Chuong1 P2 v1.0

Trần Thiện Khải (Trường Đại học Trà Vinh) Đạo hàm riêng và vi phân 1 / 53
Bài 2: Đạo hàm riêng và vi phân
Trần Thiện Khải

Email: khai@tvu.edu.vn
Điện thoại: 0939 596 007
Khoa Khoa học Cơ bản, Trường Đại học Trà Vinh
Nội dung bài học
Đạo hàm riêng
Vi phân toàn phần
Đạo hàm của hàm hợp
Đạo hàm của hàm ẩn
1. Đạo hàm riêng của f = f (x, y )
Đạo hàm riêng theo biến x.

Cho hàm hai biến f = f (x, y ) với điểm M0 (x0 , y0 ) cố định.
Xét hàm một biến F (x) = f (x, y0 ) theo biến x.
Đạo hàm của hàm một biến F (x) tại x0 được gọi là đạo hàm riêng theo x của f (x, y ) tại
M0 (x0 , y0 ), ký hiệu
∂f (x0 , y0 ) F (x0 + ∆x) − F (x0 )

= fx0 (x0 , y0 ) = lim
∂x ∆x→0 ∆x
f (∆x0 , y0 ) − f (x0 , y0 )
= lim
∆x→0 ∆x
Đạo hàm riêng theo biến y
Cho hàm hai biến f = f (x, y ) với điểm M0 (x0 , y0 ) cố định.
Xét hàm một biến F (y ) = f (x0 , y ) theo biến y .
Đạo hàm của hàm một biến F (y ) tại y0 được gọi là đạo hàm riêng theo y của f (x, y ) tại
M0 (x0 , y0 ), ký hiệu
∂f (x0 , y0 ) F (y0 + ∆y ) − F (y0 )

= fy0 (x0 , y0 ) = lim
∂y ∆y →0 ∆y
f (x0 , y0 + ∆y ) − f (x0 , y0 )
= lim
∆y →0 ∆y
Lưu ý
1 Đạo hàm riêng của f = f (x, y ) tại M0 (x0 , y0 ) theo x là đạo hàm của hàm một biến
f = f (x, y0 ).
Lưu ý
f = f (x, y0 ).
2 Đạo hàm riêng của f = f (x, y ) tại M0 (x0 , y0 ) theo y là đạo hàm của hàm một biến
f = f (x0 , y ).
Lưu ý
f = f (x, y0 ).
2 Đạo hàm riêng của f = f (x, y ) tại M0 (x0 , y0 ) theo y là đạo hàm của hàm một biến
f = f (x0 , y ).
3 Để tìm đạo hàm riêng của f theo biến x, ta coi f là hàm một biến x, biến còn lại y là
hằng số. Tương tự, để tìm đạo hàm riêng của f theo biến y , ta coi f là hàm một biến y ,
biến còn lại x là hằng số.
Mô tả bằng hình
Đồ thị hàm f (x, y ) biểu diễn bởi mặt S (màu xanh)
Giả sử f (a, b) = c, nên điểm P(a, b, c) ∈ S. Cố định
y = b, đường cong C1 là giao của S và mặt phẳng y = b.
Phương trình của đường cong C1 là g (x) = f (x, b). Hệ
số góc của tiếp tuyến T1 với đường cong C1 là g 0 (a) =
fx0 (a, b).
Đạo hàm riêng theo x của f = f (x, y ) là hệ số góc của
tiếp tuyến T1 với đường cong C1 tại P(a, b, c).
Đạo hàm riêng theo y của f = f (x, y ) là hệ số góc của
tiếp tuyến T2 với đường cong C2 tại P(a, b, c).
Ví dụ: Tìm các đạo hàm riêng của các hàm sau
1 Cho hàm z = ln(x 2 + y 2 ).
1 Cho hàm z = ln(x 2 + y 2 ).
∂z 2x ∂z 2y
Ta có: = 2 2
; = 2 .
∂x x +y ∂y x + y2
1 Cho hàm z = ln(x 2 + y 2 ).
∂z 2x ∂z 2y
Ta có: = 2 2
; = 2 .
∂x x +y ∂y x + y2
2 Cho hàm z = x 2 . sin y
1 Cho hàm z = ln(x 2 + y 2 ).
∂z 2x ∂z 2y
Ta có: = 2 2
; = 2 .
∂x x +y ∂y x + y2
∂z ∂z
Ta có: = 2x sin y ; = x 2 cos y .
∂x ∂y
1 Cho hàm z = ln(x 2 + y 2 ).
∂z 2x ∂z 2y
Ta có: = 2 2
; = 2 .
∂x x +y ∂y x + y2
∂z ∂z
∂x ∂y
p
3 Cho hàm u = x 2 + y 2 + z 2
1 Cho hàm z = ln(x 2 + y 2 ).
∂z 2x ∂z 2y
Ta có: = 2 2
; = 2 .
∂x x +y ∂y x + y2
∂z ∂z
∂x ∂y
p
3 Cho hàm u = x 2 + y 2 + z 2
∂u x ∂u y ∂u z
Ta có: =p ; =p ; =p .
∂x x2 + y2 + z2 ∂y x2 + y2 + z2 ∂z x2 + y2 + z2
Ví dụ
Cho hàm f (x, y ) = 4 − x 2 − 2y 2 . Tìm fx0 (1, 1) và biểu diễn hình học của đạo hàm riêng này.
Ví dụ
Cho hàm f (x, y ) = 4 − x 2 − 2y 2 . Tìm fx0 (1, 1) và biểu diễn hình học của đạo hàm riêng này.
Ta có: fx0 (x, y ) = (4 − x 2 − 2y 2 )0x = −2x, ⇒ fx0 (1, 1) = −2.1 =

−2.
Mặt bậc hai f = f (x, y ) màu xanh.
Mặt phẳng y = 1 cắt ngang được đường cong C1 .
Tiếp tuyến với C1 tại (1, 1, 1) là đường thẳng màu hồng.
Hệ số góc của tiếp tuyến với C1 tại (1, 1, 1) là đạo hàm riêng
cần tìm.
Hình: Biểu diễn hình học của fx0 (1, 1) với f (x, y ) = 4 − x 2 − 2y 2
Ví dụ
Cho hàm f (x, y ) = 4 − x 2 − 2y 2 . Tìm fy0 (1, 1) và biểu diễn hình học của đạo hàm riêng này.
Ví dụ
Cho hàm f (x, y ) = 4 − x 2 − 2y 2 . Tìm fy0 (1, 1) và biểu diễn hình học của đạo hàm riêng này.
Ta có: fy0 (x, y ) = (4 − x 2 − 2y 2 )0y = −4y , ⇒ fy0 (1, 1) = −4.1 =

−4.
Mặt bậc hai f = f (x, y ) màu xanh.
Mặt phẳng x = 1 cắt ngang được đường cong C2 .
Tiếp tuyến với C2 tại (1, 1, 1) là đường thẳng màu hồng.
Hệ số góc của tiếp tuyến với C2 tại (1, 1, 1) là đạo hàm riêng
cần tìm.
Hình: Biểu diễn hình học của fy0 (1, 1) với f (x, y ) = 4 − x 2 − 2y 2
Tính chất của đạo hàm riêng
Vì đạo hàm riêng là đạo hàm của hàm một biến nên tính chất của đạo hàm riêng cũng là tính
chất của đạo hàm của hàm một biến.
1 (αf )0x = αfx0
1 (αf )0x = αfx0
2 (f + g )0x = fx0 + gx0
1 (αf )0x = αfx0
2 (f + g )0x = fx0 + gx0
3 (f .g )0x = fx0 .g + f .gx0
1 (αf )0x = αfx0
2 (f + g )0x = fx0 + gx0
3 (f .g )0x = fx0 .g + f .gx0
0
f g .fx0 − f .gx0
4 =
g x g2
1 (αf )0x = αfx0
2 (f + g )0x = fx0 + gx0
3 (f .g )0x = fx0 .g + f .gx0
0
f g .fx0 − f .gx0
4 =
g x g2
Lưu ý
Hàm một biến: hàm liên tục tại x0 khi và chỉ khi hàm có đạo hàm cấp tại x0 .
Hàm nhiều biến: Tồn tại hàm có các đạo hàm riêng cấp 1 tại (x0 , y0 ) nhưng không liên tục
tại điểm này.
Ví dụ
Tìm đạo hàm riêng fx0 (1, 2), fy0 (1, 2), biết f (x, y ) = ln(x 2 + 2y 2 ).
Ví dụ
Tìm đạo hàm riêng fx0 (1, 2), fy0 (1, 2), biết f (x, y ) = ln(x 2 + 2y 2 ).
∂f (x, y ) 2x 2
Ta có: = (ln(x 2 + 2y 2 ))0x = 2 2
⇒ fx0 (1, 2) = .
∂x x + 2y 9
∂f (x, y ) 4y 8
= (ln(x 2 + 2y 2 ))0y = 2 ⇒ fy0 (1, 2) = .
∂y x + 2y 2 9
Ví dụ
Tìm đạo hàm riêng fx0 (1, 2), fy0 (1, 2), biết f (x, y ) = (x + 2y )y .
Ví dụ
Tìm đạo hàm riêng fx0 (1, 2), fy0 (1, 2), biết f (x, y ) = (x + 2y )y .
Ta có: fx0 (x, y ) = ((x + 2y )y )0x = y (x + 2y )y −1 ⇒ fx0 (1, 2) = 10

ln f = y ln(x + 2y ).
fy0 2
Đạo hàm riêng hai vế theo y , ta có = ln(x + 2y ) + y
f x + 2y
0 y 2 0 4
⇒ fy (x, y ) = (x + 2y ) ln(x + 2y ) + y ⇒ fy (x, y ) = 25 ln 5 + .
x + 2y 5
Ví dụ
p
Cho f (x, y ) = x 2 + y 3 . Tìm fx0 (1, 1), fx0 (0, 0) và fy0 (0, 0)
Ví dụ
p
p 0 x 1
1) Ta có: fx0 (x, y ) = x2 + y3 = p ⇒ fx0 (1, 1) = √
x x2 + y3 2
Ví dụ
p
p 0 x 1
1) Ta có: fx0 (x, y ) = x2 + y3 = p ⇒ fx0 (1, 1) = √
x x2 + y3 2
2) Không thể thay (0, 0) vào công thức để tìm fp 0
x (0, 0). Ta sử dụng định nghĩa
f (0 + ∆x, 0) − f (0, 0) (∆x)2 + 0 − 0 |∆x|
fx0 (0, 0) = lim = lim = lim .
∆x→0 ∆x ∆x→0 ∆x ∆x→0 ∆x
Không tồn tại giới hạn này vì giới hạn trái và giới hạn phảipkhông bằng nhau.
f (0, 0 + ∆y ) − f (0, 0) (∆y )3 − 0
Tương tự fy0 (0, 0) = lim = lim = 0.
∆y →0 ∆y ∆y →0 ∆y
Ví dụ
Z √x 2 +y 2
2
Cho f (x, y ) = e t dt. Tìm fx0 (x, y ), fy0 (x, y ).
1
Ví dụ
Z √x 2 +y 2
2
Cho f (x, y ) = e t dt. Tìm fx0 (x, y ), fy0 (x, y ).
1
Ta có:
s √ 0
Z x 2 +y 2 √ 2 0
0 t2  x 2 +y 2 p 2 2 x
fx (x, y ) =  e dt =e . x 2 + y 2 = e x +y . p
1 x x + y2
2
x
Vì biểu thức đối xứng đối với x và y nên, đổi chỗ x và y cho nhau ta được đạo hàm riêng theo
y.
2 2 y
⇒ fy0 (x, y ) = e x +y . p
x + y2
2
Ví dụ
−1


 2 2
Cho f (x, y ) = e x + y , nếu x 2 + y 2 > 0 . Tìm fx0 (0, 0).
nếu x 2 + y 2 = 0

0,
Ví dụ
−1


 2 2
Cho f (x, y ) = e x + y , nếu x 2 + y 2 > 0 . Tìm fx0 (0, 0).
nếu x 2 + y 2 = 0

0,
Ta có: −1
f (0 + ∆x, 0) − f (0, 0) e (∆x)2
fx0 (0, 0) = lim = lim
∆x→0 ∆x ∆x→0 ∆x
1
Đặt t = , suy ra t → ∞.
∆x 2
⇒ fx0 (0, 0) = limt→∞ te −t = 0 (sử dụng qui tắc Lopital)
2. Đạo hàm riêng cấp cao của f = f (x, y )
Đạo hàm riêng cấp cao của f = f (x, y )

Cho hàm hai biến f = f (x, y ).
Đạo hàm riêng theo x và theo y là những hàm hai biến x và y :
Ta có thể lấy đạo hàm riêng của hàm fx0 (x, y ):
∂2f 2
0 (x, y ))0 = f 00 (x, y ) = ∂ f (x, y )
(fx0 (x, y ))0x = fxx00 (x, y ) = (x, y ) (f x y xy
∂x 2 ∂x∂y

∂2f 2
0 (x, y ))0 = f 00 (x, y ) = ∂ f (x, y )
∂x 2 ∂x∂y
Tương tự có thể lấy đạo hàm riêng của hàm fy (x, y ): 0
0 ∂2f 0 ∂2f
fy0 (x, y ) x = fyx00 (x, y ) = (x, y ) fy0 (x, y ) y = fyy00 (x, y ) = (x, y )
∂y ∂x ∂y 2

∂2f 2
0 (x, y ))0 = f 00 (x, y ) = ∂ f (x, y )
∂x 2 ∂x∂y
Tương tự có thể lấy đạo hàm riêng của hàm fy (x, y ): 0
0 ∂2f 0 ∂2f
fy0 (x, y ) x = fyx00 (x, y ) = (x, y ) fy0 (x, y ) y = fyy00 (x, y ) = (x, y )
∂y ∂x ∂y 2
Tiếp tục quá trình, ta có khái niệm các đạo hàm cấp cao. Vì đạo hàm riêng là đạo hàm của
hàm một biến nên việc tính đạo hàm riêng cấp cao cũng tương tự tính đạo hàm cấp cao của
hàm một biến: dùng công thức Leibnitz và các đạo hàm cấp cao thông dụng.
Chú ý
∂2f ∂2f
Nói chung (x0 , y0 ) 6= (x0 , y0 ), nên khi lấy đạo hàm riêng cấp cao ta phải chú ý đến
∂x∂y ∂y ∂x
thứ tự lấy đạo hàm.
Chú ý
∂2f ∂2f
Nói chung (x0 , y0 ) 6= (x0 , y0 ), nên khi lấy đạo hàm riêng cấp cao ta phải chú ý đến
∂x∂y ∂y ∂x
thứ tự lấy đạo hàm.
Định lý Sơvacxơ
∂f ∂f ∂2f ∂2f
Cho hàm f (x, y ) và các đạo hàm riêng , , , xác định trong lân cận của
∂x ∂y ∂x∂y ∂y ∂x
(x0 , y0 ) và liên tục tại điểm này. Khi đó
∂2f ∂2f
(x0 , y0 ) = (x0 , y0 )
∂x∂y ∂y ∂x
Ví dụ
Cho z = x 2 y + y 2 . Ta có:
∂z ∂z
= 2xy = x 2 + 2y
∂x ∂y
∂2z ∂2z
= 2y = 2x
∂x 2 ∂x∂y
∂2z ∂2z
=2 = 2x
∂y 2 ∂y ∂x
Ví dụ
∂2f ∂2f
Chứng tỏ rằng hàm f (x, y ) = e x sin y thỏa phương trình Laplace: + = 0.
∂x 2 ∂y 2
Ví dụ
∂2f ∂2f
Chứng tỏ rằng hàm f (x, y ) = e x sin y thỏa phương trình Laplace: + = 0.
∂x 2 ∂y 2
∂f ∂2f
Ta có: = e x sin y = e x sin y
∂x ∂x 2
∂f ∂2f
= e x cos y = −e x sin y
∂y ∂y 2
∂2f ∂2f
⇒ + = e x sin y − e x sin y = 0
∂x 2 ∂y 2
Hàm f = f (x, y ) thỏa phương trình Laplace được gọi là hàm điều hòa.
Ví dụ
∂2u 2
2∂ u.
Chứng tỏ rằng hàm u(x, t) = sin(x − at) thỏa phương trình sóng: = a
∂t 2 ∂x 2
Ví dụ
∂2u 2
2∂ u.
Chứng tỏ rằng hàm u(x, t) = sin(x − at) thỏa phương trình sóng: = a
∂t 2 ∂x 2
Ta có: ut0 (x, t) = −a cos(x − at) utt00 = −a2 sin(x − at)
ux0 (x, t) = cos(x − at) uxx00 = − sin(x − at)
∂2u 2
2∂ u
⇒ = a = −a2 sin(x − at)
∂t 2 ∂x 2
Phương trình sóng mô tả sự chuyển động của các loại sóng: sóng biển, sóng âm thanh hay sóng
chuyển động dọc theo một sợi dây rung.
3. Vi phân toàn phần
Định nghĩa
Cho hàm f = f (x, y ) và (x0 , y0 ) là điểm trong của miền xác định. Hàm f được gọi là khả vi tại
(x0 , y0 ) nếu số gia toàn phần
∆f (x0 , y0 ) = f (x0 + ∆x, y0 + ∆y ) − f (x0 , y0 )
có thể biễu diễn được ở dạng ∆f (x0 , y0 ) = A∆x + B∆y + α∆x + β∆y , trong đó A, B là các
hằng số, α, β → 0, khi ∆x, ∆y → 0.
Đại lượng df (x0 , y0 ) = A∆x + B∆y gọi là vi phân của hàm f = f (x, y ) tại (x0 , y0 ).
Điều kiện khả vi
Điều kiện cần khả vi
Nếu hàm f = f (x, y ) khả vi tại (x0 , y0 ), thì:
1 f liên tục tại (x0 , y0 ),
2 f có các đạo hàm riêng cấp một tại (x0 , y0 ) và A = fx0 (x0 , y0 ), B = fy0 (x0 , y0 ).
Điều kiện đủ
Nếu hàm f (x, y ) xác định trong một lân cận của (x0 , y0 ) và có các đạo hàm riêng fx0 , fy0 liên tục
tại (x0 , y0 ), thì hàm f (x, y ) khả vi tại (x0 , y0 ).
Điều kiện đủ
Nếu hàm f (x, y ) xác định trong một lân cận của (x0 , y0 ) và có các đạo hàm riêng fx0 , fy0 liên tục
tại (x0 , y0 ), thì hàm f (x, y ) khả vi tại (x0 , y0 ).
Vi phân cấp 1 của f (x, y ) tại (x0 , y0 )

∂f ∂f
df (x0 , y0 ) = (x0 , y0 )dx + (x0 , y0 )dy .
∂x ∂y
Tính chất của vi phân
Cho f (x, y ) và g (x, y ) khả vi tại (x0 , y0 ). Khi đó
1 d(αf ) = αdf
2 d(f + g ) = df + dg
3 d(fg ) = gdf + fdg

f gdf − fdg
4 d =
g g2
1 d(αf ) = αdf
2 d(f + g ) = df + dg

f gdf − fdg
4 d =
g g2
Ví dụ
Tìm ∆z và dz của z = xy tại M(2, 3) với ∆x = 0, 1; ∆y = 0, 2.
1 d(αf ) = αdf
2 d(f + g ) = df + dg

f gdf − fdg
4 d =
g g2
Ví dụ
Tìm ∆z và dz của z = xy tại M(2, 3) với ∆x = 0, 1; ∆y = 0, 2.
Ta có: ∆z = (2 + 0, 1)(3 + 0, 2) − (2 × 3) = 0, 72
dz = y .∆z + x.∆y = 3 × 0, 2 − 2 × 0, 2 = 0, 7
Tại cùng điểm M(2, 3) thì ∆z = dz = 0, 72 − 0, 70 = 0, 02.
Ví dụ
1
Tính du tại M(x, y , z) nếu u = p .
x2 + y2 + z2
Ví dụ
1
Tính du tại M(x, y , z) nếu u = p .
x2 + y2 + z2
∂u ∂u ∂u
Ta có: du = ∆x + ∆y + ∆z
∂x ∂y ∂z
∂u −x ∂u −y ∂u −z
= 3 , = 3 , = 3
∂x (x 2 + y 2 + z 2 ) 2 ∂y (x 2 + y 2 + z 2 ) 2 ∂z (x 2 + y 2 + z 2 ) 2
x∆x + y ∆y + z∆z
⇒ du = − 3 .
(x 2 + y 2 + z 2 ) 2
4. Vi phân cấp cao
Khái niệm vi phân cấp cao
Cho hàm f = f (x, y ), khi đó df (x, y ) cũng là một hàm hai biến x, y .
Vi phân (nếu có) của vi phân cấp 1 được gọi là vi phân cấp 2.

∂f ∂f ∂f ∂f
d 2 f (x, y ) = d(df (x, y )) = d dx + dy = d dx + d dy
∂x ∂y ∂x ∂y
" # " #
∂f 0
0
∂f 0
0
∂f ∂f ∂f ∂f
= dxd + dyd = dx dx + dy + dy dx + dy
∂x ∂y ∂x x ∂x y ∂y x ∂y y
∂2f ∂2f ∂2f ∂2f

= dxdx + dxdy + dxdy + dydy
∂x 2 ∂x∂y ∂y ∂x ∂y 2
∂2f 2 ∂2f ∂2f 2
⇔ d 2 f (x, y ) = dx + 2 dxdy + dy
∂x 2 ∂x∂y ∂y 2
Ví dụ
Công thức vi phân cấp 3 của hàm f = f (x, y )
3
3 ∂ ∂
d f = dx + dy f
∂x ∂y
3 2 2 3
∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
= f +3 dx dy f +3 dx dy f + dy f
∂x ∂x ∂y ∂x ∂y ∂y
∂3f 3 ∂3f ∂3f ∂3f 3

d 3f = dx + 3 dx 2
dy + 3 dxdy 2
+ dy
∂x 3 ∂x 2 ∂y ∂x∂y 2 ∂y 3
Ví dụ
Công thức vi phân cấp 3 của hàm f = f (x, y )
3
3 ∂ ∂
d f = dx + dy f
∂x ∂y
3 2 2 3
∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
= f +3 dx dy f +3 dx dy f + dy f
∂x ∂x ∂y ∂x ∂y ∂y
∂3f 3 ∂3f ∂3f ∂3f 3

d 3f =
dx + 3 dx 2
dy + 3 dxdy 2
+ dy
∂x 3 ∂x 2 ∂y ∂x∂y 2 ∂y 3
4
4 ∂ ∂
Công thức vi phân cấp 4: d f = dx + dy f
∂x ∂y
∂4f 4 1 ∂ f
4
2 ∂ f
4 4
3 ∂ f
4
4∂ f
= C40 dx + C 4 dx 3
dy + C 4 dx 2
dy 2
+ C4 dxdy 3
+ C 4 dy 4
∂x 4 ∂x 3 ∂y ∂x 2 ∂y 2 ∂x∂y 3 ∂y 4
Ví dụ
Tìm vi phân cấp hai d 2 f (1, 1), biết f (x, y ) = e xy .
Ví dụ
Tìm vi phân cấp hai d 2 f (1, 1), biết f (x, y ) = e xy .
∂f ∂2f 2
2 e xy , ∂ f = e xy (1 + xy ).
Ta có: = ye xy ⇒ = y
∂x ∂x 2 ∂x∂y
∂f 2
∂ f
= xe xy ⇒ = x 2 e xy .
∂y ∂y 2
Vi phân cấp hai
∂2f 2 ∂2f ∂2f 2

d 2 f (x, y ) = dy = e xy y 2 dx 2 + 2(1 + xy )dxdy + x 2 dy 2

2
dx + 2 dxdy + 2
∂x ∂x∂y ∂y
d 2 f (1, 1) = e(dx 2 + 4dxdy + dy 2 ).
Ví dụ
y
Tìm vi phân cấp hai d 2 f (1, 1), biết f (x, y ) = .
x
Ví dụ
y
Tìm vi phân cấp hai d 2 f (1, 1), biết f (x, y ) = .
x
∂f −y ∂2f 2y ∂ 2 f −1
Ta có: = 2 ⇒ = , = 2.
∂x x ∂x 2 x 3 ∂x∂y x
∂f 1 2
∂ f
= ⇒ = 0.
∂y x ∂y 2
Vi phân cấp hai
∂2f 2 ∂2f ∂ 2 f 2 −y 2 4y
d 2 f (x, y ) = dx + 2 dxdy + dy = 2 dx + 3 dxdy + 0dy 2
∂x 2 ∂x∂y ∂y 2 x x
d 2 f (1, 1) = −dx 2 + 4dxdy .
Dùng vi phân cấp 1 để tính gần đúng
Cho hàm f (x, y ) khả vi tại (x0 , y0 ). Khi đó ta có:
∂f ∂f
f (x0 + ∆x, y0 + ∆y ) − f (x0 , y0 ) = (x0 , y0 )dx + (x0 , y0 )dy + α∆x + β∆y
∂x ∂y
∂f ∂f
f (x, y ) = f (x0 , y0 ) + (x0 , y0 )dx + (x0 , y0 )dy + α∆x + β∆y
∂x ∂y
∂f ∂f
f (x, y ) ≈ f (x0 , y0 ) + (x0 , y0 )dx + (x0 , y0 )dy (1)
∂x ∂y
Công thức (1) dùng để tính gần đúng giá trị của f tại (x, y ).
∂f ∂f
Công thức (1) có thể viết lại: f (x, y ) − f (x0 , y0 ) ≈ (x0 , y0 )dx + (x0 , y0 )dy , hay ta có:
∂x ∂y
∆f ≈ df .
Qui tắc dùng vi phân cấp 1 để tính gần đúng
Để tính gần đúng giá trị của hàm f tại điểm cho trước (x, y ). Ta thực hiện
1 Chọn một điểm (x0 , y0 ) gần với điểm (x, y ) sao cho f (x0 , y0 ) được tính dễ dàng.
∂f ∂f
2 Tính giá trị ∆x = x − x0 , ∆y = y − y0 , (x0 , y0 ), (x0 , y0 ).
∂x ∂y
3 Sử dụng công thức:
∂f ∂f
f (x, y ) ≈ f (x0 , y0 ) + (x0 , y0 )∆x + (x0 , y0 )∆y
∂x ∂y
Lưu ý: Nếu điểm (x0 , y0 ) xa với điểm (x, y ) thì giá trị tính được không phù hợp.
Ví dụ
Chứng tỏ f = xe xy khả vi tại (1, 0). Sử dụng kết quả này để tính gần đúng giá trị f (1.1, −0.1).
Ví dụ
Chứng tỏ f = xe xy khả vi tại (1, 0). Sử dụng kết quả này để tính gần đúng giá trị f (1.1, −0.1).
∂f ∂f
Ta có: = e xy + xye xy ; = x 2 e xy .
∂x ∂y
Các đạo hàm riêng cấp một liên tục trên R2 , nên liên tục trong lân cận của (1, 0).
Theo định lý (điều kiện đủ khả vi) f = xe xy khả vi tại (1, 0).
Chọn x0 = 1; y0 = 0 ⇒ ∆x = x − x0 = 1.1 − 1.0 = 0.1; ∆y = y − y0 = −0.1 − 0 = −0.1.
∂f ∂f
f (1.1, −0.1) ≈ f (1, 0) + (1, 0)∆x + (1, 0)∆y = 1 + 1(0.1) + 1(−0.1) = 1
∂x ∂y
So sánh với giá trị thực: f (1.1, −0.1) = (1.1)e −0.11 ≈ 0.98542.
Ví dụ
Cho f (x, y ) = x 2 + 3xy − y 2 . Tìm df (x, y ). Khi x thay đổi từ 2 đến 2.05, y thay đổi từ 3 đến
2.96, so sánh df và ∆f
Ví dụ
Cho f (x, y ) = x 2 + 3xy − y 2 . Tìm df (x, y ). Khi x thay đổi từ 2 đến 2.05, y thay đổi từ 3 đến
2.96, so sánh df và ∆f
∂f ∂f
Ta có: df (x, y ) = dx + dy ⇔ df (x, y ) = (2x + 3y )dx + (3x − 2y )dy .
∂x ∂y
Cho x0 = 2, y0 = 3 ⇒ ∆x = 0.05, ∆y = −0.04, x = 2.05, y = 2.96.
df (2, 3) = (2.2 + 3.3)0.05 + (3.2 − 2.3)(−0.04) = 0.65.
∆f (2, 3) = f (2.05, 2.96) − f (2, 3)
∆f (2, 3) = [2.05)2 + 3.(2.5).(2.96) − (2.96)2 ] − [22 + 3.2.3 − 32 ] = 0.6449.
Ta thấy hai giá trị gần giống nhau nhưng df tính dễ hơn.
Ví dụ
p
Dùng vi phân cấp 1, tính gần đúng A = (1.03)2 + (1.98)3 .
Ví dụ
p
Dùng vi phân cấp 1, tính gần đúng A = (1.03)2 + (1.98)3 .
p
Chọn hàm f (x, y ) = x 2 + y 3
Chọn giá trị gần với 1.03, 1.98 : x0 = 1, y0 = 2
⇒ dx = ∆x = x − x0 = 1.03 − 1 = 0.03 dy = ∆y = y − y0 = 1.98 − 2 = −0.02
∂f ∂f 2x 3y 2
∆f = f (x, y ) − f (x0 , y0 ) ≈ df = dx + dy = p dx + p dy .
∂x ∂y x2 + y3 2 x2 + y3
∂f ∂f
f (1.03, 1.98) ≈ f (1, 2) + (1, 2).(0.03) + (1, 2)(−0.02)
∂x ∂y
p 2 3.4
A = (1.03)2 + (1.98)3 = f (1.03, 1.98) ≈ 3 + (0.03) + (−0.02) = 2.98.
3 2.3
5. Đạo hàm của hàm hợp
Trường hợp hàm một biến

(
f = f (u)
⇒ f 0 (x) = f 0 (u).u 0 (x).
u = u(x)
5. Đạo hàm của hàm hợp
Trường hợp hàm một biến

(
f = f (u)
⇒ f 0 (x) = f 0 (u).u 0 (x).
u = u(x)
Trường hợp hàm hai biến

(
f = f (u) ∂f df ∂u ∂f df ∂u
⇒ = . ; = . .
u = u(x, y ) ∂x du ∂x ∂y du ∂y

f = f (u, v )

u = u(x) ⇒ f 0 (x) = fu0 .u 0 (x) + fv0 .v 0 (x).

v = v (x)

Trường hợp hàm hai biến
∂f ∂f ∂u ∂f ∂v
 
f = f (u, v ) 
  = . + .
u = u(x, y ) ∂x ∂u ∂x ∂v ∂x .
∂f ∂f ∂u ∂f ∂v
  = . + .
v = v (x, y )
 
∂y ∂u ∂y ∂v ∂y
(
f = f (x, y ) df ∂f dx ∂f dy ∂f ∂f dy
⇒ = . + . = + . .
y = y (x) dx ∂x dx ∂y dx ∂x ∂y dx
df
Trong trường hợp này vừa tồn tại đạo hàm của f theo x như là đạo hàm của hàm một
dx
∂f
biến x, vừa tồn tại đạo hàm riêng của f theo x.
∂x
Ví dụ
2
Tìm các đạo hàm riêng của hàm hợp f = f (u) = e u , u = sin(xy ).
Ví dụ
2
2
Ta có: f = f (x, y ) = e sin (xy ) .
∂f df ∂u 2 2
= . = 2ue u .y cos(xy ) = 2 sin(xy )e sin (xy ) .y cos(xy ).
∂x du ∂x
∂f df ∂u 2 2
= . = 2ue u x cos(xy ) = 2 sin(xy )e sin (xy ) .x cos(xy ).
∂y du ∂y
Ví dụ
2
2
Ta có: f = f (x, y ) = e sin (xy ) .
∂f df ∂u 2 2
∂x du ∂x
∂f df ∂u 2 2
∂y du ∂y
Ví dụ
Tìm fx0 , biết f = f (u, v ) = u 3 v + ln(uv ), u = e x , v = sin2 x.
Ví dụ
2
2
Ta có: f = f (x, y ) = e sin (xy ) .
∂f df ∂u 2 2
∂x du ∂x
∂f df ∂u 2 2
∂y du ∂y
Ví dụ
Tìm fx0 , biết f = f (u, v ) = u 3 v + ln(uv ), u = e x , v = sin2 x.

df 0 ∂f 0 ∂f 0 2 1 x 3 1
= f (x) = .u (x) + .v (x) = 3u v + e + u + sin(2x).
dx ∂u ∂v u v
Ví dụ
∂f ∂f
Tìm , của hàm hợp f = f (u, v ) = e uv , u(x, y ) = x 2 + y 2 , v (x, y ) = xy .
∂x ∂y
Ví dụ
∂f ∂f
Tìm , của hàm hợp f = f (u, v ) = e uv , u(x, y ) = x 2 + y 2 , v (x, y ) = xy .
∂x ∂y
2 2
Ta có: f = f (x, y ) = e (x +y )xy .
∂f ∂f ∂u ∂f ∂v 2 2 2 2
= . + . = ve uv .2x + ue uv y = xye (x +y )xy .2x + (x 2 + y 2 )e (x +y )xy .y .
∂x ∂u ∂x ∂v ∂x
∂f ∂f ∂u ∂f ∂v 2 2 2 2
= . + . = ve uv .2y + ue uv .x = xye (x +y )xy .2y + (x 2 + y 2 )e (x +y )xy .x.
∂y ∂u ∂y ∂v ∂y
Ví dụ
∂f df √
Tìm , của hàm f = f (x, y ) = e xy + x 2 y , y = y (x) = ln x + 1 + x 2 .
∂x dx
Ví dụ
∂f df √
Tìm , của hàm f = f (x, y ) = e xy + x 2 y , y = y (x) = ln x + 1 + x 2 .
∂x dx
∂f 0 ∂f 0
Ta có: = e xy + x 2 y x = ye xy + 2xy , = e xy + x 2 y y = xe xy + x 2 .
∂x ∂y
dy 0
√ 0 1
= y (x) = ln(x + 1 + x ) = √ 2
dx 1 + x2
df ∂f ∂f dy 1
= + . = ye xy + 2xy + (xe xy + x 2 ). √ .
dx ∂x ∂y dx 1 + x2
Vi phân cấp một của hàm hợp

f = f (u, v )

Cho u = u(x, y ) , với u, v là hai biến hàm, x, y là hai biến độc lập.

v = v (x, y )

Khi thay u(x, y ), v (x, y ) vào ta được hàm f theo hai biến x, y độc lập.
df = fx0 dx +fy0 dy = (fu0 .ux0 +fv0 .vx0 )dx +(fu0 .uy0 +fv0 .vy0 )dy = fu0 (ux0 dx +uy0 dy )+fv0 (vx0 dx +vy0 dy ) =
fu0 du + fv0 dv .
df = fu0 du + fv0 dv (1)
df = fx0 dx + fy0 dy (2)
Tùy theo bài toán mà ta dùng công thức (1) hoặc (2). Thường dùng công thức số (1) Hai công
thức giống nhau. Trong (1) là biến hàm, trong (2) là biến độc lập.
Ví dụ
Tìm df của hàm hợp f = f (u, v ) = e uv , u(x, y ) = xy 2 , v (x, y ) = 2x + 3y .
Ví dụ
Ta có: df = fu0 du + fv0 dv , du = y 2 dx + 2xydy , dv = 2dx + 3dy

df = ve uv (y 2 dx + 2xydy ) + ue uv (2dx + 3dy ) = e uv (vy 2 + 2u)dx + e uv (2vxy + 3u)dy .
Ví dụ

Ví dụ
1
Tìm df của hàm hợp f = f (u) = , u(x, y ) = ln(x + 2y ).
u
Ví dụ

Ví dụ
1
Tìm df của hàm hợp f = f (u) = , u(x, y ) = ln(x + 2y ).
u

1 1 1 2
df = f 0 (u)du = − 2 ux0 dx + uy0 dy = − 2

dx + dy .
u u x + 2y x + 2y
Ví dụ
Tìm df của hàm hợp f = f (x 2 + 2y , e xy ).
Ví dụ
Tìm df của hàm hợp f = f (x 2 + 2y , e xy ).
Đặt u = x 2 + 2y , v = e xy .
Ta có f = f (u, v ), u(x, y ) = x 2 + 2y , v (x, y ) = e xy .
du = 2xdx + 2dy , dv = ye xy dx + xe xy dy ,
df = fu0 du + fv0 dv
df = fu0 (2xdx + 2dy ) + fv0 (ye xy dx + xe xy dy ).
Chú ý: Có thể dùng df = fx0 dx + fy0 dy .
4. Đạo hàm của hàm ẩn
Giả sử phương trình F (x, y ) = 0 xác định một hàm ẩn y = y (x) sao cho F (x, y (x)) = 0 với
mọi x thuộc miền xác định của f .
Sử dụng công thức tính đạo hàm của hàm hợp:
∂F dx ∂F dy ∂F ∂F dy
. + . =0 ⇔ + . =0
∂x dx ∂y dx ∂x ∂y dx
dy ∂F /∂x F0
⇒ =− = − x0
dx ∂F /∂y Fy
4. Đạo hàm của hàm ẩn
Giả sử phương trình F (x, y ) = 0 xác định một hàm ẩn y = y (x) sao cho F (x, y (x)) = 0 với
mọi x thuộc miền xác định của f .
Sử dụng công thức tính đạo hàm của hàm hợp:
∂F dx ∂F dy ∂F ∂F dy
. + . =0 ⇔ + . =0
∂x dx ∂y dx ∂x ∂y dx
dy ∂F /∂x F0
⇒ =− = − x0
dx ∂F /∂y Fy
Giả sử phương trình F (x, y , z) = 0 xác định một hàm ẩn z = z(x, y ) sao cho F (x, y , z(x, y )) = 0
với mọi (x, y ) thuộc miền xác định của z. Ta có:
∂z ∂F /∂x F0 ∂z ∂F /∂y Fy0

=− = − x0 , =− =− 0
∂x ∂F /∂z Fz ∂y ∂F /∂z Fz
Ví dụ
Tìm y 0 (x) biết y = y (x) là hàm ẩn xác định từ phương trình: xy + x 2 + y 2 = e xy .
Ví dụ
Cách 1. Đạo hàm hai vế phương trình, chú ý y là hàm theo x.

ye xy − 2x − y
y + x.y 0 + 2x + 2y .y 0 = e xy (y + x.y 0 ) ⇒ y 0 (x) = .
x + 2y − xe xy
Ví dụ

ye xy − 2x − y
y + x.y 0 + 2x + 2y .y 0 = e xy (y + x.y 0 ) ⇒ y 0 (x) = .
x + 2y − xe xy
Cách 2 . Sử dụng công thức. Đặt F (x, y ) = xy + x 2 + y 2 − e xy ≡ 0.
Fx0 = y + 2x − ye xy , Fy0 = x + 2y − xe xy
F0 y + 2x − ye xy
⇒ y 0 (x) = − x0 = −
Fy x + 2y − xe xy
Ví dụ

ye xy − 2x − y
y + x.y 0 + 2x + 2y .y 0 = e xy (y + x.y 0 ) ⇒ y 0 (x) = .
x + 2y − xe xy
Cách 2 . Sử dụng công thức. Đặt F (x, y ) = xy + x 2 + y 2 − e xy ≡ 0.
Fx0 = y + 2x − ye xy , Fy0 = x + 2y − xe xy
F0 y + 2x − ye xy
⇒ y 0 (x) = − x0 = −
Fy x + 2y − xe xy
Chú ý
Cần phân biệt đạo hàm theo x ở hai cách: Cách 1, đạo hàm hai vế coi y là hàm theo x. Cách
2, đạo hàm riêng của F theo x, coi y là hằng số.
Ví dụ
Tìm zx0 , biết z = z(x, y ) là hàm ẩn xác định từ phương trình: x + y − z = e z−x−y .
Ví dụ
Cách 1. Đạo hàm hai vế phương trình theo x, chú ý y là hằng, z là hàm theo x.
1 + e z−x−y
1 − zx0 = e z−x−y (zx0 − 1) ⇒ zx0 = =1
1 + e z−x−y
Ví dụ
Cách 1. Đạo hàm hai vế phương trình theo x, chú ý y là hằng, z là hàm theo x.
1 + e z−x−y
1 − zx0 = e z−x−y (zx0 − 1) ⇒ zx0 = =1
1 + e z−x−y
Cách 2 . Sử dụng công thức. Chú ý ở đây x là biến, y và z là hằng số. Đặt
F (x, y , z) = x + y − z − e z−x−y ≡ 0 ⇒ Fx0 = 1 + e z−x−y , Fz0 = −1 − e z−x−y
Fx0 1 + e z−x−y
⇒ zx0 = − = − =1
Fz0 −1 − e z−x−y
Tương tự tìm đạo hàm riêng của z theo y .
Bài tập 1
Tìm vi phân cấp một của hàm z = x 2 + 4y .
A. dz = 2xdx + 4y dy . B. dz = 2xdx + 4y ln 4dy .
C. dz = 2xdx + y 4y −1 dy . D. dz = x 2 dx + y 4y ln 4dy .
Bài tập 1
∂z ∂z
Hướng dẫn: Tính = 2x, = 4y ln 4.
∂x ∂y
Áp dụng công thức:
∂z ∂z
dz = dx + dy = 2xdx + 4y ln 4dy .
∂x ∂y
Bài tập 1
∂z ∂z
Hướng dẫn: Tính = 2x, = 4y ln 4.
∂x ∂y
∂z ∂z
dz = dx + dy = 2xdx + 4y ln 4dy .
∂x ∂y
Lời giải. Chọn đáp án B
Bài tập 2
√
Tìm vi phân cấp một của hàm z = ln( x − y ).
dx − dy dy − dx dx − dy dy − dx
A. dz = . B. dz = . C. dz = . D. dz = .
x −y x −y 2(x − y ) 2(x − y )
Bài tập 2
√
A. dz = . B. dz = . C. dz = . D. dz = .
x −y x −y 2(x − y ) 2(x − y )
√ √
∂z ( x − y )0 1 ∂z ( x − y )0 −1
Hướng dẫn: Tính = √ = , = √ =
∂x x −y 2(x − y ) ∂y x −y 2(x − y )
∂z ∂z dx − dy
dz = dx + dy = .
∂x ∂y 2(x − y )
Bài tập 2
√
A. dz = . B. dz = . C. dz = . D. dz = .
x −y x −y 2(x − y ) 2(x − y )
√ √
∂z ( x − y )0 1 ∂z ( x − y )0 −1
Hướng dẫn: Tính = √ = , = √ =
∂x x −y 2(x − y ) ∂y x −y 2(x − y )
∂z ∂z dx − dy
dz = dx + dy = .
∂x ∂y 2(x − y )
Lời giải. Chọn đáp án C
Bài tập 3
Tìm vi phân dz của hàm z = x 2 − 2xy + sin(xy ).
A. dz = (2x − 2y + y cos(xy ))dx.
B. dz = (−2x + x cos(xy ))dy .
C. dz = (2x − 2y + cos(xy ))dx + (−2x + cos(xy ))dy .
D. dz = (2x − 2y + y cos(xy ))dx + (−2x + x cos(xy ))dy .
Bài tập 3
A. dz = (2x − 2y + y cos(xy ))dx.
∂z ∂z
Hướng dẫn: Tính = 2x − 2y + y cos(xy ), = −2x + x cos(xy ).
∂x ∂y
∂z ∂z
dz = dx + dy = (2x − 2y + y cos(xy ))dx + (−2x + x cos(xy ))dy .
∂x ∂y
Bài tập 3
A. dz = (2x − 2y + y cos(xy ))dx.
∂z ∂z
Hướng dẫn: Tính = 2x − 2y + y cos(xy ), = −2x + x cos(xy ).
∂x ∂y
∂z ∂z
dz = dx + dy = (2x − 2y + y cos(xy ))dx + (−2x + x cos(xy ))dy .
∂x ∂y
Lời giải. Chọn đáp án D
Bài tập 4
Cho hàm hai biến z = e x+2y . Kết quả nào sau đây đúng?
∂2z x+2y . ∂2z
A. = e B. = 4e x+2y .
∂x 2 ∂y 2
∂2z
C. = 2e x+2y . D. Các kết quả trên đều đúng.
∂x∂y
Bài tập 4
∂2z x+2y . ∂2z
A. = e B. = 4e x+2y .
∂x 2 ∂y 2
∂2z
∂x∂y
∂z ∂z
Hướng dẫn: Tính = e x+2y , = 2e x+2y .
∂x ∂y
∂2z ∂2z ∂2z
⇒ 2
= e x+2y , = 2e x+2y , = 4e x+2y .
∂x ∂x∂y ∂y 2
Bài tập 4
∂2z x+2y . ∂2z
A. = e B. = 4e x+2y .
∂x 2 ∂y 2
∂2z
∂x∂y
∂z ∂z
Hướng dẫn: Tính = e x+2y , = 2e x+2y .
∂x ∂y
∂2z ∂2z ∂2z
⇒ 2
= e x+2y , = 2e x+2y , = 4e x+2y .
∂x ∂x∂y ∂y 2
Lời giải. Chọn đáp án D
Bài tập 5
Tìm vi phân cấp hai d 2 z của hàm hai biến z = y ln x
1 x 1 y
A. d 2 z = dxdy + 2 dy 2 . B. d 2 z = dxdy − 2 dx 2 .
y y x x
2 2 x 2 1 y
C. d z = dxdy + 2 dy . D. d z = dxdy − 2 dy 2 .
2
y y x x
Bài tập 5
1 x 1 y
y y x x
2 x 1 y
C. d 2 z = dxdy + 2 dy 2 . D. d 2 z = dxdy − 2 dy 2 .
y y x x
∂z y ∂z
Hướng dẫn: Tính = , = ln x.
∂x x ∂y
∂2z −y ∂ 2 z 1 ∂2z
⇒ = , = , = 0.
∂x 2 x 2 ∂x∂y x ∂y 2
Áp dụng công thức vi phân cấp hai:
∂2z 2 ∂2z ∂2z 2 −y 2 1
d 2z = dx + dxdy + dy = dx + dxdy .
∂x 2 ∂x∂y ∂y 2 x2 x
Bài tập 5
1 x 1 y
y y x x
2 x 1 y
C. d 2 z = dxdy + 2 dy 2 . D. d 2 z = dxdy − 2 dy 2 .
y y x x
∂z y ∂z
Hướng dẫn: Tính = , = ln x.
∂x x ∂y
∂2z −y ∂ 2 z 1 ∂2z
⇒ = , = , = 0.
∂x 2 x 2 ∂x∂y x ∂y 2
Áp dụng công thức vi phân cấp hai:
∂2z 2 ∂2z ∂2z 2 −y 2 1
d 2z = dx + dxdy + dy = dx + dxdy .
∂x 2 ∂x∂y ∂y 2 x2 x
Lời giải. Chọn đáp án B
Bài tập 6
∂z ∂z
Tìm đạo hàm riêng , tại điểm (1, 2), biết z = ln(x 2 + 2y 2 ).
∂x ∂y
∂z 2 ∂z 2 ∂z 5 ∂z 1
A. (1, 2) = ; (1, 2) = . B. (1, 2) = ; (1, 2) = .
∂x 9 ∂y 9 ∂x 9 ∂y 9
∂z 2 ∂z 8 ∂z 1 ∂z 8
C. (1, 2) = ; (1, 2) = . D. (1, 2) = ; (1, 2) = .
∂x 9 ∂y 9 ∂x 9 ∂y 9
Bài tập 6
∂z ∂z
∂x ∂y
∂z 2 ∂z 2 ∂z 5 ∂z 1
A. (1, 2) = ; (1, 2) = . B. (1, 2) = ; (1, 2) = .
∂x 9 ∂y 9 ∂x 9 ∂y 9
∂z 2 ∂z 8 ∂z 1 ∂z 8
C. (1, 2) = ; (1, 2) = . D. (1, 2) = ; (1, 2) = .
∂x 9 ∂y 9 ∂x 9 ∂y 9
∂z 2x ∂z 2
Hướng dẫn: = (ln(x 2 + 2y 2 ))0x = 2 ⇒ (1, 2) = .
∂x x + 2y 2 ∂x 9
∂z 2 2 0 4y ∂z 8
= (ln(x + 2y ))y = 2 ⇒ (1, 2) = .
∂y x + 2y 2 ∂y 9
Bài tập 6
∂z ∂z
∂x ∂y
∂z 2 ∂z 2 ∂z 5 ∂z 1
A. (1, 2) = ; (1, 2) = . B. (1, 2) = ; (1, 2) = .
∂x 9 ∂y 9 ∂x 9 ∂y 9
∂z 2 ∂z 8 ∂z 1 ∂z 8
C. (1, 2) = ; (1, 2) = . D. (1, 2) = ; (1, 2) = .
∂x 9 ∂y 9 ∂x 9 ∂y 9
∂z 2x ∂z 2
Hướng dẫn: = (ln(x 2 + 2y 2 ))0x = 2 ⇒ (1, 2) = .
∂x x + 2y 2 ∂x 9
∂z 2 2 0 4y ∂z 8
= (ln(x + 2y ))y = 2 ⇒ (1, 2) = .
∂y x + 2y 2 ∂y 9
Lời giải. Chọn đáp án C

Chuong1 P2 v1.0

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Chuong1 P2 v1.0

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong1 P2 v1.0

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trần Thiện Khải (Trường Đại học Trà Vinh) Đạo hàm riêng và vi phân 1 / 53

Bài 2: Đạo hàm riêng và vi phân

Trần Thiện Khải

Khoa Khoa học Cơ bản, Trường Đại học Trà Vinh

Đạo hàm riêng theo biến x.

∂f (x0 , y0 ) F (x0 + ∆x) − F (x0 )

∂f (x0 , y0 ) F (y0 + ∆y ) − F (y0 )

Ta có: fx0 (x, y ) = (4 − x 2 − 2y 2 )0x = −2x, ⇒ fx0 (1, 1) = −2.1 =

Ta có: fy0 (x, y ) = (4 − x 2 − 2y 2 )0y = −4y , ⇒ fy0 (1, 1) = −4.1 =

Ta có: fx0 (x, y ) = ((x + 2y )y )0x = y (x + 2y )y −1 ⇒ fx0 (1, 2) = 10

Đạo hàm riêng cấp cao của f = f (x, y )

Đạo hàm riêng cấp cao của f = f (x, y )

Đạo hàm riêng cấp cao của f = f (x, y )

Ta có: ut0 (x, t) = −a cos(x − at) utt00 = −a2 sin(x − at)

ux0 (x, t) = cos(x − at) uxx00 = − sin(x − at)

∆f (x0 , y0 ) = f (x0 + ∆x, y0 + ∆y ) − f (x0 , y0 )

Vi phân cấp 1 của f (x, y ) tại (x0 , y0 )

∂2f ∂2f ∂2f ∂2f

∂3f 3 ∂3f ∂3f ∂3f 3

∂3f 3 ∂3f ∂3f ∂3f 3

∂2f 2 ∂2f ∂2f 2

d 2 f (1, 1) = e(dx 2 + 4dxdy + dy 2 ).

d 2 f (1, 1) = −dx 2 + 4dxdy .

Trường hợp hàm một biến

Trường hợp hàm một biến

Trường hợp hàm hai biến

Ta có: df = fu0 du + fv0 dv , du = y 2 dx + 2xydy , dv = 2dx + 3dy

Ta có: df = fu0 du + fv0 dv , du = y 2 dx + 2xydy , dv = 2dx + 3dy

Ta có: df = fu0 du + fv0 dv , du = y 2 dx + 2xydy , dv = 2dx + 3dy

∂z ∂F /∂x F0 ∂z ∂F /∂y Fy0

Cách 1. Đạo hàm hai vế phương trình, chú ý y là hàm theo x.

Cách 1. Đạo hàm hai vế phương trình, chú ý y là hàm theo x.

Cách 1. Đạo hàm hai vế phương trình, chú ý y là hàm theo x.

F (x, y , z) = x + y − z − e z−x−y ≡ 0 ⇒ Fx0 = 1 + e z−x−y , Fz0 = −1 − e z−x−y

Lời giải. Chọn đáp án B

Lời giải. Chọn đáp án C

Lời giải. Chọn đáp án D

You might also like