Demetve pejeÙegpeeoer Ûeej KeeCeer Je hejeoer Ûeej JeeCeeRÛee ØeJele&keâ
Deens. ~~3~~
lees Ùeskeâ}eefÛe mekeâUeb IešeR ~ keâjer efYeVeefYeVee jenešer ~ mekeâU me=°erÛeer iees°er ~ efkeâleer cnCeewve meebieeJeer
~~4~~
lees meJe& peerJeebÛÙee Devle:keâjCeele (Ieš) jentve lÙeebvee lÙeebÛÙee ØeejyOeevegmeej JeeieefJelees eEkeâJee lÙeebÛes JÙeeheej Ûee}efJelees.
meJe& me=°erÛÙee meJe& JÙeJenejebÛee efJeÛeejner keâjlee ÙesCeej veener SJe{s les ØeÛeb[ Je iegbleeiegbleerÛes Deensle. ~~4~~
Ssmee pees ieghlesÕej ~ lÙeeme cnCeeJeW F&Õej ~ mekeâU SsÕeÙe& Leesj Leesj ~ peÙeeÛesefve Yeesefieleer ~~5~~
Demee pees ieghle¤heeves keâeÙe& keâjCeeje F&Meeve eEkeâJee efveÙeblee, lÙee}e F&Õej cnCeleele. cees"s SsÕeÙe&Jevle peer SsÕeÙex
Yeesieleele leer meJe& lÙeeÛÙee me=°erleer} Je lÙeeÛÙee efveÙeb$eCeeKee}er Demeleele. ~~5~~
Ssmee pesCeW JeesUefKe}e ~ lees efJeÕebYejefÛe pee}e ~ meceeOeer menpeefmLeleer}e ~ keâesCe hegmes ~~6~~
Demee F&Õej pees hetCe&lJeeves peeCelees lees mJele:Ûe efJeÕeele Ye¤ve jenlees. Demes PeeuÙeeJej meceeOeer Je Jesoevleeleer}
menpeefmLeleerÛeer keâeÙe ceeleyyejer! (efJe%eeve) ~~6~~
DeJeIes $ew}eskeäÙe efJeJejeJeW ~ lesJneb Jece& he[s} "eJeW ~ DeeJeÛešW Ieyee[ efmeCeeJeW ~ ve}iesefÛe keâebneR ~~7~~
meJe& ÂMÙe Jee MeeŒeele meebefiele}suÙee yeÇÿeeb[ebÛes he=LekeäkeâjCe keâjlee keâjlee DeÛeevekeâ jnmÙeeÛee G}ie[e neslees Je peCet
%eeveeÛes Ieyee[ neleer Ùesles. Ye}lÙee keâ°ebÛeer iejpeÛe veener. (jceCe cen<eeAÛes leòJe%eeve nŸee heæleerÛes Deens.) ~~7~~
heeneleeb Ssmee keâesCe Deens ~ pees Deblejelcee efJeJejesve heens ~ Deuhe mJeuhe keâUesve jens ~ meceeOeeveW ~~8~~
Demes ÂMÙe me=°erÛes he=LekeäkeâjCe meebieesheebie keâ¤ve DeblejelcÙeeÛee MeesOe IesCeeje heent ies}s lej Heâej keäJeefÛele meehe[lees.
yengleskeâ meJe& Leelegjceelegj ceeefnleerJej meceeOeeve ceeveleele. ~~8~~
Deejs nW heeefn}WÛe heeneJeW ~ efJeJej}WefÛe ceeiegleW efJeJejeJeW ~ JeeefÛe}WefÛe JeeÛeeJeW ~ hegvnhegvne ~~9~~
Dejs meeOekeâe, DeYÙeeme kesâ}suÙee JesoevleMeeŒeeÛee hegvne hegvne DeYÙeeme keâj. mecepeeJetve Iesle}s}s hegvne mecepeeJetve Ies.
JeeÛe}s}s hegvne hegvne JeeÛe. ~~9~~

Deblejelcee kesâJe{e kewâmee ~ heeneCeejeÛeer keâesCe oMee ~ osefKeuÙee SsefkeâuÙee Ssmee ~ efJeJeskeâ meebies ~~10~~
DeblejelcÙeeÛeer JÙeehleer efkeâleer? lÙeeÛes mJe¤he keâmes Deens? lÙee}e peeCe}suÙeeÛeer %eeveesòej efmLeleer keâMeer Demeles?
ns pÙeeves DevegYeJe}s Deens, lees SskeâCeeNÙee}e mecepes} Demes %eeve meebielees. ~~10~~
Gob[ Ssefkeâ}W osefKe}W ~ DeblejelcÙeeme veJeÛes hegjefJe}W ~ ØeeCeer osnOeejer yeeG}W ~ keâeÙes peeCes ~~11~~
DeOÙeelceMeeŒe, Oece&MeeŒe, heesLÙee FlÙeeoeRÛes kesâ}s}s Yejhetj JeeÛeve DeeefCe lÙee #es$eeleer} JÙekeäleeRÛeer Iesle}s}er oMe&ves
SJe{Ÿee Yeeb[Je}eJej Deblejelcee peeCelee Ùesle veener. osneceOÙes leeoelcÙeeves jenCeeNÙee meeceevÙe De%eevÙee}e lees keâmee
keâUCeej! ~~11~~
hetCee&me DehetCe& hegjsvee ~ keâeb peW DeKeb[ efJeJejsvee ~ efJeJejleeb efJeJejleeb Gjsvee ~ osJeeJesieUe ~~12~~
yeÇÿe hetCe& Deens. peerJe DehetCe& DemeuÙeeves lÙeeves DeKeb[ Je ÙeLeeLe& peerJeyeÇÿewkeäÙeeÛes eEÛeleve kesâuÙeeefMeJeeÙe lees hetCee&}e
ieJemeCeer Iee}t Mekeâle veener. Demes eEÛeleve keâjerle keâjerle lees yeÇÿeentve JesieUe Gjlee keâecee veÙes. ~~12~~
efJeYekeäleheCeW vemeeJeW ~ lejerÛe Yekeäle cnCeJeeJeW ~ veenerlejer JesLe&efÛe efmeCeeJeW ~ KešešesheW ~~13~~
yeÇÿemJe¤heeheemetve pees JesieUsheCeeves Gjle veener leesÛe Yekeäle cnCeefJeCÙeeme hee$e Deens. ns meeOÙe nesCÙeemee"er pes kesâ}s
heeefnpes les ve keâjlee kesâ}s}s Flej meJe& ØeÙelve kesâJeU keâ° nesle. ~~13~~
GieeÛe Iej heenesve ies}e ~ IejOeveer veeneR JeesUefKe}e ~ jepÙeeceOetveefÛe Dee}e ~ hejer jepee vesCes ~~14~~
osn¤he Iejele cegkeäkeâece keâ¤vener lÙeeÛÙee mJeeceer}e peeCe}s veener lej lees cegkeäkeâece HegâkeâšÛe! jepÙeYej ØeJeeme keâ¤ve
jepee}e ve DeesUKeCÙeemeejKesÛe les nesÙe. (jepÙe = peie) ~~14~~
osnmebieW efJe<eÙes Yeesefie}s ~ osnmebieW ØeeCeer efcejJe}W ~ osnOelÙee&me Ûegkeâ}W ~ veJe} cees"W ~~15~~
osneÛÙee DeeOeejeves peieeleer} efJe<eÙe Yeesie}s, osneÛÙeeÛe DeeOeejeves ceer ceer cnCetve peie}s Je SJe{s keâ¤ve osne}e OeejCe
keâjCeeNÙee}e DeesUKele veenerle ns KejesKej Dee§eÙe& nesÙe. ~~15~~
Ssmes }eskeâ DeefJeJeskeâer ~ DeeefCe cnCeleer Deecner efJeJeskeâer ~ yejW pÙeeÛeer pewmeer šekeâer ~ lewmeW keâjeJeW ~~16~~
DeMeer DeefJeJeskeâer ceeCemesner mJele:}e efJeJeskeâer mecepeleele. SketâCe keâeÙe lej pees lees lÙeeÛÙee ceieotjeØeceeCes efJeÛeej keâjlees
~~16~~
cetKe& Deblej jeKeeW vesCes ~ cnCeewve DemeeJeW MeeneCes ~ les MeeneCesefn owvÙeJeeCes ~ nesTve ies}s ~~17~~
cetKe& ceeCetme DeblejelcÙeeÛee Deboepener IesT Mekeâle veener. cnCetve pes Heâkeäle MeeŒeeYÙeemeeves MeneCes nesleele lesner
lÙeebÛÙeemeejKesÛe osnleeoelcÙeeÛes oerve peerJeve peieleele. ~~17~~
DeblejeR "sJeCeW Ûegkeâ}W ~ oejesoejeR Oegb[tb }eie}W ~ lewmeW De%eeveeme pee}W ~ osJe ve keâUs ~~18~~
Devle:keâjCeeleer} efvelÙeØeehle megKe¤he DeelceJemlet efJeme¤ve les megKeemee"er hebÛeefJe<eÙeeÛeer oejs "es"eJet }eieleele.
pÙeeØeceeCes keâesCeer Iejele hegj}s}er mebheòeer ceenerle vemeuÙeeves meJe&$e leer MeesOelees lÙeeØeceeCes. ~~18~~
Ùee osJeeÛeW OÙeeve keâjer ~ Ssmee keâesCe me=°erJejer ~ Je=òeer ÙeskeâoWmeer lele&jer ~ heJee[s} keâes"W ~~19~~
yeÇÿeJemletÛes OÙeeve keâjCeeje OÙeelee he=LJeerÛÙee hee"erJej Depetve pevcee}e ÙeeJeÙeeÛee Deens! OÙeeveeÛes meeOeve Deme}s}er
Devle:keâjCe Je=òeer DeÛesleve Je ÛebÛe} DemeuÙeeves leer OÙeeve keâmes keâjer}? ~~19~~
yeÇÿeeb[er oeš}s ØeeCeer ~ yeng¤heW yengJeeCeer ~ YetieYeeA DeeefCe hee<eeCeeR ~ efkeâleerÙeskeâ ~~20~~
Ùee yeÇÿeeb[ele Deveskeâ DeekeâejebÛes Je Deveskeâ Meyo keâjCeejs DemebKÙe ØeeCeer Deensle. keâener peefceveerle lej keâener Ke[keâelener
jenleele. ~~20~~

Flegkesâ "eFË hegjJe}e ~ DeveskeâeR ÙeskeâefÛe Jele&}e ~ ieghle DeeefCe Øeieš}e ~ efkeâleerÙeskeâ ~~21~~
lÙee meJeeËle les SkeâÛe JÙeehetve jeefn}s Deens. keâes"s lÙeeÛes DeefmlelJe GIe[heCes peeCeJeles lej keâes"s les ieghle Demeles
SJe{sÛe. ~~21~~
ÛebÛeUW ve nesF&pes efve§eU ~ ØeefÛele peeCeeJeer kesâJeU ~ ÛebÛeU leW veJns efve§eU ~ hejyeÇÿe leW ~~22~~
DeÛesleve Devle:keâjCeJe=òeer}e Ûesleve yeÇÿeeÛes keâOeerÛe %eeve nesle veener. DevegYeJeevesÛe Demee efveCe&Ùe IÙeeJee. ceeefÙekeâ
efÛeòeJe=òeer}e efve§eU hejyeÇÿeeÛee `ceer' cnCetve DevegYeJe ÙesCes MekeäÙe veener. ~~22~~
lelJeW lelJe pesJneb G[s ~ lesJneb osnyegefæ Pe[s ~ efvece&U efve§eU Ûengbkeâ[s ~ efvejbpeve ~~23~~
Skeâe leòJeeves ogmejs leòJe yeeefOele kesâ}s keâer `ceer osn' ne Yeüce ve° nesTve meJe&$e efJece}, DeÛe} Je De¤he yeÇÿe
DemeuÙeeÛee DevegYeJe Ùeslees. ~~23~~
DeeheCe keâesCe keâes"W keQâÛee ~ Ssmee ceeie& efJeJeskeâeÛee ~ ØeeCeer pees mJeÙeW keâeÛee ~ lÙeeme nW keâUsvee ~~24~~
ceer keâesCe? ceer keâes"tve Dee}es? ceer keâmee Dee}es? F. ØeMveebÛeer ÙeLeeLe& Gòejs efceUCes ne efJeJeskeâeÛee ceeie& Deens.
ceboyegæerÛÙee yeæ peerJee}e ne ceeie& meehe[le veener. ~~24~~
YeuÙeeveW efJeJeskeâ OejeJee ~ ogmlej mebmeej lejeJee ~ DeJeIee JebMeefÛe GOejeJee ~ nefjYekeäleer keâ¤veer ~~25~~
pees MegæyegæerÛee hegCÙeMeer} Deens lÙeeves ne efJeJeskeâeÛee ceeie& OejeJee. lejCÙeeme keâ"erCe mebmeej le¤ve peeTve meJe& kegâU
Gæ¤ve vÙeeJes. ~~25~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘DeblejelceeefJeJejCeveece’ meceeme Dee"Jee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘DeblejelceeefJeJejCe’ veeJeeÛee Dee"Jee meceeme meceehle

meceeme veJeJee : GheosMeveece
DeeOeeR keâcee&Ûee Øemebie ~ keâce& kesâ}W heeefnpes meebie ~ keâoeefÛele heef[}W JÙebie ~ lejer ØelÙeJeeÙe Ie[s ~~1~~
peerJeeÛÙee Glkeâ<ee&mee"er ØeLece keâce& keâjeJes }eieles. les keâce& ÙeLeeMeeŒe JneJes }eieles. lÙeele pejener Ûetkeâ Pee}er lej oes<e
}eielees. ~~1~~
cnCeewve keâce& DeejbefYe}W ~ keâebnerÙeskeâ meebie Ie[}W ~ pesLepesLeW Deblej heef[}W ~ lesLeW nefjmcejCe keâjeJeW ~~2~~
Demee oes<e }eiet veÙes cnCetve neleer Iesle}s}s keâce& MekeäÙelees MeeŒeMegæ nesTvener keäJeefÛele Ûetkeâ Pee}erÛe lej nefjveeceeÛes
mcejCe keâjeJes. (`veeces heeJeve Oece& DeOece&'– %eevesÕej) lÙeeves les keâce& Megæ nesles. ~~2~~
lejer lees njer Deens kewâmee ~ efJeÛeej heeneJee Ssmee ~ mebOeshetJeea peieoerMee ~ ÛeesefJemeeb veeceeR mcejeJeW ~~3~~
SJe{s ceenelcÙe Deme}s}e njer keâmee Deens ÙeeÛee Lees[emee lejer efJeÛeej keâjeJee. lÙee njerÛÙee ieeseEJeoeoer ÛeesJeerme veeceebÛes
mebOÙeeefJeOeer keâjCÙeehetJeea mcejCe keâjeJes. ~~3~~
ÛeesefJemeveeceer menœeveeceer ~ Devebleveeceer lees Deveeceer ~ lees kewâmee Deens DebleÙee&ceeR ~ efJeJeskeWâ JeesUKeeJee ~~4~~
ne njer ÛeesJeerme veeceebÛeeÛe keâeÙe heCe npeej veeceebÛee Je Deveble veeceebÛeener Deens! SJe{sÛe veJns, lej DebleÙee&ceer Je
Deveeceer Demetve efJeJeskeâeves lees peeCeeJee. (DebleÙee&ceer– Deble:keâjCeele jenCeeje. Deveeceer– De¤he) ~~4~~
yeÇeÿeCe mveevemebOÙee keâ¤ve Dee}e ~ ceie lees osJeeÛe&veeme yewme}e ~ ÙesLeemeebie lees hetefpe}e ~ ØeefleceeosJees ~~5~~
keâesCeer yeÇeÿeCe mveeve Je mebOÙee keâ¤ve Iejeleer} osJeebÛÙee veevee ØeefleceebÛeer hetpee keâjCÙeeme yemetve lÙee Øeeflecee¤he osJeeÛeer
ÙeLeemeebie hetpee keâjlees. ~~5~~
veevee osJeebÛÙee Øeeflecee ~ }eskeâ hetefpeleer Oe¤ve Øescee ~ pÙeeÛÙee Øeeflecee lees hejceelcee ~ kewâmee Deens ~~6~~
veevee osJeebÛÙee Deveskeâ Øeeflecee Demeleele Je }eskeâ lÙeebÛeer cees"Ÿee Øesceeves hetpee keâjleele. heCe pÙee hejceelcÙeeÛÙee lÙee
Øeeflecee Demeleele lees keâmee Deens ns peeCe}s heeefnpes. ~~6~~
SsmeW JeesUefKe}W heeefnpes ~ JeesUKeesve Yepeve keâerpes ~ pewmee meensye vecemkeâeefjpes ~ JeesUefKeuÙeeGhejer ~~7~~
pÙeeØeceeCes MeemekeâerÙe DeefOekeâeNÙee}e DeesUKetve vecemkeâej keâjeJee lÙeeØeceeCes hejcesÕeje}e DeesUKetve lÙeeÛeer Gheemevee
keâjeJeer. ~~7~~
lewmee hejceelcee hejcesÕej ~ yeje JeesUKeeJee heenesve efJeÛeej ~ lejerÛe heeefJepes heej ~ YeücemeeiejeÛee ~~8~~
lÙee hejceelce¤he hejcesÕejeÛes mJe¤he JesoevleMeeŒeevegmeej mecepeeJetve IesTve lÙee MeeŒeevegmeej Yekeäleer Ie[}er lejÛe
mebmeejmeeiejeletve he}erkeâ[s peelee Ùesles. ~~8~~
hetpee Iesleeleer Øeeflecee ~ Deebiee Ùeslees Deblejelcee ~ DeJeleejer lejer efvepeOeecee ~ ÙesTve ies}s ~~9~~
Gheemekeâeves kesâ}s}er ØeefleceebÛeer hetpee osJee}e heesnesÛeles. GheemekeâeÛÙee Deble:keâjCeele Deblejelcee JÙeehetve Demetve Øeeflecee
lÙeeÛeer Øeleerkesâ Demeleele. jeceke=â<CeebmeejKes F&Õejer DeJeleej pevcee}e Dee}s Je osnemen ieghle Pee}s. (F&Õej =
Devlejelcee) ~~9~~

hejer les efvepe¤heW Demeleer ~ leW efvepe¤he les peieppeesleer ~ melJeiegCe leÙesme cnCeleer ~ peeCeleer keâUe ~~10~~
heCe ns DeJeleej lÙeeÛÙee cetUÛÙee F&Õej Ùee mJe¤heele DeJeleej meceehleerveblejner Demeleele. lÙee cetUÛÙee mJe¤hee}e
peieppeesleer, MegæmelJe Je peeCeleer keâUe DeMeer veeJes Deensle. ~~10~~
leÙes keâUsÛes heesšeR ~ osJe Demeleer keâesšŸeevegkeâesšer ~ Ùee DevegYeJeeÛÙee iees°er ~ ØelÙeÙeW heeneJÙee ~~11~~
lÙee peeCelÙee keâUsceOÙes keâesšŸeJeOeer osJe meceeefJe° Demeleele. cegKÙe osJeeÛee `ceer' Demee DevegYeJe DeeuÙeeJej les meJe& osJe
keâefuhele Demeleele Demee ØelÙe#eÛe DevegYeJe Ùeslees! ~~11~~
osnhegjeceOeW F&Me ~ cnCeesve leÙee veebJe heg®<e ~ peieeceOeW peieoerMe ~ lewmee JeesUKeeJee ~~12~~
Mejerj¤he Menjele F&Õej jenlees cnCetve lÙee}e heg®<e cnCeleele. (hegj = Menj `hegefj Mesles Fefle heg®<e:') peieele
jneCeeNÙee F&Õeje}e peieoerMe cnCeleele. ~~12~~
peeCeerJe¤heW peieoeblejW ~ Øemlegle Jele&leer MejerjW ~ Deble:keâjCeefJe<Ceg ÙesCeW ØekeâejW ~ JeesUKeeJee ~~13~~
peieeleer} peerJeme=°erle peeCeerJe¤heeves jentve peerJeebÛÙee MejerjebÛes JÙeeheej Ûee}efJeCeeNÙee F&Õeje}e efJe<Cet cnCeleele. lees
Deble:keâjCeele JÙeehetve jnelees. ~~13~~
lees efJe<Ceg Deens peieoeblejer ~ leesefÛe Deeheg}s DeblejeR ~keâlee& Yeeskeälee Ûelegjer ~ Deblejelcee JeesUKeeJee ~~14~~
pees meJe& peieele JÙeehetve jnelees leesÛe efJe<Ceg DeeheuÙee Deble:keâjCeele Demetve lees keâlee& Yeeskeälee Deblejelcee MeneCÙeeves
peeCeeJee. (Deblejelcee = efJe<Cet = F&Õej = keâlee&Yeeskeälee) ~~14 ~.
Sskesâ osKes ngbies ÛeeKes ~ peeCeesve efJeÛeejW DeesUKes ~ efkeâlÙeskeâ Deeheg}s heeefjKes ~ peeCeleens ~~15~~
leesÛe Sskeâlees, henelees, Jeeme Ieslees, ÛeJe Ieslees, mecepetve efJeÛeej keâ¤ve DeesUKelees Je lÙeeleer} Deehehej YeeJe peeCelees.
~~15~~
ÙeskeâefÛe peieeÛee efpeJneUe ~ hejer osn}esYeeÛee Dee[leeUe ~ osnmecebOeW JesieUe ~ DeefYeceeve Oejer ~~16~~
Deveble me=°erÛes lees SkeâÛe cetU Deme}e lejer ØelÙeskeâ peerJeeÛÙee osnleeoelcÙeeletve efvecee&Ce nesCeeNÙee osneJejer} ØesceecegUs
Yeso efvecee&Ce nesTve DeÉwleeÛÙee DevegYeJeele De[LeUe Ùeslees. ~~16~~
Ghepes Jee{s cejs ceejer ~ pewMee GÛe}leer }njerJejer }njer ~ ÛebÛeU meeiejeR YejesJejer ~ $ew}eskeäÙe nesle peeleW
~~17~~
peerJeelcee osneyejesyej pevcee}e Ùeslees, Jee{lees, ceejlees Je cejlees. pÙeeØeceeCes KeJeU}suÙee mecegõeJej Skeâeceeietve Skeâ
}eše GmeUleele lÙeeØeceeCes Deveble yeÇÿeeb[s efvecee&Ce nesleele Je ve° nesleele. ~~17~~
$ew}eskeâe Jele&Jelees Ùeskeâ ~ cnCeewve $ew}eskeäÙeveeÙeskeâ ~ Ssmee ØelÙeÙeeÛee efJeJeskeâ ~ heenevee kewâmee ~~18~~
Deveble yeÇÿeeb[ebÛee Meemlee DemeuÙeeves lÙee}e $ew}eskeäÙeveeÙekeâ cnCeleele ns ÛeebieuÙee jerleerves mecepeeJetve IÙee vee! ~~18~~
Ssmee Deblejelcee yeesef}}e ~ hejer leesefn lelJeebceOÙeW Dee}e ~ heg{W efJeÛeej heeefnpes kesâ}e ~ ceeneJeekeäÙeeÛee
~~19~~
Demee ne ceneve Deblejelcee megæe (F&Õej) ceeefÙekeâ leòJeebleÛe meceeefJe° Deens. cnCetve meeOekeâeves lÙeeÛÙee DevegmebOeeveele
ve jenlee ceneJeekeäÙeeÛes ßeJeCe, ceveve Je eEÛeleve keâjeJes. ~~19~~
DeeOeeR osefKe}e osnOeejer ~ ceie heeneJeW peieoeblejeR ~ leÙeeÛesefveÙeeb Ghejer ~ hejyeÇÿe heeJes ~~20~~
ØeLece osnOeejer peerJe veblej peieleeÛee efveÙeecekeâ F&Õej nŸeebÛesntve efve®heeefOekeâ yeÇÿe met#ce Je JÙeehekeâ Deens. ~~20~~
hejyeÇÿeeÛee efJeÛeej ~ nesleeb efveJe[s meejemeej ~ ÛebÛeU peeF&} ne efveOee&j ~ Ûegkesâvee keâeR ~~21~~
meej Je DemeejeÛee efveJee[e keâjerleÛe hejyeÇÿeeÛee efJeÛeej neslees. Demeej ÛebÛeU ve° nesles Je meej yeÇÿe jenles ne efveCe&Ùe
keâOeerÛe Ûegkeâle veener. ~~21~~
Glheefòe efmLeleer mebJnej peeCe ~ lÙeentve JesieUe efvejbpeve ~ ÙesLeW %eeveeÛeW efJe%eeve ~ nesle Deens ~~22~~
Glheòeer, efmLeleer Je veeMe nŸeebÛee keâejkeâ Deme}suÙee F&Õejentve efvejekeâej hejyeÇÿe Deef}hle Deens. lÙeeÛes %eeve PeeuÙeeveblej
DeYÙeemeeves efJe%eeve efmeæ nesles. (DevegYeJee}e Ùesles.) ~~22~~
De°osn Leeveceeve ~ peeCeesve peeef}Ùeeb efveMe&ve ~ heg{W Gjs efvejbpeve ~ efJeceU yeÇÿe ~~23~~
eEhe[ Je yeÇÿeeb[eÛÙee ØelÙeskeâer Ûeej osnebÛeer mLeeves Je JÙeehleer }#eele IesTve lÙeebÛee efvejeme kesâuÙeeveblej (les ceer veener Demee
efveCe&Ùe kesâuÙeeveblej) heg{s efvejekeâej efJeceU yeÇÿe Gjles. ~~23~~
efJeÛeejWefÛe DevevÙe pee}e ~ heeneCeejeefJeCe ØelÙeÙe Dee}e ~ lesefn Je=efòe efveJe=òeer}e ~ yejW heene ~~24~~
`ceer yeÇÿe Deens' nŸee efJeÛeejeves yeÇÿeeMeer SskeäÙe heeJeuÙeeJej %eelee Je %esÙe efveJe=òe nesTve kesâJeU %eeve¤helee Ùesles. Demes
PeeuÙeeJej `ceer yeÇÿe' ner Je=òeermegæe efveJe=òe nesles ns veerš }#eele IÙee. ~~24~~
ÙesLeW jeefn}e JeeÛÙeebMe ~ heenesve meebef[}e }#ÙeebMe ~ }#ÙeebMeemeefjmee Je=efòe}sMe ~ leesefn ies}e ~~25~~
ÙesLes lJeb JeeÛÙe peerJe Je leled JeeÛÙe F&Õej DeeOeerÛe ceeies he[}s. veblej lJeb }#Ùe ketâšmLe ÛewlevÙe Je leled }#Ùe yeÇÿe megæe
SskeäÙe¤heeves IesTve mees[tve efo}s Je lÙeeÛe #eCeer ne meJe& efJeÛeej keâjCeejer Devle:keâjCeJe=òeerner megš}er. ~~25~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘GheosMeefve¤heCeveece’ meceeme veJeJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘GheosMeefve¤heCe’ veeJeeÛee veJeJee meceeme meceehle

meceeme oneJee : efve:mhe=nJele&Cetkeâ
cetKe& Ùeskeâosmeer neslees ~ Ûelegj meJe&$e heenelees ~ pewmee yengOee nesTve Yeesefielees ~ veevee megKeW ~~1~~
cetKe& ceeCetme mebkegâefÛele Je ceÙee&efole peerJeve peielees. Ûelegj ceeCetme yengßegle yevetve JÙeehekeâ nesTve Deveskeâ megKes Yeesielees.
~~1~~
leesefÛe Deblejelcee cenble ~ lees keâeb nesF&} mebkeâesefÛele ~ ØeMemle peeCelee mecemle ~ efJeKÙeele Ùeesieer ~~2~~
pees cenble F&ÕejemeejKee JÙeehekeâ neslees lees mebkegâefÛele efpeCes keâe peies}? lees JÙeehekeâ, meJe&%e Je Øeefmeæ Ùeesieer neslees. ~~2~~
keâlee& Yeeskeälee lelJelee ~ Yetceb[UeR meJe& meòee ~ lÙeeJesieUe lÙeeme %eelee ~ heensmee keâJeCeg ~~3~~
leòJeÂ°erves lees meJe&keâlee& Je meJe&Yeeskeälee Demetve meJe& yeÇÿeeb[eJej peCet lÙeeÛeer meòee Ûee}les. lÙeeÛes Kejs mJe¤he peeCeCeeje
lÙee mJele:ntve JesieUe keâesCe DeeCeeJee? ~~3~~
SsmeW cenbleW DemeeJeW ~ meJe& meej MeesOetve IÙeeJeW ~ heeneW peeleeb ve mebhe[eJeW ~ ÙeskeâeÙeskeâer ~~4~~
cenbleeves meJee&Ûes meej efveJe[tve IesTve meejefve‰ jneJes. keâesCee}e efkeâleerner nJeemee Jeeš}e lejer menmee meehe[t veÙes.
(}eskesâ<eCee vemeeJeer.) ~~4~~
keâere|le¤heW Gob[ KÙeele ~ peeCeleer }eneve Leesj mecemle ~ JesMe heeneleeb MeeÕele ~ Ùeskeâefn veeneR ~~5~~
Gob[ keâerleeaÛÙee ¤heeves lees megefJeKÙeele Demetve meceepeeÛÙee meJe& mlejebleer} }eskeâ lÙee}e peeCeleele. heCe `ne Demee'
Demes lÙeeÛes yeefnjbie "eceheCes meebielee Ùesle veenerle. ~~5~~
Øeieš keâere|le les {Usvee ~ yengle peveeme keâUsvee ~ heeneW peeleeb Dee[Usvee ~ keâeÙes kewâmeW ~~6~~
lÙeeÛÙee GIe[heCes Deme}suÙee keâerleea}e GCesheCee keâOeerÛe Ùesle veener. heCe Heâej cees"Ÿee meceepee}e lÙeeÛesefJe<eÙeer vekeäkeâer
Deboepe yeebOelee Ùesle veener Je lemee ØeÙelve kesâ}e lej yeNÙeeÛe iees°er ve keâUlee leMeeÛe jentve peeleele. ~~6~~
Jes<eYet<eCe leW ot<eCe ~ keâerleeaYet<eCe leW Yet<eCe ~ ÛeeUCesefJeCe Ùeskeâ #eCe ~ peeTbÛe vesoer ~~7~~
kesâJeU JesMeecegUs cenbleer DeesUKet Ùesle Demes} lej les cenbleer}e ot<eCeemheo Deens. keâerleeacegUs cenble DeesUKe}e peele
Demes} lej les Yet<eCe Deens. Demee cenble keâeÙee&efJe<eÙeer melele efJeÛeej keâ¤ve OeesjCes yeebOeerle Demelees. ~~7~~
lÙeeieer JeesUKeerÛes peve ~ meJe&keâeU efvelÙe vetleve ~ }eskeâ MeesOetve heeneleer ceve ~ hejer FÛÚe efomesvee ~~8~~
keâeÙee&ÛÙee efveefceòeeves pesLes yeNÙeeÛe }eskeâebÛeer DeesUKe nesTve pece yeme}s}e Demelees, les ef"keâeCe mees[tve lees veJÙee #es$eele
keâeÙee&mee"er peelees. meJe&$e }eskeâ lÙeeÛÙee DeblejbieeÛee "eJe Iesleele, heCe lÙeebvee cenbleeÛee mJeeLe& keâes"sner efomele veener. ~~8~~
hegleX keâesCeekeâ[s heensvee ~ hegleX keâesCeemeeR yees}svee ~ hegleX Ùeskesâ mLeUeR jensvee ~ G"esve peelees ~~9~~
keâener "jeefJekeâ JÙekeäleeRMeerÛe melele DevegmebOeeve yeebOetve jenle veener. melele lÙeeÛe lÙeeÛe }eskeâebMeer ceme}le keâjerle veener
Je SkeâeÛe ef"keâeCeer efmLejheCes jenle veener. keâeÙe& ceeieea }eieleeÛe lesLetve efveIetve peelees. ~~9~~
peeleW mLeU leW meebiesvee ~ meebefiele}W lesLeW lejer peeÙesvee ~ Deeheg}er efmLeleer Devegceevee ~ ÙesJeeWÛe vesoer ~~10~~
}eskesâ<eCee šeUCÙeemee"er Je keâeÙee&Ûeer ieghlelee meebYeeUCÙeemee"er heg{er} cegkeäkeâeceeÛeer peeiee meebiele veener Je meebefiele}erÛe

lej lesLes peeF&}Ûe Demes veener. DeMee jerleerves mJele:Ûee Je keâeÙee&Ûee keâes"s yeYeüe nesT osle veener. ~~10~~
}eskeâeR kesâ}W leW ÛegkeâeJeer ~ }eskeâeR YeeefJe}W leW G}LeJeer ~ }eskeâeR lee|keâ}W leW oeJeer ~ efveHe&âU keâ¤veer ~~11~~
cenbleeÛÙee yeefnjbieeJe¤ve lÙeeÛÙeemebyebOeer keâesCeer Deboepe kesâ}e lej lees ÛegkeâerÛee "jJelees. }eskeâebÛeer keâener Devegketâ}
Øeefleketâ} YeeJevee Pee}er Demes} lej leer efvejLe&keâ keâjlees. }eskeâebveer lÙeeÛes JÙeefkeäleceòJe Je keâeÙe& nŸeemebyebOeer keâener leke&â yeebOe}e
Demes} lej lÙeeJe¤ve keâesCee}e keâener "jefJelee Ùesle veener. ~~11~~
}eskeâebme heenŸeeÛee Deeoj ~ lesLeW ÙeeÛee Deveeoj ~ }eskeâ meJe&keâeU lelhej ~ lesLeW ÙeeÛeer DeefveÚdÙee ~~12~~
}eskeâebvee lees YesšeJes Demes Jeešles, heCe lÙee}e les vekeâes Demeles. }eskeâ lÙeeÛeer mesJee keâjCÙeemee"er lelhej Demeleele, heCe
lÙee}e leer vekeâes Demeles. ~~12~~
SJeb keâefuheleeb keâuhesvee ~ vee lee|keâleebefn lekexâvee ~ keâoeheer YeeefJeleeb YeeJesvee ~ ÙeesiesÕej ~~13~~
SketâCe ne ßes‰ Ùeesieer keâuhevee, leke&â Je YeeJevee nŸeebÛÙee DeeJeekeäÙeele meehe[le veener. (%eeveer Je De%eeveer nŸeebÛÙeeleer}
mebyebOe DemesÛe DemeeJeÙeeÛes.) ~~13~~
SsmeW Deblej meehe[svee ~ Mejerj "eFË he[svee ~ #eCeÙeskeâ efJeMebYesvee ~ keâLeekeâerle&ve ~~14~~
DeMee Øekeâejs lÙeeÛÙee DevlejbieebÛee Deboepe }eiele veener Je Mejerjevesner lees Skesâ ef"keâeCeer jenle veener, heCe keâLeekeâerle&veeoer
Gheemevee cee$e keâOeerÛe Ûegkeâle veener. ~~14~~
}eskeâ mebkeâuhe efJekeâuhe keâefjleer ~ les DeJeIesefÛe efveHe&âU nesleer ~ peveeÛeer pevee }epeJeer Je=efòe ~ lesJneb ÙeesiesÕej
~~15~~
}eskeâ cenbleemebyebOeer lÙeebÛÙee yegæerØeceeCes `ne Demee Deens, lemee Deens' F. Øekeâejs mecepegleer keâ¤ve Iesleele. heCe lÙee
meJe&Ûe ÛegkeâerÛÙee "jleele. veblej }eskeâebveeÛe DeeheuÙee mecepegleeRÛes JewiegCÙe }#eele Dee}s keâer les Jejceleele. ÙeesiesÕej DemeeJee
lej Demee! ~~15~~
yengleeR MeesOetve heeefn}W ~ yengleebÛÙee ceveeme Dee}W ~ lejer ceie peeCeeJeW meeefOe}W ~ cenlke=âlÙe ~~16~~
cees"Ÿee pevemecegoeÙeeves hejer#ee kesâuÙeeJej lÙeeÛÙee keâmeesšer}e pej Glej}s lej ceie SKeeÅee cees"Ÿee keâeÙee&Ûeer efmeæer
Pee}erÛe cnCetve mecepeeJes. les keâeÙe& neleer IesTve le[er}e veslee Ùesles. ~~16~~
DeKeb[ Ùeskeâeble mesJeeJee ~ DeYÙeemeefÛe keâjerle peeJee ~ keâeU meeLe&keâefÛe keâjeJee ~ peveemeefnle ~~17~~
cenbleeves peemleerle peemle JesU Skeâebleele jentve keâeÙee&mebyebOeer DeYÙeeme keâjerle jneJes. JesoevleeEÛeleve mees[t veÙes. Deehe}s
DeeÙeg<Ùe }eskeâebmen meeLe&keâer }eJeeJes. ~~17~~
Gòece iegCe eflelegkesâ IÙeeJes ~ IesTve peveeme efmekeâJeeJes ~ Gob[ mecegoeÙes keâjeJes ~ hejer ieghle¤heW ~~18~~
pesLes pes Ûeebie}s Demes} les efMeketâve }eskeâebvee efMekeâJeeJes. mJele: Deef}hle jentve meceepeele mebIešvee GYeejeJÙeele. ~~18~~
DeKeb[ keâeceeÛeer }ieyeie ~ Gheemevesme }eJeeJeW peie ~ }eskeâ mecepeesve ceie ~ Dee%ee FefÚleer ~~19~~
melele keâeÙe&lelhej jentve meceepee}e Gheemeves}e ØeJe=òe keâjeJes. }eskeâebvee pesJne lÙeeÛeer leUceU }#eele Ùesles lesJne les
lÙeeÛÙee meJe& Dee%ee Deeveboeves heeUleele. ~~19~~
DeeOeeR keâ° ceie HeâU ~ keâ°efÛe veeneR leW efveHe&âU ~ mee#esheWefJeCe kesâJeU ~ Je=Leeheg° ~~20~~
ØeLece DeLekeâ ØeÙelve ÙeesiÙe efoMesves kesâuÙeeefMeJeeÙe HeâU efceUle veener. keâ°eJeeÛetve DeeMeeDeekeâeb#ee JÙeLe& peeleele. melele
ØeÙelve vemeleer} lej les ve keâjCeeje mJele:}e DekeâejCe heesmelees. ~~20~~
}eskeâ yengle MeesOeeJes ~ lÙeebÛes DeefOekeâej peeCeeJes ~ peeCepeeCeesve OejeJes ~ peJeU ogjer ~~21~~

peeieespeeieer Deveskeâ }eskeâ MeesOeeJesle, lÙeebÛeer ÙeesiÙelee }#eele IesTve lÙeebvee peJeU keâjeJes eEkeâJee otj "sJeeJes. ~~21~~
DeefOekeâejhejlJeW keâeÙe& nesleW ~ DeefOekeâej vemleeb JesLe& peeleW ~ peeCeesefve MeesOeeJeeR efÛeòeW ~ veevee ØekeâejW ~~22~~
DeeJeMÙekeâ leer ÙeesiÙelee Demes} lejÛe keâeÙe& nesles. Ye}lÙee ceeCemeekeâ[s keâeÙe& meesheJe}s lej keâeÙe&veeMe neslees. cnCetve
DeveskeâebÛeer ceves leheemetve heneJeerle. ~~22~~
DeefOekeâej heenesve keâeÙe& meebieCeW ~ mee#eshe heenesve efJeÕeeme OejCeW ~ Deehe}e ceiepe jeKeCeW ~ keâebneRlejer ~~23~~
DeefOekeâej Demes} lejÛe keâece meebieeJes. ef›eâÙeeMeer}lee heentve lÙeeJej efJemebyetve jeneJes Je nŸee meJe& G}e{e}erle
ØeJeenheeflele ve neslee Deehe}er yegæer Meeyetle "sJeeJeer. ~~23~~
nW ØeefÛeleerÛeW yeesef}}W ~ DeeOeeR kesâ}W ceie meebefiele}W ~ ceeves} lejer heeefnpes Iesle}W ~ keâesCeerÙeskeWâ ~~24~~
DeeleeheÙe&vle pes ceer meebefiele}s les DevegYeJeeletve Dee}s}s Demetve les ØelÙe#e ke=âleerJej DeeOeej}s}s Deens. ns ceer DeeOeer kesâ}s
Deens. les heš}s lej keâesCeerlejer mJeerkeâejeJes. ~~24~~
cenbles cenble keâjeJes ~ ÙegefkeäleyegæerveW YejeJes ~ peeCeles keâ¤ve efJeKejeJes ~ veevee osmeeR ~~25~~
cenbleeves mJele:meejKes cenble leÙeej keâjeJesle. lÙeebvee meJe& ØekeâejÛes %eeve Je ÙegkeälÙee meebietve DeefOekeâejmebheVe keâ¤ve
keâeÙee&mee"er peeieespeeieer hee"JeeJes. ~~25~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efve:mhe=nJele&Cetkeâveece’ meceeme oneJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efve:mhe=nJele&Cetkeâ’ veeJeeÛee oneJee meceeme meceehle
–oMekeâ DekeâjeJee meceehle–

oMekeâ yeejeJee : efJeJeskeâJewjeiÙe
meceeme heefn}e : efJeceU}#eCe
DeeOeeR ØehebÛe keâjeJee vesškeâe ~ ceie IÙeeJeW hejceeLe&efJeJeskeâe ~ ÙesLeW DeeUme keâ¤b vekeâe ~ efJeJeskeâer nes ~~1~~
efoJemeYejeÛÙee peerJeveele ÛeefjleeLe& Je ØehebÛe vesševes keâ¤ve efoJemeeÛÙee GòejeOee&le hejceeLee&leer} efJeJeskeâeÛes eEÛeleve keâjeJes
eEkeâJee peerJeveeÛÙee hetJee&Oee&le ØeeOeevÙeeves ØehebÛe keâ¤ve GòejeOeeËle heejceee|Lekeâ efJeJeskeâeÛee DeYÙeeme keâjerle DemeeJes.(GòejeOee&le
ØehebÛee}e ieewCelJe osTve ØeeOeevÙeeves hejceeLe& keâjeJee.) ~~1~~
ØehebÛe meeb[tve hejceeLe& keâje} ~ lesCeW legcner keâ°er Jne} ~ ØehebÛe hejceeLe& Ûee}Jee} ~ lejer legcner efJeJeskeâer
~~2~~
ØehebÛeekeâ[s og}&#e keâ¤ve kesâJeU hejceeLee&le obie jne} lejer legcner keâ°er Jne}. ØehebÛe Je hejceeLe& oesvner Ûee}Jee} lej
legcne}e efJeÛeejer cnCelee ÙesF&}. ~~2~~
ØehebÛe meeb[tve hejceeLe& kesâ}e ~ lejer DeVe efceUsvee KeeÙee}e ~ ceie leÙee keâjbšŸee}e ~ hejceeLe& keQâÛee ~~3~~
ØeehebefÛekeâ peyeeyeoeNÙee Je JÙeJemeeÙeeoer mees[tve hejceeLe& meeOeCÙeeÛee ØeÙelve kesâ}e lej oesve JesUe pesJeCe efceUCesner
DeJeIe[ nesles. nŸee YegkesâuÙee keâjbšŸee}e hejceeLe& keâmee meeOes}? ~~3~~
hejceeLe& meeb[tve ØehebÛe keâefjmeer ~ lejer letb ÙesceÙeelevee Yeesefiemeer ~ Debleer hejce keâ°er nesmeer ~ ÙesceÙeelevee Yeesefieleeb
~~4~~
hejceeLee&Ûee efJeÛeejner ve keâjlee kesâJeU ØehebÛeeÛee iee[e Ûee}Jeerle jeefn}s lej ef$eefJeOe leeheebÛes vekeâe&leer} peerJeve YeesieeJes
}eieles. DeeÙeg<ÙeeÛÙee DeKesjerme Ùeelevee YeesieeJÙee }eieleele. ~~4~~
meensyekeâeceeme veeneR ies}e ~ ie=neRÛe megjJee[esve yewme}e ~ lejer meensye kegâšer} leÙee}e ~ heeneleer }eskeâ ~~5~~
veeskeâj cee}keâekeâ[s keâecee}e ies}e veener, lej cee}keâ lÙee}e ob[ keâjlees. DeMee keâeceÛegkeâej, megKe}es}ghe, ceeCemee}e
nesCeejs Meemeve meJeeËvee efomeles. ~~5~~
lesJneb cenlJeefÛe ies}W ~ ogpe&veeÛeW nemeW pee}W ~ og:Ke Gob[ Yeesefie}W ~ DeeheguÙee peerJeW ~~6~~
Demes Pee}s cnCepes meceepeeleer} Øeefle‰e peeles, šJeeU }eskeâ šj G[efJeleele Je lÙee}ener melele Ùeelevee YeesieeJÙee
}eieleele. ~~6~~
lewmeWefÛe nesCeej DebleeR ~ cnCeewve YepeeJeW YeieJebleer ~ hejceeLee&Ûeer ØeefÛeleer ~ jeskeâ[er IÙeeJeer ~~7~~
hejceeLe& ve kesâuÙeeme DeeÙeg<ÙeeÛÙee DeKesjerme DemesÛe nesF&}. cnCetve F&ÕejeÛeer Gheemevee keâ¤ve %eeveeves cegkeäle nesTve
heejceee|Lekeâ DeeveboeÛee ØelÙe#e DevegYeJe IÙeeJee. ~~7~~
mebmeejeR Demeleeb cegkeäle ~ leesefÛe peeCeeJee mebÙegkeäle ~ DeKeb[ heens ÙegkeäleeÙegkeäle ~ efJeÛeejCee ns ~~8~~
ØehebÛeJÙeJenej keâjerle Demeleevee peerJevecegkeäleer YeesieCeeje, ØehebÛe Je hejceeLe& DeMee oesvnerkeâ[s (mebÙegkeäle) ceevÙe neslees.

Demee pees Demelees lees melÙe, efvelÙe, Deveeefo, Deveble (Ùegkeäle) Je efceLÙee DeefvelÙe, meeefo, meevle (DeÙegkeäle) nŸeebÛee melele
efJeJeskeâ keâjlees. (Goe. ßeer SkeâveeLe cenejepe). ~~8~~
ØehebÛeer pees meeJeOeeve ~ lees hejceeLe& keâjer} peeCe ~ ØehebÛeer pees DeØeceeCe ~ lees hejceeLeea Keesše ~~9~~
pees peeie¤keâlesves ØehebÛe keâjlees lÙee}eÛe efveeE§eleheCes hejceeLe& meeOelee Ùeslees. ØehebÛe pÙee}e Oe[ keâjlee Ùesle veener lees
hejceeLee&le DeheÙeMeerÛe nesCeej. peeie¤keâlee ne iegCe oesvnerle meejKeeÛe DeeJeMÙekeâ Deens. (ßeer. meble legkeâejece cenejepe ns
Ùee meeceevÙe efveÙecee}e DelÙeble mevceeveveerÙe DeheJeeo Deensle. lÙeebÛeer meeceevÙeele ieCevee keâjCes ne ceneDehejeOe nesÙe.) ~~9~~
cnCeewve meeJeOeeveheCeW ~ ØehebÛe hejceeLe& Ûee}JeCeW ~ SsmeW ve keâefjleeb YeesieCeW ~ veevee og:KeW ~~10~~
cnCetve DelÙeble meeJeOeheCes ØehebÛe le[er}e vesTve hejceeLe&ner efmeæer}e vÙeeJee. DevÙeLee Deveble og:Kes YeesieeJeer }eieleele.
~~10~~
heCee&efU heenesve GÛe}s ~ peerJeme=°er efJeJeskeWâ Ûee}s ~ DeeefCe heg®<e nesTve Yeüce}s ~ Ùeemeer keâeÙe cnCeeJeW ~~11~~
heeveeJejer} #egõ DeeUermegæe heg{er} heeveeJej efmLej PeeuÙeeefMeJeeÙe ceeieer} heeve mees[erle veener. meJe& peerJeme=°er DeMeerÛe
meeJeOeheCes peerJeve peieles DeeefCe ceeCemeeÛes Mejerj efceUtvener yesmeeJeOe Demes} lÙee}e keâeÙe cnCeeJes! ~~11~~
cnCeewve DemeeJeer oerIe& metÛevee ~ DeKeb[ keâjeJeer ÛeeUCee ~ heg{er} nesCeej Devegceevee ~ DeeCetve mees[eJeW ~~12~~
cnCetve otjÂ°erves melele efJeÛeej keâ¤ve mebYeeJÙe heefjefmLeleerÛee DeieesojÛe Deboepe yeebOetve "sJeeJee. ~~12~~
megKeer Demelees Keyeoe&j ~ og:Keer neslees yesKeyej ~ Ssmee ne }esefkeâkeâ efJeÛeej ~ efomeleefÛe Deens ~~13~~
pees meeJeOe Demelees lees megKeeves peielees Je yesmeeJeOee}e veevee ØekeâejÛes leehe YeesieeJes }eieleele. JÙeJenejeleer} ns JeemleJe
meJeeËveeÛe "eTkeâ Deens. ~~13~~
cnCeewve meJe&meeJeOeeve ~ OevÙe leÙeeÛeW ceefnceeve ~ peveeR jeKeW meceeOeeve ~ leesefÛe Ùeskeâ ~~14~~
cnCetve kegâšgbye, JÙeJemeeÙe, meceepe, jepekeâejCe, Oece&, vÙeeÙe F. meJe& yeeyeleerle pees meeJeOe Demelees, lÙeeÛes ceenelcÙe
KejesKej DeJeCe&veerÙe Demeles. meJee&le jentvener lees SkeâšeÛe mJele:Ûes meceeOeeve efyeIe[t osle veener. eEkeâJee meJeeËÛes meceeOeeve
nesF&} DeMee jerleerves Jeeielees. ~~14~~
ÛeeUCesÛee DeeUme kesâ}e ~ lejer DeJeefÛelee he[s} Iee}e ~ les JesUs meeJejeÙee}e ~ DeJekeâeMe keQâÛee ~~15~~
DeÛetkeâ efJeÛeej keâjCÙeele keâmetj Pee}er lej DeÛeevekeâ mebkeâš ÙesTve keâesmeUles. lÙeeletve mJele:}e JeeÛeJeCÙeemee"er JesU
keâes"tve DeeCeCeej? eEkeâJee Jeeš keâMeer meehe[Ceej? ~~15~~
cnCeewve oerIe&metÛevesÛes }eskeâ ~ lÙeebÛee heeneJee efJeJeskeâ ~ }eskeâebkeâefjleeb }eskeâ ~ MeeneCes nesleer ~~16~~
cnCetve otjÂ°erves peerJeve peieCeeNÙeebÛee DeeoMe& heg{s "sJeeJee. Skeâ MeneCee Pee}e keâer heg{s Deveskeâ }eskeâ MeneCes nesle
peeleele. ~~16~~
hejer les MeeneCes JeesUKeeJes ~ iegCeJebleeÛes iegCe IÙeeJes ~ DeJeiegCe osKeesve meeb[eJes ~ peveeceOeW ~~17~~
heCe Demes MeneCes DeesUKeCÙeemee"er Â°er DemeeJeer }eieles. les DeesUKetve lÙeebÛes meodieÏCe JesÛetve IÙeeJesle. }eskeâebceOÙes
JeeJejleevee pes ogieg&Ce efometve Ùesleer}, les ogieg&Ce mJele:heemetve otj "sJeeJesle. ~~17~~
ceveg<Ùe heejKetb jensvee ~ DeeefCe keâesCeeÛeW ceve lees[ervee ~ ceveg<Ùecee$e Devegceevee ~ DeeCetve heens ~~18~~

MeneCee meJeeËvee yejesyej heejKetve keâesCeeÛesner mebyebOe ve efyeIe[t oslee meJe& ceeCemeebÛes Deblejbie peeCetve lÙeebÛÙeele JeeJejlees.
~~18~~
efomes mekeâUebme meeefjKee ~ heeneleeb efJeJeskeâer vesškeâe ~ keâeceer efvekeâeceer }eskeâeb ~ yejW heens ~~19~~
lees meJeeËMeer meejKÙeeÛe me}esKÙeeves Jeeielees Demes meJeeËveeÛe Jeešles! heCe Deeletve lÙeeves meJeeËvee heejKetve "sJetve lÙeeleer}
keâeÙe&#ece Je GheÙegkeäle keâesCe Je šekeâeJet keâesCe nŸeeÛee efveJee[e kesâ}s}e Demelees. ~~19~~
peeCeesve heeefnpesle meJe& ~ nWefÛe leÙeeÛeW DehetJe& ~ pÙeeÛeW lÙeehejer ieewjJe ~ jeKeeW peeCes ~~20~~
pÙeebvee lÙeebvee DeesUKetve lees peJeU keâjlees. pÙeeÛÙee lÙeeÛÙee ÙeesiÙelesvegmeej lÙeeÛÙeeMeer Jeeielees nsÛe lÙeeÛes ceenelcÙe
nesÙe. ~~20~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efJeceU}#eCeveece’ meceeme heefn}e

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efJeceU}#eCe’ veeJeeÛee heefn}e meceeme meceehle

meceeme ogmeje : ØelÙeÙeefve¤heCe
Sskeâe mebmeejemeer Dee}s nes ~ Œeer heg®<e efvemhe=n nes ~ megefÛeleheCeW heenes ~ DeLeeËlej ~~1~~
ns nŸee he=LJeerJej pevce}suÙee efvemhe=n Œeerheg®<eebvees, hejceeLee&ntve JesieàÙee ØeehleJÙeeefJe<eÙeer (DeLeeËlej) Deelee veerš }#e
osTve Sskeâe, (DeLe& = ØeehleJÙe = pes efceUJeeJeÙeeÛes les. DeLee&vlej = JesieUs ØeehleJÙe.)
keâeÙes cnCeles Jeemevee ~ keâeÙes keâefuheles keâuhevee ~ DeblejeRÛes lejbie veevee ~ ØekeâejW G"leer ~~2~~
JeemevesÛÙee heesšele keâesCelÙee keâecevee o[}suÙee Demeleele, keâuhevesÛÙee YejeNÙee keâesCelÙee efJe<eÙeebÛÙee Demeleele Je
Devle:keâjCeele GcešCeeNÙee Deveskeâ efJeÛeejlejbieebÛes KesU keâmes Ûee}leele les Deelee Sskeâe. ~~2~~
yejW KeeJeW yejW pesJeeJeW ~ yejW uÙeeJeW yejW vesmeeJeW ~ ceveemeeefjKeW DemeeJeW ~ mekeâU keâebneR ~~3~~
jespeÛÙee KeeCÙeeefheCÙeele Je pesJeCÙeele ®Ûekeâj Je heewef°keâ heoeLe& Yejhetj DemeeJesle. DebieeJejer} JeŒes Gòece DemeeJeerle,
Yet<eCeebveer osn mepeJeeJee Je peerJeveeleer} ØelÙeskeâ iees° DeeheuÙee ceveemeejKeer melele efceUle jneJeer. ~~3~~
SsmeW Deens ceveesiele ~ lejer les keâebneRÛe ve nesle ~ yejW keâefjleeb Dekeâmceele ~ JeeF&š nesleW ~~4~~
Demes meJeeËÛesÛe ceveesiele Deme}s lejer lemes keâesCeeÛesner Je keâOeerner meelelÙeeves hetCe& nesle veenerle Je Devehesef#eleheCes Øeefleketâ}
Iešvee Ie[leele. ~~4~~
Ùeskeâ megKeer Ùeskeâ og:Keer ~ ØelÙe#e Jele&leW }eskeâeR ~ keâ°er nesTefveÙeeb mesKeeR ~ ØeejyOeeJejer Ieeef}leer ~~5~~
owvebefove peerJeveele ØelÙe#e Demes efomeles keâer keâesCeer megKeele Demeleele lej keâesCeer og:Keele. og:Ke JeešŸee}e ÙesTve nleye}
PeeuÙeeJej ØeejyOeeÛÙee veeJeeves yeesšs cees[erle yemeleele. ~~5~~
DeÛegkeâ Ùeslve keâjJesvee ~ cnCeewve kesâ}W leW mepesvee ~ Deehe}e DeJeiegCe peeCeJesvee ~ keâebneR kesâuÙeeb ~~6~~
ÙeMe Je megKeemee"er pemee DeÛetkeâ ØeÙelve keâjCes pe¤j Demeles lemee lees neletve nesle veener Je cnCetve neleer Iesle}suÙee
keâeÙee&le ÙeMe Ùesle veener. nŸeele DeeheuÙeekeâ[s ÙesCeeje oes<e keâener kesâ}s lejer keâUle veener Je ceevÙener nesle veener! ~~6~~
pees Deehe}e DeeheCe vesCes ~ lees ogmeNÙeeÛeW keâeÙes peeCes ~ vÙeeÙes meebef[leeb owvÙeJeeCes ~ nesleer }eskeâ ~~7~~
pees mJele: mJele:ÛeerÛe veerš hejer#ee keâ¤ Mekeâle veener lees ogmeNÙeeÛes Deblejbie keâeÙe peeCeCeej? `ØeÙelve DeÛetkeâ Deme}eÛe
heeefnpes' ne efveÙece pes cees[leele lÙeebvee ne} Dehes°e meesmeeJÙee }eietve owvÙe JeešŸee}e Ùesles. ~~7~~
}eskeâebÛeW ceveesiele keâUsvee ~ }eskeâebmeeefjKeW Jele&Jesvee ~ cetKe&heCeW }eskeâeR veevee ~ keâUn G"leer ~~8~~
}eskeâebÛÙee efJeÛeejebÛeer efoMee keâUle veener. lÙeevegmeej peieele Jeeielee Ùesle veener. nŸee cetKe&heCeecegUs JÙeJenejele Deveskeâ
mebIe<e& GYes jenleele. ~~8~~
ceie les keâUes Jee{leer ~ hejmhejW keâ°er nesleer ~ Øeslve jeneleeb DebleeR ~ ßeceefÛe nesÙeW ~~9~~
ns mebIe<e& Jee{leÛe jeefn}s keâer Skeâceskeâebvee Ùeelevee osCesner Jee{leÛe jenles Je MesJešer meJe& ØeÙelve mebhetve kesâJeU keâ°Ûe
Gjleele. ~~9~~
Ssmeer veJns Jele&Cegkeâ ~ hejer#eeJes veevee }eskeâ ~ mecepe}W heeefnpes vescekeâ ~ pÙeeÛeW lÙeehejer ~~10~~
peieele Demes Jeeietve Ûee}le veener. meJe& mebyebefOeleebÛeer meJe& Øekeâejs hejer#ee keâjlee Dee}er heeefnpes. lÙeevegmeej ØelÙeskeâeMeer
Jeeielee Dee}s heeefnpes. ~~10~~
Meyohejer#ee Deblejhejer#ee ~ keâebner Ùeskeâ keâUs o#ee ~ ceveesiele veleõ#ee ~ keâeÙe keâUs ~~11~~
ceeCemeeÛÙee yees}CÙeeJe¤ve Je ne}Ûee}eRJe¤ve (Body Language) lÙeeÛeer Deblehe&jer#ee keâjCÙeeÛes keâmeye ÛeeCee#e
JÙekeäleerpeJeU Demeles. efJeÛeejeÛeer Â°er ieceeJetve yeme}suÙee}e keâeÙe keâUCeej? ~~11~~
ogmeNÙeeme Meyo "sJeCeW ~ Deehe}e kewâhe#e IesCeW ~ heeneW peeleeb }esefkeâkeâ }#eCeW ~ yengleskeâ SsmeeR ~~12~~
ogmeNÙee}e oes<e osTve mJele:ÛÙee JeeieCÙeeÛes meceLe&ve keâjCÙeeÛee Øekeâej nŸee peieele yengleskeâ meJeeËkeâ[sÛe Demelees. ~~12~~
}eskeâeR yejW cnCeeÙeekeâejCeW ~ YeuÙeeme }eieleW meesmeCeW ~ ve meesefmeleeb Yeb[JeeCeW ~ menpeefÛe nesÙes ~~13~~
meceepeeceOÙes Ye}sheCeeves jeneJeÙeeÛes Demes} lej lÙee YeuÙee ceeCemee}e meceepeeÛes heg<keâU meesmeeJes }eieles. meesme}s veener
lej Yeeb[Keesj cnCeJetve IÙeeJes }eieCes menpeÛe Ie[les. ~~13~~
DeeheCeeme peW ceevesvee ~ lesLeW keâoeefhe jeneJesvee ~ Gjer lees[tve peeJesvee ~ keâesCeerÙeskeWâ ~~14~~
pesLes meJe& ceveeefJe®æ Ie[les, lesLes LeebyeCesner keâ"erCe nesles Je Yeer[ he[uÙeecegUs legkeâ[e hee[tve efveIetvener peelee Ùesle veener.
~~14~~
yees}lees KejW Ûee}lees KejW ~ lÙeeme ceeefveleer }neveLeesjW ~ vÙeeÙes DevÙeeÙes hejmhejW ~ menpeefÛe keâUs ~~15~~
pees ÙeesiÙe les yees}lees Je lemes mJele: Jeeielees lÙee}e meceepeeÛÙee meJe& Lejeleer} }eskeâ ceeve osleele. vÙeeÙe Je DevÙeeÙe
nŸeebÛee efveJee[e meceepe Deieoer menpelesves keâjerle Demelees. (vÙeeÙe · Kejs. DevÙeeÙe · Keesšs) ~~15~~
}eskeâebme keâUsvee lebJejer ~ efJeJeskeWâ #cee pees ve keâjer ~ lesCeWkeâefjleeb yejeyejer ~ nesle peeles ~~16~~
peesheÙe&vle yengmebKÙe }eskeâebvee LeesjJeer keâUle veener leesheÙe&vle les Leesje}ener ot<eCes osleele. Keje Leesj Demelees lees DeMee
Øemebieer #eceeMeer} Demelees. Demes vemes} lej Leesj Je meeceevÙe nŸeeble Heâjkeâ lees keâeÙe Gj}e? oesvner SkeâeÛe heeleUerJej Ùesleele.
~~16~~
pebJejer Ûebove efPepesvee ~ lebJe lees megiebOe keâUsvee ~ Ûebove DeeefCe Je=#e veevee ~ meieš nesleer ~~17~~
ÛeboveeÛes Kees[ GieeUuÙeeefMeJeeÙe lÙeeÛee megiebOe hemejle veener. leesheÙeËle Flej Je=#e Je Ûebove meejKesÛe Jeešleele. ~~17~~
pebJe Gòece iegCe ve keâUs ~ leeW Ùee peveeme keâeÙes keâUs ~ Gòece iegCe osKeleeb efveJeUs ~ peieoeblej ~~18~~
lÙeeØeceeCes #ecesÛes JeÇle DebefiekeâejuÙeeefMeJeeÙe Je cenelcÙeeÛes Gòece iegCe }#eele ÙesF&heÙe&vle meeceevÙe ceeCemeebvee keâeÙe
mecepeCeej? les }#eele ÙesleeÛe meceepeeÛes lÙeeÛesefJe<eÙeerÛes mebMeÙe otj nesleele. ~~18~~
peieoeblej efveJeUle ies}W ~ peieoeblejeR meKÙe pee}W ~ ceie peeCeeJeW JeesU}s ~ efJeÕepeve ~~19~~
meceepeceve Demes efveJetve iesuÙeeJej meJe&$e Devegketâ}lee efceUles Je meJe& peie Deehe}smes nesles Demes KegMee} mecepeeJes. ~~19~~
peveeRpeveeo&ve JeesU}e ~ lejer keâeÙes GCeW leÙee}e ~ jepeer jeKeeJeW mekeâUeb}e ~ keâ"erCe Deens ~~20~~
meJe& }eskeâebÛÙee ¤heeves Deme}s}e peveeo&ve pÙeeJej ØemeVe neslees lÙee}e keâeÙe keâceer he[Ceej? (pÙeeÛeer }eskeâ hetpee Je
ØeeLe&vee keâjleele lees peveeo&ve.) heCe lÙeemee"er meJeeËÛeer ceves meebYeeUeJeer }eieleele. ns Jeešles lesJe{s meeshes veener! ~~20~~
hesefj}W leW GieJeleW ~ GefmeCeW ÅeeJeW IÙeeJes }eieleW ~ Jece& keâeef{leeb YebieleW ~ hejeblej ~~21~~
pes hesjeJes les GieJeles. JÙeJenejele keâener ceeieeJes }eieles, keâener ÅeeJes }eieles. ogmeNÙeebÛeer GCeerogCeer keâe{}er lej les
ogKeeJe}s peeleele. Jewjer yeveleele. ~~21~~
}esefkeâkeâeR yejWheCe kesâ}W ~ lesCeW meewKÙe Jee{}W ~ GòejemeeefjKeW Dee}W ~ ØelÙeesòej ~~22~~

meceepeele Ûeebieg}heCeeves Jeeie}s lej peerJeve megKeeÛes nesles. pemes DeeheCe meceepeeMeer Jeeielees lemee Øeeflemeeo meceepe
oslees. ~~22~~
nW DeeJeIeW DeeheCeebheemeer ~ ÙesLeW yees} veener peveemeer ~ efmekeâJeeJeW DeeheuÙee ceveemeer ~ #eCe#eCee ~~23~~
ne meJe& efJeÛeej Deehe}e DeeheCeÛe keâjeJeÙeeÛee Deens. }eskeâebvee oes<e osCÙeele DeLe& veener. DeeleeheÙeËle meebefiele}s}er
efMekeâJeCe mJele:ÛÙee cevee}e melele osle jneJeer. ~~23~~
KeU ogpe&ve Yesš}e ~ #ecesÛee Oeerj yeg[e}e ~ lejer ceesveWefÛe mLeUlÙeeie kesâ}e ~ heeefnpes meeOekeWâ ~~24~~
ØeeceeefCekeâ meeOekeâeÛeer DelÙeble og° ogpe&veeMeer iee" he[uÙeeJej pej lÙeeÛee $eeme menve keâjCes DeMekeäÙeÛe Pee}s lej
Deej[eDeesj[e eEkeâJee DeeoUDeeheš F. Øekeâejs $eeiee ve keâjlee ogmejs keâeÙe&#es$e efveJe[eJes. ~~24~~
}eskeâ veevee hejer#ee peeCeleer ~ Deblejhejer#ee vesCeleer ~ lesCeW ØeeCeer keâjbšs nesleer ~ mebosn veeneR ~~25~~
meeceevÙe ceeCemes yeefnjbieeJe¤ve hejer#ee keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjleele. lÙeebvee DeblejbieeÛeer hejer#ee keâjlee Ùesle veener. lÙeecegUs
les keâjbšs nesleele nŸeeble Mebkeâe veener. ~~25~~
DeeheCeeme Deens cejCe ~ cnCeewve jeKeeJeW yejWheCe ~ keâef"Ce Deens }#eCe ~ efJeJeskeâeÛeW ~~26~~
DeeheuÙee}e Skeâ efoJeme cejCe ÙeeJeÙeeÛes Deens Je meJe& mees[tve peeÙeÛes Deens, ns }#eele IesTve pesJe{er MekeäÙe lesJe{er
eEkeâcele osTve Deehe}e Ûeebieg}heCee meebYeeUeJee. Demee efJeJeskeâ meebYeeUtve jneCes keâ"erCe Deens ns cee$e Kejs. ~~26~~
Leesj }eneve meceeve ~ Deehe}s heeefjKes mekeâU peve ~ Ûe{leW Jee{leW mevesOeeve ~ keâefjleeb yejW ~~27~~
Øeefleef‰le ßeerceble Je meeceevÙe iejerye, heefjÛeÙeeÛes Je DeveesUKeer DeMee meJeeËMeer meejKesheCeeves JeeieeJes. lÙeebÛÙeeMeer
DeefOekeâeefOekeâ mebyebOe Jee{Jeerle jneJes ns Ûeebie}s. ~~27~~
yejW keâefjleeb yejW nesleW ~ nW leeW ØelÙeÙeeme ÙesleW ~ Deeleeb heg{s meebieeJeW leW ~ keâesCeeme keâeÙes ~~28~~
DeeheCe Ûeebie}s Deme}es lej meJe& Ûeebie}s nesles ne lej meJeeËÛee ØelÙe#e DevegYeJe Deens. MeneCÙee}e DeeCeKeer keâeÙe
meebieeJeW. ~~28~~
nefjkeâLeeefve¤heCe ~ yejsheCeW jepekeâejCe ~ Øemebie heeefnuÙeeefJeCe ~ mekeâU KeesšW ~~29~~
nefjkeâLee keâjeJeer, efveieg&Ce njerÛes efve¤heCe keâjeJes. meJeeËÛes efnle [esàÙeemeceesj "sJetve vescemle jepekeâejCe keâjeJes. Øemebieceeve
Je keâe}ceeve DeesUKetve keâeÙe& kesâ}s veener lej DeheÙeMe Ùesles. ~~29~~
efJeÅee Gob[efÛe efmekeâ}e ~ Øemebieceeve ÛegkeâleefÛe ies}e ~ lejer ceie leÙes efJeÅes}e ~ keâesCe hegmes ~~30~~
«ebLe%eeveeves efkeâleerner heoJÙee efceUefJeuÙee heCe lÙee lÙee ØemebieeMeer megmebiele Jeeielee yees}lee Dee}s veener, lej ceie lÙee
heoJÙeebÛeer keâeÙe eEkeâcele? meJe& %eeve JÙeLe& peeles. ~~30~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ØelÙeÙeefve¤heCeveece’ meceeme ogmeje

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘ØelÙeÙeefve¤heCe’ veeJeeÛee ogmeje meceeme meceehle

meceeme eflemeje : Yekeäleefve¤heCe
he=LJeerceOeW yengle }eskeâ ~ leWefn heeneJee efJeJeskeâ ~ Fn}eskeâ DeeefCe hej}eskeâ ~ yeje heeneJee ~~1~~
Ùee he=LJeerJej jenCeeNÙee heg<keâU }eskeâebveer ne celÙe&}eskeâ Je Jewkegbâ"eoer }eskeâ Ùeeleer} Heâjkeâ (efJeJeskeâ) }#eele IÙeeJee
DeeefCe efvelÙeDeefvelÙeeoer efJeJeskeâeÛee melele efJeÛeej keâjeJee. (hene keâ" Ghe. 2-3-5) ~~1~~
Fn}eskeâ meeOeeÙeekeâejCeW ~ peeCelÙeeÛeer mebieleer OejCeW ~ hej}eskeâ meeOeeÙeekeâejCeW ~ meodieÏ® heeefnpes ~~2~~
Ùee peieeleer} ÙeMemJeer peerJeveemee"er DevegYeJeer yegefæJeeveeÛeer mebiele OejeJeer. hej}eskeâeleer} meodieleermee"er meodieÏ¤bvee
MejCe peeJes. (}eskeâ = Jewkegbâ"eoer heewjeefCekeâ }eskeâ. JesoebleÂ<šŸee Deelce%eeve neÛe Deelce}eskeâ mecepeeJee.) ~~2~~
meodieÏ®meer keâeÙes hegmeeJeW ~ nWefn keâUsvee mJeYeeJeW ~ DevevÙeYeeJeW ÙeskeâYeeJeW ~ oesveer iees°er hegmeeJÙee ~~3~~
meodieÏ¤bvee MejCe peeTve lÙeebÛee Deveg«en IesTvener lÙeebvee vescekeâe keâesCelee ØeMve efJeÛeejeJee ns DeefJeÅesÛÙee yegæerJejer}
ØeYeeJeecegUs (mJeYeeJes) mecepele veener. cnCetve lÙeebvee efve‰ehetJe&keâ DevevÙeYeeJeeves MejCe peeTve oesve ØeMve efJeÛeejeJesle. les
Demes– ~~3~~
oesveer iees°er lÙee keâesCe ~ osJe keâesCe DeeheCe keâesCe ~ Ùee iees°eRÛes efJeJejCe ~ kesâ}WefÛe keâjeJeW ~~4~~
ceer keâesCe Deens Je osJeeÛes mJe¤he keâeÙe Deens Demes les oesve ØeMve Demetve lÙeebÛÙee efceUe}suÙee GòejebÛes melele ceveve Je
eEÛeleve keâjeJes. melele mhe°erkeâjCe JeeÛeeJes, SskeâeJes, meebieeJes. ~~4~~
DeeOeeR cegKÙe osJe lees keâesCe ~ ceie DeeheCe Yekeäle lees keâesCe ~ hebÛeerkeâCe& ceeneJeekeäÙeefJeJejCe ~ kesâ}WefÛe keâjeJeW
~~5~~
cegKÙe osJe keâesCelee Je lÙeeÛee Yekeäle nesT heenCeej `ceer' vescekeâe keâesCe ns mecepeeJetve IÙeeJes. hebÛeerkeâjCe MeeŒeeÛee melele
DeYÙeeme keâjeJee. `leled lJeced Deefme', `DeÙeceelcee yeÇÿe' F. ceneJeekeäÙeebÛee DelÙeble met#ce efJeÛeej hegvne hegvne keâjeJee. ~~5~~
mekeâU kesâef}ÙeeÛeW HeâU ~ MeeÕele JeesUKeeJeW efve§eU ~ DeeheCe keâesCe ne kesâJeU ~ MeesOe IÙeeJee ~~6~~
ns meJe& keâjCÙeeÛes SkeâcesJe HeâU cnCepes MeeÕeleeÛee keâeÙece Pee}s}e efveJee[e ns nesÙe. lÙee DeeOeejs `ceer keâesCe' Ùee
ØeMveeÛes MeeŒeevegmeejer Gòej efceUJetve lÙee eEÛeleveele DemeeJes. ~~6~~
meejemeej efJeÛeej Iesleeb ~ heoebme veeneR MeeÕelelee ~ DeeOeer keâejCe YeieJeblee ~ JeesUefKe}W heeefnpes ~~7~~
meej Je Demeej ÙeebÛee efveJee[e keâjlee keâjlee veece¤heebÛes heoeLe& DeMeeÕele cnCepes Demeej Demeleele Demes "jles, lÙeebvee
pÙeeves efvecee&Ce kesâ}s (keâejCe) lÙee YeieJeblee}e peeCe}s heeefnpes. ~~7~~
efve§eU ÛebÛeU DeeCeer pe[ ~ DeJeIee ceeÙesÛee heJee[ ~ ÙeeceOeW Jemleg pee[ ~ peeCeej veeneR ~~8~~
heebÛeYeeweflekeâ DeÛesleve (pe[), peerJe Je F&Õejelcekeâ ÛebÛeU Je leled meehes#e efve§eU yeÇÿe ner meJe& kesâJeU yees}Ceer Demetve
leer meJe& ceeefÙekeâ Deensle. melÙemJe¤he leòJeeble Demes efJeYeeie keâOeerÛe vemeleele.(`DeefJeYeeiesve Â°lJeeled'–yeÇ.met.) ~~8~~
leW hejyeÇÿe Oegb[eJeW ~ efJeJeskeWâ $ew}eskeäÙe eEn[eJeW ~ ceeF&keâ efJeÛeejW Keb[eJeW ~ hejer#eJebleer ~~9~~
lÙee hejyeÇÿeeÛes %eeve nesCÙeemee"er nJes lej $ew}eskeäÙeeÛee Pee[e IÙeeJee Je efJeJeskeâeÛÙee Â°erves lÙeekeâ[s heneJes. efJeJeskeâ

yegæerves hejer#ee keâjCÙeeÛes keâmeye efceUJetve $ew}eskeäÙe ns heebÛeYeeweflekeâ DemeuÙeeves ceeefÙekeâ Deens Demes efveef§ele keâ¤ve lÙee
efJe<eÙeerÛeer Deemekeäleer Pešketâve šekeâeJeer. (Keb[tve) ~~9~~
KeesšW mees[tve KejW IÙeeJes ~ hejer#eJebleeR hejer#eeJeW ~ ceeÙesÛeW DeJeIeWefÛe peeCeeJeW ~ ¤he ceeF&keâ ~~10~~
hejer#ekeâebveer hejer#ee keâ¤ve efceLÙee ÂMÙeme=°er}e yeepet}e mee¤ve efleÛes DeefOe‰eve Deme}suÙee melÙe leòJeeÛÙee DevegmebOeeveele
jneJes. ceeefÙekeâ ÂMÙeme=°er mece«e ceeefÙekeâ Demeles ns }#eele IÙeeJes. ~~10~~
hebÛeYeteflekeâ ns ceeÙee ~ ceeF&keâ peeÙes efJe}Ùee ~ eEhe[yeÇÿeeb[ De°keâeÙee ~ veeefmeJeble ~~11~~
ceeÙesÛÙee hebÛeYetleebÛeer me=°er leÙeej Pee}er Demetve leer ceeefÙekeâ DemeuÙeeves efleÛee Øe}Ùe nesCeejÛe. eEhe[ Je yeÇÿeeb[eÛes Dee"
osn veeefMeJeble Demeleele. ~~11~~
efomes} eflelegkeWâ veemes} ~ Ghepes} eflelegkeWâ cejs} ~ jÛes} eflelegkeWâ KeÛes} ~ ¤he ceeÙesÛeW ~~12~~
pes pes hebÛe%eeveWefõÙeebvee keâUles les efJeveeMeer Demeles. pes pevcee}e Ùesles lÙee}e cejCe ÙesCeejÛe. pes GYeej}s peeles les KeÛeles.
keâUCes, pevceCes Je GYeejCes ner meJe& ceeÙesÛeer ¤hes Deensle. ~~12~~
Jee{s} eflelegkeWâ cees[s} ~ ÙesF&} eflelegkeWâ peeF&} ~ Yetleebme Yetle KeeF&} ~ keâuheeblekeâeUeR ~~13~~
pes pes Jee{er}e }eieles les les cees[les. pes Dee}s}s Demeles les nceKeeme peeles. keâuheeÛee Deble nesleevee G}šŸee ›eâceeves
Yetleele Yetles }Ùe heeJeleer}. (he=LJeer heeCÙeele efJejs}. F.) ~~13~~
osnOeejkeâ eflelegkesâ veemeleer ~ ns leeW jeskeâ[er ØeefÛeleer ~ ceveg<ÙeWefJeCe Glheefòe ~ jsle keQâÛeW ~~14~~
pÙeebvee Mejerj Demeles lÙeebvee cejCe Demeles, ns lej njIe[er meJeeËvee efomeles. ceeCemeeÛes Mejerj Deens cnCetve lÙeele Meg›eâpeblet
Deensle (lÙeeheemetve DeeCeKeer Mejerjs pevcee}e Ùesleele.) ~~14~~
Devve vemleeb jsle keQâÛeW ~ Jees<eOeer vemleeb Devve keQâÛeW ~ Jees<eOeerme peerCeW keQâÛeW ~ he=LJeer vemleeb ~~15~~
Devveeves Mejerj heg° nesTve lee®CÙe DeeuÙeeefMeJeeÙe Meg›eâpeblet keâes"tve Ùesleer}? OeevÙe vemes} lej, Devve keâmes efvecee&Ce
nesF&}? peceerve vemes} lej OeevÙe keâmes GieJes}? ~~15~~
Deehe vemleeb he=LJeer veeneR ~ lespe vemleeb Deehe veeneR ~ JeeÙees vemleeb lespe veeneR ~ SsmeW peeCeeJeW ~~16~~
heeCÙeeletve he=LJeer efvecee&Ce Pee}er DemeuÙeecegUs heeCeer vemes} lej he=LJeer veener, lespe vemes} lej heeCeer veener, JeeÙet vemes}
lej lespe veener Demee ›eâce }#eele IÙeeJee. ~~16~~
Deblejelcee vemleeb JeeÙees keQâÛee ~ efJekeâej vemleeb Deblejelcee keQâÛee ~ efvee|JekeâejeR efJekeâej keQâÛee ~ yejW heene ~~17~~
DeekeâeMe vemes} lej JeeÙet veener. ÙesLes DeekeâeMe cnCepes `Denb' ne cetU efJekeâej (Deblejelcee) ceeveeJee. Deblejelcee vemes}
lej JeeÙet veener, efJekeâej Deens cnCetve Deblejelcee Deens. heCe efvee|Jekeâej yeÇÿe leòJee}e cetU efJekeâej lejer keâes"tve DeeCeeJee?
lÙeeleer} jnmÙe peeCetve IÙeeJes.(DepeeleJeeo) ~~17~~
he=LJeer veeneR Deehe veeneR ~ lespe veeneR JeeÙees veeneR ~ Deblejelcee efJekeâej veeneR ~ efvee|JekeâejeR ~~18~~
efvee|Jekeâej yeÇÿeeceOÙes he=LJeer, Deehe, lespe, JeeÙet, Deblejelcee Je efJekeâej Ùeebleer} keâenerÛe veener. ~~18~~
efvee|Jekeâej peW efveieg&Ce ~ lesefÛe MeeÕeleeÛeer KetCe ~ De°Oee Øeke=âefle mebhetCe& ~ veeefmeJeble ~~19~~
pes efvee|Jekeâej Demeles les efveieg&Ce Demeles Je lesÛe MeeÕele Demeles. Flej mebhetCe& De°Oee Øeke=âleer (heebÛeYetles + leerve iegCe)
efJeveeMeer Deens. ~~19~~
veeefmeJeble mecepeesve heeefn}W ~ leeW leW DemleebefÛe vemleW pee}W ~ meejemeejW keâUeW Dee}W ~ meceeOeeve ~~20~~
`ns efJeveeMeer Deens' Demee menpe efve§eÙe PeeuÙeeJej les efometvener vemeuÙeemeejKesÛe nesles! efJeveeMeer Demeej Je MeeÕele meej

Skeâoe keâU}s keâer meceeOeeve efšketâve jneles. ~~20~~
efJeJeskeWâ heeefn}e efJeÛeej ~ ceveeme Dee}W meejemeej ~ ÙesCeWkeâefjleeb efJeÛeej ~ meÂ{ pee}e ~~21~~
efJeJeskeâeÛee Jeehej keâ¤ve meej Je Demeej ÙeebÛee efJeÛeej keâjerle jeefn}s lej lees efJeÛeej Â{ nesTve jnelees. ~~21~~
MeeÕele osJe lees efveieg&Ce ~ Ssmeer DeblejeR yeeCe}er KetCe ~ osJe keâU}e ceer keâesCe ~ keâU}W heeefnpes ~~22~~
osJe efveieg&Ce Je MeeÕele Deens Demee efve§eÙe efmLej PeeuÙeeves osJeeÛes mJe¤he keâU}s ns Kejs. heCe `ceer' keâesCe ÙeeÛesner
%eeve nesCes DeefveJeeÙe& Deens. ~~22~~
ceer keâesCe heeefnpes keâU}W ~ osnlelJe eflelegkeWâ MeesefOe}W ~ ceveesJe=òeerÛee "eFË Dee}W ~ ceerletbheCe ~~23~~
`ceer' keâesCe Deens Ùee ØeMveeÛes, mebMeÙe Je efJeheÙe&Ùejefnle Gòej efceUe}s heeefnpes. osneÛÙee meJe& Ieškeâ leòJeebÛee efvejeme
keâjeJee. ceer Je let ves nesCeejs meJe& JÙeJenej Deble:keâjCeeÛee KesU Deens ns }#eele IÙeeJes. ~~23~~
mekeâU osneÛee MeesOe Iesleeb ~ ceerheCe efomesvee heeneleeb ~ ceerletbheCe nW lelJelee ~ lelJeeR ceeJeU}W ~~24~~
osneÛÙee meJe& Ieškeâ leòJeebÛee Pee[e Iesle}e Demelee `ceer' Demee keâes"sÛe meehe[le veener. (leer leòJes ceePÙee osneÛeer cnCepes
ceePeer Demeleele. leer ceer vemeleele.) ceerheCee Je letheCee ÙeebÛee DeelceevegYeJeele (leòJeele) yeeOe neslees. ~~24~~
ÂMÙe heoeLe&efÛe Jeesmejs ~ lelJeW lelJe lesJneb mejs ~ ceerletbheCe nW keQâÛeW Gjs ~ lelJelee Jemleg ~~25~~
leòJeeves leòJeeÛee efvejeme kesâuÙeeJej ÂMÙe me=°erÛee yeeOe neslees, lesJne lÙeele osn Je Deble:keâjCeeÛee meceeJesMe DemeuÙeeves
ceer Je let efMeu}keâ jnele veenerle. Skeâ yeÇÿeJemlet lesJe{er Gjles. ~~25~~
hebÛeerkeâCe& lelJeefJeJeCe& ~ ceeneJeekeäÙeW Jemleg DeeheCe ~ efvemebieheCeW efveJesove ~ kesâ}s heeefnpes ~~26~~
hebÛeerkeâjCeeÛee DeYÙeeme keâjeJee, yÙeeSWMeer leòJeebÛee efvejeme keâ¤ve ceneJeekeäÙeeÛÙee ceveve- eEÛeleveeves peerJeYeeJeeÛes
DeelcÙeele efveJesove (SskeäÙe) keâ¤ve efve:mebielJeeves GjeJes. ~~26~~
osJeeYekeäleebÛes cetU ~ MeesOetve heeneleeb mekeâU ~ GheeOeerJesieUe kesâJeU ~ efvejesheeOeer Deelcee ~~27~~
osJe DeeefCe lÙeeÛee Yekeäle ÙeebÛÙee veelÙeeÛee efJeÛeej meKees}heCes kesâ}e lej lÙeebÛÙeele kesâJeU YekeäleeÛÙee osneÛÙee keâefuhele
GheeOeerÛee Yeso Deens. keâejCe JÙeehekeâ Deelcee efve®heeefOekeâ Deens. ~~27~~
ceerheCe leW yeg[e}W ~ efJeJeskeWâ JesieUsheCes ies}W ~ efveJe=efòeheoeme Øeehle pee}W ~ Gvceveerheo ~~28~~
pesJne osnmeehes#e `ceer' heCee }erve neslees Je efJeJeskeâ¤he efJeÛeejeves meJe& Yeso ceeJeUleele lesJne leLeekeâefLele Gvceveer DeJemLee
megæe DeJemLee¤heeves ve jnelee leled meehes#e menpeeJemLee Ùesles. (JesieUsheCe = Yeso = peerJe pe[ebleer} Yeso, peerJe F&Õejeleer}
Yeso F. mene Øekeâej.) ~~28~~
efJe%eeveeR jeefn}W %eeve ~ OÙesÙes jeefn}W OÙeeve ~ mekeâU keâebneR keâeÙee&keâejCe ~ heenesve meebef[}W ~~29~~
`ceer %eeveer' ns Pee}s}s %eeve efJe%eeveeÛÙee menpelesle ie[he nesles. ÒÙesÙe (Deelcee) ceer Deens' Demee yeesOe PeeuÙeeJej lÙeeÛes
OÙeeve Gjle veener. meJe& ØekeâejÛes keâeÙe&-keâejCeYeeJe }#eele IesTve keâejCe yeÇÿe Je keâeÙe&yeÇÿe ns oesvner hejyeÇÿeele }erve Pee}s.
keâejCe Je keâeÙe& Ùee oesvnerle yeÇÿe JÙeehetve Deens, Demee Â{ efve§eÙe Pee}e. ~~29~~
pevcecejCeeÛeW Ûegkeâ}W ~ heehe DeJeIeWefÛe yeg[e}W ~ ÙesceÙeelevesÛeW pee}W ~ efvemebleeve ~~30~~
pevcecejCeebÛÙee Ûe›eâeletve megškeâe Pee}er. Deveble pevceebÛes heehe ve° Pee}s. ÙeceÙeeleveebÛee ØeMveÛe Gj}e veener. ~~30~~
efveyeËo DeJeIeeefÛe legš}e ~ efJeÛeejW cees#e Øeehle pee}e ~ pevce meeLe&keâefÛe Jeeš}e ~ mekeâU keâebneR ~~31~~

Jeso, MeeŒe Je ieg¤ ÙeebÛÙee efJeefOeefve<esOeelcekeâ yebOeveeletve megškeâe Pee}er, Deelceeveelce efJeÛeejeves DeveelcepeerJeYeeJe ve°
nesTve DeelceYeeJe efmLej Pee}e. cees#e efceUe}e. pevceeÛes meJe& Øekeâejs meeLe&keâ Pee}s. ~~31~~
veevee eEkeâle efveJeej}s ~ Oeeskesâ DeJeIesefÛe legš}s ~ %eeveefJeJeskeWâ heeJeve pee}s ~ yengle }eskeâ ~~32~~
Deveskeâ ØekeâejÛes mebMeÙe efHeâš}s. (hene 9-9) osnyegæer, peieledmelÙelJe yegæer, keâle=&lJeYeeskeäle=lJe yegæer FlÙeeoeRceOeer}
Oeeskesâ, leer yegæer iesuÙeeves, ve° Pee}s. efJeJeskeâ¤he %eeveeves DeepeheÙeËle Deveskeâ }eskeâ cegkeäle Pee}s Deensle. ~~32~~
heefleleheeJeveeÛes oeme ~ lesefn heeJeve keâefjleer peieeme ~ Ssmeer ns ØeefÛele ceveeme ~ yengleebÛÙee Dee}er ~~33~~
heefleleheeJeve ßeerjeceeÛÙee oemeebceOÙes megæe peieeÛee Gæej keâjCÙeeÛes meeceLÙe& Demeles. ns yeNÙeeÛe peCeebveer DevegYeJe}s
Deens. ~~33~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘Yekeäleefve¤heCeveece’ meceeme eflemeje

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘Yekeäleefve¤heCe’ veeJeeÛee eflemeje meceeme meceehle

meceeme ÛeewLee : efJeJeskeâJewjeiÙeefve¤heCe
cenÆeiÙe neleemeer Dee}W ~ hejer Yeesietb veeneR peeefCele}W ~ lewmeW JewjeiÙe Glhevve pee}W ~ hejer efJeJeskeâ veeneR
~~1~~
keâesCee SKeeÅeeÛÙee JeešŸee}e cees"s YeeiÙe ÙeeJes. heCe les keâmes YeesieeJes les keâUle vemeeJes, lÙeeØeceeCes JewjeiÙe Deens, heCe
efJeJeskeâ veener DeMeer DeJemLee DemeCeeNÙeeÛeer, heefjefmLeleer nesles. (cees"Ÿee YeeiÙeeves JewjeiÙe Demeles, heCe lÙeeÛee GheÙeesie
keâjCÙeemee"er DeeJeMÙekeâ lees efJeJeskeâ vemelees.) ~~1~~
DeeoUleW DeeHeâUleW ~ keâ°er nesleW og:Keer nesleW ~ SskeâleW osKeles ÙesleW ~ JewjeiÙe lesCeW ~~2~~
peieeceOÙes ØeehebefÛekeâebÛeer Ûee}t Deme}s}er DeeoUDeeheš, keâ° Je Ùeelevee heentve Je Ssketâve efJeÛeejer ceeCemee}e JewjeiÙe
efvecee&Ce nesles. ~~2~~
veevee ØehebÛeeÛÙee Jees{er ~ veevee mebkeâšW meebkeâ[eR ~ mebmeej meeb[gveer osMeOe[er ~ nesÙes lesCeW ~~3~~
ØehebÛeele nesCeejer Dees{eleeCe, efJeIves, mecemÙee FlÙeeoeRcegUs keâenerpeCe mebmeej mees[tve osMeeblejer efveIetve peeleele. ~~3~~
lees eEÛelesheemetve megš}e ~ hejeOesvelesheemegefve heUe}e ~ og:KelÙeeieW ceeskeâUe pee}e ~ jesieer pewmee ~~4~~
ns }eskeâ eEÛelesletve megšleele, ØehebÛeeÛÙee peesKe[eletve cegkeäle nesleele ns Kejs. peCet SKeeÅeeÛee pegveeš Deepeej hetCe&heCes yeje
JneJee Je lÙeeÛeer lÙeeletve megškeâe JneJeer. ~~4~~
hejer lees nesTb veÙes ceeskeâeš ~ ve° Yeü° DeeefCe Ûeeš ~ meerceeÛe veeneR mewješ ~ ieg¤b pewmeW ~~5~~
heCe DeMee ceeCemeeves mJewjeÛeejer, efoMeenerve, veerefleYeü°, ogjeÛeejer Je SKeeÅee heMetØeceeCes ceÙee&oejefnle Jeeiet veÙes. ~~5~~
efJeJeskeWâefJeCe JewjeiÙes kesâ}W ~ lejer DeefJeJeskeWâ DeveLeea Ieele}W ~ DeJeIeW JesLe&efÛe ies}W ~ oeseEnkeâ[s ~~6~~
JewjeiÙee}e efJeJeskeâeÛeer meeLe vemes} lej DeefJeJeskeâecegUs peerJeve DeveLe&keâejer nesles. lÙeecegUs ØehebÛe Je hejceeLe& oesvner
yeg[leele. (efJeJeskeâeJeeÛetve JewjeiÙe DeebOeUs Deens– ßeer SkeâveeLe cenejepe). ~~6~~
vee ØehebÛe vee hejceeLe& ~ DeJeIeW efpeCeWefÛe pee}W JesLe& ~ DeefJeJeskeWâ DeveLe& ~ Ssmee kesâ}e ~~7~~
ØehebÛe Je hejceeLe& oesvner yeg[euÙeeveblej ceeveJeer peerJeveÛe efvejLe&keâ "jles. Demee ne DeefJeJeskeâeÛee DeveLe& Deens. ~~7~~
keâeb JesLe&eÛf e %eeve ye[yeef[}e ~ hejer JewjeiÙeÙeesie veeneR Ie[}e ~ pewmee keâejeie=neR De[keâ}e ~ heg®<eeLe& meebies ~~8~~
ÙeeG}š keâesCee leg®bieele [ebye}suÙeeves DeeheuÙee heje›eâceeÛÙee iehhee ceejeJÙeele lÙeeØeceeCes JewjeiÙe veme}s}e yeÇÿe%eeveeÛÙee
iees°er meebielees. (ØehebÛeemekeäleeves Jesoeble meebieeJee lemes.) ~~8~~
JewjeiÙeWefJeCe %eeve ~ lees JesLe&efÛe meeefYeceeve ~ }esYeobYeW IeesmeUtve ~ keâemeeefJeme kesâ}e ~~9~~
JewjeiÙeeJeeÛetve kesâJeU Meyo%eeveecegUs HegâkeâšÛee DenbkeâejÛe Jee{lees. }esYe Je obYeeves yejyeštve lees keâemeeJeerme neslees. ~~9~~
mJeeve yeebOe}W lejer Yegbkesâ ~ lewmee mJeeLe&cegUW eELekesâ ~ hejeOeerkeâ osKeeW ve mekesâ ~ meeefYeceeveW ~~10~~
yeebOe}s}s kegâ$es ceeskeâUs Ûee}CeeNÙeeJej Yegbkeâles! mJeeLee&ves yeebOe}s}e ogmeNÙeeÛee Glkeâ<e& heentve ÛejHeâ[lees. ogmeNÙee}e
ceevemevceeveeoer DeefOekeâ efceUe}s, lej DenbcevÙelescegUs les lÙee}e menve nesle veener. ~~10~~

nW ÙeskeWâefJeCe Ùeskeâ ~ lesCeW GieeÛe Jee{s Meeskeâ ~ Deeleeb JewjeiÙe DeeefCe efJeJeskeâ ~ Ùeesie Sskeâe ~~11~~
efJeJeskeâ Je JewjeiÙe SkeâceskeâeJeeÛetve jeefn}s, lej melele MeeskeâÛe JeešŸee}e Ùeslees. Deelee les oesvner Skeâ$e Dee}s lej keâeÙe
nesles les Sskeâe. ~~11~~
efJeJeskeWâ DeblejeR megš}e ~ JewjeiÙeW ØehebÛe legš}e ~ Debleyee&nŸe ceeskeâUe pee}e ~ efve:mebie Ùeesieer ~~12~~
efJeJeskeâeves ØehebÛeeÛee Deebleefjkeâ lÙeeie neslees, lej JewjeiÙeeves yeensjer} ØehebÛe mees[}e peelees. Demee lees Ùeesieer Deeletve Je
yeens¤ve mebiejefnle nesTve jnelees. (efJeJeskeâeves mebielÙeeie, JewjeiÙeeves JemleglÙeeie.) ~~12~~
pewmeW cegKeW %eeve yees}s ~ lewmeerÛe meJeW ef›eâÙee Ûee}s ~ oer#ee osKeesveer Ûeefkeäkeâle pee}s ~ megefÛemceble ~~13~~
`peieled efceLÙee Deens' Demes leòJe%eeve ceeb[leevee lÙeeÛes meJe& peerJeve lÙeeJej DeeOeej}s}s ØelÙe#e efomeles. heefJe$e meppeveebvee
lÙeeÛeer yeeCe}s}er DeelceefmLeleer heentve mee§eÙe& keâewlegkeâ Jeešles. ~~13~~
DeemLee veeneR $ew}eskeäÙeeÛeer ~ efmLeleer yeeCe}er JewjeiÙeeÛeer ~ ÙeslveefJeJeskeâOeejCesÛeer ~ meercee veeneR ~~14~~
eflevner }eskeâebleer} JÙekeäleer Jee JemletÛeer lÙee}e pejener Deemekeäleer vemeles. SJe{s JewjeiÙe yeeCe}s}s Demeles. yeÇÿe melÙe Deens
Je peieled efceLÙee Deens ne efJeJeskeâ lÙeeves efkeâleer nöerheÙeËle ÙelvehetJe&keâ yeeCeJe}s}e Demelees les keâUle veener. ~~14~~
mebieerle jmeeU nefjkeâerle&ve ~ leeUyeæ leeveceeve ~ ØesceU DeeJe[erÛeW Yepeve ~ Deblejeheemegveer ~~15~~
YeieJebleeÛes keâerle&ve keâjleevee jmehetCe& keâLee meebielees Je lee} Je leeve meebYeeUerle Øesceeves Je efve‰sves ceveeheemetve Yepeve
keâjlees. ~~15~~
lelkeâeUefÛe mevceeie& }eies ~ Ssmee DeblejeR efJeJeskeâ peeies ~ Jeie$e=lJe keâefjleeb ve Yebies ~ meeefnlÙe ØelÙeÙeeÛeW ~~16~~
lÙeeÛes Demes efve¤heCe SskeâuÙeeJej ßeeslee leelkeâeU mevceeiee&}e }eietve lÙeeÛÙee Deble:keâjCeeble efJeJeskeâ peeiee neslees.
lÙeeÛÙee ØeJeÛeveeble Gheefve<eoeoer DevegYeJeefmeæ DeOÙeelceMeeŒeeMeer efJemebiele Demes keâenerner meebefiele}s peele veener. ~~16~~
mevceeieX peieeme efceUe}e ~ cnefCepes peieoerMe JeesU}e ~ Øemebie heeefnpes keâU}e ~ keâesCeerÙeskeâ ~~17~~
mevceeiee&Jej JeešÛee} keâ¤ve lees meceepeeÛes Deble:keâjCeele efceUtve jnelees. lÙeecegUs peieoerMeeÛeer lÙeeJej ke=âhee nesles. ns
Demes ØelÙe#eele Ie[les ns }#eele IÙeeJes. ~~17~~
ØeKej JewjeiÙe Goemeerve ~ ØelÙeÙeeÛeW yeÇÿe%eeve ~ mveevemebOÙee YekeäleJeÆpeve ~ hegCÙeceeie& ~~18~~
ØeKej JewjeiÙeecegUs lÙeeÛÙee DeeMee-Deekeâeb#ee nöheej Pee}suÙee Demeleele. (God Deeme = G[e}s}er DeeMee.) `ceer yeÇÿe
Deens' Demee lÙee}e ØelÙe#e DevegYeJe Dee}s}e Demelees. Demes Demetvener hegCÙeceeiee&Ûee DeeoMe& "sJeCÙeemee"er lees mveevemebOÙeeoer
keâcex Je F&Meesheemevee keâjlees. ~~18~~
efJeJeskeâJewjeiÙe leW SsmeW ~ vegmleW JewjeiÙe nWkeâe[efhemeW ~ Meyo%eeve ÙesefU}meW ~ DeeheCeefÛe Jeešs ~~19~~
Skeâef$ele efJeJeskeâ JewjeiÙeeÛee Demee heefjCeece neslees. kesâJeU JewjeiÙe nóer Jes[ŸeemeejKes Demeles. JewjeiÙeeJeeÛetve efJeJeskeâeÛes
Meyo lÙeeÛes lÙee}eÛe kebâšeUJeeCes Jeešleele. ~~19~~
cnCeewve efJeJeskeâ DeeefCe JewjeiÙe ~ leWefÛe peeefCepes cenÆeiÙe ~ jeceoeme cnCes ÙeesiÙe ~ meeOeg peeCeleer ~~20~~
cnCetve efJeJeskeâ Je JewjeiÙe oesvner DemeCes ns DelÙeble YeeiÙeJeeve meeOekeâeÛes }#eCe Deens. ceer jeceoeme cnCelees keâer meeOetbvee
ns ceePes cnCeCes veerš keâUles. ~~20~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efJeJeskeâJewjeiÙeefve¤heCeveece’ meceeme ÛeewLee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efJeJeskeâJewjeiÙeefve¤heCe’ veeJeeÛee ÛeewLee meceeme meceehle

meceeme heeÛeJee : DeelceefveJesove
jsKesÛeW iegb[eUW kesâ}W ~ cee$egkeâe#ejeR Meyo pee}s ~ Meyo cesUTve Ûee}s ~ M}eskeâ ieÅe ØeyebOe ~~1~~
jsIe eEkeâJee js<es}e JesieUer JesieUer JeUCes osTve JeCe&cee}sÛeer De#ejs leÙeej nesleele. De#ejebÛes Meyo yevetve MeyoebÛÙee
mecegoeÙeeves M}eskeâ (keâeJÙe) Je ieÅejÛevee nesleele. ~~1~~
JesoMeeŒeW hegjeCeW ~ veevee keâeJÙeW efve¤heCeW ~ «ebLeYeso DevegJeeoCeW ~ efkeâleer cnCeesefve ~~2~~
Ûeej Jeso, De"je hegjeCes, DeYebie, DeesJÙee Je DeeÙeeËÛÙee keâeJÙejÛevee Demes «ebLeebÛes eEkeâJee jÛeveebÛes Øekeâej efkeâleer cnCetve
meebieeJesle! ~~2~~
veevee $e+<eer veevee celeW ~ heeneW peeleeb DemebKÙeeleW ~ Yee<ee ef}heer pesLe lesLeW ~ keâeÙes GCeW ~~3~~
JÙeeme Je helebpe}er meejKÙee DemebKÙe $e+<eeRÛes JesieUs JesieUs efJeÛeej efomeleele. pesLes ef}heer Je Yee<ee Ghe}yOe Deens, lesLes
efJeÛeejebÛÙee ceeb[Ceer}e keâeÙe keâcelejlee! ~~3~~
Jeie& $e+Ûee ßegefle mce=efle ~ DeOes mJeie& mleyekeâ peeleer ~ Øemebie ceeveW meceeme heesLeer ~ yengOee veeceW ~~4~~
veevee heoW veevee M}eskeâ ~ veevee yeerj veevee keâ[keâ ~ veevee meeKÙee oesn[s Deveskeâ ~ veeceeefYeOeeveW ~~5~~
[HeâieeCeW ceeefÛeieeCeW ~ obef[ieeCeW keâLeeieeCeW ~ veevee ceeveW veevee pemeveW ~ veevee KesU ~~6~~
DecejkeâesMeeleer} Jeie&, Jesoceb$e, Gheefve<eos, cevegmce=leermeejKÙee mce=leer, DeOÙeeÙe, meie&, keâeJÙeebÛes Yeeie, Øemebie, ceeve,
meceeme ner ØekeâjCeebÛeer veeJes, heos, M}eskeâ, Jeerj Je keâ[keâ ns Gòejskeâ[er} keâefJeleebÛes Úbo, meekeäÙee, oesns, [HeâieeCes,
eEo[Ÿee, Ûeefj$ekeâeJÙes, ceeves Je GhekeâLeevekesâ, ~~4-6~~
OJeefve Iees<e veeo jsKee ~ Ûengb JeeÛeeceOÙeW osKee ~ JeeÛee¤heWefn Sskeâe ~ veevee Yeso ~~7~~
ØeCeJeeÛes Iees<e, OJeveer, veeo Je mee[sleerve cee$ee Ùeeble De#ejsÛe Deensle. Meyo Gcešleevee lees Ûeej JeeCeerletve Ûeej Øekeâejs
Øeieš neslees. ~~7~~
Gvces<e heje OJeefve heMÙebleer ~ veeo ceOÙecee Meyo ÛeewLeer ~ JewKejerheemetve Gcešleer ~ veevee MeyojlveW ~~8~~
hejeJeeCeerle mHegâjCe, heMÙevleerle OJeveer, ceOÙecesle veeo Je JewKejerle ØelÙe#e Meyo Gcešlees. ns Meyo efJeefJeOe Je DelÙeble
ceewuÙeJeeve Demeleele. ~~8~~
Dekeâej Gkeâej cekeâej ~ DeOe&cee$eeÛeW Deblej ~ Deewšcee$ee leoveblej ~ yeeJeve cee$egkeâe ~~9~~
De, G, ce Je DeOe&cee$ee efceUtve mee[sleerve cee$eebÛee ØeCeJe leÙeej neslees. lÙeeÛÙee DeeOeejeves meesUe mJej Je Úòeerme JÙebpeves
efceUtve ef}heer Je Yee<ee leÙeej nesles. ~~9~~
veevee Yeso jeie%eeve ~ ve=lÙeYeso leeveceeve ~ DeLe&Yeso lelJe%eeve ~ efJeJebÛevee ~~10~~
lÙee ef}heer Je Yee<esÛÙee DeeOeejeves mebieerleeleer} Deveskeâ jeieebÛes %eeve, ve=lÙekeâ}sleer} DeeefJe<keâejebÛes %eeve, Skeâe MeyoeÛes
Deveskeâ DeLe& Je leòJe%eeveeÛee DeHeâeš efJemleej Øeieš neslees. ~~10~~

lelJeebceOÙes cegKÙe lelJe ~ leW peeCeeJeW MegæmelJe ~ DeOe&cee$ee cenòelJe ~ cetUceeÙee ~~11~~
leòJe%eeveeÛÙee efJeÛeejele MegæmeòJeiegCe ØecegKe Deens. ØeCeJeeleer} DeOe&cee$ee ns cetUceeÙee¤he cenledleòJeeÛes Øeleerkeâ
nesÙe. (hene 17-9. oe.yees.) ~~11~~
veevee lelJeW }eneveLeesjW ~ efceUesve De°efn MejerjW ~ De°Oee Øeke=âleeRÛes JeejW ~ efveIeesve peeleW ~~12~~
yeÇÿeeb[eÛeer Ûeej Je eEhe[eÛeer Ûeej DeMeer Dee"ner Mejerjs yÙeeSWMeer leòJeebhewkeâer mLet}met#ce leòJeebÛÙee mebÙeesieeves leÙeej
nesleele. lÙeebÛÙeele heeÛe Yetles Je leerve iegCe ÙeebÛes peCet Jeejs Yejles Je veblej les efveIetvener peeles! ~~12~~
JeejW vemleeb peW ieieve ~ lewmeW hejyeÇÿe meIeve ~ De° osneÛeW efveMe&ve ~ keâ¤ve heeneJeW ~~13~~
JeeÙet Meeble Demeleevee pemes DeekeâeMe DemeeJes, lÙeeØeceeCes De°Oee Øeke=âleer }erve Demeleevee Ieveoeš yeÇÿe Demeles. (De°Oee
Øeke=âleer vemeleevee keâenerÛe vemeles Demes veener. yeÇÿe Demeles!) meeOekeâeves Meeble yemetve Dee"ner MejerjebÛee efJeÛeejeves efvejeme keâ¤ve
heneJee. lÙee}e ‘Deme}suÙee’ DeelcÙeeÛee ØelÙe#e DevegYeJe ÙesF&}. ~~13~~
yeÇÿeeb[eEhe[GYeej ~ eEhe[yeÇÿeeb[mebJnej ~ oesefnJesieUW meejemeej ~ efJeceUyeÇÿe ~~14~~
Meeble yemetve meeOekeâeves MeeŒeele meebefieleuÙeeØeceeCes eEhe[ Je yeÇÿeeb[eÛeer jÛevee keâMeer Pee}er lÙeeÛee efJeÛeej keâ¤ve
lÙeebÛÙee mebnejeÛeener lemeeÛe efJeÛeej keâjeJee. eEhe[yeÇÿeeb[eÛeer GYeejCeer Je mebnej ns Demeej Demetve efJece} Je meej¤he yeÇÿe
lÙee oesvnerntve Deef}hle DemeuÙeeÛee efJeÛeejeves efve§eÙe keâjeJee. ~~14~~
heoeLe& pe[ Deelcee ÛebÛeU ~ efJeceUyeÇÿe leW efve§eU ~ efJeJejesve efJejs lelkeâeU ~ leõthe nesÙes ~~15~~
heebÛeYeeweflekeâ me=°er DeÛesleve Deens. peerJe Je F&Meme=°er ÛebÛeU (efJekeâejer) heCe Ûesleve Deens. efJece} yeÇÿe Ûesleve Demetve
efvee|Jekeâej (efve§eU) Deens. Demee efJeÛeej met#ceheCes kesâ}e Demelee meeOekeâ efve§eU yeÇÿeele Skeâ¤he neslees. lÙeeÛes efveJesove
nesles. ~~15~~
heoeLe& ceveW keâeÙee JeeÛee ~ ceer ne DeJeIeeefÛe osJeeÛee ~ pe[ DeelceefveJesoveeÛee ~ efJeÛeej Ssmee ~~16~~
ceePÙee cee}keâerÛes heoeLe&, ceePes ceve, Mejerj Je JeeCeer Ùee meJe& DeÛesleveebmen Deme}s}e ceer meJe&mJeer osJeeÛee Deens.
DeMee mecehe&Cee}e pe[ DeelceefveJesove Demes cnCeleele. ~~16~~
ÛebÛeUkeâlee& lees peieoerMe ~ ØeeCeercee$e lÙeeÛee DebMe ~ lÙeeÛee leesefÛe DeeheCeeme ~ "eJe veeneR ~~17~~
efJekeâejer peerJeme=°erÛee keâlee& F&Õej Demetve meJe& ØeeCeer cnCepes ØeeCe Deme}s}er peerJeebÛeer Mejerjs, lÙeeÛes DebMe Deensle.
meJe&$e leesÛe JÙeehetve DemeuÙeeves pe[ DeelceefveJesoveeleer} `ceer' Ûes DeefmlelJeÛe efmeæ nesle veener. ~~17~~
ÛebÛeU DeelceefveJesove ~ ÙeeÛeW meebefiele}W }#eCe ~ keâlee& osJe lees DeeheCe ~ keâes"WefÛe veeneR ~~18~~
Ùee}eÛe ÛebÛeU DeelceefveJesove cnCeleele. osJeÛe keâlee& Demetve leesÛe peieeÛes Gheeoeve keâejCe DemeuÙeeves `ceer' Ûes
DeefmlelJeÛe vemeles. ~~18~~
ÛebÛeU ÛeUs mJehveekeâej ~ efve§eU osJe lees efvejekeâej ~ DeelceefveJesoveeÛee Øekeâej ~ peeefCepes Ssmee ~~19~~
efJekeâejer peerJee}e mJehveeoer DeJemLeebÛes efJekeâej eEkeâJee ÛeebÛeuÙe Demeles. yeÇÿemJe¤he osJe efvee|Jekeâej Je efvejekeâej Deens.
efJekeâejer peerJeeÛes DeefJekeâejer osJeele efveJesove eEkeâJee SskeäÙe cnCepesÛe DeelceefveJesove. ~~19~~
"eJeefÛe veeneR ÛebÛeUeÛee ~ lesLeW DeeOeeR DeeheCe keQâÛee ~ efve§eU DeelceefveJesoveeÛee ~ efJeJeskeâ Ssmee ~~20~~
yeÇÿeÂ°erves heeefn}s lej pe[peerJeelcekeâ ÛebÛeU me=°er DeefmlelJeeleÛe veener. ceie lÙeeble `ceer' keâes"tve DeeCeeJee? nsÛe les
efve§eU DeelceefveJesove nesÙe. ~~20~~

efleeEn ØekeâejW DeeheCe ~ veeneR veeneR ogpesheCe ~ DeeheCe vemleeb ceerheCe ~ veeneRÛe keâes"W ~~21~~
pe[, ÛebÛeU Je leledmeehes#e efve§eU Ùee eflevneRle yeÇÿe¤he ceer Ûe JÙeehetve Deens. Ùeele pejener Éwle eEkeâJee Yeso veener.
peerJee}eÛe (DeeheCe) JesieUs DeefmlelJe vemes} lej ceer heCee (Denb) megæe DeefmlelJeele veener. ~~21~~
heeneleeb heeneleeb Devegceeve}W ~ keâUleeb keâUleeb keâUeW Dee}W ~ heeneleeb DeJeIeWefÛe efveJeeble pee}W ~ yees}CeW Deeleeb
~~22~~
DeYÙeeme keâjlee keâjlee ØeLece DeelceefveJesoveeÛee Deboepe Ùeslees. heg{s mecepelee mecepelee %eeve nesles. veblej lÙee %eeveeleer}
`ceer %eeveer' ner ke=âef$ecelee efveIetve iesuÙeeJej Meeble menpelee ÙesTve yees}Ces Leebyeles. ~~22~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘DeelceefveJesoveveece’ meceeme heeÛeJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘DeelceefveJesove’ veeJeeÛee heeÛeJee meceeme meceehle

meceeme meneJee : me=ef°›eâceefve¤heCe
yeÇÿe efvece&U efve§eU ~ MeeÕele meej Dece} efJeceU ~ DeJekeâeMe Ieve heeskeâU ~ ieieveeSsmeW ~~1~~
Megæ yeÇÿe efvee|Jekeâej, efvelÙe, meejYetle, ce}jefnle efJece} Deens. les DeJeÙeJejefnle, JÙeehekeâ Demetve DeekeâeMeeØeceeCes
heeskeâU Deens. (Ieve = Ye¤ve jeefn}s}s. JÙeehekeâ. pes efvejJeÙeJe Demeles les met#ce Je cnCetve JÙeehekeâ Demeles.) ~~1~~
leÙeeme keâjCeW vee OejCeW ~ leÙeeme pevce vee cejCeW ~ lesLeW peeCeCeW vee vesCeCeW ~ megvÙeeleerle ~~2~~
yeÇÿe efvecee&Ce kesâ}s}s veener, les hekeâ[lee Ùesle veener. lÙee}e pevcecejCe veener. lÙee}e keâMeeÛes %eeve nesle veener. heCe les
De%eeve¤hener veener! (`peeCeerJe vesCeerJe YeieJebleer veener'– nefjhee") les MetvÙener veener. (meled Deens). ~~2~~
leW jÛesvee vee KeÛesvee ~ leW nesÙesvee vee peeÙesvee ~ ceeÙeeleerle efvejbpevee ~ heejefÛe veeneR ~~3~~
les GYeej}s peele veener, KeÛele veener, nesle veener, peele veener, ceeÙesves ef}hle nesle veener, he=‰jefnle Demetve Deheej Deens. ~~3~~
heg{W mebkeâuhe Gef"}e ~ <e[iegCesÕej yeesef}pes lÙee}e ~ DeOe&veejervešsÕeje}e ~ yeesef}pesleW ~~4~~
heg{s DeÛeevekeâ `ceer Skeâ Deens. ceer yeng JneJes' Demee mebkeâuhe Pee}e. lÙee mebkeâuhemeefnle yeÇÿee}e ÙeMeeoer mene iegCeebÛee
F&Õej eEkeâJee DeOe&veejervešsÕej DeMee meb%ee efceUeuÙee. ~~4~~
meJexÕej meJe&%e ~ mee#eer õ°e %eeveIeve ~ hejsMe hejceelcee peiepeerJeve ~ cetUheg®<e ~~5~~
ÙeeefMeJeeÙe lÙee}eÛe meJe&efveÙeecekeâ, meJe&%e, mee#eer, õ°e, %eeveIeve, hejsMe, hejceelcee, peieppeerJeve, cetUheg®<e DeMeener
meb%ee Deensle. (lees meJe& pe[Ûesleveelcekeâ me=°erle met#ce¤heeves JÙeehetve jnele Demetvener Deef}hle DemeuÙeeves Ùee meb%ee efceUeuÙee
Deensle.) ~~5~~
les cetUceeÙee yengiegCeer ~ DeOeescegKeW iegCe#eesefYeCeer ~ iegCe$eÙes eflepeheemetefve ~ efvecee&Ce pee}s ~~6~~
lÙee mebkeâuhee}e cetUceeÙee keâejCe Demetve leer Deveskeâ Øekeâejs ›eâceeves JÙekeäle nesles (yengiegCeer). leer JÙekeäle nesCÙeemee"er peCet
hee}Leer PeeuÙeeJej (DeOeescegKe) iegCe#eesefYeCeer nesles. veblej efleÛÙeeletve ef$eiegCe JÙekeäle Pee}s. ~~6~~
heg{W efJe<Ceg pee}e efvecee&Ce ~ peeCeleerkeâUe meòJeiegCe ~ pees keâefjleens heeUCe ~ $ew}eskeäÙeeÛeW ~~7~~
heg{s %eeveÙegkeäle meòJeiegCeelcekeâ efJe<CegleòJe efvecee&Ce nesTve lees efJe<Cet eflevner }eskeâebÛeer èfmLeleer' ner DeJemLee meebYeeUlees. ~~7~~
heg{W peeCeerJevesCeerJeefceefßele ~ yeÇÿee peeCeeJee vescemle ~ lÙeeÛÙee iegCeW Glheefòe nesle ~ YegJeve$eQ ~~8~~
veblej %eeve Je De%eeve ÙeebÛes efceßeCe Deme}s}e yeÇÿeosJe Glhevve nesTve lÙeeÛeskeâ[s me=°erÛÙee `Glheòeer' Ùee efmLeleerÛes
keâece Dee}s. ~~8~~
heg{W ®õ leceesiegCe ~ mekeâU mebJnejeÛeW keâejCe ~ mekeâU keâebneR keâlexheCe ~ lesLeWefÛe Dee}W ~~9~~
heg{s leceesiegCeelcekeâ ®õ Glhevve nesTve meJe& ØekeâejÛÙee mebnejeÛes keâeÙe& lÙee}e efceUe}s. DeMee Øekeâejs Glheòeer, efmLeleer
Je }Ùe Ùee eflevner DeJemLeebÛes keâle=&lJe yeÇÿee, efJe<Cet Je censMe ÙeebÛeskeâ[s Dee}s. ~~9~~
lesLetve heg{W hebÛeYetleW ~ heeJe}eR he° oMesleW ~ De°Oee Øeke=âleerÛeW mJe¤he leW ~ cegUeRÛe Deens ~~10~~
veblej met#cehebÛeceneYetles mLet} Pee}er. De°Oee Øeke=âleerÛes mhe° Ieškeâ hebÛeYetlesÛe Deensle. ~~10~~

efve§eUeR pee}W ÛeUCe ~ leWefÛe JeeÙeesÛeW }#eCe ~ hebÛeYetleW DeeefCe ef$eiegCe ~ met#ce De°Oee ~~11~~
efve§eU hejyeÇÿeele pes mHegâjCe¤he Ûe}ve (DeefJekeâejerÛes ef"keâeCeer peCet efJekeâej.) efvecee&Ce Pee}s, lesÛe JeeÙetÛes mJe¤he
Deens. lÙeele met#ce hebÛeYetles Je DeJÙekeäle ef$eiegCe meghle oMesle Demeleele. (hene– 16-6.) ~~11~~
DeekeâeMe cnefCepes Deblejelcee ~ ØelÙeÙeW heeneJee ceefncee ~ lÙee DeekeâeMeeheemetve pevcee ~ JeeÙees Dee}e ~~12~~
DeekeâeMe nsÛe DeblejelcÙeeÛes mJe¤he Demetve lÙeeÛes ceenelcÙe ØelÙe#eÛe DevegYeJeeJes. (hene– 16-7) lÙeeheemetve JeeÙetÛeer
Glheòeer Pee}er. ~~12~~
leÙee JeeÙeesÛÙee oesveer PegUgkeâe ~ G<Ce meerleU Sskeâe ~ meerleUeheemetve leeje ceÙebkeâe ~ pevce pee}e ~~13~~
lÙee JeeÙetÛes G<Ce Je Meerle Demes oesve Øekeâej Demeleele. lÙeeleer} MeerleØeJeeneheemetve leejkeâemecetn Je Ûebõ efvecee&Ce Pee}s. ~~13~~
G<Ceeheemetve jefJe Jevner ~ efJeÅeguÙelee Deeefokeâ¤efve ~ meerleU G<Ce efceUesefve ~ lespe peeCeeJeW ~~14~~
G<Ce ØeJeeneheemetve metÙe&, Deiveer, Jeerpe FlÙeeoer heoeLe& leÙeej Pee}s. `lespe' Ùee mebkeâuhevesle G<Ce Je Meerle Ùee oesvneRÛee
meceeJesMe neslees. ~~14~~
leÙee lespeeheemetve pee}W Deehe ~ Deehe DeeUesve he=LJeerÛeW ¤he ~ heg{W Deew<eOeer Decethe ~ efvecee&Ce peeuÙeeb ~~15~~
lespeeheemetve heeCeer leÙeej nesTve heeCÙeeÛes IeveerYeJeve PeeuÙeeves he=LJeer leÙeej nesles. he=LJeerJej Deveskeâ ØekeâejÛÙee Deew<eOeer
leÙeej PeeuÙee. (Deew<eOeer cnCepes Deew<eOe veJns. SkeâoeÛe HeâU ÙesTve ve° nesles, lÙee Pee[e}e Deew<eOeer cnCeleele. hegvne hegvne
HeâU osles leer Jevemheleer.) ~~15~~
Deew<eOeerheemetve veevee jme ~ veevee yeerpe Devvejme ~ ÛeewNÙeeefme }#e ÙeesveerÛee Jeeme ~ Yetceb[UeR ~~16~~
Deew<eOeerheemetve ceOegjeoer mene jme, Meskeâ[es yeerpes Je Devve cnCetve JeehejCÙeemeejKes jme leÙeej Pee}s. lÙeeves he=LJeerJej
ÛeewNÙeeSWMeer }#e ÙeesveeRÛÙee hees<eCeeÛeer meesÙe Pee}er. ~~16~~
Ssmeer pee}er me=ef°jÛevee ~ efJeÛeej DeeefCe}e heeefnpes cevee ~ ØelÙeÙeWefJeCe Devegceevee ~ hee$e nesF&pes ~~17~~
DeMeer me=°erÛeer jÛevee Pee}er. leer veerš mecepeeJetve Iesle}er veener (ØelÙeÙe) lej mebMeÙeÛe efMeu}keâ jenleele. ~~17~~
Ssmee pee}e Deekeâej ~ ÙesCeWefÛe vÙeeÙeW mebJnej ~ meejemeejefJeÛeej ~ Ùeeme yeesef}pes ~~18~~
peMeer jÛevee Pee}er lemeeÛe G}š›eâceeves mebnej neslees. jÛevee Je mebnej Demeej Demetve yeÇÿe meej Deens, Demee
meejemeejefJeÛeej keâjeJee. ~~18~~
peW peW pesLetve efvecee&Ce pee}W ~ leW leW lesLeWefÛe efvecee}W ~ ÙesCeWefÛe vÙeeÙeW mebJnej}W ~ ceeneØeUFË ~~19~~
pes pesLetve Glhevve nesles, les lÙeeleÛe }erve nesles. ceneØeUÙekeâeUer pees mebnej neslees, lees DemeeÛe neslees. ~~19~~
DeeÅe ceOÙe DeJemeeve ~ peW MeeÕele efvejbpeve ~ lesLeW }eJeeJeW DevegmebOeeve ~ peeCeles heg®<eeR ~~20~~
Glheòeer, efmLeleer Je }Ùe Ùee me=°erÛÙee leervener DeJemLeebceOÙes pes efvelÙe Je efvee|Jekeâej yeÇÿe Deef}hleheCes jneles lÙeeÛÙee
DevegmebOeeveele efJeÛeejer meeOekeâeves jneJes. ~~20~~
nesle peeles veevee jÛevee ~ hejer les keâebneRÛe leiesvee ~ meejemeej efJeÛeejCee ~ ÙeekeâejCeW ~~21~~
keâesšŸeJeOeer yeÇÿeeb[ebÛeer Glheòeer Pee}er lejer lÙeeleer} Skeâner MeeÕele veener. cnCetveÛe lÙee Demeejeceeies Deme}suÙee meej
leòJeeÛee efJeÛeej keâjeJee }eielees. ~~21~~
õ°e mee#eer Deblejelcee ~ meJe&$e yees}leer ceefncee ~ hejer ns meJe&meeef#eCeer DeJemlee ceeb ~ ØelÙeÙeW heeneJeer ~~22~~
meej¤he yeÇÿeeÛes meboYee&le, õ°e, mee#eer, Deblejelcee Ùee meb%eebÛes cees"s cenòJe meebefiele}s peeles. heCe GlheòÙeeoer
yeÇÿeeb[eÛÙee Je peeie=leer F. eEhe[eÛÙee eflevner DeJemLeebÛes meeef#elJe keâjCeeNÙee `meJe&meeef#eCeer' Ùee DeJemLesÛee meeOekeâeves DevegYeJe

IÙeeJee. (õ°e F. mewæebeflekeâ Demetve `meJe&meeef#eCeer' meeOekeâebÛÙee DevegYeJeemee"er Deens.) ~~22~~
cegUeheemetve mesJešJejer ~ DeJeIeer ceeÙesÛeer YejesJejer ~ veevee efJeÅee keâUekegbâmejer ~ leÙesceOeW ~~23~~
cetU mHegâjCeeheemetve ÛeewNÙeeSWMeer }#e peerJeÙeesveeRÛÙee efJemleejeheÙeËle meJe& JÙeehe Je keâejYeej ceeÙesÛee Deens. peerJeeÛÙee
Deveskeâ efJeÅee, keâ}e Je keâewMeuÙeebÛee meceeJesMe ceeÙesleÛe neslees. ~~23~~
pees GheeOeerÛee mesJeš heeJes} ~ lÙeeme Yeüce SsmeW Jeešs} ~ pees GheeOeerceOÙeW Dee[kesâ} ~ lÙeeme keâeef{lee keâJeCe ~~24~~
pees meJe& GheeOeeRÛee efvejeme keâjer} lÙee}e GheeOeer ns mJe¤he Deme}s}er me=°er Yeüceelcekeâ Deens, ns }#eele ÙesF&}. pees
lÙee me=°er¤he GheeOeerle Deemekeäle nesTve jener}, lÙee}e keâesCe cegkeäle keâjCeej? ~~24~~
efJeJeskeâØelÙeÙeeÛeeR keâeceW ~ kewâmeeR Ie[leer} DevegceeveYeüceW ~ meejemeejefJeÛeejeÛesve mebYeüceW ~ heeefJepes yeÇÿe ~~25~~
cees#e ne efJeJeskeâ Je lÙeeÛÙee meenŸeeves Iesle}suÙee ØelÙe#e DevegYeJeeves efmeæ neslees. kesâJeU Deboepe Je lÙeeJej DeeOeej}suÙee
mebYeüceeves veener! meej Je DemeejeÛÙee MeeŒeMegæ Je melele efJeÛeejeves (mebYeüces) peerJe Je yeÇÿe ÙeebÛÙee SskeäÙeeÛee DevegYeJe
Ùeslees. ~~25~~
yeÇÿeeb[eRÛeW ceenekeâejCe ~ les cetUceeÙee peeCe ~ DehetCee&me cnCeleer yeÇÿe hetCe& ~ efJeJeskeânerve ~~26~~
yeÇÿeosJeeÛÙee yeÇÿeeb[¤he efJeješ Ùee veeJeeÛÙee Mejerjeleer} cenekeâejCe osn cnCepes cetUceeÙee. lees osn Meye} Je cnCetve
DehetCe& Deens. efJeJeskeâeÛeer Â°er veme}s}s lÙee osne}eÛe hetCe&yeÇÿe ceeveleele. (DelÙeble met#ce Je=efòe%eevener, yeÇnceevegYeJe veJns.
eEkeâJee Deeflemet#ce ceeefÙekeâ leòJener yeÇÿe veJns.) ~~26~~
me=°erceOeW yengpeve ~ Ùeskeâ Yeesefieleer ve=heemeve ~ Ùeskeâ efJe‰e šeefkeâleer peeCe ~ ØelÙes#e Deeleeb ~~27~~
Ùee me=°erle keâesšŸeJeOeer ceeCemes jenleele. lÙeeleer} keâener meòesÛeer Deemeves Yeesieleele, lej keâener (pegvÙeekeâeUer–) efJe‰e
mJeÛÚ keâ¤ve otj vesTve šekeâCÙeeÛes keâece keâjleele. ns lej mhe°Ûe efomeles. ~~27~~
Ssmes Gob[ }eskeâ Demeleer ~ DeeheCeeme Leesj cnCeleer ~ hejer les efJeJeskeâer peeCeleer ~ mekeâU keâebneR ~~28~~
efMeJeeÙe Demes efkeâlÙeskeâ }eskeâ Demeleele keâer les mJele:}e ßes‰ mecepeleele. heCe KeNÙee efJeJeskeäÙee}e Keje cees"e keâesCe les
Ûeebie}s keâUles. (les pÙee}e cees"e cnCeleele, leesÛe Keje cees"e. ÙesLes efJeJeskeâeÛes cenòJe meebieeJeÙeeÛes Deens.) ~~28~~
Ssmee Deens meceeÛeej ~ keâejCe heeefnpes efJeÛeej ~ yengleebÛÙee yees}W ne mebmeej ~ veemetb veÙes ~~29~~
ner DeMeer heefjefmLeleer Deens. cnCetve efJeJeskeâ¤he efJeÛeej cenòJeeÛee Deens. DeefJeJeskeäÙeebÛeer mebKÙee Heâej cees"er Demeles.
lÙeebÛÙee veeoer }eietve peerJeve JÙeLe& oJe[t veÙes. ~~29~~
hegmlekeâ%eeveW efve§eÙes OejCeW ~ lejer ieg® keâemeÙee keâjCeW ~ ÙeekeâejCeW efJeJejCeW ~ DeeheguÙee ØelÙeÙeW ~~30~~
pej «ebLe JeeÛetve efJeJeskeâ efMekeâlee Dee}e Demelee lej meodieÏ¤bÛeer iejpeÛe keâeÙe? lees lemee efMekeâlee Ùesle veener ns mJele:ÛÙee
JÙeeJeneefjkeâ DevegYeJeeletve "jJeeJes. (Goe. «ebLe JeeÛetve ceesšej Ûee}efJelee Ùesle veener.) ~~30~~
pees yengleebÛÙee yees}W }eie}e ~ lees vescemle peeCeeJee yeg[e}e ~ Ùeskeâ meensye vemleeb keâesCee}e ~ cegMÙeeje ceeieeJee ~~31~~
pees Heâej cees"Ÿee }eskeâmecegoeÙeeÛÙee efJeÛeejeØeceeCes Jeeielees lees heejceee|Lekeâ Â°erves vekeäkeâerÛe yeg[e}e Demes mecepeeJes.
pÙeeØeceeCes cegKÙe DeefOekeâejer npej vemes} lej keâeceeÛee ceesyeo}e efceUle veener, lÙeeØeceeCes efJeJeskeâer vemes} lej cees#e }eYele
veener. ~~31~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘me=ef°›eâceefve¤heCeveece’ meceeme meneJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘me=ef°›eâceefve¤heCe’ veeJeeÛee meneJee meceeme meceehle

meceeme meeleJee : efJe<eÙelÙeeieefve¤heCe
vÙeeÙeW efve‰Ïj yees}CeW ~ yengleebme Jeešs kebâšeUJeeCeW ~ ceUceU keâefjleeb pesJeCeW ~ efJeefnle veJns ~~1~~
melÙe yees}Ces meJeeËvee keâ"esj Jeešles Je cnCetve les lÙeebvee kebâšeUJeeCes nesles. heCe pÙeeØeceeCes heesšele ceUceUle Demes}
lej pesJet veÙes lÙeeØeceeCes kebâšeUJeeCes Jeešles les SsketâÛe veÙes ns yejs! ~~1~~
yengleeR efJe<eÙe eEveefo}s ~ DeeefCe lesefÛe mesefJele ies}s ~ efJe<eÙelÙeeieW osn Ûee}s ~ nW leeW Ie[svee ~~2~~
heejceee|Lekeâ ÛeÛee& Ûee}t Demeleevee meJe&Ûe peCe efJe<eÙeebÛeer eEveoe keâjleele. heCe ÛeÛee& keâjCeejs meJe& peCe efJe<eÙe Yeesieleele.
keâejCe lÙeeefMeJeeÙe lÙeebÛee efveJee&nÛe nesle veener. ~~2~~
yees}CeW Ùeskeâ Ûee}CeW Ùeskeâ ~ lÙeeÛeW veeJeb nerve efJeJeskeâ ~ ÙesCeW keâefjleeb mekeâU }eskeâ ~ nebmeeW }eieleer ~~3~~
yeesueeÙeÛes Skeâ Je JeeieeÙeÛes ogmejsÛe nsÛe DeefJeJeskeâeÛes ue#eCe Deens. lÙeecegUs DeMeer JÙekeäleer meJe&$e LeósÛee efJe<eÙe nesles. ~~3~~
efJe<eÙelÙeeieWefJeCe leeW keâebneR ~ hej}eskeâ lees Øeehle veeneR ~ SsmeW yees}CeW "eFË "eFË ~ yejW heene ~~4~~
efJe<eÙeebÛee lÙeeie kesâuÙeeefMeJeeÙe Deelce%eeve nesle veener, Demes DeOÙeelceMeeŒeele peeieespeeieer meebefiele}s Deens, les }#eele
IÙeeJes. ~~4~~
ØehebÛeer Keeleer pesefJeleer ~ hejceeLeea keâeÙes GheJeeme keâefjleer ~ GYeÙelee meeefjKes efomeleer ~ efJe<eÙeeefJe<eFË ~~5~~
Mebkeâe– ØeehebefÛekeâ ceeCemes Keeleele pesJeleele. heejceee|Lekeâ }eskeâ ve pesJeleeÛe jenleele keâeÙe? efJe<eÙeYeesieebÛÙee yeeyeleerle
oesvner meejKesÛe efomeleele. ~~5~~
osn Ûee}leeb efJe<eÙe lÙeeieer ~ Ssmee keâesCe Deens peieeR ~ ÙeeÛee efveJee&n cepe}eieeR ~ osJeW efvejesheeJee ~~6~~
osn efpeJeble Demeleevee meJe& efJe<eÙeebÛee lÙeeie meeOeCeeje Ùee peieele Skeâ lejer ceeCetme Demes} keâeÙe? Ùee MebkesâÛes meceeOeeve
DeeheCe meebieeJes. ~~6~~
efJe<eÙe DeJeIee lÙeeieeJee ~ lejerÛe hejceeLe& keâjeJee ~ SsmeW heeneleeb ieesJee ~ efomeleeW eEkeâ ~~7~~
`meJe& efJe<eÙeebÛee lÙeeie meeOe}e lejÛe hejceeLe& efmeæ neslees' Ùee efJeOeeveele IeesšeUe efomelees. ~~7~~
Ssmee ßeeslee DevegJeeo}e ~ Jekeälee Gòej oslee pee}e ~ meeJeOe nesTve ceve Iee}e ~ ÙesleefÉ<eFË ~~8~~
Ùee ßeeslÙeeÛÙee ØeMvee}e JekeälÙeeves pes Gòej efo}s les lÙee efJe<eÙeerÛes Gòej meeJeOeheCes Sskeâe. ~~8~~
JewjeiÙeW keâjeJee lÙeeie ~ lejerÛe hejceeLe&Ùeesie ~ ØehebÛelÙeeieW meJe& meebie ~ hejceeLe& Ie[s ~~9~~
JewjeiÙehetJe&keâ efJe<eÙelÙeeie kesâ}e, lejÛe hejceeLe& meeOelees. ØehebÛeeÛee lÙeeie kesâ}e lejÛe pemee meeOe}e heeefnpes lemee
heefjhetCe& hejceeLe& meeOelees. ~~9~~
ceeieW %eeveer nesTve ies}s ~ leWefnb yengle keâ° kesâ}s ~ lejer ceie efJeKÙeele pee}s ~ Yetceb[UeR ~~10~~
DeepeheÙeËle nesTve ies}us Ùee Deelce%eevÙeebveer JewjeiÙeeÛes meJe& keâ° meesmeuÙeeJejÛe lÙeebvee peieele Gob[ keâerleea efceUe}er. ~~10~~
Ùesj celmej keâefjleebÛe ies}eR ~ Devve Devve cnCeleeb ces}eR ~ efkeâlÙeskeâ Yeü°}eR ~ heesšemee"eR ~~11~~

Flej yejsÛe; Demme} efJejkeäleebÛee celmej keâjerle ies}s. keâener GheeMeerheesšer ces}s, lej Deveskeâebveer heesšemeeb"er Yeü° ceeie&
mJeerkeâej}s. ~~11~~
JewjeiÙe cegUeRntve veeneR ~ %eeve ØelÙeÙeeÛeW veeneR ~ megefÛe DeeÛeej leesefn veeneR ~ Yepeve keQâÛeW ~~12~~
pesLes Demme} JewjeiÙe veener, Jesoevle leòJe%eeveeÛee ØelÙe#e DevegYeJe veener, Megæ DeeÛejCe veener, lesLes Gheemevee keâMeer
nesF&}? ~~12~~
Ssmes ØekeâejerÛes peve ~ DeeheCeeme cnCeleer meppeve ~ heeneW peeleeb Devegceeve ~ DeJeIeeÛe efomes ~~13~~
DeMee ØekeâejÛes ns }eskeâ mJele:}e efmeæ mecepeleele! peje efvejer#eCe kesâuÙeeJej les mebMeÙe«emle Deensle, ns keâUtve Ùesles.
~~13~~
peÙeeme veeneR Devegleehe ~ nWefÛe Ùeskeâ hetJe&heehe ~ #eCe#Cee efJe#eshe ~ hejeOeerkeâheCeW ~~14~~
hetJe&pevceerÛÙee heehemebÛeÙeecegUs efškeâeT Devegleehe nesle veener. efMeJeeÙe ogmeNÙeebÛeer Øeieleer heentve celmej JeešuÙeeves ceve
melele ÛebÛe} jneles. meeOevee nesle veener. ~~14~~
cepe veeneR legpe meepesvee ~ nW leeW DeJeIeW "eTkeWâ Deens pevee ~ KeelÙeeme veKeeleW osKeeW mekesâvee ~ SsmeW Deens
~~15~~
`pes ce}e nJes les efceUle veener Je leg}e efceUe}s}s menve nesle veener.' DeMeer Skeâ ØeJe=òeer meJeeËveeÛe "eTkeâ Deens. pÙee}e
KeeJeÙeeme efceUle veener, lees KeeCeeNÙeeÛee És<e keâjlees ner JemlegefmLeleer Deens. ~~15~~
YeeiÙeheg®<e Leesj Leesj ~ lÙeeme eEveefoleer [erJeeUKeesj ~ meeJeeme osKeleeb Ûeesj ~ ÛeHe&â[er pewmee ~~16~~
peieeceOÙes pes DeefleYeeiÙeJeeve ßeercevle Demeleele, lÙeebÛeer efoJeeUKeesj }eskeâ eEveoe keâjleele. (mJele:}e efškeâJelee Ùesle
veener. ogmeNÙeeÛes Jee{}s}s yeIeJele veener.) meppeve heeefnuÙeeJej ogpe&veeÛÙee leUheeÙeeÛeer Deeie cemlekeâe}e peeles. ~~16~~
JewjeiÙeehejleW veeneR YeeiÙe ~ JewjeiÙe veeneR leW DeYeeiÙe ~ JewjeiÙe vemleeb ÙeesiÙe ~ hejceeLe& veJns ~~17~~
heCe meeOekeâeves ns }#eele "sJeeJes keâer Kejs YeeiÙe JewjeiÙeele Deens. JewjeiÙe vemeCes nsÛe ogYee&iÙe. JewjeiÙeefMeJeeÙe Demme}
hejceeLe& le[er}e peele veener. ~~17~~
ØelÙeÙes%eeveer Jeerlejeieer ~ efJeJeskeâyeUW mekeâU lÙeeieer ~ les peeCeerpes ceenebÙeesieer ~ F&Õejer heg®<e ~~18~~
pÙee Deveemekeäle YeeiÙeJeblee}e DeelceevegYeJe Ùeslees lees efJeJeskeâecegUs meJe&mJeeÛee lÙeeie keâjlees. lees ceneve Ùeesieer peCet F&ÕejÛe
Deens Demes mecepeeJes. ~~18~~
De°cee efmeæerÛeer Ghes#ee ~ keâ¤ve Iesle}er Ùeesieoer#ee ~ IejesIejeR ceeies efYe#ee ~ ceeneosJe ~~19~~
meeOevekeâeUele De°ceneefmeæeRÛeer pejener Dehes#ee ve "sJelee lees Ùeesiee¤{ jnelees. efYe#esJej heesš Yejlees. peCet ØelÙe#e
ceneosJe Demetve oejesoejer efYe#ee ceeielees. ~~19~~
F&ÕejeÛeer yejeyejer ~ kewâmee keâjer} Jes<eOeejer ~ cnCeesefveÙeeb meieš mejer ~ nesle veeneR ~~20~~
kesâJeU JesMe OeejCe keâ¤ve efmeæ yeve}s}e ceneosJeeÛeer yejesyejer keâMeer keâjer}? cnCetve Demme} efmeæ Je yeveeJeš efmeæ
ÙeebÛeer ÙeesiÙelee keâOeerÛe meejKeer vemeles. ~~20~~
Goeme DeeCeer efJeJeskeâ ~ lÙeeme MeesefOeleer mekeâU }eskeâ ~ pewmeW }e}Ûeer cetKe& jbkeâ ~ leW owvÙeJeeCeW ~~21~~
efJejkeäle Je efJeJeskeâer pesLes Demes} lesLes lÙee}e meJe& }eskeâ MeesOeerle Ùesleele. heCe }esYeer, DeefJeJeskeâer Je oefjõer cee$e
}eskeâebÛÙee Øeleer#esle jnelees! ~~21~~
pes efJeÛeejeheemetve ÛesJe}s ~ pes DeeÛeejeheemetve Yeü‰}s ~ efJeJeskeâ keâ¤b efJemej}s ~ efJe<eÙe}esYeer ~~22~~

Demes }eskeâ efJeÛeejeheemetve Yeü°, DeeÛeejve° Demetve efJe<eÙe}esYeecegUs Meeefyokeâ efJeJeskeâ Demetvener lees lÙeebvee Jeehejlee
Ùesle veener. ~~22~~
Yepeve lejer DeeJe[svee ~ hegj§eCe& keâoeefhe Ie[svee ~ YeuÙeebme lÙeebme he[svee ~ ÙesleefvveefcelÙe ~~23~~
Yepeveele iees[er Jeešle veener, hegj§ejCe keâOeerÛe Ie[le veener. mJele:}e MeneCes cnCeefJeCeeNÙeebvee megæe lÙeebÛes ØeÙeespeve
keâUle veener. ~~23~~
JewjeiÙeW keâ¤ve Yeü°svee ~ %eeve Yepeve meeb[ervee ~ efJelhevve DeeefCe Jeeo Iesvee ~ Ssmee Lees[e ~~24~~
mebvÙeeme IesleuÙeeJej Yeü° ve nesCeeje, JesoebleeEÛeleve keâjerle jneCeeje, Yepeve keâjCeeje, heebef[lÙe Demetve Jeeoele ve
efMejCeeje keäJeefÛeleÛe keâesCeer meehe[lees. ~~24~~
keâ° keâefjleeb mesle efhekesâ ~ GbÛe Jemle lelkeâeU efJekesâ ~ peeCelÙee }eskeâebÛÙee keâewlegkeWâ ~ G[Ÿee he[leer ~~25~~
Gòece ceMeeieleerÛes keâ° kesâ}s lej heerkeâ Ûeebie}s Ùesles, opexoej Jemlet }iesÛe efJekeâ}er peeles Je pes hejer#eeJeble Demeleele,
lÙeebÛÙee lÙee JemletJej keâewlegkeâeves G[Ÿee he[leele. ~~25~~
Ùesj les DeJeIesefÛe cebo}s ~ ogjeMesveW Keesšs pee}s ~ keâevekeâeW[W %eeve kesâ}W ~ Yeü°ekeâejW ~~26~~
mebvÙeeme IesleuÙeeJej lÙee}e MeesYes} Demes ve JeeieCeejs meeOevesle Leb[eJeleele. Ye}lÙee DeeMee yeeUietve Keesšs "jleele Je
Yeü° nesTve JesoebleMeeŒee}e keâeefUcee Heâemeleele. ~~26~~
meyeU efJe<eÙe lÙeeieCeW ~ Megæ keâeÙee&keâejCe IesCeW ~ efJe<eÙelÙeeieeÛeeR }#eCeW ~ JeesUKee SsmeeR ~~27~~
efveef<eæ efJe<eÙeeÛee lÙeeie keâjeJee, efJeefnle efJe<eÙeebÛeer efveJe[ keâ¤ve les mJeerkeâejeJesle. neÛe efJe<eÙelÙeeie nesÙe. (efJeOeerves
mesJeve les lÙeeieeÛes meceeve– meble SkeâveeLe cenejepe). ~~27~~
mekeâU keâebneR keâlee& osJe ~ veeneR Øeke=âleerÛee "eJe ~ efJeJeskeâeÛee DeefYeØeeJe ~ efJeJeskeâer peeCeleer ~~28~~
meJe& keâle=&lJe Ûesleve F&ÕejeÛes Deens. DeÛesleve Øeke=âleer keâenerÛe keâjerle veener. yeÇÿe, F&Õej, peerJe Je Øeke=âleer ÙeebÛee efveJee[e
efJeJeskeäÙee}e "eTkeâ Demelees. ~~28~~
MetjlJeefJe<eFË Ke[lej ~ lÙeeme ceeefveleer }eneveLeesj ~ keâeceieej DeeefCe DeebieÛeesj ~ Ùeskeâ kewâmee ~~29~~
pees lelhej Je keâle&yeieej Demelees, lÙee}e meJe& }eskeâ ceeve osleele. keâ° keâjCeeje Je keâeceÛegkeâej meejKes keâmes Demeleer}?
~~29~~
lÙeeieelÙeeie leee|keâkeâ peeCes ~ yees}eSsmeW Ûee}eW peeCes ~ eEhe[yeÇÿeeb[ mekeâU peeCes ~ ÙesLeeÙeesiÙe ~~30~~
pees MeeŒeeYÙeemeeves heefjhetCe& Demelees, lÙee}e efJe<eÙeeÛee lÙeeie Je Yeesie ÙeebÛes jnmÙe keâUles. lÙeecegUs lees pemes yees}lees
lemes Jeeiet Mekeâlees. eEhe[-yeÇÿeeb[eoermebyebOeer DeOÙeelceMeeŒe lees ÙeLeeLe&heCes peeCelees. ~~30~~
Ssmee pees meJe&peeCelee ~ Gòece}#eCeer heg®lee ~ leÙeeÛesefve meeLe&keâlee ~ menpeefÛe nesÙes ~~31~~
Demee pees meJe&%e Je hetCe& Gòece}#eCeebveer Ùegkeäle Demelees, lÙeeÛÙee peerJeveeÛes menpeÛe cees#e¤he meeLe&keâ nesles. ~~31~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efJe<eÙelÙeeieefve¤heCeveece’ meceeme meeleJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘efJe<eÙelÙeeie’ veeJeeÛee meeleJee meceeme meceehle

meceeme Dee"Jee : keâeU¤heefve¤heCe
cetUceeÙee peieosÕej ~ heg{W De°OesÛee efJemleej ~ me=ef°›eâceW Deekeâej ~ Deekeâej}e ~~1~~

cetUceeÙee nsÛe pÙeeÛes mJe¤he Deens, lÙee peieoerÕejeheemetve heg{s De°Oee Øeke=âleerÛee efJemleej Pee}e Je ›eâceeves Ùee
me=°er}e Deekeâej (¤he) Øeehle Pee}e. ~~1~~
nW DeJeIesÛe vemleeb efvece&U ~ pewmeW ieieve DeblejeU ~ efvejekeâejeR keâeUJesU ~ keâebneRÛe veeneR ~~2~~
Ùeeleer} keâenerÛe vemeles lesJne DeblejeU¤he ieieveeØeceeCes Heâkeäle efJece} yeÇÿe Demeles. lÙee efvejekeâejele keâeU Je JesU
Ùee oesvneRvee DeefmlelJeÛe vemeles. ~~2~~
GheeOeerÛee efJemleej pee}e ~ lesLeW keâeU efomeesve Dee}e ~ ÙesjJeeR heeneleeb keâeUe}e ~ "eJeefÛe veeneR ~~3~~
pesJne GheeOeerÛee efJemleej Pee}e, lesJne keâeU Je JesU Ùee mebkeâuhevee leÙeej PeeuÙee. lemes heeefn}s lej JeemleJeele
`keâeU' Demes keâener DeefmlelJeeleÛe veener. ~~3~~
Ùeskeâ ÛebÛeU Ùeskeâ efve§eU ~ ÙeeJesieUe keâes"W keâeU ~ ÛebÛeU Deens leeJelkeâeU ~ keâeU cnCeeJeW ~~4~~
yeÇÿe efve§eU Je GheeOeer ÛebÛeU DeMeer JeešCeer Demeleevee lÙeentve eflemeje keâeU keâes"smee Deens? GheeOeer Deens leesheÙeËle
`keâeU' ns heefjceeCe ceespe}s peeles SJe{sÛe. ~~4~~
DeekeâeMe cnefCepes DeJekeâeMe ~ DeJekeâeMe yeesef}pes efJe}byeeme ~ lÙee efJe}bye¤he keâeUeme ~ peeCeesefve IÙeeJeW
~~5~~
DeekeâeMee}eÛe DeJekeâeMener cnCeleele. `ce}e Depetve yeensj he[CÙeeme DeJekeâeMe Deens' Ùee JeekeäÙeeleer} DeJekeâeMe Ùee
MeyoeÛee efJe}bye eEkeâJee GMeerj Demee DeLe& neslees. Ùee efJe}byeeleer} keâeU peeCetve IÙeeJee. ~~5~~
metÙee&keâefjleeb efJe}bye keâUs ~ ieCevee mekeâUebÛeer DeekeâUs ~ heUeheemetve efveJeUs ~ ÙegieheefjÙeble ~~6~~
metÙee&ÛÙee GoÙeemleecegUs efoJeme ns keâeUheefjceeCe keâUles Je lÙeeJe¤ve heg{er} meJe& heefjceeCes keâUleele. `heU' Ùee }neve
heefjceeCeeheemetve Ùegie Ùee Heâej cees"Ÿee heefjceeCeeheÙeËle keâe}ieCevee keâjlee Ùesles. ~~6~~
heU Ieefškeâe Øenj efoJeme ~ Denesje$e he#e ceeme ~ Me[dceeme Jeefj Ùegieeme ~ "eJe pee}e ~~7~~
heU, Ieefškeâe, Øenj, efoJeme, je$ebefoJeme, hebOejJe[e, ceefnvee, DeOe&Je<e& F. ›eâceeves ÙegieeheÙeËle keâeU ceespelee Ùeslees. ~~7~~
›esâle $esle Éeheej keâUer ~ mebKÙee Ûeeef}}er Yetceb[Uer ~ osJeebÛeeR DeeÙeg<ÙeW DeeieUeR ~ MeeŒeeR efvejesefhe}eR ~~8~~
ke=âle, $eslee, Éeheej Je keâef} Ùee ÙegieebÛÙee ØelÙeskeâer Je<ee&Ûeer heefjhee"er ¤{ Deens. osJeebÛes peerJeveceevener MeeŒeele meebefiele}s
Deens. ~~8~~
les osJes$eÙeeÛeer Kešheš ~ met#ce¤heW efJe}ieš ~ ob[keâ meebef[leeb Ûešheš ~ }eskeâebme nesles ~~9~~
yeÇÿeosJeeoer leerve osJeebÛes keâeÙe& "jefJeCÙeeÛee Kešešeshe efkeâleerner ceveeheemetve kesâ}e (efJe}ieš) lejer lees Heâej met#ce Deens.
lÙeemebyebOeer hegjeCeele pes meebefiele}s Demes}, lÙee}e Oekeäkeâe }eie}e lej }eskeâebvee Ûegšhegš }eieles. (eEhe[eceOÙes ØelÙeskeâ
#eCee}e keâceer-peemle ØeceeCeele Glheòeer, efmLeleer Je }Ùe ØelÙeskeâ hesMeerle Ûee}t Demeleele. ner Øeef›eâÙee Deeflemet#ce Deens. heCe

meeceevÙeebvee Mes<eMeeÙeer efJe<Cet DeeJe[lees!) ~~9~~
efceefßele ef$eiegCe efveJe[svee ~ lesCeW DeeÅeble me=ef°jÛevee ~ keâesCe Leesj keâesCe meevee ~ kewâmee cnCeeJee ~~10~~
leerve osJeebÛÙee leerve iegCeebÛes eEhe[eleer} efceßeCe SJe{s yescee}tce Demeles keâer, les JesieUs keâjlee Ùesle veener. meg®Jeeleerheemetve
MesJešheÙeËle me=°er ef$eiegCeceÙe Deens. lÙeeleer} keâesCelee iegCe ßes‰ ceeveeJee? keâesCelee keâefve‰ ceeveeJee? Je lemee lees keâe
ceeveeJee? ~~10~~
Demees neR peeCelÙeeÛeeR keâeceW ~ vesCelee GieeÛe iegbles YeüceW ~ ØelÙeÙes peeCepeeCeeW JeceX ~ "eFË hee[eJeeR ~~11~~
Ùee ØeMveebÛeer Gòejs peeCekeâeje}eÛe "eTkeâ Demeleele. De%eeveer ceeCetme Yeüceeves GieerÛe iegblee efvecee&Ce keâ¤ve "sJelees. MeneCÙeeves
meJeeËieerCe DeYÙeemeeves Jecex peeCetve IÙeeJeerle. (leerve iegCeebefMeJeeÙe Ùee me=°erle keâesCelesÛe keâeÙe& nesle veener. me=ef°Ûe›eâ Ûee}le veener.
meeOekeâeÛÙee Â°erves meòJeiegCeeÛes cenòJe Deme}s lejer peiejnešermee"er meJe& iegCe meejKesÛe cenòJeeÛes Demeleele.) ~~11~~
GlhevvekeâeU me=ef°keâeU ~ efmLeeflekeâeU mebJnejkeâeU ~ DeeÅeble DeJeIee keâeU ~ efJe}yeb¤heer ~~12~~
me=°erÛÙee meboYee&le Glheòeer, efmLeleer Je veeMe Demes leerve keâeU me=°erÛes Demeleele. Glheòeerheemetve veeMeeheÙeËle eflevner keâeUele
DeJekeâeMe eEkeâJee efJe}bye Demelees. ~~12~~
peW peW peÙes ØemebieeR pee}W ~ lesLeW keâeUeÛeW veebJe heef[}W ~ yejW vemes} Devegceeve}W ~ lejer heg{W Sskeâe ~~13~~
efmLeefleØemebie, efmLeleerkeâeU F. Øekeâejs pemee Øemebie Demes} lemes lÙee keâeUe}e veeJe he[}s. legcne}e ns Deekeâ}ve veerš
nesle vemes} lej lÙeeÛee leheMeer} Sskeâe. ~~13~~
ØepevÙekeâeU MeerlekeâeU ~ G<CekeâeU meblees<ekeâeU ~ megKeog:KeDeevebokeâeU ~ ØelÙeÙes Ùeslees ~~14~~
heeTme, Leb[er, GvneUe ns efvemeie&keâeU, meceeOeeve, megKe, og:Ke, Deevebo ne ceve:efmLeleerÛee keâeU meJeeËÛÙee
DevegYeJeeÛee Deens. ~~14~~
Øeele:keâeU ceeOÙeevekeâeU ~ meeÙebkeâeU JemeblekeâeU ~ heJe&keâeU keâef"CekeâeU ~ peeefCepes }eskeâeR ~~15~~
mekeâeU, ogheej Je mebOÙeekeâeU ns Skeâe efoJemeeleer} leerve keâeU, Jemeble $e+letÛee keâeU, heJe&keâeU ne Oeee|cekeâ keâeU,
keâ"erCe keâeU ne ØeehebefÛekeâ efmLeleerÛee keâeU meJeeËvee ceenerle Deens. ~~15~~
pevcekeâeU yeeUlJekeâeU ~ lee®CÙekeâeU Je=OeehÙekeâeU ~ DeblekeâeU efJe<ecekeâeU ~ JesU¤heW ~~16~~
pevce, efMeMeglJe, lee®CÙe, Je=ælJe Je Deble ns Mejerjmeehes#e keâeU, De[ÛeCeeRÛee keâeU ne JÙeJenejmeehes#e keâeU Deens.
~~16~~
megkeâeU DeeefCe og<keâeU ~ Øeoes<ekeâeU hegCÙekeâeU ~ mekeâUe JesUe efceUesve keâeU ~ leÙeeme cnCeeJeW ~~17~~
megkeâeU Je og<keâeU ns heerkeâheeCÙeeÛes meboYee&leer} keâeU, Øeoes<eeoer hegCÙekeâeU Ùee meJe& JesUe efceUtve keâeU ner
mebkeâuhevee mecepeles. ~~17~~
Demeles Ùeskeâ JeešleW Ùeskeâ ~ lÙeeÛeW veebJe nerve efJeJeskeâ ~ veevee ØeJe=òeerÛes }eskeâ ~ ØeJe=efòe peeCeleer ~~18~~
(ÙeeÛe meceemeeleer} eflemeNÙee DeesJeerÛee meboYe& }#eele IesTve heg{er} DeesJÙee JeeÛeeJÙeele–) Demeles Skeâ Je Jeešles
Ye}lesÛe ns n}keäÙee efJeJeskeâeÛes }#eCe Deens. ne keâeUeÛee efJeÛeej ØeeheebefÛekeâ }eskeâebvee Ûeebie}e mecepelees. (JeemleefJekeâ keâeU
Ùee veeJeeÛes leòJe vemetve les Deens Demes Jeešles. keâejCe ØeJe=òeer cnCepes ØehebÛeele jce}suÙeebvee keâeUeÛee efJeÛeej cenòJeeÛee
Demelees.) ~~18~~
ØeJe=efòe Ûee}s DeOeescegKeW ~ efveJe=efòe OeeJes TOe&cegKeW ~ TOJe&cegKeW veevee megKeW ~ efJeJeskeâer peeCeleer ~~19~~
ØehebÛeele jceCeejs pevcecejCeebÛÙee, ÉbÉeÛÙee Je De%eeveceÙe peerJeveeÛÙee GleejeJej ie[ie[le peeleele. lej Deveemekeäle
peerJeve peieCeejs cees#e, ÉbÉeleerleheCee Je %eeveeÛÙee ØeieefleheLeeJej DeJejesnCe keâjleele. ÙeeÛe peerJeveele megKe¤helee Deens, ns

efJeJeskeâer peeCeleele. (veevee megKes cnCepes meJe& ØekeâejÛeer efJe<eÙepevÙe megKes veJnsle.) ~~19~~
yeÇÿeeb[jÛevee pesLetve pee}er ~ lesLeW efJeJeskeâer Âef° Iee}er ~ efJeJejleeb efJeJejleeb }eOe}er ~ hetJee&hej efmLeefle
~~20~~
Megæ yeÇÿeeheemetve keâejCe yeÇÿe (mHegâjCe) Je keâeÙe&yeÇÿe (me=°er) efvecee&Ce Pee}s. efJeJeskeâÙegkeäle efJeÛeejeves mLet}ekeâ[tve lÙee
met#ceekeâ[s Deble:keâjCeJe=òeer vÙeeJeer. Demee efJeÛeej keâjlee keâjlee Deehe}er cetUÛeer DeelceefmLeleer hegvne }eYeles. ~~20~~
ØehebÛeeR Demeesve hejceeLe& heens ~ leesefn Ùes efmLeleerleW }ens ~ ØeejyOeÙeesieW keâ¤ve jens ~ }eskeâebceOeW ~~21~~
pees Deveemekeäle yegæerves ØehebÛeele jentve heejceee|Lekeâ meeOevee keâjlees lÙee}e ‘ner’ DeelceefmLeleer }eYeles. lÙeeveblejÛes lÙeeÛes
}eskeâpeerJeve kesâJeU Mes<eØeejyOeecegUs Demeles. ~~21~~
mekeâUebÛeW ÙeskeâefÛe cetU ~ Ùeskeâ peeCeles Ùeskeâ yee<keâU ~ efJeJeskeWâ keâ¤ve lelkeâeU ~ hej}eskeâ meeOeeJee ~~22~~
efJeefJeOelesves Yej}suÙee meJe& me=°erÛes GheeoveekeâejCe (cetU) SkeâÛe Deens. (DeOÙemleme=°erÛes DeefOe‰eve yeÇÿe.) peeCelÙee}e
ns keâUles Je yeefnceg&Kee}e veener. ne cegUemebyebOeer efJeJeskeâ meeOÙe keâ¤ve DeelceefmLeleer Øeehle keâ¤ve IÙeeJeer. (hej}eskeâ) ~~22~~
lejerÛe pevceeÛeW meeLe&keâ ~ Ye}s heeneleer GYeÙes }eskeâ ~ keâejCe cegUeRÛee efJeJeskeâ ~ heeefn}e heeefnpes ~~23~~
pes ØehebÛe Je hejceeLe& Ùee oesvneRÛee efJeÛeej keâjCeejs hegCÙeJeble Je efJeÛeejer Demeleele, lÙeebÛÙee pevceeÛes meeLe&keâ nesles.
lÙeemee"er ÂMÙeme=°er}e keâejCe Deme}suÙee yeÇÿemJe¤heeÛee efJeÛeej keâjeJee. ~~23~~
efJeJeskeânerve pes peve ~ les peeCeeJes heMegmeceeve ~ lÙeebÛeW Sskeâleeb Yee<eCe ~ hej}eskeâ keQâÛee ~~24~~
pÙeebÛespeJeU Jejer} efJeÛeej vemelees les Je heMet meejKesÛe. melele lÙeebÛÙeeÛe mebieleerle jeefn}s (Yee<eCe) lej hejceeLe& keâmee
meeOes}? ~~24~~
yejW DeeceÛeW keâeÙes ies}W ~ peW kesâ}W leW HeâUeme Dee}W ~ hesefj}W leW GieJe}W ~ Yeesefieleer Deeleeb ~~25~~
keâesCeer hejceeLe& meeOe}e veener, lej ceePes keâeÙe efyeIe[les? keâejCe pÙeeves pes kesâ}s Demes} les yeerpe¤heeves hesj}s peeles Je
HeâU¤heeves GieJeles Je les YeesieeJesÛe }eieles. ~~25~~
heg{Wefn keâjer lees heeJes ~ YeefkeäleÙeesieW YeieJeble HeâeJes ~ osJe Yekeäle efceUleeb ogCeeJeW ~ meceeOeeve ~~26~~
heg{s megæe peer keâce&yeerpes hesj}er peeleer}, leerÛe GieJeleer}. Yekeäleer kesâ}er lej lÙee}e YeieJebleeÛÙee ØeehleerÛes HeâU efceUles.
megKe¤he osJe Je lÙeeÛesÛe cetU¤he Deme}s}e Yekeäle Skeâ¤he Pee}s keâer meceeOeeve veeboles. ~~26~~
keâere|le keâ¤ve veeneR ces}s ~ GiesÛe Dee}s DeeefCe ies}s ~ MeeneCes nesTve Yeg}}s ~ keâeÙes meebieeJeW ~~27~~
Deehe}s veeJe GjCÙeemeejKes keâener ve keâjleeÛe pes ce¤ve peeleele, les kesâJeU pevcee}e Dee}s Je ies}s! ceeveJeer yegæer
Demetvener pÙeebvee ns keâUle veener, lÙeebvee keâeÙe cnCeeJes! ~~27~~
ÙesLeer} ÙesLeW DeJeIeWefÛe jeneleW ~ SsmeW ØelÙeÙeeme ÙesleW ~ keâesCe keâeÙes IesTve peeleW ~ meebieevee keâeb ~~28~~
ÙesLeer} JÙeeJeneefjkeâ keâceeF& ÙesLesÛe jneles ns meieàÙeebvee ØelÙe#e efomeles. cejCeeveblej ÙesLeer} keâesCe keâeÙe IesTve peeles les
ce}e peje meebiee vee! ~~28~~
heoeLeea DemeeJeW Goeme ~ efJeJeskeâ heeneJee meeJekeâeme ~ ÙesCeWkeâefjlee peieoerMe ~ De}YÙe }eYes ~~29~~
cnCetve mLeeJej pebiece keâceeF&efJe<eÙeer Deveemekeäle jneJes. efvelÙe Je DeefvelÙeeÛee efJeJeskeâ meelelÙeeves Je MeebleheCes keâjeJee.
lÙeeves menmee ve Øeehle nesCeeje F&Õej Øemevve neslees. ~~29~~
peieoerMeehejlee }eYe veeneR ~ keâeÙe&keâejCe meJe& keâebneR ~ mebmeej keâefjle Demeleebefn ~ meceeOeeve ~~30~~
peieoerMe keâejCe Je keâeÙe&¤he meJe&Ûe DemeuÙeeves lÙeeÛÙee ØeehleermeejKee cees"e }eYe veener. ØeejyOeevegmeej mebmeejele jentvener

meceeOeeve jenles. ~~30~~
ceeieeb nesles pevekeâeefokeâ ~ jepÙe keâefjleebefn Deveskeâ ~ lewmesefÛe Deeleeb hegCÙeM}eskeâ ~ efkeâlÙeskeâ Demeleer ~~31~~
hetJeea pevekeâemeejKes meceüešner hejceeLe& meeOe}s}s nesles. jepÙekeâejYeej Dee[ Dee}e veener. De}erkeâ[s megæe hegCÙeM}eskeâ
efMeJeÚ$eheleeRmeejKes keâeÙe&ceive Deme}s}s efkeâleer lejer heejceee|Lekeâ }eskeâ Deensle. ~~31~~
jepee Demeleeb ce=lÙe Dee}e ~ }#e keâesšer keâyeg} pee}e ~ heefj meesef[vee leÙee}e ~ ce=lÙe keâebneR ~~32~~
jepeeves, ce=lÙet Ùesleevee ce=lÙet}e efkeâlÙeskeâ }#ekeâesšer ®heÙes osCÙeeÛes ceevÙe kesâ}s lejer ce=lÙet lÙee}e mees[erle veener. ~~32~~
SsmeW nW hejeOesve efpeCeW ~ ÙeeceOÙes ogKeCeW yeeneCeW ~ veeve GÉsie eEÛelee keâjCeW ~ efkeâleer cnCeesefve ~~33~~
Demes ns ceeveJeer peerJeve meJe&mJeer hejeOeerve Deens. lÙeele Deepeej, DeheIeele, GÉsie, keâeUpeer ÙeebÛeer Heâej cees"er Yej he[les.
~~33~~
neš Yej}e mebmeejeÛee ~ veHeâe heeneJee osJeeÛee ~ lejerÛe Ùee keâ°eÛee ~ heefjÙeeÙes neslees ~~34~~
DeMee Ùee mebmeejeÛÙee Yej}suÙee yeepeejele ceeCemeeves osJe¤he veHeäÙeeJej vepej "sJeeJeer. lejÛe Ùee meJe& keâ°eletve megškeâe
nesles. ~~34~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘keâeU¤heefve¤heCeveece’ meceeme Dee"Jee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘keâeU¤heefve¤heCe’ veeJeeÛee Dee"Jee meceeme meceehle

meceeme veJeJee : ÙelveefmekeâJeCe
keâesCeer Skeâeves ØeMve efJeÛeej}e keâer–

ogye&} veeÛeejer Jees[iemle ~ DeeUmeer Keeoe[ efjCeiemle ~ cetKe&heCeW DeJeIeW Jesmle ~ keâebneRÛe veeneR ~~1~~
KeeÙee veeneR pesJeeÙee veeneR ~ }sÙee veeneR vesmeeÙee veeneR ~ DebLejeÙee veeneR heebIejeÙee veeneR ~ keâeWheš veeneR
DeYeeieer ~~2~~
meesÙejs veeneR OeeÙesjs veeneR ~ F° veeneR efce$e veeneR ~ heeneleeb keâes"W JeesUKeer veeneR ~ DeeßeÙeWefJeCe hejosmeer ~~3~~
lesCeW kewâmeW keâjeJeW ~ keâeÙes peerJeWmeer OejeJeW ~ JeeÛeeJeW eEkeâ cejeJeW ~ keâesCÙee ØekeâejW ~~4~~
SsmeW keâesCeerÙeskeWâ hegefme}W ~ keâesCeerÙeskeWâ Gòej efoOe}W ~ ßeesleeR meeJeOe Ssefkeâ}W ~ heeefnpes Deeleeb ~~5~~
pees Mejerjeves ogye&U, Jele&Cegkeâerves JeeF&š, meJe&$e Dees{eleeCe Deme}s}e, DeeUMeer, Keeoe[, keâpe&yeepeejer, cetKe&heCeecegUs
DemleeJÙemle peerJeve peieCeeje, Iejele KeeÙe}e veener, pesJeeÙe}e veener, DebieeJej JeŒe veener, DebLe¤Ce, heebIe¤Ce veener,
ogozJeer DemeuÙeeves meeOeer Peeshe[er megæe efveJeeNÙee}e veener. meesÙejsOeeÙejs efHeâjkeâle veenerle, F°efce$e veenerle. keâes"s DeesUKe
veener, DeeOeej veener. DeMee peCet, hejosMeer Deme}suÙeeves keâeÙe keâjeJes? peerJe keâmee meebYeeUeJee? peieeJes keâmes? cejeJes lejer
keâmes? Deelee Ùee ØeMveebÛes Gòej meeJeOeheCes Sskeâe. ~~1-5~~
}eneveLeesj keâece keâebneR ~ kesâuÙeeJesieUW nesle veeneR ~ keâjbšŸee meeJeOe heeneR ~ meosJe nesmeer ~~6~~
Demes peerJeve peieCeeNÙee ns keâjbšŸee, let meeJeOe nes. keâesCelesner keâece ØelÙe#e les kesâuÙeeefMeJeeÙe le[er}e peele veener. les
keâece efkeâjkeâesU Demees keâer cees"s Demees. keâece kesâuÙeevesÛe legPes YeeiÙe GoÙee}e ÙesF&}. ~~6~~
DeblejeR veeneR meeJeOeevelee ~ Ùeslve "ekesâvee hegjlee ~ megKemeblees<eeÛeer Jeelee& ~ lesLeW keQâÛeer ~~7~~
pesLes peeie¤keâlee eEkeâJee lelhejlee veener Je hegjsmes ØeÙelve ÙeesiÙe efoMesves Je heæleerves kesâ}s peele veenerle, lesLes megKe Je
meceeOeeve keâes"tve ÙesF&}? ~~7~~
cnCeesve DeeUme mees[eJee ~ Ùeslve mee#esheW pees[eJee ~ ogef§eleheCeeÛee cees[eJee ~ Leeje yeUW ~~8~~
cnCetve DeeUme eEkeâJee kebâšeUe mebhetCe& mees[eJee, melele ØeÙelve keâjerle jneJee DeeefCe og}&#e, efJemejYeesUsheCee, ÛebÛe}lee
FlÙeeoeRÛee efveOee&jhetJe&keâ lÙeeie keâjeJee. ~~8~~
Øeele:keâeUeR G"le peeJeW ~ Øeele:mcejeefce keâjeJeW ~ efvelÙe vesceW mcejeJeW ~ hee"eblej ~~9~~
YeuÙee henešs G"eJes, Øeele:mcejCeeÛes mlees$e cnCeeJes Je keâener efveÙeceeÛes hee"eblej keâjeJes Je kesâ}suÙeeÛeer GpeUCeer
keâjeJeer. ~~9~~
ceeieer} GpeUCeer heg{W hee" ~ vesce OejeJee efvekeâš ~ yee<keâUheCeeÛeer JešJeš ~ keâ¤bÛe veÙes ~~10~~
hee" kesâ}s}s hegvne cnCeeJes, keâener veJeerve hee"eblej keâjeJes Je OÙeeve, hetpee, hee"eoer efveÙece efve§eÙehetJe&keâ Ûee}JeeJesle.
JeeÙeHeâU ye[ye[ keâjerle JesU Hegâkeâš oJe[t veÙes. ~~10~~
efoMeskeâ[s ogjer peeJeW ~ megefÛemceble nesTve ÙeeJeW ~ Ùesleeb keâebneR lejer DeeCeeJeW ~ efjleW KeesšW ~~11~~
MeewÛe efJeOeermee"er ieeJeeheemetve otj peeTve heefJe$e nesTve hejle ÙeeJes. veoer eEkeâJee le}eJeele meJe& Øeele:efJeOeer Gjketâve
ÙeeJes, Ùesleevee heeCeer, MesCe, jmlÙeeJej he[}s}er Ûeej }ekeâ[s F. keâenerlejer IesTve ÙeeJes. (ns mee[sleerveMes Je<eeËhetJeea "erkeâ
nesles. Deepener npeejes Kes[Ÿeebletve ne efveÙece }eiet Deens. Menjelener Peeshe[hešdšŸeeble DemesÛe keâjeJes }eieles.) ~~11~~
OetleJeŒeW Iee}eJeeR efheUtve ~ keâjeJeW ÛejCe#eeUCe ~ osJeoMe&ve osJeeÛe&ve ~ ÙesLeemeebie ~~12~~
Iejer DeeuÙeeJej OegTve DeeCe}s}s keâhe[s Ûeebie}s Ieó efheUtve JeeUle Iee}eJesle, heeÙe mJeÛÚ OegJeeJesle. osJeeÛes oMe&ve
IesTve JÙeJeefmLele hetpee keâjeJeer. (jsef[Deesle keâeve DeeefCe šer. Jner. Je heshejceOÙes [esUs Iee}tve, Ûene heerle iehhee ceejle yemet
veÙes.) ~~12~~
keâebneR HeâUenej IÙeeJee ~ heg{W JesJemeeÙes keâjeJee ~ }eskeâ Deehe}e hejeJee ~ cnCele peeJee ~~13~~
vÙeenejer keâ¤ve DeeheuÙee GÅeesieOebÅee}e }eieeJes. Deieoer DeveesUKeer JÙekeäleeRMeermegæe pegveer DeesUKe DemeuÙeeØeceeCes
JeeieeJes Je yees}eJes. (Deeble meeJeOe jentve Demes Jeeie}s lej }eskeâ mebleg° jenleele Je mJele:Ûesner vegkeâmeeve nesle veener.) ~~13~~
megboj De#ej uÙeeneJeW ~ he° vescemle JeeÛeeJeW ~ efJeJejefJeJejeW peeCeeJeW ~ DeLeeËlej ~~14~~
ef}efnleevee De#ej megboj DemeeJes, JeeÛeleevee mhe° GÛÛeej DemeeJesle Je pes JeeÛe}s Demes} lÙeeÛes meJe& DeLe& mecepeeJetve
IÙeeJesle. (ef}efnCeeNÙeeÛes ceveesiele peeCetve IesCÙeeÛes keâewMeuÙe DemeeJes.) ~~14~~
vescemle vesškeWâ hegmeeJeW ~ efJeMeo keâ¤ve meebieeJeW ~ ØelÙeÙeWefJeCe yees}eJeW ~ leWefÛe heehe ~~15~~
keâesCee}e keâener efJeÛeejeJes }eie}s lej ÙeesiÙe Meyoeble, heeuneU ve }eJelee mhe°heCes efJeÛeejeJes. keâener meebieeJeÙeeÛeer JesU
Dee}er lej DeeJeMÙekeâ les meJe& mhe°erkeâjCe keâjeJes. ceenerle vemes} les o[hetve meebiet veÙes. lÙeeves ogmeNÙeeÛes vegkeâmeeve nesles.
(mJele:}e ceenerle vemeleevee o[hetve ogmeNÙee}e meebieCes ns Skeâ ØekeâejÛes heeheÛe nesÙe). ~~15~~
meeJeOeevelee DemeeJeer ~ veerefleceÙee&oe jeKeeJeer ~ peveeme ceeves Ssmeer keâjeJeer ~ ef›eâÙeeefmeefæ ~~16~~
Deele melele meeJeOe DemeeJes (heCe lÙeecegUs JeeieCÙeeyees}CÙeele Deefveef§eleheCee, mebMeÙe Je legškeâheCee ÙesT veÙes.)
veerleerÛÙee ceÙee&oe meebYeeUeJÙeele Je DeeheuÙee ke=âleerves }eskeâ mebleg° keâjeJesle. ~~16~~
Deeef}ÙeeÛeW meceeOeeve ~ nefjkeâLee efve¤heCe ~ meJe&oe Øemebie heenesve ~ Jele&le peeJeW ~~17~~
JÙeJemeeÙeeÛÙee efveefceòeeves eEkeâJee JÙeefkeäleiele peerJeveele pÙeebÛee mebyebOe Ùeslees lÙeebÛes meceeOeeve keâjeJes. njerÛeer meiegCe Je
efveieg&Ce keâLee keâjerle peeJes Je meJe& JeeieCes ØemebieesefÛele DemeeJes. ~~17~~
leeU Oeešer cegõe Megæ ~ DeLe& ØeceÙes DevJeÙes Megæ ~ ieÅeheÅeW Â°eble Megæ ~ DevJeÙeeÛes ~~18~~
(nŸeeheg{er} efMekeâJeCe cenbleemee"er Deens–) keâerle&ve keâjleevee mebieerleeÛee "skeâe, DeYebie eEkeâJee DeeÙee& cnCeCÙeeÛeer efJeefMe°
jerle (Oeešer), Je jmeheefjhees<eemee"er efJeefJeOe cegõebÛes Yeeve DemeeJes. lÙee meJe& Megæ DemeeJÙeele (heebÛeš vemeeJÙeele).
M}eskeâeefokeâebÛee DeLe& Je lÙeeleer} DeOÙeelceMeeŒe ÙeLeeLe&heCes meebieeJes. efJe<eÙe mecepeeJetve meebieCÙeemee"er efo}s peeCeejs Â°eble
(JÙeeJeneefjkeâ GoenjCes) efJe<eÙeeMeer megmebiele Je GÛÛe DeefYe®ÛeerÛes (Megæ) DemeeJesle. ~~18~~
ieeCeW JeepeJeeCeW veeÛeCeW ~ nmlevÙeeme oeKeJeCeW ~ meYeejbpekeWâ JeÛeveW ~ Dee[keâLee Úboyebo ~~19~~
keâerle&veeble jeieoejerle ieeJes, JeeÅeebÛeer meeLe DemeeJeer, YeeJeeÛÙee DeefOekeâ DeeefJe<keâejebmee"er ceÙee&oMeer} veeÛeeJes, neleebÛÙee
ÙeesiÙe ne}Ûee}er keâ¤ve efJe<eÙe Keg}JeeJee, ßeeslÙeebÛeer Lees[er keâjceCetkeâ nesCÙeemeejKÙee JeekeäÙeÙeespevee DemeeJÙeele,
keâesCee}e ceenerle veme}suÙee iees°er meebieeJÙeele Je meJe& efve¤heCeeÛeer keâeJÙes Úbo, Je=òe FlÙeeoeRveer yeæ DemeeJeerle. (cegkeäleÚbo
vemeeJee.) ~~19~~
yengleebÛeW meceeOeeve jeKeeJeW ~ yengleebme ceeves} leW yees}eJeW ~ efJe}ie he[eW vesoeJeW ~ keâLesceOeW ~~20~~
yengmebKÙe ßeeslÙeebÛes meceeOeeve nesCÙeemee"er lÙeebÛÙee keâ}eves yees}eJes. IeCeeIeeleer šerkeâe, eEšie}šJeeUer, cece&Yesokeâ Meyo

FlÙeeoeRveer keâerle&veeÛee yesjbie nesT osT veÙes. ~~20~~
}eskeâebme Gob[ Jeepeer DeeCetb veÙes ~ }eskeâebÛeW Gkeâ}eJeW ùoÙes ~ lejer ceie mJeYeeJeW nesÙes ~ veeceIees<e ~~21~~
lesÛe lesÛe yees}tve, heeÛekeâU yees}tve Je kebâšeUe ÙesF&heÙeËle keâLee }ebyeJetve ßeeslÙeebvee efpeefkeâjerme DeeCet veÙes. }eskeâebÛÙee
DebleefmLeleer}e mheMe& keâ¤ve lÙeebÛeer ceves ceeskeâUer nesTve leer JekeälÙeeÛÙee leeyÙeele Dee}er keâer }eskeâ GlmHetâle&heCes veeceIees<e
keâ¤ve keâerle&vekeâeje}e meeLe osleele. ~~21~~
Yeefkeäle %eeve JewjeiÙe Ùeesie ~ veevee meeOeveeÛes ØeÙeesie ~ pesCeW legšs YeJejesie ~ cevevecee$eW ~~22~~
keâerle&veeceOÙes Yekeäleer, %eeve Je JewjeiÙe efceUefJeCÙeeJej (Ùeesie) Yej DemeeJee. lÙeemee"er DeeJeMÙekeâ les GheeÙe eEkeâJee ØeÙeesie
mhe° keâ¤ve meebieeJesle. ßeeslÙeebveer lÙeebÛes ceveve-eEÛeleve kesâuÙeeJej lÙeebÛee YeJejesie yeje neslees. ~~22~~
pewmeW yees}CeW yees}eJeW ~ lewmeWefÛe Ûee}CeW Ûee}eJeW ~ ceie cenble}erUe mJeYeeJeW ~ DeebieeR yeeCeW ~~23~~
cenble pes pemes meebielees les Je lemesÛe lÙeeÛes DeeÛejCe DemeeJes. lÙeeÛÙee peerJeveele les efomeeJes. Demes Demes} lejÛe cenbleeÛeer
cenbleer menpeÛe heefjCeecekeâejkeâ nesles. lees Keje cenble neslees. ~~23~~
ÙegefkeäleJeerCe meeefpeje Ùeesie ~ lees ogjeMesÛee jesie ~ mebieleerÛÙee }eskeâebÛee Yeesie ~ GYee "s}e ~~24~~
meJe& Â°erves cenble Ûeebie}e Deme}e Je lÙee}e cenbleer pej Ùegkeäleerves Ûee}efJelee Dee}er veener, lej keâeÙee&yeö} Yeekeâ[
DeeMee yeeUieCÙeeefMeJeeÙe keâener meeOele veener (ogjeMee). lÙeeÛÙee menkeâeNÙeebvee cee$e nele ÛeesUerle yemeeJes }eieles. ~~24~~
SsmeW ve keâjeJeW meJe&Lee ~ peveeme heeJeTb veÙes JesLee ~ ùoFË eEÛeleeJeW meceLee& ~ jIegveeLepeermeer ~~25~~
cnCetve Demes keâOeerner nesT osT veÙes. menkeâeNÙeebvee Je mebyebefOeleebvee DeMeer JÙeLee }eJet veÙes. DeeMeerJee&oemee"er
meJe&Meefkeäleceeve ßeerjeceeÛes Deble:keâjCeele eEÛeleve keâjeJes. ~~25~~
GoemeJe=òeerme ceeveJes peve ~ efJeMes<e keâLeeefve¤heCe ~ jecekeâLee yeÇÿeeb[ Yesotve ~ hew}e[ vÙeeJeer ~~26~~
meeceevÙe ceeCemee}e cenbleeÛeer efJejkeälelee Dees{ efvecee&Ce keâjles. lÙeeJej lees nefjkeâLee keâjerle Demes} lej lÙeebvee DeefOekeâÛe
efØeÙe neslees. cnCetve ßeerjeceeÛeer keâLee cees"Ÿee peesceeves meJe&$e keâjeJeer. lÙee keâLesves yeÇÿeeb[eÛÙee meercee heej keâjeJÙeele. ~~26~~
meebie cenbleer mebieerle ieeCeW ~ lesLeW JewYeJeeme keâeÙe GCeW ~ veYeeceepeer leejebieCeW ~ lewmes }eskeâ ~~27~~
heefjhetCe& cenbleerÛÙee pees[er}e mebieerleeÛÙee meeLeermen jecekeâLee Demes} lej cenblee}e Deheej JewYeJe }eYeles. DeekeâeMeele
ÛebõeYeesJeleer ÛeeboCÙee Demeleele lesJe{s }eskeâ lÙeeÛes YeesJeleer peceleele. mebIešvee leÙeej nesles. ~~27~~
Deekeâ}yebo veeneR pesLeW ~ DeJeIeWefÛe efJeMkeâefUle lesLeW ~ ÙeskeWâ Deekeâ}sefJeCe leW ~ keâeÙes Deens ~~28~~
pÙee ef"keâeCeer DeMee meeceg«eerves meppe Deme}s}er yegefæceòee vemeles lesLes DeJeIee ieeWOeU neslees. lÙee yegefæceòesefMeJeeÙe meJe&
JÙeLe& Deens. ~~28~~
Iee}tve Dekeâ}sÛee heJee[ ~ JneJeW yeÇÿeeb[entve pee[ ~ lesLeW kewâÛeW DeeefCe}W Ée[ ~ keâjbšheCe ~~29~~
cnCetve yegefæceòesÛÙee meenŸeeves yeÇÿeeb[e}e ieJemeCeer Iee}tve lÙeentve JÙeehekeâ JneJes. yeÇÿe JneJes. SJe{er #ecelee
DemeCeeNÙeeves efYekeâej keâjbšheCee keâeÙe cnCetve helkeâjeJee? ~~29~~
ÙesLeW DeeMebkeâe efHeâš}er ~ yegefæ ÙeslveeR ØeJesMe}er ~ keâebneRÙeskeâ DeeMee Jee{}er ~ Deble:keâCeea ~~30~~
meg®Jeeleer}e ßeeslÙeeves efJeÛeej}suÙee ØeMveeÛes Gòej efo}s. keâceeJe}s}er yegæer pesJne DeLekeâ ØeÙelveebÛeer keâeme Oejles lesJne
DeeMeeoeÙekeâ heefjefmLeleer leÙeej nesles Je cevee}e GYeejer efvecee&Ce nesles. ~~30~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÙelveefmekeâJeCeveece’ meceeme veJeJee

ieg®efMe<Ùe mebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘ÙelveefmekeâJeCe’ veeJeeÛee veJeJee meceeme meceehle

meceeme oneJee : Gòeceheg®<eefve¤heCe
DeeheCe ÙesLes° pesJeCeW ~ Gj}W leW DeVe JeešCeW ~ hejbleg JeeÙee oJe[CeW ~ ne Oece& veJns ~~1~~
DeeheCe heesšYej pesJeuÙeeJej Gj}s}s DeVe Flejebvee ÅeeJes. les šeketâve osT veÙes. Oece& Demes meebiele veener. ~~1~~
lewmeW %eeveW le=hle JneJeW ~ leWefÛe %eeve peveeme meebieeJeW ~ lejlesve yeg[eW vesoeJeW ~ yeg[leÙeemeer ~~2~~
lÙeeØeceeCes mJele: yeÇÿe%eeveeves cegkeäle JneJes Je les %eeve Flejebvee meebieeJes. Gòece heesnesCeeNÙeeves yeg[CeeNÙee}ener lee¤ve
vÙeeJes. ~~2~~
Gòece iegCe mJeÙeW IÙeeJes ~ les yengleebme meebieeJes ~ Jele&uÙeeefJeCe yees}eJes ~ les Meyo efceLÙee ~~3~~
mJele: meodieÏCeebÛeer peesheemevee keâ¤ve les mJele:ceOÙes yeeCeuÙeeJej ogmeNÙeebvee les peesheemeCÙeeme meebieeJes. DeeÛejCe Je
DevegYeJeeÛes hee"yeU veme}s}e GheosMe heefjCeeceMetvÙe neslees. ~~3~~
mveeve mebOÙee osJeeÛe&ve ~ Ùeskeâe«e keâjeJeW peheOÙeeve ~ nefjkeâLee efve¤heCe ~ kesâ}W heeefnpes ~~4~~
mJele: mveeve, mebOÙee, osJehetpee, Skeâe«e efÛeòeeves veecepehe Je meesÓnb OÙeeve keâjeJes. meceepeele keâerle&ve-ØeJeÛeve keâjeJes. ~~4~~
Mejerj hejeshekeâejeR }eJeeJeW ~ yengleebÛÙee keâeÙee&me ÙeeJeW ~ GCeW he[eW vesoeJeW ~ keâesefCeÙeskeâeÛeW ~~5~~
mJele:Ûee osn ogmeNÙeebvee ceole keâjCÙeemee"er Jeehe¤ve Deveskeâebvee GheÙeesieer he[eJes. pesLes GCeerJe efomes} leer Ye¤ve
keâe{eJeer. ~~5~~
Dee[}W peekeâme}W peeCeeJeW ~ ÙeLeeveMeefkeäle keâeceeme ÙeeJeW ~ ce=oJeÛeveW yees}le peeJeW ~ keâesCeerÙeskeâemeer ~~6~~
keâesCe keâMeeves De[}e Deens, keâesCe keâMeeves ieebpe}e Deens les peeCetve DeeheuÙee Mekeäleervegmeej lÙee}e lÙeeletve ceeie& keâe{tve
ÅeeJee. meJeeËMeer yees}leevee ceJeeU, Deepe&Jeer Je iees[ Meyoeves yees}eJes. (cee$e lÙeele ke=âef$ecelee vemeeJeer.) ~~6~~
ogmeNÙeeÛÙee og:KeW og:KeJeeJeW ~ hejmeblees<eW megKeer JneJeW ~ ØeeCeercee$eeme cesUTve IÙeeJeW ~ yeNÙee MeyoW ~~7~~
ogmeNÙeeÛÙee og:Keele Je megKeele menYeeieer JneJes, ÙeesiÙe Meyoebveer ogmeNÙeebvee Deehe}smes keâjeJes. ~~7~~
yengleebÛes DevÙeeÙes #ceeJes ~ yengleebÛes keâeÙe&Yeeie keâjeJes ~ DeeheuÙeehejerme JneJes ~ heejKes peve ~~8~~
peemleerle peemle }eskeâebveer kesâ}suÙee mJele:efJe<eÙeerÛÙee DehejeOeebÛeer #ecee keâjeJeer. les ceveele Oe¤ve "sJet veÙes. DeefOekeâeefOekeâ
}eskeâebvee lÙeebÛÙee keâeceele ceole keâjeJeer. hejkesâ }eskeâ mJepeveebØeceeCes JneJesle. ~~8~~
ogmeNÙeebÛeW Deblej peeCeeJeW ~ leovegmeejefÛe Jelee&JeW ~ }eskeâebme hejeref#ele peeJeW ~ veevee ØekeâejW ~~9~~
ogmeNÙeeÛes Deblejbie DeesUKeeJes Je lÙeevegmeej lÙeeÛÙeeMeer JÙeJenej keâjeJee. lÙeemee"er meJeeËÛeer Deveskeâ Â°erves hejer#ee keâjerle
DemeeJes. ~~9~~
vescekeâefÛe yees}eJeW ~ lelkeâeUefÛe ØeefleJeÛeve ÅeeJeW ~ keâoeheer jeieeme ve ÙeeJeW ~ #cee¤heW ~~10~~
DeeJeMÙekeâ lesJe{sÛe Je cegösmeto yees}eJes. DeeJeMÙekeâ lesLes ve IeesšeUlee ØelÙegòej ÅeeJes. DeeefCe #eceeJe=òeer meebYeeUerle jeieeves
DeeJeepe ve Ûe{efJelee yees}eJes. ~~10~~
Dee}mÙe DeJeIeeÛe oJe[eJee ~ Ùeslve Gob[efÛe keâjeJee ~ Meyocelmej ve keâjeJee ~ keâesCeerÙeskeâeÛee ~~11~~
pejener DeeUme ve keâjlee DeKeb[ keâeÙe&ceive DemeeJes. Deele ogmeNÙeeÛÙee celmejeÛee lejbie G"}eÛe lejer lees Meyoevesner
yees}t veÙes. ~~11~~
Gòece heoeLe& ogmeNÙeeme ÅeeJee ~ Meyo efveJe[tve yees}eJee ~ meeJeOeheCeW keâjerle peeJee ~ mebmeej Deehe}e ~~12~~
DeeheuÙeepeJeUer} Gòece heoeLeeËhewkeâer heoeLe& ogmeNÙee}e ÅeeJee. yees}leevee Meyo efveJe[tve yees}eJee. (DeÙeesiÙe
MeyoÙeespevesves ogmeje veejepe neslees.) Deehe}e ØehebÛe JÙeJenej meeJeOeheCes Ûee}JeeJee. ~~12~~
cejCeeÛeW mcejCe DemeeJeW ~ nefjYekeäleerme meeoj JneJeW ~ cejesve keâerleeame GjJeeJeW ~ ÙesCeW ØekeâejW ~~13~~
DeeheCe Decej veener nŸeeÛes Yeeve DemeeJes. (cejCeeÛÙee YeerleerceOÙes peerJeve kebâ"eJeÙeeÛes veener ns pesJe{s Kejs lesJe{sÛe
Decejheóe IesTve DeeuÙeeÛÙee Yeüceele jent veÙes nsner Kejs. pÙee Deveble #egu}keâ yeeyeeRvee Heâej cenòJe osTve DeeÙeg<Ùe Hegâkeâš
peeles lÙee yeeyeer ceveeletve Pešketâve šekeâeJÙeele.) nefjYepeveemee"er lelhej DemeeJes Je cesuÙeeJej keâener keâerleea Jejer} Øekeâejs ceeies
"sJeeJeer. ~~13~~
vescekesâheCeW JeleeX }eie}e ~ lees yengleebme keâUeW Dee}e ~ meJe& Deepe&Jeer leÙee}e ~ keâeÙes GCeW ~~14~~
Demee pees megJÙeJeefmLeleheCes Jeeielees lÙeeÛes les JeeieCes meJeeËÛÙeeÛe }#eele Ùesles Je meJe&peCe lÙeeÛÙeeMeer mejUheCes JÙeJenej
keâjleele. DeMee}e keâeÙe keâceer he[Ceej? ~~14~~
Ssmee Gòece iegCeer efJeMes<e ~ leÙeeme cnCeeJeW heg®<e ~ peÙeeÛÙee YepeveW peieoerMe ~ le=hle nesÙes ~~15~~
Demee pees Gòece iegCeebveer efJeYetef<ele Demelees lÙee}eÛe Keje ceeCetme cnCeeJes. lÙeeves kesâ}s}er Gheemevee F&Õeje}e mebleg°
keâjles. ~~15~~
Gob[ efOe:keâe¤ve yees}leer ~ lejer ÛeUeW vesoeJeer Meebleer ~ ogpe&veeme efceUesve peeleer ~ OevÙe les meeOeg ~~16~~
keâesCeer Jeešs} lesJe{s Deheceeveemheo yees}}s lejer mJele:Ûeer Meebleer {Ut osT veÙes. og° ogpe&veebÛes DehejeOe pes heesšele
Iee}leele les meeOet OevÙe nesle. ~~16~~
Gòece iegCeer ße=bIeej}e ~ %eeveJewjeiÙeW MeesYe}e ~ leesefÛe Ùeskeâ peeCeeJee Ye}e ~ Yetceb[UeR ~~17~~
pees Gòece iegCeebveer cebef[le Deens Je %eeve Je JewjeiÙeeves MeesYeeÙeceeve Deens leesÛe nŸee he=LJeerJej meJe&ßes‰ mecepeeJee. ~~17~~
mJeÙeW DeeheCe keâ°eJeW ~ yengleebÛeW meesefmele peeJeW ~ efPepeesve keâerleeame GjJeeJeW ~ veevee ØekeâejW ~~18~~
DeeheCe melele keâeÙee&mee"er keâ° keâjeJesle, DeveskeâebÛeer JeeieCeer-yees}Ceer MeebleheCes meesmeeJeer Je mJele: efPepetve Deveskeâ #es$eeble
Deehe}er keâerleea ceeies "sJeeJeer. ~~18~~
keâerleea heeneW peeleeb megKe veeneR ~ megKe heeneleeb keâerleea veeneR ~ efJeÛeejWefJeCe keâes"WefÛe veeneR ~ meceeOeeve ~~19~~
keâerleea nJeer Demes} lej osne}e megKe efceUCeej veener. osne}e Ss<eDeejece nJee Demes} lej keâerleea efceUCeej veener.
efJeJeskeâÙegkeäle efJeÛeejeefMeJeeÙe meceeOeeve efceUle veener. ~~19~~
hejeblejeme ve }eJeeJee {keâe ~ keâoeefhe he[eW vesoeJee Ûegkeâe ~ #ceemeerU leÙeeÛÙee legkeâe ~ neveer veeneR ~~20~~
ogmeNÙeeÛes ceve ogKeJet veÙes ne efveÙece keâOeer cees[t veÙes. pees #eceeJeble Demelees lÙeeÛÙee veeJe}ewefkeâkeâe}e Oekeäkeâe }eiele
veener. ~~20~~
Deehe}W DeLeJee hejeJeW ~ keâeÙe& DeJeIeWÛe keâjeJeW ~ ØemebieeR keâeceeme ÛegkeâJeeJeW ~ nW efJeefnle veJns ~~21~~
mJele:Ûes eEkeâJee ogmeNÙeeÛes keâece le[er}e vÙeeJes. Øemebie GYee jeefn}e Demelee keâe{lee heeÙe IesCes ÙeesiÙe veener. ~~21~~
yejW yees}leeb megKe JeešleW ~ nW leeW ØelÙe#e keâUleW ~ DeelceJele hejeJeW leW ~ ceeveerle peeJeW ~~22~~
keâesCeer DeeheuÙeeMeer veerš yees}}s lej DeeheuÙee}e yejs Jeešles Demee meJeeËÛee DevegYeJe Deens. `pemes ce}e lemes
ogmeNÙee}e' Demee efJeJeskeâ keâjerle peeJes. ~~22~~
keâef"Ce MeyoW JeeF&š JeešleW ~ nW leeW ØelÙeÙeeme ÙesleW ~ lejer ceie JeeF&š yees}eJeW leW ~ keâeÙeW efveefcelÙe ~~23~~
DeheMeyo Jeehe¤ve keâesCeer yees}}s lej og:Ke nesles nsner DevegYeJee}e Ùesles. ceie lemes ogmeNÙee}e keâe yees}eJes? ~~23~~
DeeheCeeme efÛeceesše Iesle}e ~ lesCeW keâemeeefJeme pee}e ~ DeeheCeeJe¤ve ogmeNÙee}e ~ jeKele peeJeW ~~24~~
DeeheuÙee}e meeOee efÛeceše keâe{}e lejer peerJe keâemeeJeerme neslees. lemesÛe ogmeNÙee}e nesF&} ns mecepetve jeneJes. ~~24~~
pes ogmeNÙeeme og:Ke keâjer ~ les DeheefJe$e JewKejer ~ DeeheCeeme Ieele keâjer ~ keâesefCeÙeskesâ ØemebieeR ~~25~~
peer JeeCeer DeheMeyoeves ogmeNÙee}e og:Ke osles leer DeheefJe$e Demetve SKeeÅee Øemebieer JeehejCeeNÙee}e Oe[e efMekeâJeles. ~~25~~
hesefj}W les GieJeleW ~ yees}CÙeemeeefjKeW Gòej ÙesleW ~ lejer ceie keâke&âMe yees}eJeW leW ~ keâeÙes efveefcelÙe ~~26~~
hesjeJes les GieJeles, OJeveermeejKee ØeefleOJeveer Gcešlees ns "eTkeâ Demetve keâ"esj Je PeeWyeNÙee Meyoebveer keâe yees}eJes? ~~26~~
DeeheuÙee heg®<eeLe&JewYeJeW ~ yengleebme megKeer keâjeJeW ~ hejbleg keâ°er keâjeJeW ~ ns je#esmeer ef›eâÙee ~~27~~
mJele:ÛÙee keâle&yeieejerves keâceeefJe}suÙee JewYeJeeves Flejebvee megKe ÅeeJes. G}š lÙeeves Gvceòe nesTve ÚUCes ns je#emeer
ØeJe=òeerÛes }#eCe Deens. ~~27~~
obYe ohe& DeefYeceeve ~ ›eâesOe DeeCeer keâef"Ce JeÛeve ~ nW De%eeveeÛeW }#eCe ~ YeieJeodieerleWle yeesef}}W ~~28~~
YeieJeodieerlesceOÙes (16-4) obYe, ohe&, DeefYeceeve, ›eâesOe Je keâ"esj yees}Ces ner De%eeveeÛeer }#eCes meebefiele}er Deensle.
~~28~~
pees Gòece iegCeW MeesYe}e ~ leesefÛe heg®<e ceene Ye}e ~ efkeâlÙeskeâ }eskeâ leÙee}e ~ MeesOeerle efHeâjleer ~~29~~
pees Gòece iegCeebveer veš}e Deens leesÛe YeeiÙeJeeve meJe&ßes‰ heg®<e Demetve lÙee}e YesšCÙeemee"er efkeâlÙeskeâ }eskeâ lÙeeÛÙee
ceeieeJej Demeleele. ~~29~~
ef›eâÙesefJeCe Meyo%eeve ~ leWefÛe mJeeveeÛeW Jeceve ~ Ye}s lesLeW DeJe}eskeâve ~ keâoeheer ve keâefjleer ~~30~~
kegâ$Ùeeves Deeskeâ}s}s DeVe Je ØelÙe#e ke=âleerJeeÛetveÛes Meyo%eeve oesvner meejKeerÛe! peeCeles }eskeâ DeMee Meyo%eeveer
JÙekeäleerkeâ[s {gbketâvener heenle veenerle. ~~30~~
ceveeheemetve Yeefkeäle keâjCes ~ Gòece iegCe DeielÙe OejCeW ~ leÙee ceeneheg®<eekeâejCeW ~ Oegb[erle Ùesleer ~~31~~
DelÙeble DeeJe[erves pees Yekeäleer keâjlees Je peeCeerJehetJe&keâ owJeer mebheosÛeer peesheemevee keâjlees DeMee ceneheg®<ee}e }eskeâ lees
Demes} lesLes MeesOele Ùesleele. ~~31~~
Ssmee pees ceenevegYeeJe ~ lesCeW keâjeJee mecegoeJe ~ YeefkeäleÙeesieW osJeeefOeosJe ~ Deeheg}e keâjeJee ~~32~~
Demee pees cenelcee Demes} lÙeeves }eskeâebvee mebØeoeÙeeÛÙee Ûeewkeâšerle yeebOeeJes Je lÙeebÛÙeemen Yekeäleerves osJe Deehe}emee
keâjeJee. ~~32~~
DeeheCe DeeJeefÛeleW cejesve peeJeW ~ ceie Yepeve keâesCeW keâjeJeW ~ ÙeekeâejCeW Yepeveeme }eJeeJes ~ yengle }eskeâ ~~33~~
lÙee cenelcÙeeves Demee efJeÛeej keâjeJee keâer DeeheCe Dekeâmceele osn mees[}e lej veblej mebØeoeÙe keâesCeer Ûee}JeeJee? cnCetve
cees"Ÿee pevemecegoeÙee}e mebØeoeÙeele meeceer} keâ¤ve IÙeeJes. ~~33~~
DeeceÛeer Øeefle%ee Ssmeer ~ keâebneR ve ceeieeJeW efMe<Ùeemeer ~ DeeheCeeceeieW peieoerMeemeer ~ Yepele peeJeW ~~34~~
DeeceÛeer lej DeMeer Øeefle%ee Deens keâer mJele: efMe<Ùeebkeâ[s keâener ceeiet veÙes. cee$e lÙeebveer DeeceÛÙee veblejner Gheemevee Je
mebØeoeÙe JÙeJeefmLele Ûee}t "sJeeJee. ~~34~~
ÙeekeâejCeW mecegoeJe ~ pee}e heeefnpes ceesnesÚeJe ~ neleesheeleer osJeeefOeosJe ~ JeesUsmee keâjeJee ~~35~~
nŸeemee"er cees"e mecegoeÙe Skeâ$e keâ¤ve osJeeÛes cees"s cees"s GlmeJe meepejs kesâ}s heeefnpesle. lÙeeleer} YeeJehetCe& Gheemevesves

osJeeefOeosJe neleesnele ØemeVe keâ¤ve IÙeeJee. ~~35~~
Deelee mecegoeÙeekeâejCeW ~ heeefnpesleer oesveer }#eCeW ~ ßeesleeR ÙesLeW meeJeOeheCeW ~ ceve Iee}eJeW ~~36~~
mebØeoeÙeebleie&le mecegoeÙe Skeâ$e keâjCÙeemee"er Je veblej lees meebYeeUCÙeemee"er cenbleepeJeU oesve cegKÙe }#eCes Deme}er
heeefnpesle. leer }#ehetJe&keâ Sskeâe. ~~36~~
pesCeW yengleebme Ie[s Yeefkeäle ~ les ns jeskeâ[er ØeyeesOeMeefkeäle ~ yengleebÛeW ceveesiele neleeR ~ Iesle}W heeefnpes ~~37~~
heefn}s }#eCe Demes keâer DeefOekeâeefOekeâ }eskeâ Yeefkeäleceeiee&}e }eieCÙeemee"er ØelÙeÙekeâejer Je ØeYeeJeer ØeyeesOeve meeceLÙe&
DemeeJes. Jekeäle=lJeeletve DeveskeâebÛÙee ùoÙee}e lÙeeves nele Ieele}e heeefnpes. lÙeebÛeer ceves Deeke=â° keâ¤ve Iesle}er heeefnpesle.
~~37~~
ceeieeb yeesef}}s Gòece iegCe ~ leÙeeme ceeefveleer ØeceeCe ~ ØeyeesOeMekeäleeRÛeW }#eCe ~ heg{s Ûee}s ~~38~~
ceeies meebefiele}s}s Gòece iegCe pÙeeÛes peJeU Demeleele lÙeeÛes meebieCes }eskeâ ØeceeCe ceeveleele. lÙeecegUsÛe ØeyeesOemeeceLÙee&Ûee
ØeJeen DeKeb[ Ûee}lees. ~~38~~
yees}CÙeemeeefjKeW Ûee}CeW ~ mJeÙeW keâ¤ve yees}CeW ~ leÙeeÛeeR JeÛeveW ØeceeCeW ~ ceeefveleer peveeR ~~39~~
ogmejs }#eCe Demes keâer cenble pes meebielees lemes lÙeeves ØelÙe#eele Jeeie}s heeefnpes. keâ¤ve ceie meebefiele}s heeefnpes. lÙeeÛÙee
lÙee meebieCÙee}e cees"s Jepeve Øeehle nesles Je les }eskeâ ceeveleele. ~~39~~
peW peW peveeme ceevesvee ~ leW leW peveefn ceeveervee ~ DeeheCe Ùeskeâ}e peve veevee ~ me=ef°ceOeW ~~40~~
Demes Pee}s veener lej les meebieCes }eskeâebvee DeeJe[lener veener Je hešlener veener, meebieCeeje Skeâše Je }eskeâ heg<keâU Demes
Éwle leÙeej nesTve jenles. lÙeebÛÙeele metj pegUle veenerle. ~~40~~
cnCeesve meebieeleer DemeeJes ~ ceevele ceevele efMekeâJeeJes ~ nUgnUg mesJeše vÙeeJes ~ efJeJeskeâeveW ~~41~~
cnCetve cenblee}e DevegÙeeÙeer DemeeJesle Je lÙeebvee lÙeeves nUtnUt mecepeeJele mecepeeJele DelÙeble efJeJeskeâeves heg{s cees#eeheÙeËle
vÙeeJes. ~~41~~
hejbleg ns efJeJeskeâebÛeeR keâeceW ~ efJeJeskeâer keâjer} vesceW ~ Flej les yeeheg[s YeüceW ~ Yeeb[eWÛe }eie}s ~~42~~
heCe ner DelÙeble cees}eÛeer keâeceefiejer kesâJeU efJeJeskeâevesÛe nesles. efJeJeskeäÙee}eÛe leer peceleer}. Flej meeceevÙe efyeÛeejs
celeYesoebvee leeW[ osle Yeüceeves Yeeb[le yemeleer}. ~~42~~
yengleebmeeR Yeeb[leeb Ùeskeâ}e ~ MewvÙeeJeebÛetve hegjJe}e ~ ÙeekeâejCeW yengleeb}e ~ jepeer jeKeeJeW ~~43~~
keâesCeer Skeâe}e DeveskeâebMeer Pegbpe IesCÙeeÛeer JesU Dee}er lej lÙee}e mebIešvesÛÙee ceoleerÛeer iejpe Demeles. cnCetve Deveskeâebvee
Deehe}smes keâ¤ve "sefJe}s}s DemeeJes. ~~43~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘Gòeceheg®<eefve¤heCeveece’ meceeme oneJee

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘Gòeceheg®<eefve¤heCe’ veeJeeÛee oneJee meceeme meceehle
–oMekeâ yeejeJee meceehle–

oMekeâ lesjeJee : veece¤he
meceeme heefn}e : DeelceeveelceefJeJeskeâ
DeelceeveelceefJeJeskeâ keâjeJee ~ keâ¤ve yeje efJeJejeJee ~ efJeJejesve meÂ{ OejeJee ~ peerJeeceOÙeW ~~1~~
DeelceJemlet (Ûesleve) Je DeveelceJemlet (DeÛesleve, pe[) nŸeebÛee efJeJeskeâ keâ¤ve lÙeebÛeer JÙeehekeâ ceerceebmee keâjeJeer. leer
kesâuÙeeJej Deble:keâjCeele leer keâeÙece Oe¤ve "sJeeJeer. efJeme¤ veÙes. ~~1~~
Deelcee keâesCe Deveelcee keâesCe ~ lÙeeÛeW keâjeJeW efJeJejCe ~ leWefÛe Deeleeb efve¤heCe ~ meeJeOe Sskeâe ~~2~~
Deelcee keâesCe Je Deveelcee keâesCe nŸeeÛes mhe° efJeJejCe keâjeJes. Deelee les meeJeOe nesTve Sskeâe. ~~2~~
ÛÙeeefj KeeCeer ÛÙeeefj JeeCeer ~ ÛeewNÙeeefme }#e peerJeØeeCeer ~ mebKÙee yeesef}}er hegjeCeeR ~ Jele&leer Deeleeb ~~3~~
hegjeCeele meebefiele}suÙee pejeÙegpeeoer Ûeej KeeCeer, hejeoer Ûeej JeeCeer Je ceveg<Ùeeoer ÛeewNÙeeSWMeer Ùeesveer Deepener Deensle Demes
efomeles. ~~3~~
veevee ØekeâejerÛeeR MejerjW ~ me=°eRle efomeleer DeheejW ~ leÙeeceOeW efveOeeEj ~ Deelcee keâJeCeg ~~4~~
ÂMÙe me=°erceOÙes Deveble ØekeâejÛes Deveble osn efomeleele. lÙeele efveef§eleheCes Deelcee keâes"smee Demelees? keâesCee}e cnCeeJes?
~~4~~
Â°erceOeW heenelees ~ ßeJeCeeceOÙeW Sskeâlees ~ jmevesceOÙeW mJeeo Ieslees ~ ØelÙe#e Deeleeb ~~5~~
Deelcee peerJeelcÙeeÛes ¤heeves [esàÙeebveer henelees, keâeveebveer Sskeâlees, efpeYesves ÛeJe Ieslees, ns meJe& ØelÙe#eele Ie[les. ~~5~~
IeÇeCeeceOeW Jeeme Ieslees ~ meJeeËieeR lees mheMe&lees ~ JeeÛesceOeW yees}efJelees ~ peeCeesefve Meyo ~~6~~
leesÛe veekeâeves Jeeme Ieslees, meJe& lJeÛesves mheMe& peeCelees, JeeCeerves MeyoeLe& }#eele IesTve yees}lees. ~~6~~
meeJeOeeve DeeefCe ÛebÛeU ~ Ûengbkeâ[s ÛeUJeU ~ Ùeskeâ}ebefÛe Ûee}Jeer mekeâU ~ FbefõÙeWÉeje ~~7~~
melele peeiee jentve Je meJe&$e JÙeehetve jentve (ÛebÛeU) osneÛes meJe& JÙeeheej Ûee}efJelees. FbefõÙeebÛÙee ceeOÙeceeletve lees
SkeâšeÛe ns meJe& keâjlees. (ÛebÛeU cnCepes efHeâjCeeje veJns. Deelcee Je peerJe ner oesvner leòJes meJe& osnYej JÙeehetve jenleele.
lÙeecegUs peerJe ne [esUs, keâeve, JeeCeer FlÙeeefokeâeble melele JÙeehetveÛe Demelees. ØelÙeskeâ %eeveWefõÙeele ØelÙeskeâ %eeveemee"er lÙee}e
peeJes }eiele veener!) ~~7~~
heeÙes Ûee}Jeer nele ne}Jeer ~ Ye=kegâšer hee}Jeer [esUe Iee}Jeer ~ mebkesâle KegCee yees}Jeer ~ leesefÛe Deelcee ~~8~~
leesÛe heeÙeebvee Ûee}efJelees, neleebvee ne}efJelees, YegJeF& Jeekeâ[er keâjlees Je [esàÙeebÛÙee ne}Ûee}eRveer meebkesâeflekeâ KegCee
keâjlees. (Goe. [esUs Ješe¤ve jeieeÛee mebkesâle oslees.) ~~8~~
efOešeF& }epeJeer KeepeJeer ~ KeeWkeâJeer JeeskeâJeer LegbkeâJeer ~ DeVe pesTve Gokeâ mesJeJeer ~ leesefÛe Deelcee ~~9~~
OeeršheCee, }epeCes, KeepeefJeCes, KeeskeâCes, DeeskeâCes, LegbkeâCes, DeVe KeeCes, heeCeer efheCes F. meJe& leesÛe Deelcee keâjlees. ~~9~~
ceUcet$elÙeeie keâjer ~ Mejerjcee$e meeJejer ~ ØeJe=efòe efveJe=efòe efJeJejer ~ leesefÛe Deelcee ~~10~~
ceUlÙeeie, cet$eefJemepe&ve, lees} meebYeeUCes, ØeJe=efòeceeie& Je efveJe=efòeceeie& (Oece&peerJeve Je DeOÙeelcepeerJeve) nŸeebÛee efJeÛeej
lees DeelceeÛe keâjlees. ~~10~~

Sskesâ osKes ngbies ÛeeKes ~ veevee ØekeâejW JeesUKes ~ meblees<e heeJes DeeCeer Oeekesâ ~ leesefÛe Deelcee ~~11~~
Sskeâlees, Jeeme Ieslees, henelees, ÛeJe Ieslees, Jemlet DeesUKelees, mebleg° neslees Je Ieeyejlees leesÛe peerJeelcee. ~~11~~
Deevebo efJeveeso Gosie eEÛelee ~ keâeÙee ÚŸeeÙee ceeÙee cecelee ~ peerefJelJeW heeJes veevee JesLee ~ leesefÛe Deelcee ~~12~~
Deevebo, efJeveesoyegæer, meb$emlelee Je keâeUpeer lÙeeÛesÛe Oece& Deensle. osnleeoelcÙe, ceeÙee Je cecelesÛes heš} (ÚeÙee)
FlÙeeoer keâejCeebveer peerJeelcÙeeÛeer meJe& og:Kes DeelcÙeeÛÙee meòesJej nesleele. ~~12~~
heoeLee&Ûeer DeemLee Oejer ~ peveeR JeeF&š yejW keâjer ~ DeeheuÙeeb jeKes hejeJÙeeb ceejer ~ leesefÛe Deelcee ~~13~~
heoeLee&Ûeer Deemekeäleer, meceepeele yejer-JeeF&š Jele&Cetkeâ, mJekeâerÙeebÛes j#eCe Je JewNÙeebÛes efveoe&UCe peerJeelceeÛe keâjlees. ~~13~~
Ùegæs nesleeb oeseEnkeâ[s ~ veevee MejerjeR JeeJe[s ~ hejmhejW hee[er he[s ~ leesefÛe Deelcee ~~14~~
}{eF&ceOÙes oesvner yeepetbveer osn¤heeves leesÛe }{lees. ogmeNÙeeÛee osn ceejlees eEkeâJee mJele:Ûee osn cejlees lÙee oesvnerle
peerJeelceeÛe Demelees. ~~14~~
lees Ùeslees peelees osneR Jele&lees ~ nemelees j[lees ØemleeJelees ~ meceLe& keâjbše neslees ~ JÙeeheemeeefjKee ~~15~~
lees pevcee}e Ùeslees, osnele jnelees, osneletve peelees, nmelees, j[lees, he§eeòeehe keâjlees Je JÙeeJeneefjkeâ JÙeeheevegmeej
JewYeJemebheVe eEkeâJee oefjõer neslees. ~~15~~
neslees }b[er neslees yeUkeâš ~ neslees efJeÅeeJeble neslees Oeš ~ vÙeeÙesJeble neslees GlOeš ~ leesefÛe Deelcee ~~16~~
leesÛe efYe$ee eEkeâJee ye}Jeeve neslees, efJeÉeve eEkeâJee ceeflecebo neslees, vÙeeÙeer eEkeâJee vÙeeÙee}e ve pegceeveCeeje neslees. ~~16~~
Oeerj Goej DeeefCe ke=âheCe ~ Jes[e DeeefCe efJeÛe#eCe ~ GÚkeâ DeeefCe meefn<Ce ~ leesefÛe Deelcee ~~17~~
leesÛe peerJeelcee OewÙe&Jeeve, Goej Je kebâpet<ener neslees. Jes[e Je MeneCee, DeeleleeÙeer Je menveMeer} neslees. ~~17~~
efJeÅee kegâefJeÅee oesefnkeâ[s ~ Deevebo¤he JeeJe[s ~ pesLeW lesLeW meJeeËkeâ[s ~ leesefÛe Deelcee ~~18~~
leesÛe Deevebo¤he Deelcee efJeÅeeJeble Je kegâefJeÅeeJeble yegæerle jnelees. meJe& osnYej leesÛe JÙeehetve jnelees. (Deelcee Dekeâlee&
Deens. peerJeelcee keâlee& Deens Je Yeeskeälee Deens.) ~~18~~
efvepes G"s yewmes Ûee}s ~ OeeJes OeeJe[er [es}s lees}s ~ meesFjs OeeÙesjs kesâ}s ~ leesefÛe Deelcee ~~19~~
Peeshelees, G"lees, yemelees, Ûee}lees, OeeJelees, OeeJeeJeÙeeme }eJelees, [es}lees, Jepeve keâjlees, meies-meesÙejs pees[lees lees
peerJeelceeÛe. ~~19~~
heesLeer JeeÛeer DeLe& meebies ~ leeU Oejer ieeTb }eies ~ JeeoefJeJeeo JeeGies ~ leesefÛe Deelcee ~~20~~
peerJeelceeÛe «ebLe JeeÛetve lÙeeJej ØeJeÛeve keâjlees, lee} Oejlees, ieeT }eielees, GieerÛeÛe Jeeobie keâjlees. ~~20~~
Deelcee vemleeb osneblejeR ~ ceie leW Øesle meÛejeÛejeR ~ osnmebieW Deelcee keâjer ~ meJe& keâebneR ~~21~~
pej peerJeelcee osnele vemes} lej lÙee}e nŸee Ûej Je DeÛej me=°erle ØesleeÛeer eEkeâcele jneles. peerJeelcee nŸee osneceOÙes
JÙeehetve osneÛes meJe& JÙeeheej Ûee}efJelees. ~~21~~
ÙeskeWâefJeCe Ùeskeâ keâeÙes ~ keâecee veÙes JeeÙeeb peeÙes ~ ÿeCeesefve ne GheeÙes ~ osnÙeesieW ~~22~~
peerJeelcÙee}e osn vemes} Je osnele peerJeelcee vemes} lej oesvner SkeâceskeâeJeeÛetve JeeÙee peeleele! F&Õejeves oesIeebvee Skeâ$e
DeeCetve me=°erÛee JÙeehe ceeb[}e. ~~22~~
osn DeefvelÙe Deelcee efvelÙe ~ neefÛe efJeJeskeâ efvelÙeeefvelÙe ~ DeJeIeW met#ceeÛeW ke=âlÙe ~ peeCeleer %eeveer ~~23~~
osn Je Deelcee nŸee Depeye pees[erhewkeâer osn DeefvelÙe Demetve Deelcee efvelÙe Deens. Ùee}eÛe efvelÙeeefvelÙeefJeJeskeâ cnCeleele.
heCe ne efJeJeskeâ Deeflemet#ce Demetve lees Heâkeäle %eeveerÛe peeCeleele. ~~23~~

eEhe[er osnOelee& peerJe ~ yeÇÿeeb[eR osnOelee& efMeJe ~ F&ÕejlevegÛeleg°sÙe meJe& ~ F&Õej Oelee& ~~24~~
eEhe[eceOÙes osneÛes JÙeeheej Ûee}Jetve lÙee}e efpeJeble "sJelees lees peerJe Demetve yeÇÿeeb[ JÙeehetve lÙeeÛes JÙeeheej Ûee}Jetve
lÙeeÛes DeefmlelJe meebYeeUlees lÙee}e efMeJe cnCeleele. peerJe Je F&Õej lÙeeÛÙee lÙeeÛÙee Ûeejner osnebvee OeejCe keâjleele. (ÙesLes
peerJelevegÛeleg°ÙeeÛee DeOÙeenej Iesle}e Deens.) ~~24~~
ef$eiegCeehelee& pees F&Õej ~ DeOe&veejervešsÕej ~ mekeâU me=°erÛee efJeÛeej ~ lesLetve pee}e ~~25~~
melÙeyeÇÿe Je keâefuhele ceeÙee DeMee oesvneRÛÙee peCet Skeâ$eerkeâjCeeves Pee}s}e F&Õej DeOe&veejervešsÕej ne meòJeeoer iegCeebÛÙee
Deleerle Demetve meJe& me=°erÛee efJemleej lÙeeheemetve Pee}e Deens. ~~25~~
yejJeW efJeÛee¤ve heeneR ~ Œeer heg®<e lesLeW veeneR ~ ÛebÛeU¤he ÙesleW keâebneR ~ ØelÙeÙeemeer ~~26~~
Deieoer keâešskeâesj efJeÛeej kesâ}e lej lÙee ef"keâeCeer ef}ÁoMe&keâ ŒeerlJe eEkeâJee heg®<elJe veener. keâefuhele ceeÙee keâefuhele Œeer
Demetve efleÛÙee DeefÛevlÙe ØeYeeJeecegUs yeÇÿeJemletceOÙes mHegâjCe¤he ne}Ûee} (ÛebÛeU¤he) Yeemeles. ~~26~~
cegUeRntve meWJešJejer ~ yeÇÿeeefo efheh}erkeâe osnOeejer ~ efvelÙeeefvelÙe efJeJeskeâ ÛelegjeR ~ peeefCepes Ssmee ~~27~~
yeÇÿeosJeeheemetve cegbieerheÙeËle pes pes osnOeejer peerJe Deensle lÙeebÛÙee yeeyeleerle me=°erÛÙee efvee|celeerheemetve veeMeeheÙeËle neÛe
efvelÙeeefvelÙeefJeJeskeâ efJeÛeejJebleebveer }#eele IÙeeJee. ~~27~~
pe[ eflelegkeWâ DeefvelÙe ~ DeeefCe met#ce eflelegkeWâ efvelÙe ~ ÙeeefnceOÙeW efvelÙeeefvelÙe ~ heg{W efvejesefhe}W ~~28~~
pes mLet} cnCepes keâUCeejs Demeles les meJe& DeefvelÙe Demeles. pes Deeflemet#ce Demetve Je=òeer}e keâUle veener, les yeÇÿe efvelÙe
Deens. nŸee mLet} Je Debeflece met#ceeÛÙee ojcÙeeve keâener meehes#e efvelÙe Je DeefvelÙeeÛee leheMeer} heg{er} meceemeele meebiet.
~~28~~
mLetU met#ce Jees}ebef[}W ~ keâejCe ceenekeâejCe meebef[}W ~ efJeješ efnjCÙeieYe& Kebef[}W ~ efJeJeskeâeveW ~~29~~
ceeefÙekeâ mLet} Je met#ce ceeies šekeâ}s. keâejCe cenekeâejCe osn Dees}eb[}s Je efJeješ Je efnjCÙeieYe& nŸeebÛee efvejeme kesâ}e
(Kebef[}s) ns meJe& efJeJeskeâ%eeveeves meeOe}s. (OÙeeveeYÙeeme) ~~29~~
DeJÙeeke=âle cetUØeke=âleer ~ lesLeW peeTve yewme}er Je=òeer ~ leW Je=efòe JneJeÙee efveJe=efòe ~ efve¤heCe Sskeâe ~~30~~
OÙeeveeYÙeeme keâjCeejer met#ce Deble:keâjCeJe=òeer DeJÙeeke=âle Deme}suÙee cetUØeke=âleerheeMeer peeTve Leebye}er. efleÛee efvejeme
keâmee keâjeJee lÙeeÛes leòJe%eeve Deelee Sskeâe. ~~30~~
DeelceeveelceefJeJeskeâ yeesef}}e ~ ÛebÛeUelcee ØelÙeÙee Dee}e ~ hegef{}s meceemeeR efvejesefhe}e ~ meejemeej efJeÛeej
~~31~~
nŸee meceemeele Deelcee Je Deveelcee ¢eebÛee efJeJeskeâ meebielee meebielee mHegâjCe¤he ne}Ûee} (DeesJeer 26) }#eele Iesle}er.
Deelee heg{er} meceemeele meej Je Demeej nŸeebÛee efJeJeskeâ Sskeâe. ~~31~~
Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘DeelceeveelceefJeJeskeâveece’ meceeme heefn}e

ieg®efMe<ÙemebJeeoelcekeâ ßeeroemeyeesOe Ùee «ebLeeleer} ‘DeelceeveelceefJeJeskeâ’ veeJeeÛee heefn}e meceeme meceehle

Dasbodh448 535

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dasbodh448 535

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

oMekeâ oneJee : peieppeesleer

meceeme meneJee : Yeüceefve¤heCe

(o. 10 me. 6) 448 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 449 (o. 10 me. 6)

(o. 10 me. 6) 450 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘Yeüceefve¤heCeveece’ meceeme meneJee

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 451 (o. 10 me. 6)

(o. 10 me. 7) 452 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 453 (o. 10 me. 7)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘meiegCeYepeveefve®heCeveece’ meceeme meeleJee

(o. 10 me. 8) 456 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 457 (o. 10 me. 8)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ØeefÛeleefve¤heCeveece’ meceeme Dee"Jee

(o. 10 me. 8) 458 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

(o. 10 me. 9) 460 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘heg®<eØeke=âleerveece’ meceeme veJeJee

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 461 (o. 10 me. 9)

(o. 10 me. 10) 462 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 463 (o. 10 me. 10)

(o. 10 me. 10) 464 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 465 (o. 10 me. 10)

(o. 10 me. 10) 466 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 467 (o. 10 me. 10)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÛeUeÛeUefve®heCeveece’ meceeme oneJee

(o. 10 me. 10) 468 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 469 (o. 11 me. 1)

(o. 11 me. 1) 470 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

(o. 11 me. 1) 472 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

Fefle ßeeroemeyeesOes ßeerieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efmeæebleefve¤heCeveece’ meceeme heefn}e

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 473 (o. 11 me. 1)

(o. 11 me. 2) 474 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

(o. 11 me. 2) 476 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÛelJeejosJeefve¤heCeveece’ meceeme ogmeje

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 477 (o. 11 me. 2)

(o. 11 me. 3) 478 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 479 (o. 11 me. 3)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efmekeâJeCeefve¤heCeveece’ meceeme eflemeje

(o. 11 me. 3) 480 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 481 (o. 11 me. 4)

(o. 11 me. 4) 482 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efJeJeskeâefve¤heCeveece’ meceeme ÛeJeLee

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 483 (o. 11 me. 4)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 485 (o. 11 me. 5)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘jepekeâejCeefve¤heCeveece’ meceeme heeÛeJee

(o. 11 me. 5) 486 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 487 (o. 11 me. 6)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘cenble}#eCeveece’ meceeme meneJee

(o. 11 me. 6) 488 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 489 (o. 11 me. 7)

(o. 11 me. 7) 490 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘ÛebÛeUveoerefve¤heCeveece’ meceeme meeleJee

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 491 (o. 11 me. 7)

(o. 11 me. 8) 492 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 493 (o. 11 me. 8)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘DeblejelceeefJeJejCeveece’ meceeme Dee"Jee

(o. 11 me. 8) 494 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 495 (o. 11 me. 9)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘GheosMeefve¤heCeveece’ meceeme veJeJee

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 497 (o. 11 me. 9)

(o. 11 me. 10) 498 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

ßeer oemeyeesOe (meeLe&) 499 (o. 11 me. 10)

Fefle ßeeroemeyeesOes ieg®efMe<ÙemebJeeos ‘efve:mhe=nJele&Cetkeâveece’ meceeme oneJee

(o. 11 me. 10) 500 ßeer oemeyeesOe (meeLe&)

cetUceeÙee peieosÕej ~ heg{W De°OesÛee efJemleej ~ me=ef°›eâceW Deekeâej ~ Deekeâej}e 1