Gelegenheidstekst

naar aanleiding van de EMIM-studiereis 2011 naar Kaapstad, waar we een aantal projecten in de townships hebben uitgevoerd, maar vooral geleerd hebben ons- zelf relativerend in de wereld te staan. Ik heb hem nooit ontmoet Ik heb hem nooit ontmoet, maar het had zomaar kunnen zijn. Ik dacht vaak aan hem tij- dens deze studiereis. Zou hij mij interessant gevonden hebben? Hij vond, denk ik, ieder- een interessant, al was het maar om het met hen oneens te zijn; dat alleen al kunnen we van hem leren. Maar altijd met die innemende aardigheid die hem eigen was: ik kijk in zijn begrijpende ogen achter de dikke brilglazen en luister naar zijn monkelende, bijna prevelende stem Dan realiseer ik mij dat deze vraag alles over mij zegt en niets over hem. Wil ik dan inte- ressant gevonden worden? Wil ik door hem interessant gevonden worden, ook al is hij er niet meer? Heb ik op deze reis niet geleerd dat zo denken mij inklemt in wie ik ben en mij verhindert te worden wie ik zou kunnen zijn? Een mens is de verhalen die hij vertelt, maar zijn verhaal zou nooit het mijne zijn, mijn verhaal nooit het zijne. Wat meer is, mijn verhaal van vandaag zal morgen heel anders klinken. Het leven, mijn leven, is de samen- klank van de verhalen die elkaar ontmoeten. Zijn verhalen overleven hem, onze verhalen overleven ons en leven voort in steeds weer nieuwe verhalen. Een mens sterft pas dan als zijn verhalen niet meer doorklinken in de melodien en dissonanten van wie na hem komen. Rutger Kopland, n van mijn gelief- de dichters, schreef: Het is vreemd maar ook vreemd mooi te bedenken dat ooit niemand meer zal weten dat we hebben geleefd te bedenken hoe nu we leven, hoe hier maar ook hoe niets ons leven zou zijn zonder de echo's van de onbekende diepten in ons hoofd Verhalen, de echos van onbekende diepten in ons hoofd Deze versregels schieten door mijn hoofd als ik aan hem denk; het eerste wat ik van hem leerde was dat je de werkelijkheid net zo adequaat met pozie als met wetenschap kunt beschrijven; beide zijn hiertoe gelijk geschikt. Het verhaal van woorden en pozie en dat van getallen en wetenschap zijn beide waar, omdat ze ons beide helpen om ons leven te leiden en ons tot de wereld en onszelf te verhouden. Zonder n van deze ben ik een beperkter mens. Het trof mij dat zowat elke spreker in deze studiereis pozie in zijn of haar verhaal ver- weven had. Het trof mij hoe snel we een nieuwe taal uitvinden als we elkaar blindelings moeten vertrouwen. Het verschil tussen vertrouwen op iets en vertrouwen in iemand

Ook al heb ik hem nooit ontmoet, ik heb meer van hem geleerd dat hier resoneerde. Hoe wij in het westen niet naar waarheid maar naar controleerbaarheid streven: iets wat maar n keer gebeurt bestaat niet in de westerse wetenschap. We leven in een cultuur van control en alles willen weten, we leven in een cultuur van wantrouwen. Veel van wat wij in ons werk doen draagt hieraan bij: hoeveel van de systemen die wij bouwen zijn niet bedoeld om toe te zien of dat wat ik heb bedacht wel door anderen wordt uitge- voerd? Management, heet dat en wat is dan informatiemanagement? Zoveel van wat ik hier meemaakte herinnerde mij hieraan. Het doet mij goed als ik zie hoe de kinderen van LEAP ondanks of misschien dankzij alles zingend de toekomst te- gemoet gaan, het beklemt mij als ik zie hoe wij erbij staan en er naar kijken. Waarom toch hebben wij het zingen verleerd? Of hebben we het nooit geleerd en waarom niet? Het raakt mij als ik hoor hoe Ubuntu leeft, maar ik erger mij aan de vaagheid van het begrip. Hoezo, I am because we are? Waarom denken we dat we pas zijn als we den- ken? Waarom vergeten we dat wie te veel denkt te weinig ziet? Waarom spreken wij Shakespeares beroemde zin uit als To be or not to be, thats the question en niet als To be or not, to be thats the question? Het ontroert mij als Luvuyo winkels wil openen in de Oostprovincie waar geen cent te verdienen valt, maar het beklemt mij als ik voel hoe Luvuyo misschien wel wil worden zoals wij zijn. Zegt deze beklemming opnieuw niet meer over mijzelf dan over Luvuyo? Ben ik zoals ik wil zijn? Wat zegt het over mij als ik beklemd raak bij de gedachte dat iemand wil worden zoals ik ben? Of zoals ik meen te zijn Hij die ik nooit ontmoette leerde mij wat voelbaarheid echt betekent, ik werd er hier keer op keer aan herinnerd: meerdere werkelijkheden accepteren voorbij je eigen oor- delen, meegaan in de wereld van de andere en blij zijn met meningen die verschillen van die van jou omdat je alleen zo echt kunt leren. Leren zit niet in je hoofd, maar in je han- delen, hoorden we verschillende keren. Maar handelen we er ook naar? Misschien wel het mooiste wat ik heb geleerd van wie ik nooit ontmoet heb en wat ik hier zo intens heb ervaren, is dat het ontzettend bevrijdend werkt als je niet altijd gelijk hoeft te hebben. Deze studiereis was hierin een rijke leerschool Nee, ik heb hem nooit ontmoet, maar hier in Kaapstad was hij wel heel dichtbij.