Professional Documents
Culture Documents
NAFSO 25th History 2023.11.12 Original FInal With Cover
NAFSO 25th History 2023.11.12 Original FInal With Cover
NAFSO 25th History 2023.11.12 Original FInal With Cover
s;d jHdmdrfha
jir 25l .uka uÕ yd bÈßh
•1•
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha
jir 25l .uka uÕ yd bÈßh
m%Odk ixialdrl ( y¾uka l=udr
m%ldYk wxl ( 72
ISBN No : 978-955-8103-34-0
•2•
msÿu
iq¿mkak ëjr" f.dú" lïlre" j;= lïlre" ;reK" ldka;d
•3•
mgqk
fm< .eiau msgq wxlh
•4•
22. Èia;s%la ixúOdk cd,fha ls%hdldß;ajh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 166
I. ol=fKa ëjr ixúOdkh" ud;r'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 166
II. ol=fKa ëjr ixúOdkh" .d,a,''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 169
III. l¿;r ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 172
IV. YS% úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh" ó.uqj''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 179
V. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" mq;a;,u'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 182
VI. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" ukakdru''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 184
VII. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" hdmkh'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 186
VIII. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" ls,sfkdÉÑh'''''''''''''''''''''''''''''''' 189
IX. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" uq,;sõ'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 199
X. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" uvl,mqj''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 198
XI. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" wïmdr'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 202
XII. W!j fj,a,iai ldkakd ixúOdkh" fudkrd.,'''''''''''''''''''''''''''''''''' 206
XIII. m%cd iyfhda.s;d ixioh" l=reKE.,''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 208
XIV. Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" ;s%l=Kdu,h'''''''''''''''''''''''''''''''''' 193
XV. ñßÈh ëjr ixúOdkh" fmdf<dkakrej'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 210
XVI. .re f;dauia fldÉfpß msh;=uka ms<sn| flá igyk'''''''''''''''''''''' 212
23. cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha ld¾hdxY ld¾h uKav,h''''''''''''''' 213
24. cd;sl ëjr iyfhda.;
s d jHdmdrfha Èia;l %s a iïnkaêldrljreka yd
''iïnkaêldrljßhka''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 216
25. cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha iÔjl yd iÔúldjka'''''''''''''''''''''' 219
26. foaYSh ifydaor ixúOdkj, iqNdYsxik'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 223
I. isßu,a mSßia uy;df.a iqNdYsxikh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 223
II. kS;S{ iïm;a mqIaml=udr uy;df.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 224
III. wreK Ydka; uy;df.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 225
IV. pñ,d ;=Idß uy;añhf.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 226
•5•
V. fu,ks udfk,a uy;añhf.a iqNdYsxikh'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 227
VI. wð;a yeâ,s uy;df.a iqNdYsxik'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 228
VII. fkdfh,a ls%iaáka meúÈ fidhqßhf.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''' 229
VIII. Ñka;l rdcmCI uy;df.a iqNdYsxikh'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 230
IX. i÷ka ;=vq., uy;df.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 232
X. m%§md iqo¾Yks uy;añhf.a iqNdYsxikh'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 233
XI. úl,amks wdh;kfha iqNdYsxikh'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 234
XII. moaud mqIamldka;s uy;añhf.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''''''''''' 235
XIII. huqkd fukaäia uy;añhf.a iqNdYsxikh" le,Ksh úYajúoHd,h''''''' 236
XIV. Wmd,s wurisxy uy;df.a iqNdYsxikh" le,Ksh úYajúoHd,h'''''''''' 237
XV. uydpd¾h Ô'l=,r;ak uy;df.a iqNdYsxikh" le,Ksh úYajúoHd,h '''''''''' 238
XVI. uydpd¾h iqukisß ,shkf.a uy;d iqNdYsxikh" úY%dñl"
fmardfoKsh úYajúoHd,h'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 239
XVII. mqxÑrd, fidauisß uy;df.a iqNdYsxikh''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 240
XVIII. fYydka fhkql uy;df.a iqNdYsxikh" ;reK jHdmdrfha iNdm;s '''''''''''' 240
27. yjq,aldr md¾Yj ixúOdkj, iqNdYsxik''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 241
I. Alex. Van Arkadie, Rome''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 241
II. Alternatives - CANADA'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 242
III. CAFOD - UK ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 243
IV. International Network for a Human Economy – INHE'''''''''''''''''''' 245
V. From Md. Mujibul Haque Munir, COAST Foundation, Bangladesh................... 246
VI. Valery, Eileen, and the whole team of PHP''''''''''''''''''''''''''''''''''' 248
VII. FIAN International''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 249
VIII. PAN Asia Pacific'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 250
•6•
IX. Asian Health Institute (AHI)''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 251
X. Kathmandu, Nepal.''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 252
XI. SSF''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 253
XII. ESCR Net work ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 254
28. úfYAI jHdmD;s''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 255
I. NAFSO builds bridges for refugee empowerment'''''''''''''''''' 255
II. lrej,.iajej" kS,neïu kS, yß; ldnksl f.dúm,'''''''''''''' 262
29. cd;sl ëjr iyfhda.; s `oj ck woyia '''''''' 267
s d jHdmdrfha 25 .uka u`. ms<n
s d jHdmdrh'''''''''' 273
30. iqkdñfhka miq h<s f.dvke.Sug w; ÿka cd;sl ëjr iyfhda.;
•7•
•8•
±lau
—ksoyia yd idOdrK iudchla˜
fufyjr
—ëjr ck;d jHdmdrh f.dvke.Su ;=<k s a
YS% ,xldfõ ;srir ëjr l¾udka;hla
ia:dms; lsÍu˜
•9•
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha jHdma;sh
• 10 •
fmrjok
cd;sl ëjr iyfhda.s;djfha jir 25 l .uk yd bÈßh
b;du mSä; mjq,lska Ôú;h wdrïN lsÍu ksid;a tlS iuh ;=< orejka f,i wms
úos ÿIalr;d yd ÿla .sks ms<snoj;a" ÿmam;alu yd tys wdoSkhka jk" l=i.skak"
fõokdj" fkdi,ld yeÍu" fjkia fldgie,lSu" wj;lafiare lsÍï fuka u iudc
widOdrKh ms<snoj we;s w;aoelSu;a tys fõokdj fyd`oskau ud oek isàu ksid;a"
ixúOdk ls%hdj,sfhaoS meñKs ndOl ord .ekSfï Yla;sh fuka u wjfndaohla ud yg
fuka u iuia; lKavdhug;a mej;s ksidu wo olajd jir 25 la iajdëkj .uka
lsÍug wmg yels úh' fuh wm Ôj;a jk ld,h iSñ; jqj;a ta jir lsysmh ;=< jqj
o widOdrKhg tfrysj ls%hd;aul ùu i`oyd ish,a,kagu mkakrhla lr .; hq;=
njg i`oyka l< hq;=h'
wdrïNfhaou
S wmf.a b,lalh jQfha ëjr ck;d jHdmdrhla ;=<k
s a wdydr iaffjÍ;ajh
u; mokïj ;sridr ëjr m%;m
s ;a;h
s la f.dvke.Sug;a ta i`oyd cd;sl yd cd;Hka;r
;,fha isÿ lrk m%;m
s ;a;u
s h n,mEula yryd ueosy;a ùug yd úl,am f.dvke.Su
i`oyd wmf.a jHdmdrfha odhl;ajh ,ndoSug fhduq ùughs' fuu lsh
% dj,sh ;=< wmf.a
id¾:l;ajh we.hSug kï h<s yeÍ ne,Sug wmg isÿ fõ' ta wkqj wm fhdod .;a
úúOdldr jQ Wmdh ud¾. jQfha wdydr iaffjß;ajh f.dvke.Su"
• 11 •
udkj ysñlï iq/lSu i`oyd lsh % d;aul ùu" iajNdúl iïm;a iq/lSu i`oyd lsh % dldß;ajh
Èh;a lsÍu" ia;%S mqreI iu idOdrK;ajh ch.ekSu i`oyd lsh % d;aul ùu" mdßißl
hql; a h
s yd foaY.=Kl s úm¾hdihkag tfrysj ;reK lsh % dldß;ajhla osh;a lsÍu yd
w;sYhska jeo.;a cd;sl iu.sh" iduh yd ixys`oh s dj f.dvke.Su i`oyd lsh % dlsÍu hk
m%Odk f;aud yryd .uka lrñka w;am;a lr.;a ch.%yK rdYshla wm bosßfha we;'
wdydr iaffjß;ajh ms<n s oj" ks,a wd¾Ólh yd kS, hql; a h
s iy uy uqyf q oa uxfld,a,h
ms<ns `oj;a" f.da,h
S ixjdofha fldgialrejka f,i wmf.a m%cdj iïnkaO lsÍug wmf.a
m%h;akh wo M, ord we;' tfiau cd;sl ëjr m%;m s ;a;hs la f.dvke.Sfï m%h;akfha
os.j
= la f,iska f.da,h S jYfhka iq¿mkak ëjr m%cdjf.a ;srirNdjh yd ck;djf.a
wdydr iqrlaI; s ;djh Wfoid;a" /lshdjkays iqrlaI; s lsÍu i`oyd;a lsh % d;aul iq¿mkak
ëjr u`.fmkaùï ud,dfõ ixjdoh YS% ,dxlsl m%cdj w;rg f.k hdu;a" j.lSula iys;
ëjr l¾udka;hla i`oyd jk uÕfmkaùï ud,dj ck;djg ióm lsÍug .;a m%h;akhkq;a
fuu lreKq w;r m%uL q h'
l=Kdgq nyq, id.rhla ueoska .uka .;a wmf.a .ufka m%.;sh ms<snoj wo wmg i;=gq
úh yelafla fuu ls%hdj,sh ;=< f.dvke.S we;s ck;d kdhl;ajh úfYaIfhkau
ldka;djkaf.a kdhl;ajfha j¾Okh w;sYhskau m%YxYkShh' tfukau" mßirh ms<snoj
;reKhskaf.a lemùu yd ta i`oyd Tjqkaf.a m%drïNl ls%hdj,Ska ;j ;j;a fuu
.ufka bossßhg hdug wm osß.kajhs' fuu .ufkaoS wmf.a m%Odk wruqKla jQfha cd;sl
m%;sm;a;Skag foaYmd,k n,mEula l< yels ck;d kdhl;ajhla f.dvkekaùuhs' ta
i`oyd cd;sl jD;a;Sh ix.uh f.dvke.Su wmf.a Wmdh ud¾.h jq w;r wms tu
ÈYdjg l%u l%ufhka id¾:l;ajh lrd .uka .kakd nj i;=áka i`oyka l< hq;=h'
bÈßfha§ wmg uqyqK §ug we;s wNsfhda. ch .ksñka fmruqKgu hdug ish¨u
fokdf.au iyh;a" tfuka u tajd ch .ekSfï Yla;sh yd ish,a,kag ch m;ñka
fuu fudfyd; ieuÍug wm iu`. w;aje,a neo.;a Tn fuu .ufka bÈßhgu hdug
;jÿrg;a Yla;shla fjkq we;ehs wfmalaId iy.;j kj;sñ'
y¾uka l=udr
cd;sl leojqïlre
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
2022 Tlaf;dan¾ 31 Èk §h
• 12 •
National Fisheries Solidarity Movement
The youth in the North had a similar story to tell, but with different actors in the form
of the Liberation Tigers whose vibrant attempts to create a separate state ended in
a military fiasco with the loss of over 40,000 lives. I came to know Herman through
Fr. Jayantha Pinnawela OMI, a most loyal friend and adviser. Jayantha was deeply
engrossed in finishing his Ph. D. dissertation on Existential Philosophy, nevertheless
found the time to list for me the potential of Herman. We, at Caritas Sri Lanka, offered
Herman a creative and constructive role in Caritas. He wanted time to deliberate on
the various options available. After six months of reflection and consultation Herman
agreed to cast his lot with us and became a vital component of our training outfit.
Around the year 1997 a consortium of Asian and European organizations that
had been working together to promote human development under the title: Asia
Partnership for Human Development (APHD) brought to the meeting a novel
concept on development. Up until them, those organizations receiving funds would
be recipients while those organizations with the European agencies would be the
traditional donors. They raise the questions and we furnish the responses. These
countries raise the funds while the Asian counterparts spend them. We write reports
and forward them while they read the reports and decide whether to fund them or
not. This model of dependency was no more acceptable to even the poorest countries
in Asia. Instead, a model where both donors and recipients would be members of a
common platform deliberating together on which projects would help achieve our
objectives and which projects would be an obstacle to achieving them. Herman was
present at the very heart of these meetings and brought to Caritas Sri Lanka/SEDEC a
sense of freshness and the challenge for appropriate change.
• 13 •
As mentioned, the year 1997was to be a very crucial and memorable year for Sri Lanka. It
is the year When APHD decided to launch its new objectives and strategies where partners
from Europe and Canada would choose to work with a partner(s) in Asia.
In the case of Sri Lanka many agencies demonstrated an avid interested, among
them Canada, the Netherlands, German and Great Britain. Sri Lanka's project was
a broad-based platform separated into four segments (farmers, fisher-people, tea
plantation workers and linking all of them would be the ‘Women's Development
Programme'). Herman Kumara was unanimously elected Convener Fisher-peoples'
Development Programme or more precisely, NAFSO Association for Fisheries…….
The organization started with just 15 members and soon grew in leaps and bounds
and currently has over 150-member organizations under its umbrella.
Having worked strenuously to bring NAFSO onto the world fisheries map, Herman,
as if by instinct, was convinced that the link between NAFSO and the World Fishers
Forum could be built through the FAO. One possible avenue in this regard would be
to translate some important documentation of the FAO from English into Sinhala
that would contribute towards sustainable fisheries in a country that was almost
50% surrounded by the Indian ocean. India was too mighty an adversary to be
opposed singularly, but the guidelines when translated could be used as a deterrent
to keep the mighty opponents at bay. The title of the guidelines would read as
follows:- Guidelines for the Governance of Tenure and Voluntary Guidelines on
Small Scale Fisheries". These guidelines served as a Code of Conduct for anyone
engaged in reaping the treasures of the sea.
Thanks to Herman, those engaged in promoting the basic rights of the fisher people
have regained their voice as was evidenced in the poor people's struggle – translated
‘Aragalaya'- making it clear to the government that what the fisher people were
lobbying for was not welfare but everything that is related to their right to survival.
Rev. Fr. Oswald Bernard Firth (OMI)
Fomer Directer SEDEC (Caritas Sri Lanka)
• 14 •
25 jirl ieureug iqn me;=ï
• 15 •
mßmd,k f,alï;=udf.a iqNdYsxik
ixúOdkh yd w;aje,a ne`o .;a ñ;% foaYSh yd úfoaYSh isú,a ixúOdk" uQ,H
wdh;k" wd.ñl ixúOdk yd kdhlhska" úoaj;=ka" jD;a;Shfõ§ka" udOHfõ§ka"
iqn m;kakka we;=¿ ish¨u md¾Yjlrejkaf.a odhl;ajh w.h lruq'
fuu ish¨ iqixfhda. iu`." wNsfhda. yuqfõ iq¿mkak ëjrhska we;=¿ wdmod
md;S%" iudcfhka msguka lrk ,o ck;dj fjkqfjka lrk iudc ixj¾Okh"
fiajd" ;j Ñrd;a l,la isÿ lsÍug yels fõjdhs m%d¾:kd lrñ'
m%§ma jks.iQßh
mßmd,k f,lï
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
• 17 •
NAFSO TURNS 25
Mind you the journey was never on a smooth path but was a road full of
many obstacles but we were able to overcome them successfully due to the
sincerity and the solidarity we had within our movement.
Our movement boasts staff and members from all the communities of our
country and we have given an example to the nation that all communities
can resolve their differences and coexist together in harmony if we can
respect and understand each other properly.
For the past 25 years we have stood with marginalized and oppressed sections
of our country not minding the criticism and threats from various fractions as
well as from the government. This was possible to the sheer dedication and
selfless efforts of all the brave personnel and members of our institution.
I wish that our movement will grow stronger more and more and serve
those who need the support to live as humans in this motherland of ours.
Lawrence Shanthikumar
Accountant
National Fisheries Solidarity Movement
• 18 •
úismia jirl mshigyka
• 19 •
1997 j¾Ifha fï olajd cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ish¨ ch.%yKj,
whs;sh wdorKSh ëjr ifydaor ifydaoßhkag ysñ úh hq;=h' tajd w;r 1998
j¾Ifha ,nd .kakd ,o u¾.Í:d ,sird.d iïudkh iy 2013 j¾Ifha ,nd
.kakd ,o wdydr iaffjÍ;ajh i`oyd jq ls%hdldß;ajh fjkqfjka wm we.hSug
,la lrk ,§' tfukau" wm úiska uqyqK ÿka iqúfYAIs wNsfhda. w;r 2004
j¾Ifha iqkdñh ye`Èkaúh yel' fu;=<ska wm idudðlhka ,CIhlg jvd
úm;g m;a jq w;r jákd ñksia Ôú; ;sia oyila muK wysñ úh' fuysÈ
jyd ls%hd;aul jq wm ls%hdldÍ lKavdhu wmf.au fm!oa.,sl uqo,ska CIKsl
wdydr iy we`ÿï ,nd §u wdrïN lrk ,oafoa ish¨u Èia;s%la wdjrKh jk
mßÈh' ta ta Èia;s%laj, j.lSu wm úiska fnod .kakd ,§' ud úiska ;s%l=Kdu,h
Èia;s%lalh ndr .kakd ,o w;r wm lKavdhfï ish¨u idudÔlhka iy fmdÿ
ck m%cdjf.a CIKsl wjYH;d iy È.= ld,Sk iyk iy kej; mÈxÑhg
wjYH mú;%;d lghq;= iy wfkl=;a myiqlï ,nd §u i`oyd lghq;= lrk
,oafoa wmQ¾j lKavdhï ye`.sfuks'
fï i`oyd ksis u`.fmkaùula y¾uka ifydaorhd úiska ,nd fok ,§' fï i`oyd
wmg HIVOS yd MISEREOR wdh;k o CAFOD wdh;kh o m%Odk jYfhka
iyh ,nd §u ms<sn`oj ;=;s mQ¾jlj u;la lrñ' flá ld,Sk fuka u È.=
ld,Sk iyh fuka u ksjdi wysñ jq m%cdj i`oyd l¿;r" .d,a," wïmdr
iy ;s%l=Kdu,h wd§ Èia;s%lalj, ksjdi idod §ug wmg yels ùu ,nd .;a
ch.%yK w;r fõ'
2001 j¾Ifha§ úl,am cd;sl ëjr m%;sm;a;sh ieliSu iy thg rcfha wkque;sh
,nd .ekSu o wm ,;a ch.%yKhls' 2002 j¾Ifha§ wm úiska W;=re kef.
kysr m%foaYj, jev lghq;= wdrïN lsÍu iqúfYAIs ls%hdj,shls' tl, rch
iy t,a'à'à'B ixúOdkh w;r tl`. ù ;snq igka úrdu .súiqu ;=< wm úiska
.uka l< hdmkh pdßldj wNsfhda.d;aul iy b;d ìhlre isysjgkhla úh'
tjlg hdmkh m%foaYhg .uka lsÍu ;%ia;jd§ka ±lSug hdula f,i .Kka
.eKsks' ta wkqj wm r;au,dk .=jka f;dgqmf,a m%Yak lsÍug ,la jq w;r
wmf.a .uk meh yhla muK úh' wmyiqfjka hdmkh fj; mshuka l< wm
lKavdhu tysÈ uqyqK ÿka wmQ¾j yd ìhlre w;a±lSï úia;r lsÍug fuysÈ
bvlvla fkdue;' tfy;a t;eka isg fï olajd wm úiska isÿ lrk ,o fufyh
isysm;a lsÍug leue;af;uq'
• 20 •
wm úiska 1997 j¾Ifha isg fï olajd bÈßhg f.k hk ,o ia;s% mqreI iudcNdjh
ms<sn`oj w.h lruq' wmf.a ls%hdj,sh ;=< ldka;djka iudkd;au;djfha ,d
i,ld wmf.a jev lghq;= ish,a," tfukau" ish¨u whs;sjdislï" ia;S% mqreI
fomd¾Yjhu fmdÿfõ ysñ nj i,lk w;r" ta wkqj ish¨u lghq;= Èh;a
lrkq ,nhs' fuh wmf.a ld¾h uKav,h fukau idudðl;ajhg o fmdÿfõ
ls%hd;aul lrkq ,nhs' wo jk úg W;=re kef.kysr" ol=K uOHu hk rg
jgd jHdma; ù ëjr ck m%cdj n, .kajñka Tjqkaf.a whs;sh iq/lSfï cd;sl
ëjr iyfhda.s;djhg yels ùu iy cd;sl" l,dmSh yd cd;Hka;r ;,fha
we.hSug yd f.!rjhg ,la fjñka ls%hd;aul ùu w.h lrñ' fuysÈ YS% ,xld
ëjr b;sydifha ch.%yKhla iksgqyka l< l,mq igk" ëjr m%cdjf.a yd
wmf.a ueÈy;aùfï úYsIag;ajh ms<sônq lrhs'
- ;jo wmf.a ch.%yK w;r 2010 j¾Ifha wys;lr mkak i`oyd mkjkq
,enQ ;yku'
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha bÈß .ukg fuka u ëjr whs;Ska Èkd
.ekSfï igkaj, ls%hdldß fjñka ;j ;j;a ch.%yK ,nd .ekSug yels
fõjd hs iqNdYsxik tla lrñ'
.S;d ,lañKs
ysgmq mßmd,k f,alïjßh
• 21 •
fkdmiq niakd ù¾hfha 25 jirl fufyjrg iqN me;=ï
flfia fj;;a" fuu jHdmdrh fkdìhj" iajdëkj wdrïN lrkakg Yla;sh ,nd ÿka
.re Tiaj,aâ î *¾;a msh;=ud iy wksl=;a .re mQcl ;=uka,d o" .re úlagßka meúÈ
fidhqßh yd wksl=;a .re meúÈ fidhqßhkaj o" Èia;%sla ëjr kdhlhskaj o" wo jk úg
Ôjk .ukska kslau .sh ëjr kdhl kdhsldjkaj o u;la lr isák w;r" fuu ck;d
fufyjr Yla;su;a lrkakg iy wdh;ksl iajNdjh Yla;su;aj f.dv k.kakg Wr
ÿka .S;d ,lañKs uy;añh" Èidkdhl uy;d" kS,a m%shka; uy;d" Y%shka; uy;d"
iaàõ l%SÉ uy;d" ;s,sks iy ÈfkaIshd ifydaoßhka we;=¨ lKavdhu u;la lr isák
w;r wm;a iu. isáñka kdhl;ajh" ifydaor;ajh Yla;su;a lsÍug;a idudðl;ajh
j¾Okh lrñka ch.%yK w;am;a lr §ug;a" iudc jHdmdrhla f.dvke.Sfï
fufyfjrg Wr fok ish¨u ld¾hdxYfha iy Èia;s%la ks,Odßkag iy l%shdOrhskag;a"
Tjqka wdh;ksl uÜgñka lrkakdjq lemlsÍï ú| ord .ksñka iyfhda.h ,nd fokakd
jQ Tjqkaf.a mjq,aj, idudðlhskag;a" cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh yd iïnkaO
jk ish¨u ;reK" ldka;d" jeäysá idudÔl idudðldjkag;a" ksÿla ksfrda.s iqjh
Yla;sh m%d¾:kd lrk w;r" cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha ck;d fufyjr jv
jvd;a mq¿,aj bgq lsÍug" ck;djg ch.%yK w;alr §ug wjYH cjh" Yla;sh yd
foaj wdYs¾jdoh" cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg fkdu`oj ,efíjdhs yoj;skau
m%d¾:kd lrisáñ'
m%§ma ,laisß m%kdkaÿ
;reK yd mßir jevigyka iïnkaëldrl
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
• 22 •
cd;sl ëjr iyfhda.;
s d jHdmdrfha jHdma;h
s
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh idudðl;ajh u; mokï jq" Èia;s%lal 15
mqrd úysÿKq ixúOdk cd,hlska ieÿï ,;a" isú,a iudc ixúOdkhls' tys wdrïNh
ms<sn`oj i`oyka lrk úg" th ^SEDEC& iudc yd wd¾Ól ixj¾Ok uOHia:dkh
olajd .uka lrhs' 1992 j¾Ih jk úg" th cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
f,i fkdjqko" fifvla wdh;kfha mqyqKq yd iðúlrK wxYfha ueÈy;aùfuka
wdrïN lrk ,§' tneúka th cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh wdrïNl mshjr
f,i i,lkq ,nhs' fifvla wdh;kh jir 05 l ls%hdldß;ajhlska miqj" 1997
j¾Ifha cqks 08 jk Èk f,dal id.r Èkh iurñka" cd;sl ëjr iyfhda.s;djh"
iajdëk ixúOdkhla f,i msysgqjk ,§'
úúO isú,a ixúOdkj, iyh we;sj" mSvdjg m;a ck;djg wejeis ixj¾Ok
wfmaCId yd b,lal fhdackd lsÍu Wfoid cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
ueÈy;aj uyck ie,iqï fldñiï iNdjla o ls%hdjg kxjk ,§' ta yryd
iqkdñfhka ì`ojegqKq rg f.dvke.Su i`oyd mqrjeis jd¾;dj ieliSfï ls%hdj,shg"
kdhl;ajh f.k lghq;= lsÍug wmg yels úh' 2002 j¾Ih jk úg" ;j;a lreKla
fj; wjOdkh fhduq lrñka hqoaOfhka yd iajNdúl úm;a fya;=fjka mSvdjg m;a
ck;dj fjkqfjka jev lghq;= lsÍu o wdrïN lrk ,§' 2009 j¾Ifha l=ßre
hqoaOh wjika ùu;a iu`. cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" hqoaOh fya;=fjka"
wj;eka jq ck;dj kej; mÈxÑ lsÍu iy úkaÈ; mjq,a i`oyd" ;srir ðú; yd
Ôjfkdamd jevigyka Èh;a lrk ,§' tmuKla fkdj" cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh" m%cd;dka;S%lrKfha iy ;srir iduh yd ;srir ixj¾Ok Wmdh ud¾.
ms<sn`o ls%hd lrk" ixúOdk ish .Kkla iu`. cd, .;j ls%hd l<y'
• 23 •
cd;sl ëjr iyfhda.;s d jHdmdrh" f,dal ëjr ck;d iïfï,kh yryd" iq¿ mßudK
ëjr l¾udka;hla i`oyd jq wka;¾cd;sl u`.fmkaùï ud,dj ks¾udKh lsÍu i`oyd
o iDcqj odhl jQy'
tfukau" f,dal ëjr ck;d iïfï,kh yryd frdauh mokïj lsh % d;aul jk" f,dal
wdydr yd lDIsl¾u ixúOdkfha" lDIsl¾u ixj¾Ok i`oyd jq cd;Hka;r wruqof,a
^IFAD& f.dú ikaiofha" fufyhqï lñgqjg o iyNd.s úh'
• 24 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha .uka u`.
wdrïNh (
1977 j¾Ifhka werô YS% ,xldfõ újD; wd¾Ól ls%hdj,sfha úmdl YS%
,dxlsl iudch fj; uqod y, mSvkh yd m%;súmdl ms<sn`oj cd;sl fifvla
wdh;kh 1992 j¾Ifha uq, Nd.fha§ tkï jir 15 lg miqj Èh;a l<
wOHhkfhka wdydr ksIamdokfha ksr; jq lDIsl¾u" ëjr" j;= lïlre yd
fj<`o l,dmfha lïlrejkag yd ish¨ lafIa;%j, ldka;djkag w;a jq brKu
ms<sn`oj y`ÿkd.kakd ,§' fï ms<sn`oj .; hq;= úl,am wd¾Ól yd ixj¾Ok
foaYmd,ksl úm¾hdi i`oyd jk jev ms<sfj,l wjYH;djh fifvla ^SEDEC&
wdh;kfha fufyhùfuka yd wdishdkq l,dmSh udkj ixj¾Okh ms<sn`oj
ro.=rejrekaf.a iuq¿j ^APHD&" ixj¾Okh i`oyd jk hqfrdamSh ixúOdk
tl;=j ^CIDSE&" tlaj úl,am ixj¾Okh i`oyd ck;d ixioh ^PEFDA&
u`.ska Èh;a lsÍug jev ms<sfj,la 1992 j¾Ifha Tlaf;dan¾ udifha § YS%
,xldfõ mej;s APHD, SEDEC yuqfõoS bÈßm;a lrk ,§' fuu jev ms<sfj,
Èh;a lsÍug tjlg;a isá ir;a m%kdkaÿ uy;df.a fufyhùfuka lDIsl¾u
lafIa;%fha §¾> l,la ls%hd;aul jq bvï yd lDIs m%;sixialrK jHdmdrh
^MONLAR& iy j;=lrfha ck;dj kkaok uk;=x. msh;=udf.a kdhl;ajh
iu`. ls%hd;aul fjñka mej;s SETIK - uykqjr moú uOHia:dkhg wdrOkd l<
w;r fj<`o l,dmfha lïlrejka o we;=¿j ldka;d lafIa;f % ha lghq;= ms<n
s `oj
ixj¾Ok lsh % dj,sh i`oyd SEDEC wdh;kfha ldka;d wxYhg .re úlagßka
reøs.= meúÈ fidfydhqßhf.a fufyhùfuka mejßKs' fuu lsh % dldß;ajh ;=<
wvqu ixúOdkd;aul lsh % dj,shla hgf;a Èh;a jq ëjr lafIa;f% ha ixúOdkh
lsÍfï j.lSu fifvla wdh;kfha mqyK q q wxYhg mejreKq w;r" tys fiajfha
ksh;q j
= isá mS'uq;.
= ," iafldf,diaáld is,ja d fukúhkaf.a iyfhka y¾uka
l=udrg Èh;a lrk f,i tjlg SEDEC wOHCIl wdpd¾h Tiaj,aâ î' *¾;a
msh;=ud j.lSu mjrk ,§'
rg mqrd Èh;a l< lafIa;f% ha wd¾Ól" idudÔh yd mdßißl ;;a;j a hka y`ÿkd
.ekSfï yd úl,am lsh
% dj,shla i`oyd fhdackdj,sh" 1992 j¾Ifha Tlaf;dan¾ ui
mej;s úl,am ixj¾Okhla i`oyd jk SEDEC- APHD- CIDSE yuqjg —ienE ëjr
ixj¾Okhla lrd˜ hk kñka bÈßm;a lrk ,§' fuh wmf.a m%:u m%ldYkh
f,i miqj uqøKh lrk ,§' th Project ---> Program, fyj;a Paradigm Shift
u; Èh;a ,§' fuu lsh% dj,sfha§ wm úiska m%Odk Wmdh ud¾. folla ms<ns `oj
• 25 •
tl`.;djhlg meñKSug yels jq w;r jir 30 lg miqj th wo o wmf.a
m%Odk Wmdh ud¾. fõ'
ta wkqj ck;dj n,.ekaùu i`oyd lDIs" ëjr" lïlre yd j;= lïlre m%cdj
yd ldka;djkaf.a taldnoaO ls%hdj,sh 1992 j¾Ifha isg Èh;a lsÍu wdrïN l<
nj isysm;a l< hq;=h'
1992 j¾Ifha § SEDEC- APHD- CIDSE úl,am ixj¾Ok jev ms<sfj,g bÈßm;a
lsÍu i`oyd jk fhdackdj,sh ieliSug;a" lafIa;%h ms<sn`oj wjfndaOh
,nd .ekSug;a uq,skau iyh ,enqfõ y,dj; moúfha SEDEC wdh;kfhka
nj isysm;a l< hq;=h' .re whsjka mSg¾ia msh;=ud;a" lskaia,s f,daõ uy;d;a
uq,skau y,dj; moúh mqrd ëjr .ïudkj, ck;dj yuqùu i`oyd uq;=.,"
iafldf,diaáld" úlagßka fidfydhqßh;a" y¾uka iu`. khskuvu isg
l,amsáh ¥m;a" jkd;ú,a¨j" .f`.a jdäh" fiarlal=,sh iy ldr;sõ olajd;a
isÿ l< pdßld lafIa;%fha wjfndaOh mq¿,a lrk ,§' tneúka wdrïNfha§
cd;sl fifvla wdh;kfha mqyqKq wxYh yd y,dj; moúh tlaj wmf.a ëjr
ls%hdj,sh f.dvke.+ nj isysm;a l< hq;=h'
• 26 •
miqj fuh ëjr ixj¾Ok iyfhda.s;d flakaøh kñka isßu,a mskafgda uy;df.a
wOCIl OQrfhka ëjr iyfhda.s;d lñgqfõ idudÔl;ajh ,nd .kakd ,§'
SEDEC lKavdhu fuu msßia iu`. fjk fjku;a" ish,a,ka tlafjñka Èh;a
l< ixjdoj, m%;sM,hla f,i —ëjr iyfhda.s;d lñgqj˜ ìys úh' fuh
SEDEC wdh;kfha mokï lr .ksñka Èh;a l< w;r uQ,sl tl`.;d lsysmhla
;=<ska Èh;a úh'
fuu ls%hdj,sh Èh;a lsÍfïoS SEDEC wdh;kfha ldka;d wxYh iu`. taldnoaOj
ls%hd;aul ùu ;=<ska ëjr ldka;djka ms<sn`oj Yla;su;a ne`§ula we;s lr
.ekSug úlagßka meúÈ fidhqßh yd iafldf,diaáld is,ajd fidfydhqßka ±lajq
odhl;ajh isysm;a l< hq;=h' .d,a," ud;r ëjr ldka;djkaf.a ls%hdldß;ajh
iúia;s% ixúOdkhg miqj fhduq jqjo tys wdrïNh ëjr iyfhda.s;d lñgqj
iu`. mej;=Ks'
ñßÈh ëjr m%cdj iuia; ëjr m%cdj w;ßka o wvqu wjOdkh fhduq jk ck
msßi jk w;r th wo jk úg;a tfiau mj;s' kuq;a lrÈh" l,mq Èh lafIa;%fha
in`o;d f.dvke.Sug iudka;rj mS' uq;=., fidhqrd iy iafldf,diaáld is,ajd
fidhqßh ñßÈh jeõ wdYs%;j in`o;d f.dvke.Sug odhl;ajh ,nd fok
,§' fmdf<dkakrefõ msUqr;a;Ej" W,aysáhdj" mrdl%u iuqøh;a" wkqrdOmqrh
Èia;s%lalfha ú,ÉÑh" moúh" rdcdx.kh" kdÉpd¥j" uylkordj jeõ;a"
mq;a;,u Èia;s%lalfha ;ífndaj" uy Wiajej wd§ m%foaYj,g wmf.a ld¾hNd¾h
Èh;a l< w;r tys m%;sM,hla f,i mq;a;,u Èia;s%lalfha iekis,s mokfï
B'ta'ví' nKavdr iy wð;a rEmisxy .=re fidhqrka' lrej,.iajej m%foaYfha
y`ÿkd.ksñka cd,hg tla lr .;a w;r fuys jvd;a ;SrKd;aul ld¾h Nd¾hla
bgq lsÍug iekiqu mokfï fla'tï'à' fmf¾rd uy;df.a ^keiS.h s & iïm%dma;sh
w;sYh jeo.;a úh'
• 27 •
ñßÈh lafIa;%h ms<sn`oj ck;d wjOdkh Èkd .ekSfï wruqKska SEDEC wdh;kh
ueÈy;aj wOHhkhla Èh;a l< w;r le,Ksh úYajúoHd,fha uydpd¾h Wmd,s
wurisxy iy WmdêOdÍka ;sfofkl=f.a iyfhka fuu wOHhkh Èh;a lr
m%ldYhg m;a lrk ,§'
ñßÈh lafIa;%fha lghq;= fõ.j;aj Èh;a lrk w;r W,aysáh c,dYfha ixúOdk
lghq;=j, ksr;j isá wjia:djl§ 1992 ol=Kq m<d;a iNd ue;sjrKfha
m%;sM, ksl=;aj tjlg mej;s tlai;a cd;sl mCI rch foorùfï m<uq fjä
uqrh ol=Kska ksl=;a úh' thg n,mE m%Odk;u lreK jQfha ol=fKa ëjrhska
,hsÜfldaiaj,g tfrysj Èh;a l< wr.,hhs' wms ;siaiuydrdufha ã' ã'
ú;dk fidfydhqrdf.a ^keiS.sh& ueÈy;aùfuka y`ÿkd.;a foúkqjr fI,agka
.=Kr;ak uy;df.a ^keiS.sh& iyfhka ud;r foúkqjr mÜáhfyafka m<uq
.%dóh /iaùu ixúOdkh lrk ,§' th ol=fKa ëjr ixúOdkfha ud;r
ixúOdkh f.dvke.Sfï wdrïNl /iaùu o úh' ta wkqj fI,agka .=Kr;ak
uy;d ol=fKa ëjr ixúOdkfha wdrïNlhdh' ,hsÜfldaia wr.,h jvd;a
;Sj% f,i .d,a, fodvka¥fõ§ Èh;a l< w;r —ëjr igka fmruqK˜ kï
ixúOdkfha tys ;SrKd;aul ld¾hhla bgq l< ã'{dkodi ^keiS.sh& fidhqrd
tysÈ y`ÿkd.;a w;r Tyqf.a fufyhùfuka ol=fKa ëjr ixúOdkfha .d,a,
YdLdj f,i wmf.a ls%hdldß;ajh Èh;a lsÍug 1993 j¾Ifha§u wdrïN lrk
,§' ydkslr wdïmkakj,g tfrys wr., úfYAIfhkau vhskuhsÜ" ,hsÜfldaia
mkakhkag tfrysj wr.,j,§ ol=fKa ëjr ixúOdkh ëjr jHdmdrh ;=<
kdhl;ajh .kakd ,§'
1990 wxl 02 ëjr l<ukdlrK mk; f.k taug 1994 m;a jQ pkaøsld
nKavdrkdhl ckdêm;skshf.a fldñhqksiaÜ mCIfha ëjr weu;sjrhd jq bkaÈl
.=Kj¾Ok uy;d ^keiS.sh& w;r ëjr iyfhda.s;d lñgqfõ fufyùfuka
m%n, úfrdaOhla t,a, lsÍug ëjr ck;djg yels úh' wm úiska ieliQ w;a
m;s%ldj Wmfhda.s lr .ksñka ëjr m%cdjg lreKq iys;j úfrdaOhla ±laùug
m%;spdrhla f,i wm yuq jQ bkaÈl .=Kj¾Ok weu;sjrhd m%ldY lf<a —uu
ëjr weu;sj isák;dla ëjr iïm;a úlsKSu fyda mqoa.,SlrKh isÿ fkdlrk
njhs˜ jeks mokï úrys; m%ldYkhhs'
• 28 •
kuq;a ëjr iïm;a l<ukdlrKh kñka ëjr m%cdj l¾udka;fhka bj;a
lsÍug we;s yelshd" ëjr iïm;a c,Ôù j.dfõ m%j¾Okh i`oyd YS% ,xldfõ
c, ;Srh fhdod .ekSug we;s kS;suh m%;smdok" rfÜ ëjr m%;sm;a;s ieliSug
ëjr m%cdjf.a ienE ksfhdackhla fkdùu;a we;=¿ lreKq .Kkdjla u; 1996
wxl 02 ëjr l<ukdlrK mk;g t,a, l< úfrdaOh lf;da,sl iNdj fj;
yrjd tùug rch mshjr .;a nj wmg meyeÈ,s h'
fuu jevms<sfj, ;=<ska ,nd f.k we;s yrfha yd tys jeo.;alu wjfndaOhla
msh;=udg mej;=Ks' APHD ls%hdj,sfha jd¾Isl yuqjg ëjr jHdmdrfha jev
ms<sfj, bÈßm;a lsÍu u`.ska wdishdkq l,dmShj m%idoh Èkd .;a jev fldgila
wm úiska bgq lrk nj ±k isá msh;=ud" ro.=re uKav,hg fuys jeo.;alu
meyeÈ,s lr §fuka miqj ;j;a jirla jevigyk Èh;a lr" wk;=rej SEDEC
wdh;kh yd tys wkqnoaO wdh;k mokï lr.;a" ëjr jevigykla wdrïN
lsÍug Wmfoia ,nd fok ,§'
• 29 •
fuh y¾uka l=udr" .re foajrdcd msh;=udg ia;+;sjka; fjñka 1997 wf.daia;=
01 Èk isg b,a,d wiaùug ,shQ ,smsfha wjika jelsh úh' kuq;a bka fmr f,dal
id.r Èkh iurñka Èk 03 l m%o¾Ykhla" fm<md,shla yd bkaÈl .=Kj¾Ok
ëjr weu;sjrhd" .re ;siai nd,iQßh msh;=ud" .re Tiaj,aâ *¾;a msh;=ud
we;=¿j ëjr lafIa;%fha ks,Odß yd ëjr m%cdj 1000 lg wêl msßilf.a
iyNd.s;ajfhka 1997 cqks 08 jk Èk ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha wdrïNl
Èkh lgqjdmsáh idudÔh yd iduhsl flakaøfha § ta jk úg;a ia:dms; lr
;sìKs'
• 30 •
ndOd ueo wm ,o ch.%yK(
1997 jir ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg w;sYh jeo.;a jirla úh' tkï
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg bkaÈhdfõ kjÈ,a,s kqjrg /iajq f,dalfha
rgj,a 70 l ëjr ixúOdk 135 la w;r f,dal ëjr iïfï,kfha iudrïNl
/iaùug iyNd.s fjñka tys m%drïNfhl= njg m;aùug yels ùfuks' YS%
,xldfjka ;j;a ixúOdk 03 la iyNd.s jq w;r yïnkaf;dg ldka;d ixj¾Ok
uyd ix.uh" l=vdmdvqj$je,a,ùÈh taldnoaO ëjr ixúOdkh yd ¥fõ cd;sl
ëjr lïlre ix.uh o tajd w;r úh'
• 31 •
wm úYajdih ;enQ msßia wm w;yer hk úg § wm ms<sn`oj f.dvke.=kq
úYajdih ksid úúO ixúOdk wmg iyh ±laùug bÈßm;a úh'
• 32 •
tla wka;hlska f,dfh,a mSßia" ã'{dkodi" uOql iïm;a iy y¾uka l=udr
lreKq ±lajq w;r tajdfha moku jQfha h<s mqnqouq YS% ,xld jevms<sfjf,a
rfÜ iïm;a úlsKSug tfrysj —ñys`ÿ uyry;ka jykafia foajdkïmsh;siai
rc;=udg bÈßm;a l< —uy rc" f;dm fï rfÜ iïm;aj, ysñlre fkdj
Ndrlre muKhs'˜ hk jokaj, wka;¾.;fha mokuhs' ëjr iïm;a úlsKSug
ilik ie,iqïj,g tfrysj bÈßm;ajq m%n,u wNsfhda.h th jq w;r bka
wk;=rej ëjr weu;sjrhd bÈßm;a l< woyia ±laùïj,§ fuu lreKg
ks;ru m%;spdr ±laùug m%fõiï úh'
• 33 •
fuu ls%hdj,sfha§ W;=re m<d;a ëjr iïfï,kfha iNdm;s à';jr;akï
uy;df.a ueÈy;aùu;a uydpd¾h iqffihs wdkkaokaf.a lemùu;a wms w.h
lruq' tfia fkdjkakg hdmkfha§ uyck fldñiu Èh;a lsÍug fuka u
W;=f¾ ëjrhskaf.a fg%da,ska .eg¨j yd wje;eka jq ckhdf.a bvï .eg¨j;a"
.DyuQ,sl ldka;djkaf.a Ôú; wr., ms<sn`oj 2002 j¾Ifha isgu ueÈy;a
ùfï wjia:dj wysñ ù hkq we;' úfYAIfhkau ukakdru Èia;s%la ckhd iu`.
Èh;a l< fia;= iuqøï we, lekSfï lghq;= ;=<ska úm;g m;a jk ukakdru
Èia;s%la ëjr m%cdj ms<sn`oj .eg¨jg ueÈy;a ùu;a" bka wk;=rej uq,a,sl=,u"
m,a,suqfka" uqi,s" wßmamq m%foaYj, hqoaOfhka wkd: l< ëjr m%cdj iu`. yd
.DyuQ,sl ldka;djka ixúOdkh lsÍu o Èh;a lrk ,§' uqi,s m%foaYfha m%cdj
iu`. ol=fKa m%cdj Èh;a l< yqjudre jevigyfkka fuu in`o;d ;rlr
Yla;su;a lrk ,§' flfia jqj;a" jir 2002 § uvl,mqj m%foaYfha ëjr
lghq;= Èh;a lsÍug l,a,rdj ta' lkakka fidhqrd yryd wdrïN l< w;r
th wLKavj .,d fkd.sh w;r th th uvl,mqfõ cd;sl ëjr fldñifï
lghq;= Èh;a lsÍu yd jd¾;dj t<s±laùu;a iu`. wvmk úh' kuq;a 2007
jif¾ Èh;a l< iqkdñ h<s f.dvke.Sfï uyck ie,iqï fldñifï yd 2008
m%cd wNs,dI cd,fha bvï fldñifï ls%hdldß;ajhka yryd hqoaOfhka wj;eka
l< ck;djf.a bvï .eg¨jg ueÈy;a ùug j,sldlKaä" lrÈhkdre yd
fpkal,ä iy trdjq¾ m%foaYj, ck;djf.a .eg¨jg uqyqK §u i`oyd Tjqka
ixúOdkh lsÍug;a cd;sl ëjr iyfhda.s;djh f,i ueÈy;a úh'
• 34 •
cd;sl ëjr ck;d fldñiu Èh;a lsÍu(
uyck fldñifuka Tíng .uka lsÍu fuu lsh % dj,sh ;=< w;sYhskua jeo.;a
lreKla úh' thg fya;j = jkafka ëjr m%cdj w;ßka u;= lr .;a lreKqj,
j,x.=;djh ;yjqre lr.ksñka" kj lreKqj,ska jd¾;dj fmdaIKh lrñka ck;d
iyh Èkd .ekSu i`oyd ck;dj ±kqj;a lsÍfï yd w;aika oi ,CIhl lsh % dj,shg
wj;S¾K ùug ëjr jHdmdrh mshjr .;a neúKs' 2003 j¾Ifha ckjdß isg 2004
j¾Ifha wf.dai;a = olajd jir tlyudrlg wêl ld,hla fuu ld¾hfha ksr;jq
wmg wjidkfha w;aika 450"000 la /ia lr .ekSug yels úh' 2004 jif¾ ëjr
wud;Hjrhdj isá pkaøfiak úfÊisxy uy;df.a wud;HdxY f,alïjrhdg fuu
jd¾;dj yd w;aika ,nd ÿka wms bka wk;=rej ,nd .;a wjia:djl§ fldñiï
jd¾;dfõ wka;¾.; lreKq ms<n s `o jq ixjdohla wud;Hjrhd iu`. Èh;a lf<uq'
tysÈ Tyq i`oyka lf,a —ëjr wdud;HdxYh o cd;sl m%;m s ;a;h
s la ieliSug mshjr
f.k ;sfnkjd' Tn ,nd ÿka jd¾;dfõ lreKqj,ska 75] la muKu wud;HdxYfha
ieliq m%;m
s ;a;s ,shú,a,g we;=<;a lr ;sfnkjd'
• 35 •
úfYAIu lreK jkafka Tnf.a fldñifï iNdm;sjrhd" wud;HdxY ëjr m%;ms ;a;s
ieliSfï lñgqfõ iNdm;sjrhd o jk njhs˜ ta wkqj uydpd¾h Tiald wurisxy
rcfha m%;m
s ;a;s lñgqfõo iNdm;s;j
a h ±Íu wmf.a ld¾hhg Yla;h
s la úh'
2004 jif¾§ iqkdñh;a iu`. ëjr m%cdjg w;sYh ;SrKd;aul jirla úh' 35000
wêl ëjr msßilf.a Ôú; wysñ jq w;r oi ,CIhla muK wj;ekaj" ksjdi
wysñ j wkd: úh' kuq;a iqkdñhg yßhgu udihlg fmr" 2004 fkdjeïn¾ ui
17 isg 24 olajd f,dal ëjr iïfï,kh ish f;jk uy iNdj flkahdfõ lsiu s q
kqjr mj;ajk ,§' tysÈ iq¿mkak ëjrhska i`oyd jk m%;m s ;a;h
s l wjYH;djh
o wjOdrKh lrk ,§' fï i`oyd mokula f,i cd;sl ëjr iyfhda.; s d
jHdmdrh úiska ;srir ëjr m%;m s ;a;s ,shú,a, wOHhkh lr lsh % d;aul úh
hq;= njg ixjdohla Èh;a l< w;r .re f;dauia fldÉfÉß msh;=ud wmf.a
m%;m
s ;a;s ,shú,a, idudðl ixúOdk w;r fnod yßk ,§' fuys fuu lreKq
igyka lrkafka wo wm uy;a W;al¾Ihg kkajñka lsh % d;aul lrjd .ekSug
W;aidy .kakd SSF Guidelines ys uQ, îch fuu lsh % dj,sh yryd isÿ jq njg
isys lsÍugh' cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrh ëjr lafIa;h % g ,nd § we;s
odhl;ajh l=ula±hs úuik whg fuu WodyrKh bÈßm;a lsÍu jà'
2004 jif¾ f,dal ëjr iïfï,kfha uyd iuq¿fjka wk;=rej t<UqKq f,dal
wdydr yd lDIsl¾u ixúOdkfha § ëjr lñgqfõ§ isú,a ixúOdk f,i fuu
fhdackdj bÈßm;a lrk ,§' tys m%;sM,hla f,i 2008 jif¾§ ;dhs,ka;fha
nexfldla k.rfha§ Securing Sustainbale Small Scale Fisheries ^SSF& iuq¿j
f,dal wdydr yd lDIsl¾u ixúOdkh úiska ixúOdkh lrk ,§'
• 36 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh o kd,l frdihsfrda" iñ;a frdYdka" .S;d
,lañKs" ta chj;S iy nqoaêld m%kdkaÿ we;=¿ msßila f,dal ëjr iïfï,kfha
ksfhdað; msßig we;=<;aj iyNd.s lrjk ,§'
fuu iuq¿fjka miqj Èh;a l< WmfoaYk ls%hdj,sh yryd YS% ,xldj o
we;=<;aj rgj,a 14 l iyNd.s;ajfhka SSF Guidelines uq,a flgqïm; ilik
,§' ta wkqj 2014 jif¾ cqks ui iïu; lr ls%hd;aul lsÍug m%hka; ork
VGSSF mq¿,a iyNd.s;ajfhka hq;=j" ck;djf.a ±kqj;aNdjfhka iq¿mkak
ëjr m%cdjf.a ;srir Ôjk meje;au iy;sl lrk iafjÉPd m%;sm;a;s ud,djls'
tys mqfrda.dóka ùu wm ,o Nd.Hhla f,i i`oyka lruq'
YS% ,xldfõ nyqÈk ëjr l¾udka;fha kshq;= ëjrhska wju myiqlï ueo"
i;s .Kkdjla uy uqyqfoa .; lrñka f,dfõ wkdrCIs;u /lshdfõ ksr;
fõ' rgg úfoaY úksuh f.k taug odhl;ajh olajk ksid rfÜ ëjr
l¾udka;fha m%;sm;a;s ilikakka nyqÈk hd;%d fhdod .ksñka .eUqre uqyqfoa
ëjr l¾udka;h m%j¾Okh i`oyd ls%hd;aul fõ' kuq;a wjdikdj jQfha" uy
uqyqfoa wk;=rlg ,la jq hd;%djla fyda úfoaYhl§ w;awvx.=jg m;a hd;%djla
läkñka ksoyia lr f.k" ish rgg f.k taug rdcH ueÈy;a ùu ms<sn`o
;;a;ajh lk.dgqodhl ùuhs' 1999 j¾Ifha ksß;" ngysr yd jhU ;Srfha
fírej," ó.uqj" y,dj;" l,amsáh jrdhka wdYs%; nyqÈk hd;%d 35 l ëjr
ld¾ólhska 185 fofkl= bkaoshdfõ úúO m%dka;j,§ w;awvx.=jg m;aj §¾>
ld,Skj r`ojd ;nd .;a w;r Tjqka ksoyia lr .ekSfï jevms<sfj,la YS% ,xld
rchg fkd;sìKs' ëjr l¾ñlhskaf.a Nd¾hdjka ;ukaf.a iajdñmqreIhska l=uk
hd;%djl" l=uk ysñlrefjl= hgf;a fiajh l<d o hkakj;a fkd±k wirKjq
w;r" orejkag wdydr ,nd§ug fkdyelsj ;sîu wOHdmkh lvdlmam,aùug
wu;rj" wirK ldka;djka uqyqK fok idudÔh .eg¨j,g mjd uqyqK fok
,§' wd.ñl kdhlhska" foaYmd,lhska" Tjqkaf.a fykaphshka" rdcH ks,OdÍka
ish,a,ka miqmi .sh o ldka;djkaf.a wirKNdjhg läkï úi`ÿula ,nd
§ug fkdyels úh' tl hd;%djl uqyqog msg;aj .sh ëjr ld¾ólhska mia fokd
fyda yh fokd ljqrekao hkakj;a fkd±k isá ldka;djkag iduQyslj hï
m%h;akhla u`.ska ;u iajdñmqreIhska ksoyia lr .ekSfï wjldYhla o fkdùh'
ó.uqfõ ls%hd;aul ixúOdk yryd fuu .eg¨j cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrhg bÈßm;a lrk ,o w;r l¿;r" ó.uqj" mq;a;,u
• 37 •
Èia;s%la ixúOdk ls%hdldß;ajfha m%;sM,hla f,i fuu .eg¨jg cd;sl
wjOdkhla Èkd .ekSug ls%hdlrk ,§' udi yhl muK ld,hla 2000 j¾Ifha
Tlaf;dan¾ isg we§ .sh .eg¨j i`oyd cd;sl ;,fhka Tíng bkaÈhdfõ SIFFS
yd NFF ixúOdk iu`. tlaj Èh;a l< jevms<sfjf,a m%;sM,hla f,i uq,skau
ëjr .ekshka msßila" bka wk;=rej ;j;a udi ;=klg miqj kshuqjka msßila
ksoyia lr .kakd ,§' cd;sl ;,fha foaYmd,lhskaj o yjq,a lr .ksñka
by<u ëjr ks,OdÍka iu`. kj È,a,sfha rdcH ;dka;s%l ixjdo yryd ëjr
m%cdj ksoyia lr .ekSug cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha ksfhdað;hskaf.a
o iyh ysñ jQy' fuh ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ;j;a Yla;su;a lrk jev
ms<sfj,la jq w;r" cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh iu`. noaO ù lghq;=
l< tla ixúOdkhla jq ëjr ixj¾Ok iyfhda.s;d flakaøh fuu lreKg
wod<j uQ,Huh .eg¨jla uq,a lr .ksñka ëjr iyfhda.s;djfhka bj;a
fjk ,§' kuq;a jeo.;a lreK jQfha úm;g m;a ldka;djka ixúOdk .; ù
Yla;su;a ëjr ldka;d ixúOdkhla msysgqjd .ksñka cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh yd noaO ùuhs' 2001 jir jk úg isßj¾Ok fmfofia fudßka m%kdkaÿ
fidfydhqßhf.a iNdm;s;ajfhka hq;=j YS% úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh
ó.uqfõ m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,fha ,shdmÈxÑh o ,nd .ksñka wm iu`.
tlafjk ,§' fuh jeo.;a ld¾hhla f,i iksgqyka lrkafka wr.,hla ;=<ska
mkakrh ,o ldka;djka Yla;su;a ck mokula iys;j ixúOdk .; ùu;a"
fuu ish,a,ka fuf;la ;u ksjiska neyerg f.dia iudc ls%hdldß;ajfha ksr;
fkdjq úkaÈ; mjq,aj, ldka;djka ùuhs'
uq¿ f,dju lïmdjg m;a lrñka bkaÈhdkq id.rfha msysá rgj,a 14 l ,CI
;=klg wêl ck;djlf.a Ôú; ydks yd ;j;a ñ,shk .Kkdjla foam, yd
ksjdi wysñ lr" wj;eka lrñka 2004 jif¾ foieïn¾ 26 jk Èk yg.;a
iqkdñh" ëjr wd¾Ólhg muKla fkdj" ëjr mßirh" ëjr ck iudch" ëjr
in`o;d" Wvq hál=re lr ouk ,§' YS% ,xldfõ muKla 35"000 lg wdikak
msßilf.a Ôú; úkdY jq w;r oi ,CIhla muK wj;eka jQy'
• 38 •
uq¿ f,djla lïmd fjñka yd wmuK mß;Hd.YS,S;ajfhka úm;g m;ajQjka
mqkre;a:dmkhg fhduq fjoa§ Okm;s l%ufhka fufyh jk uQ,H wdh;k
úfYAIfhkau f,dal nexl=j bÈßhg meñKsfha —Build Back Better˜ Slogan
bÈßm;a lrñks' YS% ,xld rch fuhg m%;spdr ±lajQfha fjr< ;Srh ëjrhskag
wysñ lrñka fjr< wdrCIl l,dm kï lrñks' fïjdg lsisÿ úoHd;aul
mokula fkdùh' rg h<s f.dvke.Sug i`oyd ckdêm;sksh m;a l< TAFREN
(Task Force for Rebuilding Nation) n,ldfha jHdmdßlhska 14 fokd" ixpdrl
jHdmdrh b,lal lr .ksñka rg f.dvk.k fhdackdj,shla bÈßm;a l<
w;r tu`.ska fjr< ;Srh ixpdrl fydag,a" fjr< WoHdk" bÈ lsÍu i`oyd
fjka lrñka fjr<dikak ëjrhska fjrf<ka bj;a lsÍfï ie,iqï bÈßm;a
lrk ,§' iqkdñfhka wk;=rej YS% ,xldjg meñK iqkdñh ms<sn`oj f;dr;=re
.fõIKh l< iqm%lg f,aÅld Okm;s ls%hdj,sh úfõpkhg ,la lrk
úpdrlfhl= jk kfhdañ laf,aka ;u .%ka:fha fuh y`ÿkajd § we;af;a —Shock
Doctrine˜ Okjdofha wdmod fufyhqu f,ihs' tneúka wmf.a m%;spdrh f,i
iyk" iykdOdr" mqkre;a:dmkh fuka u iqmqreÿ mßÈ m%;sm;a;s fufyhqu o
Èh;a lrk ,§' Hivos, Misereor, CAFOD ixúOdkj,g wu;rj ;j;a fndfyda
ys;j;=ka cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh yryd iqkdñ úkaÈ;hskag iyk
ie,iSug bÈßm;a úh' ±,a" tkaðka" hd;%d wd§ ëjr WmlrKj,g wu;rj
ksjdi bÈ lsÍu olajd iyk ie,iSug l¿;r" ó.uqj" wïmdr" ;s%l=Kdu,h"
.d,a," ud;r iy yïnkaf;dg olajd wm yg yels úh' tfiau jvd;a úm;g
m;a m%foaY wdYs%;j hdmkh" yd uvl,mqj m%foaYj,g wu;rj t,a'à'à'B
md,kfha mej;s uq,;sõ Èia;s%lalfha mjd iyk ie,iSug wmg yels úh'
• 39 •
ls%hdj,shg m%;sm;a;suh ueÈy;aùu isÿ l< hq;= njg fhdackd lr th
fufyhjq fudka,d¾ ir;a m%kdkaÿ fidfydhqrd;a ^keiS.sh& tlai;a ëjr
lïlre fldx.%ifha iNdm;s ,Skia ch;s,l ^keiS.sh& f,alï irKmd, o
is,ajd ^keiS.sh& fidfydhqrka o" ckjfndaO flakaøfha kS;S{ nq,;aisxy,
fidfydhqrd;a" iúia;s% ixúOdkfha úOdhl f,alï moaud mqIamldka;s fidhqßh;a
f.!rjfhka isysm;a l< hq;=h'
• 40 •
ixúOdk talrdYs lr .ksñka fmdÿ taldnoaO ixj¾Ok jev ms<sfj,la Èh;a
lrkafka flfia o hkakhs' y¾uka bÈßm;a l< iudc" foaYmd,k" wd¾Ól
jd;djrKh ;=< th b;d idOdrK m%Yakhla jq w;r jir 2000 isg 2008 olajd
lrej,.iajej m%foaYfha§ iekis,s mokfï B' ta' ví' nKavdr uy;df.a
^j;auka ksfhdacH wOHdmk wOHCIl& wdrïNl ueÈy;aùfuka" tjlg
wdKuvqj uka;S% ã'tï'oikdhl uy;df.a ^keiS.sh& iy la,Sgia onf¾rd" ta'
ta' chj;S jeks m%cd kdhlhskaf.a" m%dfoaYSh f,alïjreka jk ã'î'r;aku,,"
^úY%dñl& pkaøisß nKavdr ^j;auka lE.,a, Èidm;s& uy;ajrekaf.a yd tjlg
isá m%dfoaYSh iNd iNdm;sjrekaf.a ueÈy;aúfuka fuu PIADS ls%hdj,sh Èh;a
lrk ,§' fuu jevms<sfj, ;SrKd;aul yd m%Yia; ;,hlg f.k taug mqyqKq
ixÑ;fhka fuu ls%hdj,sfha fojk iïnkaêlrK lghq;= i`oyd fhduq l<
ms%hxlr fldia;d uy;d ls%hd l< w;r" Tyqf.a ueÈy;a ùu ;=< PIADS ms<sn`oj
ukd wjfndaOhla yd m%dfhda.slj ia:dms; ùula m%dfoaYSh ls%hdj,sh ;=< isÿ jq
nj ia;+;s mQ¾jlj igyka lr ;eìh hq;=h' fuu ls%hdj,sh mqrdjgu cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ksfhdackh lrñka tys mßmd,k f,alï .S;d
,lañKs uy;añh mqyqKq ixÑ;fha iNdm;s f,i úlagßka meúÈ fidfydhqßh o
me,ag%d wdh;kfha iuka yukaf.dv uy;d;a" m%cd fi!LH wdh;kfha wOHCIl
wfYdal lreKdr;ak uy;d we;=¿ msßi ±lajq odhl;ajh o isysm;a lruq'
• 41 •
- iajNdúl iïm;a yd udkj iïm;la ^lemjqKq& ;sîu jeks lreKq
.Kkdjla ksidu PIADS ls%hdj,sh i`oyd lrej,.iajej m%foaYh fhda.H
úh' fuhg wu;rj úl,am ixj¾Okhla yd f.dú;ekla w;ayod ne,Sï
Èh;a lsÍug lrej,.iajej kS,neïu wdYs%; ldnksl f.dúfmd, wmf.a
mqyqKq lghq;=j,g uOHia:dkh f,i wms ls%hd;aul jQfhuq' ;reK msßia yd
f.dùka" ldka;djka mqyqKq lsÍu" mqyqKq Èh;a lsÍug wruqo,la f.dvke.Su
wmf.a ls%hdj,sh ;=< Èh;a lrk ,§' m%cd ixj¾Ok iyfhda.s;d flakaøfha
ta'ta'chj;S" m%cd fi!LH wdh;kfha wfYdal lreKdr;ak" rkam;a f.dú
mqyqKq uOHia:dkfha iNdm;s" fcdaYma m%kdkaÿ uy;d" wdrïNfha§ iekis,s
mokfï B'ta'ví' nKavdr uy;ajre ms%hxlr fldia;d uy;d iu`. fuu
ls%hdj,sfha§ ±lajq odhl;ajh w.h lruq'
• 42 •
;j;a W.%ùu ±lsh yel' l,ska l,g u;= jk kdhlhska cd;sh .,jd .ekSfï
uqjdfjka rfÜ n,h veye .ekSug" isxy, fn!oaOd.u W;al¾Ihg kekaùu
È.ska È.gu isÿ lr we;' kuq;a isxy," fou<" uqia,sï" n¾.¾" wdÈjdis we;=¿
ish¨ ck fldgia w;r iudkd;au;djh" iudc idOdrK;ajh ;=< ls%hd;aul
ùu" wfkfHdakH ms<s.ekSu yd .re lsÍu ;=<ska wjfndaOh" wfkldf.a ÿl"
fõokdj jgyd .ekSfuka tldjkaj lghq;= lsÍu i`oyd wms ls%hd l< hq;= nj
wms ;rfha úYajdi lf<uq' hqoaOh ;=<ska úkdYh ñi lsisÿ iudc idOdrK;ajhla
f.dvke.sh fkdyels nj;a ck;djf.a m%Yakj,g ta ;=< úi`ÿï fkdue;s nj;a
wms wjOdrKh lf<uq' ta fjkqfjka fmkS isáfhuq' fndfyda idu ixúOdk yd
isú,a ls%hdldß;ajhka rch yd fou< B<dï úuqla;s fldá ixúOdkh w;r idu
idlÉPd Èh;a lrk wjêfha§ iduh yd ixys`Èhdj ms<sn`oj uy y`äka l;d
l< o hqO iufha § ksødjg m;a fõ'
kuq;a cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha wms b;du;a oreKq hqoaO iufha§
mjd hqoaOhg tfrysj iduh yd ixysÈhdj i`oyd wmuK ;¾ck" .¾ck ueo"
orKq wmydihkag ,la fjñka" fvd,¾ ldlalka f,i f,an,a we,ùu fuka u"
ixúOdkh ;=< u mej;s m%;súreoaO nyq;r u;jdo ueo fou< ck ixydrhg
yd hqoaOhg tfrysj;a m%n,j fmkS isáfhuq' fuys m%;sM,hla f,i 2002 jif¾
fmnrjdß 11 jk osk tjlg pkaøsld nKavdrkdhl rcfha w.ue;sjrhd jq
rks,a úl%uisxy;a t,a'à'à'B kdhl fõ¿ms,af,a m%Ndlrkq;a w;r we;s lr .;a
idu .súiqfuka wk;=rej isxy," fou< iy uqia,sï ckhd w;r wm uqyqK §
isá iudc" wd¾Ól iy foaYmd,k h:d¾:hka y`ÿkdf.k" tajdfha uQ,hkag
;srir úi`ÿï fiùu i`oyd W;=r" ol=K" kef.kysr iy rg ueo ckhd
taldnoaO lrk ls%hdj,shla i`oyd mq¿,a fmruqKla f.dvke.Sug ck;dj w;r
iduh yd ;srir ixj¾Okh i`oyd jk ixjdoh wdrïN lf<uq' fuysÈ rfÜ
mSvdjg m;aj isák idudkH ckhd mokï lr .ksñka" W;=f¾ yd ol=fKa
f.dùka w;r" ëjrhska w;r;a" lïlrejka yd lïlrejka w;r;a" j;=lrfha
ck;dj iu`.;a" fuu ls%hdj,sfha nrm;,u mSvdjg m;aj we;s ldka;djka
w;r;a ixjdohla fufyhùug;a" ta ;=<ska wm ish,a,ka uqyqK§ isák iudc"
wd¾Ól yd foaYmd,k h:d¾:hka yd tys kj ,snr,a uQ,hka jgyd .ekSug;a"
mSvdjg fya;=jk uQ,hkag úi`ÿï fiùfï wjYH;djhla wms iudc .; lf<uq'
kuq;a" fuh yqfola cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha m%h;akhla fkdjq w;r
fuu ls%hdj,sfha kshuqjka f,i wm iu`. w;aje,a ne`o.;a w;s úYd, msßila
wm iu`. úh'
• 43 •
bvï yd lDIsl¾u lafIa;%fha f.dú jHdmdrhkag kdhl;ajh iemhQ ir;a
m%kdkaÿ" ldka;d ls%hdldß cd,fha moaud mqIamldka;s iy ldka;d Yla;s
ixúOdkfha frdaysKs ùrisxy fidhqßhka o ol=fKka wm yd tla jQ w;r W;=f¾
f.dú ixúOdk ksfhdackh lrñka .%dóh lïlre ixúOdkfha bkankdh.ï
iy ëjr lafIa;%h ksfhdackh lrñka tka';jr;akï" iQßhl=ud¾" rdcpkaøka
fuka u hdmkh úYajúoHd,fha uydpd¾h tia'iqffihs wdkkaoka o" ldka;d
lafIa;%fha hdmkfha ldka;d ixj¾Ok mokfï ifrdacd isjpkaøka we;=¿
fndfyda isú,a ls%hdldÍka" úYajúoHd, wdpd¾hjreka" YsIHhska" f.dùka"
ëjrhska" W;=f¾ yd ol=fKa ckhd w;r 2002 jif¾ werô ixjdoh jir 20 la
mqrd wLKavju Èh;a lruq'
fuu ixjdoh ;=<ska t<ô iqkdñ iufha;a" oreKq hqO .egqï mej;s iufha;a"
iqkdñ fufyhqï uKav, ^PTOMS) fhdackdj bÈßm;a jq iufha§;a" wk;=rej
oreKq hqO .egqï ueo ck;dj wirKjq iufh§;a" ueKsla *dï wj;eka l`ojqr
;=< mej;s udkj ysñlï W,a,x>Kh ùï j,§;a" wj;ekajQ ckhd" w;=reoyka
l< mjq,aj, ck;djf.a mjq,aj,g" orejkag idOdrKh bgq lrk f,i;a"
bka§h irKd.;hska h<s uõìug meñKs úg h<s mÈxÑh i`oyd wjYH iyh
yd Tjqkaf.a foam, h<s ,nd .ekSug hqoaOfhka úm;g m;a ck;djg wjYH
uQ,sl wjYH;d bgq lr fok udkqISh fufyhqu Èh;a lrk f,i;a" W;=f¾
ckhdf.a bvï whs;sh" fjr< yd ksoyfia Ôj;a ùug we;s whs;sh i`oyd;a" tu
iïm;a fld,a,lñka Èh;a lrk Bkshd ixj¾Ok jHdmD;s" ixpdrl jHdmdrh"
• 44 •
fuka u idudkH ckhdg idfmaCIj r`ojd we;s yuqod fin¿ka yd yuqod wkq
LKavhka ksid idudkH ckhdg úfYAIfhkau ldka;djkag yd ;reKhskag we;s
lr we;s udkisl yd ldhsl mSvd ms<sn`oj we;=¿ ëjr yd f.dú ckhdg iDcqj
n,mdk .eg¨j,g ksrka;rfhka fmkS isáñka W;=f¾ yd ol=fKa taldnoaO
y`vla ke.Sug wms ls%hd lf<uq'
ëjrhd fm<k bka§h fg%da,ska .eg¨jg tfrysj wms cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh f,i w;aje,a ne`o .;suq'
2002 j¾Ifha rks,a-m%Ndlrka —idu .súiqfuka˜ miqj tf;la l<la uqyqog f.dia
/lshdj lsÍug fkdyelsj wirKj isá ëjr m%cdjg uqyqÿ hdug h<s wjia:dj
Wod úh' ta jk úg YS% ,xld uqyqÿ ;Srh wdl%uKh lrñka ol=Kq bka§h ëjr
uqo,d,s,df.a" foaYmd,{hskaf.a fg%da,ska hd;%d wmf.a uqyqÿ úkdY lrñka ;snQ
w;r W;=f¾ ëjrhska thg tfrysj y`v ke.Sug wjia:djla njg idu wjldYh
f;dard .kakd ,§' wms wdrïN l< ck;dj w;r ixjdofha m%;sM,hla f,i fuu
jd;djrKh wms ±k isá w;r W;=f¾ ckhd hdmkh Èia;s%la f,alï ld¾hd,fha
bÈßmsg 2003 jif¾ § Èh;a l< udrdka;sl Wmjdihg ixfla;d;aul f,i
iyh ±laùula f,i ó.uqj nia kej;=ïfmd, bÈßmsg§ ixúOdkh lf<uq'
Wmjdifha ksr; W;=f¾ ëjr kdhlhska yd wdrCIl wud;HdxYfha ks,OdÍka
w;r mej;s ixjdofha § fuu lreKq ;SrKd;aulj úuiQ nj;a ó.uqfõ isg
iyh olajk lKavdhu yd W;=f¾ ëjrhska w;r iïnkaO;djh l=ula o hkak
fuu ixjdofha§ biau;= jQ nj" fuu ixjdohg kdhl;ajh ÿka tjlg W;=re
m<d;a ëjr iñ;s iïfï,kfha iNdm;s tka' ;jr;akï uy;d ia;+;s mQ¾jlj
;SrKd;aul wjia:d .Kkdjl§ u;= lrk ,§'
• 45 •
yd wysxil ëjrhska ksoyia lsÍfï ixúOdkh ^ARIF& YS% ,xldfõ ixpdrh
l< w;r" cd;sl fifvla wdh;kh yd cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrh fuu
ixjdoh i`oyd wjYH fufyhqu Èh;a lrk ,§' bka§h ëjr hd;%d ysñhka
yg YS% ,xldfõ hqO wkd:hskf
a .a mSvkh yd /lshdfõ iajNdjh y`ÿkd.ekSug
fuu pdßldj ixúOdkh lsÍug wmg yels úh' úfYAIfhkau rdhmamq fcdaYma
ukakdru ysgmq ro.=re;=udf.a;a ^iaj¾.ia:&" wkqkdhl úlag¾ iqfihs msh;=ud
we;=¿ W;=f¾ ëjr kdhlhska yg ia:djrh b;d meyeÈ,sj bÈßm;a lsÍug
fuh jeo.;a wjia:djla úh'
2004 j¾Ifha§ iqkdñh;a iu`. YS% ,dxlSl ëjr ksfhdað; msßila bka§hdjg
f.dia ;ñ,akdvqfõ ëjrhska yuqùug l< wdrdOkdj ls%hd;aul lsÍug wmg
fkdyels jqjo" hqoaOh yudr ù h<s ëjr l¾udka;h wdrïN l< 2010 jif¾
Tlaf;danrfha ol=Kq bka§h ;ñ,akdvq m%dka;fha rdfïIajrï isg u,a,smÜkï"
fc.odmÜgkï" fldf¾ld¾ iy kd.mÜgkï olajd Èk 07 la k.rfhka
k.rhg 25 fofkl=f.ka" ëjr rdcH ks,OdÍka" lf;da,sl iNd mshjreka yd
ksfhdað;hska" úYajúoHd, wdpd¾hjreka" udOH yd isú,a ksfhdað;hskaf.ka
iukaú;j Èh;a l< ixjdofha wjika tl`.;djh fpkakhs k.rfha mej;s
kdhlhska w;r isÿ lrk ,§'
YS% ,xld rch fjkqfjka fuu tl`.;djh Ndr .ekSug meñKSug tjlg ëjr
weu;s rdð; fiakdr;ak tl`.j isáh;a Tyqf.a ksfhdað; f,i ëjr wOHCI
ckrd,a tka' m;srK uy;d iyNd.s úh' kuq;a fuu tl`.;d ms<. s ekSug YS% ,xld
rch iQodkï fkdjq w;r" —fuh rdcH ;dka;l %s uÜgñka úi`od .; hq;= lreKhla
ñi ëjrhskf a .a tl`.;d ms<.
s ; fkdyels nj˜ Tyqf.a ia:djrh úh'
kuq;a fuu ls%hdj,sh ;=<ska wm ,nd .;a ch.%yK /ila jQy' úfYAIfhkau
2011 jif¾ ud¾;= 13 jk Èk ó.uqj wmf.a ld¾hd,hg /iajq fuu bka§h
ëjr ixjdo ls%hdj,shg odhl;ajh ±lajq ëjr kdhlhska yd ol=fKa ëjr
m%cdj w;r w;a±lSï fnod .ekSula isÿ l< w;r tysÈ W;=re m<d;a ëjr
ck;d jHdmdrh kñka ixúOdkhla f.dvk.k ,§'
• 46 •
tys m<uq iNdm;sjrhd f,i tka';jr;akï uy;dj tys iyNd.slhska
talu;slj f;dard m;a lr .kakd ,§' fuu ixúOdkh miqj W;=re m<d;a
ëjr ck;d tl;=j kñka foaYmd,ksl fya;= u; fmkS isá w;r wo olajdu
W;=re m<d;a ëjr m%cdjf.a fmdÿ m%Yak ksfhdackh lrk m%n, jHQyhla f,i
ls%hd;aul ùu m%Odku ch.%yKhls'
kuq;a ±ka hqoaOh wjika' wms wfma ck;dj kej; ÿIalr;d ueo Ôú;h
wdrïN lrñka isá' tl me;a;lska bka§h fg%da,¾ hd;%d meñK wfma uqyqo
úkdY lrkjd' ;j;a me;a;lska wfma ëjr weu;s mqj;am;aj,g m%ldY lrkafka
Tjqkaf.a kkaÈlvd,a l,mqj we;=¿j W;=f¾ c, ;Srfha c,Ôù j.djg Ökhg
nÿ fok njhs' hqoaOfhka wkd: jq W;=f¾ fou< ckhdg fomhska ke.S isàug
wjia:djla fokafka ljodo@ wms Tfnka b,a,kafka wfma uqyqÿ m;=, úkdY
lrk fg%da,ska hd;%d wmf.a uqyqÿ iSudjg fkdtjk f,ihs'˜
• 47 •
wm w;r isá mqoa.,fhl= fuh ëjr weu;sjrhdg jydu jerÈ wdldrfhka
ikaksfõokh lrk ,ÿj fuu lKavdhu iu`. uq, isgu wkjfndaOfhka ls%hd
l< nj jgyd .kafka fuu .ukg fmr iyfhda.fhka isá weu;sjrhdf.a
iïnkaëlrK f,alïjrhd .ufka m%.;sh jd¾;d lsÍug wjia:dj ,nd
.ekSug h<s Tyq weu;sfï§ wmg ±lajq m%;spdrh ksihs'
Tyq wmf.ka úuiQfõ" —lõo fï uydpd¾h iqfihs wdkkaoka@ Tyq rgg úreoaOj"
wfma weu;s;=udg úreoaOj lghq;= lr ;sfnkjd' weu;s;=ud iu`. ixjdohlg
fmr tajd meyeÈ,s lr .; hq;=h hkakhs' kuq;a bka wk;=rej weu;sjrhd
iu`. lsisÿ idlÉPdjla fï ms<sn`oj fkd,enqKq w;r Tyq udOHhg ,nd § ;snq
m%ldYj,ska wmg l< fpdaokdj wms ±k .;suq'
- bka§h rch iu`. ixjdo Èh;a lsÍug YS% ,xld rch wfmaCId lrk nj;a
ck;dj w;r ixjdo ms<fs kd.kakd nj;a h' wmf.a fhdackd m%;Cs Iam l< o
rch bka§h ëjrhska yd YS% ,xld ëjrhska w;r ixjdo i`oyd fhduq ùu;a"
miqj wm iu`. bkaÈhdkq .ukg iyNd.s jq ëjrhska Tjqkf a .a ixjdofha§
o iyNd.s lrjd .ekSu o wm ,o ch.%yKhla f,i wms olsu'q
• 48 •
fuu .ufka yd tl`.;djfhka wm fjku igyka lr m%ldYhg m;a lr we;s w;r
th cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrhg fM;sydisl lsh
% dldß;ajhla f,i igyka
;nuq' ta yryd f.dvke.=kq W;=re m<d;a ck;djf.a tluq;j = jir 12 la mqrd
lsh
% d;aul jk w;r úúO foaYmd,k mCI" isú,a ixúOdk" mqo. a ,hska fï olajdu
th iu`. lsh % dldÍ ùu ëjr ck;d jHdmdrhla f.dvke.Sug wmf.a b,lalhka
<`.d lr .ekSug odhl jq ;j;a wjia:djla nj igyka lr ;nuq' cd;sl ëjr
iyfhda.; s d jHdmdrfha iyh úúO ;dCIKsl lreKq i`oyd W;=re m<df;a ëjr
tl;=jg wjYH jqjo" foaYmd,kslj yd jHQyd;aulj iajdëkj .uka lrkq ±lSu
wmf.a m%h;akfha id¾:l;ajhla f,i fï fudfydf;a§ isym s ;a lruq'
f,dal ëjr ck;d iïfï,kfha ^WFFP& j;auka YS% ,xld idudðl;ajh ork
tlu ixúOdkh cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh muKs' thg iïnkaOjq
wfkl=;a ixúOdk yd jD;a;Sh ix.uh Tjqkagu wdfõksl fya;= ksid f,dal
ëjr iïfï,kfhka bj;a ùu fyda bj;a lsÍu isÿlr we;' kuq;a cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrh hï ld¾hhl wLKavj bÈßhgu ;d¾lSl wka;hla
olajd .uka lsÍu wmf.a iajNdjhhs' ta wkqj wms ;ju;a wLKavj tls
lghq;af;a ksr; jk w;r tu`.ska wm ,nd .;a ch.%yK o /ils' f,dal
ëjr ck;d iïfï,kfha m%:u iïnkaêldrl jq f;dauia fldÉfÉß msh;=ud
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha wmj Èß .ekajQfha ëjr jD;a;Sh ix.uhla
yryd foaYmd,ksl ueÈy;a ùula ;=<ska ëjr ck;djf.a whs;Ska Èkd .ekSug
yels nj bkaÈhdfõ ëjr jD;a;Sh ix.ufha ^NFF& w;a±lSu ;=<ska fmkajd
foñKs' fï i`oyd iyh ùug flar,fha isg ,xldjg fm!oa.,slju meñK"
Èia;s%lalfhka Èials%lalhg" cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHmdrh wm iu`. .uka
lrñka" ëjr m%cdj" isú,a ixúOdk" jD;a;Sh ix.ï wduka;%Kh lrñka ëjr
lïlre ix.uhla f.dvke.Sug wmg u`.fmka jk ,§' b;du;a fõokd;aul
iy ixfõoS iuhla jq 2009 jif¾ uehs ui wjidkfha§ isxy," fou< iy
uqia,sï ëjr m%cdj úfYAIfhkau wu;ñka" fldÉfÉß msh;=ud u;= l< woyia
wog;a fygg;a tlfia j,x.=h'
• 49 •
- rdcH fkdjk ixúOdkj,ska isÿ l< yels fiajh iSñ; jk w;r thska
È.=ld,Sk foaYmd,ksl ueÈy;aùula wfmaCId lsÍu wmyiqh' isú,a
ixúOdk ls%hdldß;ajfhka tys ls%hdldÍkaf.a yd iSñ; ck msßilf.a iSñ;
wjYH;d bgq l< yels jqjo rgla yd m%cdjla f,i m%n, ueÈy;aùula
wfmaCId l< fkdyels h'
• 50 •
jir 200 la mqrdu Ôj;aùug ìï w.,la fkdue;sj ksrka;r mSvdjg m;aj we;s
w;r iqkdñh;a iu`. ëjr m%cdjg úfYAIfhka fjr<dikak ëjr fjrf<ka
bj;a lrk iqkdñh;a iu`.u wd fjr<drCIl l,dm fhdackdj<sfh;a" W!j
fj,a,iai f.dú ckhdf.ka ;u N+ñh Wÿrd .ksñka Wla j.dj fyda flfi,a
yd nv bß`.= j.dj i`oyd ,nd §ug jir 40 lg by; isg Èh;a l< jev
ms<sfj,;a" W;=f¾ yd kef.kysr ck;djf.a bvï w;am;a lr .ksñka cd;sl
wdrCIdj kñka Tjqkaf.ka wysñ lsÍug fukau" cd;sl fN!;sl ie,eiau 2013-
2050 yryd wLKavj ls%hd;aul Bkshd ixj¾Ok jevms<fj,;a ;=<ska rg
mqrdu ck;djf.a iïm;a" wdydr ksIamdolhskaf.a N+ñh Tjqkag wysñ lsÍug;a"
ixpdrl l¾udka;fha m%j¾Okh kñka fyda úfYAI wd¾Ól l,dm kï lrñka
Èh;a lrk bvï fld,a,h;A jeks rg mqrdu Èh;a jk bvï wr.,j,§ cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha wms wLKavju fmkS isáuq' W!j fj,a,iai f.dú
wr.,hg uq,a wjêfha§ wmg odhl ùug fkdyels jqjo tys uE; wjêfha l<
wr., ;=< ck;dj Èkd .;a ch.%yK wms i`oyka lruq'
ol=Kq uqyqÿ ;Srh mqrd ixpdrl l¾udka;h m%j¾Okh i`oyd fjr< ;Srh
fld,a,lEug tfrys n,msáh ck;dj Èh;a l< wr.,h fuka u jhU uqyqÿ
;Srfha§ fjr<dikak ckhd wj;eka lr mSvdjg m;a lrk ixpdrl m%j¾Ok
jevms<sfj,g tfrysj" jhU fudfyd;a;=jdru" WÉÑuqfKa" vÉfí" ¥m;a jdis
ck;djf.a bvï yd /lshd Èkd .ekSug ls%hd lf<uq' wm l< fM;sydisl
ueÈy;aùula f,i ó.uq l,mq igk i`oyka l< yels w;r th wmf.a yjq,aldr
ixúOdkhka jq YS% úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh;a" ó.uqj taldnoaO l,mq
ëjr ixúOdkh;a tlaj ;j;a ixúOdk /ila Èh;a l< ck;d fm, .eiauls'
fuys iúia;rd;aul wr., ls%hdj,sh ñ.uq l,mq igk kñka isxy," fou<
yd bx.S%is NdId ;s%;ajfhkau iúia;rd;aulj t<solajk ,§'
• 52 •
fujeks .egqïldÍ ;;a;j a hka ;=<k
s a úkaÈ;hska wdrCId lr .ekSug Èh;a l<"
jevms<f
s j, ;=< fmdf<dkakrej" l,yd.," mrdl%u iuqøh wdYs; % ckhd;a"
l=reKE.," fmd,am; s .
s u m%foaYfha ly,a, m,a,lef,a rCIs; wdYs; % ckhd;a"
fudkrd., je,a,jdh" fjfyrhdh" y`omdkd., we;s,j s ej wdYs; % ckhd;a"
uvl,mqj" j,sldlkaä m%foaYh wdYs; % ckhd;a talrdYs lr .ksñka w,s ñksia
.egqug úi`ÿï fidhk ck;djf.a jHdmdrhla f.dvke.Sug wms id¾:l
m%h;akhla ±refjuq' kuq;a j¾;udk ixj¾Ok lsh % dj,s ;=<ks a fuu ck;djg
w;am;a lr fok brKu ;=< fuu lsh % dj,sh h<s;a Yla;us ;a l< hq;= nj bÈß
ld,fha§ fï ms<n
s `oj lsh
% d lsÍug wmf.a ixúOdk cd,h f,i lsh % d;aul fjuq'
bvï whs;h s /l .ekSug fyda Èkd .ekSug .;a W;aiyhka yqol,dj Èh;a
lsÍug we;s wmyiq;djh w,s ñksia .egqug tfrys lsh % d;aul ùfï§;a"
hqoOa fhka fyda iqkdñfhka úm;g m;a ck;djf.a bvï wr.,fha§;a" kd.ßl
yd j;=lrfha ck;djf.a bvï N=l; a h
s ms<n
s `oj wr.,fha§ fuka u" ixj¾Ok
lsh
% dj,sfhka úm;g m;a lrk ck;djf.a bvï" /lshd" Ôj;aùu wd§ whs;k S a
Wfoid wr.,fha § wms w;aolsu'q kuq;a fï ish,a,ka tlaj y`v ke.Sfuka
olajk m%;f s rdaOh ;=<ks a isÿ lrk úkdYh uq¿uksku a myj fkd.sh o" wju
lsÍug mshjr .; yels nj wms w;a ÿgqfjuq' tysÈ mYapd;a iqkdñ ixj¾Ok
lsh
% dj,sh ;=< wm yd noaOjq fm%if a nfÜßhka iNdfõ" —nv.skk a g tfrys w;aje,a
ne`o .ksuq jHdmdrh˜ ^Joining Hands Against Hunger& ck;d wNs,dIhka"
úfYAIfhkau N+ñfha yd Ôj;aùfï whs;h s Wfoid taldnoaOj lsh % d lsÍug m%cd
wNs,dI cd,h f.dvke.Sug 2005 jif¾ isg fï olajdu iyh olajhs' ta ;=<k s a
mdku ckhdf.a bvï whs;h s " wYafrd*a k.¾ ckhdf.a bvï whs;h s " idïmQ¾"
l,amá s h ¥m;a" hdmkh wj;eka ckhd" ó.uqj l,mq igk" §>jdmS ckhdf.a
bvï whs;h s " mdislv= d fjr<" j,sldlkaä wj;eka ckhdf.a" fudkrd.," W!j
fj,a,iai f.dú l,dmj, ckhdf.a bvï whs;h s Èkd .ekSu olajd;a" uq,;sõ
ckhdf.a N+ñfha whs;h s Èkd .ekSu olajd ck;djf.a lsh % dldß;ajhg iyh
olajd we;' fuu lsh % dldß;ajfha§ iEu Èia;l %s la hl§u wmf.a .%dóh ck;d
ixúOdkhkag Yla;h s la fjñka yd rdcH u¾okh yd yuqod" fmd,si"a nqoê a
wxY ;¾ck ueo iEu Èia;l %s l
a hlu ixúOdkj, lsh % dldÍka olajk wLKav
ueÈy;aùu fkdjkakg fuu wr.,hka j;auka ch.%yK olajd fufyh ùug
fkdyels jkq we;' ls%hdldßjq ish¨u ixúOdk ls%hdldÍkag wmf.a m%Kduh
fuysÈ mqo lruq'
• 53 •
wdrïNfha§ fuu ls%hdj,sh iïnkaêlrKh l< m%ekaisia rdckaj fuysÈ iqúfYAIs
isysm;a lsÍula l< hq;= w;r l=m%lg y;rjk ;Ügqjg wjia:d .Kkdjl§
f.kajk ,ÿj l< ;¾ck yuqfõ;a l< wLKav ueÈy;aùu wms w.h lruq' bka
wk;=rej iïnkaëlrK lghq;= Èh;a lrk m%shxlr fldia;df.a odhl;ajfhka
fuu ls%hdj,sh ;j;a bÈßhg .uka lsßu w.h lruq'
hqoO
a h yudr ùug;a fmr" hqoO
a h ksid úm;g m;a ck;djf.a" ixj¾Ok lsh % dj,s
;=<ks a úm;g m;a jk ck;djf.ka" i;d isõmdjqka we;=¿ Ôùkaf.a Ôj;aùfï
whs;h s mokï lr .ksñka wdydr ksIma dokh i`oyd ksr; jk ck;dj yd Tjqkf a .a
ixúOdk tla fjñka 2008 jif¾§ ck;djf.a bvï whs;h s i`oyd jk ixOdkh
^PARL& f.dvke.Sug cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrh uQ,ls ;ajh .kakd ,§'
• 54 •
w;r th wmf.a ch.%yKhla f,i igyka lruq' ck;d bvï wr.,hg
wmf.a Yla;sfhka odhl;ajh ±laùug wo olajdu wLKavju ls%hd;aul lsÍu
úúO whqßka w¾:l:kh lrk ,§' fuh ;yjqre lrk ksÍCIKhla f,i fuu
lafIa;%fha m%ùK ls%hdOrfhl= hqO iuh ;=< isgu wj;eka ckhdf.a bvï
whs;sh fjkqfjka wr.,hg wm l< fmkS isàug yd Èh;a l< wr.,j,g
m%;spdr olajñka i`oyka lf<a —fï jf.a ld,hl wms wr.,j,g hdu fhda.H
keye' wms l< hq;af;a isÿ jk foa .ek Ndjkd lsÍuhs˜ ^We need to retreat
at this troubled time. Not to engage the struggle unnecessarily& kuq;a wms
wfma m%h;akhka w;a fkdyer bÈßhgu f.k .sh w;r m%cd wNs,dI cd,h
;=<ska cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh úiska N+ñfha Èh;a lrk bvï wr.,
o" bvï whs;sh i`oyd ck;d ixOdkfha ls%hdldß;ajhla f,i bÈßm;a lf<uq'
miqj W;=r" kef.kysr" W!j" jhU iy niakdysr wd§ m<d;a wdYs%; m<d;a
bvï whs;sh i`oyd jk ixOdkhka f.dvke.Su olajd th jHdma;j ls%hd;aul
jk w;r wmf.a ls%hdldÍka tajdfha m%Odk ld¾hNdrhla bgq lr;s' W;=f¾
ls%hdldß;ajh fufyhùu hdmkfha bkanï úiska o" kef.kysr fufyùu
l,kao¾ bi§ka yryd o" jhU ls%hdldß;ajh l=reKE., ixÔj iïm;a o"
niakdysr ls%hdldß;ajh Y%udNsudks flakaøfha iq.;a yd ó.uqfõ iqnd úiska o
ls%hd;aul lsÍu yryd wmf.a N+ñfha bvï wr.,hg olajk odhl;ajh yd tys
;SrKd;aul ld¾hNdrhla bgq lsÍug we;s ms<s.ekSu ikd: l< yelsh' tfiau
2018$2019 jirj,§ bvï whs;sh i`oyd ck;d ikaOdkh Èh;a l< uyck
bvï fldñifï§ N+ñfha l< fufyhqïj,ska m%Odk fldgila wmf.a ls%hdldß
m%foaY yryd Èh;a l< w;r uyck fldñifï flduidßiajrfhl= f,i m%cd
wNs,dI cd,fha iïnkaêldrl ms%hxlr fldia;d o m%Odk ld¾hNdrhla bgq
lrk ,§' j¾;udkfha§ fuu ls%hdj,sh kS;sh yd iudcNdrh u`.ska Èh;a lrk
w;r cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha bvï i`oyd ls%hd;aul ish¨u
• 55 •
u; mokï jq igkaldó;ajh yd w¥Is; yoj;la yd uki iudc hym; i`oyd
fhdod .ekSfuka fjkila ;=<ska hym;a iudchla wfmaCId l< yelsh' ;reK
jHdmdrh f.dvke.Su i`oyd cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh mokï lr
.;af;a fuu wruqKhs' kuq;a miq.sh oYl my ;=< ;reK ke.sàï yryd YS%
,xld iudch uqyqK ÿka fõokdldß w;a±lSï ksid cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh ;=<skau fuu wruqK ch .ekSu i`oyd ;reKhskaf.a ueÈy;aùug
m%;sfrdaOhla wdrïNfha§u t,a, úh' tys m%Odk ;¾lh jQfha 1971" 1983" 1989"
2006$9 ld,h ;=< YS% ,xld iudch isÿ l< ;reK Ôú; ixydrh wm úiska
h<s;a lr,shg f.k taula f,isks' kuq;a jir 1992 isgu ;reK ls%hdldß;ajfha
moku f,i iajNdjO¾uhd iu`. ;reK ls%hdldß;ajh taldnoaO lsÍug mshjr
.;a wms 1993 §" wïn,kaf.dv § iúia;s% jHdmdrh ^tjlg fifvla ldka;d
wxYh& iu`. tlaj mdßißl Ñ;% ;r`.dj,shla yd m%o¾Ykhla iu`. ;reK
jHdmdrfha ÈYdk;sh ;SrKh lr ;sìKs'
ta wkqj ;reK jHdmdrh i`oyd uQ,sl moku f,i mßir flakaøSh jevigyka
Èh;a lsÍug .;a ;SrKh ;=< mßirh yd hym;a iudchla i`oyd ;reK
jHdmdrh f.dvke.Sug cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh mshjr .kakd ,§'
YS% ,xld iudch uqyqK § we;s iudc" wd¾Ól" foaYmd,k yd mdßißl w¾nqoh
ch .ekSug j;auka jeäysá mrmqrg úi`ÿï ls%hdud¾. fkdue;s wjia:djl§
oYl myla ;siafia w;ayod neÆ" wid¾:ljq kj ,snr,a wd¾Ól ls%hdj,Skau
;jÿrg;a Èh;a lsÍfï we;s M,odhsl fkdjk nj fmkajd §ug ;reKhska
Èh;a l< wr.,h jeo.;a jq w;r ta ;=<ska wfmaCId l< fjki hym;a iudc
mßKduhla i|yd úh' cd;s" wd.ï fNaofhka fjfyi ù úm;g m;aj isák
iudchg" ¥IKh yd iQrd lEfuka f;dr wd¾Ól ls%hdj,shla ;=<ska yd mdßißl
hqla;sh yd ;srir ixj¾Okhla ms<sn`oj n,dfmdfrd;a;= o,ajkakla njg
;reK wr.,h m;a úh' fuu ixjdoh mßirh yd hym;a iudchla i`oyd
;reK jHdmdrh ;=< wdrïN lr ;snQ w;r ;reK jHdmdrfha ls%hdldÍka fï
ms<sn`oj hï wjfndaOhlska hq;=j ls%hd;aul úh' kuq;a wms wfmaCId lrk iudc
wjfndaOfhka hq;a ;reK mrmqrla wmf.a 2000 lg wdikak ;reK idudðlhska
ixLHdj w;r isákafka o hkak wms ;lafiarejg ,la l< hq;= fjuq' úfYAIfhkau
iduh yd ixys`Èhdj" wd.ñl wka;jdohg tfrysj yd ckjd¾.sl iqyo;djh
Wfoid ls%hdldß;ajhka wms osh;a lf<uq' ixl%dka;sl hqla;sh ms<sn`oj o wmf.a
;reKhska w;r Èh;a l< m%h;akhka ;=<ska wjfndaOh" wkHfHdakH úYajdih"
tlsfkldf.a wd.ug" cd;shg" úYajdihkag .re lsÍug
• 56 •
;reKhskaf.a keUqrej j¾Okh lf<uq' tfukau" cd;sh" wd.u fNaohla
lr fkdf.k ifydaor;ajh ;=< ls%hd;aul ùug yels ie,lsh hq;= ;reK
msßila ;reK jHdmdrh ;=<ska f.dvke.S ;sîu" wkd.; YS% ,xldj hym;a
foaYhla njg m;a lsÍug cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh f,i wms ,nd ÿka
odhl;ajhla f,i i`oyka l< yelsh'
mdßißl ixrCIKh i`oyd Èh;a l< li< l<ukdlrKh lsh % dj,sh id¾:lj
bÈßhg .uka l< jev ms<f s j,la jq w;r wo th ma,diaála u`.k s a isÿ lrk id.r
yd c,c moaO;sj, ¥IKh j,lk lsh % d;aul lruq' XPress Perl
% dj,shla f,i lsh
fk!ldj u`.k s a isÿ l< Plastic nurdles id.r mßirhg tla lsÍu ;=<k s a isÿ jq
úkdYhg tfrysj wm úiska Èh;a lrñka isá jev ms<f s j,lg ndysr fm!oa.,sl
iud.ï lsyms hla o jHdmdßl uÜgñka iyNd.s jk w;r" Sustainable Social jeks
wdh;k yryd fuu lsh % dldß;ajh cd;Hka;r ;,fha ixjdohlg o fhduq lr
we;' fuu lsh
% dj,sh ;j;a fõ.j;aj Èh;a lsÍfï lghq;; a ie,iqï lrñka isáuq'
• 57 •
mßir ixrCIK ls%hdldß;ajh ;=<ska ;reK jHdmdrh w;am;a lr.;a ch.%yK
.Kkdjls' úúO jevigyka yryd 2021 jir jk úg mßir ixrCIKh
wruqKska me< 25000 lg wêl ixLHdjla Èia;s%lal 15 l isgqùug;a" mjqf,a
wdydr iqrCIs;;djh i`oyd jk f.j;= j.d jevigyka 5000 lg wdikak
ixLHdjla 2019-2021 hk ld, iSudj ;=< Èh;a lsÍu;a" ;reK jHdmdrfha
ueÈy;a ùfuka isÿ lrk ,§' fï i`oyd jk u;jd§uh miqìu cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrfha ;reK jevigyk yryd ,laisß m%kdkaÿf.a ueÈy;a
ùfuka isÿ lrk ,§' r;a.u l,mq ixrCIK yd l<ukdlrK jev ms<sfj,la
Èh;a lsÍug odhl;ajh ,nd §u;a" ta ms<sn`oj fmd;la uqøKh lr" ol=fKa ëjr
ixúOdkh u`.ska ksl=;a lsÍug;a fuys ;reKhskaf.a ch.%yK f,i igyka
l< hq;=h' tfiau fmd,ams;s.u m%cd iyfhda.s;d ixiofha ;reK msßi tlaj
ul=,afmd; m%foaYfha jk ixrCIs;hla f.dvke.Sug yels ùu;a wNsudkfhka
hq;=j i`oyka lruq'
ymq;f,a m%ldYkh 2018 jif¾ ;reK jHdmdrfha uy iNdj úiska iïu; l<
w;r tu`.ska ;reK jHdmdrfha bÈß ±lau bÈßm;a lrk ,§' tneúka mßirh
yd hym;a iudc fjkila i`oyd ;reK jHdmdrh hkq u;jd§uh mokula u;
Yla;su;a fjñka m%dfhda.sl ls%hdldrlï y`ÿkd .ksñka ls%hd;aul jk bÈßhg
.uka .kakd jevms<fj,la nj i`oyka lruq'
• 58 •
wNsfhda.hla jQfha ëjr mjq,aj, wdodhï ud¾.h imhd fokakka wysñ lsÍu
fyda w;=reoyka lr ùuhs' tu`.k
s a úm;g m;a mjq,a yd orejka ish oyia .Kkdjls'
úfYAIfhka W;=re m<d; yd kef.kysr m<df;a ldka;djka fuu`.k s a wirK ùu
wo olajdu w;a ú`osuq' kuq;a Tjqka o ;ukag t,a, jq wNsfhda.hg id¾:lj
uqyqK §ug .;a W;aiyh jQfha W;=r;a" kef.kysr;a" osia;s%lal uÜgñka yd
m<d;a f,i;a taldnoaOj ldka;d ixúOdk f.dvke.Sug odhl ùuhs' tysÈ"
f,i .%dóh ldka;d ixúOdk tlaj W;=re m<df;a Èia;s%la ixúOdk ls%hd;aul
jk w;r" Èia;s%la ixúOdk tlaj W;=re m<d;a ldka;d ixúOdkh f.dvk.d
we;' fï i`oyd ukakdru" hdmkh" uq,;sõ" ls,sfkdÉÑ Èia;s%la iyfhda.s;d
ixúOdkj, iyh m%YxikSh'
• 59 •
úfYAIfhkau" fmdf<dkakrej ñßÈh ixúOdkh" l=reKE., m%cd Yla;s
ixúOdkh" mq;a;,ï Èia;s%la ëjr iyfhda.s;dj ixúOdkh o" YS% úuqla;s ëjr
ldka;d ixúOdkh o cd;sl ëjr ldka;d iïfï,k ls%hdldß;ajfha§ olajk
odhl;ajh isysm;a l< hq;=h'
tysÈ .%dóh uÜgfuka úi`od .; hq;= lreKq ldka;djka tla ù ls%hd;aul ùfuka
úi`od .ekSug;a tfia fkdjk lreKq i`oyd osia;s%la ixúOdkhla f,i fyda
cd;sl iïfï,kh f,i ueÈy;a ùu isÿ lruq' ldka;djkaf.a wd¾Ól Yla;sh
f.dvke.Sug wdodhï W;amdokh i`oyd wjYH iyh ,nd §u ;=<ska .DyuQ,sl
ldka;d mjq,a fuka u wfkl=;a mjq,aj, ldka;djka w;r;a wd¾Ól Yla;sh
f.dvke.Su wmf.a m%Odku b,lalhls' kuq;a fuysÈ ldka;djkaf.a uQ,Huh
odhl;ajh" ;dCIKsl ±kqu" fj<`ofmd," ksIamdokj, .=Kd;aulNdjh
j¾Okh fuka u b;sß lsÍï i`oyd ldka;djka fhduq lsÍu o" tu`.ska fuu
ls%hdldrlï ;srirj mj;ajd .ekSug ilS%h wruqo,la f.dvk.d ldka;djka
w;rg tajdfha md,kh yd l<ukdlrKhg fhduq lsÍfuka o n, .ekaùu
wmf.a Wmdh ud¾.hka w;r fõ'
• 60 •
;,fha ldka;d ixúOdk iu`. tlaj úúO wjia:dj,§;a" úfYAIfhkau
ldka;d Èk ieureu we;=¿j" cd;Hka;r ;,fha m%;sm;a;suh ueÈy;aùï
i`oyd CEDAW ls%hdldß;ajh i`oyd cd;sl isú,a ixúOdk tl;=j f,i" th
fufyhùï ixúOdkh f,i" kdhl;ajh f.k ls%hd lruq' tu`.ska FIAN –
INTERNATIONAL, APWLD, SAAPE, ESCR-NET , PANAP, ALTERNATIVES,
OTP jeks f.da,Sh ixúOdk iu`. o ksrka;rfhkau tlafjñka cd;Hka;r
wjOdkh Èkd .ekSug yd wkfHdakH Yla;sh f.dvk.ñka ls%hd;aul fjuq'
CEDAW – Sri Lanka CSO Collective ls%hdj,sh ;=< ëjr lafIa;%fha ldka;djka
muKla fkdj" f.dú" lïlre" j;= lïlre" ,sx.sl Y%ñl" .DydYs%; ldka;d
fiajh" wj;eka ldka;d" w;=reoyka l< msßia we;s mjq,aj, ldka;djka"
bvï yd ksjdi wysñ ldka;djka wd§ úúO mSä; yd úkaÈ; ck msßia iu`.
ls%hdldß ixúOdk" ldka;d ixúOdk iu`. taldnoaO jir 2018 yd 2022 jd¾;d
ieliSug wms myiqlï iemhSfï uOHia:dkh f,i ls%hd lf<uq' tu`.ska ldka;d
jevms<sfj, ;=< wms cd;sl ;,fha ls%hd;aul .%dóh ckhd mokï lr.;a
Yla;su;a ixúOdkhla f,i ;yjqre ù we;af;uq' fï yryd ldka;djkag
iDcqj yd iudchg ms<s,hlaj we;s u;aøjH Wjÿr ms<sn`oj iduQysl m%h;ak
;=<ska úi`ÿï ,nd .ekSug rdcH wdh;k fhduq lsÍu iu`. wmf.a fufyhqï
Èh;a lrk ,§' ldka;djkaf.a y`v kekaùu i`oyd;a" Tjqkaf.a whs;sh Wfoid;a
ia;S% mqreI fomd¾Yjhu tldnoaOj yd wfkfHdakH wjfndaOfhka ls%hd lsÍfï
jeo.;alu u; ia;S% mqreI iu idOdrK;ajh Wfoid ls%hd;aul ùu fuu
lsh
% dj,sfha moku fõ' tfiau cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrfha uQ,l
s ms<.
s ekSï
yd m%;sm;a;suh tl`.;d ;=< ia;S%ka o mqreIhka yd iudkj ish¨u ;SrK .kakd
ia:dk ksfhdackh lsÍug iu wjia:d Èkd .ekSug;a" th Ndú;fhka ls%hd;aul
lsÍug;a wms fhduq ù we;' ta wkqj W;=re kef.kysr ëjr ck;djf.a tl;=j
;=< ëjr ldka;d ksfhdackh idCId;a lsÍug m%dfoAYSh ;,fha§;a" ëjr
jD;a;Sh ix.uh ;=< ldka;djkaf.a ksfhdackh kdhl;ajh iy;sl lsÍug;a
m%dfhda.slj wms mshjr f.k we;' tfiau" Èia;s%la ixúOdk f.dvke.SfïoS
ia;S% mqreI iudk ksfhdackhla ,nd .ekSug o" tys§;a kdhl;aj ;,hkays
iyNd.s;ajh o wms ;yjqre lr we;af;uq' úúO wjia:dj, m%dfhda.sl
ls%hdldrlï ueo fuh ÿIalr;djhkag uqyqK § we;' kuq;a ldka;djkaf.a
kdhl;ajh f.dvke.sfï wruqKska iqúfYAIs wjOdkh fhduq lrñka Èh;a l<
ldka;d kdhl;aj mqyqKq ls%hdj,sh fuhg jeo.;a odhl;ajhla ,nd fok ,§'
• 61 •
fuu`.ska rg mqrd wmf.a ixúOdk yryd 500 lg wdikak ldka;d msßila
kdhl;ajh i`oyd f.dvke.Sug wms odhl jQfhuq' tfiau W;=f¾ fjr<dikak
ëjr m%foaY wdYs;
% ëjr ldka;djka uqyK
q fok wdrCIdj" Ôjk ud¾. yd h<s
mÈxÑ ùu .eg¨ b,lal lr .ksñka" ldka;d kdhsldjka 100 la f.dvke.Sug
mshjr .kq ,nqfjuq' fuh wdishdkq l,dmSh ldka;d ixúOdk tlaj iduh
i`oyd jk cd;Hka;r m%h;akhla f,i wms Èh;a lruq'
fuu ls%hdj,sh ;=< i`oyka l< hq;= fuu .ufka jeo.;a ixêia:dkhla ;j
fndfyda we;;a" tajd ldka;djka f.dv.ekSfï ls%hdldß;ajh ;=<ska h<s;a
i`oyka jk neúka yd fuu ,smsfha úYd,;ajh i,ld fu;ekska yudr
lruq' kuq;a ls%hdj,sh wo olajd f.dvke.Sug odhl jq msßi wu;l lsÍug
fkdyelshs' wdrïNl wjêfha úlagßka meúÈ fidfydhqßhf.a isg wk;=rej
.S;d ,lañKs" frdaiafïß" fudfyduâ ßIañhd o j¾;udkfha§ ,ùkd yika;s;a
;uka Ndr .;a ldka;d lafIa;%fha ld¾hNdrh j.lSfuka yd Yla;su;aj ±ä
lemùfukq;a ls%hd;aul lr m%n, ldka;d y`vla f.dvke.Sug odhl jq nj
ia;+;s mQ¾jlj igyka l< hq;=h' tfukau .%dóh uÜgfï isg Èia;s%la yd m<d;a
uÜgu olajd ldka;djka ixúOdkh lrñka ldka;djka n, .ekaùu i`oyd
odhl jk ish¨u ldka;d ls%hdldÍka yd mqreIhskaf.a odhl;ajh o fuysÈ
buy;a lD;{;djfhka hq;=j i`oyka lruq' tfukau" ish¨ ndOl" ;¾ck
fuka u fm!oa.,sl ÿIalr;d o ord .ksñka .%dóh ixúOdk" Èia;s%la ixúOdk
yd cd;sl ldka;d iïfï,kfha iafjÉPdfjka u lemjk ldka;d ls%hdldÍkag
wmf.a m%Kduh igyka lruq' tla w;lska mjq, ;=<skau kef.k m%;sfrdaOhka o
ord .ksñka" iudcfhka t,a, jk wNsfhda. yd ;¾ck ueo wLKavju ldka;d
jHdmdrhg kdhl;ajh §ug ls%hdldÍj .kakd m%h;ak wms f.!rjfhka isysm;a
lruq' Yla;sfhka yd ±kqj;aj bÈßhgu .uka lsÍug wms ;jÿrg;a myiqlï
imhuq'
• 62 •
cd;sl" cd;Hka;r iudc jHdmdr f.dvke.Sug yd tajdfha ls%hdldß;ajhg
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ueÈy;aùu
• 64 •
wka;jd§kaf.a mdial= m%ydrh yd wmf.a ueÈy;aùu
hqoaOfha M,hla f,i O%eùhlrKh ù mej;s YS% ,xld iudch ;j;a fnod fjka
l< ;SrKd;aul Èkhla 2019 wms%fh,a 21 Èkg igyka úh' mdial= breÈk
fld<U fldÉÑlfâ" uvl,mqj yd ó.uqj lgqjdmsáfha ls;=kq foajia:dkj,g
t,a, l< wka;jd§kaf.a m%ydrh fuf;la cd;Ska jYfhka mej;s ÿria:;djh"
wkjfndaOh yd wúYajdih wd.ól jYfhkq;a foord hdug m%n, fya;=jla
úh' ls;=kqjka yd bia,dï Nla;slhska w;r fuf;la .egqula ó.uqfõoS isÿ
ù fkdue;s w;r" wms%fh,a 21 mdial= m%ydrh fï i`oyd m%n, fya;=jla f,i
ls;=kq - bia,dï úfrdaOhla f,i biau;= úh' W;=f¾ hqoaOfhka mSä; ckhdf.a
ÿIalr;djhkag ifydaor;ajfhka m%;spdr ±lajq ó.uqj ckhd" úfYAIfhka
ldka;djka" uqia,sï ckhd foi ffjrfhka ne,Sug yd i;=re cd;shla f,i
ie,lSug fhduq úh' fuu .egqu ;sj% lsÍug .skaorg f;,a tl;= lrk udOH
ksid ffjrfha .sks±,a ksùug bv fkd;ndu o,ajd ;eîu olakg ,eìKs' kuq;a
cd;Ska w;r iduh" ikaysÈhdj yd ifydaor;ajh fjkqfjka W;=f¾;a ol=fKa;a
fmkS isák cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh fuu jHik yuqfõ;a ;SrKd;aul
ueÈy;a ùula isÿ lrk ,§'
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ixjdohg n`ÿka l< ëjr flaI;%hg b;sß
l< foa''''''''''''''''
1992 jeks ld, iSudjl § ëjr m%cdj i`oyd Yla;su;a jev ms<sfj,la fkdue;sj
mej;s wjêhl cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ;u ls%hdud¾. wdrïN
lrk iuh rfÜ iïm;a fm!oa.,SlrKh lrñka kj ,snr,a wd¾Ól ls%hdj,sh
uy uqyqo o wdl%uKh lrñka ;snq wjêhls'
1996 wxl 02 orK ëjr l<ukdlrK mk; iïu; lrñka c, ;Srh c,Ôù
j.dj i`oyd Wmfhda.s lr .ekSug kS;s iïmdokhg;a" ëjrhd ms<sn`oj
ks¾jpkfhka f;drj /lshdfõ kshqla; ëjrhska ixLHdj yd Tjqkaf.a ±,amkak
iSud lsÍug .;a W;aiyh ms<sn`oj;a wms m%n, y`vla ke`.=fjuq'
• 66 •
fuys WÉp;u wjia:dj jQfha cd;sl fifvla wdh;kfha mej;s jevms<sfj, bka
bj;a lr .ekSug o isÿùuhs' kuq;a ëjrhd hkak ks¾jpkh ;ju;a ksjerÈj
y`ÿkdf.k fkdue;s w;r uyuqyqfoa wdrCIdj ms<sn`oj iïuq;sh ;=<;a" ^C-
188&" iq¿mkak ëjr u`.fmkaùï ud,dj ^VGSSF& ;=<;a h<s;a fuu ixjdoh
wdrïN lr we;' ëjrhdf.a /lshdj iqrCIs; lsÍu i`oyd fuh w;sYh
jeo.;a nj fuhska fmfka' cd;sl ëjr m%;sm;a;shla f.dvke.Su i`oyd wmf.a
odhl;ajfha m%;sM,hla f,i f,dal wdydr yd lDIsl¾u ixúOdkfha ëjr
lñgqj ^COFI-2014& yryd idlaId;a lsÍu i`oyd jk ;sridr l=vd mßudK
ëjr l¾udka;h iqrCIsl lsÍu i|yd iafõÉPd ud¾f.damfoaY u`.fmkaùï
ud,dj olajd .sh .uk wms l<ska i`oyka lf<uq' fuh iuia; ëjr flaIa;%hgu
wmf.a ueÈy;a ùfuka w;am;a lr .;a ch.%yKhla f,i igyka lr ;nkafka
wkd.; mrïmrdj,g o th wjfndaO lr .kq i`oydhs' wm úiska bÈßm;a l<
lreKq rg ;=< flaI;%fha mßmd,lhskag jeo.;a fkdjqko" f,dal ëjr ck;d
iïfï,kh yryd th bÈßhgu f.k hdug yelsùu ch.%yKhls'
kuq;a fuhg;a fmr isgu 2007 jeks ld, iSudjl§ ëjrhskf a .a uyuqyf q oa
wdrCIdj ms<n s `oj iïuq;h s jk" C-188 iïu; lr .ekSug wms mshjr .;a
w;r" tys uq,a m%h;akh jir 2005 § ILO uy iNdfõ§ id¾:l m%h;akhla
fkdùh' miqj ol=Kq wdishdkq l,dmSh iuq¿jla yryd jD;a;h S iñ;s lafIa;f % ha
lsh
% dldÍkaf.a ueÈy;a ùfuka iïu; lr .ekSug ,eîu ëjrhskf a .a uyuqyf q oa
wdrCIdj ms<n s `oj lsh % d;aul ish,a,kaf.au ch.%yKhla fuka u ëjrhskf a .a
Ôú; wdrCIdj fjkqfjka uy;a fiajhla imhhs' fuh idCId;a lr .ekSug
ILO" ëjr wu;HdxYh" lïlre wud;HxYh iu`. tlaj iïuq;h s iïu; lr
.ekSug Èh;a lrk jev ms<f s j,g o wms lsh
% dldÍj odhl fjuq' fuh iduQyl s
m%h;akhla f,i lsh % d;aul lsÍug wms wmf.a odhl;ajh wLKavju ,nd fouq'
udkj ysñlï ms<sn`oj ixjdoh fld<U flakaøshj mej;s w;r fuh .ug f.k
hdu i`oyd úYaj ld,dka;r iudf,dapkhg;a ^UPR& iy wd¾Ól" idudÔh yd
ixialD;sl whs;Ska ms<sn`o ^CESCR& ixjdoh;a i`oyd wmf.a ueÈy;aùu fuys
igyka lr ;nkafka" idudkH ck;dj uqyqK fok fi!LH" wOHdmkh" ksjdi"
bvï iy c,h wd§ uQ,sl wjYH;d o udkj ysñlï nj ck;djg mila lr
§ug fuu cd;Hka;r fuj,ï wms Ndú; l< neúKs' ta yryd Èh;a l<
ixjdohkays m%;sM,h f,i 2017 yd 2022 UPR ls%hdj,sfha§;a" 2018 CESCR
ls%hdj,shg;a m%uqL odhl;ajhla ,nd §ug cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg
yels úh'
• 67 •
2009 § .ka;¾ mjq,s úiska f,dal wdydr yd lDIsl¾u ixúOdkfha ;dCIKsl
myiqlï iemhSfuka yd IMF/WB uQ,H odhl;ajfhka kj ,snr,a ls%hdj,sfha
uyuqyqfoa —iïm;a fld,a,h˜ ks,a wd¾Ólh Sunkan billions kñka bÈßm;a lrk
,§' fuu ixjdoh YS% ,xlSl iudcfha ks,a wd¾Ólh" ks,a j¾Okh kñka Èh;a
lsÍu ;=<ska ëjr m%cdjf.ka" iudcfha ie,lsh hq;= msßila w;r;a ixjdohla
f.dvke.Sug wmg ;j;a m%h;ak ±ßh hq;= jqj;a" kS, idOdrK;ajh ;=<ska
wdydr iaffjÍ;ajh Èkd .ekSfï m%h;akh o úl,amh f,i bÈßm;a lr we;'
bÈßh
• 68 •
ry;a Wkuq;a ix>ñ;a;ka
kdß l=,fhu flfkla ykaod
/f.k wd fnda iñ`ÿ wNshi
wef.a mhg;a jegla nekaod
wm isys ;nd .; hq;= lreK jkafka miq.sh jir 25 w;sYh ÿIalr jQjdg;a
jvd j¾;udk wd¾Ól iudÔh foaYmd,k jd;djrK ;=<;a isú,a ixúOdkj,g
yd isú,a ls%hdldÍkag t,a, ù we;s ;¾ck ;=<;a úfYAIfhkau isú,a iudc
ixúOdk ls%hdldß;ajh ms<sn`oj fhdað; mk;a flgqïm;a yryd;a iudc
• 69 •
idOdrK;ajh Wfoid;a fmkS isákakka mqkre;a:dmkh Wfoid fhdað;
mqkr;a:dmkh ms<sn`oj mk; jeks mSvdldÍ wk mK;a ;=< wmf.a wNsfhda.
hka ;j;a ;sj% jk nj fkdjkqudkh' tneúka wms ls%hdldÍ Tn ieug wdrdOkd
lrkafka"
• 70 •
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; fle;J te;j gaz top
Muk;gk; :
• 71 •
1992 k; Mz;L Ig;grp khjk; elhj;jpa khw;Wtop mgptpUj;jpw;fhd SEEC- APHD-
CIDSE re;jpg;gpw;F — cz;ikahd kPdt ,af;fk; xd;iw Nehf;fp" vd;Dk;
ngaupy; Kd;dpiygLj;jg;gl;lJ. ,J vkJ KjyhtJ ntspaPlhf gpd;du;
mr;rplg;gl;lJ. mJ Project, program Paradigm Shift kPJ ifaspf;fg;gl;lJ. ,e;j
nraw ;ghl;by; vq;fshy; gpujhdkhd ,uz;L cghatopfs; njhlu;ghf Xu;
cld;ghl;bw;F tuf;$baNjhL 30 tUlq;fSf;Fg; gpd; mJ ,d;Dk; vkJ
gpujhd cgha topfshFk;.
• 72 •
fpuhkj;jpd; Clhf tiyaikg;ig fl;bnaOg;Gjy;
• 73 •
guhf;fpuk rKj;jpuk;> mEuhjGuk;> tpyr;rp> gjtp> uh[hq;fid> ehr;rpJ}t>
kfhfdjuht> Gj;jsk;> jg;Nght> kfhc];Ngt Mfpa gpuNjrq;fSf;F vkJ
nraw;ghl;il Kd;ndLj;jNjhL mjd; gpujpgydhf Gj;jsk; khtl;lj;jpy;
nrdrpyp mikg;gpd; <.V.lg;ypA.
• 74 •
murhq;fk; kPdt ts jdpg;gadhf;fk; njhlu;ghf rl;l mbg;gilia jahupf;Fk;.
1990 ,y. 02 nfhz;l kPdt Kfhikj;Jt rl;lj;ij nfhz;L tUtjw;F 1994
Ml;rpf;F te;j re;jpupf;fh g];dhaf rdhjpgjpapd; nfhkpAdp];l; fl;rpapd; kPdt
mikr;ruhd jpU. ,e;jpf Fztu;jd (kupj;j) mUl;je;ijau;fSf;fpilapy;
kPdt xj;Jiog;G FOtpd; <Lghl;by; ghuJ}ukhd vjpu;g;ig Vw;gLj;Jtjw;F
kPdt kf;fSf;F Kbe;jJ. vq;fshy; jahupf;fg;gl;l Jz;LgpuRuj;ij gad;gLj;jp
nfhz;L kPdt kf;fSf;F fhuzq;fSld; vjpu;g;ig njuptpg;gjw;F gjpyhf
ehk; re;jpj;j ,e;jpf Fztu;jd mikr;ru; $wpajhtJ — ePu; kPdt mikr;ruhf
,Uf;Fk;tiu kPdt tsq;fis tpw;gid nra;jy; my;yJ jdpg;gadhf;fk;
nra;a khl;Bu;" vd;w mu;j;jk; ,y;yhj $w;whFk;.. Mdhy; kPdt tsq;fspd;
Kfhikj;Jtk; vd;Dk; ngaupy; kPdt gpui[fis njhopypypUe;J ePf;Ftjw;F
cs;s Mw;wy;> kPdt tsq;fs; ePupd capu;fspd; tsu;g;gpd; Kd;Ndw;wk;
njhlu;ghf ,yq;ifapy; ePu; epyaq;fis gad;gLj;jpf; nfhs;tjw;F cs;s
rl;luPjpahd KjyPL> ehl;bd; kPdt nfhs;ifia jahupg;gjw;F kPdt kf;fspd;
cz;ikahd gpujpepjpj;Jtk; ,y;yhik Nghd;w fhuzq;fs; cl;gl gy
fhuzq;fspdhy; 1996 ,y. 02 nfhz;l kPdt Kfhikj;Jt rl;lj;jpw;F fhl;ba
vjpu;g;G fj;Njhypf;f rigapd; gf;fj;jpw;F jpUg;gp mDg;Gtjw;F murhq;fk;
eltbf;if vLj;jjhf vkf;F njspthfpaJ.
• 75 •
re;jpg;gpy; kPdt ,af;fj;jpd; Ntiyj;jpl;lk; Kd;itf;g;gl;ljd; Clhf Mrpa
tiyauPjpahf ngWikia ntd;Wf; nfhz;l Ntiyfspd; xU gFjpia
vk;khy; nra;tjhf nra;aNtz;baJ vd;gij mwpe;jpUe;j mUl;je;ij
Mau;mitf;F ,jd; Kf;fpaj;Jtj;ij njspTgLj;jpajd>; gpd; ,d;Dk; Xu;
Mz;Lf;F epfo;r;rpia Kd;ndLj;J> gpd;du; SEDEC epWtdk; kw;Wk; mjd;
,izg;ig mbg;gilahff; nfhz;l kPtdt epfo;r;rp xd;iw Muk;gpg;gjw;F
MNyhrid ngw;Wf;nfhLf;fg;gl;lJ. kPdt ,af;fj;jpd; mq;fj;jtu;fSld;
kw;Wk; PEFDA FOTld; elj;jpa fUj;Jg;gfpu;tpd; gpujpgydhf `u;kd; Fkhu
nrnlf; epWtdj;jpypUe;J tpyfp> RahjPd ,af;fkhf kPdt ,af;fj;ij
Kd;ndLj;Jr; nry;tjw;F jPu;khdpf;fg;gl;lJ
• 76 •
r%fk; kw;Wk; xw;Wik Nfe;jpuk; mjpypUe;J tpyFtjw;F 1998k; Mz;L
rpj;jpiu khjk; vLj;j mtrukhd jPuk; hdj;NjhlhFk;. CAFOD epWtdk; ngw;Wj;
je;j Briding Grant y; kpFjpahf ,Ue;j epjp rKjhak; kw;Wk; rkhjhd
ikaj;jpd; epu;thf nryTfis Fiwj;J GJtUl nfhz;lhl;lk; njhlu;ghf
vkJ nraw;ghLfis ngw;Wj;jUkhW jho;ikahf Nfhupa tplak; njhlu;ghf
vkf;F fpilj;j gpujpgypg;ghdJ epWtdk; vkJ nghWg;gpy; ,Ue;J cldbahf
ePqF
; tjhFk;. ,iwtdb Nru;ej ; mUl; je;ij tz. [ad;j gpz;zty (OMI)
mbfspd; jiyaPlb ; y; kw;Wk; mtuJ gq;fspg;gpy; Njrpa kPdt mgptpUj;jp
nghWg;G vd;Dk; ngaupy; ek;gpf;if nghWg;Gr;rigia cUthf;fpajd; Clhf
mjw;F ijupakhf Kfk; nfhLf;f Kbe;jJ. mt;thNw ,e;j nraw;ghl;by; vkJ
nraw;ghl;lhsu;fSf;F gy khjq;fshf khjhe;j nfhLg;gdTfs; $l ,y;yhky;
,af;fj;jpd; epiyghL njhlu;ghf nra;j mu;gg ; zpg;Gfs; 25 tUlq;fis
nfhz;lhLk; NghJ epidT$w fhuzk;> mg;gb ,y;yhtpl;lhy; nfhz;lhLtjw;F
kPdt mikg;G xd;W ,;dW ; ,Uf;f khl;lhJ. <Nky; nfhLf;fy; thq;fy; ,y;yhj
rkaj;jpy; XU fbjj;ij mr;rpl;L jghypy; ,Ltjw;F Njitahd gzk; my;yJ
mr;rpLtjw;F Njitahd ikia tpiy nfhLj;J thq;Ftjw;F gzk; ,y;yhky;
Mjutw;w epiyapy; ,Uf;Fk; NghJ kPdt gpui[fs; vq;fis tYgLj;j
fhl;ba cjtp nrhy;ypy; mlq;fhJ. ,q;F Vio thrpfshd [{l; ehky; kw;Wk;
Nkhutiyia Nru;ej ; mUd nuh\hd;j Mfpa rNfhjuu;fs; xd;W$b ,J
njhlu;ghf vkf;F fhl;ba gq;fspg;G ,y;yhtpl;lhy; kPdt ,af;fk; RahjPdkhd
rkaj;jpy; fhL kz;b mope;J Nghf ,Ue;j re;ju;gg ; k; mNdfkhFk;.
• 77 •
tpf;lupd; kw;Wk; `u;kd; Fkhu ,jpy; gq;Fgw;wpdu;. mJ czT kw;Wk; tptrha
mikg;gpy; rl;luPjpahf Vw;Wf; nfhs;sg;gl;l nkhopfSf;F Nkyjpfkhf NtW
RtNjr nkhopapy; nkhopg;ngau;j;j Kjy; re;ju;g;gkhdNjhL> mJ njhlu;ghf
cyf czT tptrha mikg;gpd; ypruhfh tpUJ (Margrita Lizarrasga ) kPdt
xj;Jiog;G ,af;fj;jpw;F ifaspj;jy; vq;fshy; ntd;nwLj;j KjyhtJ
ru;tNjr tpUJ MdJ. ,e;j tpUJ ,j;jhyp J}Jtu; Clhf ,yq;if kPdt
mikr;Rf;F ifaspj;jjhy; SEDEC gzpg;ghsuhf ,Ue;j mUl;je;ij tz.
Njtuh[h mbfspd; gq;fspg;gpy; mg;NghJ kPdt mikr;ruhf ,Ue;j jpU.
k`pe;j ,uh[gf;\tpd; ifahy; `u;kd; Fkhu ngw;Wf; nfhz;lhu;.
• 78 •
vkJ gFg;gha;tpy; ehk; fz;l gpujhd gpur;rpidahtJ Gjpa ypguy;
nghUshjhu nraw;ghl;by; kPdt kf;fsl cl;gl rpWghd;ik czT
cw;gj;jpahsu;fSf;F cw;gj;jp nraw;ghl;bypUe;J tpyf;fp mtu;fSld; nghJ
kf;fSf;F cupj;jhd ,aw;if tsq;fis jdpg;gl;l cupikAld; ifg;gw;wpf;
nfhs;StJ kw;Wk; mtw;iw #iuahb $w;whly; moptpy; gq;Fgw;WtJ
NGhyNt thdpiy khw;wj;jpw;Fk; top tFj;jyhFk;. 1996y; ,y. 02 nfhz;l
rl;lj;jpw;F ehk; Kd;itj;j vjpu;g;gpd; nry;Ygb ,;d;Dk; Kk;Kwkhf fhuzk;
,r;nraw;ghl;bd; njhopy;El;g ePu;tho; capuq;fspd; tsu;g;gpw;F> Rw;Wyh
njhopypw;F fiuNahuk; kw;Wk; cs;sf ePu;j;Njf;fq;fs;> tdq;fis mz;ba
tsq;fis jdpahu; Jiwapy; trg;gLj;jpf; nfhshj;tjw;F fhl;Lk; nfhs;if
uPjpapyhf kw;Wk; nraw;ghl;L nraw;KiwahFk;. mjw;F Nkyjpfkhf kPdt
kf;fspd; kdpj cupik njhlu;ghf> r%f ghJfhg;G> Mo;flypd; ghJfhg;G
njhlu;ghf ftdpf;fhj kPdt ngz; njhopYf;F fhl;Lk; gq;fspg;G kw;Wk;
mtu;fsp;d; <Lghl;il ftdj;jpw; nfhz;L kPz;Lk; Njrpa kPdt nfhs;if
xd;iw jahupj;jy; njhlu;ghf Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; nraw;ghL
Kd;ndLf;fg;gl;lJ. ,J njhlu;ghf jahupf;fg;gl;l Ntiyj;jpl;lk; njhlu;ghf
1999k; Mz;L Kjy; 2002k; Mz;L fhyfl;lk; tiu fpuhkj;jpw;F fpuhkk;>
efUf;F efu;> Fsj;jpw;F Fsk; gazpj;J jfty;fis Nrfupj;J tiuT xd;W
jahupf;fg;gl;lJ. ,e;j nraw;ghl;il Kd;ndLj;J nry;tjw;fhf RrPkh rNfhjup
nraw;ghl;il eilKiw gLj;jpaNjhL midj;J khtl;l mikg;GfSk; mJ
njhlu;ghf mu;g;gzpg;Gld; nraw;gl;lijAk; ,q;F epidT $WNthk;. ,e;j
tiuT Mtzj;jpy; cz;ikahd mq;fkhdJ 2002k; Mz;L gjtpf;F te;j
murhq;f mikr;ru; kPdt nfhs;ifnahd;iw jahupj;jy; njhlu;ghf vq;fSf;F
nra;jgb vkJ Mtzj;ij mbg;gilahff; nfhz;L mg;NghJ ,Ue;j kPdt
mikr;ru; %ykhfTk; jpU. tpN[Nrfu mtu;fSf;F njspTgLj;Jtjw;F
Vw;gl;ljhyhFk;. xU Gwj;jpy; nyhnay; gPup];> B. Qhdjhr> kJf rk;gj;
kw;Wk; `u;kd; Fkhu tplaq;fis njuptpj;jNjhL mtw;wpd; mbg;gilahdJ
kPz;Lk; kyutpLNthk; ,yq;ifia Ntiyj;jpl;lj;jpy; ehl;bd; tsq;fis
ghJfhg;gjw;F kp`pe;J eP ,e;j ehl;L tsq;fspd; cupikahsu; my;y
nghWg;ghsu; khj;jpuNk." Mfpa mbg;gilahFk;. kPdt tsq;fis tpw;giz
nra;tjw;F jahupf;Fk; jpl;lq;fSf;F vjpuhf Kd;itj;j gpugy;akhd rthy;
mjhtNjhL mjd;gpd; kPdt mikr;ru; Kd; itj;j fUj;Jfspy; ,e;j
tplaj;jpw;F gjpyspf;fg;gl;lJ.
• 79 •
kPdt xj;Jiog;gpd; nraw;ghL tlf;F kw;Wk; fpof;F
khfhzq;fSf;F tpahgpg;G .......
• 80 •
2002 Mz;L Kjy; jiyapLk; re;ju;g;gk; ,y;yhky; Ngha;tpl;lJ.
Fwpg;ghf kd;dhu; khtl;l kPdt kf;fSld; Kd;ndLj;j Nrw;W rKj;jpuk;
tha;f;fhy; mikf;Fk; nraw;ghl;bd; Clhf ghjpg;gpw;F cl;gLk; kd;dhu;
khtl;l kPdt gpui[fs; njhlu;ghd gpu;r;rpidapy; <LgLjYk;> mjd;gpd;
Ks;spf;Fsk;> gs;spKid> Krsp> mupg;G Mfpa gpuNjq;fspy; Aj;jj;jpdhy;
mdhijfshf;fg;gl;l kPdt gpui[fSld; kw;Wk; FLk;g jiyikj;Jt
ngz;fis xOq;fikg;gJk; Kd;ndLf;fg;gl;lJ Krsp gpuNjr gpui[fSld;
njw;F gpuNjr gpui[fs; Kd;ndLj;j gupkhw;wy; epfo;r;rp ,e;j ,izg;Gfis
tYT+l;baJ. vt;thwhdhYk; 2002k; Mz;by; kl;lf;fsg;G gpuNjj;jpy; kPdt
njhopiy Kd;ndLj;Jr; nry;Yjy; fs;suht V. Mde;jd; rNfhjuD}lhf
Muk;gpj;jNjhL mJ njhlu;e;J nry;yhjNjhL mJ kl;lf;fsg;gpy; Njrpa
kPdt Mizf;FOtpd; nraw;ghLfis Kd;ndLj;J nry;tjw;F kw;Wk;
mwpf;iffis ntspapLk; nraw;ghl;Lld; gpd;jq;fpaJ. Mdhy; 2007k; Mz;L
Kd;ndLf;fg;gl;l Rdhkpapy; ,Ue;J kPz;Lk; fl;bnaOg;Gk; kf;fs; jpl;l
Mizf;FOtpd; kw;Wk; 2008k; Mz;L gpu[h mgpyhr\ tiy mikg;gpy;
fhzp Mizf;FOtpd; nraw;ghLfs; Clhf Aj;jj;jpdhy; ,lk; ngau;e;j
kf;fspd; fhzp gpur;rpidf;F <LgLtjw;F typfhfz;b> fubadhW> nrq;fyb>
VwhT+u; gpuNjr kf;fspd; gpur;rpidfSf;F Kfk; nfhLg;gjw;F mtu;fis
xOq;fikg;gjw;Fk; Njrpa kPdt xj;Jiog;ghf <Lgl;lJ.
• 81 •
Njrpa kPdt kf;fs; Mizf;FO Kd;ndLj;Jr; nry;yy;
• 82 •
mq;F ,tu; Fwpg;gpl;ljhtJ kPdt mikr;Rk; Njrpa nfhs;if xd;iw
jahupg;gjw;F eltbf;if vLj;Js;sJ. ePqf ; s; ngw;Wf; nfhLj;j mwpf;ifapy;
cs;slq;fpa tplaq;fspy; 75 tPj mstpy; tplaq;fs; mikr;rpd; jahupf;fg;gl;l
nfhs;if Mtzj;jpy; cs;slf;fg;gl;Ls;sd. Kf;fpakhd tplakhtJ
ckJ Mizf;FOtpd; jiytu;> mikr;rpd; kPdt nfhs;if jahupf;Fk;
FOtpd; jiytUk; MtjhFk;." mjd;gb Nguhrpupau; x];fh mkurpq;f mur
nfhs;if FOtpYk; jiyikj;Jtj;ij jhq;FtJ vkJ nraw;ghl;bw;F xU
typikahfpaJ. Mdhy; 2004 k; Mz;L khu;fop 26k; jpfjp Rdhkp fhuzkhf
kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; kw;Wk; kPdt mikr;rpd; nfhs;if kl;Lky;y
Rdhkp epthuz rigapd; Kd; nkhoptpw;F (PTOMS) re;jpupf;fh gz;lhuehaf;f
murpd; ,izfl;rpahfpa kf;fs; tpLjiy Kd;dzpahy; Vw;gl;l gyj;j
vjpu;gG
; fhuzkhf mrrhq;fj;ij tpl;L mtu;fs; tpyfpajhy; kf;fs; tpLjiy
Kd;dzpapd; ghuhSkd;w cWg;gpduhd jpU. re;jpuNrd tpN[rpq;f mtu;fSf;Fk;
mikr;R gjtpapypUe;J tpyf Neupl;lJ. mj;Jld; ehk; fz;fhzpj;jjhtJ
Rdhkpapy; rpf;fpa kf;fSf;F tpUk;gj;jf;ff;$ba nfhs;ifnahd;iw jahupj;Jf;
nfhs;tjw;F ehl;Lf;F ,Ue;j Kf;fpakhd xU re;ju;gg
; k; ,of;fg;gl;ljhFk;.
• 83 •
2004k; Mz;L cyf kPdt rk;Nksdj;jpd; gpd; cUthfpa cyf czT kw;Wk;
tptrha mikg;gpd; kPdt rptpy; mikg;gpy; kPdt FO rptpy; mikg;ghf
,e;j Kd;nkhopT Kd;dpiygLj;jg;gl;lJ. mjd; gpujpgydhf 2008k; Mz;L
jha;yhe;jpd; ngq;nfhf; efupy; Securitng Sustainbale Small Scale Fisheries (4SSF)
khehL cyf cyf kw;Wk; tptrha mikg;G %yk; xOq;F nra;ag;gl;lJ.
• 84 •
mg;ghtpfshdNjhL gps;isfSf;F cz;z cztpd;wp> gs;spgbg;gpd;wp
ghjpf;fg;gl;l ngz;fs; r%f gpur;rpidfSf;F$l Kfk; nfhLf;fpd;whu;fs;.
kjj;jiytu;fs;> murpay;thjpfs;> mtu;fspd; ez;gu;fs;> mur mjpfhupfs;
midtuJ gpd;dhy; nrd;whYk; ngz;fspd; mty epiyf;F tpiutpy; jPu;T
fpilf;ftpy;iy. xU glfpy; flYf;Fr; nrd;w kPdtu;fs; Ie;J Ngu; my;yJ
MW Ngu; ahu; vd;W Gupe;Jf;nfhs;s Mw;wy; ,y;yhj ngz;fSf;F $l;lhf
ahNjDk; xU Kaw;rp %yk; jdJ fztu;fis tpLtpj;Jf; nfhs;Sk;
mtfhrk; ,y;iy. ePu;nfhOk;gpy; nraw;gLk; mikg;G Clhf ,e;j gpur;rpid
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpw;F njuptpj;jNjhL fSj;Jiw> ePu;nfhOk;G>
Gj;jsk; khtl;l mikg;G nraw;ghl;bd; gpujpgydhf ,e;j gpur;rpif;F Njrpa
uPjpahf mtjhdj;ij ntd;Wf;nfhs;tjw;F nraw;gLj;jg;gl;lJ. MW khj
fhykhf 2000k; Mz;L Ig;grp Kjy; ,OgupTgl;l gpur;rpidf;F Njrpa uPjpapYk;
mg;ghy; ,e;jpahtpy; SIFFS kw;Wk; NFF mikg;GfSld; ,ize;J nraw;gLj;jpa
Ntiyj;jpl;lj;jpd; gpujpgydhf rpy kPdtufs;> mjd;gpd; ,d;Dk; %d;W
khjq;fSf;gpd; rpy tpkhdpfSk; tpLtpj;Jf; nfhs;sg;gl;lJ. Njrpa kl;lj;jpy;
murpay;thjpfisAk; ,izj;Jf; nfhz;L cau; kPdt mjpfhupfSld;
GJby;ypapy; mur nghwpKiwapyhd fUj;Jg;gfpu;T Clhf kPdt kf;fis
tpLtpj;Jf; nfhs;Stjw;F Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; gpujpepjpfspd;
cjtp fpilj;jJ. ,e;j kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; ,d;Dk; tYT+l;lg;gl;l xU
Ntiyj;jpl;lkhtNjhL Njrpa kPdt xj;Jiog;Gld; ,ize;J flikahw;wpa
Xu; mikg;ghd kPdt mgptpUj;jp xj;Jiog;G ikak; ,e;j tplaj;jpw;Fupa xU
epjpg;gpur;rpidia mbg;gilahff;nfhz;L kPdt xj;Jiog;gpypUe;J tpyfpaJ.
vd;whYk; ,jpy; Kf;fpa fhuzkhtJ ghjpf;fg;gl;l ngz;fs; tYTs;s kPdt
ngz; mikg;nghd;iw cUthf;fp Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;Jld;
,ize;jjhFk;. 2001k; Mz;L MFk; NghJ rpuptu;jd gpuNjrj;jpy; nkhupd;
gpudhe;J rNfhjupapd; jiyikj;Jtj;jpy; = tpKf;jp kPdt ngz;fs; mikg;G
ePu;nfhOk;G gpuNjr nrayhsu; nrayfj;jpy; gjpTnra;ag;gl;L vq;fSld;
,ize;Jf; nfhz;lJ. ,J Kf;fpa fhuzkhf Fwpg;gpLtJ Xu; Mu;g;ghl;lk;
Clhf xU fj;jpiag; Nghy; jPl;lg;gl;l ngz;fs; xU rf;jpAs;s kf;fs; mikg;ghf
xOq;fikf;fg;gl;lJk;> ,J midj;Jk; ,Jtiu jdJ tPl;bypUe;J ntspNawp
r%f nraw;ghl;by; <Lglhj ghjpf;fg;gl;l FLk;gq;fspd; ngz;fshtjhFk;.
• 85 •
Rdhkp Nguoptpw;F Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd;
gpujpgypg;G ………
• 86 •
Mdhy; Rdhkp kPz;Lk; fl;bnaOg;Gjy; njhlu;ghd nraw;ghl;bd; kf;fspd;
ghJfhg;G toq;Fjy; njhlu;ghf nfhs;if rhu;e;j <Lghl;bw;fhd Njitapd;gb
kf;fs; jpl;l Mizf;FOit fl;bnaOg;Gtjw;F> fhzp kw;Wk; tptrha
rPu;jpUj;j mikg;G> [dtNghj ikak;> If;fpa kPdt njhopyhsu; fhq;fpu];>
rtpj;jpup ngz;fs; mikg;G kw;Wk; Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;Jld;
,ize;J kf;fs; Mizf;FO Clhf jahupj;j kf;fs; Mizf;FOtpd;
mwpf;ifia mbg;gilahff; nfhz;L kf;fspd; thOk; cupik> fhzpf;F>
flw;fiuNahuj;jpw;F cs;s cupik njhlu;ghf cl;gl ghjpf;fg;gl;ltu;fspd;
cupikf;fhf Fuy; vOg;gg;gl;lJ. tiyaikg;G Clhf ghjpf;fg;gl;l kf;fspd;
cupikfSf;fhf nraw;gLk; Kf;fpaj;Jtk; kf;fs; jpl;l Mizf;FO ClhfTk;
fhl;rpaspf;Fk;. ,e;j nraw;ghL G+uhf Njrpa kPdt xj;Jiog;Gld; ,ize;Jf;
nfhz;L mij eilKiwgLj;jpa Rfyh Fkhup rNfhjupAk; kf;fs; Mizf;FO
Clhf Rdhkp rPu;jpUj;j nraw;ghl;bw;F nfhs;if uPjpahf <Lghl;il Vw;gLj;j
Ntz;Lnkd Kd;nkhope;J mij eilKiwgLj;jpa nkhd;yhu; ruj; gpudhe;J
rNfhjuu; (kupj;j) If;fpa kPdt njhopyhsu; fhq;fpu]pd; jiytu; yPd];
[ajpyf (kupj;j) nrayhsu; ruzghy j rpy;th>(kupj;j) rNfhjuu; [dtNghj
ikaj;jpd; rl;lj;juzp Gyj;rpq;fs rNfhjuUk; rtpj;jpup mikg;gpd; epiwNtw;W
nrayhsu; gj;kh G\;gfhdj;;jp rNfhjup MfpNahiu nfsutj;Jld; epidT
$w Ntz;Lk;.
• 87 •
Kd;nkhopAkhW mwptpj;jjhy; mr;rkak; epWtdj;jpy; njhlu;ghly; nraw;ghl;by;
nghWg;ghsuhf ,Ue;j jpU. B.vk;. v];. jprhdhaf mtu;fspd; ngau; njupT
nra;ag;gl;lhYk; mtu; murhq;f epakdk; xd;W ngw;W Njrpa kPdt xj;Jiog;G
,af;fj;ij tpl;L tpyfpajhy; vq;fSf;F gapw;rp ngw ,Ue;j re;ju;g;gk;
rl;l uPjpahf ,of;fg;gl;lJ. Mdhy; ,yq;ifapy; ,d;DnkhU gq;fhspapd;
ntw;wplj;jpy; mUl;Nfhjup tz. tpf;lupd; mtu;fspd; gq;fspg;Gld; ,yq;ifapy;
gapw;rpfSf;F (Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpy; mq;fj;Jtk; tfpf;Fk;)
xU ngaiu Kd;nkhopAkhW me;j epWtdj;jpd; epiwNtw;W nrayhsu;
Dr. rhu;Nlh `pfUtplkpUe;J Xu; miog;G fpilj;jNjhL Njrpa kPdt
xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; mikg;ghsu; `u;kd; Fkhu ,jw;fhf ngauplg;gl;lhu;.
,J njhlu;ghf AHI epWtdk; mjprag;gl;lhYk; mij Vw;Wf; nfhs;StNjhL
ag;ghdpy; eNfhah efupy; 1999k; Mz;L Gul;lhjp 03k; jpfjp Kjy; Ig;grp
07k; jpfjp tiu Ie;J thu fhykhf ngw;Wf; nfhz;l gapw;rpfspy; `u;kd;
ngw;Wf; nfhz;l mwptpd;gb xU Kf;fpakhd nraw;Kiwahf PIADS Kd;dpiy
gLj;jpa NghJ gpypg;gPdpy; ,Nuhrpd; efuj;jpy; r%f nraw;ghl;lhsuhd Nkupad;
ngNuuh]; mtu;fspd; tpdh MtJ ,yq;ifapd; murpay; tha;g;gpy; rptpy;
r%f mikg;GfSf;F xU re;ju;g;gk; ,y;iyahdhy; mur> murrhug;gw;w.
murpay; kw;Wk; kf;fs; mikg;Gfis xd;wpizj;Jf;nfhz;L nghJ>
xd;wpize;j mgptpUj;jp Ntiyj;jpl;lnkhd;iw vt;thW Kd;ndLj;Jr;
nry;tJ vd;gjhFk;. `u;kd; Kd;dpiyg;gLj;jpa r%f> murpay;> nghUshjhu
tha;g;gpw;Fs; mJ kpfTk; epahakhd gpur;rpidahdNjhL tUlk; 2000 Kjy;
2008 tiu fUtyf];ntt gpuNjrj;jpy; "nrdrpyp" mikg;gpy; jpU. <. V. lg;.
gz;lhu mtu;fs; (jw;Nghija cjtp fy;tp gzpg;ghsu;) Muk;g jiyaPl;by;>
mg;NghJ ,Ue;j MdkLt ghuhSkd;w cWg;gpdu; B. vk;. jrdhaf;f (kupj;j)
kw;Wk; fpyPl]; jgNuuh> V.V. [atj;jp Nghd;w kf;fs; jiytu;fspd;> gpuNjr
nrayhsu;fshd Xa;T ngw;w B.gP. uj;dkyy> re;jpurpup (jw;Nghija Nffhiy
murhq;f mjpgu; kw;Wk; gpuNjr jtprhyu;fspd; gq;fspg;gpy; ,e;j gq;fspg;gpy;
,e;j nraw;ghL Kd;nLj;Jr; nry;yg;gl;lJ.)
• 89 •
PIADS nraw;ghL njhlu;ghf fUtyf];ntt gpuNjrk; cfe;jjhdJ. ,jw;F
Nkyjpfkhf khw;Wtop mgptpUj;jp kw;Wk; XU gapu;r; nra;ifia ifahz;L
ghu;g;gjw;F fUtyf];ntt ePyngk;ikia mz;ba ,aw;if gris
gz;izia vkJ gapw;rpfSf;fhf eLepyikahf ehk; nraw;gLj;jpNdhk;.
,isQu;fs; kw;Wk; tptrhapfs;> ngz;fSf;F gapw;rpaspj;jy;>
• 90 •
murpay;thjpfspd; MrPu;thjj;jpy; kw;Wk; mDruizapy; ,dq;fSf;fpilapy;
JNtrj;ij Vw;gLj;jp> Clfq;fSf;F Clhf mtw;iw cau;j;jpf; fhl;Ltjhy;
,e;j ftiyf;Fupa epiy ,d;Dk; Kk;Kwkhf fhzg;gLk;. fhyj;jpw;F
fhyk; Njhd;Wk; jiytu;fs; ,dj;ij kPl;Lf;nhs;Sk; Ngupy; mjpfhuj;ij
ngw;Wf; nfhs;s> rpq;fs ngsj;j kjj;ij Nkd;ik gLj;Jtij njhlu;e;J
nra;Jf; nfhz;L tUfpd;wdu;. Mdhy; rpq;fs> jkpo;> K];yPk;> gwq;fpau;>
Mjpthrpfs; cl;gl midj;J kf;fSf;fpilapy; rkj;Jtk;> r%f epahaj;jpy;
nraw;gLjy;> me;epNahd;a tuNtw;G kw;Wk; nfsutpg;gjd; Clhf tpopg;Gzu;T
mLj;jtdpd; Ntjidia mwpe;Jf; nfhs;tjd; %yk; xw;Wikahf nraw;gl
Ntz;baij jplkhf ek;GNthk;. xU Aj;jj;jpdhy; mopNt xopa xUtpjkhd
r%f epahaj;ij fl;bnaOg;G KbahJ vd;gijAk; kf;fspd; gpur;rpidfSf;F
mjd; Clhf jPu;T fhz KbahJ vd;gijAk; ehk; fhl;bf;nfhLj;Njhk;.
mJ njhlu;ghf gf;frhu;ghf ,Ue;Njhk;. gy rkhjhd mikg;Gfs; kw;Wk;
nraw;ghLfs; muR kw;Wk; jkpo; <ok; Kd;dzp Gyp ,af;fj;Jld; rkhjhd
cld;gbf;if Kd;ndLj;j rkaj;jpy; rkhjhdk; kw;Wk; ey;ypzf;fk; njhlu;ghf
ngupjhf fijf;Fk; Aj;jfhyj;jpy; ghjpf;fg;gl;lhYk; Njrpa kPdt xj;Jiog;G
,af;fj;jpy; ehk; kpfTk; gaq;fukhd Aj;jfhyj;jpYk; $l Aj;jj;jpw;F vjpuhf
rkhjhdk; kw;Wk; ey;ypdf;fk; njhlu;ghf vt;tsT mr;RWj;jy;fs; kj;jpapy;
fbdkhd mtkhdq;fis vjpu;Nehf;fp nlhyu; fhf;iffs; vd ngau; #l;lg;gl;L
mikg;gpw;Fs; fhzg;gl;l vjpuhd fUj;JfSf;F kj;jpapy; jkpo; kf;fSf;F
kw;Wk; Aj;jj;jpw;F vjpuhf ,Ue;Njhk;. ,jd; gpujpgydhf 2002k; Mz;L khrp
11k; jpfjp re;jpupfh gz;lhu ehaf murpd; gpujpepjpahfpa udpy; tpf;fpukrpq;f
kw;Wk; vy;.B.B.<. jiytu; NtYg;gps;is gpuhgfuDf;F ,ilapy; Vw;gLj;jpf;
nfhz;l cld;gbf;if gpd;G rpq;fs> jkpo;> K];yPk; kf;fSf;fpilapy; ehk;
Kfk; nfhLj;jpUe;j r%f> nghUshjhuk; kw;Wk; murpay; ajhu;j;jj;ij
,dq;fz;Lf; nfhz;L mjd; mbg;gilapy; epiyahd jPu;Tfis fhz;gjw;F
tlf;F> njw;F> fpof;F> kj;jpa ehl;L kf;fis xd;wpizj;J nraw;ghl;bw;fhf
gue;j xU Kd;dzpia fl;bnaOg;Gtjw;F kf;fSf;fpilapy; rkhjhdk; kw;Wk;
epiyahd mgptpUj;jpw;fhd fUj;Jg;gfpu;Tfis Muk;gpj;Njhk;. ,q;F ehl;bd;
neUf;fbf;F cl;gl;l nghJ kf;fisAk; ,izj;Jf;nfhz;L tlf;F kw;Wk;
njw;fpy; tptrhapfSf;fpilapy;> kPdtu;fSf;fpilapy;> njhopyhsu; kw;Wk;
kiyaf kf;fSld; ,e;j nraw;ghl;by; gaq;fukhd Kiwapy; ghjpg;Gf;Fl;gl;l
ngz;fSf;fpilapYk; fUj;Jg; gfpu;nthd;iw eilKiwgLj;Jtjw;Fk;> mjD}
lhf ehk; midtUk; Kfk; nfhLj;Js;s r%f> nghUshjhu>
• 91 •
murpay; ajhu;j;jk; kw;Wk; mq;F Gjpa ypguy; mbg;gilia tpsq;fpf;
nfhs;tjw;Fk;> gPlidf;fhd fhuzpfSf;F jPu;T NjLk; Njitia ehk;
r%fkakhf;fpNdhk;. Mdhy; ,J Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd;
Kaw;rp kl;Lky;y. ,e;j nraw;ghl;by; Kd;fhl;bfshf vq;fSld; ,ize;j
mjpfstpyhd kf;fs; vq;fSld; ,Ue;jdu;. fhzp kw;Wk; tptrha Jiwapy;
tptrha mikg;Gfspy; jiyikj;Jtk; jhq;fpa ruj; gpudhe;J ngz;fs;
nraw;ghl;L ,izaj;jpd; gj;kh G\;gfhd;jp kw;Wk; ngz;fs; rf;jp mikg;gpd;
Nuh`pdp tPurpq;f rNfhjupfSk; njw;fpy; vq;fSld; ,ize;jNjhL tlf;fpy;
tptrha mikg;gpy; gpujpepjpj;Jtk; toq;fp fpuhk njhopyhsu; mikg;gpy;
,d;gehafk; kw;Wk; kPdt Jiwapy; vd;.jtuj;dk; > #upaFkhu;> ,uh[re;jpud;
NghyNt aho;g;ghz gy;fiyfofj;jpd; Nguhrpupau; v];. #ir Mde;jDk;
ngz;fs; Jiwapy; ngz;fs; mgptpUj;jp mikg;gpd; rNuh[h rptre;jpud;
cl;gl gy gy rptpy; nraw;ghl;lhsu;fs;> gy;fiyfof fyhepjpfs;> khzt
khztpfs;> tptrhapfs;> kPdtu;fs;> tlf;F kw;Wk; njw;F kf;fspilapy;
2002 k; Mz;L Muk;gpj;j fUj;Jg;gfpu;T 20 tUlk; G+uhf njhlu;r;rpahf
Kd;ndLj;Jr; nrd;Nwhk;.
• 92 •
,lk; ngau;e;j kf;fs;> fhzhky; Mf;fg;gl;l kf;fspd; FLk;gq;fSf;F>
gps;isfSf;F epahaj;ij Vw;gLj;JkhWk;> ,e;jpa mfjpfs; kPz;Lk; jha;
ehl;Lf;F te;j NghJ kPz;Lk; gjpTf;fhf Njitahd rYiffs; kw;Wk;
mtu;fspd; clikfis kPz;Lk; ngw;Wf; nfhs;tjw;F Aj;jj;jpdhy;
ghjpf;fg;gl;l kf;fSf;F Njitahd mbg;gil Njitfis ngw;Wj;jUk;
kdpjhgpkhd gzpia Kd;ndLj;Jr; nry;YkhWk;> tlf;F kf;fspd; fhzp
cupikia> fiuNahuj;Jld; Rje;jpukhf tho;tjw;Fs;s cupik njhlu;ghfTk;>
me;j tsq;fis #iuahb Kd;ndLj;Jr; nry;Yk; Kiwjtwpa mgptpUj;jp
fUj;jpl;lq;fs;> Rw;Wyh mikg;Gfs; NghyNt nghJ kf;fSf;F xg;gPl;lstpy;
jq;fitj;Js;s giltPuu;fs; kw;Wk; ,uhZt fhuzkhf nghJ kf;fSf;F
Fwpg;ghf ngz;fSf;F kw;Wk; AtjpfSf;F Vw;gLj;jpAs;s cly; uPjp;ahd
kw;Wk; cs uPjpahd ghjpg;Gfs; njhlu;ghf kPdtk; kw;Wk; tptrha kf;fSf;F
Neubahf ghjpf;fg; gLk; gpur;rpidfspy; tof;fkhf ,ize;J tlf;fpy; kw;Wk;
njw;fpy; xd;wpize;J Fuy; vOg;Gtjw;F ehq;fs; nraw;gl;Nlhk;.
• 93 •
,J ,dq;fSf;fpilapy; el;G> ey;ypzf;fk; kw;Wk; me;epNahd;a ek;gpf;ifia
fl;bnaOg;Gk; nraw;ghl;by; ehk; ngw;Wf; nfhz;l ntw;wpfs; vd;gij Fwpg;gpl
Ntz;baNjhL kPdt gpui[fshf ,e;j nraw;ghl;by; njhlu;eJ ; Kd;Ndhf;fp
nry;tjw;F ,J xUtYthdij Fwpg;gpl Ntz;Lk;.
• 94 •
mjd;gb kf;fspd; gpur;rpidfs; njhlu;ghf <Lgl;L KbTfis NjLtjw;fhf
mtu;fSf;Fs;s cupikia Vw;Wf;nfhs;shj mjpfhuthj muRld; nraw;gl
Ntz;ba Kiw njhlu;ghf kPzL ; k; mDgtk; xd;iw ngw;Wf; nfhs;tjw;F
tlf;F kPdt gpui[fSf;F kw;Wk; Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpw;F
Kbe;jJ Mdhy; ,e;j nraw;ghl;bd; Clhf ehk; gy ntw;wpfis
ntd;nwLj;Js;Nshk;. Fwpg;ghf 2011k; Mz;L gq;Fdp 13k; jpfjp ePun
; fhOk;gpy;
cs;s vkJ gzpafj;jpw;F $ba ,e;j ,e;ja P kPdt fUj;Jg;gfpu;T nraw;ghl;by;
gq;Fgw;wpa kPdt jiytu;fs; kw;Wk; njw;F kPdt gpui[fSf;F ,ilapy;
mDgt gfpu;T xd;W eilngw;wNjhL tlkhfhz kPdt kf;fs; ,af;fk; vd;w
ngaupy; mikg;nghd;W fl;bnaOg;gg;gl;lJ. mq;F Muk;g jiytuhf jpU vd;.
jtuj;dk; mtu;fis mq;F gq;fspj;Njhu; VfG+u;tkhf njupT nra;jdu;. gpd;du;
,e;j mikg;G tlkhfhz kPdt kf;fs; xd;wpak; vd;w ngaupy; murpay;
fhuzq;fspd;gb gq;F nfhz;lNjhL ,Jtiu tlkhfhz kPdt gpui[fspd;
nghJ gpur;rpidfSf;F gpujpepjpj;Jtk; tfpf;Fk; fl;likg;ghf nraw;gLtJ
Kf;fpakhd ntw;wpahFk;.
• 95 •
mtuJ jpwdhd nrhw;nghopT eq;fr;rpklk; kPdt kf;fspd; fz;fis
jpwe;jNjhL mjd; mbg;gilapy; Nguhrpupau; #ir Mde;jd;
$wpajhtJ "jkpo;ehL kf;fs; Aj;j rkaj;jpy; vkf;F ngw;Wf; nfhLj;j
cjtpfSf;F ehk; flikg;gl;Ls;Nshk;. mg;gb Mfhtpl;lhy; vkJ
kf;fspd; mjp;fkhNdhu; Aj;jj;jhy; kuzkile;jpUg;ghu;fs;. Mdhy;
jw;NghJ Aj;jk; Kbe;J tpl;lJ. vkJ kf;fs; gy ,d;y;fs; kj;jpapy;
tho;e;Jf; nfhz;L ,Uf;fpd;whu;fs;. xU Gwk; ,e;jpa ,Oitkb
te;J vkJ fliy mopf;fpd;wJ. kWGwk; vkJ kPdt mikr;ru;
gj;jpupiffspy; ntspapl;L ,Ug;gjhtJ mtu;fspd; ee;jpf;fly; fsg;G
cs;spl;l tl fliy ePu;tho; capu; tsu;g;gpw;F rPdhTf;F thliff;F
nfhLg;gjhFk;. Aj;jj;jpdhy; mfjpfshfpa tlf;fpd; jkpo; kf;fSf;F
,uz;L fhy;fshy; epw;f KbAkhtJ vg;NghJ? ehq;fs; cq;fsplk;
NfhUtjhtJ vkJ fliy mopf;Fk; ,Oitkbfis vkJ fly;
vy;iyf;Fs; mDg;g Ntz;lhk; vd;gjhFk;. vq;fSld; ,Ue;j xU egu;
,e;j kPdt mikr;rUf;F cldbahf gpioahd Kiwapy; njhlu;ghly;
nra;J ,e;j FOTld; Muk;gj;jpypUe;Nj tpopg;Gzu;Tld; nraw;gl;ljhf
tpsq;fpf; nfhs;tJ ,e;j gazj;jpw;F Kd; xj;Jiog;Gld; ,Ue;j
mikr;rupd; nrayhsu; gazj;jpd; Kd;Ndw;wj;ij mwpf;ifapLtjw;fhd
re;ju;g;gj;ij ngw;Wf; nfhs;tjw;F kPz;Lk; mtiu njhiyNgrp %yk;
miof;Fk;NghJ vq;fSf;F mtu; fhl;ba gpujpgypg;gpdhyhFk;.
• 96 •
- ,e;jpa muRld; fUj;Jg;gfpu;Tfs Kd;ndLg;gjw;F ,yq;if muR
vjpu;g;ghu;gjhfTk; kf;fspilNa elf;Fk; fUj;Jg;gfpu;Tfs; Vw;Wf;
nfhs;sg;glhJ vd;gjhFk;. vkJ Kd;nkhopTfis Vw;Wf; nfhs;shj
NghjpYk; muR ,e;jpa kPdtu;fs; kw;Wk; kPdtu;fSf;fpilapy;
fUj;Jg;gfpu;it Nkw;nfhs;sYk; gpd;G vq;fSld; ,e;jpa gazj;jpy;
fye;Jf; nfhz;l kPtu;fis mtu;fspd; fUj;J gfpu;tpy; fye;Jf;
nfhs;SjYk; ehk; fz;l ntw;wpahFk;.
• 97 •
Njrpa kPdt njhopyhsu; rq;fj;ij fl;bnaOg;Gjy;………
• 98 •
-
- kf;fspd;> ahNjDk; njhopypy; <Lgl;Ls;stu;fspd; cupikfis
ntd;W vLf;f murpay; mikg;nghd;W NjitgLtNjhL jk;kf;fspd;
cupikia ntd;nwLf;f murpay; <Lghl;il xU njhopw;rq;fj;jpw;F
eilKiwahf;f KbAk;. mjdhy; gpioaw;w tYthd xU
jiyikj;Jtk; Clhf r%fj;jpy; njhopyhspfSf;F rpwe;j xU
khw;wj;jpw;fhd jdpg;gl;l vz;zq;fSf;F mg;ghy; nrd;W gq;F
nfhs;s KbAk;. kPdt njhopw;rq;fnkhd;iw fl;bnaOg;Gtjd;
Clhf cyf kPdt ,af;fj;ij tYT+l;Ltjw;F gq;fspf;FkhW
ehk; Nfl;Lf; nfhs;fpd;Nwhk;.
,e;j tplak; 20099k; Mz;l itfhrp khjk; Kjy; Mdp khjk; 8k; jpfjp tiu
fpuhk uPjpahf Kd;dpiygLj;Jtjw;F xU Gul;rpfukhd tplakhf ,q;F
Fwpg;gpLtJ jopo; kf;fspd; Ntjidfs;> mstplKbahj gPlizahd
Aj;j mf;fpzp kj;jpapy; gazpf;Fk; mDgtj;JldhFk;. Mdhy; 2009k;
Mz;L Muk;gpj;j Njrpa kPdt njhopw;rq;fj;ij fl;bnaOg;Gk; tplak;
gyjug;gl;l fhuzq;fshy; gpd;jhq;fpdhYk; mJ njhlu;ghf nyhnay;
gPup];> gP. vr;. fPu;j;jpghy> Mde;j gPup]; Nghd;w jiytu;fSk; jw;NghJ
Nf. V. [khy;jPdpd; mu;g;gzpg;igAk; ehk; kPdt ,af;fk; vd;w Kiwapy;
Nghw;WNthk;. ,e;j nraw;ghl;bw;F rYiffis toq;Ftjw;F gpupaq;fu
nfh];jh> ehyfnuhi]Nuh> kw;Wk; md;ldp N[Rjhrd; MfpNahupd;
gq;fspg;ig ed;wpAld; epidT $Wfpd;Nwhk;.
• 99 •
kf;fspd; fhzp Nghuhl;lj;jpy; vkJ <LghL.
• 102 •
,ize;Jf; nfhs;SNthk; mikg;G (Joining HansAgainst Hanger) kf;fspd;
tpUg;gj;Jld; Fwpg;ghf epyk; kw;Wk; capu;thOk; cupikf;fhf xd;wpize;J
nraw;gLtjw;F gpu[h mgpyh\ tiyaikg;ig fl;bnaOg;Gtjw;F 2005k;
Mz;L Kjy; ,Jtiu Jiz GupAk;. mjD}lhf ghzk kf;fspd; fhzp
cupik> m];ug; efu; kf;fspd; fhzp cupik> rhk;G+u;> fl;gpl;b jPTfs;>
aho;g;ghzj;jpy; ,lk; ngau;e;j kf;fs;> ePu;nfhOk;G fsg;G Nghuhl;lk;> jPfthgp
kf;fspd; fhzp cupik> ghrpf;Flh fiuNahuk;> ntspfhfz;b ,lk; ngau;e;j
kf;fspd;> nkhduhfiy> Ctnts;s];] tptrha tiyaq;fspd; kf;fspd;
fhzp cupikia ntd;nwLf;Fk; tiu kf;fspd; nraw;ghl;bw;F cjtp
Gupe;Js;Nshk;. ,e;j nraw;ghl;bd; NghJ midj;J khtl;lq;fspYk; vkJ
fpuhk kf;fs; mikg;GfSf;F tYT+l;b kw;Wk; mur mlf;FKiw ,uhZtk;>
nghyp];> Gydha;T gpupTfspd; mr;RWj;jYf;F kj;jpapy; midj;J khtl;l
mikg;GfspYk; nraw;ghl;lhsu;fs; fhl;Lk; njhlu;r;rpahd gq;fspg;G ,y;yh
tpl;lhy; ,;j Nghuhl;lKk; jw;NghJ mile;Js;s ntw;wpfs; tiu nraw;gLj;j
Kbahky; Nghfyhk;. nraw;jpwdhd midj;J mikg;G nraw;ghl;lhsu;fSf;Fk;
vkJ ghuhl;Lfis ,q;F nrYj;Jfpd;Nwhk;. Muk;gj;jpy; ,e;j nraw;ghl;bd;
,izg;ghsuhd gpud;rp]; uh[d; mtu;fis ,q;F tpN\lkhf epidT
$wNtz;baNjhL ehd;fhk; khbfSf;F gy re;ju;g;gq;fspy; mioj;J nra;j
mrRWj;jy;fspd; NghJ njhlu;e;J gq;fspj;jij ehk; ghuhl;LNthk;. mjd;
gpd; ,izg;ghsuhf flikahw;Wk; gpupaq;fu nfh];jhtpd; gq;fspg;gpy; ,e;j
nraw;ghL ,d;Dk; Kd;Nehf;fp gazpg;gij ehk; ghul;LNthk;.
• 103 •
Aj;jk; Kbtila Kd;Ng> Aj;jj;jpdhy; ghjpf;fg;gl;l kf;fspdJk;> mgptpUj;jp
nraw;ghl;bd; Clhf ghjpf;fg;gLk; kf;fspdJk;> capupdq;fs;> tpyq;FfspdJk;
capu;thOk; cupikia mbg;gilahff; nfhz;L czT cw;gj;jpapy; <LgLk;
kf;fs; kw;Wk; mtu;fspd; mikg;Gfs; xd;wpize;J 2008k; Mz;by; kf;fspd;
fhzp cupik njhlu;ghd (PARL) xd;wpaj;ij fl;b vOg;Gtjw;F Njrpa kPdt
xj;Jiog;G ,af;fk; jyikj;jhq;Fk;.
• 104 •
,jD}lhf vkJ epyj;jpy; fhzp Mu;g;ghl;lj;jpy; fhl;Lk; gq;fspg;G kw;Wk; mq;F
Kf;fpakhd nraw;ghl;il epiwNtw;Wtjw;F cs;s tuNtw;G cWjpgLj;j
KbAk;. mt;thNw 2008/ 2009 Mz;Lfspy; fhzp cupikf;fhf kf;fs; Kd;dzp
Kd;ndLj;j kf;fs; epy Miza G+kpapy; nra;j nraw;ghLfspy; gpujhd xU
gq;F vkJ nraw;ghl;L gpuNjrq;fSf;F Clhf Kd;ndLj;jNjhL kf;fs;
Mizaj;jpy; Mizahsuhf gpu[h mgpyh\ tiyaikg;gpy; ,izg;ghsu;
gpaq;fu nfh];jhTk; gpujhd nraw;ghl;il eilKiwgLj;jpdhu;. jw;NghJ
,e;j nraw;ghL ePjp kw;Wk; r%f nghWg;Gr;rig Clhf Kd;ndLg;gNjhL
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; fhzp njhlu;ghf nraw;gLk; midj;J
mikg;GfSk; mjpy; <LgLjYk; Njpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; vd;w
Kiwapy; ehk; mq;F nraw;ghl;L FOtpy; nraw;gLjiyAk; njhlu;e;J
eilKiwgLj;JNthk;.
• 105 •
,yq;if rKjhak; Kfk; nfhLj;Js;s r%f> nghUshjhu> murpay;; kwWk;
Rw;whly; neUf;fbia ntd;nwLg;gjw;F jw;Nghija tsu;eN ; jhu; guk;giuf;F
jPuT
; fhZk; nraw;ghLfs; ,y;yhj re;ju;gg; q;fspy; Ie;J jrhg;j fhykhf
ifahz;L ghu;jj; Njhy;tp mile;j Gjpa ypguy; nghUshjhu nraw;ghLfNs
,d;Dk; Kd;ndLj;J nry;tjhy; xU gpuNahrdKk; ,y;iy vd;gij
vLj;Jf;fhl;Ltjw;F ,isQu;fs; Kd;ndLj;j Mu;gg ; hl;lk; Kf;fpakhdNjhL
mjD}lhf vjpu;gg; hu;jj
; khw;wk; ey;y xU r%f khw;wkhfpaJ. ,dk;> kjk;
Ngjj;jhy; fiyg;gile;Js;s rKjhaj;jpw;F J];gpuNahfk; kw;Wk; #iuagLjy;
,y;yhj nghUshjhu nraw;ghL ClhfTk; Rw;whly; Rw;whly; epahak; kw;Wk;
eiyNgwhd mgptpUj;jp njhlu;ghf vjpu;ghu;jj ; jhf ,isQu; Mu;g;ghl;lk;
Vw;gl;lJ.
XPress Peal fg;gy; Clhf Vw;gLj;jpa Piastic Nuals rKj;jpu Rw;whlYf;F Nru;j;jJ}
lhfVw;gLj;jpa mopTf;F vjpuhf vq;fshy; Kd;ndLf;fg;gLk; Ntiyj;jpl;lj;jpw;F
mg;ghy; gy jdpahu; fk;gdpfSk; tpahghu kl;lj;jpy; fye;Jf; nfhs;tNjhL
Sustaiable Social Nghd;w epWtdq;fs; Clhf ,e;j nraw;ghL ru;tNjr uPjpapy;
fUj;Jg;gfpu;Tf;F cs;shf;fpAs;sJ ,e;j nraw;ghl;il ,;d;Dk; Ntfkhf
Kd;ndLj;Jr; nry;Yk; nraw;ghl;il jpl;lkpl;Lf; nfhz;L ,Uf;fpd;Nwhk;.
• 108 •
aho;g;ghzk; - G+e;jspu; ngz;fs; mikg;G
kd;dhu; - tsu;g;gpiw ngz;fs; mikg;G
fpspnehr;rp - mUk;G ngz;fs; mikg;G
Ky;iyj;jT
P - njd;wy; ngz;fs; mikg;G
• 109 •
Fiwe;j tUkhdk; <l;Lk; ngz;fSf;F ,ilapy; nghUshjhu rf;jp> r%f
mjpfhu gyj;ij ,yf;fhf;fpf; nfhz;L Kd;Ndhf;fpr; nry;Nthk;.
• 110 •
CEDAN -Sri Lanka CSO Collective nraw;ghl;by; kPdt Jiwapy; ngz;fs; kl;Lky;y>
tpthrhap> njhopyhsp> Njhl;lj;njhopuhsu;> ghypay; njhopyhspfs;> tPl;L
Ntiy ngz;fs;> ,lk; ngau;e;j ngz;fs;> fhzhky; Mf;fg;gl;ltu;fisf;
nfhz;l FLk;gq;fspd; ngz;fs;. fhzp kw;Wk; tPLfis ,oe;j ngz;fs;
Mfpa gy ghjpf;fg;gl;l> Mgj;jpw;Fs;shd kf;fSld; nraw;ghl;L mikg;Gfs;>
ngz;fs; mikg;Gld; xd;wpize;J 2018 kw;Wk; 2022 Mz;Lfspy; mwpf;iffis
jahupg;gjw;F ehk; rYif toq;Fk; eLepiyakhf nraw;gl;Nlhk;.
• 111 •
,J Mrpa tiyaj;jpd; ngz;fs; mikg;Gld; $b rkhjhdk; njhlu;ghd
ru;tNjr Kaw;rpahf ehk; Kd;ndLj;Jr; nry;Nthk;.
• 112 •
Njrpa> ru;tNjr r%f ,af;fq;fis fl;bnaOg;Gtjw;F kw;Wk; mtw;wpd;
nraw;ghl;bw;F Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; <LgLjy;.
• 113 •
,yf;fhff; nfhz;L tlkhfhz kPdt kf;fspd; xd;wpaKk; RahjPdkhf Kd;tu
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; rYif toq;fpa mikg;G MFk;. ,e;j
nraw;ghl;bd; Clhf tlkhfhz kPdt ts Kfhikj;Jtk; njhlu;ghf kw;Wk;
Kfhikj;Jt nraw;ghnlhd;iw Kd;ndLj;Jr; nry;tjw;fhf eltbf;if
vLj;J ,Ue;j NghjpYk; mur mjpfhupfs;> ,uhZt mjpfhupfs; cs;spl;l
mur nghwpKiw nraw;ghl;lhsu;fspd; gq;fspg;G Fiwe;jjhy; ,e;j tplak;
XusT gpd;jhq;fpAs;sJ. kPdt gpiui[fs;> ngz;fs;> Clfk;> rptpy; kw;Wk;
mur mjpfhupfs; NghyNt gl;ljhupfs;> kj jiytu;fs; ,e;j nraw;ghl;by;
<LgLk; Kaw;rpia if tplhky; ,Ue;jJk; Kf;fpakhd fhuzkhFk;. mt;thNw
tlf;F fpof;F khfhzq;fspy; ngz;fs; mikg;Gfis fl;bnaOg;Gtjw;fhf
ehk; vLj;j Kaw;rpia njhlu;e;J Kd;Nehf;fp gazpj;jJk; ,af;fj;jpd;
Kd;Ndw;wj;jpw;F xU fhuzkhFk;. Fwpg;ghf mOj;jk; kw;Wk; mlf;F Kiw
fhuzkhf gPlizf;Fk;> gaq;fu epyikf;Fk;>
• 114 •
,e;j nraw;ghL njhlu;ghf cjtp mspfF ; k; NghJ Njrpa kPdt xj;Jiog;G
,af;fj;jpd; nraw;ghl;lhsu;fSf;F kw;Wk; jiyikj;Jtj;jpwF ; Vw;gl;l tho;fi
; f
mr;RWj;jy;fs; kw;Wk; rthy;fs; kj;jpapy; gpdj; hq;Fjy;> ehl;il tplL
; r; nry;yy;>
njhopypy; ,Ue;J tpyFjy;> ,uhZt <LghL> Gydha;T Jiwapdupd; mr;RWj;jy;
Nghd;w gy tplaq;fs; kj;jpapy; vkJ r%f gzp njhlu;ghf ehk; njhlu;eJ ;
,d;Wtiu 25 Mz;LfSf;F Nkyhf gazpgg ; Nj xU ntw;wpahFk;.
• 115 •
vr;rupf;if kw;Wk; Kf;fpakhd nraw;ghl;bd; Clhf ,d;Wtiu ePu;nfhOk;G
gpui[ FOtpd; kf;fSk; Fwpg;ghf fpwp];jt K];yPk; kj gf;ju;fSf;fpilapy;
ey;ypzf;fk; kw;Wk; fUj;Jg; gfpu;Tfis Vw;gLj;Jtjw;F ehk; nraw;ghl;L
uPjpahf <LgLNthk;. ,J Kf;fpakhd re;ju;gq;fspy; vkJ <LghL kw;Wk;
vr;rupf;ifia ngw;Wf; nfhs;Sjy; njhlu;ghf Kf;fpakhd re;ju;g;gkhf
mwpKfg;gLj;jyhk;.
• 116 •
Jujp\;ltrkhf ,q;F midj;jpYk; ey;y gpujpgyd;fis ifg;gw;wpf;
nfhs;tjw;F ,e;j nraw;ghl;by; fye;Jf; nfhz;l vq;fs; mitUf;Fk; Kbe;jJ
vd;gij tuyhW vLj;Jf; fhl;Lfpd;wJ. ,e;j midj;J nraw;ghLfSk; gytpj
fUj;Jfs;> rthy;fs;> mr;RWj;jy;fs; kj;jpapy; Kd;ndLj;Jr; nrd;wij ,q;F
Fwpg;gpl;L itg;Nghk;.
• 117 •
gpdd
; u; njd; Mrpa tiya khehl;bd; Clhf njhopy; rq;fj; Jiwapd; gq;fspgg ; py;
cWjpgLj;jpf; nfhs;Sjy; kPdtu;spd; Mo;flypd; ghJfhg;G njhlu;ghf nraw;gLk;
midtuJk; ntw;wp NghyNt kPdtu;fspd; capu; ghJfhg;G njhlu;ghf ngUk;
Nrit toq;fg;gLk;. ,ij cWjpgg ; Lj;jpf; nfhs;tjw;F ILO> kPdt mikr;R>
njhopyhsu; mikr;Rld; Nru;eJ ; gpufldj;ij cWjpgg ; Lj;jpf; nfhs;tjw;F
Kd;ndLf;Fk; Ntiyj;jpll ; j;jpwF; ehk; nraw;ghl;L uPjpahf gq;fspgN ; ghk;. ,J
xU xd;wpize;j Kaw;rpahf nraw;gLtjw;F ehk; vkJ gq;fspgi ; g njhlu;eJ ;
ngw;Wf; nfhLg;Nghk;. kdpj cupik njhlu;ghd fUj;Jg;gfpuT ; nfhOk;ig
ikakhff; nfhz;L ele;jNjhL ,ij CUf;F nfhz;L tUtJ njhlu;ghf
cyfuPjpapyhd gFg;gha;tpwF ; k; (UPR) kw;Wk; nghUshjhu> r%fk; kw;Wk; fyhr;rhu
cupikfs; njhlu;gg ; hfTk; (CESCR) fUj;Jg;gfpuT ; njhlu;ghf vkJ <LghL ,q;F
FwpjJ; itg;gjhtJ> rhjhuz kf;fs; Kfk; nfhLf;Fk; Rfhjhuk;> fy;tp> tPL>
fhzp kw;Wk; ePu; Mfpa mbg;gil NjitfSk; kdpj cupik vd;gij njspT
gLj;Jtjw;F ,e;j ru;tNjr fUtpfis ehk; ghtpjj ; jhyhFk;.
• 118 •
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; nts;sptpohTk; 2022k; Mz;bNyNa
mike;Js;sJkhFk;. kPdt gpui[fspd; jiyikj;Jtk; kw;Wk; mwptpd; Clhf
epiyNgwhd kPdt nfhs;ifnahd;iw fl;bnaOg;Gjy; kw;Wk; mjD}lhf kPdt
kf;fspd; nghUshjhu rf;jp NghyNt rKjha tuNtw;gpd; Clhf kPdt mgpkhdj;ij
fl;bnaOg;Gtjw;F ,e;j nraw;ghl;il ehk; gad;gLj;jpf; nfhs;Nthk;.
vjpu;fhyk;
jdJ tho;if mu;gg ; zpgg
; pd; tlf;fpYk; njw;fpYk; ,Wjpahf njd; khfhz
,isQu;fSk; r%f khw;wj;jpd; Clhf ey;y xU rKjhaj;ij fl;bnaOg;Gtjw;fhf
Mu;gg; hl;lk; nra;jdu;. ehq;fSk; fle;j 25 tUl fhykhf Kaw;rp nra;jjhtJ Gjpa
ypguy; nghUshjhu nraw;ghl;bd; Clhf jw;Nghija mgptpUj;jp nraw;ghLfs;>
mehijahf;Ftjdhy;> ,lk; ngau;tjdhy;> tsq;fis nfhy;iyabg;gjdhy;
ghjpff ; g;gLk; kf;fis xd;wpizj;J ,e;j ey;y rKjhaj;ij fl;bnaOg;Gtjw;F
cjtp nra;tjw;fhFk;. mJ rpqf ; sk;> K];ypk>; gwq;fpau; cs;spll
; kf;fspilapy; ,d
cwTfis fl;bnaOg;Gtjd; Clhf Kd;ndLj;Jr; nry;y ehk; Kaw;rp nra;Nthk;.
• 119 •
tYTk;> mtu;fspd; Mf;fG+u;tKk; ehistiu epy;yhky; tsu;eN ; jhu;
mopj;j> mtu;fspd; vjpu;fhyk; njhlu;ghf> ,isQu; jiyikj;Jtk; njhlu;ghf
mwpT> Mw;wy; kw;Wk; tpopg;Gzu;Tld; r%f nraw;ghl;by; gq;fspg;gjw;fhf vkJ
mtjhdpg;G kw;Wk; nraw;ghl;il gpujhdkhfNt nrYj;JNthk;. mjd;gb tYTld;
,isQu; ,af;fj;ij fl;bnaOg;Gtjw;F ehk; njhlu;eJ ; mu;gg; zpg;Nghk;.
Njrpa nrnlf; epWtdj;jpypUe;J tpyFk; NghJ ehk; Fwpg;gpl;ljhtJ
'fyg;igapy; if itj;j gpd; jpUk;gpg; ghu;g;gtu;fs;; vtUk; ,iwahl;rpf;F
cl;glj; jFjpAs;stu;fs; my;y"
nkhopg; ngau;g;G
gpNyhkpdh ju;kuj;dk;
• 120 •
tlai;a cd;Skf
a .a iq¿mkak ëjr ld¾ólhskf
a .a yd c,cSù j.d j¾Ih - 2022
f,dalfha we;s tla ìhlre yd oeä wjOdkula iys;
/lshd jl ksr; jk iq¿mkak ëjr ld¾ólhska"
Tjqkaf.a mjq,aj, ldka;djka yd orejka iudcfha
wvq wjOdkhla fhduq jQ msßila nj fkdryils'
iudÔh jYfhka ëjr l¾udka;h b;d wvq ms<s.
ekSulg ,la ù we;s w;r mqrjeishka f,i
wNsudkfhka ;uka ëjrhska nj mejiSug ëjr
mjq,aj,g yels jk jd;djrKhla f.dvke.sh
hq;=h' ëjrhska w;ßka b;d úYd, msßila ;ukaf.a
orejka ëjr l¾udka;hg fhduq lsÍfï wNs,dYhla
ke;' th w;HdjYHu o ke;s kuq;a fuhg fya;=j
wd¾Òluh jYfhka hï hym;a ;;a;ajhla mej;sh
o" iudÔhj ;ukaj ms<s.ekSula fkdue;s neúka yd ;ukaf.a orejkag fhda.H
wOHdmkhla ,nd oSug fkdyelsj Tjqka wirK ù we;' tneúka fuu ndOl
ch .ekSug fhda.H ixúOdk jHQy f.dvk.ñka" mj;sk jHQy Yla;su;a lr"
tajd mj;ajd .ekSug wjYHh kdhl;ajh" l<ukdlrK yelshd j¾Okh
lsÍfï ls%hdldß;ajhla f.dvke.sh hq;=h'
• 121 •
;srir iq¿mkak ëjr l¾udka;h yd iq¿mkak ëjrhd
• tlai;a cd;Skf
a .a 14 jk ;srir ixj¾Ok b,lalh jk —;srir ixj¾Okh
i`oyd id.r" uqyÿ
q yd id.r iïm;a ixrCIKh lr ;srirj Ndú; lrkak˜ yd
tys b,lal wkqj fjr<dikak mßir moaO;s iy id.r wdrCId lrñka" ;srirj
l<ukdlrKh lrñka tajdhska hefmk iq¿mkak ëjrhska iqrCIs; lruq'
2022 jir iq¿ mkak ëjr j¾Ifhka Tíng fuu j¾Ih ;=< oskd.;a wjOdkh
bosßhg f.k hdu ioyd wms flfia lsh % d l< hq;= o hkak wm bosrf s ha we;s wNsfhda.
hhs' ëjr m%cdj f,i;a Tjqka yd neÿKqq ixúOdk f,i;a wms fuu lsh % dj,sh ioyd
fhduq ùu l=uk whqrk s a l< hq;= o hkak i|yd wms ie,iqula ms,f s h< l< hq;h = ' ta
;=,k
s a ëjr m%cdj uqyK q fok wNsfhda. ch .ekSu ioyd ksrka;rfhkau Tjqkf a .a
kdhl;ajh ioyd fhduq lsÍug mshjr .; hq;h = ' ëjr jD;a;hS iñ;sh f,i;a"
ëjr ldka;d lsh% dldrs;j a h f,i;a wms ck;djf.a kdhl;ajh bosßhg .ekSug lsh % d
lruq' kuq;a j;auka wd¾Ól foaYmd,ksl wNsfhda. yuqfõ fmdÿ iudÔh lsh % dj,skg a
wj;S¾K ùug Tjqkg a we;s wjldih fldf;la iSñ; fyda ÿIalr jqjo mj;sk
wNsfhda. ch .ekSug Tjqkaf.a ueosy;aùu wksjd¾hh'
ëjr m%cdj n,.ekaùu yer fjk úl,am fkdue;s neúka ta i`oyd wms ish,a,ka
w;aje,a ne`o .ksñka ls%hd;aul fjuq'
y¾uka l=udr
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
• 123 •
fkdkj;sk bvï wr.,fha flá igykla
• 124 •
f,i fjkia lsÍug yelsùu" cd;sl cd;Hka;r f,i bvï whs;sh i|yd jQ
wfkl=;a cd,hka iuÕ taldnoaO ù jev lsÍug yelsùu" jeks ch.%yKhka o
fï miq.sh jir 25 ;=< meyeÈ,sj oelsh yelsh' ,enQ ch.%yK j,g jvd wo
jk úg rg f.dv ke.S we;s wd¾Ól foaYmd,k w¾nqo yuqfõ b;sßj we;s bvï
iq¿ mßudK ksIamdolhka i|yd /l .ekSu w;s uy;a .eg¨jla njg m;a
fjñka mj;S' tu ksid hd hq;= uÕ fmrg jvd wNsfhda.d;aul yd ;¾ckd;aul
ùu je<elaúh fkdyelsh' ta ksid ;j ;j;a mkakrh ,nñka cd;sl êjr
iyfhda.s;d jHdmdrh tu wNsfhda. yuqfõ ck;djf.a bvï whs;sh rfÜ iq¿
wdydr ksIamdolhkaf.a bvï whs;sh /l .ekSu i|yd ish¨u kdhlhskag —
cd,hkag Yla;shla ffO¾hhla m%d¾:kd lrk w;r cd;sl êjr iyfhda.s;d
jHdmdrhgtys idudðlhkag —ck;d jHdmdrhkag Yla;sh ffO¾hh fukau
cd;sl ëjr iyfhda.s;d õhdmdrh ck;djf.a yo .eiaula jQjd fiau ck;d
jHdmdrhla f,i ;jÿrg;a bÈßhg hkakg yelsfõjd hkak wm me;=uhs'
ms%hxlr fldia;d
m%cd wNs,dY cd,h
• 125 •
m%;sm;a;s wOHhk wxYfha ls%hdldß;ajh
cd;sl m%;sm;a;s iEu úgu mdfya f.dvkef.kafka jeä ÈhqKq l<
ixj¾Ok Wmdh ud¾. yryd iïm;a l<ukdlrKh iy ksIamdokh jeä
lsÍu flfrys m%Odk wjOdkh fhduq lrñks' ck;d iún, .ekaùï ;=<ska
wNsudkfhka yd f.!rjfhka Ôj;aùu i|yd iudc ixj¾Okh by< kexùu
iy ;sridr ixj¾Okh i|yd Tjqkaf.a odhl;ajh jeä ÈhqKq lsÍu flfrys
jeä wjOdkhla fhduq lsÍfuka m%cdjkag m%;s,dN ,efnkq we;'
jir 2003 § tjlg isá ëjr wud;Hjrhdj isá pkaøfiak úfÊisxy wud;Hjrhd
fj; —;srir ëjr m%;sm;a;sh˜ i|yd fhdackd ud,dj uyck;djf.a w;aika
450"000la iuÕ ,nd fok ,o w;r tjla mgka ;srir ëjr m%;sm;a;shla
fjkqfjka ck;d y~ wjê lrñka n,mEï l%shdj<shl ksr; ùuq'
iqkdñ jHikfhka wk;=rej tjl mej;s rch úiska f.k wd kj kS;s uÕska
ëjr ck;djf.a Ôjfkdamdhka iy meje;au ms<sn| mSvkhla we;s lrkq
,eîh' ëjr m%cdj fjrf<ka bj;a lrñka tu bvï uyd mßudK jHdmD;s iy
ixpdrl jHdmdrh fj; fhduq lrùfï uQ,sl mshjr f,i ógr 100 isg 300
olajd jq wdrlaIs; l,dmhla fjka lsÍug .;a mshjrg iy wl%uj;a ixj¾Ok
l%shdj,shg tfrys m%n, m%;sm;a;s n,mEï l%shdj,shl ksr; ùug cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrh uQ,sl;ajh f.k lghq;= lrkq ,enQ w;r fjr< ;Srfha
ck;d whs;sh tu ;¾ckfhka hï muKlg fyda wdrlaId lr.ekSu i|yd
odhl ùu wm ,enQ ch.%yKhls' flfia kuq;a ëjrhskaf.a hd;%d kex.=rï ,Eug
yd uiqka f.dvnEug we;s ia:dk yd fjr< wdY%s; bvï w;am;a lr.ksñka
ixpdrl iy fjk;a l¾udka; fj; fhduq lrùfï md,lhskaf.a W;aidyh
w;a fkdyer we;sjd fiau tajd wdrlaId lr .ksñka ck;djf.a whs;sh ;yjqre
lsÍfï wmf.a W;aidyh o ksud fkdù mj;S'
• 126 •
l,dmSh yd cd;Hka;r ixúOdk fuka u tlai;a cd;Skaf.a wkqnoaO wdh;k
iu`. tlaj cd;Hka;r ;,fha m%;sm;a;s l%shdoduhka fj; odhlùug wmyg
yels úh'
jir 20lg jeä ld, mrdihla ;=< isÿ lrkq ,enQ m%;sm;a;s n,mEï l%shdj<sh
ck;d ys;jd§ iy mdßißl ;srir ëjr m%;sm;a;shla rgg ysñ jk f;la
iy th id¾:lj l%shdjg kexfjk f;la wkjr;j isÿ lsÍug cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrh úiska lghq;= lrkq we;'
kd,l frdihsfrda
m%;sm;a;s jevigyka iïnkaëldrl
• 127 •
ldka;d wxYfha ls%hdldß;ajh
1997 j¾Ifha§ cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh iajdëkj lghq;= lsÍu
wdrïN lsÍu;a iuÕ iq¿mkak ëjr ck;djf.a whs;Ska fjkqfjka fmkS
isáñka Tjqka iuÕ noaOj lghq;= lsÍfï§ úfYaIfhka ëjr l¾udka;hg
wdY%s; /lshdj, ksr; jk f.dùka" ldka;djka iuÕ Tjqkaj n,.ekaùu i|yd
úúO l%shdldrlï l%shd;aul lrñka Tjqka iuÕ noaOj lghq;= lrk ,§'
2009 jif¾ cd;sl ëjr iyfhda.S;d jHdmdrfha ldka;d wxYh Ndrj isá
ks,Odß;=ñhf.a bj;a ùu;a iuÕ ldka;d wxYh bosßhg f.khEug ud yg
Ndr úh' tu wjia:dfõoS ldka;d jevigyk l%shd;aul lsÍug cd;sl ëjr
iyfhda.S;djfha cd;sl le|jqïldr;=ud y¾uka l=udr uy;d iyd tjlg isá
mßmd,k f,alï;=ñh .S;d ,lañKs uy;añh Wmfoia ,ndfoñka uÕfmkajñka,
ud osßu;a l< w;r m<uqfjkau udf.a ld¾hNdrh jQfha hqoaOh wjidk ùu;a
iuÕ W;=re kef.kysr osia;%slal 07 uQ,sl lrf.k .DyuQ,sl;ajhg m;a iy
wj;ekajq ldka;d lKavdhï f.dvke.Suhs' tysoS .%dóh uÜgñka" osia;%slal
uÜgñka" m<d;a uÜgñka iy cd;sl uÜgñka ldka;d lKavdhï f.dvke.Sug
wjYH u`.fmkaùu iïnkaëlrKh iy iïmQ¾K iyh weka;kS fÊiqodika
uy;d ,nd fok ,oS Tyq l%shd;aul lrk jHdmd;Sj, ldka;djka n,i;=lrKh
i|yd úúO l%shdldrlï wx.= neúka j¾;udkfha o ish¨ ldka;d jevigyka
i|yd wjYH ish¨ iyh Tyq úiska ,nd fokq ,nhs' tfukau" úfYaI ldka;d
jevigyka l%shd;aul lsrSfïoS mrsmd,k f,alï m%osma jks.iQrsh uy;d we;=¿
ld¾hdxYfha ifydaor ifydaorshka iïmQ¾K odhl;ajh ,nd fok w;r osia;%sla
iïnkaëldrljre iïnkaëldrljrshka iy icSjl icSúldjka iyh oelaùu
isÿ lrkq ,nhs'
• 129 •
ldka;d yd ixj¾Ok jevigyka bosßhg f.khEfïos úfYaIfhka ia;%S mqreI
iudcNdjfha iu idOdrK;ajh ;yjqre lsÍu i|yd ldka;djka iún, .ekaùu
i|yd cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha ldka;d wxYh u`.ska m%Odk wxY 02
la Tiafia l%shd;aul fõ'
2009 j¾Ifha§ uehs 18 hqoaOh wjika ùu;a iuÕ W;=re kef.kysr .DyuQ,sl
ldka;djka iy wj;ekajq ldka;djka iuÕ l%shd;aul ùu
jir 30 l l=ßre hqoaOh wjika ùu;a iuÕ W;=re kef.kysr m%foaYj, úYd,
ixLHdjla ñh f.dia Tjqkaf.a ish¨ foam, úkdYhg m;a úh' iDcqj hqoaOh
fya;=fjka yd ta wdY%s; ldrKd ksid .DyuQ,sl;ajhg m;a ldka;djka 84000
isák nj úúO jd¾:dj, i|yka jQj;a miqld,Skj jd¾:d jQfha 55000 f,ihs'
;u mjqf,a idudðlhska ñh f.dia ;ukaa Ôj;a jQ bvu iy ksji ish,a, wysñj
lvd jegqKq ck Ôú;h h<s f.dvke.Su i|yd hqoaOh ksid .DyuQ,sl;ajhg
m;ajQ iy wj;ekajQ ldka;djka n,i;= lsÍu i|yd cd;sl ëjr iyfhda.S;d
jHdmdrfha ldka;d wxYh úiska W;=re m<df;a hdmkh" uq,a,;sõ" ls,sfkdÉÑh"
ukakdru iy kef.kysr m<df;a uvl,mqj" ;%sl=Kdu,h iy wïmdr hk
osia;%slalj, f;dard .;a .ïudkj, .%dóh ldka;d lñgq f.dvk.d tu lñgq
i|yd ks,OdÍ uKav,hla m;a lr .ksñka udislj l%shd;aul jk w;r tu lñgq
ksfhdackfhka osia;s%la ldka;d lñgq f.dvk.k ,os' tu osia;%sla ldka;d lñgq
;=<ska úfYaIfhka hqoaOh ksid .DyuQ,sl;ajhg m;ajQ yd wj;ekajQ yd wdka;sl
mjq,aj, ldka;djka uqyqKq fok m%Yak" .eg¨ iy mSvdldÍ ;;ajhkaj,g
úi`ÿï fiùug;a úúO oekqj;a lsÍï Tiafia kdhl;ajh f.dvk.ñka rdcH
wdh;kj,g f.dia ks,OdÍka yuqùu idlÉPd lsÍu' fm;aiï ,ndosu yd
wfkl=;a n,mEï ls%hdj,ska osh;a lsÍu isÿ lrk ,oS' osia;%slal uÜgñka
ldka;d kdhl;ajfhka iy cjfhka l%shd;aul ùu ;=<ska ta yryd osia;%sla
uÜgñka fï jk úg ,nd.;a úi`ÿï ch.%yK fndfydauhla we;'
cd;sl ëjr ldka;d iïfï,kh yryd ldka;djkaf.a whs;Ska oskd .ekSu i|yd
ueosy;aùï
• hqoO
a h wjidk ùu;a iuÕ uysko a rdcmCI we;=¿ rch W;=re m%foaYh lsiu
s
wj;eka l|jqrla fkdue;s nj m%ldY l< o cd;sl ëjr iyfhda.;S d jHdmdrh
1990 j¾Ifha hdmkfha wj;eka ù Ôj;a jq ck;dj l`ojqrej, Ôj;ajk nj
;yjqre lsÍu i`oyd l`ojqre wYs;% j wOHkhla osh;a l< w;r tu wOHkh
yryd hqoOa h 2009 wjika ù 2015 j¾I jk úg;a l|jqre 43 ;sfnk nj
;yjqre lrf.k ta ms<n s | wOHk jd¾:djla ilia lr th t<soelaùu i`oyd
fld<Uos cd;sl jYfhka idlÉPdjla ixúOdkh lr rcfha ks,OdÍka yd
isú,a ixúOdkhg wdrOdkd lr i;H meyeos,s lr W;=f¾ h:d¾:h wjfndaO
lr osu iy 2015'09'07 osk tu wOHhk jd¾:dj t<soelaùu'
• 132 •
• 2016 jif¾ fudähq, 07 la u; mokïj tkï" tys m<uq fudähq,h
f,i" rch isú,a ixúOdk mqrjeishf.a j.úu yd ld¾hNdrh" fojk
fudähq,h f,i mqoa.,sl wkkH;djhka cd;sl;ajh yd ixysoshdj
f;jk fudähq,h f,i ia;%sjdoh yd ia;%s mqreI jdoh isõjk fudähq,h
f,i wd¾Ól m%;sm;a;s yd mqrjeishd" miajk fudähq,h f,i wdydr
iajhsr;ajh yd Ôj;aùfï whs;sh" yhjk fudähq,h f,i mßirh
yd f.da,Sh foaY.=Ksl w¾nqoh" y;ajk fudähq,h f,i iudc jHdmdr
yd ck;dj n,i;= lsÍu yd cd,.; lsÍu hk f;aud hgf;a oekqj;a
lrñka ldka;d kdhl;aj ixÑ;hla f.dvke.Su i|yd kdhl;aj mqyqKqj
meje;aùu - m<uq mqyqKqj Y%S úuqla;s ldka;d ixúOdkfhka wjika lrk
,§" tu mqyqKqju .d,a," ud;r" l¿;r" W;=re kef.kysr osia;%slal 07
ys meje;aùu iy cd;sl uÜgñka Èk ;=kl jevuq¿jla mj;ajkq ,eîug
yelsùu
• 133 •
• 2016 cd;Hka;r ldka;d Èkh ieuÍu - fld<U
• 134 •
fuysoS iSfvda ks¾foaY l%h s d;aul lsÍug n,OdÍka fm<Uùu wruqKq lrf.k
fuu ldka;d Èk mj;ajk ,§' fuu ldka;d osk i|yd rdcH ks<OdrSka foaYmd,k
wëldrsh ksfhdackh lrñka ksfhdac; s hska wd.ól kdhlhska isú,a ixúOdk
ksfhdac;hska osi;
a l
s% l
a 15 ysu ldka;djka iy mqreIhska 500 jvd msri
s la iïnkaO
úh.
• 135 •
wïmdr iy ;%sl=Kdu,h osia;%slalj, ldka;djka j¾;udkfha uqyqK fok
idudÔh" wd¾Òl" ixialD;sl yd foaYmd,ksl .eg¨ ms<sn| nm,Eï
,shú,a,la ilia lsÍu'
• 2019 isg 2022 olajd j¾Ij, ldka;djka 320 muK ud;r" .d,a," mq;a;,u"
ls,sfkdÉÑh" uvl,mqj" uq,a,;sõ iy wïmdr hk osia;%slalj, .DyuQ,sl
ldka;djka yg NdKav WmlrK iy i;=ka ,ndoSu'
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmrfha ldka;d wxYh f,i jir .kKdjla ;siafia
ldka;djka n,i;= lsÍfï l%shdj,sh ;=< we;s l< iuia; n,mEï
• 136 •
• wêIaGdkYs,S yd újD; ukilska hqla;j f,dalh foi ne,Sug yd
Yla;su;aj ;u .eg¨j,g uqyqK oSug yels Yla;shla f.dvke`.S ;sîu'
wm ,o m%Odk ch.%yK$<`.dùï
• 137 •
• cd;sl ldka;d m%;sm;a;shla f.dvke.Su i`oyd Èia;%sla 16 l .%dóh uÜgfï
ldka;djkaf.a woyia f.k ilia l< fhdckdj,shla ldka;d lghq;=
wud;HdxYhg Ndr§fuka miq tu fhdackdj,sfha we;s lreKq ms<sn|j
wjOdkh fhduq lr tu fhdackd lsysmhla ldka;d lghq;= wud;HdxYfha
ilia l< flgqïm;g we;=<;a lr .ekSu'
• 138 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg ud iïnkaOjQfha 2002 wf.daia;= ui
01 jk oskhs. 2009 jk ;=re mßmd,k f,alï;=ñhf.a f,alï f,i lghq;=
l, w;r, 2009 j¾Ifha cd;sl ëjr iyfhda.S;d jHdmdrfha cd;sl uÜgfï
ldka;d wxYfha iïnkaëldrljrsh f,i lghq;= wdrïN l, w;r, fï jk
úg jir 13 l isg cd;sl ëjr iyfhda.S;d jHdmdrfha ldka;d wxYh yryd
ldka;djkaf.a whs;Ska oskd .ekSu fjkqfjka ldka;djka n,i;=lrK l%shdj,sh
yd Tjqkaf.a wd¾Òlh Yla;su;a lsrSfï l%shdj,shg Wrfoñka lghq;= lrk
w;r, fï jk úg m%;sM, fndfydauhla ,nd .ekSug yels ùu ms<sn|j i;=gq
jkafkuq' tfukau fuu ldka;d ixj¾Ok jevigyk bosrshg f.khEfïoS
úfYaIfhka wdrCI wxYj,ska iy iuyr foaYmd,k ksfhdacs;hskaf.ka úYd,
;¾ckj,g uqyqK oSug isÿ úh. tfukau fï .uka uf.aoS jeáï ke.sàï iy
l,lsÍj,g uqyqK oSug is¥jQj;a úYd, ch.%yKhka ,nd .ekSug yels ùu
ms<sn|j ud i;=gqjkafkñ.
wjidk jYfhka fuu l%shdj,sh osh;a lsrSu i`oyd wdh;kfha ;=< yd ndysrj
iyfhda.h yd lemùu ,nd ÿka ish¨ md¾Yj i|yd lD;{fjñ'
,ùkd yika;s
ldka;d iïnkaëldßld
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
• 139 •
;reK yd mdßißl wxYfha l%shdldß;ajh
• 140 •
ta ;=<ska Èia;%slal uÜgñka l%shd;aul jQ wm jHdmdrfha ;reK lghq;=
cd;sl uÜgfï idlÉPdjlg iy l%shdldß;ajhlg bvlv újr lr fok
,§' ta wkqj fi!Nd.Hu;a iudchla f.dvke.Sfï ck;d fufyjrg ;reK
;reKshka odhl lr .ekSu i|yd cd;sl uÜgfï jevms<sfj,j,a yd
ie,iqï l%shd;aula lsÍug yelsùu yd 2006-2008 ld,jljdkq ;=< 2500lg
wêl ;reK msßila wm;a iuÕ w;aje,a ne| .ekSu i;=gg ldrKhls'
tys§ wm ;reK jHdmdrh f.dvk.kakg wjYH uQ,H Yla;shla ,nd ÿkafka
Misario/Hivos jeks jHdmD;s uÕsks'
m%§ma ,laisß
;reK yd mdßißl jevigyka iïnkaëldrl
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
• 141 •
cd;ska w;r ixjdoh ;=<ska iduh yd ixys`Èhdj f.dvke.sfï ls%hdj,sh
,shkak fndfyda foa ;sfí' kuq;a fl<jr lrkafka flfia o lshd is;ñ' uqøKh
lrk fmdf;a bv m%udKjla fkdjkakg we;ehs is;ñka b;d jeo.;a lreKq
muKla iksgqyjka lsÍug W;aidy orñ' úYd, l:djla l=vdjg ,shkak
W;aidy ork neúka wvqmdvq isÿúh yel' ta ksid iudj Ndckh lrñka fuu
,smsh Tn fj; ;nñ'
cd;s" wd.ï" l=," ia;S%" mqreI iudc fNaohlska f;drj iïm;a iu fia fnoShk
idOdrK fi!N.Hj;a iudchla hk o¾Ykh uqÿka m;a lrñka 1997 isg
iajdëkj lghq;= l< cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh fï rfÜ wNHdka;r
hqoaOh ksid úYd, mSvkhg ,la jq W;=re kef.kysr ck;djf.a o whs;Ska
fjkqfjka lghq;= lsrsug wdrïN lrk ,os'
2002 j¾Ifhaos Ys% ,xld rch yd fou< B<dï úuqla;s fldá ixúOdkh w;r
we;s lr .;a igka úrdu .súiqula iu`. tf;la fuu /lshdj lr .ekSug
fkdyelsj hdmkfha ëjrhska ;u /lshdj iq¿fjka fyda wrïN lsÍug
W;aidy l< kuq;a úúO .eg¨ yd bka§h ëjrhskaf.a meñKsu ksid ;u /
lshdj wdrïN lsÍug fkdyels jq neúka tjlg hdmkh osia;s%la ëjr iuQmldr
iñ;s iïfï,kfha iNdm;s ;jr;akï uy;df.a kdhl;ajfhka wLKav
Woaf>daIKhla wdrïN lrk ,os' thg iyfhda.h oelaùu i`oyd cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrfha cd;sl le`ojqïldre;=ud jk y¾uka l=udr uy;d"
tjlg mßmd,k f,alï;=ñh jq .S;d ,lañKs ñh we;=`t ld¾hdxYfha msßi
yd lsysmfofkl= tla lr fï ms<sn`oj ó.uqj niakej;=ï fmd, bosßmsg iq`t
úfrdaO;djhla meje;ajQy' fï ms<sn`oj oek.;a wdKavq n,OdÍka ;jr;akï
iNdm;sjrhd we;=`t ksfhdað; msßila iu`. tla lr idlÉPdjla isÿ lr ta
i`oyd úi`ÿula ,nd os ;snqKq w;r ó.uqjg yd hdmkhg we;s iïnkaO;djh
ms<sn`oj;a úuid we;' tu idlÉPdj, m%;sM,h wkqj cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrfha W;=re m<df;a ls%hdldß;ajh fufia wdrïN lrk ,§'
• 142 •
ldka;d ixúOdkh" ldka;d ixj¾Ok ixúOdk iu`. fuu ixjdoh bosßh
f.dia m<uq idlÉPdj hdmkfhaos mj;ajd ;snqKs' fuh i`oyd cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrfha ksfhdað;hka rdYshla iyNd.s ù we;' fuu ixjdohg
PPD (People to People Dialogue ) kï lrk ,os' fuu ixjdofha cd;sl
ld¾hxYh Ndr jqfha cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhgh'
2002 j¾Ifha W;=r iu`. in`o;djh wdrïN l< cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh ;s%l=Kdu,fha ëjr kdhl wdkkao mSßia ^wm w;ßka iuq.;a& uy;d
iu`. ëjrhkaf.a .eg¨ ms<sn`oj yd wïmdr osia;s%lalfha tjlg iïnkaëldrl
wíÿ,a cínd¾ uy;d iu`. tlaj wïmdr ëjrhkaf.a .eg¨ i`oyd ueosy;a
ùu ;=< W;=re kef.kysr ëjrhska" f.dùka" lïlrejkaf.a .eg¨ ol=Kg
ikaksfõokh lrñka hqoaOfhka úYd, mSvdjg ,la jq ck;djf.a b,a,Sï
n,OdÍka yd j.lSu hqla;kag bosßm;a lsÍug W;aidy oere w;r ck;dj
oekqj;a lsÍug o úúO W;aidy .kakd ,oS'
• 143 •
fuu ixjdohg kdhl;ajh oere cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh fuu
ixl,amhg wkqj hñka fuu rfÜ Ôj;ajkakd jq ish¨ cd;skag iïm;a iufia
,ndos hdu ;=< we;s jkakdjq ;sridr ixj¾Okh ;=< ix`ysoshd we;s lsÍug
yels nj úYajdi l<y'
iene ixys`oshdj kï fï rfÜ hqoaOhla we;s ùug fya;= l=ula o@ fuu rfÜ
iq¿ cd;skag ;sfnk iqúfYaIs .eg¨ fudkjdo@ ta i`oyd .; hq;= ls%hdud¾.
fudkjo@ tla iudchg ;sfnk .eg¨ fudkjdo@ tu .eg¨ i`oyd wfkla
iudch y`v ke`.kafka flfiao@ hkak fiùu yd y`v ke.Sug yd tla cd;shla
úiska wfkl=;a cd;shg isÿ úkdYh l=ulao@ wkd.;fhaos th isÿ fkdùug j.d
n,d .ekSuhs ixys`oshdfõ iene w¾:hhs'
1990 isg wj;eka hdmkfha l`ojqre Ôj;a jq ck;dj neye oelSug ol=fKa
lKavdhï W;=rg f.k f.dia w;aoelSï ,ndoSu" iduhl wjYH;djh ms<sn`o
W;=f¾ idukH ck;dj oekqj;a lsÍu" hqoaOh kj;d idu idlÉPdj,ska úi`ÿï
,nd fok f,i wLKavj Woaf>daIK iy udOH idlÉPd meje;aùu yd fm;aiï
,nd oSu isÿ lf<uq'
• 144 •
W;=re kef.kysr ck;djf.a mdrïmßl bvïj,ska yuqodj bj;a ù tu
ck;djg kej;a ,ndosh hq;= njg Woaf>daIK lf<uq' tfiau úúO LTTE
ixúOdk o n, lf<uq' wdhqOfhka úi`ÿï ,nd .; fkdyels neúka idu
ls%hdj,shl msúfikak f,ih'
W;=re ol=K ck;d ixjdo cd,h ;=<ska ixúOdkh l< PPD2 ixjdoh ixúOdk
lsÍu yd fufyh ùu'
• 145 •
2004 -2005 $2010-2022 W;=f¾ ëjr .eg¨ i`oyd ueosy;a ùu
2002 idu .súiqfuka miqj W;=f¾ ëjrhska ;u /lshdj lsÍug wdrïN l<
o bkaoSh fg%da,ska hd;%d W;=f¾ uqyqo wdl%uKh lr osh;a l< kS;s ùfrdaë
ëjr l¾udka;hg úi`ÿula i`oyd 2005 jif¾ ksfhdað;hka msßila ,xldjg
f.kú;a ukakdrfï idlÉPdjla meje;a jq w;r" ëjr weu;s" ks,OdÍka yd
isú,a ixúOdkh iu`. c;Hdka;r idlÉPdjla fifvla wdh;kfhaÈ mej;aùu'
Ys% ,xldfõ we;s jq úYd,;u wdmodjla jk iqkdñ jHikhg uqyqK ÿka W;=re
kef.kysr m%foaYj,g úúO jevigyka ls%hd;aul lsÍu' tjlg cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrhg iDcqju iïnkaO fkdjq uvl,mq osia;s%lalh yd uq,;sõ
osia;s%lalj,g iyk ,nd osu úfYaI fohla fõ'
• 146 •
tfiau" uyck fldñiu iNdj iu`. tla ù W;=re kef.kysr fjr<dikak
ck;dj uqyqK fok .eg¨ ck;dj oek .ekSu i`oyd ls%hd;aul ùu'
fuh oek.;a cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh úm;g m;a ckd;j iu`.
wLKavj idlÉPd meje;a jq w;r Tjqkaf.a bvï kej; ,nd oSu i`oyd úúO
mshjr .;a w;r" hqoaOfha lgql nj ol=Kg ikaksfõokh lsÍu iy úúO
W;aidyhka .kakd ,§' ukakdrfï ;reK ;reKshka 50 fofkla muK ol=Kq
m<d;g f.k ú;a Tjqkaf.a lgql w;aoelSï ol=fKa ;reKhka iu`. fnod
.ekSug wjia:djla Wod lr ÿka w;r" ol=fKa ;reK ;reKshka lKavdhula
ukakdru kdkÉpkaj, ;djld,Sl bvïj, Ôj;a jq ;reK ;reKshkaf.a
Ôú; lgql ;;a;ajh iÔùj oelSug wjia:djla Wod lr ÿka w;r" Tjqkaf.a
;djld,sl l=vdrïj, fkajdisl .ekSu úfYaI;ajhls'
tfiau" hqoaOfha oreKq wjia:dj, ;=jd, jq oyia .Kka ck;dj uka k dru
frday,h f.kú;a frday , msÍ ;sn Q w;r cs g ia ; rj l= vdrï ilia lr
frda.ska g m%;sldr lrk ,os' fï fya;=fjka frday, úYd, wmsßisÿ ;;a;ajhg
m;a ù ;snqKs' ol=fKa .sh ;reK ;reKska yd ukakdru ;reK ;reKshka tlaj
tu frday, msßisÿ lsÍu i`oyd mj;ajk ,o uy Y%uodkh ixys`oshdjg losu
WodyrKhla fõ'
• 147 •
óg wu;rj 1990 j¾Ifha hdmkfha wj;eka ù Ôj;a jq ck;dj l`ojqrej,
Ôj;ajk nj ;yjqre lsÍu i`oyd l`ojqre wYs%;j wOHhkhla osh;a l< w;r
th t<soelaùu i`oyd fld<Uos cd;sl jYfhka idlÉPdjla ixúOdkh lr
rcfha ks,OdÍka yd isú,a ixúOdkhg wdrOdkd lr i;H meyeos,s lr W;=f¾
h:d¾:h wjfndaO lr osug W;aidy oeÍu'
tfiau" 2008 j¾Ifha W;=f¾ oreKq hqoaOhla meje;s iufha ck;dj úYd,
mSvdjlg uqyqK ÿka w;r" wd¾Ól iïmdokhg ,la jq w;r" wdydr ys`.h
yd wdydr ñ, by< hdug uqyqK ÿkafkah' fuh ol=Kg ikaksfõokh jQfha
ke;s neúka" tu .eg¨jg uqyqK ÿka ksfhdað;hka 08 fofkl= muK .=jkska
f.kú;a ol=Kq m%foaYj,g /f.k f.dia ;u w;aoelSu ol=fKa ck;dj iu`.
fnod .ekSug bv i,id oSu' fuh wmg úYd, ;¾ckhlaj mj;sks' kuq;a
fuu lsh % dfõ m%;M
s ,hla f,i" iúia;s% iy wfkl=;a ixúOdk fld<U úydr
uyfoaú WoHdkh bosßmsg hqoOa h jydu kj;ajkq hk b,a,u
s uq,a lrf.k mej;s
Woaf>daIKh ,xldfõ úúO m%foaYj,ska 500 la muK msßila iyNd.s jQy'
W;=f¾ ck;dj uqyqK fok ish¨ .eg¨j,g úi`ÿï ,nd fok f,i yd
úfYaIfhka yuqodj yd ck;djf.a bvï kej; ,nd fok f,i b,a,d ixúOdkh
l< Woaf>daIKhg ol=fKa 150 fofkla muK iyNd.s lr W;=f¾ ck;djf.a
.eg¨jlg úi`ÿï ,nd fok f,i b,a,d ol=fKa y`vke.Su ixys`oshj
ls%hdj,sfha ;j;a id¾:l WodyrKhla fõ'
• 148 •
tfiau" .Dyu,sl ldka;jkaf.a Odrl j¾Okh Wfoid úúO ls%hdldrlï l<
w;r ks,OdÍka yuqùu' fm;aiï ,ndosu yd wfkl=;a n,mEï ls%hdj,ska osh;a
lrhs' tfiai W;=re kef.kysr hqoaOfhka mSvdjg m;a ck;dj úfYaIfhka
ldka;djka uqyqK fok .eg¨ ms<sn`oj ol=fKa ldka;djkag úúO wjia:dj,
bosßm;a lsÍu th i`oyd uyd wjfndaOh ,nd ;sîu jeo.;a fõ'
2007 j¾Ifha wj;eka ù nÿ,a, mdf¾ cSj;a jq je,sldkaä ck;dj kej; mosxÑ
lsÍu i`oyd m%cd wNs,dI jevigyk yryd ueosy;a jqfhuq' bkamiq tu ck;dj
Ôj;a jq uq,a ìu msßisÿ lsÍu isxy, iy uqia,sï ck;djf.a iyh .;a w;r
ixys`oshfõ h:d¾:h fmdf<dfõ m;s; lsÍug yels úh'
bkamiq wLKavj ck;djf.a kej; mosxÑ lsÍu i`oyd jev l< w;r ;u
f.dú;ek" f.j;= j.dj y i;a;aj md,kh i`oyd iyh ,nd ÿkafkuq'
úfYaIfhka fmßh mq,a¨u,hs jefõ isg ;u l=Urej,g c,h ,nd .ekSu
i`oyd jdß ud¾.fha kej; ilia lsÍu i`oyd rcfha ks,OdÍka iu`. úúO
wjia:dkaj, idlÉPd lsÍu" fm;aiï ,nd oSu" n,mEï lsÍu ;=< th ch.%yKh
lsÍug yels úh'
• 149 •
ta w;r;=r 2011" 2012" 2013 hk ld, mßÉfþoj, tjlg kef.kysr uy
weu;s tia' pkaøldka;ka weu;sjrhd iu`. wjia:d .Kdjla§ idlÉPd lr
.fï .eg¨ ,sÅ;j bosßm;a lr" miqj t;=udj je,slkaä .ug f.kajd iene
;;a;ajh meyeos,s lsÍu' bkamiq wo jk úg fndfyda ixj¾Okhka isÿ ù we;s
nj olskakg we;'
bkamiq ;j;a .ïudk 05la muK f;dard f.k hqoaOfhka mSvdjg m;a tu
ck;djf.a whs;Ska fjkqfjka wo jk úg fndfyda ls%hdldrlï osh;a lrkafkuq'
weka;ks fÊiqodika
iduh yd ;srir ixj¾Okh i`oyd
ck;dj w;r ixjdofha iïnkaêldrl
• 150 •
;reKhska iu`. ixys`Èhdfõ ls%hdldß;ajh
—cd;s wd.ï ia;%S mqreI fNaohlska f;drj ish¨u ñksiqkag iduh hqla;sh iy
udkj ysñlï wdrCIdj jk iudkd;au;djhg .re lrk iy iuDoaêu;a
iudchla ia:dms; lsÍu˜ ;u o¾Ykh lr.;a cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh wdrïNfha isgu ish¨u cd;Ska yd ckjd¾.sl lKavdhï iu. tlaj
jev lrñka fmdÿ tl`.;djhlska ieuf.a whs;Ska Èkd .; hq;=h hk wruqK
fmroeß lr.ksñka lghq;= lrk ixúOdkhls'
• 151 •
kuq;a ;reKhka wduka;%Kh lsÍu i`oyd fjku l%ufõohla f.vke.Sfï
wjYH;djh tys§ u;= jQ w;r ta i`oyd ksIaÑ; l%ufõohla f.dvke.Sfï
wjYH;djh ;Èka oefkkakg úh' fï jkúg;a wm ixúOdkhg GIZ wdh;kh
yryd ,eî ;snqKq Strentherning Reconciliation Process in Sri Lanka (SRP)
jHdmD;sh fï ßla;lh msrùu i`oyd wm yg ,enqKq uy`.= Wmldrhla úh' ta
yryd wms ;reK ;reKshka wduka;%Khg kj ud¾. fiõfjuq'
fuys§ u;=jq uq,sl m%Yakh jQfha iduh" ixys`Èhdj hk jpk tajk úg;a
wjNdú;d ù iudcfha .erySug ,laj ;snqKq jgmsgdjl fï l%shdj,sh
;reKhka w;rg f.khkafka flfiao @ hkakhs' wm m<uq jevigyka ó.uqfõ
wrUkafka ud;Dldjlska f;drjh' meñK isÜ ;reK ;reKshka iudcfha úh
hq;= fjkialï ms<sn`o idlÉPd lrk ,§' bka miq ;ukaf.a ixialD;sh ms<sn`oj
iy b;sydih ms<sn`oj Tjqfkdjqkaf.a oekqu ú.%y lr.ksñka ;uka ;jÿrg;a
jeäÈhqKq lr .; hq;= oekqu ms<sn`oj o" iudcfha wksl=;a lKavdhï f;areï
.ekSug ;uka m%fõY úh hq;af;a flfiao@" ;uka ;ukaf.a ixialD;sh iy
b;sydih ms<sn`o wfkla cd;Skag iy wd.ñlhskag lshd fokafka flfiao@ iy
ukqIH;ajh mokï lr.ksñka wfkldj f;areï .ekSug yoj;a iy uki
ksrjq,a lr .kafka flfiaoehs tys§ idlÑPd lrk ,§' fuu jevigyk
m%:ufhka wdrïN l< ó.uqj" .d,a," ud;r" wïmdr" ls,sfkdÉÑh hk
Èia;%slalj, ;reK ;reKshka w;r fuu jevigyk ukqIH;ajh i`oyd jk
tl;=j ( Unity for Humanity ) f,i kï lrñka bÈß lghq;=j, ksr; úh' fuys
jvd;au jeo.;a lreK jQfha ;reK m%cdj ;uka w;a lr .;a oekqu ;ukaf.a
ñ;=re ñ;=ßhka fj; f.khdu;a" ;u mjqf,a idudðlhska iuÕ ;u w;aoelSï
fnod.ekSu;a u.ska ;reK m%cdj yryd mq¿,aj fmdÿ iudchgu wduka;%Kh
lsÍug wmg wjldY újr ùuhs'
• 152 •
mjd Tjqka tlaj lghq;= lrkq oelSuo i;=gg fya;=jls' fu;=jla l,la ol=K
W;=r iy kef.kysr iuÕ iïnkaO l< wm wo jk úg ;ukag wdikakj
fjfik wksl=;a m%cd iu. ;reKhska iïnkaO lrñka isáuq' tu`.ska tla
cd;shla wd.ñl lKavdhula f,i ;ksj lghq;= l< msßia ;uka wdikakfha
fjfik wksla wd.ï iy cd;ska iuÕ iñnkaO lrñka tla Y%S ,dxlSh cd;shla
f.dvke.Sug fjfyfiñka isákafkuq' wo tu lKavdhu Èia;%slal 7la olajd
jHdma; ù ;sfí' kuq;a wm wdrïN l< ta ÿIalr .ufka id¾:l wka;hkg
meñK ke;'tneúka wm ;j;a fndfyda ÿr hd hq;=h'
.hdka wfòf.dv
;reK ixys|shd ixjdoh
• 153 •
Involvement of NAFSO in the Asian regional Context through the
Secretariat of Regional Advisory Group for Asia and Pacific (RAG-
A&P).
Introduction
Its work on small-scale fisheries is coordinated under the IPC Working Group on
Fisheries, whose membership is composed, following gender, geographical and age
balance, by members of the following global networks:
World Forum of Fish Harvesters & Fish Workers (WFF); World Forum of Fishers
People (WFFP); International Indian Treaty Council (IITC); La Via Campesina (LVC);
The Advisory Group primarily consists of representatives from global small scale
fisheries organizations, identified based on geographical representation and gender
As the name suggests, the group gives advice on what to think about when
implementing the SSF Guidelines around the world. Their input is most valuable
for FAO and its Committee on Fisheries(COFI), as well as for the Friends of the SSF
Guidelines and for all the actors in the Knowledge Sharing Platform. It communicates
on the status of the implementation of SSF Guidelines and the priorities related to
the implementation work.
• 154 •
Promotes a coherent and participatory implementation and monitoring the SSF
Guidelines, in accordance with international Human Rights standards.
The Guidelines were developed in close consultation with small-scale fishers and
civil society who feel strongly that these guidelines should be the framework for
all initiatives related to small-scale fisheries development and governance. The
SSF guidelines are a result of the struggles of thousands of small-scale fishers to
break marginalization and the human-rights violations. To correctly use the SSF
Guidelines one must be conscious of how they were developed and the process.
Key milestones
To bring the voice of civil society in the technical negotiations of the SSF Guidelines,
the IPC WG on Fisheries, coordinated by WFF and WFFP, carried out almost 25
national and regional consultations in which NAFSO carried out its consultation
in all the districts during 2018-2014.Still up to date NAFSO is involved in pushing
forward the SSF implementation Process amidst many a challenges.
Civil society participates in the SSF-GSF Advisory Group (AG SSF-GSF) to provide
recommendations and ensure a coherent and participatory implementation and
monitoring the SSF Guidelines, in accordance with international Human Rights
standards;
• 155 •
The development of regional AGs
As the SSF-Guidelines are global in scope but local in their implementation, the IPC
International Secretariat launched a 4-years project to develop regional Advisory
Groups in three regions: Africa, Asia and the Pacific, and Latin America and the
Caribbean. NAFSO was selected out of five countries to hold the Secretariat of RAG
(A&P) in 2021. The RAG (A& P) currently consisted of 4 Asian countries, namely
Sri Lanka, India, Thailand and Indonesia. Two more countries(Bangladesh and
Philippines) will join soon.
Enhance the implementation process of the SSF Guidelines to ensure respect for
the fundamental rights of SSF communities and improve their living conditions.
More and more organizations and actors state their commitment to implementing
the Voluntary Guidelines for Securing Sustainable Small-Scale Fisheries in
the Context of Food Security and Poverty Eradication (SSF Guidelines). Yet,
implementation, and building capacity for meaningful and comprehensive
implementation, represents a substantial challenge for CSOs, NGOs, governments,
funders, and intergovernmental organizations alike.
The role of women is too often neglected, although predominant in the post-
harvest activities, and essential in many other aspects of small-scale fisheries
and in fishing households and communities. The SSF Guidelines have a specific
chapter on gender equality and many provisions are dedicated to women,
• 156 •
but more efforts are needed to ensure a human rights based approach as women's
participation is a prerequisite for sustainable small-scale fisheries.
The small-scale fisheries sector goes beyond a set of fisheries techniques and
fisheries management. Small-scale fisheries are a culture, traditional knowledge,
and thousands of communities living in a tight bond with water. There cannot be a
discussion about small-scale fisheries without taking this into consideration. And
we cannot be an implementer of the SSF Guidelines without a strong collaboration
with the small-scale fisheries communities through a free and regular interaction.
In this context let me share with you briefly how the Advisory Groups (Global,
Regional and National ) are functioning and the processes they are involved
in promoting the implementation of SSF guide lines with the assistance of
International Planning Committee for Food Sovereignty(IPC)
• 157 •
Membership Countries and Representatives of RAG (Asia Pacific)
Country Organization Representative
East Course Fish Workers Union Mrs.Ujjaini Halim
(ECFWU)
Mr.Suman Kalyan
India
Serikat Petani Indonesia (SPI) Mr.Zainal Arffind
Indonesia
International Indian Treaty Mrs.Mokko Morris
Council (IITC)
Currently not active
member
New Zealand
National Fisheries Solidarity Mr.Herman Kumara
Movement (NAFSO)
Mr.Nimal I Perera
Sri Lanka
Sustainable Development Foun- Mrs.Ravadee Prasert-
dation(SDF) charoensk
Thailand
International Planning Commit- Mrs.Velia Lucidi
tee (IPC)
Italy
• 158 •
Organized and coordinated the implementation of Peoples Tribunals on the impacts
of Blue Economy in 4 member countries (http://blueeconomytribunal.org/)
Enhanced the use of SSF Guidelines with the People centred Lens based on
(https://www.foodsovereignty.org/people-centred-methodoogy-ssf/ )
Challenges:
Search for required (sufficient) Financial Resources to expand and sustain the
Process.
• 159 •
Our Common Challenge:
— Blue Growth" Initiatives to extract and exploit resources of the Ocean . Now
— Blue Transformation.."
The life below the sea gain the primacy for the sake of economy, over the lives
above the water, consisting of the Oceanic peoples(specially SSFs, Traditional
fishers..etc)
• 160 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdr ld¾hdxYh yd Èia;s%la udOH Ndú;h
wmf.a uqyqKq fmd; fiau fuys wm úiska isÿ lrk kkajeoEreï jevigyka
wka;¾cd;sl m%cdj b,lal lr .ksñka ,nd §ug lghq;= lr we;' wo jk úg
cd;sl leojqïldr;=udf.a u`.fmkaùu yd wëCIKh hgf;a ls%hd;aul jk wm
udOH wxYh m%Odk Odrd folla hgf;a ls%hd;aul fõ' úfYAIfhka iudc udOH
mqyqKq mj;ajñka iudc udOH ms<sn`oj ±kqu yd m%dfhda.sl ±kqu Èia;s%lal
idudðl;ajh fj; ,nd §ug iudc udOH mqyqKq jevigyka ixúOdkh lsÍu
yd fufhùu isÿ lrk wm udOH wxYh wo jk úg lghq;= lr we;' úfYAIfhka
iudc udOH b;du;a ÈhqKq fujka ld,hl wm jHdmdrh úiska Ndú; lrk
iudc udOH fuj,ï iy úfYaIfhka uqøs; udOH ta w;r is`ÿir ff;s%hsudisl
mqj;a o ta w;r úfYAI ia:dkhla .kS' úfYAIfhkau cd;sl udOH yd m%dfoaYSh
udOH iu`. lghq;= lrk wm ixúOdkfha Tjqka iu`. Wfrka Wr lghq;= lr;s'
úfoaYSh jYfhka ixúOdkh l< iudc udOH mqyqKq i`oyd ish idudðl;ajh
fhduq lrñka udOH w;r ±jeka;fhl= jkakg ,nd fok bv m%ia:d wmuKh'
• 161 •
iudc udOH muKla fkdj uqøs; udOH i`oyd o wm jHdmdrfha fkdu`o odhl;ajh
,nd foa' úfYAIfhka rch úiska ls%hd;aul wúêu;a ixj¾Ok jevigyka
yuqfõ wirK jq ck;djf.a y`v iudc udOH Tiafia uq¿ rgg f.k hñka
Tjqkaf.a fõokdjg yd iqiqug idOdrKhla bgq lsÍug wm jHdmdrh lghq;=
lrhs' úfYAIfhka udOH idlÉPd iQodkï lrñka ck;dj ±kqj;a lrkakg
wm jHdmdrh lghq;= lrhs' fuysÈ isú,a ixúOdk flaI;%h ;=< ls%hd;aul jk
wfkl=;a udOH iu`. ifydaor;ajfhka w;aje,a ne`o.ksñka lghq;= lrhs'
• 162 •
Èial%sla udOH iïnkaëldrlhska
• 163 •
Miss. S.Damayanthi Mr.J.W.C.Manoj Silva
Coordinator of Kaluthara Coordinator of Polonnaruwa
• 164 •
Miss Amandi Rathnayaka,
Monaragala Miss.K.R.Nikini Kawisha, Trincomali
• 165 •
ol=fKa ëjr ixúOdkh" ud;r Èia;s%lalh
2004 j¾Ifha iqkdñ fÄojdplh;a iu`. ì`o jegqKq ëjr ck;djf.a Ôú;h
kkajd,Su fjkqfjka fndfyda odhl;ajhla ,nd §ug wmg yels jQfha cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhfha iDcq ueÈy;a ùu yd iyfhda.h ksidfjks'
tys m%;sM,hla f,i ol=Kq m<df;a iqkdñ wjOdkug ,la jQ m%cdj kej;
f.dvke.Sfï ld¾hfha kshe¨Kq fyd`ou ixúOdkh f,i cmdkfha chsld
wdhd;kfha ol=Kq m<d;a fyd`ou ixúOdkh f,i wm ixúOdkh fj; Wmydr
iïudkhla msßkuk ,§'
fujeks jq id¾:l .uka u`.lg m%úYag ùug wm ixúOdkhg yels jQfha cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha iyfhda.h yd u`.fmkaùu ksid nj i`oyka l<
hq;=h' 2022 fkdjeïn¾ ui 20 jk Èk ish 25 jk ixj;airh iurk cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg ;j ;j;a m%cd i;aldrfhys kshe,Sug wjeis
Yla;sh yd ffO¾hh ksr;=re ,efíjdhs wms m%d¾:kd lruq'
• 167 •
ol=fKa ëjr ixúOdkh" ud;r Èia;s%lalh
• 168 •
ol=fKa ëjr ixúOdkh - .d,a, Èia;s%lalh
• 169 •
fï jk úg ol=fKa ëjr ixúOdkh .d,a, f,i ls%hd;aul jk úIh
flaI;%h yd Bg wod< f;aud (
• 170 •
• ;reK yd mdßißl lghq;= ms<sn`oj idlÉPd fldg ls%hd;aul lsÍu
i`oyd —;reK lñgqjla ;sîu˜
• —rÊ.u l,mqj ixrCIKh lsÍu fjkqfjka ck;djf.ka yd rdcH
ks,Odßkaf.ka iukaú; lKavdhula ls%hd;aul ùu'
• ixúOdkh ;=< b;sß lsÍï yd mqxÑ nexl= iudc ls%hdj,shla ia:dms; ù
;sîu - .ïudk 10 ls%hd;aul ùu
• ixúOdk jev ms<sfj, fï jk úg .ïudk 22 l ls%hd;aul ùu'
• fï jk úg kdhl kdhsldjka ìys ù ;sîu' ^ldka;d 20 msßñ 05 iy
;reK 20&
ndysr iïnkaO;d
• rdcH ks,OdÍka yd wdh;k iu`. úIhdkqnoaO iïnkaONdjh
mj;ajdf.k hdug yels ùu'
• rdcH fkdjk ixúOdk iu`. taldnoaOj lghq;= lrñka ixúOdkfha
ku ls%hdldßjfhka bÈßfhka ;eîug yels ùu'
• ixúOdk ms<sn`oj ck;dj rdcH fkdjk ixúOdk w;r ms<s.ekSug
,la ùu'
• rÊ.u l,mqj mßir moaO;sh iu`. wLKavj ls%hd;aul jk lKavdhula
f,i ck;dj y`ÿkd.ekSu'
• fï jk úg iDcq idudðl;ajh - ldka;d yd msßñ 600 olajd j¾Okh ùu'
wNsfhda.
• ixúOdk jevms<sfj, mq¿,a fj;au wod< lghq;= isÿ lrf.k hEug
wm wdh;kfha iïm;a fidhd .ekSug wfmdfydi;a ùu'
• ixúOdk jev lghq;= mj;ajd f.k hefïoS idudðh b,a,Sï bgq lr
.ekSug wjYH mßÈ ia:djr jevms<sfj,la f.dvke.Sug fkdyels ùu'
• ixúOdk ls%hdj,sh Èh;a lsÍfïoS we;s ndOd bj;a lr .ekSug fkdyels
ùu'
ol=fKa ëjr ixúOdkh
.d,a, Èia;s%lalh
• 171 •
l¿;r Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
1997 j¾Ifha § rdclSh mKaä; fodvï my< isß {dK ysñhkaf.a b,a,Sula
f,i cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha le`ojqïlre y¾uka l=udr uy;d
l¿;r ëjr iyfhda.s;djh m%,sk;drdufha§ mj;ajk ,§' wkqYdil f,i
isßiq.=Kq ysñ fuysÈ m;a lr .kakg fhÿKs' fuu /iaùu cd;sl ëjr
iyfhda.s;d ó.uqj ld¾hd,fha§ mßmd,k f,alï;=ñh jQ .S;d uy;añh o
iyNd.s jQjd h' wm ixúOdk úlagßka meúÈ fidfydhqßh o ksr;=rej wmg
iyh ,nd fokq ,enqjd h' wm ixúOdkfha m%:u iïnkaêldrl f,i mshr;ak
uy;d lghq;= l< w;r l=uqÿks fukúh iðúldj f,i lghq;= l<d h' kjñks
fidhqrd;a bkaÈld fukúh;a iðjl iðúldjka f,i iyh oelajQy'
iðúld" iïnkaêldßld
wkqYdil rdclSh mKaä; fodvï my< isß iq.=K ysñ ^1997 - 2004&
• 172 •
.Kkdjla lrej,.ia jej ck;dj iu`. isÿ lrk ,§' jdoa¥j ëjr ck;dj
iu`. o úYd, jev fldgila l< nj o i`oyka lsÍug leue;af;ñ' cdä
±óu" lrj, l,a;nd .ekSu" ud¿j,ska úúO wdydr mdk ieliSu" ud¿
fldrfmd;=j,ska úúO ks¾udK lr úfoaYslhska yg wf,ú fldg uqo,a Wmhd
.ekSu" ;,amsáh we, mú;% fldg .,a jeá ±óu wd§ fï ish¨ i`oyd ó.uqj
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha fkdu`o iyh ,nd ÿka fok ,§' 2000 j¾Ifha
l=uqÿks fukúhf.a ld¾h nyq,;ajh fya;=fldgf.k jev lghq;= wêl ùu
ksid tu jif¾§u ouhka;s fukúh ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg n`ojd .kq
,enqjd h' l=uqÿks fukúh iu`. tl;= fjñka lKavdhï f.dvk.ñka jev
l< w;r;=r§ .d,af,a rx. uy;d wm ixúOdkhg iyh ùu msKsi n`ojd
.kakd ,§' bka miq 2004 jif¾ uq,a udij,§ l=uqÿks bkaÈhdfõ flar,fha
pdßldjlg iyNd.s jQjd h' tu jif¾ f,dal iudc iuq¿jg iyNd.s ùu
i`oyd l=reKE., ùÈ kdgH lKavdhula iy ó.uqj ld¾hd,fha fidydhqrka
iu`. uqïndhs fj; msg;aùug ouhka;s fukúhg o wjia:dj Wod jQjd h'
• 173 •
isxy.u bvug fj,alï úf,aÊ ^Welcome Village& hk kñka ;nkakg jq w;r
tu .ïudkh i`oyd nia r:hla o ,nd fok ,o w;r tu nia r:h md, Ydka;
hk wh úiska mß;Hd. lrk ,§' tajdf.au iqkdñfhka úm;g m;a ck;djg
Woõ Wmldr f,i tu ck;djf.a úkdY ù .sh iy m¿ÿ ù .sh ksjdi
mú;% lsÍug o ó.uqj ld¾hd,fha iyh ,enqKs' 1997 j¾Ifha isg 2022 jir
olajd ó.uqj ld¾hd,fhka ixúOdkh l< ish¨u jevigyka i`oyd ó.uqj
cd;sl ëjr iyfhda.s;djfhka jpkfhka ksu l< fkdyels wk.s fiajjdla wm
ixúOdkh fj; ,enq nj i`oyka l< hq;=h'
3. iEu uilg <ud iudc /iaùï meje;aùu' ^ìysir" ihqr" ;re w;ßka t<sh
n,uq" uq;=yr" .fõIs ;reK yuqj&
• 174 •
4. n,mEï jevigykaj,g iïnkaO ùu'
5. ëjr m%;sm;a;sh i`oyd ck;dj /ia lr ±kqu ,nd §u'
6. bvï whs;sh iïnkaO ck;djg oekqu ,nd §u'
7. li, l<ukdlrKh ms<sn`oj ±kqu ,nd §u'
cd, .; ù isÿ l< fmdÿ ld¾hh
1. cd;sl ld¾hd,h u`.k
s a mj;ajk ,o n,mEï jevigykaj,g iyNd.s ùu'
2. uehs /<sj,g iïnkaO ùu'
3. wdmod l<ukdlrKh mqyqKq .ïudk foll ck;dj fj; ,nd §u'
4. .xj;=frka mSvdjg m;a l¿;r iy mhd., ck;djg úh<s wdydr ,nd
§u'
5. Èia;s%lalfha jev lrk ck;djf.a m%Yak iy .eg¨j,g úi`ÿï fiùug
ueÈy;a ùu'
li< l<ukdlrKh ksid isÿ jq fjki
1. li, l<ukdlrK mqyqKqj ,nd .;a .ïudk 06 l ck;dj bj; Æ
fmd,s;ska" fnda;,a jeks foa fjka fldg ;eîu yd tajd fnda. j.d lghq;=
i`oyd fhdod .ekSu'
2. f.j;a; fjkodg jvd mú;%j ;nd .ekSu'
3. fmd,a lgq yd ldnksl fmdfydr iE§ug bj; ,k øjH Wmfhda.s lr
.ekSu'
4. f.j;= j.d lsÍu u`.ska ji úfika f;dr wdydr ,nd .ekSug yels ùu'
5. ù f.dú;ekg fhduq ùu'
wmf.a Yla;Ska
1. .ïudk 09 ldka;d yd msßñ idudðlhska iu`. lKavdhï .; ùu'
2. m%dfoaYSh lñgq meje;aùu'
3. m%dfoaYSh f,alï ld¾hd, fofla iyfhda.h ,nd §u'
4. ;reK yd <ud idudðlhskaf.a iyNd.s;ajh
5. wd.ñl ia:dkj, yd mdi,aj, iyfhda.h ,eîu'
• 175 •
wm ,nd .;a ch.%yK
2' 2016 fírej, urlaldj,a j;a; ud¾.fha fomi we;s fj,ahdfha wmøjH
±óu ksid u`.Skag jk mSvdjg tfrysj ,sms .Kkdjla 2017 jif¾ jk
;=re idka; wdkd lKavdhfï iu`. isák ldka;djka fírej, k.r
iNdjg ±ófï m%;sM,hla f,i 2017 foieïn¾ 10 jk È kth k;r lr
±óu Tjqka ,o chls'
3' 2010 jif¾ isg jir .Kkdjlau iEu rchlau mhd., úydr lkao
tluq;= ldka;d lKavdhu ´,kao we, msgdr hEu ksidu ksjdi hg úu
ms<sn`oj n,mEï ,sms ±ófï m%;sM,h f,i Tjqka ,nd .;a ch.%yKhla
f,i 2017 jif¾ we, ms<silr lr fok ,§'
cqfia msh .ïudkfha 2004 foieïn¾ ui 26 iqkdñh jHikfhka ydksjq ëjr fndaÜgq
i`oyd kj fndaÜgq ,nd §u
• 176 •
isxy.u bvu .ekSfuka miq y¾uka l=udr uy;d iy .S;d ,lañKs uy;añh
ck;dj weu;Su
• 177 •
2006 jif¾ § Èh;a l< isxy.u rela frdamK jevigyk
• 178 •
YS% úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh" ó.uqj
YS% úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh ëjr ldka;djka mokï lr.;a cd;sl
ëjr iyfhd.s;d jHdmdrh yd iïnkaO m%cd ixúOdkhls' jir 2000 § muK
uqkaklalr ëjr .ïudkhl nyqÈk ëjrhska msßila uy uqyqfoa /lshdfõ
ksr;j isá wjia:djl bkaÈhdkq uqyqÿ iSudj W,a,x>Kh lsÍfï jrog Tjqka
ish¨ fokd bkaÈhdkq yuqodj úiska w;awvx.=jg m;a úh' ta iu`.u fuu
ëjrhskaf.a mjq,aj, idudðlhska tu ëjr msßi läkñka ksoyia lr .ekSu
i`oyd wod< j.lsj hq;= ks,OdÍka iu`. idlÉPd l< o thska lsisÿ úi`ÿula
fkd,enqKq ;ek Tjqka b;du;a wirK ;;a;ajhg m;a jQy" tjeks wjia:djl
YS% ,xldjg meñfKk .re f;dauia fldÉfÉß msh;=uka ms<sn`oj ±k.kakd
fuu ëjr ldka;djka msh;=ud yuqùug cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg
meñfKkakg jQy' bkamiq cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha le`ojqïldr;=ud
jk y¾uka l=udr uy;df.a u`.fmkaùfuka tu ëjrhska ish¨ fokd ksoyia
lr .ekSug .; yels ish¨ mshjr .;a w;r wjidkfha§ ëjr wud;HdxYh
bÈßmsg ±jeka; Woaf>daIKhl mjd ksr; úh' tys idOkSh m%;sM,hla f,i
bkaÈhdkq yuqodj w;awvx.=jg m;a ish¨ ëjrhska ksoyia úh' fuu isÿùu YS%
úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh ìysùug uq, msre wdrïNl wjia:dj f,i
iksgqjka fõ'
• 179 •
t;eka isg wo olajd m%Odk wxY lsysmhla hgf;a wm .uka u`. Èh;a fõ' ta
wkqj"
uq¿;eka f.hs ;=< ffokslj .DyKshl f,i ksjfia ld¾hhj, muKla iSud
fkdú ldka;djkaf.a kdhl;ajh f.dvk.k wm idudÔh widOdrKlïj,g
tfrysj hqla;sh b,a,d ls%hd lsÍu .%dóh ldka;djkaf.a kdhl;ajh f.dvke.S
we;s njg lÈu ksoiqkls'
§md iqNdIsks
iïnkaêldßld"
YS% úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkh" ó.uqj
• 181 •
Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh" mq;a;,u
f,dfh,a mSÍia
fÊ' moaukdoka
iïnkaëldrl jreka
• 183 •
25 Mz;Lfhy nraw;ghl;lwpf;if
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; khtl;l uPjpahf nraw;ghlhdJ 2003k;
Mz;L kd;dhu; khtl;lj;jpy; Muk;gpf;fg;gl;lJ.
• 184 •
,t;tplaq;fs; njhlu;ghf khtl;lk;> khfhzk;> Njrpa uPjpapy; Nghuhl;lq;fs;
Kd;ndLf;fg;gl;ld.
njUtpsf;F Nghlg;gl;lik
tPjpfs; Gduikf;fg;gl;ik.
ngdbf; F&];
kd;dhu; khtl;l ,izg;ghsu;
kd;dhu;
• 185 •
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; nts;sptpoh
aho; khtl;lj;jpy; Kjw;fl;lkhf 2002k; Mz;L PPD kf;fSld; kf;fSf;fhd
fye;Jiuahly; tiyaikg;Gld; ,ize;J fhy; gjpj;jJ. mjd; Kjy; tUif
fhyk; rkhjhd cld;gbf;if eilKiwapy; ,Ue;jJ.
• 186 •
,t;thW ,r;nraw;ghLfs; tpuptile;J nry;fpd;wd. Aj;jj;jpy; ,lk; ngau;e;j
kf;fspd; fhzp tpLtpg;G> kPs;FbNaw;wj;ij typAWj;jp gy Nghuhl;lq;fisAk;
mjw;F tYNru;f;Fk; tifapy; Ieh kdpj cupik ,izafj;jpw;F
,g;gpur;rpidfis nfhz;L nrd;wjd; tpisthf aho; typ tlf;F kf;fspd;
9000 Vf;fu; epyq;fspy; 6000 Vf;fu; epyk; tpLtpf;fg;gl;L ,lk; ngau;e;j 10000
FLk;gq;fspy; 5000 FLk;gq;fs; tiuapy; kPs;FbNaw;wk; nra;ag;gl;Ls;sd.
,d;Dk; 5000 FLk;gq;fs; kPs;FbNaw;wk; nra;ag;gl cs;sd. (cg FLk;gq;fs;
jtpu)
• 187 •
25tJ Mz;by; gy ntw;wpfis ngw;Wf; nfhLj;J Kd;Ndwp te;jJ rhjhuz
tplak; my;y gy Nrhjidfs; Ntjifis fle;J te;J ,e;j Mz;L
nts;sptpoh fhz;gJ vd;gJ kfpo;r;rpANk. mj;Jld; vkJ khtl;lj;jpy; Njrpa
kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; fhy; gjpj;J 20 tUlq;fis vl;bAs;sJ. ,jidAk;
ehk; nfhz;lhl cs;Nshk;. mt;tifapy; Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpy;
,uz;L tpohf;fis ehk; nfhz;lhLtJ vd;gJ vkf;F ,ul;bg;G kfpo;r;pNa.
,d;gehafk;
khtl;l ,izg;ghsu;
aho;g;ghzk;
• 188 •
25tJ tUl tho;j;J nra;jp fpspnehr;rp khtl;lk;
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; nraw;ghlhdJ kjd;Kiwahf
2014k; Mz;L tiyg;ghL fpuhQ;rp gs;spf;Flh ehr;rpf;Flh Mfpa fphukq;fis
Nru;ej
; ngz;fisAk; kPdtu;fisAk; cs;slf;fp Njrpa kPdtxj;Jiog;G
,af;fj;jpd; nraw;ghLfs; njhlu;ghf kf;fs; kag;gLj;jg;gl;lJ.
Muk;gfhyj;jpy; fpl;lj;jl;l 40 mq;fj;jtu;fisf;nfhz;L nraw;ghLfs;
,lk;ngw;wJ.2017k; Mz;L fpspnehr;rp khtl;lj;jpd; ,uizjPT fpuhkj;jpd;
nraw;ghLfs; ,uhZtf;fLg;ghl;Lf;Fs; ,Ue;jikahy; me;jf;fpuhk
kf;fs; mq;F nry;y Kbahky; NghdJ ,uizjPTf;fpuhkk; tpLtpf;fg;gl
ntz;Lk; vd kf;fNshL kf;fshf epd;W mf; fpuhkk; tpLtpf;fg;ggl;lik
NjrpakPdt xj;Jiog;G ,af;f fpspnehr;rp khtl;l nraw;ghl;by;
kpfg;ngupa ntw;wpahFk; . Muk;gj;jpy; 40 ngz; mq;fj;jtu;fis
nfhz;l khtl;l kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; jw;NghJ 6 fpuhkq;fs;
cs;slq;fyhf 191 ngz; mq;fj;jtu;fisf; nfhz;L khtl;l mUk;G
ngz;fs; mikg;G nraw;ghl;by; cs;sJ. fpuhk uPjpahd gpur;rpidfis
,e;j mikg;G jiyaPL nra;J ntw;wpfisf;fz;Ls;sJ. cjhuzkhf
Ntutpy; fpuhk itj;jparhiyf;F Njitahd itj;jpa cgfuzq;fis
ngw;Wf;nfhLj;jik,tiyg;ghl;L tPjpg;gpur;ridf;fhf njhlh;eJ
; k;
mSj;j nraw;gg ; hLfspy; <LgLfpd;wik,Nghijg;nghUSf;F vjpuhd
kw;Wk; kf;fspd; fhzptpLtpg;G Nghd;w kf;fs; chpikrhh; Nghuhl;lq;fis
r%f hPjpahf Kd;ndLj;J tUfpd;wJ mj;Jld; Rw;whly; kw;Wk; ew;
r%f khw;wj;Jf;fhd ,isQh; ,af;fq;fis fl;bnaOg;Gk; nraw;ghl;by;
jw;NghJ 65 ,isQh;fs; vkJ mikg;gpy; ,ize;J nraw;gLfpd;w
mNj Ntis khtl;l hPjpahfTk; Njrpa hPjpahfTk; r%f eydf;fhf
,isQh;fs; jkJ gq;fspg;gpid njhlh;rr ; pahfTk; tUfpd;wdh; ,J xU
kpf nghpa ntw;wpahFk;.
• 189 •
mk;ghiw khtl;lj;jpy; toq;fg;gl;l Rdhkp tPl;Lj;jpl;lKk;
fpuhk epiyAk;
• 190 •
mjpy; gy tWikf; Nfhl;by; tho;fpd;w kPdt FLk;gk; jw;NghJ ,e;j
tPl;Lj; jpl;lj;jpy; thoe;;J mtu;fspd; kf;fSf;Fk; ,e;j tPl;il
rPjdkhf toq;fpaJ. ,d;W ,g;gpuNjrj;jpy; gy r%f fy;tpkhd;fisAk;>
ey;yhrpupau;fisAk; cUthf;fpAs;sdu;. ,e;j ngUik NAFSO
epWtdj;jpw;F NrUk; vd;gij njuptpj;Jf; nfhs;tJld; jw;NghJ 63
tPLfspYk; me;j kf;fs; epue;jukhf tho;e;J tUtij ,d;W ghu;f;f
KbAk;. mjw;fhd ew;rhd;wpjOk; fhzg;gLfpd;wJ. ,jid fUj;jpw;
nfhz;L 25tJ cyf kPdt jpdj;jpy; ,e;j fpuhkk; rhu;ghf me;j
kf;fspd; fhnzhsp (VIDEO) gjpT Mjhukhf cs;sJ vd;gijAk;
25tJ nts;sp tpohtpy; tho;j;J nra;jpiaAk; $wpf; nfhs;tjpy; ngUk;
kfpo;r;rpia ngWfpwhu;fs;.
fye;ju; ,irBd;
mk;ghiw khtl;l ,izg;ghsu;
mk;ghiw
• 191 •
• 192 •
;s%l=Kdu, Èia;s%la ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha .uka u`.
2004 j¾Ihg by; § ëjr iñ;sh kñka f.dvke.=k w;r 2004 j¾Ifha
iqkdñfhka miqj ëjr iyfhda.s;d ixúOdkh f,i ls%hd;aul úh' tys
wdrïNl iïnkaêldrl f,i mS'ta'wdkkao mSßia uy;d lghq;= l<y' bka
wk;=rej ms<sfj;a ixckd fukúh miqj tï'tï'rySï uy;d" j¾;udkfha
tÉ'ví'tka' rx.kS uy;añh lghq;= lrkakSh' tys wdrïNl idudðlhska f,i
mS'ta' wdkkao mSßia uy;d" tï'iS' l=udß uy;añh" tï' tï' rySï uy;d" ,,s;d
uy;añh" Èiakd uy;añh hk uy;au uy;aóka fõ' ;s%l=Kdu,h Èia;s%la k.r
yd lvj;a k.r iNd" ia:dk jk isßud mqr" úð; mqr" iqfïO .u" fk,aika
mqr" iuqød .u hk .ïudk wdrïNl .ïudk jk w;r tys Ôj;a jk ëjr
msßia mkaodyla muK idudðlhska ù we;' ;s%l=Kdu,h Èia;s%la idudðlhska
yg iqkdñfhka miq ,nd ÿka wdOdr f,i fmÜg%,a ,dïmq 500" msg; tkaðka isú
l< fndaÜgq 72" tkaðka 75" ±,a lÜg, 75 wd§ jYfhks'
2017 j¾Ifha§ iudc fjkila i`oyd jq ;reK cjh f,i ;reK lKavdhï
talrdYs lrk ,§' j¾;udkfha § m%dfoaYSh iNd lsysmhl jev lghq;= isÿ l<
w;r tu m%dfoaYSh iNd yd .ïudk tys idudðl ixLHdj my; i`oyka fõ'
• 193 •
uq;a;=k.¾ - 30 ú,xl=,u - 29
lmam,a;=f¾ - 20 l,sl=xÑuf,a - 35
,õf,aka - 10 ùr k.¾ - 10
wdkaoïl=,u - 21 ukhdfõ,s - 10
mqïmqyd¾ - 35 uÜflda - 27
l,a,rdj - 35
l=Tremsáh - 05
tarlalKaä - 05
iSokafõ,s" ikaf;daImqrï - 20
Wmamqrd,a - 60
Wmamdreys - 25
• 194 •
fï jk úg ;s%l=Kdu,h Èia;s%lalh ;=<
• idïmQ¾ ck;dj kej; mÈxÑ lsÍu i`oyd wm m%cd wNs,di cd,h ls%hd
lr we;'
• 195 •
Tjqka úiska (
• Y%uodk meje;aùu
2021 j¾Ifha isg 2022 j¾Ih olajd wm Èia;s5lalh ;=< isÿ l< jevigyka
f,i
• îc fnod §u
• me< isgqùu
tlai;a cd;skaf.a wdydr yd lDIsl¾u ixúOdkh iu`. tlaj ëjr mjq,a i`oyd
,nd ÿka uqo,a wdOdr ms<sn`oj f;dr;=re fidhd ne,Su hkdÈ jYfhka i`oyka
l< yel'
• 197 •
kl;lf;fsg;G khtl;lk;
• 198 •
mikj;Jf; nfhLf;fg;gl;lJ. ,d;Wtiu tuyhwhf mk;kf;fs; kj;jpapy;
epiyj;jpUg;gJ Fwpg;gplj;jf;f mk;rk; vdyhk;. mNj Neuk; 14 tUl
fhykhf ,k;kf;fs; kl;lf;fsg;G khtl;l kPdt xj;Jiog;G mikg;Gld;
njhlu;eJ ; k; gazpj;Jf; nfhz;L mtu;fsJ cupikf;fhf kw;Wk;
NjitfSf;fhd ,yf;Ffis mile;j ngUikfisf; $wp kfpo;tJ
rpwg;gk;rkhFk;.
• 199 •
ru;tNjr kl;lk; vd cj;jpNahfj;ju;fspd; jpwd; tpUj;jpw;fhf mtutu;
jpwik rhu; nraw;ghLfis mbg;gilahff; nfhz;L toq;fp mtu;fis
tskhdtu;fshf cUthf;fp tpLtijAk; ,e;j mikg;G kwe;J
tpltpy;iy.
• 200 •
,t;thW tpuptile;J nrd;Wf; nfhz;bUf;Fk; Njrpa kPdt xj;Jiog;G
,af;fj;jpd; nraw;ghLfs; nkd;NkYk; gy E}uhz;Lfis jhz;bAk;
ntw;wp eil Nghl Ntz;Lk; vd;W nts;sptpoh fz;Ls;s ,d;iwa
ehspy; kl;lf;fsg;G khtl;l kPdt xj;Jiog;G mikg;gpd; Kd;dhy;
cj;jpNahfj;ju;fs; kw;Wk; ,e;ehs; cj;jpNahfj;ju;fs; cl;gl 14 tUl
fhykhf vk;Kld; ,ize;J gazpj;Jf; nfhz;bUf;Fk; fpuhk kf;fs;
rhu;gg
; hfTk; kdk; epiw tho;jJ
; J}tp kfpo;fpd;Nwhk;.
k. vg;. ]u;kpyh
kl;lf;fsg;G khtl;l ,izg;ghsu;
kl;lf;fsg;G
• 201 •
mk;ghiw khtl;l kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd;
nraw;ghLfs; cUthf;fk;
• 203 •
mNjNghy fpof;F khfhzj;jpy; ngz;fs; cupikf;fhf ngz;fs;
rj;jptha;e;j Fuyhf ngz;fs; FOf;fs; mikf;fg;gl;L mg;
ngz;fs; FO fpuhk kl;lk;> gpuNjr kl;lk;> khfhz kl;lk;> Njrpa
kl;ltiyaikg;ghf nfhz;L ,aq;fptUkstpw;F ghupa mikg;ghf
fl;bnaOg;gp jw;NghJ mk;ghiw khtl;lj;jpy; fpof;F #upad; ngz;fs;
mikg;g gy NritfisAk; ntw;wpfisAk; mile;Js;sd (C + k; )
Fb ePu; gpur;rpidf;F xU gpuNjruPjpahf FbePu; ngw;W nfhLj;Js;sJ.
fz;zfpGuk;> ftlhg;gpl;b> mspf;fk;ig Nghd;w gpuNjrq;fSf;F FbePu;
toq;fg;gLfpd;wd. mj;Jld; gpuNjrkl;lk; fpuhk kl;l jiytpfisAk;
NgRk; jpwd;fisAk; cUthf;fpAs;sJ.
• 204 •
mNjhL Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fk; jd;Dila 25tJ
Mz;il epiwT nra;Ak; ,t; mikg;G njhlu;r;rpahf kf;fSf;F
Fuy; nfhLf;fNtz;Lk; vd;gjpy; ,jpy; flikGupAk; midj;J
Copau;fSf;Fk;> Njrpa mikg;ghsUf;Fk; vq;fshy; cUthf;fg;gl;l
fpof;F #upad; ngz;fs; mikg;G kw;Wk; khtl;l kPdt xj;Jiog;G
kw;Wk; tsu;gpiw ,isQu; mikg;G kw;Wk; Njrpa kPdt njhopw;r;
rq;fk; rhu;gpy; ey;tho;j;Jfis njuptpg;gJld; jq;fspd; gzp njhlu
,iwtd; Jid Gupa Ntz;Lk; vd;W Nfl;Lf; nfhs;fpd;Nwhk;.
ed;wp
fye;ju; ,irBd;
mk;ghiw khtl;l ,izg;ghsu;
mk;ghiw
• 205 •
ifydaord;aul ine`Èhdfjka tlaj wd .uka u`. ;=<ska ch.%dys
25 fjks jir iuruq - fudkrd., Èia;s%lalh
tysÈ me,aj;a; iSks iud.u úiska Wla j.dj i`oyd f.dú ìï w;am;a lr
.ekSu ksid bvï whs;sh wysñ ùu" w,s ñksia iyÔjkh ì`o jeàu ksid
uqyqK fok .eg¨ ms<sn`o f;dr;=re wkdjrKh lr .ekSug yels úh' 2010
jif¾§ isÿ l< uyck úksYaph iNdjg tu .eg¨ bÈßm;a lsÍu;a úi`ÿï
i`oyd ls%hd;aul úh hq;af;a flfia o hkak wjfndaOùug wjia:dj Wod úh'
2012 jif¾§ îc mk;g tfrys f.dú Èkh ieuÍug odhl úh' 2017 jif¾§
me,aj;a; ckdjdij, bvï whs;sh ,nd .ekSu i`oyd cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh tlaj f.dvke.=kq ls%hdldß;ajh ch.%yKh lrñka 2019 j¾Ifha§
ckdjdi 10 bvï n,m;% 86 la yd ckdjdi 14 bvï n,m;% 66 la yd ckdjdi
03 bvï n,m;% 152 la ,nd .ekSug yels úh'
2020 jif¾§ mßirh yd hym;a iudc fjkila i`oyd ;reK jHdmdrfha tlaj
mßirhg ikafõoS jq ;reK lKavdhula f.dvkef.ñka li< l<ukdlrKh"
ma,diaála fmd,s;ska Ndú;hg tfrys fjñka mßir ixrCIh i`oyd me<
frdamKh lrñka mßirh moaO;s wdrCId lsÍu i`oyd ;reK lKavdhï Wkkaÿ
úh' ;jo lKavdhï ;=< kdhl;ajh f.dvk.ñka m%foaYfha idudÔh wd¾Ól
yd foaYmd,k .eg¨ y`ÿkd.ksñka m%dfoaYSh md,k wêldßh yd iïnkaO;d
f.dvke.Su;a" f;dr;=re ,nd .ekSug;a ;reK lKavdhu ,enQ ch.%yKhla
f,i fuys i`oyka l< yel'
• 206 •
li< l<ukdlrKh ;=<ska ,nd .kakd ldnksl fmfydr Ndú; lrñka ;u
ksjfia iy ixúOdkfha f.j;af;a o iduQyslj ixj¾Okh lsÍug ;reK
lKavdhï odhl jQy' wdydr iqrCIs;;djh i`oyd ñßÈh ëjr flaI;%h olajd
odhl;ajh w.hñka y`omdkd., iy w¿.,af.a ëjrhskaf.a fhdackd we;=<;a
ñßÈh ëjr flgqïm; ieliSu olajd odhl;ajh tl;= lrñka cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrh 25 jir ch.%yKh lsÍug fudkrd., W!j fj,a,iai
ldka;d ixúOdkh ±lajq odhl;ajh wms fufia iksgqyka lruq'
• 207 •
m%cd iyfhda.s;d ixiofha f;dr;=re ì`ola
wd.u" cd;sh" l=,h fyda ia;S% mqreI fNaohlska f;drj iïm;a iudkj
fnfok hqla;s .rel yd udkj ysñlï .re lrk fi!NdH.u;a iudchla
Wod lr .ekSu o¾Yl lr .;a cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdr cd,fha
l=reKE., Èia;s%la yjq,aldr ixúOdkh jq m%cd iyfhda.s;d ikaiofha 1995
j¾Ifha iekis,s moku kñka m%úIag jq w;r th m%cd Yla;s ixúOdkh
kñka wdrïN úh' wd¾Ólfha iïnkaêldrl jYfhka wð;a rEmisxy uy;d
lghq;= isÿ l< w;r tjlg iÔjl jQfha iqo;a úl%uisxy uy;dhs' thg
2005 j¾Ifha§ iðj iïm;a chj¾Ok uy;d iÔjl ufyaIa lghq;= lsßug
tl;= úh' 2010 j¾Ifha kj iÔjl Wmq,a l=udr uy;d tl;= jq w;r" iqo;a
úl%uisxy uy;d tysÈ bj;a úh' iïnkaêldrl wð;a rEmisxy uy;d
yd ixÔj iïm;a chj¾Ok" Wmq,a l=udr hk iÔjlhska tl;= ù m%cd
iyfhda.s;d ikaioh kj udkhlg /f.k wd w;r tysÈ f.dú" ëjr"
lïlre" ldka;d" <ud" ;reK" mdßir hk wxY Tiafia úúO kj jevigyka
Èh;a lrk ,§'
by; i`oyka l< lreKq ms<sn`oj i,ld n,k úg wm úiska isÿ l<
jevigyka ;=<ska iudchg isÿjq ys;lr n,mEu ms<sn`oj i;=gq úh yels
w;r wm ixúOdkfha isák msßi fj; wmf.ka isÿ jq fiajd Tjqkaf.a
wm ixúOdkh i`oyd;a iudch rgg yd ck;djg isÿ jq fiajd o wm
fï wjia:dfõ w.h lrñka yomsß is;ska i;=gq jkafkuq' tfukau" ck;d
jHdmdrhla f,i id¾:l bÈßhg hdu i`oyd wmg úYd, Yla;shla jq cd;sl
kdhl;ajhg;a mßmd,k f,alï;=udg;a cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha
• 208 •
ld¾hxYfha ish¨u uy;a uy;aókag;a wm ixúOdkfha f.!rjkSh ia;+;sh
mqo lr isák w;r ish¨u Èia;s%la iïnkaêldrl ifydaor ifydaoßg;ago
ish¨u iÔjl iÔúldjkag o" f.dú" ëjr" lïlre ish¨ ifydaor
ifydaoßhkag o wm ixúOdkfha f.!rjkSh m%Kduh ifydaor is;ska mqolr
isákafkuq'
wð;a rEmisxy
iafjÉPd iïnkaëldrl
ixÔj iïm;a
iÔjl - l=reKE., Èia;%sla ixúOdkh
• 209 •
ñßÈh ixúOdkh - fmdf<dkakrej
j¾I 2002 oS .re ud,sska meúos fidhqßh mrdl%u iuqøh iq/lSfï jHdmdrh
kñka ixúOdkhla fmdf<dkakrefú ìys lrk ,os. tla fiajlfhl=f.ka yd
iq¿ idudcsl msßilf.ka wdrïN jQ fuh 2003 jif¾oS muK ó.uqj cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha yjq,aldr ixúOdkhla f,i ,shdmosxÑ lrk
,os. bkamiq cd;sl ëjr iyfhda.s;dj iu. tla fjñka úúO jev lghq;=
isÿ lrñka wd .ufkaoS 2007 j¾IfhaoS ví.fÊ.iS. ufkdaÊ is,ajd uy;d fuu
ixúOdkfha fiajlfhl= f,i jev lghq;= wdrïN flreKs .bkamiq mrdl%u
iuqøh iq/lSfï jHdmdrh kñka ;snQ ku fjkia fldg ñßosh ëjr ixúOdkh
kñka wm wdh;kh kï l< w;r jeõ wdYs%; ëjr .ïudk f;dard f.k .re
ud,ska meúos fidhqßhf.a yd cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha wkq oekqu
we;s j <ud iudc ;reK iñ;s yd jeäysá lKavdhï f.dvk.k ,os.
fufia jev lghq;= isÿ lrf.k hñka isáhoS .re ud,ska meúos fidhqßhf.a
yd ufkdaÊ is,ajd uy;df.a talu;sl ;SrKh ;=<ska ñßosh ëjr ixúOdkh
kï jQ fuu wdh;kh 2008 oS muK ñßosh ixúOdkh kñka kï fjkia fldg
idudcsl;aj j¾Okh ;=<ska jevlghq;= isÿ lrk ,os. 2012 j¾Ih jk úg
.re ud,Ska meúos fidhqßhf.a uQ,sl;ajfhka yd wkqYdil;aajfhka f.dv ke.+
ñßosh ixúOdkfha j.lSu ñßosh ixúOdk iïnkaëldrl ví.fÊ.iS. ufkdaÊ
is,ajd uy;dg ,nd fok ,os. fufia jev lghq;= isÿ lrñka isáhoS .re ud,Ska
meúos fidhqßhf.a úY%du hdu fya;=fjka ñßosh ixúOdkh bosßhg f.khdu
i`oyd thg ;j;a fiaúldjlf.a fiajh wjYHj ;snqKs. tu ksid 2013 j¾IfhaoS
ñßosh ixúOdk iðúldjla f,iska ví.ta. luKs os,arelaIs hk wh fiajhg
n`ojd .kakd ,os .
bkamiq luKs uy;añhj mqreÿ mqyqKq jev lghq;= isÿ lrñka ish¨ jev
lghq;= isÿ l< w;r 2015 j¾Ifhaos .re ud,Ska meúos fidhqßh iaÒr jYfhkau
úY%du hk ,os .
• 210 •
kuq;a t;=ñhf.a wkque;sh yd wkqYdikd mßos ufkdaÊ uy;d yd luks uy;añh
jev lghq;= isÿ l< w;r j¾;udkfhaoS;a t;=ñhf.a wdYs¾jdoh wmg ,efnkq
we;. t;=ñh l< fiajh w.h lsÍu i`oyd cd;sl ëjr iyfhda.s;djfhka
t;=ñhg Wmydr o isÿ lrk ,os .
bkamiq tod isg wo olajd cd;sl ëjr iyfhda.s;djfha Woõ Wmldr we;sj wm
osia;%slalfha úYd, oshqKqjla isÿ ù we;. fï jk úg .ïudk 08 l wmf.a <ud
iudc 08 lao, ;reK iñ;s 08 lao, jeäysá lKavdhï 20 lao jYfhka idudcsl
ù we;. l,y.,, iaj¾Kmd,s.u, f.dú.u, ëjr.u, f;damdjej, ùrfmfoi,
ne`osjej, lsßueáouk hk .ïudkj, iDcq jYfhka jeäysá idudðl
400 la o, ;reK idudðl 180 la o, <ud idudðl 300 la o jYfhka wmf.a
idudðl;ajh ,nd we;. jl% idudcsl;a iu. uq¿ idudðl;ajh 1000 blaujd
we; fï jevlghq;= i`oyd j¾:udkh jk úg cd;sl ëjr iyfhda.; s djh
úYd, jYfhka wmg iyfhda.h ,nd oS ;sfí. f.j;= j.d jevigyk" kdhl;aj
.=Kdx." li< l,uKdlrK" mdßißl lsh % dldrlï" wdOdr jeviigyka"
n,mEï lsh % dj,s iy úúO mqyK s hls.
q q jevigyk wdosh bka lsym
ufkdaÊ is,ajd
iïnkaëldrl
ñßÈh ixúOdkh - fmdf<dkakrej
• 211 •
• 212 •
NAFSO Secretarite Staff
• 214 •
Mrs.W. Sanduni Madusanka Mr. Nimal Perera
Secretary, Regional Advisory Group
Assistat Accountant (Asia & Pacific)
• 215 •
Mr. L. Y. Wasantha Miss. S.Damayanthi
Coordinator of Matara Coordinator of Kaluthara
• 216 •
Mr. Benadict Croos
W.H.Nishaka Rangini Coordinator of Mannar
Coordinator of Trincomale
• 217 •
Mr. Arumukam Satheesvaran Mr.S.Pirathas
Coordinator of Kilinochchi Coordinator of Mulativu
• 218 •
District Animetors
Mrs.Magenthiran Amalajeevini,
Mr.Sanjeewa Sampath, Kurunagala
Kilinochchi
• 219 •
Mr. Maduka Sampath, Matara A.L. Ananda Premalal, Matara
• 220 •
Mr.K. Kokulan, Ampara Mrs.Nadeeka Jayamali, Galle
• 221 •
Mrs. W.A. Kamani Dilrukshi, Mr. Johnpulle Padmanadan, Puttlam
Polonnaruwa
• 222 •
foaYSh ifydaor ixúOdkj, iqNdYsxik
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg úismia
jirla msÍu ksñ;af;ka iqn me;=ï mKsúvhla
tùug ,eîu iïnkaOfhka tys Èßh ñ;=frl=
jYfhka uu i;=gg m;a jkafkñ'
wo rg jeà we;s ;;a;ajh ;=< l< hq;= ld¾hh uqyqK §ug Yla;sh ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrhg mj;sk nj uu úYajdi lrñ'
bÈßhgu chæ
• 223 •
Y%S ,xldj jeks ;=kajk f,dalfha rdcHhla ;=< udkj
ysñlï wdrlaId lsÍfï ld¾hh i`oyd bÈßm;a ùu
b;du;a fjfyilr wiSre ld¾hla nj udf.a
w;aoelSu fuka u úYajdihhs' ck;djf.a miq.dñ
iudc foaYmd,k wdl,am fuka u udkj ysñlïj,g
úreoaOj lghq;= lrkq ,nk foaYmd,ksl yd
fj,`om, n,fõ.j, ueÈy;a ùu fuka u udkj
ysñlï wdrlaId lsÍug f.dvk.d we;s hdka;%Kj,
miq.dó;ajh fuhg n,mdkq ,nhs' fujeks iudchl
whs;sjdislï wdrlaIdj i`oyd bÈßm;a jk udkj ysñlï wdrlaIlhka
wmyiq;djhg ,la ùu fkdje,elaúh yels ld¾hhls'
• 224 •
idudkHh uyck;dj f,i wm uqyqK md we;s fÄojdplh ch .ekSug
.e,jqïlrefjl= meñfKahehs is;hs kï th miq.sh 74 jirl uq,dfõ ;j;a
È.=jla muKs' wm ish¨ fokd tlajQ l< rdcHh f.dvkef.k w;r rdcHh
hkq wm h' wmf.a Ôú; hym;a ;;a;ajhg m;a lsÍug lem fkdjk wmf.a
whs;sjdislïj,g .re fkdlrk md,lhka iy ks,OdÍka isá kï Tjqka m,jd
yer m%cd;dka;%jdohg .re lrk md,lhka ks,OdÍka msßilf.ka hqla;
md,khla m%cd;ka;%jdoh ;=<ska f.dvk.d.ekSu wmf.a j.lSuhs' fuh isÿ
l< yelafla wm ish¨ fokd b;du;a ;SrKd;aul f,ig ixúOdkh ùfuka
nj uf.a ye`.Suhs'
• 225 •
tfiau" cd;sl iy cd;Hka;r jYfhka úúO flaI;% ms<n s `oj ióCIK iy
m¾fhaIKj, ksr; jk úúO mqo. a ,hskga iy lKavdhïj,g myiqlï
ie,iSfuka iy ìï uÜgfï mj;sk w¾nqo iy .eg¨ldÍ ;;a;j a hka cd;sl
oDIaáfldaKhlska ixjdoh lsÍu ;=<k s a iy th cd;Hka;rh iu`. .kqfokq
lsÍula olajd /f.k hdu ksid cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrh fï jk úg
cd;Hka;r ms<.s ekSug iy ms<.
s ekSug ,la ù we;s nj i`oyka lrkafka i;=áks'
jir ye;a;E y;rlg wdikak jq idïm%odhsl foaYmd,k l%ufõoh iDcqju
wNsfhda.hg ,la lrk cd;sl iy foaYmd,k .uka udj; ksh; jYfhka
yerjqï ,CIhla olajd le`ojdf.k hk nj uf.a úYajdihhs' cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrhg iqn me;=ï !
wreK Ydka; fkdaksia ^wYdfkda&
m%Odk iïnkaêldrl Born to Win Relationship
le`ojqïlre cfkdaodkh iudc cd,h
• 226 •
wdhqfnda fõjd æ
YS% ,xldfõ fjfik ck;djf.a fmdaIK
wjYH;djh iemhS f uys ,d Wr fok jD;a ; s l hs k a
w;ßka iqúfYA I kS h l= g q ïNhla jk" —iq ¿ mka k
ëjr m%cdj˜ fjkq f jka jir 25 la mq r djg
jD;a ; S h j¾Ofhys , d" wNs f hda . meroùfuys
,d" .egq ï ks r dlrKfhys ,d iy ika y s ` Èhdj
f.dvke.Sfïys ,d fjfyi uyka is f hka È.= l<
oE;a" wo m%; s M , ord is à u m% Y xikS h' Tjq k a
fjkqfjka" Tjq k a iu`. is g .ekS u fjfyilrh'
fjfyi o uykai sh o uy;a h' tfy;a" tys m% ; s M ,h w;s uy;a h' ta " jir
25 la ;=< § wdh;kfha fuka u flaI;%h ;= < ;a is á iy j;a u fka is á k iEu
mqoa.,fhl= u fkduiqrej ±lajq fmfkk iy fkdfmfkk lemùu ks idu
h' fufia iqn m;kak g miqì u ieliq f Ka o Tn iefjdu fjfyi .ek
fkdfjfyiS tld fuka jev l< ksi d h' yeÍ n,d i;= g q úh yels " úúO
oCI;dj,ska msß ;reK mqrjeis l=gqï Nhla o rg mq r d u Tng ys ñj ;s îu
u u oE b;sx" ohdnr cd;sl ëjr iyfhda . s ; dfjks " Tng ;j;a fndfyda
wdhqfndafõjdæ
• 227 •
iqnidOkh wNsnjd úuqla;sh wrUhd
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha 25 jirl .ukg iqN me;=ï
• 229 •
bvï yd lDIsl¾u m%;sixialrK jHdmdrh - MONLAR
cd;sl ëjr iyfhda.S;d jHdmdrfha f.ù hñka ;sfnk jir 25 l ld,h ;=<
YS% ,xldfõ isú,a ixúOdk lafIa;%h ;=< ;SrKd;aul N+ñldjla isÿ lsÍug
yelsj ;sfí' jHdmdrhla f,i Tjqkag wêm;s foaYmd,khg;a" fjf<ofmd,
yiqrejñka isák oeවැka; iud.ïj,g;aa" ;SrK .ekSï ;=< isák rdcHh iy
ks,OdÍ ;ka;%hg wNsfhda. lsÍug yels úh'
• 230 •
jHdmdrhla ;=<ska ;SrKd;aul iudc mßj¾;khla wfmalaIdfjka lghq;=
lrñka isák jHdmdrhla f,i ;j ÿrg;a Tjqkaf.a ld¾hH Ndrh iudchg
wjYHj we;' tu .uk hdug Tjqka mj;sk wd¾Ól yd foaYmd,k ;;a;ajh
ms<sno we;s lr f.k ;sfnk ksjerÈ oDIaÀjd§ woyi ;j ÿrg;a Yla;su;a
lr .ksñka ;SrKd;aul ueÈy;aùula isÿ lsÍu i`oyd j;auka kdhl;ajhg
fukau ld¾h uKav,h yd idudðl m%cdjg;a bvï yd lDIsl¾u m;sixialrK
jHdmdrh iqN me;=ï tla lruq'
Ñka;l rdcmlaI
fufyhqïlre
bvï yd lDIsl¾u m%;sixialrK jHdmdrh
• 231 •
bvï whs;sh i`oyd jk ck;d jHdmdrh ^PARL&
cd;sl ëjr iyfhda.; s d jHdmdrh ;u 25 jk ixj;airh
iurkafka" YS% ,xldj ;SrKd;aul wNsfhda. rdYshlg
uqyK
q § isák wjia:djlh' oYl .Kkdjl jerÈ wd¾Ól
m%;ms ;a;"s ¥IKhg" jxpdj yd wêm;sjdÈ foaYmd,kh
wm rg .eTqre wd.dOhla lrd /f.k hñka ;sfí'
• 232 •
fkdksñ fufyjrla" úismia jirla" iudc fjkila" fufyjrg
me;=ula
m%§md iqo¾YkS
mßmd,k f,alï
ckjfndaO flakaøh
• 233 •
úl,amks cd;sl ldka;d ixúOdkfhka cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha
p;+ fiõjkaÈ
úl,amks cd;sl ixúOdkh
• 234 •
ifydaor;ajfhka
tlu hq.hl" tlu fijKl" tlu wruqKlska iúia;%S yd cd;sl ëjr
iyfhda.S;djh .uka wdrïN lf<uq'
iudch jvd hym;a lsÍfï wruqKska" ëjr m%cdj iuÕ lghq;= lrñka"
Tjqkag u.fmkajñka" wjYH ueÈy;aùï lrñka cd;sl ëjr iyfhda.S;djh"
mqrd jir 25 la wd .uka uÕ" b;d ÿIalr jqj;a meyeÈ,s ±laula iys;
jev ms<sfj,lg" kdhl;ajh fok y¾uka l=udr ifydaorhdg úfYaI ;=;shla
msßkeóh hq;=uh' ;u lKavdhu ksis u.g fhduq lrñka" ëjr m%cdj fuka u"
W;=re kef.kysr"iy ol=fKa" m%cdj ldka;d msßñ fNaohlska f;drj" mSvdjg
m;a lrk" úúO iudc m%Yakj,g ueÈy;a ùfï" wjYH;djh jgyd.ksñka
yd ck;dj wjÈ lrñka yd Wkkaÿj we;s lrñka" .kakd jQ" iudc fjkilg
wjeis l%shdud¾."iudc ixj¾Ok l%shdldÍkaf.a l%shdldß;ajh ukdj ms<sônq
lrhs' wo jk úg" m%cd;ka;%jdoh hkak jpkj,g muKla iSud jQ lsisÿ —udkj
ysñlula ms<sn|j fkd;lk ;a;ajhlg rg weo oud we;" wOu md,lhska
rc lrk wo jeks hq.hl" cd;sl OSjr iyfhda.S;djfha l%shdldß;ajh yd
ueosy;aùu fmrg jvd Yla;su;a f,i m%dfhda.sl lsÍfï wjYH;djh oeä
f,i oefkkq we;'
• 235 •
ta i|yd osrsh yd iúh m;ñka" tu ld¾fhafhaoS" wjYH ´kEu úfgl iúia;%s
cd;sl ldka;d jHdmdrh Tn iuÕ w;aje,a ne|.ekSug iQodkï njo i|yka
lrkafkuq'
moaud mqIamldka;s
iúia;%s cd;sl ldka;d jHdmdrh
• 236 •
It is a reality in Sri Lanka, as in many developing
countries, that the small-scale fishers and fish
workers are marginalized and that their voice is
rarely heard by the Government authorities.
National Fisheries Solidarity Movement (NAFSO)
plays a significant role in organizing small-scale
fishers to raise their voices to bring attention of the
Government policy makers in the fisheries sector, to
defend their rights. NAFSO also promotes to introduce good practices to
protect coastal environments.
• 237 •
Fishery plays the main role of ensuring food
security of the poor in most less Developed
countries. Small scale fisheries are one of the
disorganized voiceless sectors among the other
many sources of livelihoods. National Fisheries
Solidarity Movement (NAFSO) collaboratively
work with small-scale fishers with in National and
international flatform to empowerment of fishers'
rights, optimal use of resources and provide
information to the Government for policy making and implementation.
One of outstanding activity of NAFSO was formulating shadow fisheries
policy in Sri Lanka very recently. NAFSO is celebrating it twenty fifth
anniversary with her stake holders on 20th on November, which is one day
before the World Fisheries Day, celebrating with special focus on social
protection to secure equitable blue transformation in the fisheries sector. I
firmly believe that NAFSO has adequate capacity to enhance collective
action and the participatory action research in small scale fisheries sector.
I wish NAFSO's effort on its endeavors for the development of small-scale
fishers and fisheries sector in Sri Lanka.
Prof. M. G. Kularatne
Professor in Economics
University of Kelaniya
• 238 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrhg úismia
jirla msÍu ksñ;af;ka iqn me;=ï f.k taug
yels ùu buy;a i;=gls' miq.sh jir oyhl
ld,h ;=< tys úúO iïuka;%K" idlÉPd iy /
iaùïj,g iyNd.s fjñka tys lghq;= iu`.
wdikakj iïnkaO ùug wmg bvla ,eìK' ta
w;a±lSu b;du;a idrj;a úh' cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrh furg úúO m<d;aj,
fjfik l=vd ëjr m%Yak iïnkaOj ls%hd lsÍug
tys lghq; = iS u d fkdlf<a h' ó.uqfõ cd;Ska w;r iu.sh u;
f.dvke.= k iduh i`oyd wr.,fhys th bÈßfhkau isá ixúOdhlhd
jQf ha h' cd;s l uÜgfï wr.,j,§ jD;a; Sh iñ;s" isú,a ixúOd
iu`. th úmq , ld¾hNd¾hla bgq lf<a h'
• 239 •
iqn me;=ï
mqxÑrd, fidauiß
cd;sl ixúOdhl
mdku m;a;=j iq/lSfï ixúOdkh" mdku
• 240 •
Greetings from Partner Organizations
From Alex. Van Arkadie, Rome
As a Sri Lankan and resident in Rome since 1977, I was impressed by the foresight
which had inspired NAFSO to translate to Sinhala, print and distribute FAO's
Code among poor, small scale fishing communities surrounding the Island.
I also recall, how NAFSO volunteered to print, publish and promote Island-
wide-distribution of my Booklet on Basic Italian in English/Sinhala for Lankan
immigrants in Italy. For the Book Release event held on 31 Jan. 1999 at its'
Auditorium in Negombo, NAFSO arranged a colorful cultural ceremony graced
by, Most Rev.Dr. Oswald Gomis, Emeritus Archbishop of Colombo, Most Rev.
Dr. Kumara Illangasinghe, Emeritus Archbishop of Kurunegala, and few other
senior Clergymen of the Catholic and Anglican Church. Two distinguished Senior
Professors of the Kelaniya University and journalists representing Lankan and
Asian media were also present among dozens of other invitees.
• 241 •
To coincide with the 25th Anniversary of NAFSO, these are but a few historic
facts that I wish to place on record. May you then in the coming years harvest
abundantly from promoting advancement of all Fish Workers along the coastal
stretch of the South Asian Region and enjoy therefrom a bountiful, fulfilling, and
resourceful future.
Sincerely and Yours' Truly, Alex. Van Arkadie (writing from Rome)
• 242 •
From CAFOD - UK
Over all this time our partnership with NAFSO has been something we valued
very highly. The head office in Negombo became a familiar landmark for us, as
staff visits and exposures to Sri Lanka customarily included a day to call in there
for a briefing. NAFSO is not just a physical landmark but also a moral presence
in Negombo. We are thankful for the leadership role you took after the Easter
2019 bombings and all the work you do to bring together people who yearn for
peace and a Sri Lanka built on equality and diversity.
Some organisations grow tired and ‘institutionalised', but after 25 years we find
NAFSO's outlook as fresh as ever, and its flame of commitment still burning
bright. We hereby send our best wishes to NAFSO and all its local partners –
best wishes for the anniversary celebrations, and best wishes for the next 25
years!
• 243 •
We salute the National Fisheries Solidarity Movement
In recognition and respect of your 25 years as a leading movement in the struggle for
human rights of fisher people and coastal communities in Sri Lanka and globally, we
share our warm and comradely congratulations!
It has been an honour and a privilege to work with NAFSO for the past
ten years. Our collaboration on developing the Ocean Grabbing Primer
stands out as one of the most important collective achievements. This pioneering
work has set the course for movements' struggles against ocean grabbing across the
world and created new alliances with progressive movements and organisations.
As expressed by National Convener of NAFSO, Herman Kumara —the political
consciousness of fisher people is on the rise and this is of greatest importance in the
struggle against the grabbing of land and the sea". This was in the context of tourism-
driven land and ocean grabbing in Kalpitiya peninsula, Sri Lanka some ten years ago.
Today, we can proudly say the political consciousness of fisher peoples all over the
world and their resistance to ocean grabbing continue to gain strength, thanks in part
to NAFSO's internationalist approach.
Our collaboration during the last decade has been too extensive to mention all our
shared accomplishments, but a few additional moments stand out. The 6th general
assembly of the World Forum of Fisher Peoples in 2014 (where we presented the
Ocean Grabbing Primer) and the 7th general assembly co-hosted by NAFSO in Delhi
in 2017 stand out as historical moments that brought together fisher movements
and organisations from all over the world, strengthening alliances in the global fight
against ocean grabbing. TNI's publications on the UN small-scale fisheries guidelines,
climate change and the so-called blue economy all build on our collaborative work.
Finally we have enormously valued the many moments - in Sri Lanka and elsewhere
- where we have gotten to know each other and strengthened solidarity, as these are
the very foundation for our collaboration and a stronger internationalist force for a
future based on human rights, equity and peace.
We stand with you in these difficult times in Sri Lanka where the national debt default
and threats to democracy heavily impact on the lives of Sri Lankan fishers and all
other working people!
We are looking forward to continuing the struggle together with you!
• 244 •
International Network for a Human Economy - INHE
(Asia Secretariat)
c/o ARREDS Trust, Kattalai Post Office, Krishnarayapuram Taluk, Karur District, Tamilnadu, India 639108
Congratulations NAFSO!
Dear Herman Kumara and the NAFSO family - Hearty Congratulations - for
your 25 years of journey in realizing human-centered development to the people
in concern.
INHE-Asia recalls the time you had initiated a brave mission. When vested interests
created a situation to divide the population with religion, region and language for
their own power and political stay, NAFSO took the bold and exemplary step of finding
new paths and creating alternatives particularly in the context of building peace,
unity, collective ownership and nurturing people-centric processes. NAFSO proved
again with their prophetic role that together as humans we can sustain any situation
by building peace in the territory through sustainable development perspectives.
You have chosen a mission impossible and you have proved it possible with your
commitment and love for humanity.
INHE-Asia is very proud and happy to celebrate with you the 25 years of struggle in
realizing your mission. NAFSO continues to prove that the human economy is the
way forward and thank you for your innovative programs that include all peoples
transcending language, age, region and religion. We have immensely learnt and we
commit to march together forward with you all. Best Wishes!
In Solidarity,
L.A. Samy – Vice President INHE International Secretariat
N.S.Babu – Executive Secretary INHE-Asia Secretari
• 245 •
From Md. Mujibul Haque Munir, COAST Foundation, Bangladesh
I have been living by the adage, —Leaders are those who make spaces for others,"
throughout my life and career as I have been working for more than 14 years to
establish myself as a leader in the field of development sector. I am fortunate to see
Herman Kumara, the national convener of the National Fisheries Solidarity Movement,
as such a leader (NAFSO).
I must first talk about Herman Kumara, who I most admire, in order to begin writing
about NAFSO. This is due to the fact that Herman was the one who originally
introduced me to NAFSO back in 2011 when we first met at a South Asia Alliance for
Poverty Eradication (SAAPE) event. Herman and NAFSO have been a very good and
active friend of COAST for a long time, especially as we have fought for the rights
of the underprivileged and marginalized, particularly the rights of the farmers and
fisherfolk in South Asia.
In their respective nations, NAFSO and COAST have both actively promoted the
public's voice as an alternative to that of the rulling classes.
NAFSO and Herman have been taking leadership roles in several international
forums outside of Sri Lanka and even outside of the South Asian regions. The
attention of those who have a say in policy has always been drawn to Herman's
significant role. Herman, who is the NAFSO representative and has been
also leading the World Forum of Fisher Peoples (WFFP). Additionally, he was
instrumental in developing the International Guidelines for Small-Scale Fisheries
(IG-SSF).
• 246 •
I am very much inspired to know that, in 1996, the Food and Agriculture
Organization awarded the Margarrita Lizzarraga Award to NAFSO with the
appreciation of its engagement on education and mobilizations of fishers on
fisheries management with educating people on the Code of Conduct for
Responsible Fisheries (CCRF). I really feel honored that, I got opportunity in many
cases to work with NAFSO and Herman.
I am aware of the challenging periods NAFSO and Herman have been going
through. I can vividly recall the times when Herman had to hide out to avoid being
arrested since he was a vocal advocate for fishermen.
On the eve of NAFSO's 25th anniversary, we send our warmest wishes to both
Herman and NAFSO because they are both constant sources of inspiration for
us.
• 247 •
From Valery, Eileen, and the whole team of PHP
For 25 years, NAFSO has taken it upon itself to speak out for those who for too
long have not been heard or taken seriously. In doing so, it has become the
organization of the voiceless, poor, and neglected people across Sri Lanka and
the region. NAFSO's work has certainly inspired us within PHP and PCUSA.
This journey to Year 25 hasn't been easy. It has been full of challenges and
obstacles. But you made it! In this very same year when you celebrate 25
years of community building and organizing, Sri Lanka is going through a major
transition, and people were able to clearly express their voice and dreams for a
new society where they are at the center. Herman and all the team of NAFSO deserve
a giant round of applause for all your amazing work and unconditional dedication.
Wishing you many more years of unparallel success and growth. Congratulations on
this special day. Happy anniversary!!!
• 248 •
FIAN International commemorates Sri Lanka's National Fisheries Solidarity
Organization - NAFSO - on its auspicious 25th anniversary. NAFSO's enduring
commitment, support and participatory interaction with small-scale food
producers and its engagement against the destruction of natural resources and
ecosystems and the social injustice behind our food systems is outstanding. We
particularly appreciate NAFSO's expertise, mobilising power and the reliability
of our work relation.
NAFSO's key role in facilitating the engagement of Sri Lankan civil society
representatives in the United Nations system has strengthened our joint
advocacy - both nationally and internationally.
FIAN International is grateful for this work relation and is looking forward to
further collaborate with NAFSO towards the realization of the right to adequate
food and nutrition.
Sabine Pabst
Asia Coordinator
********************************
FIAN International Secretariat
• 249 •
From PAN Asia Pacific
PANAP looks forward to more years of working with NAFSO and their communities.
The challenges ahead may seem insurmountable amid the intensifying multiple
crises gripping the world. But we are confident that we shall prevail with
the commitment and hard work that NAFSO has displayed over the years.
Arnold J.Padilla
Coordinator, Food Sovereignty Programme
• 250 •
Dear The National Fisheries Solidarity Organization (NAFSO), Sri Lanka
We, all at AHI, like to send our warm greetings on your anniversary.
We would like to convey our great respect and appreciation
to your works towards social justice over the past 25 years.
Although Sri Lanka is still in the critical situation, we believe that the
power of a people's movement could open the path to overhaul the
nation's political system and governance model, and NAFSO plays a
significant role throughout the process. We believe such knowledge
and lessons from experiences of your organization would contribute
to and strengthen many development workers who share the vision
for the future. We look forward to working and learning together
with you in the effort of building a more solid learning community.
Sincerely yours,
Kagumi Hayashi, General Secretary
Asian Health Institute (AHI)
• 251 •
Dear NAFSO members and friends in Sri Lanka,
SAAPE Secretariat
Kathmandu, Nepal.
• 252 •
From SSF
The SSF Hub wants to share this statement with you in honor of NAFSO's
25th anniversary!
The SSF Hub is a proud collaborator with NAFSO. We have had the pleasure
of working together on projects in support of small-scale fishers and the
implementation of the SSF Guidelines. We are continuously impressed by the
dedication, care, and ingenuity that NAFSO always brings to their projects and
community. Congratulations on 25 years of work!
Many thanks for extending a kind invitation to the Global Network for the Right
to Food and Nutrition to send a message in commemorating NAFSO's 25th
anniversary on World Fisheries Day.
—On behalf of the Global Network for the Right to Food and Nutrition
(GNRTFN), FIAN would like to extend our heartfelt congratulations to NAFSO's
25th Anniversary on November 21st, the World Fisheries Day. This day should
remind us of all the small-scale fishers world-wide who fight back ocean grabbing,
impacts of blue economy and related human rights abuses and violations.
NAFSO's tireless effort in contributing to the realization of the right to food and
nutrition of the marginalized groups, in particular of the fisher people, is an
encouragement for all GNRTFN members. GNRTFN expresses its best wishes to
NAFSO for additional 25+ years and look forward to continued collaboration in
making the right to food and food sovereignty a reality in Sri Lanka."
• 253 •
From ESCR Net work
Their leadership in ESCR-Net has in turn been grounded in their vital work to
organize fisherfolk and their communities across Sri Lanka--advancing food
sovereignty, environmental protection and the right to livelihood of small-
scale fisherfolk, including in the face of so-called development and tourism
projects. In doing so, they have repeatedly stood with struggles for rights
to land, workers' rights, and women's rights across the country, striving to
unite resisting communities across historic divides. NAFSO has been also
been a driving force behind the World Forum of Fisher Peoples (WFFP),
another ESCR-Net member, uniting millions of fisherfolk around the world
to confront ocean grabbing, protect the livelihoods of small-scale fisherfolk
and advance environmental and climate justice. We honor and stand in
solidarity with the vision, principled struggle and leadership of NAFSO. To
many moments of celebration in the ongoing struggle to make human rights
and social justice a reality for all.
• 254 •
Special Projects:
NAFSO builds bridges for refugee empowerment
Since 2021 National Fisheries Solidarity Organization
(NAFSO) has been operating a Centre in Negombo
for Persons of Concern (PoC) as an implementing
partner of the United Nations High Commissioner for
Refugees (UNHCR). The Centre prioritizes the
psychosocial well-being of refugees and asylum
seekers, serving as some open space for PoCs from
various faiths and backgrounds to come together
and actively engage in various activities and events,
including educational programs, awareness raising workshops, recreational
activities and skills building events.
Living in Sri Lanka as a refugee has never been easy. Despite the Easter Sunday
attack, COVID-19 waves had hit them badly. They are facing many challenges in
the country.
The PoC population in Sri Lanka had been affected by the Easter Sunday attack in
2019 and as a result they were in the camps for about three months. Refugees
became refugees in Sri Lanka and it took a long time to heal the wounds. Their
difficulties grew and became life-threatening with the Easter bomb blasts attacks
• 255 •
launched in the country as they were falsely accused and feared as —terrorists"
with the rise in anti-Muslim violence in the country. More than 1,100 refugees
were forced out of their home by violent mobs and continue to live in fear of
further attacks. These refugees had to resort to living in overcrowded community
centers, police station, and temporary shelters offered in goodwill. Several
programs were organized to re-integrate them with the host community to
have a peaceful life in Negombo.
Nearly 60 in the refugee community tested positive for COVID and it was
very challenging to get the government run centers support towards them to
accommodate into the quarantine process. Over 55 refugees were under house
quarantine. Some of them were sent to government run quarantine centers in
various parts of the country.
• 256 •
Financial difficulties were at
maximum for most of the families
and many families became vulnerable.
As the Sri Lankan economy is
worsening the prices of goods are
rocketing. The refugees are not
entitled to work in Sri Lanka. They
manage their day to day living with
the minimum allowance they receive
from UNHCR and the support of friends and relatives. In 2022, many families
are struggling hard to run their kitchen with the amount of support they receive.
Even under these circumstances, many activities conduct with the help of
government programs, UNHCR, civil society organizations, religious leaders
and rights defenders. The NAFSO team was able to provide diverse donations
including dry rations, relief, health, sanitary items, education materials and
stationery equipment.
• 257 •
The education and skill
development team support
their educational and skill
development requirements.
The team conducts regular
English, IT classes for children
and adults, electrical wiring,
international cookery, home
gardening, plumbing courses,
life- saving and first aid training.
Many refugees are unable to communicate in English and they would require
support to access public services such as police, Grama Niladari, midwives, PHI
and government hospitals. Therefore, we continue beginner, intermediate and
upper intermediate classes to improve their English.
The NAFSO team is strengthening the relationship with refugees and government
bodies. The team advocates and educates the government officials about
refugee communities and their existence in the country. As government is not
carrying out any awareness programs on refugee population to the country our
main focus is to conduct outreach sessions which will help the refugees to access
the government hospitals for health care, police to registrations, midwives to
babies' vaccination and Grama Niladari to obtain birth certificates for the new
born babies. We conduct anti Malaria and Dengue campaigns with the support
of the gov. ministry as it is a high risk for the communities.
The psychosocial officers coordinate with IOM and facilitate psychiatric sessions
at the office which benefit more refugees. After the psychiatric session,
medications have been provided to the prescribed patients.
• 258 •
Two families were attacked
and affected during the
mob attack calamities
happened in Negombo in
May 2022. One family with
five members lost their
bicycle during the attack as
it was burned and one of
their motorbikes was
damaged. This uncertainty
situation in that specific
area has created unnecessary fear among the refugee community. Psychosocial
support was given to the affected families to ensure their mental wellbeing and
safety during the calamities. NAFSO gave financial help to repair the partially
damaged motorcycle.
With the support of UNHCR, Sri Lanka Red Cross, SAHR, Centre for Society and
Religion, Born To Win Relationships, Janavabodaya and rights defenders have
provided medical support, dry rations, school equipment for refugees etc.
Over the past few years, UNHCR has helped financially and provided guidance
to implement these programs successful. Most of the programs have been very
successful because UNHCR, NAFSO and PoCs have taken a collective effort and
a team work.
• 259 •
resources to meet their basic requirements. Their temporary residence in the
country has many challenges including the inability to work to earn a living
even though these adults from good educational backgrounds and skills and
children are not permitted into the government schools for free education.
Careers, education, hopes, and dreams are put on a long standstill impacting
development and independence.
• 260 •
ud;r u;aiH fj<`ofmd, jHdmD;sh
iqkdñ jHihkh ëjr
l¾udka;hg w;s l< whym;a
n,mEu jpkfhka lshd úia;r
l< fkdyel' t;=<ska ëjr
l¾udka;h uq¿ukskau wl¾ukH
úh' u;aiH wiajekak i`oyd
kshñ; ñ,la fkdue;s úh'
w;rueÈ fjf<kaod wêl
,dNhla ,nñka mdßfNda.slhdg
wêl ñ,lg wf,ú flßKs' fï fya;= ksid fndfyda u;aiH wiajkq wld,fha
úkdY jQfha .nvd lsÍfï uOHia:dk fkdue;s ùu hehs i`oyka lf<d;a
ksjerÈh'
m%foaYfha u;aiH wiajkq .nvd lsÍu i`oyd Ys;d.dr myiqlï iys; .nvd
lsÍfï uOHia:dkhla cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh ueÈy;a ùfuka
wdrïN l< w;r ta i`oyd uQ,H odhl;ajh ySfjdaia wdh;kh ud;r ol=fKa
ëjr ixúOdkh fj; ,nd fok ,§' u;aiH wiajkq úkdY ùu j,lajd .ksñka
ksis m%ñ;sfhka yd .=Kd;aulNdjfhka hq;a u;aiH wiajekakla mdßfNda.slhd
w;g m;a lsÍu yd idOdrK ñ,la hgf;a u;aiH wiajekak mdßfNda.slhd w;g
m;a lsÍu fuys wruqKhs' cx.u fj<`oie,a 20 muK wdrïN fldg cx.u
r:hlska fj<`oie,a fj; .=Kd;aul uiqka ,nd §ug lghq;= l< w;r ta yryd
ëjrhdg;a mdßfNda.slhdg;a idOdrKhla bgq jQy' ksIamdolhdg idOdrK
ñ,lg uiqka ,nd .; yels ùu mdrfNda.slhd fu;=<ska ,;a ch.%yKhla fia
ie,lsh yel'
• 261 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha iDcq u`.fmkaùu hgf;a ks¾udKh
l< .S;dldr myiqlï wo jk úg Ndú;fhka f;dr ùu yd tu jHdmD;sh
;djld,slj k;r fldg we;' fuu jHdmD;sh kej; h:d;;a;ajhg m;a fldg
ëjr l¾udka;fha ÈhqKqj i`oyd fuh fhdod .; yel'
• 262 •
olajd úúO f,v frda.j,g n`ÿka ùu ksid iudch f,v ùuh' tu
ksid iudch ñksia m%cdj Wmhk Okh Tjqkaf.a uQ,sl Ôj;a ùfï wjYH;d
imqrd .ekSu fjkqjg Tjqkaf.a fi!LH wjYH;d fjkqfjka fhoùug isÿùu
ksid wdishd;sl f.dùka yd wvq wdodhï ,nk ck m%cdj È.ska È.gu
fi!LH .eg¨j,g uqyqK ÿka w;r Tjqkaf.a È<s`ÿNdjh tkï ÿmam;alug
f.dÿre ùfï bvlv by< .sfha h'
f,dj jik ish¨u f.dùka f.dú;eka lrk nj wms oksuq' tf,iu" YS%
,xldfõ lDIs ixialD;sh ^Agriculture& ;=< YS% ,dxlSh f.dùka o j.d
lrk nj wms ±lafluq' wo;a olsñka isáuq' bÈßhg;a wmg;a ¥ orejkag;a
±lSug yels yels fõhehs is;uq' YS% ,xldfõ lDIs ixialD;sh ;=< f.dv uv
f.dú;ek f,i j¾. lsÍug;a w;S;fha isg ±lsh yel' uv f.dú;efka
fhfokafka fndfyda úg ù f.dùka h' kuq;a Tjqka o h, lkakhg l=l=<ka
tkjdhehs hkqfjka f.dv ù f.dú;eka lrhs' óg wu;rj ´úá f.dú;ek"
fyaka f.dú;ek" f.j;= j.dj f,i f.dú;eka l%u lsysmhla YS% ,xldj ;=<
±lsh yelsh' f.j;a; .;a; o Wvrg f.j;a; f,i;a ixúOdkh jq f.j;=
j.d rgdjla o .d,a," uykqjr" l=reKE., yd ud;f,a Èidjkaf.a ±lsh
yelsh' w;S;fha by; f.dú;eka i`oyd lD;s%uj ksmojq fmdfydr j¾.
tkï" hQßhd" ähqfrÜ T*a fmdgEIa wd§ fmdfydr Ndú; fkdl< w;r j,a
kdYl" lDñ kdYl yd È,Sr kdYl lD;s%u Èhr fmdfydr jvd Ndú; lf<a
ke;' tu lDIs ridhk furg wdl%uKh lf<a 1972 j¾Ifha yß; úma,jhla
iu`.h' 1972 yß; úma,jhg m%:u furg jQfha fidndoyfï f.dú;ekh'
fidnd oyu ñksiqka fkdue;sj f.dú;eka lrk nj wms fkdokafkuq'
ke;akï YS% ,xldfõ jdih lrk ck;djf.ka w;f,diaila ±k isák
wmg ks.ukh l< yel' fidndoyfï f.dú;ek wm rfÜ ck;dj ±l
;sfí' tfy;a Tjqka th wjfndaO lr fkd.;af;a h' tkï jkdka;rj,
Ôjh meje;Su fidnd oyfï f.dú;ek f,i wmg y`ÿkajd Èh yelsh'
tu f.dú;efka wmQ¾j;u isxyrdch" ks,a.,a ;,dj" n,xf.dv rcjl
jkdka;rh" kdjq, l=udr., jkdka;rh" ßá., jkdka;rh yd ks,a.,
odks., jkdka;rh" fk,a,s lef,a jeks iajNdúl jkdka;rj,ska wmg
bf.k .; yelsh' tu jkdka;rj, m<;=re j¾." w, j¾. wdydrhg
.; yels u,a j¾." o¿ j¾. fndfyda úh' tjlg lD;s%u ridhksl j¾.
,nd ÿka lsisfjl= isáfha ke;' tajdg wjYH fmdaIK rih ,nd ÿkafka
fidndoyuh' fuu fidndoyfï ls%hdldß;ajh tu fidndoyfï uQ,O¾u
kùk úoHdj fkdi,ld yeÍula ke;akï wu;l l< njla wmg fmfka'
• 263 •
fidndoyu ke;akï N+ñh ;=< jQ Ôùkaf.a ls%hdldß;ajh uyd Ôùkaf.a
odhl;ajh fnda. m%cdjf.a ñY% ùu ;=<ska ks¾udKh jk fnda. úúO;ajh"
cdk úúO;ajh" fmdaIK úúO;ajh hk lrKq u; f.dvkef.k wdydr
fnda. ixialD;sh wm wu;l lr oud we;'
wm úiska wu;l l< YS% ,xldfõ merKs uq;=ka ñ;a;ka isÿ l< fidndoyfï
mdßirl f.dú;ek kej; iudc .; lsÍfï ,d cmdkh ta'tÉ'whs ^AHI&
wdh;kh yd YS% ,xldfõ cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh taldnoaOj jhT
m<df;a mq;a;,u Èia;s%lalfha lrej,.ia jej m%dfoaYSh f,alï fldÜGdifha
2000 jif¾ wdrïN l< PIADS uyck iyNd.s;aj m%dfoaYSh ixj¾Ok
l%ufõo f.dvke.Sfï ls%hdj,shg iu.dój" cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrfha cd;sl le`ojqïldr;=uka jk y¾uka l=udr uy;df.a ixl,amhla
wkqj YS% ,xldfõ mqyqKq ixÑ;fha idudðlhskaf.a odhl;ajfhka 2002 jif¾
kS,neïu kS, yß; ldnksl f.dúm, wdrïN úh'
kS, neïn kS, yß; f.dúm, wdrïNl f;audj f,i ñksid fN!;sl
jYfhka muKla fkdj wdOHd;añl jYfhka f.dvke.Su i`oyd mqoa.,hdg
Y%oaOdj fuka u m%{dj o ,nd §u i`oyd úYajfha mj;sk idïm%odhsl
±kqu úYAjdfha mj;sk úYAjdi yd weoys,s l%u"l=i,;d tlafldg nj fnda.
j.dj i`oyd idïm%odhsl mdßißl lDIs l¾udka;h fkdj mdßißl lDIs
ld¾udka;hla ìys lsßfï,d f.dvke.=kq kS, neïu kS, yß; f.dúmf,a
wdrïNh fõ'
• 264 •
6. fnda. j.dj i`oyd fhdok fhojqï yd Y%uh ld,h i`oyd wiajkq
wf,úfha§ ksis ñ,la fkd,eîu ksid f.dùka wirK ùu'
2004 jif¾§ kS, yß; f.dúm, u`.ska jeõ ;djq,a rCIs; ixrCIKh yd
;srir mßißl Ndú;h i`oyd m%cdj fhduq lrùu' tu jif¾§u w,s ñksia
.egqu wju lsßu i`oyd f.dú kdhlhska iu`. lghq;= lsÍu' ldnksl
f.dúhd i`oyd m%cd Yla;s ixj¾Ok moku yd wfkl=;a rdcH fkdjk
ixúOdk ±kqj;a lsÍu yd m%dfhda.sl f.j;= mdrïmßl f.dú;eka l%u
wdrïN lsÍu yd ÈhqKq lsÍu'
2007 jif¾§ fmnrjdß ui kS, yß; Whk yryd iEu uilu ldnksl
f.dú;ek ms<sn`oj .%dóh lKavdhï ±kqj;a lsÍu yd ldnksl f.dú
tluq;=j f.dvke.Su yd Yla;su;a lsÍu' tu jif¾§ ldnksl f.dú;efka
ksIamdok wf,úie,la id,sh jej ia:dms; lsÍu'
• 265 •
tu jif¾ fkdjeïn¾ ui wdydr iqrCIs;;djh yd iaffjÍ;ajh ms<sn`oj
mQ¾j ±kqj;a lrñka bÈßfha we;s jk wdydr w¾nqohg ms<shï fh§u yd
ck;djg th ch .; yels wdlrh ms<sn`oj ±kqj;a lsÍu'
kS, neïu kS, yß; ldnksl f.dú mqyqKq uOHia:dkfha mqyqKqj yd u`.
fmkaùu u; 2010 jir jk úg mdßißl lDIs l¾udka;fha fhÿKq f.dùka
f.ú,shka iy mdi,a orejka i`oyd ldnksl f.j;= 500 wdikak ixLHdjla
lrej,.ia jej m%dfoaYSh f,alï fldÜGdifha ;=< ;snQ w;r cd;sl ëjr
iyfhda.s;d jHdmdrfha m%dfhda.sl lDIs mqyqKq uOHia:dkh yd wdo¾Y
kS, yß; kS, neïu f.dúm, yryd mqyqKq lsÍu isÿ lrkq ,nhs' óg
wu;rj rdcH ks,OdÍka" fmr mdi,a .=rejreka" f.dùka"f.ú,shka iy
mdi,a orejka cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha Èia;s%la lKavdhïj,g
o úúO wjia:dj,§ ldnksl f.dú;ek ms<sn`oj b.ekajq u`.fmkajq mqyqKq
uOHia:dkhla f,i kS, neïu kS, yß; lDIs mqyqKq uOHia:dkh fmkajd
Èh yel'
• 266 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha 25 .uka u`. ms<sn`oj ck
woyia
• 267 •
uf.a ku {dk m%ldiï wuf,dÜmjï' W;=re
m<d;a êjrhskaf.a tl;=fõ idudÔldjla'
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh miq.sh
jir 11 ;siafia W;=re m<d;a ëjrhskaf.a
tl;=j iu`. lghq;= lrkjd'
• 268 •
uu mshßkd ks,ka;s' uu bkafka uqkaklrfha'
uf.a Ôú;hg f,dl=u Yla;shla jqfKa f,dl=u
Woõ lf<a ke*afida'
• 269 •
uf.a ku ,CIsud ldu,a m%kdkaÿ' uu bkafka
uqkaklrfha' wmsg bÈßhg hkak f,dl= Yla;shla
ke*afida tl ksid wmsg ,enqKd
• 270 •
pkaøsld udfk,a' uu bkafka ;s%l=Kdu,fha
l,a,rdj' Èia;s%la ëjr lïlre jD;a;Sh iñ;sh
f,alï yd cd;sl ëjr jD;a;Sh iñ;s f,alï"
wfma Èia;s%lalh ;=< ;sfhk ëjr m%Yak úi`o
.kak ke*afida wdh;kh wmsg f,dl= Yla;shla
jqKd'
• 271 •
uu ,ix.d i`oñKs' ol=fKa ëjr ixúOdkh .d,a,
Èia;s%lalh' mßirh yd iudc fjkila i`oyd jq
;reK jHdmdrfha idudÔldjla' uf.a Ôú;hg
f,dl= w;a±lSï m%udKhla fï yryd ,enqKd'
iudcfha Ôj;a fjk úúO mqoa.,hka iu`. jev
lrkafka fldfyduo lshk tl bf.k .;a;d' jk
úkdYh yd mßirh ¥IKhg tfrysj ls%hd lrkak
ug Yla;sh ,enqKd'
• 272 •
iqkdñfhka miq h<s f.dvke.Sug w; ÿka cd;sl ëjr iyfhda.;
s d jHdmdrh
fï jk úg iqkdñ hkak idudkH jpkhla njg m;aj ;snqK o" 2004 foieïn¾
ui 24 miqj f.ù .sh jljdkqj ;=< —iqkdñ˜ hk jpkh ck;djg f.k
ÿkafka" NS;sh okjk" wñysß ye`.suls' 2004 jif¾ foieïn¾ ui 26 fmr"
iqkdñh hkak" fmdÿ ck;dj w;r m%p,s; jkakla fkdùh' fn!oaO b;sydifha
fujeks isÿùula ms<sn`oj jd¾;djla we;s w;r" ta ms<sn`oj wjfndaOhla iys;
ck;dj iSñ; msßils'
1994 foieïn¾ 26" tkï k;a;,g miqÈk ck;dj k;a;,a WKqiqu;a iu`.
.; ld,h iSud lrñka" uyd fÄojdplhla we;s lrjñka" iqkdñ r< YS% ,xld
N+ñhg lvd jeÿKy' fuu jHikh yryd 35"000 jeä ck;djla" uy;a
fÄokSh u;lhla b;sß lrñka" wm w;ßka fjka j .shy' fuu fÄokSh isÿùu
ms<sn`oj j.lsj hq;= wxYhla ksis wjOdkhla" fkdisá nj" miqj wkdjrKh
jq lreKls' c;Hka;rfha wdh;khla fuu isÿùu ms<sn`oj f;dr;=re ;dCIK
l%ufõohla yryd yqjudre lr ;snqK o" YS% ,xldfõ tu wxYhkays lghq;=
l<" ks,OdÍka ta ms<sn`oj ksis wjOdkhla fhduq lr fkd;snqKs' ta ;;a;ajh
iod isysm;a lr ;eìh hq;= lghq;a;ls'
fuu iqkdñ fÄojdplh;a iu`. Ôú; 35"000 lg jeä msßila ñh .sh w;r"
,CI ixLHd; ck fldgila úm;g m;a jQy' 2004 fkdjeïn¾ 26" YS% ,xldj
tlu u, f.hla njg m;a jQy'
• 273 •
we;s ù we;s ;;a;ajh ms<sn`oj idlÉPd lr fláld,Sk jev ms<sfj,la
f.dvk.d .;ay' tkï"
1. iqkdñfhka úm;g m;a ck;dj fj; läkñka ,nd Èh hq;= myiqlï ,nd
§u'
2. ms<silr l< yels hd;%d" wdïmkak w¨;ajeähd lrñka" ëjr ck;dj" ëjr
l¾udka;hg fhduq lsÍu yd wfkl=;a ck;dj yd Tjqka kshe¿Kq l¾udka;
fj; fhduq lsÍu'
fuu mshjr mokï lr .ksñka" m<uq mshjrfha§" úm;g m;a ck;dj i`oyd
wjYH uQ,sl øjH ,nd §u" Tjqkag ;djld,sl kjd;eka fj; fhduq lsÍu" wjYH
ffjoH myiqlï iy WmfoaYk fiajd ,nd §u isÿ úh' uQ,sl jYfhka úh<s
wdydr øjH" wdydr msiSu i`oyd jk WmlrK" ;djld,sl l+vdrï ,nd §u isÿ
lrk ,§' fuu lghq;= i`oyd Èia;s%la ls%hdldÍkaf.a mQ¾K iyfhda.h ,nd fok
,§' tfukau wfkl=;a ixúOdk" ck;d ls%hdldÍka" iafjÉPd ls%hdldÍka mQ¾K
f,i iyh jq w;r" rdcH ks,OdÍka iu`. iïnkaêlrKh mj;ajd .;ay'
fojk mshjr hgf;a mq¿,a jev fldgila i`oyd odhl jQy' úm;g m;a
ck;dj kej; ;u ksjdi fj; fhduq lsÍu" kej; ;u l¾udka;hla i`oyd
fhduq lsÍu fï yryd isÿ úh' ksjdi msßisÿ lsÍu" ëjr hd;%d w¨;ajeähd
lsÍu" kj l¾udka;hla i`oyd mqyK q j
q " ±kqu" uQ,H wdOdr ,nd §u o isÿ úh'
tfukau fuu jevms<f s j, iu`. noaOj" m%;s n,mEï lsh % dj,sh o wLKavj
isÿ úh' úfYAIfhka ck;djf.a whs;j s dislï wdrCId lsÍu i`oyd jq rcfha
j.lSu yd ueÈy;a ùu ms<n s `oj n,mEï lsh % dj,sh yryd" bÈßhgu f.k hk
,§' iqkdñh;a iu`. rch fjr< wdrCIl l,dmhla m%ldYhg m;a l< w;r
ta yryd ck;djf.a idïm%odhsl" whs;h s la jq N=l;a f
s ha ysñlu" m%fõYhg we;s
whs;hs iSud jQy' rcfha iyk jevms<f s j, meje;s wl%ñl;d fmkajd foñka"
rchg n,mEï lsÍfï lsh % dj,shla o fï w;r isÿúh'
• 274 •
ksjdi msßisÿ lsÍu" c, <sx msßisÿ lsÍu yd wirK ck;djg wjYH øjH"
WmlrK we;=¿ ksjil wjYH Wmdx. ,nd §u" i`oyd" cd;sl ëjr iyfhda.s;d
jHdmdrh iu`. yjq,aldr ixúOdk o ueÈy;a jQy' iafjÉPdfjka bÈßm;a jq
msßia" úm;g m;a ck;djg Wmldr lsÍu i`oyd ueÈy;a jQy'
2007 jir jk úg" ck;d n,mEï lsÍfï mshjr f,i" cd;sl ëjr ck;d
jHdmdrh f.dvke.Su ^NFPU& uyck ie,iqï fldñiu msysgqùu yryd mj;sk
iqkdñ mqkre;a:dmk jevms<sfj, ms<sn`o ;lafiare lsÍu" ;reK kdhl;ajh
f.dvke.Su" ia;S%ka yd mqreIhka i`oyd iudc whs;Ska ms<sn`oj n,mEï lsÍu"
;srir ëjr m%;sm;a;shla f.dvke.Su i`oyd n,mEï lsÍu" wd§ jYfhka
ueÈy;aùï úúO ÈYdk;sj,ska isÿjqKs'
tfukau f,dal ëjr ck;d iïfï,kh yryd m%xYfha meje;s COPI iuq¿fõoS"
iqkdñ úm;ska ck;dj uqod .ekSfï lsh
% dj,sh ms<n
s `oj ixjdohg .;a w;r"
cd;Hka;r f,i iqkdñ mqkre;a:dmk jevms<f
s j, ms<ns `oj wjOdkh ,nd .;ay'
fuu ls%hdj,sfha§ wNsfhda.j,g o uqyqK ÿka w;r" uyskao rdcmCI rch 2005
;%ia;jdoh je,elaùfï mk; n,d;aul lsÍu yryd rchg n,mEï lrk
isú,a ixúOdk u¾okh lsÍu i`oyd o th Ndú; l<y' rch n,mEï lrk
isú,a ixúOdk" ck;d lKavdhï" fou< B<dï úuqla;s fldá ixúOdkfha
mCImd;s lKavdhï f,i yqjd olajñka" u¾okh i`oyd mshjr .kakd ,§'
flfia jqj;a cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh j.lSula iys; ixúOdkhla
f,i" iqkdñfhka úm;g m;a ck;dj kej; mqkre;a:dmkh i`oyd m%uqL
ld¾hNd¾hla bgq l<y'
• 276 •
iajhx /lshd i|yd mqyqKq ,nd §u fndaÜgq w¨;ajeähd lsÍu
iïnkaOfhka
• 277 •
fndaÜgq ,nd §u
• 278 •
2005k; Mz;L Rdhkp tPl;Lj;jpl;lj;jpdhy; toq;fg;gl;l 63
tPLfspd;
jw;Nghija epiy
• 279 •
• 280 •
l¿;r osia;s%la iqkdñ .ïudkh
• 282 •
cd;sl ldka;d iïfï,kfha iqNdYsxik
wdhqfndajka
• 283 •
W;=re m<d;a ldka;d iïfï,kfha iqNdYsxik
Ígd jika;s
W;=re m<d;a ldka;d iïfï,kh
ukakdru Èia;s%lalh
• 284 •
kef.kysr m<d;a ldka;d iïfï,kfha iqNdYsxik
iskak;ïì iS;d
kef.kysr m<d;a ldka;d iïfï,kh
• 285 •
W;=re m<d;a ldka;d yf`vys iqNdYsxik
YS% ,xldj jeks mS;D uQ,sl iudchla ;=< f.da,SlrKh
ls%hdj,shg we;=<;ajq ixj¾Okh jk rgl iudc jHQyh
;=< ëjr" f.dú" lïlre iy ldka;d hk ish¨u lafIa;%
;=< b;du;a wdmod md;%s iy fjkia fldg ie,lSug ,la
jkafka ldka;djka h' thskq;a jir 30 l hqoaOfha úmdlh
ksid .DyuQ,sl ldka;djka njg m;a ù ;u iajNdúl
iïm;a" ;u jdiia:dk wysñ ù wd¾Ól iy idudÔh
jYfhka ì`o jegqKq ;;a;ajhlg Wreulï lshhs'
iq¿;r cd;shla ksfhdackh jk ksidu;a" .DyuQ,sl ;;a;ajh ksidu;a wirK
;;a;ajhg m;aj we;s ud jeks ldka;djkag wmf.a iudch ;=< u fjkia fldg
ie,lSug m;a lrhs'
fujeks jd;djrKhla ;=< udkj ysñlï wdrCId lsÍu i`oyd ls%hd lrk cd;sl
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh 2002 j¾Ifha isg iq¿;r cd;Skaf.ka úfYAIfhkau
ldka;djkaf.a whs;sjdislï ms<sn`oj y`v ke`.+ w;r ±kqfuka n,.ekaùug;a"
kdhl;ajh f.k wmf.a m%Yak wmsu úi`od .ekSu i`oyd jk ls%hdj,sh Èh;a
lsÍug;a wmg úúO f;audj,ska hq;= mqyqKq ,nd fok w;r wmf.a m%Yak
wmu úi`od .ekSu i`oyd jk md¾Yjlrejkaj y`ÿkd.ekSug;a Tjqka iu`.
idlÉPd lsÍug;a" wjYH úfg§ Woaf>daIK ls%hdj,sfha ksr; ùug;a n,mEï
ldka;d lKavdhula f,i ls%hd;aul ùu i`oyd W;=re m<d;a ldka;d y`v f,i
ls%hd;aul ùug wmj Yla;su;a lrhs'
• 286 •
Njrpa kPdt njhopw;rq;fj;jpd; ey;yhrp
25tJ cyf kPdt jpd nts;sptpoh tho;j;Jr; nra;jp
Njrpa kPdt xj;Jiog;G ,af;fj;jpd; 25tJ nts;sptpoh tho;j;Jr; nra;jp !
Mjk;fz;L [kuy;jPd;
NjrpakPdt
njhopw;rq;fk;
Njrpa jiytu;
mk;ghiw
• 287 •
REV. FR. THOMAS KOCHCHERY
Rev. Fr. Thomas Kochchery, CSsR, was a Catholic priest who happened to be the
founding member, first coordinator of World Forum of Fishworkers and fish harvesters,
which was established on 21st November, 1997. Fr. Thomas Kocherry, well known among
friends as Tom, is very important to us in many ways.
When 185 Sri Lankan fishermen were arrested and held in Madurai, Kochin, jails for more
than 6 months, the women in those fishers' families were totally deserted and nobody to
help them. Women approached politicians, churches, and officials without successful
answers. The women were utter helpless and nobody to support them. At that time, Fr. Tom
came to NAFSO, and we organised a meeting between women and Fr.Tom, which was the
turning point.
Fr. Tom said we can do something if the women get organized and demand effective
mediation to get released from the Indian jails. For that matter, NAFSO facilitated
organizing an agitation at the Ministry of Fisheries at Maradana. A March and agitation
was conducted, and Fr. Tom was one in the forefront among the women. Tom's mediation
was not only within the country. But, also in India through Alliance for Release of Innocent
Fishermen(ARIF).
Fr. Tom was a very strong criticizer of globalization and was strong lobbiest against it. The
campaign against WTO at USA was one of the strongest protests he engaged and shared with
WFFP in many times with interest. Fr. Tom was a mentor of NAFSO, and the loss of Tom in
May 2018 was a great loss to us. The tsunami housing scheme of Sinhagama Welcome was
a generous mediation of Fr. Tom, as he directed many funders, well-wishers, to NAFSO for
tsunami assistance. What NAFSO did was that we collected all the funds as housing funds and
spent for the construction of 35 houses there.
During NAFSO convener as the General Secretary, 2004- 2012, Fr. Tom helped us to carry
out the functions at the international secretariat and played a mentor role until he died.
So, we are grateful to Fr. Tom, as I said in many ways and praying for him an eternal life.
• 288 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh f.dvke.Sug Wrÿka mqoa.,hska
• 289 •
tia'tia rKfiak uy;d ^keiS .sh& fI,agka .=Kr;ak uy;d ^keiS .sh
• 290 •
jir 25 la wm miq l< .uka uf`.ys wm ,o ch.%yKj,ska w;eUq,la
1997 j¾Ih - u¾.Ígd ,sird.d iïudkfhka msÿï ,eîu
1997 j¾Ih - f,dal ëjr ck;d ikaiofha wdrïNl idudðl ixúOdkhla
f,i
1992 j¾Ih - fifvla wdh;kfha fldgila jYfhka ls%hd;aul ùu
2001 j¾Ih - ;ykï mkak Ndú;fhka uiqka we,a,Sug úreoaO uyck
jHdmdrh
2002 j¾Ih - cd;sl ëjr m%;sm;a;sh ks¾udKfha iudrïNh
2004 j¾Ih - f,dal ëjr ck;d ikaiofha uy f,alï OQrfhka cd;sl
le`ojqïldr;=ud msÿï ,eîu
2008 j¾Ih - wdydr iaffjÍ;ajh iïudkfhka msÿï ,eîu
2010 j¾Ih - iS maf,aka jHdmD;sfhka ó.uqj l,mqj fírd .ekSfï ck
wr.,h
2011 j¾Ih - bvï whs;sh i`oyd jq ck;d ikaioh ks¾udKh
2011 j¾Ih - W;=re m<d;a ëjr ck;d tl;=j ks¾udKh
2013 j¾Ih - w;=reoykajQjka” bvï fld,a,h yd bkaÈhka fg%da,ska
ls%hdj,shg ueÈy;aùu
2014 j¾Ih - iq¿mkak ëjrhska ms<sn`o iafjÉPd u`.fmkaùï ud,dj
ks¾udKh
2016$17 j¾I - cd;sl ëjr jD;a;Sh iñ;sh msysgqùu
2018 j¾Ih - fmda¾Ü isá úfrdaê ck;d jHdmdrh msysgqùu
2018 j¾Ih - TO DO udkj ysñlï iïudkfhka msÿï ,eîu
2019 j¾Ih - UNHCR ls%hdj,shg iïnkaO ùu
2019 j¾Ih - ó.uqj mqrjeis tl;=j ks¾udKh
2023 j¾Ih - cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha 25 ixj;airh ieuÍu
2023 j¾Ih - cd;sl le`ojqïldr;=ud f,dal ëjr ck;d ikaiofha uy
f,alï OQrfhka kej;;a msÿï ,eîu
• 291 •
1997 j¾Ih 2004 j¾Ih
u¾.Ígd ,sird.d iïudk f,dal ëjr ck;d ikaiofha uy
f,alï OQrfhka cd;sl le`ojqïldr;=ud
msoqï ,eîu
2008 j¾Ih
wdydr iaffjÍ;ajh iïudkh
• 292 •
2018 j¾Ih
TO DO udkj ysñlï iïudk
• 293 •
• 294 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha m%:u fmdiagrh
• 295 •
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha m%ldYk
• 296 •
• 297 •
• 298 •
is`ÿir mqj;a m;
• 299 •
miqjok
;jo —wd u`. fláhs - hd hq;= u`. ÿrhs˜ hkak isys ;nñka wdh;ksl ±lau
yd fufyjr fmr±ß lr .ksñka cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrfha
cd;sl ld¾h uKav,h o" yjq,aldr Èia;s%la ixúOdk yd ta yd ne`ÿKq fmdÿ
ck;d cd,fha taldnoaO .uka u`. Èfkka Èk ÈhqKq fõjdæ
ÈfkaIa oikdhl
uQ,H ks,Odß
cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh
• 300 •