ELEŞTİREL SESİN OLUMLU NİYETİNİ KEŞFETMEK

NLP’ nin varsayımlarından biri her davranışın altında bizim için olumlu bir
niyet yattığını söyler; öyle olmasa, o davranışı sürdürmezdik. Bu eleştirel sesin sizin
iyiliğiniz için gerçekleştirmeye çabaladığı olumlu bir amacı olduğunu ve bu olumlu
amacın ne olduğunu bulmanın önemli olduğunu varsayabilirsiniz.
O yüzden zihninizde bu sesin sizi eleştirdiğini tekrar duyun ve sese sanki başka bir
insanmış gibi sorun.
"Benim için beslediğin niyet ne?"
"Benim iyiliğim için yapmaya çalıştığın ne?"
"Bana karşı hangi amaçla eleştirel davranıyorsun?"
Bu sorulardan birini sorduktan sonra sessiz durun ve karşılık olarak sesin ne
söyleyeceğini dinleyin.
Bu sorulara verilen tipik cevaplar şunlardır:
"Senin kendini aptal durumuna düşürmeni engellemeye çalışıyorum."
"Seni korumak istiyorum."
"Doğru olanı yaptığından emin oluyorum."
"Olabileceğinin en iyisi olmanı istiyorum."
Bu sesten bir cevap aldığınızda, bu niyete verdiğiniz tepkiye dikkat edin. Herhalde bu
sesin size söylediklerini ya da kullandığı tonlamayı takdir etmiyorsunuzdur ama sesin
niyetini takdir ediyor musunuz? Eğer duyduğunuz şeyin olumlu bir şey olduğunu kabul
etmekte zorlanıyorsanız, olumlu olduğuna katıldığınız bir niyet bulana kadar sese bu
soruları sormaya devam edin. Mesela eğer ses:
"Seni motive etmeye çalışıyorum." derse o zaman
"Beni motive etmeye çalışmanın bana ne gibi bir faydası var?" diye sorabilirsiniz.
"Motive olduğunda işleri hallediyor ve daha fazla para kazanıyorsun." diyebilir.
"İşleri halletmemin ve daha fazla para kazanmamın bana ne gibi faydası var?" diye
cevap verebilirsiniz.
"Başarılı biri olursun ve kendin hakkında iyi şeyler hissedersin." diyebilir ses.
Bu çoğumuzun kesinlikle takdir edeceği ve bir parçamızın uğruna çabaladığına memnun
olacağımız bir niyettir.
Eğer ses ilk başta,
"Seni cezalandırmak istiyorum," derse herhalde bu niyete hak vermezsiniz. Tekrar bir
soru sorup,
"Beni cezalandırmak sana ne sağlayacak?" derseniz ses:
"O zaman bana dikkat eder ve söylediklerimi hatırlarsın." diye cevaplayabilir.
Olumlu niyeti tekrar sorduktan sonra ses:
"Seni başarısız olacağın ve kendini kötü hissedeceğin durumlardan uzak tutmak
istiyorum." diyebilir.
İşte en sonunda hepimizin hak vereceği bir niyet ama olumsuz bir şekilde ifade edilmiş.
Bu sesin aslında istediği şey olumlu – başarılı olmanız ve kendinizi iyi hissetmeniz.
Eleştirel sesin olumlu niyetini tespit ettiğinizde, ilk adım hemfikir olmak ve sese bu
niyete sahip olduğu için teşekkür etmektir. Size karşı beslediği niyete değer verdiğinizi
doğrulayın.
" Bana karşı bu olumlu niyeti beslediğine memnun oldum. Benim için bunu
istediğinden dolayı teşekkür ederim. "
Bunu yapınca, can alıcı bir aşamaya gelirsiniz. Çünkü hem ses hem de siz olumlu niyette
hemfikirsiniz. Artık düşman değilsiniz. Problemin geri kalanı bu sesin amacına ulaşmaya
çalışırken kullandığı yöntemin ( dırdır etmek ve eleştirmek) size acı çektirmesidir.
Aslında bu dırdır etme ve eleştirme yöntemi, başarılı olmanıza yardım etmek anlamına
gelen olumlu niyetin tam tersine, başarısız olmanıza yol açıyor bile olabilir.

ELEŞTİREL SESİNİZLE PAZARLIK ETMEK

Hem siz hem de ses olumlu niyet konusunda hemfikir olduğunuza göre şimdi beraber, ikinizin de
istediği sonuçlara ulaşmanın başka, daha keyifli ve muhtemelen daha etkili yollarını keşfedebilirsiniz.
Bu süreçte sıradaki aşama sese şunu sormaktır:

"Bu olumlu niyeti yerine getiren, en az şu anda yaptığın kadar iyi (muhtemelen daha da iyi) olan
ilave başka yollar olsaydı, onları bir denemek ilgini çeker miydi?"

Bu, sesin reddedemeyeceği bir tekliftir. Eğer ses daha fazla ve daha iyi seçeneklere sahip olmayı kabul
etmezse, o zaman belli ki teklifi tam olarak kavrayamamıştır. Bazen bir ses, şu anda yaptığı şeyden
vazgeçmesi gerektiğini ya da kabul etmeyeceği bir seçeneği kullanmak zorunda kalacağını düşünür.
Eğer ses reddederse, teklifinizi başka bir şekilde ifade edin ve açıklığa kavuşturun. İlave seçenekler
aramak istiyorsunuz ve yalnız, ses onların şu anda yaptığı şeyden daha çok işe yarayacağına tamamen
katılırsa bu seçenekler sizi tatmin edecek. Yaratıcı tarafınızdan sesin olumlu niyetine nasıl
ulaşabileceği hakkında bir sürü fikir üretmesini isteyin ve sese niyetine ulaşmasını sağlayacak en
beğendiği, en azından şu anda yaptığı şey kadar iyi ya da daha iyi olan, üç ilave yolu seçmesini isteyin.
Sizin istediğiniz, size engel olmak yerine kendinize olan güveninizi arttıracak olan davranış biçimleri.
Yaratıcı taraf yüzlerce olasılık ürettikçe, siz ve ses sadece her ikinizin de kayda değer bir gelişme
sağlayacaklarında ortak bir karara vardıklarınızı seçin.
Sıradaki, Richard Bandler ve John Grinder tarafından geliştirilen "6 Adımda Yeniden
Çerçeveleme(Reframing)" adındaki bir tekniğin bir uyarlamasıdır. Aşağıdaki özet bir egzersiz olarak
sunulmuştur. Tüm NLP egzersizleri gibi, ne kadar çok kullanırsanız düşünmenizin ve tepkilerinizin o
kadar otomatik bir parçası olur.

EGZERSİZ: BİR İÇ SESİNİZİ YENİDEN ÇERÇEVELENDİRMEK

1. Eleştirel Ses: Bir iç sesinizin sizi eleştirdiği bir olayı hatırlayın. Kendinizi tekrar o olayın içine
koyun ve sesin söyledikleri şeyleri, sesin tonunu, temposunu ve bu kelimeleri söylerkenki ritmini
dikkatle dinleyin.
2. Olumlu Niyet: Bu sese, ‘Olumlu niyetin nedir?’ ya da ‘Beni bu şekilde eleştirerek benim
iyiliğim için sağlamaya çalıştığın şey ne?’ diye sorun ve sonra sesin söylediklerini dinleyin.
Duyduğunuz olumlu niyete tamamen hak verene kadar bu soruyu sormayı sürdürün.
3. Kabul ve Teşekkür Edin : Olumlu niyeti kabul edin, hemfikir olun ve sese sizin için bu olumlu
niyeti beslediğinden dolayı teşekkür edin.
4. Sesten, Alternatif Arayışında Size Katılmasını İsteyin : ‘Bu olumlu niyete
ulaşmanın, şu anda yaptığın şey kadar iyi ve muhtemelen daha da iyi ilave yolları olsaydı, onları bir
dener miydin?’ diye sorun. İçten bir ‘evet’ cevabı gelene kadar bekleyin.
5. Yaratıcı Taraf : Yaratıcı tarafınızdan ya da size yardım etmeyi planlayan bir tarafınızdan bir
sürü muhtemel davranış üretmesini isteyin. Ses bunların arasından; beğendiği en az şimdi yaptığı şey
kadar işe yarayacağına inandığı en iyi üç taneyi seçecek.
6. Geleceğe Dair Planlama : Hangisinin en iyi sonuçlanacağını bulmak için, uygun bir durumda
sırayla bunların her birini uyguladığınızı hayal edin. Eğer bazıları beklediğiniz kadar iyi sonuçlanmazsa,
yeni seçenekler üretmek için 5. adıma geri dönün. Her ikinizin de beğendiği üç yeni seçeneğiniz
olduğunda, sese uygun durumlarda bu seçeneklerden birini ya da daha fazlasını gerçekten
kullanmaya istekli olup olmadığını sorun.

Bu süreçte ustalaştığınızda, her birinin fonksiyonunu koruduğunuzdan emin olmanız şartıyla ilk
adımları atlayabilirsiniz. Mesela bir sesin iyi bir tavsiyesi varsa ama tonu yerici ve aşağılayıcı
olduğundan onu dinlemekten hoşlanmıyorsanız,

"Bana söylemeye çalıştığın şeyi takdir ediyorum ama sana garanti veririm ki arkadaşımınki gibi
yumuşak ve arkadaşça bir ses tonu kullanırsan seni dinlemeye çok daha istekli olurum. Bunu
yapmaya razı olur musun?" diyebilirsiniz.

Eğer bir ses hatalarınızı yaptıktan sonra fark ediyorsa,

"Bu olayda yapmamın muhtemel olduğu hata tipleri ve onları ne zaman yapabileceğim hakkında
birçok şey biliyorsun. Daha başarılı olmam için, arkadaşça bir suflör olup bana ne yapmam
gerektiğini önceden söylemeye gönüllü olur musun?"

Yeniden Çerçevelendirme, birçok çeşit içsel pazarlıklarda kullanabilecek, son derece aerodinamik ve
etkili bir yöntemdir. Aynı prensipler, ayrıca insanlar ve organizasyonlar arasındaki pazarlıklarda ve
arabuluculuklarda da çok etkilidir. Önce olumlu niyet ya da amaçlar üzerinde fikir birliği sağlayın.
Ancak ondan sonra, bir takım olarak olası alternatifler ya da çözümler keşfedebilirsiniz.