RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

SEKSISMO SA MGA PILING AWITING NASA IKA-21 SIGLO TUNGO SA

PAGBUO NG GABAY SA PAGTUTURO NG PAGSUSURI NG AWIT

nina
Abuyog, Donna May C., 2019-101316@rtu.edu.ph
Acub, Kris Anjeline I., 2019-106534@rtu.edu.ph
Agamata, Nancy A., 2019-101489@rtu.edu.ph
Aguilar, Naomi C., 2019-101271@rtu.edu.ph
Alayon, Kian May E., 2019-105313@rtu.edu.ph
Sing, Roberto Martin., rmlsing@rtu.edu.ph

Abstrak

Ang seksismo sa kababaihan ay tipikal na nangyayari sa Pilipinas.

Isang halimbawa nito ay mula sa pag-aaral ni Flores, (2019) na malimit sa
mga palabas sa telebisyon na ang mga kababaihan ay itinuturing bilang isang
sexual figures, bilang pagkuha ng interes sa mga manonood. Sa
kasalukuyan, ito ay nagpapatuloy sa social media man o maging sa mga
nalilikhang awitin. Gaya na lamang sa mga awiting pasok sa ika-21 siglo
na kung pakikinggan at babasahing mabuti ang mga liriko ay makikita
ang seksismo sa kababaihan. Kaya naman ang pag-aaral na ito ay
nakatuon sa mga awiting pasok sa ika-21 siglo na naglalaman ng seksismo.
Bahagi ng pananaliksik na ito na alamin ang mga salik na nakaaapekto sa
pagsikat ng mga ganitong uri ng awit at mga hakbang upang
mabawasan ang mga seksismo sa mga ito. Sa pagsasakatuparan ng pag-
aaral, ang mga mananaliksik ay nagsagawa ng Close Reading Analysis sa
limang napiling awit bilang malayang baryabol ng pag-aaral. Nangalap ang
mananaliksik ng limang eksperto na nagbigay ng persepsyon at
rekomendasyon. Ang mga ito ay tutugon sa mga inihandang interbyu
kwestyoneyr. Ang lahat ng kalahok ay nagkaroon ng iisang tugon patungkol
sa pagbabawas ng seksismo sa mga awit. Matapos iyon ay ibinahagi ng
mga ito ang mga hakbang na maaaring makatulong upang mabawasan ang
seksismo sa mga awiting lilikhain pa lamang. Mula sa kanilang mga naging
1
tugon, ang mga mananaliksik ay nagkaroon ng konklusyon na ang pag-aaral
na ito ay makatutulong sa masusing pagsusuri ng makabago at
makabuluhang awit sa hinaharap.
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Susing salita: Seksismo, Persepsyon, Rekomendasyon, Awit, Kababaihan

Panimula
Ang seksismo sa kababaihan ay tipikal na nangyayari sa Pilipinas gaya
na lamang sa industriya ng show business. Ayon kay Flores, (2019) malimit sa
mga palabas sa telebisyon na ang mga kababaihan ay itinuturing bilang isang
sexual figures, bilang pagkuha ng interes sa mga manonood. Ito ay sa
pamamagitan ng mga bulgar na pananamit. Sa ganitong pamamalakad ay
mas lalong tumataas ang kita ng mga TV Network sa Pilipinas. Ayon pa sa
inihayag ni Flores, ang ganitong pagtingin sa kababaihan ay itinuturing na
karaniwan at tanggap ng karamihan. Kaya naman ang tumatatak na gampanin
ng kababaihan sa paglipas ng mga panahon ay nakakulong sa pagiging
seksuwal na imahe sa lipunan.
Ngunit sa kasalukuyan mayroon ng batas na magtatanggol sa
kababaihan. Ito ay ang Republic Act No. 11313: Safe Spaces Act (Bawal
Bastos Law) na itinatag noong Abril 2019, ito ay magbibigay daan upang
maipakita na may pang-aabuso lalo sa mga kababaihan sa anumang platform
maging sa maraming paraan; pisikal man o maging sa mga salitang
lumalabag sa dignidad o katauhan ng isang babaeng indibidwal. Makikitang
sakop ng batas na ito ang lahat ng klase ng pang-iinsulto sa iba’t ibang
kasarian na makikita sa mga pampublikong lugar, mga institusyon, at maging
sa iba’t ibang online platforms. Isa rin sa maiuugnay sa batas na ito sa pag-
aaral ay ang pang-iinsulto na tinatawag na Sexist remarks, ito ay nagpapakita
ng hindi pantay na pagtingin sa kasarian gaya na lamang ng pagpapakita na
diskriminasyon, hindi magandang pagtanaw (prejudice) at istiryutipong
pagtingin sa kababaihan. Sa pamamagitan ng batas na ito maaaring
panagutin ang sinumang gagawa ng kabastusan sa anumang paraan.
Isa sa halimbawa ng seksismo na nangyari nito lamang, sa
pamamagitan ng online platform na ugat ng pananaliksik na ito ay ang isyu sa
pag-sexualize sa mga larawang ipinost ni Sue Ramirez sa Instagram akawnt
nito na siya namang umani ng pambabastos sa comment seksyon ng
nasabing larawan. Batay sa balitang nagmula sa Inquirer.Net (2019), hindi
layunin ng dalaga na ang litratong ipinost ay i-sexualize bagkus layunin nitong
buksan ang isipan ng mga tao sa usaping walang kabastos-bastos sa
pagsusuot ng two-piece swimsuit. Dagdag pa rito, nais lamang ng dalaga na
matulungan ang mga tao na mabuksan ang isipan sa ideyang normal lamang
ang pagsusuot ng ganitong kasuotan at hindi ito dapat bastusin. 2
Kung ilalapit sa panitikan, ang seksuwalisasyon ay laganap din sa
industriya ng paglikha ng awitin. Batay sa pahayag ng Inquirer.net, ang
industriya ng musika ang isa sa mga instrumento sa pagpapalaganap ng
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

seksuwalisasyon sa kababaihan. Walumpu’t isang porsyento mula sa apat na

raan at isang kababaihan na napagtanungan ng mga mananaliksik ay
naniniwala na mas mahirap para sa mga kababaihan ang makisalamuha sa
industriya kaysa sa mga kalalakihan. Isang patunay nito ang mababang
pagtingin sa kakayahan ng mga kababaihan, maaaring sa edad man o sa
pisikal na aspeto.
Ayon kay Waxee Galang (2021), ang representasyon ng kababaihan sa
paglikha ng musika ay nangyayari sa dalawang paraan, ito ay maaaring pag-
objectify o pag-glorify sa kababaihan. Ang ganitong pagtingin ay lalong
kumakalat dahil maririnig ito kadalasan sa mga awiting nasa ilalim ng genre
na rap. Binanggit rin ni Galang (2021) na ang mga awiting naglalaman ng
seksismo ay halos maririnig araw-araw sa mga bata sa lansangan,
pinapatugtog sa dyip, at sa mga nightclubs. Ayon pa kay Galang (2021), ang
ganitong usapin ay hindi masyadong nabibigyang-pansin dahil na rin sa
hypersexualized stereotypes. Binanggit ni Galang (2021) sa artikulong
nagmula sa Tinig Plaridel na sa mga awiting Neneng B ang mga lirikong "Ang
sarap mong titigan” ay nagpapakita ng seksismo kahit pa hindi direktang
sabihin sapagkat ang kababaihan ay madalas na ipinakikita at nakikita bilang
mga sexual objects.
Gayunpaman, nitong nakalipas na ika-8 ng Marso taong kasalukuyan
ay ipinagdiwang ang Pandaigdigang Araw ng Kababaihan na mayroong
temang “We Make Change Work for Women: Agenda ng Kababaihan, Tungo
sa Kaunlaran”. Ang pagdiriwang na ito ay may layong magbigay ng pugay,
parangal at pagpapahalaga sa lahat ng natatanging kababaihan sa mundo.
Sa pagdiriwang din na ito nabigyang daan na paigtingin at pag-ibayuhin ang
progreso sa implementasyon ng Magna Carta of Women at ang iba pang mga
kalapit na kawaning nakapaloob dito.
Ang layon ng pag-aaral na ito ay makapagbigay ng kamalayan sa
bawat isa. Ito ay isang bagay na hindi lamang maituturing na isang trend,
bagkus ay seryosong suliranin ng lipunan sa kasalukuyan. Ito ay matagal
nang pasanin ng mga kababaihan. Sa maraming taon na pakikipaglaban sa
karapatan, mahalagang malaman ng bawat isa na ang pag-aaral na ito ay
upang maging kaisa ng bawat kababaihan ang industriya sa paglikha ng
makabuluhang awitin na walang diskriminasyon at mababang pagtingin .
Layon na makapagbigay sa mga tagapakinig, mag-aaral man o hindi at sa
kahit ano pang kasarian; ng mga gabay sa tamang pagsusuri ng mga awitin
na nararapat sa tagapakinig ng makabagong lipunan. Ang makabagong
lipunan na walang nauuna at nahuhuli sa pagkilala at pagtanggap sa
kontribusyon ng bawat kasarian.
3
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

IPO

Pamamaraan
Ang pananaliksik na ito ay gumamit ng kuwalitatibong pananaliksik, sinipat
nang malaliman ang isang suliranin. Ito ay empirikal na pag-aaral na
nakabatay sa katotohanan at ibinase sa karanasan sa isang paksa. Dagdag
pa, ang mga mananaliksik ay nagsasagawa Close Reading Analysis kung
saan binigyangpansin ng mga mananaliksik ang piling awiting nasa ika-21
siglo na naglalamaan ng seksismo. Gumamit ang mga mananaliksik ng
talatanungan o interbyu-kwestyoneyr sa paglikom ng datos.
Pagpili ng Kalahok
Ang mga napiling indibidwal na naging bahagi ng pananaliksik ay mga
eksperto sa industriya ng musika. Gumamit ng paraang purposive sampling sa
pagpili ng kalahok sa pagtukoy ng mga naging kabahagi. Sa pag-aaral na
BMC Medical Research Methodology, binanggit nina Benoot et. al (2016) na
ang purposeful/purposive sampling ay ang pagpili ng mga nararapat na
respondente base sa layunin ng isang isinasagawang pananaliksik.
Inaasahang ang mga mapapabilang na kalahok ay may kaalaman sa liriko ng
mga piling awitin upang makitang malinaw ang negatibong konteksto sa
kababaihan ng mga awiting nabanggit.
Instrumentong Ginamit
Ang mga mananaliksik ay nakakalap ng mga kasagutan sa pamamagitan ng
pakikipanayam sa mga eksperto gamit ang Interbyu Kwestyoneyr. Ang mga
nalikom na kasagutan mula sa mga napiling eksperto ay nakatulong na
makapagbigay ng kasagutang makapagpapatibay ng pananaliksik na
isinagawa gamit ang kaalaman ng mga ito sa mga awiting nasa ika-21 siglo
na naglalaman ng seksismo sa kababaihan na siyang pokus ng pag-aaral.
Resulta at Pagtalakay

Salient findings Proposed Intervention Success Indicator

(Gabay mula sa mga 4

Persepsyon at
Rekomendasyon ng
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

eksperto mula sa mga

piling awiting nasa ika-21
siglo na naglalaman ng
seksismo.)

Ang pagsikat ng mga ● Pagpapalawig ng ● Mas malalim na

piling awiting may edukasyon o pag-unawa ng
seksismo ay dala ng pagbibigay ng mga tagapakinig,
pagtanggap ng ilang mga kamalayan ukol sa lalo na ng mga
tagapakinig sa bagay na seksismo at sa mga kabataan, sa
ito. implikasyon nito sa usapin at di
pamamagitan nang magandang dulot
mas maayos na ng seksismo
paggabay ng mga ● Pagkakaroon
magulang sa nang kusang
tahanan, pagtalakay pag-iwas ng mga
nito sa paaralan tagapakinig sa
pagtangkilik sa
mga awit na
naglalaman ng
seksismo
regardless kung
sino ang
kumanta nito,
etc.

Ang mga manunulat ng ● Pagpapaigting ng ● Pagsibol ng mga

awitin ay umaabot sa kultural na awitin na hindi
punto na kailangan nilang kamalayan ng mga naglalaman ng
isawalang-bahala ang mamamayan at mga seksuwal na
moralidad sa kanilang mga tagapakinig, ganoon nilalaman
akda sa ngalan ng na rin sa manunulat ● Maayos na
pagtangkilik ng mga ng awitin balanse nang
tagapakinig, isang ● Pagpokus sa malayang
repleksyon ng sitwasyon pagsulat nang paghahayag o
5
ng industriya ng musika. masining na akda pagsulat at
na hindi naglalaman pagiging
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

ng seksismo o responsableng
kabastusan manunulat ng
● Pagtatampok nang awit.
mga mas
makabuluhang
tema o karanasan
na kagigiliwan din
naman ng mga
tagapakinig

Karaniwan sa mga ● Pagpapaigting ng ● Pagkakaroon ng

tagapakinig ng mga piling pagpapatupad ng isang malinaw na
awiting nasa ika-21 siglo batas ukol sa proseso o
na naglalaman ng seksismo sa sistema ng
seksismo ay mga kababaihan, sa pagsuri na
kabataan pagbabawal sa mga kailangang
awit o media na daaanan ng mga
Malaya itong naglalaman ng manunulat bago
naipatutugtog sa mga seksismo o iba mailathala ang
radyo, internet, at maging pang hindi angkop kanilang mga
sa mga aplikasyon tulad sa mga tagapakinig, awit
na lamang TikTok. lalo na sa mga ● Pagbaba ng
kabataan. bilang ng mga
awit na
naglalaman ng
seksismo o iba
pang mga
kaparehong
kaisipan na hindi
maganda ang
epekto sa lipunan

Malaki ang ginagampanan ● Pagpapaigting ng ● Pagbaba ng

ng genre at mga lirikong pagsusuri lalong- bilang ng mga 6
nakapaloob sa kanta na lalo na sa bahagi ng manunulat na
karaniwang paglalapat ng liriko nakasanayan
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

pinagbabatayan ng mga sapagkat malaki ang paglikha ng

tagapakinig sa ang maidudulot ng ganitong uri ng
pagtangkilik dito. hindi pagbibigay ng awitin.
atensyon sa
pagsusuri mula rito
lalo na kung ito’y
nagtataglay ng mga
salita na hindi
angkop sa
tagapakinig lalo na
sa mga kabataan.

Madalas na makikitang ● Paglikha ng mga ● Pagsikat ng mga

nakasandig ang mga piling kantang may masusustansiyan
awiting nasa ika-21 siglo pagtatampok sa g awiting may
na naglalaman ng mga orihinal at kabuluhan sa
seksismo sa mga musika makabuluhan na tagapakinig.
ng kanluraning bansa. nilalaman na
nakasandig sa wika
at kulturang Pilipino.

Mula sa mga nakalap na tugon ng mga eksperto, ang mga

mananaliksik ay nakabuo ng mga gabay na makatutulong sa pagsusuri ng
mga makabagong awitin sa hinaharap.
Ang pagsikat ng mga awiting kinapalolooban ng seksismo ay dahil sa
ilang mga tagapakinig na patuloy na tumatanggap sa konseptong ito. Lalo na
ang mga kabataan na pangunahing tagapakinig ng mga piling awiting nasa
ika-21 siglo na naglalaman ng seksismo. Sa tulong na rin ng teknolohiya at
modernisasyon mas lalong nabibigyang-pagkakataon na ito ay mas
mapakinggan sa pamamagitan ng Internet, Social Media platforms lalo na ang
kilala ngayong aplikasyong Tiktok. Hindi pa ito tuluyang maiaalis sa kaisipan
ng lipunan kung patuloy ang ilan sa hindi pagsalungat sa bagay na ito na
nadadala sa prinsipyo at desisyon ng sinuman. Bukod pa riyan, ang mga
awiting may seksismo ay karaniwan ng naipalalabas sa mga nalilikha mula sa 7
kanluraning bansa. Kaya may mga ilang manunulat din na pinipiling
ipagsawalang-bahala ang moralidad at prinsipyo sa pagsasagawa ng mga
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

kanta. Marahil dala na rin ng pagsubok ng mga manunulat na makagawa ng

mga awitin gaya ng sa ibang bansa, upang makamit ang katanyagan na
narating ng mga ito. Sa kabilang banda malaki ang ginagampanan ng genre at
lirikong nakapaloob sa mga kanta sa mga karaniwan at kadalasang ginagamit
bilang batayan ng mga tagapakinig sa patuloy na pagtangkilik ng isang awitin.
Kaya naman ang mga mungkahi ng mga mananaliksik ay una,
mapalawig ang edukasyon sa pagbibigay kamalayan at kabatiran sa usaping
seksismo. Mula sa mga epekto nito at sa tamang paggabay upang tuluyang
maiwasan ang mga bagay na ito sa pananaw ng isang indibidwal. Malaki ang
gampanin ng paaralan sa pagpapalawig ng kaalaman sa usaping ito, maging
sa tahanan kung saan nagsisimula ang pagkatuto mahalaga na matutukan din
at mabigyan ng karampatang nalalaman. Isa na rin sa mungkahi ng mga
mananaliksik na sa pamamagitan ng mga ito ay mapaigting ang kultural na
kamalayan ng mga mamamayan at tagapakinig lalo na sa mga awiting
naililikha. Kasabay nito ang paghikayat na mapagtuonan ng pansin ang
paglikha nang mas makabuluhang liriko na hindi naglalaman ng seksismo; at
ang pagtatampok ng mga temang makabuluhan o karanasang magbibigay ng
kagigiliwan o maaaring magandang inspirasyon sa tagapakinig. Mahalaga rin
na sa pagsususuri ng mga awitin ay napapaigting ang pagiging sensitibo lalo
na sa mga paglalapat ng liriko. Lalo pa at ito ay magtataglay ng mga salitang
maaaring makaimpluwensiya sa mga tagapakinig, partikular na sa mga
kabataan. Maganda rin na magkaroon ng pagpapaigting sa mga batas na
nagtatanggol sa mga nakararanas ng seksismo sa kapuwa, maaari itong
magawa sa pamamagitan ng pagkontrol o pagbabawal sa pagpapalabas ng
mga may seksismong kaisipan sa media o sa mismong awiting lilikhain. Mas
mahalaga na bilang Pilipino ay nakapaglilikha ng mayroong orihinal na
konsepto at makabuluhan na nakasandig ang wika at kulturang Pilipino na
maaaring ipagmalaki.
Upang makita kung napagtagumpayan ang inaasahan ay
kinakailangang masalamin sa mga isisilang pa lamang na mga komposisyon
ang pagiging responsable at may lalim ng pag-unawa sa mga tema at salitang
ginamit dito na dapat ay nakatuon sa inaasahang tagapakinig. Kinakailangan
din makitang nananaig ang mga awiting naglalaman ng makabuluhang aral.
Isa ring mahalagang indikasyon na kailangang makita ay ang
matagumpay na pagkakaroon ng malinaw na sistema sa proseso ng
produksyon ng musika na marapat sumailalim sa pagsuri sa mga awitin bago
ito inilalabas sa masa. Upang makita na nagtatagumpay ang proseso ay
repleksyon din nito ang pagbaba ng bilang ng mga awiting naglalaman ng
seksismo.
Batay sa nakalap na kasagutan mula sa mga eksperto, ang genre at 8
mga lirikong kasangkot sa isang kanta ay malaki ang gampanin sa mga
tagapakinig kung bakit ito tinatangkilik. Mula rito, mungkahi ng mga
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

mananaliksik ang pagpapaigting sa pagsusuri ng nilalaman partikular na ang

lirikong inilalapat sapagkat malaki ang naidudulot ng hindi pagbibigay ng
atensyon ng mga manunulat sa mga lirikong inilalapat sa mga kantang
inihahain sa masa. Maaaring ang mga lirikong ito ay gaya na lamang ng mga
lirikong nakapaloob sa mga kantang Mau at Neneng B na lubos ang pagsikat
na natatamasa at kung titingnan ay hindi na batid ng mga tagapakinig
sapagkat nagtataglay ito ng melodiyang nakakikiliti sa tenga ng mga
tagapakinig.
Ang pagsasagawa ng mungkahing ito ay posibleng magresulta ng
pagbaba ng bilang mga manunulat na nakasanayan na ang paglikha ng mga
ganitong uri ng awitin. Dagdag pa rito, mababawasan din ang mga likhang
sining na hindi dapat naaangkop dito sapagkat nagawang masala at masuri
ang nilalaman nito bago iparinig sa masa. Mainam kung makalilikha ng mga
kantang may pagtatampok sa mga orihinal at makabuluhan na nilalaman na
nakasandig sa wika at kulturang Pilipino.Ito ay magsisilbing pagkakakilanlan
ng naturang bansa. Maaaring sa pagbuo ng awiting nakasandig sa kultura ang
patuloy na magpayabong sa ekonomiya. Higit pa rito ay magiging maalam ang
bawat indibidwal kung masustansiya at makabuluhan ang mga kantang
kanilang mapakikinggan.

Mga Konklusyon
1. Ang karaniwang salik na nakaaapekto sa pagsikat ng isang awitin ay
batay sa liriko, himig o melodiya at sa dating nito sa mga tagapakinig.
Dagdag pa rito isa rin sa mga salik ng pagsikat ng awit ay kung paano
hihikayatin ang masa na pakinggan ang naturang kanta.
2. Isa sa mga salik na nakaaapekto sa manunulat sa paglikha ng ganitong
kanta ay ang mga bagong temang dala ng panahon. Malaki rin ang
nagiging epekto sa mga manunulat ng kanta ang lagay ng industriya at
sa pagtanggap ng masa sa awit, dahilan upang ipagsawalang-bahala
ang magiging epekto ng kanta sa tagapakinig.
3. Ang pagsikat ng mga piling awiting nasa ika-21 siglo na naglalaman ng
seksismo ay implikasyon ng pagtanggap ng mga tagapakinig at lipunan
sa seksismo tungkol sa kababaihan.

a. Maaari itong magdulot ng hindi magandang kaisipan at pagkilos

ng tagapakinig.
b. Nagkakaroon nang hindi tamang paglalarawan sa mga
kababaihan sa mga piling awiting nasa ika-21 siglo na
naglalaman ng seksismo na nagdudulot nang hindi magandang 9
pagtingin ng lipunan sa kababaihan.
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

4. Mabawasan ang seksismo sa mga awitin sa pamamagitan ng pagiging

responsableng manunulat at pagbibigay ng mga angkop na edukasyon
o kamalayan tungo sa pagbabago sa pananaw ng mga tagapakinig
ukol sa hindi magandang epekto ng seksismo, at sa mas maigting na
pagpapatupad ng batas laban sa seksismo o di-magandang nilalaman
ng mga awit at sa iba pang produkto ng midya.

Mga Rekomendasyon
1. Ang papel na ito ay maaaring maging gabay sa mga tagapakinig upang
mabatid nila ang mga epekto ng mga ganitong uri ng kanta. Bukod rito
maaari nila itong maging gabay sa araw-araw kung ano ang mga
kantang hindi nagbababa ng dignidad o tingin ng sino man sa lipunan.
2. Ang papel na ito ay para sa mga mag-aaral, ito ay maaaring gawing
basehan o gabay sa pagsusuri ng isang kanta na nakasandig sa
pananaw ng mga eksperto.
3. Ang papel na ito ay para sa pamantasan upang ito ay magamit bilang
reperensya at pagpapaunlad ng kaalaman sa pagsusuri ng panitikan
partikular na sa kanta.
4. Ang papel na ito ay para sa pagpapaunlad ng panitikan ng bansa
partikular na sa larangan ng kanta. Ito ay magiging gabay gabay upang
mapaunlad at maging makabuluhan ang mga kanta na magagawa.
5. Ang papel na ito ay para sa mga susunod na mananaliksik upang
maging kapaki-pakinabang na batayan ng mga pananaliksik na
nagpapatungkol sa mga piling awiting nasa ika-21 siglo na naglalaman
ng seksismo.

Sanggunian
Aglipay C. et. al. (2018), Exploring the Benefits and the Characteristics of
Selected Genres of Music. Kinuha sa https://research.lpubatangas.edu.ph/wp-
content/uploads/2019/08/JETM-Vol1-007.pdf

Amrova, N. (2019), How music can chane the way you feel and act? Kinuha sa
https://www.google.com/amp/s/amp.cnn.com/cnn/2019/02/08/health/music-brain-
behavior-intl/index.html

Andres, C.M., et. al. (2017), Huli Ka! Tutusukin Ko Ang Kwek-Kwek Mo: A
Semiotic Analysis on the Sexual Objectification of Women in the Music Videos
of P.A.R.D. Kinuha sa https://ejournals.ph/article.php?id=15648 1

Armstrong, E. (2001), Sexism and Misogyny in Music Land. Journal of Ciminal

Justice and popular culture. Kinuha sa https://www.google.com/search?
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

q=sanggunian+apa+format+from+website&tbm=isch&ved=2ahUKEwi9tZL_mp
z0AhVPXpQKHdF-B78Q2-
cCegQIABAA&oq=sanggunian+apa+format+from+website&gs_lcp=CgNpbWc
QA1ChBViyIWC8I2gAcAB4AIABAIgBAJIBAJgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW
1nwAEB&sclient=img&ei=vEmTYb3nLs-80QTR_Z34Cw&bih=730&biw=1517
Aseoche at Therese, (2019), When in Manila. Kinuha sa
https://www.wheninmanila.com/sue-ramirez-reacts-to-being-told-that-she-is-
sexualizing-her-body/?
fbclid=IwAR3EssAG_5NDtcWqVSpg3xVYWFK4UaudtdEYPBRT85q9rmUW-
FlIqU3noSE
Azores, L. D. (2015), Professionalizing the music industry in Philippines:
Enhancement of the industry skills through amusic business management
program. Kinuha sa https://scholar.google.com/scholar?
hl=en&as_sdt=0%2C5&q=music+industry+in+Philippines+&btnG=#d=gs_qabs&t=165
8990220271&u=%23p%3DVtfzVAHIPg0J

Bachmann, I., et.al. (2018), Feminist Approaches to Media Theory and

Research. Kinuha sa https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-
90838-0_2?fbclid=IwAR1i_-k0Ig0yerI6bnWHmt-
JDDKt8Hj5lD6o7bLuQuBctp0IQpjsEWMCeHs

Bakula, D. (2014), Behind the Music (video): How Important are the Videos to
Both Artists and Brands? Kinuha sa
https://www.nielsen.com/insights/2014/behind-the-music-video-how-important-
are-videos-to-both-artists-and-brands/

Blanquera, K., et. al. (W.P.), Genre Classification of OPM Songs Through the
Use of Musical Features. Kinuha sa
https://www.researchgate.net/publication/281031111_Genre_Classification_of
_OPM_Songs_Through_the_Use_of_Musical_Features
Bosson, J. et al. (2019), Injunctive Norms, Sexism, and Misogyny Network
Activation Among Men. Kinuha sa
https://www.researchgate.net/publication/332999498_Injunctive_Norms_Sexis
m_and_Misogyny_Network_Activation_Among_Men?
fbclid=IwAR18WEBmy5RyUaTq2tKrvH44rIISKK8YmVv0xQGKuisgqWOiz-
nMGI7oZEQ
Burgess, R.J. (2014), The History of Music Production. Kinuha sa
https://books.google.com.ph/books?
1
hl=en&lr=&id=ZeISDAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=process+of+music+prod
uction&ots=CJToKvOvOV&sig=cgxgmHom3ak0hAe5bxuuAn90A7k&redir_esc
=y#v=onepage&q=process%20of%20music%20production&f=false
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Carr’, E. et.al. (2011), Sexual Objectification of Woman: Advances to Theory

and Research. Kinuha sa
https://sci-hub.se/https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/00110000103
78402?fbclid=IwAR3uIIeS6lDL0oENMcJarbgk-
dz5DjkaE9C21flXTMF0Jtj362cBGSnOhRo

Cassidy, G. at Paisley A. M. J. M. (2013), Music-Games: A Case Study of

Their Impact. Kinuha sa https://eric.ed.gov/?
q=music+in+21st+century&id=EJ1076938

Cundiff, (2013), “The Influence of Rap and Hip-Hop Music: An Analysis on

Audience Perceptions of Misogynistic Lyrics”. Kinuha sa
http://www.inquiriesjournal.com/articles/792/the-influence-of-rap-and-hip-hop-
music-an-analysis-on-audience-perceptions-of-misogynistic-lyrics

Chapell, C. (2019), Taylor Swift says this was when she noticed music
industry sexism. Kinuha sa https://www.cnbc.com/2019/08/08/taylor-swift-
says-this-was-the-moment-she-woke-up-to-sexism-in-the-music-industry.html?
fbclid=IwAR0KiYx-arjV3-pn-
1L5NmY0nEBIho1aqPxNXWPFD8FIQf5bXT14idE2y9Q
Chung, S.K. (2015), Media/Visual Literacy Art Education: Sexism in Hip-hop
Music Videos. Kinuha sa
https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00043125.2007.11651642
Cobb, M. et. al., (2007), Ambivalent Sexism and Misogynistic Rap Music:
Does Exposure to Eminem Increase Sexism? Kinuha
sa https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1559-1816.2007.00292.x?
fbclid=IwAR18WEBmy5RyUaTq2tKrvH44rIISKK8YmVv0xQGKuisgqWOiz-
nMGI7oZEQ
Coleman, C. (2016), Voicing Experience: Female Indie Musicians "calling out"
Sexism. Kinuha sa
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14680777.2017.1261466
Connor, R.A., (W.P.), Ambivalent Sexism in the Twenty-First Century. Kinuha
sa https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-handbook-of-the-
psychology-of-prejudice/ambivalent-sexism-in-the-twentyfirst-century/
FB6613B8604FAB7064AC2F3AF6567C72
Cundiff at Gretchen. (2013), The Influence of Rap/Hip-Hop Music: A Mixed-
Method Analysis on Audience Perceptions of Misogynistic Lyrics and the Issue
of Domestic Violence. Kinuha sa 1
https://www.elon.edu/u/academics/communications/journal/wp-content/
uploads/sites/153/2017/06/02CundiffEJSpring13.pdf
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Davidson, R. at Lupton M. (2016), “It Makes You Think Anything Is Possible":

Representing Diversity in Music Theory Pedagogy. Kinuha sa https://sci-
hub.se/https://doi.org/10.1017/S0265051716000115

Durham University. (2016), Why Some Songs Get Stuck in your Head? Kinuha
sa https://www.eurekalert.org/news-releases/521894

Eze, S.U. (2020), Sexism and power play in the Nigerian Contemporary Hip
Hop Culture: The Music of Wizkid. Kinuha sa
https://scholar.google.com/scholar?
hl=tl&as_sdt=0%2C5&q=sexism+in+hiphop&btnG=#d=gs_qabs&t=165719382
6025&u=%23p%3DJEhwAuu3DF0J
Fernandez, A. et. al., (2020), Sexism in Lyrics of Children's Songs in School
and Family Environment. Kinuha sa
https://www.researchgate.net/publication/344848886_Sexism_in_Lyrics_of_C
hildrens_Songs_in_School_and_Family_Environment?
fbclid=IwAR08Vnt3PtHc0z2TMHZAEhk28MrXUOhPOf_K-
7eUb1uGEz76FISQ1O49e38
Franco, B., PEP.ph. (2018), Sue Ramirez pleads to netizens to stop
sexualizing her body. Kinuha sa https://www.pep.ph/news/local/71138/sue-
ramirez-pleads-to-netizens-to-stop-sexualizing-her-body?
fbclid=IwAR1NFcl2mcUicnUgPCopnuJxgaxsYA1bIy8lFDoCRlxWjevgPyi0mws
yWqI
Fuentes, J.M.E. (2018), Tugmaang Pambata: Diskriminasiyong Pangkasarian.
Kinuha sa https://scholar.google.com/scholar?
hl=en&as_sdt=0%2C5&q=Epekto%20ng%20seksismo%20sa%20mga
%20kanta&btnG=#d=gs_qabs&u=%23p%3DeLcWkjJlJ4wJ

Gabriel, Ph.D. (2017), Ang Araling kababaihan at kasarian sa araling Pilipino

at Wikang Filipino: Kalagayan at hinaharap. Kinuha sa
https://ejournals.ph/article.php?id=13633

Galang, W. (2021), Pinoy rap celebrates and justifies the male glaze. Kinuha
sa https://www.tinigngplaridel.net/2021/opinion-pinoy-rap/
Gilbert, M. (2000), The Woman in the Music (On Feminism as Theory and
Practice). College Music Society. Kinuha
sa https://www.jstor.org/stable/40374396?
fbclid=IwAR32FqXAOJT4vdX5F84z6ZNm4ej5L8k7hmsHOLXiFga1p- 1
KJsZ8Or1ApHtQ
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Gunduz, G. F. (2020), Opinions of Primary School Teachers in Relation to

Effectiveness and Applicability of Design Skill Workshops. Nakuha mula sa
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1164190

Grevler, K. (2019), “What makes songs catchy’: A Cognitive Analysis of

Melodic Hooks in Twenty-first Century Popular Music. Kinuha sa
https://core.ac.uk/download/pdf/267813139.pdf

Hale, M. (2021), Sexism Online - Emotional Responses to Ambivalent Sexism

on Instagram. Kinuha sa
https://www.researchgate.net/publication/332999498_Injunctive_Norms_Sexis
m_and_Misogyny_Network_Activation_Among_Men?
fbclid=IwAR18WEBmy5RyUaTq2tKrvH44rIISKK8YmVv0xQGKuisgqWOiz-
nMGI7oZEQ
Hilliard, M. (2020), Criticism of WAP song is rooted in Misoggyny and sexism.
The Brookhaven Courier. Kinuha sa
https://brookhavencourier.com/106461/opinion/criticism-of-wap-is-rooted-in-
misogyny-and-sexism/?
fbclid=IwAR2_HgbfPpr4UkRV_d2mUD7PJgC5Cs0NHJhbMNmf_O8Y6hb2Vxj
V_t59lzE
Hussain at Tariq, (2019), When Sexism Makes for a Catchy Song. Kinuha sa
https://thewalrus.ca/when-sexism-makes-for-a-catchy-song/?
fbclid=IwAR1b2xnsSYLPy-QK2UJSBN4uQMDOvh6ll-
6TbcPp6wby7FyiCMmREQOZyKE
Interiano, M. (2019), Musical Trends and Predictability of Success in
Contemporary Songs In and Out of the Top Charts. Kinuha sa
https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsos.171274

Isikasachdeva, (2020), “Are You Listening? Misogyny in Rap Music and What
It Means for Women in Society”. Kinuha sa
https://bpr.berkeley.edu/2020/12/21/are-you-listening-misogyny-in-rap-music-
and-what-it-means-for-women-in-society/

Jones et. al., (2014), Gender in Management: An international Journal. Kinuha

sa https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1108/GM-07-2013-0086

Khare, (2021), “Sexism In The Music Industry: Women Are Either Sidelined Or
Sensationalised”. Kinuha sa https://feminisminindia.com/2021/07/13/sexism- 1
in-the-music-industry-women-are-either-sidelined-or-sensationalised/?amp
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Khasanova, N. (2020), The Role of Music Lessons in the Formation of

National and Intercultural Competence in Students. Kinuha sa
https://api.scienceweb.uz/storage/publication_files/
712/494/6183ad13cefb8___Xasanova%20Navbahor%202020.pdf

Kotter, J. (2010), Power and Influence. The free press new york. Kinuha sa
https://books.google.com.ph/books?
hl=en&lr=&id=gXkZZnwJA2sC&oi=fnd&pg=PP7&dq=influence&ots=dGNCYF
C7rJ&sig=Dl_KfSf6vb6pKerR6ihNw1-
q46s&redir_esc=y#v=onepage&q=influence&f=false

Mallari, M. J. (2016), Women’s Struggles in a Patriarchal Society. A Feminist

Analysis of Six Philippine Short Stories. Kinuha sa
https://www.grin.com/document/436054

Muindi, M. (2021), Sexism in Language: A Critical Discourse Analysis

Perspective. Kinuha sa
https://editoncpublishing.org/ecpj/index.php/ECJLLS/article/view/210/162?
fbclid=IwAR0iKFy7LsranyvJAZFeIeVVhZsIP2Gnw2v7YeHGzx6N2NVGcSVE
NT4hj0A
Major health benefits of music uncovered, Newsroom,
https://www.mcgill.ca/newsroom/channels/news/major-health-benefits-music-
uncovered-225589 2013
Martinez, J. (2021), The Use of Social Media for Marketing by Independent
Musicians. Kinuha sa https://digitalcommons.csumb.edu/cgi/viewcontent.cgi?
article=2081&context=caps_thes_all

MusicNews.Com, (2020), How has the Sound of music changed over the
years? Kinuha sa
https://www.music-news.com/news/Underground/134265/How-has-the-Sound-
of-music-changed-over-the-years
Gillet, C. (W.P.), Musical Performance- The 20 th Century and Beyond. Kinuha
sa https://www.britannica.com/art/musical-performance/The-20th-century-and-
beyond
Navarro, R. (2008), Ang Bagong Lipunan, 1972-1986: Isang Panimulang Pag-
aaral sa Musika at Lipunan. Kinuha sa
https://doaj.org/article/26bc83f7996b4233ad6041acfe80175b
1
Neff, S. (2014), Sexism Among Musical Genres: A Comparison. Western
Michican University. Kinuha sa
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

https://scholarworks.wmich.edu/honors_theses/2484/?fbclid=IwAR3-
dwV0GA_Z0R1g01RwFxG56OPLgJW7lt7xWsMJCDHiVxZVSS0IXa5JXvU
Neff, S. (2014), Sexism Across Musical Genres: A Comparison. Kinuha sa
https://sg.docs.wps.com/l/sIDvDx91d0oHpiwY
Nowotny, N. (2016), Sexual Content in Music Lyrics and their Effects
Cognition. University of Central Florida Libraries. Kinuha
sa https://stars.library.ucf.edu/cgi/viewcontent.cgi?
article=1005&context=honorstheses
Orito, R. (W.P.), Kulturang Popular. Kinuha sa
https://www.academia.edu/9686034/KULTURANG_POPULAR
Ozbek et.al., (2016), A Model of Self-Discipline. Research Repository St.
Andrew. Kinuha sa
https://research-repository.st-andrews.ac.uk/bitstream/handle/10023/10844/
Self_discipline_Sep3_2016.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Panaligan et.al. (w.p.), Exploring the Benefits and the Characteristics of
Selected Genres of Music. Kinuha sa https://www.google.com/url?
sa=t&source=web&rct=j&url=https://research.lpubatangas.edu.ph/wp-
content/uploads/2019/08/JETM-Vol1-
007.pdf&ved=2ahUKEwiRxZfX8Jf0AhVAh1YBHdgzAbAQFnoECAMQAQ&usg
=AOvVaw0pV_-S8rN1tZYzidwNzdWV
Policarpio, A., Philippine Daily Inquirer. (2019), Sue Ramirez: Don’t sexualize
your body, embrace your flaws. Kinuha sa
https://entertainment.inquirer.net/337328/sue-ramirez-dont-sexualize-your-
body-embrace-your-flaws
Ransom, P. F. (2015), Message in the Music: Do Lyrics Influence Well-Being?
Kinuha sa https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?
article=1094&context=mapp_capstone&fbclid=IwAR3Q96ma0hGeNW-
Mwb6lEn_yY1NbYhWOI7i-5MV6z-dveyiESZ31BSOL0mU

Rogers, A. (2012), “Sexism In Unexpected Places: An Analysis of Country

Music Lyrics” Kinuha sa
https://sc.edu/about/offices_and_divisions/research/news_and_pubs/caravel/
archive/2013/2013-caravel-sexism-in-unexpected-places.php

Shunwei, L. at Li, J., (2022), Establishment of Popular Music Industry. Kinuha sa

http://ijdri.com/me/wp-content/uploads/2022/06/6.pdf 1
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Sulyap sa Naraan. (2012), Kilala mo ba ang mga pinakasikat na Pinoy rappers

noong early 90s? Kinuha sa
https://sulyapsanakaraan.blogspot.com/2012/04/kilala-mo-ba-ang-mga-
pinakasikat-na.html?m=1
Sutaphan et.al., (2019), J. STEM Education Teaching approach: Inquiry from
the Context Based. Kinuha sa
https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1340/1/012003/pdf

Ticudo, R. J. S et. al. (W.P.), Determinants Of Music Type Preference Of

University Students In Davao City. Kinuha sa https://ejournals.ph/article.php?
id=12809

TomasinoWeb, (2019), How “Neneng B” Reflects Women in the Music

Industry. Kinuha sa https://tomasinoweb.org/blogs/how-neneng-b-reflects-
women-in-the-music-industry/?
fbclid=IwAR0hHHei2Ee8LPsxJdMbuXj8rCEZonwixwCofhZ7U0Z_sJUbKkjZpq
74Wt0
Trier-Bieniek, A. & Leavy, P. (2014), Gender & Pop Culture: A Text Reader.
Kinuha sa https://www.amazon.com/Gender-Pop-Culture-Text-Reader-
Teaching/dp/9462095736
Urbano et. al. (2021), Women in Rap Songs: A Difference between Male and
Female Voices. Kinuha Sa https://www.google.com/url?
sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.ijlts.org/index.php/ijlts/article/
download/
174/60&ved=2ahUKEwjqz9DT75f0AhWxk1YBHeNkBVsQFnoECAQQAQ&usg
=AOvVaw3GleD-RfOQJGHeIARH-VrK
Valsinger, R.,2008, The Depiction of Women in Rap and Pop Lyrics,
http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:658843/FULLTEXT03
Ward, L.M. (2016), Media and Sexualization: State of Empirical Research,
1995-2015. The Journal of Sex Research. Kinuha sa
https://sci-hub.se/https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00224499.2016
.1142496
Weitzer, R. et al., (2009), Misogynyy In Rap Music. Sage Publications. Kinuha
sa https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1097184X08327696
Wilson, D. R., (2020), The benefits of Listening to Music. Kinuha sa
https://www.healthline.com/health/benefits-of-music#mood-boost 1
 RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION

Bionote
Si DONNA MAY C. ABUYOG ay kasalukuyang mag-aaral ng kursong
Batsilyer ng Pansekondaryang Edukasyon, Medyor sa Filipino sa Rizal
Technological University. Nagtapos ng sekondaryang edukasyon sa Lakan
Dula High School sa lungsod ng Mynila at sa Polytechnic University of the
Philippines nagtapos ng Senior High sa ilalim ng strand na Humanities and
Social Sciences na nagkamit ng karangalang “With Honors”. Ilan sa kaniyang
interes ay ang panonood ng mga palabas.
Si KRIS ANJELINE I. ACUB ay kasalukuyang mag-aaral ng kursong Batsilyer
ng Pansekondaryang Edukasyon, Medyor sa Filipino sa Rizal Technological
University. Nagtapos ng sekondaryang edukasyon sa Lirio M. Escaño National
High School sa probinsiya ng Antique at sa Eulogio Rodriguez Integrated School sa
lungsod ng Mandaluyong nagtapos ng Senior High sa ilalim ng Technical-Vocational-
Livelihood Track na may strand na Home Economics na nagkamit ng karangalang
“With Honors”. Ilan sa kanyang interes ay pananahi at pagguhit. Mahilig din siyang
mag-organisa ng mga kagamitang pansarili at pantahanan.

Si NANCY A. AGAMATA ay kasalukuyang mag-aaral ng kursong Batsilyer ng

Pansekondaryang Edukasyon, Medyor sa Filipino sa Rizal Technological
University. Nagtapos ng Senior high school sa Datamex College of Saint
Adeline sa strand na Technical-Vocational Home Economics at nagtapos ng
junior high school sa paaralan ng Justice Cecilia Muñoz Palma High School.
Si NAOMI C. AGUILAR ay kasalukuyang mag-aaral ng kursong Batsilyer ng
Pansekondaryang Edukasyon, Medyor sa Filipino sa Rizal Technological
University. Siya ay nag-aral ng primaryang edukasyon sa Holy Spirit
Elementary School at nagsekondarya sa Judge Feliciano Belmonte Sr. High
School. Nagtapos ng Humanities and Social Sciences sa Eclaro Academy.

Si KIAN MAY E. ALAYON ay kasalukuyang mag-aaral ng kursong Batsilyer

ng Pansekondaryang Edukasyon, Medyor sa Filipino sa Rizal Technological
University. Nagtapos ng sekondaryang edukasyon sa Lagro High School sa
lungsod ng Quezon at sa paaralan ding ito nagtapos ng Senior High sa ilalim
ng strand na Humanities and Social Sciences na nagkamit ng karangalang
“With Honors”. Ilan sa kaniyang interes ay pagbabasa ng mga piksyon na
akda at isa rin sa kaniyang kinahihiligan ang pagtugtog ng instrumento gaya
na lamang ng piano.
1
RIZAL TECHNOLOGICAL UNIVERSITY COLLEGE OF EDUCATION