Yunit 1:
Ang Pagtataguyod ng Wikang Pambansa sa Mataas
na Antas ng Edukasyon at Lagpas pa
Tanggol Wika
- isang alyansang binubuo ng mga dalubwika, guro,
mga mag-aaral, at iba pang nagmamahal sa wika
upang isulong ang patuloy na pagyabong ng wika
- nabuo sa isang konsultatibong forum noong
Hunyo 21, 2014 sa De La Salle University Manila
Dr. Bienvenido Lumbera
- Pambansang Alagad ng Sining na kasama sa
forum
CHED Memorandum Order (CMO) No.20 Series
of 2013
- pag-aalis ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo para
mabawasan at masmapagaan ang kurikulum sa
kolehiyo
Maikling Kasayasayan ng Adbokasiya ng Tanggol
Wika
2011
- kumalat ang plano ng gobyerno ng
pagbabawas ng mga asignatura sa
kolehiyo
Oktubre 3, 2012
- sinimulan ng mga instruktura ng Filipino
sa kolehiyo ang pagpapalaganap ng isang
petisyon na humihiling sa CHED at
DepEd na ipahinto ang implementasyon
ng senior high school/junior college at ng
Revised General Education Curriculum
(RGEC) sa ilalim ng K to 12.
DepEd Assistant Sec. Tonisito M.C Umali
- nagbigay ng presentasyon ng bagong RGEC para
sa antas tersyarya noong Agosto 29,2012 kung
saan wala ang asignaturang Filipino
Maikling Kasayasayan ng Adbokasiya ng Tanggol
Wika
Disyembre 7, 2012
- inilabas ng Departamento ng Filipino ng
DLSU ang “Posisyong Papel para sa
Bagong CHED Curriculum” na may
pamagat na “Isulong ang ating Wikang
Pambansang Filipino, Ituro sa Kolehiyo
ang Filipino bilang Larangan at
Asignaturang may mataas na Antas” akda
ni Prof. Ramilito Correa, ang noo’y
pangalawang tagapangulo ng
Departamento ng Filipino ng DLSU
K to 12
- babawasan ang mga asignatura sa kolehiyo
at ililipat sa senior high school
Retorika
- nag-iisang asignaturang Filipino sa
listahan ng mga asignatura sa senior high
School na nasa K to 12
Opsyonal Lamang Ang Asignaturang Filipino
1. Oral Communication
2. Philippine Literarture at World Literature
3. English for Specific Purposes
Hunyo 28, 2013
- inilabas ng CHED ang CMO No.20 series of 2013
na nagtatakda ng core courses sa bagong
curriculum sa antas tersyarya.
1. Understanding the self
2. Readings in Philippine History
3. Mathematics in the Modern
4. World
5. The Contemporary World
6. Purposive Communication
7. Art Appreciation
8. Science, Technology and Society
9. Ethics
- Kumpirmado na walang Filipino sa K to 12
kumpara sa 6-9 na yunit ng Filipino batay sa
CMO No. 4 series of 1997
Seksyon 3 ng CMO No. 20 series of 2013
- naging opsiyonal na lamang ang Filipino midyum
sa pagtuturo mula sa dating mandatoring wikang
pagtuturo sa ilalaim ng CMO No. 59 series of
1996
Marso 3, 2014
- Gumawa ng panibagong liham petisyon sa CHED
- Humigit-kumulang 200 pirma ang agad na
natipon.
Hunyo 12, 2014
- nagkaroon ng dayalogo sa 2 komisyuner ng
CHED na sina Alex Brillantes at Cynthia Bautista
Hunyo 16, 2014
- muling nagpadala ng liham sa CHED
Hunyo 21, 2014
- nabuo ang Tanggol Wika
Dr. Rowell Madula
- Vice-Chair ng Departamento ng Filipino ng
DLSU at pangulo ng Alliance of Concerned
Teachers (ACT)-Private Schools; nakaisip ng
pangalan ng alyansa
Hulyo 4, 2014
- nagpatawag ng konsultasyon ang CHED dahil sa
demand ng Tanggol Wika
- Nakatulong nang malaki sa mabilis na pagsulong
at popularisasyon ng pakikibaka ng Tanggol Wika
ang maagap na media reports hinggil sa isyung ito
Abril 15, 2015
- nagsampa ng kaso sa Korte Suprema ang Tanggol
Wika
45 pahinang desisyon
- nakasulat sa Filipino; nakatala bilang G.R No.
217451, Dr. Bienvenido Lumbera et al vs Pang.
Benigno Simeon C. Aquino III at Punong
Komisyuner ng Komisyon sa Lalong Mataas na
Edukasyon o CHED Dr. Patricia Licuanan
Mga Paglabag ng CMO. No. 20 s, 2013
1. Batas Republika 7104- Commission on the
Filipino Language Act
2. Batas Pambansa Blg 232 o Education Act of
1982
3. Batas Republika 73560- An act creating the
National Commission for Culture and the Act
establishing National Endowment Fund for
Culture and the Arts and for other purposes
Abril 21, 2015
- nagpalabas ng TRO ang Korte Suprema pabor sa
Tanggol Wika dahil:
1. Nasa Konstitusyon na ang Filipino ang
pambansang wika ng Pilipinas na dapat
opisyal na ginagamit bilang sangkap sa
komunikasyon
2. Ang Filipino ay dapat bigyang halaga at
gamitin sa paaralan mula elementarya
hanggang sa mataas na edukasyon
3. Magdudulot ng kawalan ng trabaho ng nasa
78,000 na guro
Tanggol Kasaysayan
- kapatid ng Tanggol Wika
- alyansa ng mga tagapagtanggol ng kasaysayan
- naglalayong ibalik ang Philippine History sa
hayskul (wala ito sa K to 12)
- nabuo noong Setyembre 23,2016
PUP
- pinakamalakas at pinakamaaasahang balwarte ng
Tanggol Wika
Ano ang Posisyong Papel?
- Ang posisyong papel ay isang pasulat na gawaing
akademiko kung saan inilalahad ang paninidigan
sa isang napapanahong isyu na tumutukoy sa iba’t
ibang larangan tulad ng edukasyon, politika,
batas, at iba.
- Kadalasang idinadaan sa pagsulat ng posisyong
papel ang paggaganyak, at pagpapaunawa ng
punto ng sumulat tungkol isang paksa.
Karaniwang ginagamit ito ng mga organisasyon at
institusyon upang ipabatid sa publiko ang
kanilang paniniwala at rekomendasyon bilang
isang pangkat
Mga Posisyong Papel hinggil sa Filipino at
Panitikan sa Kolehiyo
1. Pagtiyak sa Katayuang Akademiko ng
Filipino bilang Asignatura sa Antas Tersyarya
- Ito ay pamagat ng isa sa pinakaunang
posisyong papel na nagtaguyod sa
pagpapanatili ng Filipino
- Mayo 31, 2013 sa Pambansang Kongreso
ng Pambansang Samahan sa Linggwistika
at Literaturang Filipino (PSLLF)
- pinamunuan ni Dr. Aurora Batnag, dating
Direktor sa Komisyon sa Wikang Filipino
(KWF) "Di dapat patayin ang Filipino sa
kolehiyo sapagkat sa tersyarya nagaganap
at nalilinang ang Filipino sa pamamagitan
ng pananaliksik, malikhaing pagsulat,
pagsasalin, pagsasalitang pang madla at
kaalamang pang midya."
Marso 23, 2014
- pinagtibay ng NCCA-NCLT ang isang
resolusyong humihiling sa CHED,
Kongreso, Senado na isama sa bagong
General Education Curriculum sa
tersyarya ang mandatory na 9 yunits ng
Filipino
Hunyo 20,2014
- nagpalabas ang KWF ng Kapasyahan
bilang 14-16 serye ng 2014 na naglilinaw
sa tindig ng KWF Memo Blg. 20, s.2013
- suportahan ang pagbuhay sa asignaturang
Filipino sa kolehiyo at paggamit ng
Filipino bilang wikang panturo
2. Pagtatanggol sa Wikang Filipino, tungkulin
ng bawat Lasalyano
- Ito ang posisyong papel ng De La Salle
University na akda ni Prof. Ramilito
Correa, pangalawang tagapangulo ng
Departamento ng Filipino sa DLSU
 Bokasyon ni San Juan
Bautista de la Salle-
paggamit ng wika ng mga
ordinaryong mamamayan
sa edukasyon
3 Ang paninindigan ng Kagawaran ng
Filipino ng Pamantasang Ateneo de Manila
sa Suliraning Pangwikang Umugat sa
CHED Memorandom Order No.20 s. 2013
 - Ito ang posisyong papel ng Ateneo de
Manila University
- ang pagkakait ng Espasyo sa Filipino
ay pagkakait ng espasyo para sa iba
pang wika ng bansa
4. Unibersidsad ng Pilipinas, Diliman
Departamento ng Filipino at Panitikan sa
ilalim ng Kolehiyo ng Arte at Literatura
- Ang Filipino ay wika na “susi ng
kaalamang bayan”. Buo rin ang
kanilang paninindigang “nasa wika
ang pagtatanyag ng kaalamang lokal –
mga kaalamang patuloy na hinubog at
humuhubog sa bayan.
5. Paninindigan ng Kagawaran ng
Filipinolohiya ng Poletieknikong
Unibersidad ng Pilipinas (PUP), Samahan
ng mga Dalubguro sa Filipino (SADAFIL),
Samahan ng mga Batang Edukador ng
Wikang Filipino at mga Sining sa Pilipinas,
PUP Sentro sa Malikhaing Pagsulat at PUP
Ugnayan ng Talino at Kagalingan
- umiiral sa realidad sa Pilipinas na ang
Filipino ay wikang panlahat.
6. Philippine Normal University
- isang moog na sandigan ang wikang
Filipino upang isalin ang hindi
magmamaliw na karunugan na
pakikinabanagan ng mga mamamayan
para sa pambansang kapakanan.
Filipino bilang Wika ng Komunikasyon sa
Kolehiyo at mas Mataas na Wika
- Ang pagpapayabong ng Filipino ay hindi lamang
dala ng mga umpukan bagkos ito ay nagmula sa
mas malalim na pundasyon tulad ng nasasaad sa
ikalawang talata ng Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng
kasalukuyang saligang-batas
Ang mga inisiyatibang nagpapalawak ng saklaw ng
gamit sa Filipino bilang wikang panturo at wika ng
komunikasyon ay inaasahang magmumula sa
pamahalaan ayon sa Saligang Batas.
Dr. Wilfredo V. Villacorta
- isa sa Komisyuner ng 1986 Constitutional
Commisssion; ang Wikang Pambansa ay isang
makabuluhang muhon para sa pambansang
pagkakakilanlan
“Ang dating Pangulong Corazon C. Aquino ay
nagbigay diin din sa probisyong ito sa pamamagitan
ng Executive Order No. 335
“Ayon kay Lumbera et al. (2007) ang Filipino ang
wikang gingamit sa paglinang at pagpapalaganap ng
isang edukasyong na nagtataguyod ng kapakanan ng
bansa, nagpapayaman ng diwang mapagtanong at
mapanlikha at umuugat sa buhay at pakikibaka ng
nakararami”
“Agosto 10, 2014 noong inilathala ni G. David
Michael M. San Juan ang kanyang artikulong 12
Reasons to Save the National Language. Sa
artikulong ito ay inisa isa niya ang labindalawang
dahilan kung bakit ang Filipino ay kailangan gamiting
wikang panturo at dapat mapabilang sa kurikulum sa
kolehiyo.
1. Ang unang dahilan na kaniyang binigay ay ang
nasasaad sa Artikulo XIV Seksyon 6 ng
kontistusyon ng bansa”
2. “Sunod niyang binigyang diin ay ideya ng
epektibong gamit ng Filipino bilang wikang
panturo kung ito ay ituturo rin bilang isang sabjek
o disiplina.
3. Isa rin ay ang globalisasyon at ASEAN integration,
“Ang Filipino at Panitikan ay parehas sa College
Readiness Standard sa CHED’s Resolution No. 298-
2011.
Ang resulta ng National Achievement Test sa Filipino
ng sa hayskul ay mababa pa rin sa itinalagang lebel
ng masteri ng Kagawaran ng Edukasyon”
“Filipino ang wikang pambansa at sinasalita ng nasa
99% ng populasyon. Ito ay nagbubuklod sa mga
mamamayan”
- Noong 1989, lumitaw pa sa survey ng Ateneo de
Manila University na 92% ang nakaiintindi ng
Tagalog sa buong bansa, 83% ang nakapagsasalita
nito, 88% ang nakababasa, at 81% ang nakasusulat
gamit ito.
- Napakalaki ng agwat nito sa sinasabing 51% na
nakaiintindi ng ingles at 41% nakaiintindi ng
Sebwano.
- Kaugnay naman ng mga bansang nagpapatupad din
ng K to 12 tulad ng Estados Unidos, Malaysia, at
Indonesia, ang kanilang wikang pambansa at
panitikan ay mandatori na core courses sa kolehiyo
Ipinahayag din ni G. San Juan na matagal nang
namamayagpag ang Ingles sa kurikulum ng kolehiyo
mula noon 1906 samantalang ang Filipino ay nito
lamang 1996, at panahon na upang maremedyohan ang
nagdaang panahon ng makasaysayang kaapihan.
Higit sa lahat ang Filipino ay isang pandaigdigang wika
na itinuturo at pinagaaralan sa mahigit walumpong
institusyon at unibersidad sa ibang bansa.
Nakalathala sa akda ni G. Virgilio S. Almario (2014) na
napakarami pang dapat gawin upang ganap na
magtagumpay ang wikang Filipino.
Aniya hindi sapat ang pagdedeklara ng Buwan ng
Wikang Pambansa tuwing Agosto bilang tugon sa
Proklamasyon Blg. 1041 ng Pangulong Fidel V. Ramos
noong Hulyo 5, 1997
Lingua Franca
 - wika ng bayan
- Ang ganito kabilis na pagdami ng nagsasalita sa
Filipino ay nangangahulugang isa na itong
maituturing na “wika ng bayan” o lingua franca, at
ginagamit na wika ng komunikasyon ng sinumang
dalawang Filipino na may magkaibang wikang
katutubo at nais mag-usap.
- Ang lahat ng balikbayan at bisita ay sinasalubong
sa airport ng mga karatula sa wikang Filipino ang
banyagang nais magtagal sa Pilipinas.
- May tatak at paliwanag sa Filipino ang mga
ibinebentang de-lata at nakapaketeng produkto.
“Idinadaos ang mga kumperensiya sa wikang Filipino, at
kung kailangan, may mga tagasalin sa Ingles at ibang
wikang global.
Nagtutulong-tulong ang mga eksperto at guro sa mga
wikang katutubo sa Wikang Pambansa.
Pang. Corazon Aquino - nilagdaan ang Kautusang
Tagapagpaganap bilang 335 noong Agosto 25,1988 na
paggamit ng wikang Filipino sa opisyal na transakyon,
komunikasyon ng gobyerno
Upang lalong pasiglahin ang paggamit ng Filipino sa mga
opisyal na transaksyon, komunikasyon, at
korespondensya ng gobyerno, nilagdaan ni dating
Pangulong Corazon C. Aquino ang Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 335 noong Agosto 25, 1988.
- Kautusang Pangkagawaran bilang 53 serye 1987
- patakarang bilingguwalismo sa edukasyon ng
Administrasyong Aquino
Malalaking tagumpay at pagsulong din ang kinamtan ng
wikang Filipino sa mass media
Batas Republika Blg.7104

Nagsasalita sa Filipino ang mga mambabatas kahit hindi - paglikha ng KWF o Komisyon sa Wikang Filipino
sila nkaharap sa telebisyon para maintindihan ng bayan. - pangunahing ahensya ng gobyerno na
nagtataguyod ng paggamit ng Wikang Pambansa
At hindi nag-iisa ang Pangulong Benigno C. Aquino III - Sa dekadang ito’y naipasa ang Batas Republika
sa pagtatalumpati sa wikang Filipino” Blg. 7104 na nagtatadhana ng paglikha ng
Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), ang
pangunahing ahensiya ng gobyerno na
Bunsod ng makasaysayang Unang Rebolusyon sa EDSA nangangalaga sa patuloy na pagpapaunlad at
noong 1986, nagkaroon ng bagong Saligang Batas ang pagtataguyod ng paggamit ng wikang pambansa at
ating republika. ng iba pang mga wika sa Pilipinas, kagaya ng
hinalinhan nitong Institute of the National
Amalgamasyon - paghahalo-halo ng talasalitaan
Language.
mula sa iba’t ibang wika ng Pilipinas
BATANGAS STATE UNIVERSITY
Español - panukalang dapat maging wikang
opisyal -Pambansang Pamantasan ng Batangas

Maalab ding nakipagtagisan ng talino ang mga ultra-

konserbatibo na napanukala namang Español ang dapat
maging wikang opisyal.
Pinakamasugid na kalaban ng mga tagapagtaguyod ng
wikang pambansa ang mga delegadong Amerikanista.
Wikang Filipino = Wikang Pambansa

“Pilipino to Filipino- ang wikang Pambansa ay hindi

lamang sa tagalog
Sa pagpapalit ng pangalan mula “Pilipino” tungong
“Filipino” ganap na napatahimik na ang protesta ng mga
rehiyunalista.
Ang pagbabanyuhay (pagbabagong-anyo) ng Pilipino na
naging “Filipino” ay pagyakap ng wikang pambansa sa
iba pang mga katutubong wika ng Pilipinas na may mga
tunog na wala sa Tagalog.”

Ang wikang pambansa’y sumusulong na rin bilang

aktuwal na wikang opisyal ng Pilipinas.
 ang sasabihin, o di kaya ay magparating
ng tampo o sama ng loob
6. Kapaligiran
- tumutukoy sa pinagdarausan ng pakikipag-
usap at ng kaayusan nito. Mahihinuha ang
intensiyon ng kausap batay sa kung saang
lugar niya nais makipag-usap.

Yunit 2: 7. Bagay (Object Language)

PAGPOPROSESO NG IMPORMASIYON - Malimit itong tawaging material culture.
Ito ay tumutukoy sa komunikasyong
Komunikasyon nagaganap sa pamamagitan ng pagbibigay
- Ang komunikasyon ay hango sa salitang Latin na ng mga kahulugan sa mga bagay- bagay na
“communis” nakikita sa paligid (na tinatawag ding
- Ang communis ay nangangahulugang panlahat o material artifacts).
para sa lahat. Iba pang uri ng DI-BERBAL
- Ang salitang “komunikasyon” naman ay hango sa
Kastila, at naging panumbas sa Tagalog ang - Oras (chronemics)
katawagang pakikipagtalastasan. - Simbolo (iconics)
- Kulay (color)
Berbal - Bilang o numero (numbers
- uri ng komunikasyong gumagamit ng salita sa Proseso Ng Komunikasyon
anyong pasalita at/o pasulat man
1. Tagapaghatid
Di-berbal - tinatawag din siya bilang communicator o
- Ayon sa mga pag-aaral, lubhang napakalaki ng source
elementong di-berbal sa pakikipag-usap sa mga 2. Mensahe
taong napapaloob sa sariling kultura. - Ito ay naglalaman ng opinyon, kaisipan at
- Sa katunayan, tinatayang 70 porsiyento ng isang damdamin ng karaniwang nakabatay sa
karaniwang kumbersasyon ang binubuo ng di- paniniwala at kaalaman ng tagahatid
berbal na element (Maggay 2002). 3. Daluyan/ Tsanel
- ang una ay pandama (sensory) tulad ng
Iba't ibang anyo ng di-berbal na komunikasyon paningin, pandinig, pang-amoy, panlasa at
1. Kinesika (Kinesics) pakiramdam; at Institusyonal
- tumutukoy sa kilos o galaw ng katawan (Institutionalized) na tuwirang sabi o
tulad ng sumusunod: pakikipag-usap, suslat at kagamitang
- Tindig (posture) elektroniko.
- Pagkumpas (gestures) 4. Tagatanggap
- Ekspresyon sa mukha (facial - Mayroong itong tatlong antas:
expression) - Pagkilala
- Occulesics o Pagtingin (eye - Pagtanggap
contact) - Pagkilos
2. Pandama o Paghawak (Haptics) 5. Balik-tugon
- itinuturing na isa sa mga pinakaunang - Hindi magiging matagumpay ang
anyo ng komunikasyon komunikasyon kung walang tugon sa
3. Proksemika (Proxemics) bawat mensahae
- Tumutukoy sa oras at distansiya sa Impormasyong Nasasagap
pakikipag-usap. Ang oras ay maaaring
pormal gaya ng isinasaad ng relo, o Impormasyon
- Isang bagay na may kahulugan at konteksto sa
impormal na karaniwang nakadikit sa
tumatanggap nito. Ang impormasyon ay
kultura gaya ng mga terminong “ngayon nagpapahiwatig ng mga detalye ukol sa isang
na,” “sa lalong madaling panahon,” at sitwasyon, tao, pangyayari, lugar, at iba pa.
“mamaya na.”
4. Paralanguage Mga Dahilan Upang Maging Impormasyon Ang
- tumutukoy sa tono ng tinig at kalidad at Isang Bagay
bilis ng pagsasalita. 1. Ang impormasyon ay wasto at
5. Katahimikan o Kawalang-Kibo napapanahon.
- Iubhang makahulugan na karaniwang 2. Ang impormasyon ay maayos at tiyak para
ginagawa upang mag-isip at paghandaan sa isang layunin.
 3. Ang impormasyon ay may konteksto na
nagbibigay ng kahulugan at kahalagahan
nito.
4. Ang impormasyon ay nakadadagdag ng
pag-intindi at nakababawas ng kawalan ng
katiyakan
Kahalagahan Ng Impormasyon
PANANALIKSIK
- Mahalaga ang impormasyon dahil ito ay
nakaaapekto ng pag-uugali, pagkilos, desisyon
at resulta.
FAKE NEWS
 Disimpormasyon
- Sinasadya ng mga tao ang paglikha ng mali o
mapanlinlang/misleading na impormasyon
para kumita ng pera, magkaroon ng
impluwensiyang politikal, manira ng
reputasyon ng iba, at para lang manggulo at
manakit
 Misimpormasyom
- Nagshe-share ang mga tao ng disimpormasyon
nang hindi namamalayang ito ay mali o
nanlilinlang, madalas ay dahil gusto lamang
nilang tumulong
MAXWELL MC COMBS AT GEORGE
GERBNER
-
Ang pangmadlang midya ang nagtatakda kung
ano ang pag-uusapan ng publiko
GEORGE GERBNER
- Ang midya ang tagapagsalaysay ng lipunan na
lumilinang sa kaisipan ng mga madalas
manood na ang mundo’y magulo at
nakakatakot
MARSHALL MC LUHAN
- Binabago ng midya ang simbolikong
kapaligiran ng mga tao at naiimpluwensiyahan
nito ang kanilang pananaw, karanasan, ugali at
kilos
STUART HALL
- Ang midya ang nagpapanatili sa ideyolohiya
ng mga may hawak ng kapangyarihan sa
Lipunan
KONTEKSTO
- Nagbibigay ng linaw sa tukoy na kahulugan ng
impormasyon at nagsisilbing gabay sa interpretasyon
Tukoy Na Paksa At Layon
nito
- Ayon kina Barker at Barker, ang elementong ito ang isa
sa mga pinakamahalaga dahil naaapektuhan nito ang
iba pang mga elemento kasama na ang buong proseso
ng komunikasyon
2 Na Konteksto Ng Komunikasyon
1. Intrapersonal - tumutukoy ito sa komunikasyong
pansarili
2. Interpersonal - ang tagahatid at ang tagatanggap
o Maliit na Grupo - tatlo o higit pang kalahok
o Pampubliko - kontrolado lamang ng
tagapagsalita
o Organisasyunal - ang lahat ng konteksto ay
gumaganap Komunikasyong
o Pangmadla - ang paghahatid ng mensahe sa
mas malawak na awdyens sa lalong madaling
pamamaraan
- Ang salitang pananaliksik o riserts ay katumbas ng
salitang ingles na research. Nagmula ang salitang
ingles na research sa lumang salitang pranses na
cerchier na ang ibig sabihin ay maghahanap o
magsaliksik.
- Ang pananaliksik ay sistematikong paghahanap sa
mahahalagang impormasyon hinggil sa isang tiyak na
paksa o suliranin.
Layunin Ng Pananaliksik
- Makatuklas ng mga bagong impormasyon, ideya at
konsepto.
- Makapagbigay ng bagong pagpapakahulugan o
interpretasyon sa dati nang ideya.
- Mabigyang-linaw ang isang mahalagang isyu o paksa.
- Makapagbigay ng mungkahing solusyon sa problema.
- Makapagtotoo o makapag pangatwiran sa tulong ng
mga mapapanaligang mga materyales o dokumento
tungkol sa mga paksang nangangailangan ng
paglilinaw.
- Nakapagbigay ng mga ideya o mungkahi batay sa
pangkasaysayang perspektibo para sa isang
pangyayari o senaryo
Mga Dapat Isaalang-Alang Ng Isang Mananaliksik
Bago Pumili Ng Batis Ng Impormasyon Para Sa
Kaalamang Ipapahayag
1. Kailangang malinaw ang tukoy ng paksa at layon
ng pananaliksik.
2. Dapat na malinaw sa mananaliksik ang pakay niya
sa paglahok sa sitwasyong pangkomunikasyon
kung saan ibabahagi ang bubuung kaalaman.
3. Kailangang ikonsidera ng mananaliksik ang uri at
kalakaran ng sitwasyong pangkomunikasyon
Katangian Ng Isang Mananaliksik
 Masipag sa pangangalap ng datos
 Matiyaga
 Maingat sa pagpili
1. ang paksa ng sitwasyong pang komunikasyon kung
saan ipapahayag ng mananaliksik ang kaalaman na
kanyang bubuuin.
2. kanyang pakay sa paglahok sa sitwasyong
pangkomunikasyon. Batay sa paksa ng sitwasyong
pangkomunikasyon, magdedesisyon ang mananaliksik
kung anong pakay sa paglahok dito.
Mga Mungkahi Para Sa Makapilipinong Pananaliksik
- Si San Juan (2017) ay nagbigay ng limang hakbangin Mula Sa Materyal Na Nakaimprenta Sa
na dapat isakatuparan sa ikauulad ng pananaliksik Papel:
para sa mga Pilipino bukod sa pagsipat sa iba’t ibang
1. Awtobiyograpiya - Ang
realidad at/o suliraning panlipunan na maaaring
Awtobiograpiya o kasaysayan ng
pagmulan ng makbuluhang adyendang pananaliksik:
sarili ay ang pangalang ibinigay sa
uri ng panitikan kung saan
1. “magpansinan muna tayo bago magpapansin sa iba’’ .
sinasabi ng isang tao ang kanyang
2. “magbuo ng pambansang arkibo ng mga pananaliksik.
sariling buhay.
3. “magdevelop ng katiwa-tiwalang translation software
2. Talaarawan - kalipunan ng mga
na libreng magagamit para sa mga mass translation
bugto-bugtong o baha-bahaging
projects.
sulatin na nakasulat at nakaayos
4. “bigyang prayoridad ang Filipinisasyon ng lalong
sa sunod-sunod na petsa o araw,
maitaas ang edukasyon at ang mga programang
na sumusunod sa porma ng
graduado.
kalendaryo.
5. “atasan ang lahat ng mga unibersidad na magtayo ng
3. Sulat sa Koreo at E-mail – Ang
Departamento ng Filipino at/o Araling Pilipinas”
sulat o liham ay isang pahayag o
mensahe ng may akda sa
- Mainam din na ikonsidera ng mananaliksik ang ilan sa
pamamagitan ng pagsulat mula sa
mga mungkahi nina Santiago at Enriquez (1982) para
isang tao patungo sa isa pang tao
sa maka-Pilipinong pananaliksik:
o grupo, kadalasan sa ibang lugar.
Naglalaman ito ng pananaw o
1. iugnay sa interes at buhay ng mga kalahok sa pagpili
damdamin na nais nyang iparating
ng tukoy na paksa.
sa kinauukulan.
2. gumamit ng mga pamamaraan ng pagsisiyasat na
4. Tesis at Disertasyon - isang
nakagawian ng mga Pilipino, angkop sa kultura, at
dokumentong ipinasa bilang
katanggap tanggap sa ating mga kababayan.
suporta sa kandidatura para sa
3. humango ng mga konsepto at paliwanag mula sa mga
isang akademikong antas o
kalahok, lalo na iyong makabuluhan sa kanila
propesiyonal na kwalipikasyon na
Batis Ng Impormasyon nagpapakita ng nasaliksik at
natuklasan ng manunulat.
- Tumutukoy sa mga sanggunian o pinagkukunan ng
5. Sarbey - isang klase ng
datos o impormasyon para sa pagpapahayag, pasulat
talatanungan na binubuo ng iba’t
man o pahayag
ibang mga tanong na hango sa
- Mahalaga ang matalinong pagpili ng batis sapagkat ito
isang paksang nais bigyang
ang magiging batayan ng pagiging katanggap tanggap
kasagutan.
(validity) ng isang impormasyon o kaalaman.
6. Artikulo at Journal - Ang isang
- Ito ang naghihiwalay sa makabuluhang pag aaral at sa
artikulo ay isang seksiyon na
hilaw na pahayag o yaong batay lamang sa mga
naglalaman ng impormasyon,
opinion
maaaring may disenyo o wala.
2 Kategorya Ng Batis Ng Impormasyon Ang journal naman ay isang
komposisyong personal. Ang ibig
1. PRIMARYANG BATIS
sabihin nito ay isang talaan ng
- tumutukoy sa mga sangguniang
mga pansariling gawain at
isinulat/inilahad sa panahon ng
repleksyon ng mga kaisipan o
pagkakapangyari o mga katotohanang ayon sa
damdamin ng isang tao
mga aktwal na nakasaksi sa paksain o
7. Balita sa dyaryo, radio, at
pangyayaring tinatalakay o nagmula sa mga
telebisyon - isang dokumento na
tuwirang may kaugnayan sa pagkakapangyari
inilathala at inilimbag kaalinsabay
Nito.
ng mga isyung panlipunan na
Paraan Ng Pagkalap Ng Primaryang Batis: tinatalakay sa mismong
pahayagan. Maaari rin itong
Mula Sa Harapang Ugnayan Sa Kapuwa
Tao: maglaman ng ulat ukol sa mga
kaganapang pulitikal, pang-
1. Pagtatanong- tanong ekonomiko at panlipunan
2. Pakikipagkuwentuhan 8. Rekord ng mga tanggapan ng
3. Panayam o Interbiyu gobyerno tulad ng Konstitusyon,
4. Pormal, Inpormal, Estrukturado o katitikan ng pulong, kopya ng
Semi-estrukturadong talakayan tatas at kasunduan,taunang ulat,
5. Umpukan pahayagang pang-organisasyon
6. Pagbabahay-bahay 9. Orihinal na dokumento gaya ng
sertipiko ng kasal at testament
 10. Talumpati, pananalita - pahayag
na binigkas sa mga mahahalagang
okasyon, pagtitipon, gawaing
panrelihiyon o pulitikal.
11. Larawan at iba pang biswal na
grapika - bunga ng mga likha ng
tao sa pamamagitan ng dunong at
teknolohiya.
Iba Pang Halimbawa Ng Batis
ARTIPAKTO - mga bagay na hinukay
ng mga arkeologo na mula pa noong
sinaunang panahon na ginamit at
hinubog ng tao ayon sa kanyang
kultura
2. SEKUNDARYANG BATIS
 Pahayagang interpretasyon, opinyon at
kritisismo mula sa indibidwal, grupo, o
institusyon na hindi direktang nakaranas, naka
obserba nagsaliksik sa isang paksa o
penomeno.
 Kadalasang kinapapalooban ng sariling
interpretasyon o pagpapakahulugan ng may-
akda batay sa kanyang obserbasyon at
pananaliksik
Mga Halimbawa Ng Sekondaryang Batis
1. Artikulo sa dyaryo at magasin - tulad ng
editorial, kuro-kurong tudling, sulat sa
patnugot
2. Encyclopedia - sanggunian o akda na
nagbibigay ng mga buod ng kaalaman
alinman sa lahat ng mga sangay o mula sa
isang partikular na larangan o disiplina.
Ang mga Encyclopedias ay nahahati sa
mga artikulo o entry na madalas na
nakaayos ayon sa alpabeto ayon sa
pangalan ng artikulo at kung minsan sa
mga kategorya ng pampakay.
3. Teksbuk - isang manwal o aklat ng mga
pagtuturo, direksiyon, paggamit, krokis,
aral, aralin, tagubilin, o mga pag-iwi sa
anumang mga sangay ng pag-aaral. Ang
mga aklat-aralin ay nililikha ayon sa
pangangailangan ng mga institusyong
pang-edukasyon.
4. Manual at gabay na aklat – babasahin o
manipis na aklat na kalimitang
pinagkakalooban ng mga hakbang upang
gawin ng tama ang isang bagay.
5. Diksyonaryo at Tesoro – ang diksyonaryo
ay koleksyon ng mga salita sa isa o higit
pang mga tukoy na wika na nakalista ayon
sa alpabeto, na nagbibigay ng mga
kahulugan, etymologies at pagbigkas ng
mga salita.Samantalang ang Tesoro
naman ay isang aklat na naglilista ng mga
salitang pinagsama-sama ayon sa
pagkakapareho ng mga kahulugan o
magkasingkahulugan at kung minsan ay
mga antigong.
6. Kritisismo - isang paraan ng disiplinado,
sistematikong pag-aaral ng isang pasulat o
pasalitang diskurso.
7. Komentaryo - tumutukoy sa pagbibigay
ng opinyon. Mahalaga ito upang
maibahagi ng isang tao ang kanyang
pananaw tungkol sa isang bagay o isyu. Ito
ay maaaring makita sa dyaryo o social
media. Ito ay tumatalakay sa mga
kontemporaryong isyung panlipunan. Ito
ay nagbibigay puna o papuri sa mga
kaganapan tungkol sa isyu.
8. Sanaysay - isang maiksing komposisyon
na kalimitang naglalaman ng personal na
kuru-kuro ng may-akda.
9. Sipi mula sa orihinal na hayag o Teksto -
Ang sipi o pagsipi ay nangangahulugan na
akda. Ito ay maaaring isang bahagi lamang
ng isang akda o hindi kaya ay ang buong
akda.
10. Abstrak - isang uri ng lagom na
karaniwang ginagamit sa pagsulat ng mga
akademikong papel tulad ng tesis, papel
na siyentipiko, at teknikal lektyur, at mga
report. Ito ay kadalasang bahagi ng isang
tesis o disertasyon na makikita sa unahan
ng pananaliksik pagkatapos ng title page o
pahina ng pamagat. Naglalaman din ito ng
pinakabuod ng boung akdang akademiko
o ulat.
11. Kagamitan sa pagtuturo - tulad ng
powerpoint presentation
12. Sabi-sabi
Kalakasan Ng Harapang Ugnayan
 Makakuha ng agarang sagot at paliwanag
 Makapagbigay ng angkop na kasunod na
tanong
 Malinaw agad ang sagot
 Maobserbahan ang Berbal at Di-berbal na
ekspresyon
Kalakasan Ng Mediadong Ugnayan
 Makausap ang tagapagpabatid na nasa
malayong lugar sa anumang oras at
pagkakataon
 Makatipid sa pamasahe dahil hindI na
kailangang puntahan ng personal ng
mananaliksik
 Madaling pag-oorganisa ng datos lalo’t may
elektronikong Sistema tulad ng online survey
books
KWALITATIBONG PAMAMARAAN
- Ang kwalitatibong pananaliksik ay nagsusuri ng mga
transkriptibong mga pahayag mula sa napiling kalahok
na magsasaad ng mga mahahalagang tema. Ang mga
temang nabanggit ay maglulutas ng penominon sa
pamamagitan ng makabuluhang pasalarawang
balangkas upang maunawaan ang sitwasyon o galaw
ng mga piniling kalahok.
 Midya Bilang Batis Ng Impormasyon
- Kailangan isipin ang kahinaan, kalakasan at
kaangkupan nito
KWANTITATIBONG DISENYO
- Ang kwantitatibong pananaliksik ay tumutukoy sa
sistematiko at empirical na imbestigasyon ng iba’t
ibang paksa at penomenong panlipunan sa
pamamagitan ng matematikal, estadikal, at mga
teknik na pamamaraan na gumagamit ng
komputasyon.
Tambalan Ng Pangangalap At Pagbabasa Ng
Impormasyon
1. Panimulang Pagbabasa
- Praktikal kung kailangan pang piliin
ang mga tukoy na tono, bilang o
edisyon ng publikasyong isasama sa
mga batis ng impormasyon.
2. Saturation
- Naaabot ito kung ang mga panibago
at karagdagang datos na nakalap ay
hindi humahantong sa anumang
pagbabago sa nauna nang napalitaw
na mga kategorya ng impormasyon.
3. Kapuwa-Tao
- Ang pakikipagkapwa-tao o pakikipag-
ugnayan sa ibang tao ay ilang mga
ugnayan, koneksiyon at interaksyon sa
pagitan ng dalawa o higit pang tao.
4. Midya
- Mga pinagsamang mga pagpapalabas
o kagamitan na ginagamit sa pagtala
at paghatid ng impormasyon o datos.
Pangangalap Ng Impormasyon Mula Sa Kapuwa-
Tao
1. Pagtatanong-tanong
- Maraming mga mananaliksik ang
gumagamit ng pagtatanong tanong sa
pagkalap ng katunayan at datos
- Ang pagtatanong tanong ay mainam
sa sumusunod na pagkakataon :
 kung ang impormasyong
sinisiyasat ay makukuha sa
higit sa isang tagapag batid:
 kung hindi tuwirang
matanong ang mga taong may
direkstang karanasan sa
paksang sinisiyasat;
 kung di pa tiyak kung sino ang
may kaalaman o karanasan
hinggil sa paksa
 kung nais marepika ang mga
impormasyong nakuha mula
sa ibang tagapagbatid
(Gonzales, 1982 ).
2. Pakikipagkuwentuhan
- Isang di-estrukturado at impormal na
usapan ng mananaliksik at mga
tagapagbatid hinggil sa isa o higit
pang paksa
3. Pagdalaw-dalaw
- Pagpunta-punta at pakikipag-usap ng
mananaliksik sa tagapabatid upang
sila ay magkakilala.
4. Pakikipag-umpukan
- Ang umpukan ay tumutukoy sa
pagtitipon ng mga tao. Ito ay
maaaring isang grupo o pangkat. Ito
ay tinatawag bilang meeting sa Ingles
5. Pakikiisa
- Ang pakikiisa ay pangyayaring suporta
o pagsunod sa isang sanhi o interes ng
iba, halimbawa, sa mahihirap na
sitwasyon. Ang salitang pagkakaisa ay
nagmula sa Latin "Solidus" na
nangangahulugang "sumusuporta " .
6. Pakikisangkot
- Bilang dulog, ang pakapa – kapa ay
isang eksplorasyon, hinggil sa isang
paksa sa konteksto ng pamumuhay ng
mga tao sa isang komunidad gamit
ang mga katutubong pamamaraan ng
pagkuha ng datos kagaya ng
pagmamasid, pagtatanong – tanong,
pagsubok, pagdalaw, pakikilahok, at
pakikisangkot. (Torres, 1982, p.171)
7. Pakikipanuluyan
- Nakikisalamuha sa mga tao at
nakikisangkot sa ilan sa kanilang mga
aktibidad tulad ng umpukan,
pangangapitabahay, pagmamasid at
iba pa.
EKSPERIMENTO
 Isang kwantitatibong disenyo ng pananaliksik
kung saan sinusukat ang epekto ng
independent variable sa dependent variable,
na tinatalaban ng interbensiyon.
Independent Variable
- Nagsisilbing Interbensyon
Dependent Variable
- Tinatablan ng Interbensyon\
SURVEY
 Ginagamit sa deksriptibo at kuwantitatibong
pag-aaral ng malalaking populasyon.
INTERBYU
 Ang interbyu o panayam ay isang interaksyon
sa pagitan ng mananaliksik bilang
tagapagtanong, at tagapakinig, at ng
tagapagbatid na siyang tagapagbahagi ng
impormasyon (Baxter & Babbie, 2004).
 Estrukturang Interbyu
 Semi Estrukturang Interbyu
 Di Estrkuturang Interbyu
FOCUS GANAP DISCUSSION
 Ito ay semi estrukturadong talakayan na
binubuo ng tagapagpadaloy na kadalasay
 ginagampanan ng manananaliksik na , at anim
hanggang sampung kalahok.
Ilan sa mga bentahe ng FGD ang mga
sumusunod:
1. Naitatama,napapasubalian, o nabeberipika ng
mga kalahok ang impormasyong ibinabahagi;
2. May naiisip, nababanggit, at napagtatanto ang
mga kalahok kapag silay magkakasamang nag
uusap ( na maaaring di lumabas sa indibidwal
na interbyu)
3. Maraming aspekto at anggulo ng isang paksa
ang lumalabas at napapag usapa sa isang
pagtitipon
Kahinaan naman ng FGD kapag:
1. 1.May dimonante sa grupo
2. May nag aagam –agam na sumalungat sa
kasama o itama ang impormasyong ibinibigay
ng iba;
3. May lihim o hayag na hidwaan ang mga
kalahok
4. May ayaw magbahagi ng saloobin dahil
nahihiyang magkamali, mapuna, o matsismis
4 na Uri ng Papel ng Tagamasid
o Complete observer (ganap na tagamasid)
o Complete participant (ganap na kalahok)
o Observer as participant (tagamasid bilang
kalahok)
o Participant as observer (kalahok bilang
tagamasid)
Instrumento Sa Pagkalap Ng Datos Mula Sa
Kapuwa-Tao:
 Talatanungan at gabay na katanungan -
organisado at estrukturadong talatanungan
 Pagsusulit o eksaminasyon - sumusukat sa
kaalaman, kakayahan at kilos ng kalahok
 Talaan sa fieldwork - naglalaman ng iniisip,
agam-agam, repleksyon ng mananaliksik
habang nangangalap ng datos
 Rekorder - maaaring irekord sa audio o video
ang nagaganap na usapan ng mananaliksik at
tagapagbatid kung ito ay may pahintulot sa
huli.
Pangangalap Ng Impormasyon Mula Sa Aklatan
- Alamin kung saang aklatan matatagpuan ang
mga batis ng impormasyon na natukoy para sa
isang pananaliksik.
- Gumawa ng sulat sa kinauukulan at
magtanong din hinggil sa protokol at
patakaran na pinaiiral sa aklatang natukoy.
- Kung hindi kinakailangan ang sulat, alamin
ang mga kailangan bago makapasok at
makagamit ng mga pasilidad.
- Rebyuhin ang Dewey Decimal System dahil
alin man sa dalawang ito ang madalas na
batayan ng klasipikasyon ng aklat ng
pangkalahatang karunungan
- Tandaan na ipinagbabawal ang pagpapa-
photocopy ng buong aklat, tesis, disertasyon,
at ilan pang mga printed na materyal kaya
kailangan ang matiyaga at mabilis na pagbasa
kung maraming sanggunian ang bubulatlatin.
- Gamitin ang online public access catalog
(OPAC) para makahanap na ng mga
sanggunian bago pa man pumunta sa aklatan
o bago puntahan ang seksyon o dibisyon ng
aklatan.
- Huwag kalimutan halughugin ang pinagkunan
online ng aklatan gaya ng subkripsiyon sa
journal, e-books, e-databases, at iba pang
batis ng impormasyon sa Internet
Ilang paalala sa paghahanap ngbatis ng
impormasyon sa aklatan
- Alamin kung saang aklatan matatagpuan ang
mga batis ng impormasyon
- Gumawa at magpadala ng sulat sa
kinauukulan
- Alamin ang mga kahingian bago makapasok at
makagamit ng pasilidad
- Alamin ang iba’t ibang dibisyon o seksyon sa
aklatan kung saan matatagpuan ang
pangkalahatang sanggunian
Pangangalap Ng Impormasyon Mula Sa Mga
Online Na Materyal
 ANG INTERNET - ito puno ng mga
impormasyon sa hindi mabilang na mga
paksa at genre. Ngunit, hindi tulad ng
isang silid-aklatan, ang impormasyong
makikita sa Internet ay kadalasang hindi
maaasahan at hindi palaging tama.
CREDIBLE SOURCES - Ang mga
mapagkakatiwalaang mapagkukunan
ay ang mga maaaring ituring na
walang kinikilingan at may ilang uri ng
ebidensyang maaasahan
NON-CREDIBLE SOURCES - Ang isang
hindi mapagkakatiwalaang
mapagkukunan ay tiyak na hindi na
napapanahon at nagmumula sa mga
manunulat na walang mga kredensyal
Paano Malalaman Kung
Mapapagkatiwalaan Ang Pinagkuhanan Ng
Impormasyon Sa Online?
- Ang CRAAP Method (Currency,
Relevance, Authority, Accuracy,
Purpose) ay maaaring gamitin upang
malaman kung gaano
mapapagkatiwalaan ang
impormasyong nakuha
Mga Maaaring Pagkuhanan Ng
Impormasyon Mula Sa Internet
- RESEARCH PAPERS
 GOOGLE SCHOLAR
 JSTOR
 MICROSOFT ACADEMIC
  SAGE PUBLISHING
 SCIENCE DIRECT
 ACADEMIA
- NATURAL SCIENCE
 NASA
 NATIONAL GEOGRAPHIC
 POPULAR SCIENCE
- NEWS SOURCES
 Sa pangangalap ng balita na
ang pagkukuhanan ay online
materyal nararapat lamang na
ito ay galing sa news site na :
1. Walang kinikilingang tao,
grupo o institusyon
2. Pumupuna sa sarili o
umaamin ng pagkakamali
sa pamamagitan
komento
3. Hindi naglalabas
propagandang
nagpapabango
pangalan ng isang tao,
grupo o institusyon
 BBC NEWS
 GOOGLE NEWS
 CNN
 RAPPLER
 ABS-CBN NEWS AND GMA
NEWS
 INQUIRER AND PHILSTAR
Pangangalap Ng Impormasyon Mula
Pangmadlang Midya
- Ito ay isang mabilis na lumalagong mass
media na may kadalian sa pagkalap gamit ang
isang computer at isang koneksyon sa Internet
4. Traditional Media
- Ito ay iba’t ibang uri ng mass media na naayon
sa bawat kultura ng nasabing lipunan.
Noam Chomsky: Manufacturing Consent
- Kasama si Edward Herman, gumawa sila ng
libro tungkol sa kung paano ang media ay
nagsisilbi sa kapangyarihan ng estado.
- Nakasaad dito ang Mass media ay
napapatakbo sa pamamagitan ng limang
ng filter:
1. Pagmamay-Ari (Ownership)
ng 2. Pag-Aanunsyo (Advertising)
3. Media Elite
sa 4. Pagpuna (Flank)
5. Ang Karaniwang Kaaway (Common
Enemy)
Pagbabasa Ng Impormasyon
- Ito ay ang proseso ng pagkuha at pag-unawa
sa nakalimbag o nakasulat na impormasyon o
idea.
- Pagkilala, pag-unawa, pagpapakahulugan at
pagtataya ng mga idea mula sa mga
nakalimbag na na simbolo.
Sa
Kahalagahan Ng Pagbabasa Ng Impormasyon

- Ang Mass Media ay teknolohiya na ang - Nakakatuklas ng maraming kaalaman at

layunin ay upang maibahagi ang impormasyon karunungan na tutugon sa pangangailangan
sa mas malaking madla pangkabatiran sa ibat ibang disiplina tulad ng
- Dahil sa mass media na ginagamit natin sa agham, panitikan, teknolohiya, at iba pa.
pang araw araw na buhay nakakapanood tayo Pagbabasa Ng Impormasyon Sa Talaan Ng
ng mga pelikula, balita, at mga artikulo. Fieldwork
Tungkulin Ng Mass Media - Ang fieldwork ay Listahan ng mga tao, bagay,
lugar at pangyayari na may kaugnayan sa
1. Humuhubog kung paano natin tinitingnan ang
pananaliksik.
mundo
- Obserbasyong hindi nakuha o nasagap sa
2. Magbigay ng aral, impormasyon at kasiyahan ang
elektronikong rekorder
masa
- Paulit ulit na binabasa habang nangangalap ng
3. Maibahagi ang Kultura at mga nakasanayan na
datos
meron ang isang bansa sa buong mundo
Tatlong Pangkalahatang Gabay Sa Pagbabasa Ng
Benepisyo Ng Mass Media
Anumang Teksto
1. Nagbibigay ito ng boses sa mga karaniwang tao
1. Basahin ng ilang beses at unawaing mabuti ang
2. Mabisa at Malawak na pakikipag komunikasyon
teksto. Alamin kung mahalaga ang nilalaman
3. Pagpapalaganap ng Iba’t-ibang Kultura
2. Matalas na isipan sa mga pahiwatig sa teksto
4. Pinagkukuhanan ng Impormasyon
3. Bigyang pansin ang punto de bista, lente, killing at
Iba't Ibang Uri Ng Mass Media argumento ng binabasa
1. Print Media Pag-Uugnay-Ugnay Ng Impormasyon
- Ito ay ang nakalimbag na anyo ng balita.
2. Electronic Media 1. Sa pagbuo ng pananaliksik isang mahalagang
- Nagbibigay-daan sa kadalian sa katangian ng mananaliksik ang kritikal na pag-iisip.
pagpapalaganap ng balita kahit sa isang taong 2. Nangangailangan ng malinaw, matalas, metikuloso
hindi marunong bumasa at sumulat at mapuniring isipan
3. New Age Media
Pagbubuod - Pinalilitaw ang pangunahing puntong
makukuha sa pinag ugnay-ugnay at tinahi
1. Siksik at pinaikling bersiyon ito ng teksto.
tahing impormasyon
2. Ang teksto ay maaaring nakasulat, pinanood o
- Dapat may abstrak at sumaryo ng binasang
pinakinggan
material
Limang Paraan Ng Pagbubuod
Gabay Sa Pagbubuod Ng Impormasyon
1. PRESI/ PRECIS
1. Basahing Mabuti ang teksto bago tukuyin ang
2. ABSTRAK
susing salita, paksang pangungusap at pinakatema
3. LAGOM O SINOPSIS
2. Kahingian sa ilang uri ng materyal ang angkop na
4. HAWIG
element at estruktura ng buod
5. SINTESIS
3. Kung mula sa panayam, talakayan, ang coding ay
Tatlong Iba't Ibang Dulog Sa Pag-Uugnay Ng mabisang paraan dahil ang huling sikulo nito ay
Impormasyon ang buod ng teksto
4. Iwasan ang mapanlahat na pahayag kung kakaunti
1. Palitawin ang iba’t ibang aspekto ng ugnayan
lang ang bilang ng kalahok o tinanong
tulad ng pagkakatulad at pagkakaiba,
pagtataguyod o pagsalungat/ pagtutol/
pagbatikos, paglilinaw, pagpapalalim.
2. Semantikong relasyon sa pagitan ng mga
impormasyon Pagbuo Ng Pahayag Ng Kaalaman
3. Maaring gumamit ng pamamaraan ng coding
- Batay sa pangunahing temang natukoy mulas as pinag
na angkop sa disenyo ng pananaliksik
ugnay-ugnay at binuod na impormasyon mula sa iba’t
2 Pangunahing Klasipikasyon Ng Pagkokoda ibang batis
- Dapat organisado ang tema at detalye ng pahayg ng
1. Unang Sikulo
kaalaman
- Pinapalitaw ang kategorya ng
- Tema- sasagot sa layon ng pananaliksik
impormasyong makikita sa datos
- Dapat Ikonsidera sa paghahanda ng material na
- Katergorya: Salita o parirala na
gagamitin sa pagpapahayag ng kaalaman.
naglalarawan sa isang bahagi o
1. Dapat malinaw kung harapan o
pangkat ng datos
mediadong sitwasyon ipapahayag
2. Pangalawang Sikulo
- Pinatitibay ang kategorya at 2. Pumili ng angkop na plataporma
pinalilitaw ang tema 3. Malinaw ang pahayag, wasto ang
- Tema: Tumutukoy sa Dalawang (2) gramatika, kawili-wili ang estilo, malaman
bagay: nag sinasabi
 Ugnayan ng kategorya sa isa’t Dahilan Ng Pananaliksik
isa
- Ito ay usapin ng kaugalian
 Masaklaw na diwa ng isa o
- Ito ay usapin ng responsableng pakikipagkapuwa
higit pang kategorya
- Ito ay usapin ng kaayusan at kaunlaran ng Lipunan
Pagkokodang Ginagamitan Ng Grounded Theory

- Ang ground theory ay isang pamamaraan ng

pananaliksik na nagreresulta sa paggawa ng
isang teorya na nagpapaliwanag ng mga
pattern sa data, at hinuhulaan kung ano ang
maaaring asahan ng mga siyentipikong
panlipunan na makita sa mga katulad na
hanay ng data.
1. BUKAS NA PAGKOKODA O OPEN CODING
- Tinutukoy, pinapangalanan, inuuri at
inilalarawan ang mga kategorya ng
impormasyon na lumalabas o lumilitaw sa
teksto
2. AKSIYAL NA PAGKOKODA O AXIAL
CODING - Hinahanap ang kaugnayan ng
kategorya sa unang bahagi
3. SELEKTIBONG PAGKOKODA - Isa o higit
pang pangunahing tema na nagbubuklod
sa lahat ng tema ng kaalaman

Pagbubuod Ng Impormasyon
 Philippines Kim Jae-shin, the Philippine Department of
Education and the Embassy of the Republic of Korea in
the Philippines inked an agreement to formally
include Korean in the department's language
program.

Dying Languages:
 Arta
 Bontok (Northern)
 Bontok (Southwestern)
 Dumagat
 (Remontado)
 Inagta Alabat
 Agta (Katubung)
 Ata
 Ayta (Sorsogon)
 Ratagnon
 Tagbanwa (Central)
 Eskayan

Yunit 3:
MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG
MGA PILIPINO
Interkultural Na Komunikasyon
Komunikasyon
- ang kulturang panloob ay hindi madaling maunawaan
- Nagbibigay buhay at nagpapadaloy sa ugnayan ng mga ng mga bagong salta sa Pilipinas.
tao habang hinuhulma ang kanilang lipunan at - Ito ay tumutukoy sa komunikasyon sa pagitan ng mga
kultura. taong nabibilang sa iba't ibang kultura, kabilang na din
ang iba't ibang kultura na matatagpuan sa isang
Kultura bansa.
- Kabuuan ng isip, damdamin, gawi, kaalaman, Mga Sagabal sa Interkultural na Komunikasyon
karanasan na nagtatakda ng kakayahan ng kalipunan
ng tao. 1. Kakulangan ng kaalaman sa kultura.
2. Takot at Walang Tiwala.
Ang mga aspekto ng kultura 3. Rasismo.
- Tradisyon 4. Etnosentrismo (Ethnocentrism).
- Kaugalian 5. Stereotyping.
- Paniniwala 6. Pagkakaiba ng Wika.
- Pagpapahalaga Kulturang Panloob
- Wika
- Pantayong pananaw at Nagtataglay ng mga kagawian
- Batas
sa pagpapahayag na di-tuwiran, paligoyligoy o puspos
Wika ng pahiwatig

- behikulo ng komunikasyon para sa Kulturang Pilipino

panlipunang pagkakaintindihan at pagkilos;
daluyan, tagapagpahayag at impokan-
kuhanan ng isang kultura
Saligang Batas 1987, Artikulo Xiv, Sek. 6
- ang wika ng Pambansa ng pilipinas ay filipino,
samantalang nalilinlang , ito’y dapat
payabungin at pagyamanin sa salig sa umiiral
na mga wika ng pilipinas at sa iba pang mga
wika.
"Philippines to introduce Korean language in high
schools"
- On June 21, 2017, led by Education Secretary Leonor
Magtolis Briones and Korean Ambassador to the
- Nasa Kulturang Pilipino rin ang kahiligan ng mga
Pilipino sa pakikisalamuha at pagiging bukas sa
pagbuo ng relasyon sa kapwa. Ang KULTURANG
PILIPINO ay isa sa mga mahahalagang paniniwala na
humubog ng ating kasaysayan at pagkatao. Ang
kultura nating mga pilipino ay pinaghalong
impluwensya ng mga katutubong tradisyon at mga
kultura ng mga katutubong mangangalakay at
mananakop
Tsismisan
- Isang pagbabahaginan ng impormasyon ang
katotohanan ay hindi tiyak.
- Ang haba ng oras ng pakikipagtsismisan ay hindi tiyak.
- Tsismis - eto ang tawag sa laman ng tsismisan.
- Maaring totoo, bahagyang totoo, binaluktot na
katotohanan, dinagdagan o binawasang katotohanan,
sariling interprestasyon, haka-haka, sadyang di-totoo
o imbento.
- Chismes - pinagmulan ng salitang tsismis ; salitang
Español
- Social marketing - takamin ang tao sa teknolohiyang
maaring ilako para mapakinabangan ng marami
- Politikal na pananaw - ginagamit ng naghaharing-uri
bialng instrument ng kapangyarihan para linlangin ang
taong bayan
Iba’t ibang uri ng Tsismis
1. Panunubok sa pribadong buhay ng iba
- ito ang patungkol sa pangyayaring kanilang
nakita o narinig sa personal na buhay ng tao.
Ang klase ng tsismis na ito ay ginagawang
kaugalian at naghahanap ng mapagusapan o
upang aliwin ang kanilang sarili sa pagpasa at
pagkalat ng impormasyon na kanilang nakita.
2. Panghihimasok o pangiistorbo sa buhay o
ugnayang pampamilya
- ito naman ang nakakagambala na tsismis na
may kauganyan sa pamilya sapagkat
masmalaki at masmalawak ang problema na
pinapalooban nito.
3. Pangiintriga sa dahilan kung bakit ang isang
indibidwal ay iniiwasan ng mga kaibigan
- ito naman ay maykauganyan sa grupo ng mga
kaibigan. Maaring dahilan nito ay pagpansin
sa pagkakamali sa isang tao at maykinalaman
sa hindi pagkaintindihan at hindi
pagkaunawaan kaya may isang indibidwal ang
naaapakan sa klase ng tsismis na ito
4. Pangaasar o pamamahiya sa iba dahil sa kanyang
paniniwalang panrelihiyon, depekto sa katawan at
personal na kondisyon.
- ito naman ang tsismis na may kinalaman sa
pagiging kakaiba ng isang tao at nakararanas
ng diskriminasyon. Ang mga tsismis na ito ay
nabubuo dahil sa ginagawang katawa-tawa
ang isang indibidwal pagiging mapanghusga
pagtingin nila bilang hindi kabilang ang mga
taong ito sa ating lipunan.
3 Pinagmulan ng Tsismis
1. Obserbasyon ng unang tao o grupo na nakakita o
nakarinig.
2. Imbentong pahayag na ma layong manira ng
kapuwa.
3. Pabrikadong teksto ng nanlilinlang sa grupo o
madla.
- Obserbasyon - naipamahagi ng walang
malisya; kumalat ng walang beripikasyon.
- Imbentong pahayag - maghasik ng intriga.
- Intriga - Uri ng tsismis na nakasisira sa
reputasyon o pakikipagkaibigan.
- Pabrikadong teksto - ginagamit ng
naghaharing-uri gaya ng politiko, negosyante
para manira ng kalaban, lituhin ang bayan o
takpan ang kabuktutan.
UMPUKAN
- Impormal na paglalapit ng tatlo o higit pang
magkakakilala para mag-usap nang magkaharap.
- Ang kalahok ay kusang lumalapit para makiumpok.
- Pwedeng dumako sa seryosong talakayan, mainit na
pagtatalo, masayang biruan na nauuwi sa pikunan,
malokong kantiyawan, laro at kantahan
Uri ng Kalahok sa Umpukan
 ANG USISERO
- Ang isang usisero ay uri ng kalahok sa
isang umpukan kung ang kalahok na
lumapit ay hindi kakilala at ang
ginagawa’y manood at making
lamang.
 ANG INTRIMITIDA, ATRIBIDA O PABIDA
- Ang isang intrimitida, atribida o
pabida ay uri ng kalahok sa isang
umpukan kung siya ay sasabat sa
umpukan.
PAGKAPIKON
- kulturang buhay na buhay at masigla dahil sa biruan.
Salamyaan sa Marikina
- "Isang silungan kung saan ang Marikenyo, partikular
ang mga matatanda ay nagsasama-sama upang
magpahinga, magkuwentuhan, magkainan, at
maglibang." (Florendo-Imao 2002, 12)
- Pahingahan, lugar ng pabasa sa Mahal na Araw,
BINGOhan, kainan, kantahan, tsismisan, Videoke,
usapang politika.
Mga katangian ng isang Salamyaan:
1. Isang uri ng upuan o pahingahan
2. May mahabang mesa na gawa sa kawayan at makitid
na upuang kahoy na tinatawag na tarima.
3. Walang dingding o pader
UB-UFON
- Tubong Kadaclan sa Barlig, Bontoc, Mt.Province
- Nanirahan sa Baguio sa kadahilanang pang-
ekonomiko
- Ginagawa sa isang itinakdang ator o dap-ayan (lugar)
na pinagsama-sama ng mga umuli o magkakababayan
para magpakilala, mag-usap sa iba ’t ibang isyu,
magbigay ng payo, o magturo ng tugtukon
(customs/traditions).
- Maaring maganap kahit anong oras at lugar kapag
nagkasama-sama ang mga kailian (kapwa katutubo)
TALAKAYAN
- Proseso ng pag-uusap o pagpapalitan ng ideya ng
dalawa o higit pang kalahok na may tukoy na paksa.
- Isinasagawa sa loob ng paaralan kung saan
nagkakaroon ng pagpapalitan ng kaalaman sa pagitan
ng guro at mag-aaral
PORMAL
- may takdang Pagpupulong na pinipili ang
kalahok ; may tagapagdaloy (facilitator) na
 siyang natiyak sa daloy ng diskusyon at asal ng
kalahok
IMPORMAL
- nangyayari sa umpukan, tsismisan, di
PAGBABAHAY-BAHAY
sinasadyang pagkikita
Dimensyon ng Talakayan
- Nilalaman
- Proseso
- Mga Kasangkot
Katangian ng Mabuting Talakayan
Pangangapitbahay
- Aksesibilidad
- Proseso
- Baryasyon ng Ideya
- Kaisipan at Pokus
Mga Uri ng Pormal na Talakayan
 Simposyum
- Kahawig ng panel discussion pero ito
ay mayroong tiyak na paksang
tatalakayin ng bawat kasapi sa panel.
 Panel Discussion
Mga Layon ng Pagbabahay-bahay
- Binubuo ng tatlo o apat na kasapi at
isang pinuno na umuupo sa harapan
ng mga tagapakinig.
 Lecture-Forum o Panayam
- Ito ay isang malaking pagtitipon sa
ilalim ng mga pinunong maglalahad
ng mahalagang suliranin
Pangkatang Talakayan
Impormal na Debate o Pagtatalo -
Karaniwang isinagawa sa loob ng klase kapag
may napapanahong isyung pinag-uusapan.
Formal na Debate - Kontrolado ng mga
mahigpit na tuntunin at alintuntunin ang
debating ito. May dalawa itong pangkat ng
mga magtatalo para sa panig afirmatibo o
negatibo
Layon Ng Talakayan
- pagbusisi sa isyung kinakaharap, isinasagawa
kung kinakailangan ng paglilinaw at pagsusuri
sa isang paksa
3 Bentahe Ng Mediated N A Talakayan
- Naiigpawan ang hadlang sa distansiya kung
malayo ang mga kalahok
- Maaaring tagapakinig o manonood ang
naaabot kung nakahimpapawid
- Ang midyang pangkomunidad ay mainam
gamitin sa gawaing pangkaunlaran kung
naltuon sa tukoy na pamayanan at may dulog
na partisipatori.
Bakit Kailangan ng Tao ang Talakayan?
- Ang hindi pagkaunawaan ng mga tao sa
kanilang pananampalataya, teyoriya, salita at
gawa ay sadyang dina maiwasan sa buhay ng
tao simula pa sa unang panahon hanggang sa
katapusan ng mundo, kaya kinakailangan ang
patnubay at gabay upang maiwasan ang di
pagka-kaunawaan na kadalasan ay naging
sanhi ng pagkakaroon ng hidwaan sa isat-is
- Pagdalaw o pagpunta ng isang tao o grupo sa
mga bahay ng isang pamayanan (maaaring
kaanak, kaibigan, ka-komunidad) para
maghatid o kumuha ng impormasyon,
magturo ng teknolohiya, komunsulta sa mga
miyembro.
- nagpapalalim ng pagkilala at nagpapanatag ng
samahan ng mamamayan
- nauuwi rin sa pakikikain, pakikipag inuman o
pakikitulog
- Isinasagawa ng kinatawan ng pamahalaan na
may tiyak na layong panlipunan na
nangangailangan ng kontribusyon ng mga
residente
 Politiko- Pangangampanya
 Halal na lider- Pagkonsulta sa programang
pangkaunlaran
 Kinatawan ng ahensiya ng gobyerno-
Magbahagi ng kaalaman sa makabagong
teknolohiya
 Organisadong grupo- Mag-organisa ng
samahang sibiko
 Grupong panrelihiyon- Magsagawa ng
katesismo
 Pribadong institusyon- Mag-alok ng mga
produkto
 Mananaliksik- Magpasagot ng talatanungan
Pulong Bayan
- Pagtitipon ng grupo ng mamamayan sa
itinakdang oras at lunan upang pag-usapan ng
masinsinan at pagdesisyunan ang usaping
pampamayanan.
- Kalahok ay kinatawan ng iba ’t ibang sector,
kinatawan ng pamilya o residenteng apektado
- Ito ay pagpupulong ng mga naninirahan sa
isang bayan upang pagusapan ang mga
sulirani, hakbang at maging ang mga
inaasahang pagbabago
Saragpunan
- Tipunan ng mga Tagbanua sa Isla ng Calauit sa
Busuanga, Palawan
- Nagaganap sa malilim na lugar na may
malalaking batong nakaayos ng pabilog na
upuan ng kalahok
- Ang pabilog na kaayusan ay kumakatawan sa
balance at pagkakapantay-pantay
- Ang kabataan naman ay nag-oobserba upang
makasunod sa tradisyon kapag sila na ang
namumuno sa pamayanan
Komunikasyon Di-berbal
 - Pagpapabatid ng kahulugan sa pamamagitan
ng samo ’t saring bagay maliban sa salita
- Ito ay isang karaniwan at lahat ng uri o
kapamaraanan ay ginagamit upang ipahayag
ang mensahe ng hindi gumagamit ng salita.
- Isang detelyado at lihim na kodigo na hindi
nakasulat ngunit nauunawaan ng lahat.
Sa Larangan ng Edukasyon
Naisasagawa sa Pamamagitan ng:
 Paggalaw ng isang bahagi ng katawan
 Kumbinasyon ng galaw ng ilang
bahagi ng katawan
 Panahon ng pagsasalamuha
 Pook ng pagsasalamuha
 Kasuotan at borloloy sa katawan
 Kulay
Agrikultura
Ekspresyong Local
 salita o pariralang nasasambit dahil sa
bugso ng damdamin
 Walter Fisher- ang tao ay isang
makuwentong nilalang at anumang anyo
ng komunikasyon ay dapat tingnan bilang
kuwento
 Timog Katagalugan - palasak na
ekspresyon ang “Nakupo,
Hesusmaryosep”- pagkagulat,
pagkabagabag o pag-aalala
 Ewan- kawalan ng tiyak na sagot
 Hayop- bumaba sa antas ng asal na
inaasahan
 Isa- nagbabanta na ihinto ang ginagawa
 Ano ba yan- pagkadismaya
 Di-tuwiran ang pagpapahayag ng
ekspresyon ng mag biro at pagpapatotoo
 Birong totoo
 Ekspresyong hiram tulad ng Yes at Wow
- "Sinasalamin ng Wika ang mga bagay na
pinahahalagahan ng isang kultura" (Jimenez,
1982)
- "Magkaugnay ang wika at kultura at hindi
maaaring paghiwalayin." (Geronimo, et.al.
2016)
- Nagiging “baluktot” ang pagkaunawa sa sarili
(Jimenez, 1982), sa kapuwa Pilipino at sa
bansang ginagalawan ang paggamit sa
dayuhang wikang sumasalamin sa banyagang
realidad kaya ’t nahihirapan ang mga
Pilipinong guro at mag-aaral sa kanilang mga
pinag-aaralan at intelektuwalista sa realidad
- Sa larangan ng agrikultura, ang estruktura at
pamamaraan ng pagsasanay at seminar ay
kinadidismayahan at nakakawalang-gana para
sa mga magsasaka.
- Gumagamit pa sila madalas ng Powerpoint
presentation na madalas tinutulugan lang ng
mga kalahok.
- Madalang isaalang-alang ang mas impormal,
praktikal, at experiential na pamamaraan
kagaya ng sa umpukan, pagdalaw sa sakahan
at demonstrasyon na isinasagawa nang may
aktibong partisipasyon ang mga magsasaka

PUKKAW

- Ang pukkaw ay nangangahulugan ng pagsigaw

o pagtawag. Ito ay katutubong praktis ng mga
Tingguian sa Tubo, Abra (Calbayan 2012).

Manpupukaw

- Tawag sa taong nagsisilbing taga-sigaw o taga

anunsyo sa loob ng komunidad.
- Kasalukuyan pa ring ginagamit ang pukkaw sa
Supo, Tubo, Abra bilang paraan nila upang
magbahagi ng impormasiyon sa buong
barangay.

Madalas na Laman ng Mensahe sa Pukkaw

 Ambon - nawawalang tao o hayop

 Saep - pangingisda ng mga tao sa Ilog Otip
 Payas - bayanihan sa irigasyon
 Ganap - bayanihan sa pangkalahatan
 Billete – kasal

Wika at Kultura