In`enerski softverski alatki

Основи на „Методот на конечни елементи“

In`enerski softverski alatki
 In`enerski softverski alatki

Температура на површината на електричен мотор

In`enerski softverski alatki

3D Геометрија на електричен мотор -изработено со ANSYS

 Почетоци на “методот на конечни елементи (MKE)

 Како пример за илустрација на МКЕ може да се наведе и проблемот за

определување на површина на круг, со поделба на кругот на мали
делови со полигонален облик.
 Грчкиот математичар и физичар Архимед, го определувал бојот p ,
односно границите измеѓу кои се наоѓа вредноста на овој број на тој
начин што контурата на кругот ја апроксимирал со полигонални
елементи.
 Со зголемување на бројот на страници на полигонот, односно со
смалување на нивната должина, се намалувала и разликата меѓу
границите во кои се наоѓа бројот p, а се зголемувала точноста на
неговата нумеричка вредност.
 Во исто време и на сличен начин во стар Египет се правеле обиди за
определување на волуменот на пирамида и површина на сфера, а во
Кина е даден доказ за познатата Питагорова теорема.
 Со овие едноставни примери, отворени се некои од фундаменталните
прашања, како што се: точност на решението, горна и долна граница
на апроксимација, монотоност и брзина на конвергенција и др., кои
денес во МКЕ се многу актуелни и значајни од теоретски и практичен
аспект. 5
 Почетоци на “методот на конечни елементи“

• Тешко е да се определат почетоците на МКЕ, бидејќи

основите на овој метод се поставени пред 150
години.
• Поимот “конечен елемент“ првпат бил дефиниран
во 1960 година. Во раните 1960-ти, инженерите го
користеле овој метод за приближни пресметки на
напрегања во градежни конструкции, проток на
флуиди и топлина, како и во други области.
• Првата книга за MKE од Zienkiewicz и Chung била
печатена во 1967.
• Во раните 1970-ти, MKE почнал да се користи во
решавањето на голем број инженерски проблеми.
6
 Почетоци на “методот на конечни елементи“ 7

• Првите комерцијални софтверски пакети се појавиле

во 1970-тите (ABAQUS, ADINA, ANSYS, MARK, PAFEC) и
1980-тите (FENRIS, LARSTRAN ‘80, SESAM ‘80.)

•MKE e еден од најзначајните нумерички методи што се

појавил и развил во 20 век. За само неколку децении
овој метод почнал да се користи за научни
истражувања во голем број на области.

•до 1995 година –публикувани се повеќе од 3800

трудови за МКЕ

7
 Како MKE им помага на проектантите?

MKE на проектантите им нуди низа погодности, и тоа:

• Едноставна примена за анализа на сложени-
комплексни уреди, изработен од различни
материјали.
• Може да се користи за стационарни и временски
променливи анализи.
• Се употребува за анализа на линеарни и
нелинеарни проблеми.
• Mоже да се користи за решавање на различни
проблеми, вклучувајќи анализи од механика, проток
на флуиди, хемиски рeакции, електромагнетизам,
пренос на топлина, акустика и други.
8
 Како FEM им помага на проектантите?

•MKE апликативниот софтвер може да се обезбеди за

разумна цена и може да се користи на персонални
рачунари и на специјализирани компјутерски системи.
•MKE може да се поврзе со голем број на CAD
програми, пред се за дефинирање на моделот и за
генерирање на мрежа од конечни елементи.
• Поголем број од МКЕ софтверските пакети имаат
“графички ориентирани кориснички интерфејси“, кои
овозможуваат едноставно користење како во
креирање на моделот, така и во фазата на обработка
на резултатите.

9
 Како FEM им помага на проектантите?

• Намалување на трошоците за проектирање и

тестирање, а со тоа и скратување на времето за
развој на нов производ.
• Идентификување на сите процеси од изработка на
еден производ уште во фазата на проектирање.
•Оптимизација на карaктеристиките пред изработка
на прототип.

10
 Како FEM им помага на проектантите?
• Анализата и проектирањето на електричната
опрема е комплексна задача од повеќе аспекти:
комплексна геометрија
различни материјали (некои со нелинеарни
карактеристики)
присуство на неколку појави
 електромагнетно поле
 топлински аспекти
 механички аспекти.

11
 Општо за методот на конечни елементи

 Методот на конечни елементи е еден од методите кои се

користат за дискретна анализа, но за разлика од останатите
методи, тој се заснова на физичка дискретизација на
разгледуваното подрачје.
 Наместо елементи со диференцијално мали димензии, се
користат подрачја со конечни димензии или конечни
елементи.
 Поради тоа основните равенки со кои се опишува состојбата
во поедините елементи, а со помош на кои се формулира и
проблемот во целина, наместо диференцијални или
интегрални равенки се користат обични алгебарски
равенки. 12
 Општо за методот на конечни елементи

 Основниот принцип на кој се заснова МКЕ се состои

во поделба на разгледуваното подрачје на конечен
број мали подрачја, односно елементи, така да со
анализа на поедините елементи, се анализира целината.

 Овој метод добил на својата актуелност со развојот на

компјутерската техника, затоа што големиот број на
равенки можат да се решаваат само со примена на
компјутерски програми.

13
Кои анализи (пресметки) можат да се извршуваат?

 Магнетостатска анализа (стационарни

магнетни полиња)
 Транзиентна магнетна анализа
 Анализа на наизменични магнетни полиња
 Електростатска анализа
 Топлински пресметки
 Пресметка на сили и механички напрегања

14
 Магнетостатска анализа (стационарни магнетни полиња)

 Се користи при проектирање или анализа на различни уреди,

како соленоиди, електрични мотори, електромагнети,
перманентни магнети, дискови мотори, и др.
 Генерално, големини кои се пресметуваат се: магнетен флукс,
индукција, сили, моменти, индуктивност, растурен магнетен
флукс, и др.

„Поасонова равенка“ за магнетен вектор потенцијал:

каде: m -е магнетна пермеабилност на материјалот

H -е јачина на магнетното поле
j -е густина на струја
A - магнетен вектор потенцијал
15
 Транзиентна магнетна анализа

 Транзиентна анализа на различни AC или DC уреди, како

што се електрични мотори, трансформатори и други
уреди.

 Големини од интерес во транзиентните магнетни анализи

се временската промена на магнетниот флукс,
индукцијата, густината на струјата, сили, моменти,
индуктивност и др.

 Транзиентната магнетна анализа може да биде спрегната

и со електрично коло. Колото може да содржи отпорници,
кондензатори, индуктивитети и проводни материјали
сместени во магнетно поле.

16
 Електростатска анализа
Електростатската анализа се користи за
проектирање или анализа на различни капацитивни
системи, како осигурувачи, преносни и
дистрибутивни водови и др.
Големини кои се пресметуваат се: електрично поле,
напон, капацитивност и електрични сили.
Топлински пресметки

Топлинската анализа е значајна во проектирањето на

голем број различни механички и електрични
системи.
Големини од интерес во топлинската анализа се:
распределба на температури, топлински градиент и
топлински загуби.
17
 Општо за методот на конечни елементи

Osnovnite ~ekori od koi se sostoi MKE analizata se:

1.Definirawe na geometrijata

2.Definirawe na karakteristikite na materijalite i izbor na tip na element

3.Formirawe na mre`a od kone~ni elementi za modelot

4.Definirawe na grani~nite uslovi i optovaruvaweto

5.Generirawe na re{enieto

6.Postprocesirawe

7.Korekcii na mre`ata na kone~ni elementi

8.Analiza - obrabotka na rezultatite

18
 1.Definirawe na geometrijata

 Prvenstveno se definira geometrijata na modelot

{to }e bide analiziran.
 Ovoj del od procedurata se realizira so vnesuvawe
na podatoci za geometrijata na modelot direktno
so pomo{ na programskiot paket baziran na MKE,
ili so prevzemawe na gotov model definiran
preku nekoj drug programski paket (AUTOCAD,
Pro/ENGINER ili dr.).

19
1.Definirawe na geometrijata

20
 1.Definirawe na geometrijata

Geometrija na 2D modelot Geometrija na 3D modelot

21
2.Definirawe na karakteristikite na materijalite i izbor
na tip na element

 Vo zavisnost od vidot na analizata se

vnesuvaat soodvetnite karakteristiki na
materijalite od koi e izraboten modelot.
 Vo ramkite na ovoj del od golemiot broj na
конечни elementi, se izbiraat najsoodvetnite
koi odgovaraat za konkretnata analiza.

22
2.Definirawe na karakteristikite na materijalite i izbor
na tip na element

Air

M-19 Steel
[Zero Net]

Coil

Air

M-19 Steel

23
 Izbor na tip na element

Елементите можат да бидат:

2-D (триаголни или квадратни), или
3-D (призми, пирамиди и др);
и можат да бидат линеарни или од повисок ред.

триаголник правоаголник четириаголник

призма квадар тетраедар

24
 Izbor na tip na element

Пример за дискретизација со помош на триаголник

При позната вредност на магнетниот вектор потенцијал во

темињата на триаголникот A1(x,y), A2(x,y) и A3(x,y),
потенцијалот A(x,y) во било која точка на површината на
триаголникот може да се интерполира со полином од прв, втор
или n-ти ред.

25
 Izbor na tip na element

Пример за линеарна интерполација:

26
 Izbor na tip na element

Пример за линеарна интерполација:

Интерполациона функција

27
3.Formirawe na mre`a od kone~ni elementi za modelot

 Strukturata na modelot se deli na mali

elementi (koi se izbrani predhodno). Na toj
na~in se dobiva mre`ata na kone~ni elementi
koja pak e osnova za definirawe na sistemot od
algebarski ravenki.
 Ovaa faza, so pomo{ na programot mo`e da se
izvr{uva avtomatski ili pak korisnikot da
vlijae na definiraweto na mre`ata, preku
definirawe na nekoi parametri od koi zavisi
strukturata na mre`ata na kone~ni elementi.

28
 3.Formirawe na mre`a od kone~ni elementi za modelot

Mre`a na kone~ni elementi za 2D modelot Del od mre`a na kone~ni elementi za 2D

modelot so oznaki za karakteristikite
na materijalot (1-mag.jadro,
2-namotki, 3-tr.maslo)

29
 3.Formirawe na mre`a od kone~ni elementi za modelot

Mre`a na kone~ni elementi za 3D modelot Mre`a na kone~ni elementi za 3D modelot

2D model 3D model
Tip na element PLANE 77 SOLID 70
Бroj na elementi i jazli
Broj na jazli 9600 11829
Broj na elementi 4745 64116 30
3.Formirawe na mre`a od kone~ni elementi za modelot

31
 4.Definirawe na grani~nite uslovi i optovaruvaweto

Za da mo`e da se dobie re{enieto na sistemot od

algebarski ravenki, potrebno e za modelot da se
definiraat grani~nite uslovi i nadvore{nite
optovaruvawa.
 Најчесто се користат следниве гранични услови:
а)Dirichlet гранични услови: се дефинира позната
вредност за магнетниот вектор потенцијал „A0“ во
некоја точка или раб (ивица) Со овој граничен услов се
дефинира нормалната компонента на векторот на
магнетната индукција.
б)Neumann гранични услови: се дефинира
тангенцијалната компонента на магнетното поле. ( Ht )
32
 4.Definirawe na grani~nite uslovi i optovaruvaweto

Оптоварување (возбуда на физичкиот систем)

Во инженерските апликации, оптоварувањето воглавно е:
-механичко напрегање (сили, моменти)
-електрично оптоварување (струи, напони)
-топлинско оптоварување (загуби на моќност,
температури, и др.)

33
 5.Generirawe na re{enieto

Vrz baza na predhodno definiranite

vlezni golemini se dobiva re{enieto na
sistemot od алгебарски ravenki.

34
 6.Postprocesirawe

Dobienite podatoci od re{enieto, vo ovaa

faza se obrabotuvaat, za ponatamo{ni
presmetki na nekoi golemini, se
prika`uvaat vo najrazli~ni formi:
grafi~ki, tabelarno, vizuelno i t.n

35
6.Postprocesirawe

Приказ во боја за дистрибуција на избрана скаларна

големина. Овој приказ е секогаш придружен со
легенда, со која се воспоставува врска помеѓу
соодветната боја и нумеричките вредности на
скаларната големина.
Линии на полето. Магнетни силови линии за
проблеми од магнетни полиња, изотермни лини за
топлински полиња, и т.н. Може да се уредува
приказот со промена на растојанието меѓу соседните
линии.
Векторски приказ, фамилија од линии со кои се
прикажува амплитудата и насоката на векторски
големини. Векторите се прикажуваа во јазлите на
регуларна правоаголна мрежа

36
6.Postprocesirawe
Flux Density
B (T)

1.980

1.782

1.584

1.386

1.188

0.990

0.792

0.594

0.396

0.198

0.000 37
6.Postprocesirawe
Flux Density
B (T)

1.980

1.782

1.584

1.386

1.188

0.990

0.792

0.594

0.396

0.198

0.000
38
 7.Korekcii na mre`ata na kone~ni elementi
 Za metodot na kone~ni elementi se veli deka e
pribli`en metod i negovata to~nost se zgolemuva so
brojot na elementi {to se koristat.
 Potrebniot broj na elementi za da se postigne
zadovolitelna to~nost zavisi od konkretniot problem
{to se analizira kako i od rezultatite {to treba da se
dobijat.
 Za da se donese zaklu~ok za to~nosta na rezultatite od
edna presmetka so opredelen broj na elementi, potrebno e
da se izvr{i i druga presmetka so zgolemen broj na
elementi i na toj na~in }e mo`e da se sudi za vlijanieto
na brojot na elementite vrz dobienite rezultati.
39
 8.Analiza - obrabotka na rezultatite

 Ovoj ~ekor e mo`ebi najkriti~en vo celata

analiza, zatoa {to e potrebno pravilno da se
prezentiraat rezultatite koi se odnesuvat na
modelot.
 Може да се вршат пресметки на голем број
големини (температури, топлински флукс, сили,
напрегања, моменти, магнетна индукција,
индуктивност, и др.), значајни за определена
анализа.

40
 8.Analiza - obrabotka na rezultatite

Nasoki na struewe na generiranata toplina Toplinsko pole za 2D modelot –

raspredelba na temperaturite

41
 8.Analiza - obrabotka na rezultatite

Toplinsko pole za 3D modelot

Toplinsko pole za 3D modelot
-dijagonalen presek

42
8.Analiza - obrabotka na rezultatite

Raspredelba na temperaturite po visina na: 1-VNN

43
8.Analiza - obrabotka na rezultatite

44
8.Analiza - obrabotka na rezultatite

45
 МКЕ- софтвер

• Denes postojat golem broj na komercijalni

programski paketi bazirani na metodot na
kone~ni elementi, za numeri~ki presmetki, me|u
koi se najzna~ajni: ANSYS, ALGOR, Q-FIELD, I-
DEAS i tn.
• Sekoj od ovie paketi se odlikuva so izvesni
specifi~nosti, no osnovata na site niv e ista.

ANSYS -видео

46