Professional Documents
Culture Documents
VĐ5 TUẦN 6
VĐ5 TUẦN 6
Vấn đề 1. Khái quát về giải quyết tranh chấp Thương mại quốc tế
Vấn đề 2. Giải quyết tranh chấp TMQT tại cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO
Vấn đề 3. Giải quyết tranh chấp TMQT giữa các quốc gia theo cơ chế giải quyết tranh chấp của EU,
ASEAN VÀ NAFTA
Vấn đề 4. Giải quyết tranh chấp TMQT giữa các quốc gia theo một số cơ chế giải quyết tranh chấp khác
Vấn đề 5. Giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước ngoài và chính phủ nước tiếp nhận đầu tư
Vấn đề 6. Giải quyết tranh chấp hợp đồng TMQT tại Toà án quốc gia
Vấn đề 7. Giải quyết tranh chấp hợp đồng TMQT bằng trọng tài TMQT
Vấn đề 8. Giải quyết tranh chấp hợp đồng TMQT bằng các phương thức thương lượng và hoà giải
Vấn đề 9. Giải quyết tranh chấp TMQT trong một số lĩnh vực cụ thể
Vấn đề 10. Các chế tài được áp dụng trong giải quyết tranh chấp TMQT
1
KHOA PHÁP LUẬT THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
MÔN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
Vấn đề 5 Tuần 6
Giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước ngoài và
chính phủ nước tiếp nhận đầu tư
2 1.2. Các cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư theo ICSID
3 1.3. Các điều kiện cho quyền tài phán của ICSID
4
1.4. Thủ tục tố tụng trọng tài theo quy định của Công ước ICSID
1.5. Giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước ngoài và chính phủ
5
nước tiếp nhận đầu tư tại trọng tài phụ trợ ICSID (Sinh viên tự nghiên
cứu) 3
1.1. Khái quát trung tâm ICSID
• Công ước và các Quy tắc được xây dựng để phù hợp với
các vụ việc về đầu tư
• Làm việc không thiên vị, không phân biệt theo vùng, lãnh
thổ
• Cơ cấu tính phí theo hướng chi phí hiệu quả
• Tiếp cận được với các cơ sở quốc tế
• Chuyên nghiệp trong công tác văn phòng
5
Mục tiêu của công ước ICSID
6
Cơ cấu tổ chức
7
Uỷ ban hoà giải viên, Uỷ ban Trọng tài viên
• Tiêu chuẩn: đạo đức tốt và được thừa nhận là có trình độ pháp luật,
thương mại, công nghiệp hoặc tài chính và đáng tin cậy để đưa ra những
phán quyết độc lập.
• Mỗi quốc gia thành viên có thể chỉ định 4 người cho mỗi Ban và những
người đó có thể nhưng không nhất thiết là công dân của quốc gia đó.
• Nhiệm kỳ: 6 năm và có thể được gia hạn.
• Thành viên Uỷ ban Trọng tài và hoà giải: đến cuối năm 2015 có 610 cá
nhân trong 2 uỷ ban đến từ 19 quốc gia thành viên. (Austria, Belgium,
Cyprus, El Salvador, Gabon, Ghana, Iceland, Japan, Korea, Lebanon,
Malaysia, Oman, Paraguay, Saint Lucia, Switzerland, Timor-Leste,
Tunisia, Ukraine, and Uzbekistan).
8
1.2. Các cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư theo ICSID
Hoà giải
Trọng tài
9
1.2. Các cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư theo ICSID
Quy tắc
ICSID
11
Thực tiễn giải quyết tranh chấp tại ICSID
12
1.3. Các điều kiện cho quyền tài phán của ICSID
13
• Phân tích các điều kiện từ vụ kiện: Philip Morris Brands Sàrl, Philip Morris
products S.A. and Abal Hermanos S.A.v. Uruguay (ICSID Case No. ARB/
10/7)
(1) Tranh chấp pháp lý: Vụ tranh chấp liên quan đến một sự suy giảm doanh số bán
hàng đáng kể được viện dẫn và sự tước quyền sở hữu trí tuệ của nhà đầu tư do
Uruguay vi phạm BIT
(2) Phát sinh trực tiếp từ một dự án đầu tư: Dự án đầu tư bao gồm: một cơ sở sản
xuất tại địa phương; cổ phần ở Abal; quyền đối với thanh toán tiền bản quyền,
thương hiệu và uy tín
(3) Giữa một nước thành viên: Bị đơn là Cộng hòa đông Uruguay – một thành viên
của ICSID từ năm 2000
(4) Một công dân của một nước thành viên khác: Nguyên đơn là 2 công ty thuốc lá
Thụy Sỹ và một công ty Uruguay có sự kiểm soát của yếu tố nước ngoài (Thụy Sỹ)
(5) Đồng ý bằng văn bản: Thỏa thuận theo trọng tài ICSID có tại BIT giữa Thụy Sỹ
và Uruguay 14
Khung thủ tục
B2: Thành
B3: Phản B6: Điều B7: Phán
lập hội đồng
đối sơ bộ trần quyết
trọng tài
16
Bước 1: Khởi kiện
• Căn cứ pháp lý: Điều 36 Công ước
ICSID
• Thủ tục khởi kiện: nguyên đơn nộp đơn yêu cầu xét xử bằng trọng tài
tới Tổng thư ký.
• Nội dung và hình thức đơn yêu cầu:
+ Hình thức: văn bản, ngôn ngữ chính thức của Trung tâm, và có chữ ký
cuả bên yêu cầu hoặc đại diện theo uỷ quyền.
+ Nội dung: 3 điều kiện
• Nêu các vấn đề tranh chấp pháp lý phát sinh trực tiếp từ đầu tư
• Nêu danh tính các bên tranh chấp (tên, địa chỉ, quốc tịch,..)
• Sự thoả thuận của các bên đồng ý giải quyết tranh chấp theo thủ tục
trọng tài theo Cơ chế ICSID và thể hiện ngày mà hai bên đồng ý thoả
thuận đó.
17
Bước 1: Khởi kiện
Yêu cầu huỷ quyết
định trọng tài theo
quy định của Công
ước ICSID
Yêu cầu tố tụng trọng
tài hoặc hoà giải theo Vấn đề xác minh tình tiết
Công ước ICSID theo quy định tại cơ chế phụ
hoặc cơ chế phụ trợ
trợ ICSID
Khoản
“Lodging
Requests”
25.000 USD,
phục vụ cho 3
yêu cầu
18
Quy trình thủ tục sàng lọc các đơn khởi kiện
• Không phải mọi đơn yêu cầu của nguyên đơn gửi cho Trung tâm
ICSID đều được chấp thuận và đều thuộc thẩm quyền xem xét của
trung tâm
• Tổng thư ký ICSID sẽ tiến hành xem xét và sẽ trả lời việc chấp
nhận hoặc từ chối đơn yêu cầu.
• Sàng lọc các đơn khởi kiện không rõ ràng hoặc không thuộc thẩm
quyền của Trung tâm
19
Nguyên đơn nộp đơn yêu cầu xét xử bằng
trọng tài tới ICSID
Có Có hay không điều khoản thỏa thuận trước về lựa chọn trọng tài Không
Nếu Hội đồng trọng tài không được thành lập trong 90 ngày, các bên có thể yêu cầu ICSID
bổ nhiệm trọng tài còn thiếu
Phản đối ban đầu: đưa ra trước khi hai bên có Giai đoạn đầu của Hội đồng xét
thỏa thuận ghi nhớ xử (60 ngày): thảo luận về quy
trình, thủ tục
Kết thúc tố tụng trọng tài Phán quyết: Hội đồng trọng tài
từ chối thẩm quyền xét xử
Bước 5: Thủ tục
Các bước xét xử bằng văn bản: Yêu Nộp các văn kiện
cầu tài liệu (thỏa thuận, ghi
(merits stage) nhớ…)
(tùy thuộc)
Nguyên đơn dẫn dắt chứng cứ Kiểm tra chứng cứ và chuyên gia:
- Kiểm tra trực tiếp
- Kiểm tra chéo
Bị đơn dẫn dắt chứng cứ - Đổi hướng kiểm tra
Quy tắc trọng • Cho sự thất bại của các bên về thực
tài 45 hiện
29
Bước 7: Phán quyết (Award)
• Hội đồng trọng tài họp kín để đưa ra phán quyết của mình.
• Phán quyết của hội đồng trọng tài trong Công ước ICSID là phán quyết
cuối cùng về việc giải quyết vụ tranh chấp.
• Phán quyết có thể được công khai trên website của ICSID nếu được sự
đồng ý của các bên.
• Phán quyết sẽ không bị xét xử lại tại các toà án địa phương, nhưng phán
quyết cũng có thể bị sửa đổi hoặc huỷ bỏ bằng chính phương pháp sữa
chữa tự thân của ICSID.
• Không có phán quyết một phần trong hệ thống ICSID
• Các nước thành viên phải công nhận các phán quyết liên quan đến tiền
mà không cần xét xử thêm
• Phán quyết phạt tiền được thực hiện như là phán quyết chung thẩm ở bất
cứ quốc gia thành viên nào 30
Cơ chế hủy bỏ (Điều 52, Công ước ICSID)
Có sự chệch hướng nghiêm trọng so với quy định về thủ tục tố tụng cơ bản
31
Chi phí trọng tài - 3 thành tố
Bị đơn trả lời thông báo khởi kiện cho Nguyên đơn (trong vòng 30 ngày)
Có thỏa thuận trước về trọng tài Không có thỏa thuận trước về trọng tài
Thành lập Hội đồng trọng tài, Hội đồng đưa ra thời gian biểu cho quy
trình xét xử (Điều 17.2 UNCITRAL)
Thủ tục tố tụng trọng tài UNCITRAL
(Trường hợp tách việc xem xét thẩm quyền – Bifurcation)
Nộp các tài Phiên điều trần
Phản đối lần Yêu cầu cung
liệu về thẩm về thẩm quyền
đầu: Thẩm cấp tài liệu,
quyền xét xử
quyền xét xử chứng cứ
Đệ trình sau
phiên điều trần
Sửa chữa, bổ
Kết thúc quy
sung, giải Đệ trình sau
trình tố tụng Phán quyết
thích, hủy bỏ phiên điều trần
phán quyết
38
Cơ chế đặc thù quy định tại từng hiệp định
• 3 phương thức: (i) tự giải quyết tranh • Giai đoạn tham vấn là thủ tục đầu
chấp (amicable resolution, gồm tiên và bắt buộc
thương lượng và hoà giải), (ii) tham • Tham vấn và thương lượng hoặc
vấn, (iii) trọng tài thông qua bên thứ ba trung gian hoà
• Mô hình Trọng tài quy chế với hai giải
cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm
• Hội đồng trọng tài quốc tế mang tính
chất ad-hoc và được tự do lựa chọn
quy tắc tố tụng
39
Trọng tài trong CPTPP
(i) Tranh chấp không được giải quyết thành công bằng tham vấn trong
vòng 6 tháng kể từ ngày Bị đơn nhận được yêu cầu tham vấn bằng văn
bản như quy định tại Điều 9.18.2 CPTPP; Về
(ii) Tranh chấp còn trong thời hạn 3 năm 6 tháng kể từ ngày nguyên
điều
đơn biết hoặc cần biết về vi phạm của Bị đơn. kiện
khởi
(iii) Nguyên đơn đã gửi cho Bị đơn Thông báo về ý định khởi kiện
bằng văn bản trước ngày khởi kiện ít nhất 90 ngày; kiện
(v) Nguyên đơn bị tổn thất hoặc thiệt hại do hoặc phát sinh từ sự vi
phạm nghĩa vụ của Bị đơn theo Mục A Chương 9 CPTPP;
40
Thủ tục Trọng tài trong CPTPP
• Các bên tranh chấp có thể lựa chọn giải quyết tranh chấp bằng trọng
tài theo 1 trong 4 thủ tục trọng tài đó là:
(i) Công ước về Giải quyết tranh chấp đầu tư giữa quốc gia và công
dân quốc gia khác (Convention on the Settlement of Investment
Disputes between States and Nationals of Other States - ICSID);
(ii) Quy tắc phụ trợ ICSID;
(iii) Quy tắc trọng tài UNCITRAL;
(iv) Thiết chế trọng tài hoặc quy tắc trọng tài khác nếu nguyên đơn và
bị đơn đồng ý.
41
Trọng tài trong EVIPA
• Mô hình Trọng tài quy chế với hai cấp xét xử sơ thẩm và phúc
thẩm
• Các bên có thể lựa chọn quy tắc tố tụng như trong CPTPP.
• Cấp sơ thẩm: 9 thành viên, ba thành viên là công dân nước
thành viên Liên minh, ba thành viên là công dân nước Việt Nam
và ba thành viên là công dân nước thứ ba, nhiệm kỳ bốn năm,
được gia hạn bổ nhiệm một lần. Khi xét xử có 3 thành viên
• Cấp Phúc thẩm bao gồm sáu thành viên, nhiệm kỳ 4 năm.
42
So sánh cơ chế GQTC
UNCITRAL – ISCID – EVIPA
UNCITRAL ICSID EVPIA
Cơ quan giải quyết tranh Trọng tài vụ việc gồm các Trọng tài thường trực gồm Cơ quan thường trực
chấp trọng tài viên do các bên các trọng tài viên do các (Investment Tribunal)
lựa chọn theo quy tắc bên thỏa thuận hoặc do thành lập sau khi Hiệp định
UNCITRAL Chủ tịch Ngân hàng thế có hiệu lực, gồm các thành
giơi lựa chọn (nếu các bên viên do EU, VN chỉ địnhh
không thỏa thuận được). (không do các bên tranh
chấp lựa chọn)
Sàng lọc & đăng ký Không có quy trình sàng Có Quy trình sàng lọc để Không có quy trình sàng
lọc/ đăng ký loại bỏ các đơn kiện rõ lọc/ đăng ký.
ràng không thuộc thẩm
quyền của ICSID
So sánh cơ chế GQTC
UNCITRAL – ISCID – EVIPA
UNCITRAL ICSID EVIPA
Thẩm quyền Không có giới hạn Phạm vi thẩm quyền + Thẩm quyền hẹp: các tranh chấp SAU đầu tư,
xét xử thẩm quyền xét xử xét xử nêu tại Điều thuộc phạm vi quy định tại Hiệp định
- áp dụng rộng cho 25 Công ước ICSID + Không có thẩm quyền đối với những vụ đã
các tranh chấp khởi kiện tại tòa án Việt Nam trong trường Hợp
Việt Nam là bị đơn.
Thủ tục tố Quy tắc trọng tài Quy tắc trọng tài Thủ tục quy định tại EVIPA và Quy định về thủ
tụng UNCITRAL ICSID /ICSID AF tục giải quyết tranh chấp theo UNCITRAL
Rules, ICSID/ICSID AF Rules hoặc thủ tục
riêng do các bên thỏa thuận
So sánh cơ chế GQTC
UNCITRAL – ISCID – EVIPA
Thi hành Thi hành theo Công ước New Thi hành trực tiếp - không • Thi hành trực tiếp – không thể bị hủy
York 1958 thể bị hủy hay từ chối thi hay từ chối thi hành bởi tòa án trong
Phán quyết có thể bị từ chối thi hành bởi tòa án trong nước nước
hành bởi tòa án trong nước • Ngoại lệ áp dụng cho VN: Thi hành
(xem xét lại về thủ tục và qua tòa án địa phương theo Công ước
public policy) New York trong 5 năm đầu
46