NHẬP MÔN KINH TẾ LUẬT

Bài tập số 2
Họ và tên: Lê Thành Đạt
MSSV: 31221025452
Email: datle.31221025452@st.ueh.edu.vn
Số thứ tự: 03
Phân tích kinh tế học hợp đồng mẫu và cơ chế pháp lý bảo vệ
người tiêu dùng trong hợp đồng mẫu.
1. Khái niệm về hợp đồng mẫu
Theo khoản 1 Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng theo mẫu được định nghĩa là hợp
đồng gồm những điều khoản do một bên đưa ra theo mẫu để bên kia trả lời trong một thời
gian hợp lý.
Trong Quy định Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010, tại khoản 5 Điều 3 quy
định: “Hợp đồng theo mẫu là hợp đồng do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ
soạn thảo để giao dịch với người tiêu dung.”
Theo Điều 1379 Bộ luật Dân sự Que’bec năm 1991 đã định nghĩa như sau: “Hợp đồng
theo mẫu là hợp đồng khi mà các quy định chủ yếu được áp đặt hoặc chuẩn bị bởi 1 bên theo
ý đồ của họ và những điều khoản đó không thể được tự do thảo luận. Tất cả các hợp đồng
không phải hợp đồng mẫu đều phải có thỏa thuận giữa các bên.”
Tại Pháp. Jacques Ghestin – Giáo sư nổi tiếng chuyên ngành luật nghĩa vụ của Pháp tại
Đại học Paris I Panthe’on – Sorbonne đưa ra một định nghĩa cũng tương tự như vậy: “Hợp
đồng theo mẫu có thể được định nghĩa là sự tham gia vào một hợp đồng mẫu sẵn, được soạn
thảo đơn phương của một bên, bên kia gia nhập vào và không có khả năng thay đổi nội dung
của hợp đồng.”
Pháp luật Hàn Quốc có quy định: “Cụm từ “Hợp đồng theo mẫu” được hiểu là một loại
hợp đồng bao gồm các điều khoản, điều kiện – bất kể phạm vi, thể loại hay tên gọi của chúng
thế nào – được một bên chuẩn bị trước dưới 1 hình thức nhất định, với mục đích giao kết hợp
đồng với nhiều đối tác khác nhau.”
Từ những khái niệm ở trên, có thể hiểu hợp đồng mẫu với đặc trưng cơ bản là một bên
đưa ra những điều khoản đã được soạn sẵn và bên kia chỉ có quyền chấp nhận hoặc không
chấp nhận mà không có quyền đàm phán, thương lượng về các điều khoản đó.
2. Pháp luật quy định về hợp đồng mẫu
Trước hết, về bản chất cơ bản của hợp đồng theo mẫu, quy định tại Điều 23 của Luật bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 đã nêu rõ rằng mọi hợp đồng phải tuân thủ các nguyên
tắc cơ bản nhằm bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng. Điều này bao gồm
việc cung cấp thông tin đầy đủ và rõ ràng về sản phẩm hoặc dịch vụ, quyền và nghĩa vụ của
mỗi bên, cũng như các điều khoản về giá cả, thanh toán, và điều kiện giao dịch. Thứ hai, khi
giải thích các điều khoản của hợp đồng theo mẫu, Điều 24 của Luật bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng 2023 quy định rằng mọi sự hiểu khác nhau về nội dung hợp đồng phải được giải
thích một cách công bằng và có lợi cho người tiêu dùng. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của
việc đảm bảo rằng người tiêu dùng hiểu rõ các điều khoản và điều kiện của hợp đồng trước
khi ký kết. Thứ ba, về việc bảo vệ quyền lợi của các bên, quy định tại Điều 25 của Luật bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 rõ ràng chỉ ra rằng các điều khoản trong hợp đồng

1
theo mẫu không thể miễn trách nhiệm của bên đưa ra một cách vô lý hoặc không công bằng.
Nếu có bất kỳ điều khoản nào trong hợp đồng theo mẫu mà giảm bớt quyền lợi của người tiêu
dùng một cách không công bằng, thì điều khoản đó sẽ không có hiệu lực, trừ khi có thỏa
thuận khác giữa các bên. Cuối cùng, về việc thực hiện hợp đồng theo mẫu, Điều 26 của Luật
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 cung cấp hướng dẫn cụ thể về các trách nhiệm của tổ
chức và cá nhân kinh doanh. Cụ thể, họ phải đảm bảo rằng người tiêu dùng có đủ thời gian và
cơ hội để nghiên cứu và hiểu rõ nội dung của hợp đồng trước khi ký kết. Hợp đồng theo mẫu
cũng phải được công bố công khai tại các điểm đặt biển báo và địa điểm kinh doanh, cũng
như trên các phương tiện truyền thông điện tử, nhằm tăng cơ hội cho người tiêu dùng tiếp cận
thông tin.
3. Phân tích kinh tế đối với hợp đồng mẫu
Đối với bên khách hàng có thể dễ dàng tiếp cận và đọc hiểu nội dung của hợp đồng theo mẫu,
giúp họ tự tin hơn trong quá trình ký kết. Về quyền lợi, các điều khoản bảo vệ quyền lợi của
bên khách hàng có thể được tích hợp sẵn trong mẫu hợp đồng, cũng như trong các VBQPPL
giúp bảo vệ họ khỏi các rủi ro tiềm ẩn. Bên cạnh đó còn tiết kiệm thời gian vì việc sử dụng
hợp đồng theo mẫu giúp bên khách hàng tiết kiệm thời gian khi không cần phải đàm phán quá
nhiều về các điều khoản chi tiết. Bên khách hàng có thể đối mặt với một số rủi ro như: một số
hợp đồng theo mẫu có thể không phản ánh đầy đủ các nhu cầu và mong muốn cụ thể của bên
khách hàng, dẫn đến việc thiếu cá nhân hóa trong quá trình giao dịch. Một số điều khoản
trong hợp đồng có thể được thiết kế để tối đa hóa lợi ích cho bên đưa ra đề nghị giao kết,
thường là bên bán hàng hoặc nhà cung cấp dịch vụ. Trong khi đó, các bên khách hàng hoặc
người tiêu dùng thường ít có kinh nghiệm và kiến thức về các quy định pháp lý phức tạp, và
họ thường không đọc hoặc không hiểu hết các điều khoản trong hợp đồng.
Với bên mua hàng, hợp đồng theo mẫu cung cấp một khung nhất định cho các giao dịch, giúp
giảm thiểu thời gian và công sức cần thiết để lập hợp đồng. Việc sử dụng mẫu hợp đồng có
thể giảm chi phí pháp lý do không cần phải thuê luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để soạn thảo
hợp đồng từ đầu. Đồng thời, các điều khoản và điều kiện được sắp xếp rõ ràng trong mẫu hợp
đồng, giúp tăng tính minh bạch và tránh hiểu lầm giữa các bên. Một số hợp đồng theo mẫu có
thể bị hạn chế về linh hoạt, không cho phép thay đổi hoặc điều chỉnh các điều khoản phù hợp
với từng trường hợp cụ thể. Bên cạnh đó, nếu mẫu hợp đồng không được cập nhật hoặc
không phản ánh đúng các quy định pháp luật mới, bên bán hàng có thể phải đối mặt với các
rủi ro pháp lý.
4. Những bất cập của pháp luật về hợp đồng mẫu
Đầu tiên, cần phải đặt vấn đề về sự không thống nhất trong khái niệm Hợp đồng Tiêu dùng
(HĐTM) trong pháp luật hiện nay. Hiện tại, định nghĩa của HĐTM không được quy định
trong một văn bản pháp luật cụ thể mà được điều chỉnh bởi hai văn bản khác nhau: Bộ luật
Dân sự và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Khi xem xét mức độ tương thích giữa hai
khái niệm được đưa ra bởi hai văn bản này, có thể dễ dàng nhận thấy rằng quy định của mỗi
văn bản dường như không đi theo hướng thống nhất. Luật BVQLNTD năm 2010 và cả Luật
BVQLNTD năm 2023 đều không cung cấp định nghĩa cụ thể cho HĐTM mà chỉ nhấn mạnh
rằng đây là một hợp đồng giữa nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng. Tuy
nhiên, không phải tất cả các hợp đồng giữa hai chủ thể này đều được coi là HĐTM nếu không
đáp ứng các điều kiện đặc thù của loại hợp đồng này. Do đó, việc quy định không chặt chẽ
như vậy của hai Luật BVQLNTD là không thực tế và gây ra sự chồng chéo, làm cho các quy
định trở nên khó hiểu khi nhiều người có thể hiểu lầm rằng HĐTM chỉ áp dụng giữa hai loại
chủ thể này.

2
Thứ hai, các điều khoản mẫu có thể tạo ra sự mất cân bằng nghiêm trọng về quyền và nghĩa
vụ trong hợp đồng của các bên. Để đánh giá xem có mất cân bằng nghiêm trọng về quyền và
nghĩa vụ trong hợp đồng hay không, chúng ta cần phải xem xét tổng thể của hợp đồng thay vì
chỉ tập trung vào một điều khoản cụ thể. Không thể chỉ vì một điều khoản miễn trách nhiệm
của một bên mà đánh giá là bất công, vì điều này có thể được coi là một phần của sự thương
lượng và đàm phán giữa các bên. Chúng ta cần phải xem xét toàn bộ bản chất của hợp đồng,
bao gồm tất cả các quyền và nghĩa vụ của cả hai bên, cũng như ngữ cảnh mà các điều khoản
được xây dựng. Hơn nữa, khi đánh giá các điều khoản theo mẫu, cần phải tính đến trường
hợp một hợp đồng vừa có các điều khoản theo mẫu, vừa có sự xuất hiện của các điều khoản
do các bên thỏa thuận. Trong trường hợp này, các điều khoản được thỏa thuận trực tiếp giữa
các bên có thể được ưu tiên, vì chúng thể hiện ý chí chung của các bên. Điều này là quan
trọng vì nó thể hiện sự thỏa thuận tự nguyện và công bằng giữa các bên, trong khi các điều
khoản theo mẫu có thể không phản ánh đầy đủ các yêu cầu và mong muốn cụ thể của các
bên.
5. Kết luận
Hợp đồng theo mẫu là một trong những loại hợp đồng phổ biến, có tác động tới nhiều
mặt trong đời sống xã hội. Để đảm bảo tính hiệu quả và tính công bằng trong hợp đồng theo
mẫu, cần phải tiến hành một cuộc đánh giá toàn diện về các quy định hiện hành. Việc này bao
gồm việc lắng nghe ý kiến của các bên liên quan, bao gồm cả người tiêu dùng, doanh nghiệp,
và các chuyên gia về pháp luật và kinh doanh.
Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo trong việc thiết kế
hợp đồng theo mẫu, nhằm đáp ứng được sự biến đổi nhanh chóng trong thị trường và xã hội.
Việc áp dụng các công nghệ mới, như blockchain và hợp đồng thông minh (smart contracts),
cũng có thể giúp tăng cường tính minh bạch và tính tự động hóa trong quản lý hợp đồng.
Đồng thời, việc đào tạo và nâng cao nhận thức pháp lý cho các bên liên quan cũng là một yếu
tố quan trọng, giúp họ hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình trong quá trình ký kết và
thực hiện hợp đồng. Cuối cùng, việc thúc đẩy sự hợp tác giữa các cơ quan lập pháp, cơ quan
thi hành pháp luật, và các bên liên quan sẽ giúp tối ưu hóa quá trình quản lý và giải quyết
tranh chấp liên quan đến hợp đồng theo mẫu. Chỉ thông qua sự hợp tác chặt chẽ và liên tục,
chúng ta mới có thể đảm bảo rằng hợp đồng theo mẫu không chỉ là công cụ pháp lý hiệu quả
mà còn phản ánh được những giá trị và nguyên tắc công bằng và bảo vệ quyền
6. Danh mục tài liệu tham khảo

1.
Đức, Đ. Đ. (2023, 09 21). Hợp đồng theo mẫu: Bất cập và kiến nghị hoàn thiện. Retrieved
from Tạp chí Công Thương: https://tapchicongthuong.vn/hop-dong-theo-mau-bat-cap-va-
kien-nghi-hoan-thien-110690.htm
2. Nam, V. H. (2022, 06 06). Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng theo mẫu. Retrieved from
Tạp chí Tòa án nhân dân: https://www.tapchitoaan.vn/hoan-thien-phap-luat-ve-hop-
dong-theo-mau6498.html