Professional Documents
Culture Documents
Satahana 2023 07 09
Satahana 2023 07 09
Satahana 2023 07 09
f;dr;=re ì|la
s- ƒ§{v£y¥»N Y±‹x£Y£úlŠ{x
ie
7
ma;
u
Ω
eï
32
fj
iaùvkfha
iudc" wdr®:ßl f;dr;=re ì|la'''
N+ñ m%udKh
uqΩ m%udKh jr®. ls'ó' 450"295
f.dv ìï m%udKh jr®. ls'ó' 410"335
wNHka;r c,dY jr®. ls'ó' 39"960
ck.ykh ^2023 weia;fïka;=& 10"536"338
ck.yk jr®Ok fõ.h ^2023 weia;fïka;=& 0'51]
Wm;a wkqmd;h ^2023 weia;fïka;=&
10'76
iaùvk rdcOdksh W;=re hqfrdamfha ^ck.ykh oyilg&
ialekaäfkaúhdkq w¾Ooaúmfha msysá rgls' tys urK wkqmd;h ^2023 weia;fïka;=&
udhsï ngysßka fkd¾fõ" Bidfkka *ska,ka;h" ^ck.ykh oyilg& 9'5
ol=Kg udhsï jkafka fvkaud¾la c¾uksh iy <ore urK wkqmd;h ^2023 weia;fïka;=&
fmda,ka;h jk w;r kef.kysßka tiafgdakshd" 2'28
^icSù Wm;a oyilg&
,eïìhd" ,s;=fõkshd yd reishdj fõ' iaùvkh
fvkaud¾lhg Tfrikaâ ;=,ska md,ï Wu.hlska Wmf;a ° „ú; wfmalaIdj ^wjqre≥& ^2023 weia;fïka;=& 82'8
iïnkaO fõ' j¾. ls'ó' 450"295 lska hqfrdamshdkq tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk
o< foaYSh ksIamd†;h ^2021 weia;fïka;=&
ix.ufha ;=kajk úYd,;u rgjk w;r 635'7
ck.ykh ñ,shk 9'2 ls' iaùvkhg wvq ck.yK uQQr®; o< foaYSh ksIamd†;fha jr®Ok fõ.h
>k;ajhla ;sfnk w;r th j¾. ls'ó' jeishka 21 5'08]
^2021 weia;fïka;=&
jk w;r rfÜ ol=Kq m%foaYfha ck.yK >k;ajh
jeä jk w;r th kd.ßlj 85] la muK fõ' tal mqoa., o< foaYSh ksIamd†;h ^2021 weia;fïka;=& tlai;a ckmo fvd,r® 61"028'74
kd.ÍlrKh iuÕ fuu ixLHdj by, hkq o< foaYSh ksIamd†;fha wdxYsl ixhq;sh ^2017 weia;fïka;=&
we;ehs ie,fla' w.kqjr jkafka iafgdlafydaï h' lDIslr®uh 1'6]
fuh rfÜ úYd,;u k.rh jk w;r kd.ßlj lr®udka; 33]
ck.ykh ñ,shk 1'3 ls' iafgdlafydaï k.rh fiajd 65'4]
wjg ñ,shk 2la mÈxÑj isá;s' 17 Y;j¾Ij,§
ialekaäfkaúhdkq w¾Ooaúmfhka msg; m%foaY Y%u n,ldh ^2021 weia;fïka;=& ñ,shk 5'556
wysñùu iy 1809 § j¾;udkfha *ska,ka;h jk fiajd úhqla;sh ^2021 weia;fïka;=& 8'66]
kef.kysr iaùvkfha fldgia reishdjg wh;a l=gqïN wdodhfï .sks ix.=Klh ^2019 weia;fïka;=& 29'3
úh' iaùvkfha uq,sl ueÈy;aùfuka l, wjika
igk 1814 jk w;r iaùvkh yuqoduh ;eklska whjeh w;s˙la;h ^+& fyda ys`.h ^-& ^2017 weia;fïka;=& 1'3]
fkda¾fõ yg mqoa.,sl ix.uhlg t<U.;a w;r o< foaYSh ksIamd†;fha m%;sY;hla f,i
th 1905 j¾Ih f;la mej;=ks' iaùvkh iduh WoaOuk wkqmd;h ^2021 weia;fïka;=& 2'16]
mej;=k ld,fha fkdneÈ úfoaYsh mk;la wkq. tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk
wdkhk ^2021 weia;fïka;=&
ukh l, w;r hqO iufha § uOHia: rgla 263'269
úh' j¾;udkfha iaùvkh jHjia:dodhl
rdcdKavqjlska yd md¾,sfïka;= moaO;shlska yd ldr® iy wu;r fldgia" fndr
wdkhk NdKav f;,a" ms˙my≥ l< fmÜfrda,shï"
by, j¾Okh jq wd¾Ólhlska hqla;h' wd¾Ól
úldYk WmlrK" m˙>Kl
m%cd;ka;%jd§ igyfka th f,dalfha m<uq ;ek
isáhs' iaùvkh 1995 ckjdß 01 od isg hqfrdamdkq tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk
wmkhk ^2021 weia;fïka;=&
ix.ufha idudðlfhla jk w;r wd¾Ól 290'793
iyfhda.h yd ixj¾Okh ms<sn| ixúOdkh ldr® iy wu;r fldgia" fndr
^OECD& ys idudðl;ajh o orhs'n wmkhk NdKav f;,a" weiqreï lrk ,o WmlrK"
±j" hlv" úldYk WmlrK
uQQ,dY%% - World Factbook,
uqo,a tallh iaùäIa fl%%dak
Encyclopedia Brittanica
—igyk˜ iÕrdfjys m<jk woyia tA tA f,aLlhka f.a woyia ñi Y%S ,xld uy nexl=fõ woyia fkdúh yels h'
42 fjΩu 07-09 l,dmh 2023 cQQ,s - iema;eïnr® ISSN 1391-3697 fjí wvúh( www.cbsl.gov.lk
2023 cQQ,s' - iema' 3
y£c³ r±~Kr£np
Y±‹x£{z‹»xƒ‹ r±[vpx
tÉ î tia foaYms%h
fcHaIaG iyldr wOHlaI"
udkj iïm;a fomd¾;fïka;=j
mj;ajdf.k hdu ioyd j¾I 2004 §" cd;sl m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%iïmdok ksfhdacHdh;kh msysgqjk ,o ^Procurement Guidelines&
w;r m%iïmdok ud¾f.damfoaY iïmdokh m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh hgf;a" Y%S ,xld
lsÍfï iy m%iïmdok ldrH ix.%yh ksl=;a rcfha m%iïmdok m%;sm;a;s we;=<;a jk w;r" rdcH
lsÍfï m%Odk wêldßh jQfha cd;sl m%iïmdok m%iïmdok l%shdldrlï l%shd;aul lsÍfï§ iEu
ksfhdað;dh;khhs' 2006 jif¾ uq,a Nd.fha §" rdcH ks,Odßfhl= úiskau ms<smeÈh hq;= wdpdr
kj m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh ksl=;a O¾u iy iïu;hka fuu.ska úia;r lrhs'
lsÍu ioyd wud;H uKav,fha wkque;sh cd;sl
ta wkqj" m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%iïmdok ksfhdacHdh;kh fj; ,nd fok
hkq m%iïmdok l%uh jeäÈhqKq lsÍu i|yd
,§'
ld,dka;rhla ;=< isÿ lrk ,o m%.;sYS,S
kj fr.=,dis hgf;a" cd;sl m%iïmdok j¾Okhkays m%;sM,hls' m%iïmdok ud¾f.damfoaY
ksfhdacHdh;kh úiska my; ioyka ixrpl ix.%yh u.ska m%iïmdokfha ksYaÑ; wx.hka
fol yÿkajd fok ,§' yeisrúh hq;= wdldrh jvd;a iúia;rd;aulj
meyeÈ,s lrhs'
1' m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh
^Procurement Guidelines& m%iïmdok ldrH ix.%yh ^Procurement
Manual&
2' m%iïmdok ldrH ix.%yh ^Procurement
Manual& cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh úiska ksl=;a
lrk ,o m%iïmdok ldrH ix.%yh u.ska m%iïmdok
2023 cQQ,s' - iema' 5
l%shdldrlï isÿ lsÍfï§ wjYH iydh" wkq.ukh l%shdldrlï i|yd ud¾f.damfoaY" wNshdpkd uKav,
l< hq;= Wmfoia iy l%shd mámdá úia;r lrhs' l%shd mámdá ms<sfh, lsÍu iy iemhqïlrejka
l¿ ,ehsia;= .; lsÍfï l%shd mámdá ^Black Listed
óg wu;rj" m%iïmdok ldrH ix.%yfhys we;=,;a Suppliers& ieliSu wdÈ lghq;= isÿ lrk ,§'
f,aLk lsysmhla my; olajd we;'
tfuka u" m%iïmdok flaI;%fha mqyqKq jevigyka
• b;d jeo.;a wdlD;s iy ld, igyka" i|yd úIhud,d ilia lsÍu" rdcH m%iïmdok iy
• m%iïmdok lñgq iy wdh;k m%OdkSkaf.a fldka;%d;a mßmd,kfha iEu wxYhlu flá ld,Sk
fldka;%d;a ,nd §fï wêldÍ iSudjka" mqyqKq jevigyka fukau ämaf,daud jevigyka
meje;aùu" mqyqKqlrejkaf.a mqyqKq jevigyka
• m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï lñgq
meje;aùu" mqoa.,sl wxYh iy jD;a;Sh ixúOdk
m;a lsÍu i|yd wdlD;s"
i|yd mqyqKq jevigyka meje;aùu" m%iïmdokh
• m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï lñgq ms<sn| iyk uOHia:dkhla msysgqùu iy kv;a;=
idudðlhska i|yd f.ùï ld,igyka" lsÍu iy rdcH m%iïmdok Odß;d j¾Okh
• m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï lñgq Yla;su;a lsÍu i|yd rdcH m%iïmdok lghq;=j,g
/iaùï i|yd m%iïmdok ld,igyka iy wod< m¾fhaIK yd ixj¾Ok lghq;= lsÍu jeks
wdlD;s" ld¾hhka" cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh
úiska isÿ l< ;j;a jeo.;a ld¾hhka fõ'
• ,xiq we.hSï jd¾;d i|yd wdlD;sh"
3' rdcH m%iïmdok hdka;%Kh
• r|jd ;nd .ekSfï uqo,a ^Retention& ksoyia
lsÍu i|yd wdlD;sh" by; i|yka l< mßÈ" 2004 jif¾ § cd;sl
m%iïmdok ksfhdacHdh;kh msysgqùfuka miq
• ,xiq wemlrh iy ld¾h idOk wemlrh
NdKav yd jev m%iïmdokh lsÍu i|yd l%shd
i|yd wdlD;s"
mámdá iy úOdk ,nd §u i|yd wud;H uKav,fha
• ,xiq újD; lsÍfï igyka i|yd wdlD;sh" wkque;sh we;sj kj ud¾f.damfoaY ud,djla cd;sl
• m%iïmdok ms<s.ekSfï ,smsh i|yd wdlD;sh" m%iïmdok ksfhdacHdh;kh úiska ksl=;a lrk ,§'
• ;rÕldÍ m%iïmdok l%shdj,sfha m%jdy igyk" fuu ud¾f.damfoaYj, tla m%Odk wx.hla jQfha
wdÈ wfkl=;a f,aLk l%shdldÍ ie,iqï ^Action Plans& u; mokïj ilia
l< hq;= jd¾Isl whjeh m%;smdok i|yd wksjd¾h
cd;sl m%iïmdok ksfhdað;dh;kfha ^NPA& f,aLkhla jk wud;HdxYj, jd¾Isl m%iïmdok
ld¾hNdrh ie,iqï ^Annual Procurement Plans& y÷kajd§uhs'
tu m%iïmdok ie,iqï u; mokïj jd¾Isl whjeh
cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh m%Odk wxY m%;smdok ,nd §ug uqo,a wud;HdxYh lghq;= lrk
;=klska l%shd lrk ,§' tkï" m%iïmdok m%;sm;a;s ,§'
wdY%s; l%shdldrlï" m%iïmdok wëlaIKh wdY%s;
l%shdldrlï iy rdcH m%iïmdokfha Odß;d cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh úiska ksl=;a
f.dvke.Su wdY%s; l%shdldrlï hk wxY ;=k hgf;a lrk ,o m%iïmdok ldrH ix.%yh wkqj" rdcH
l%shd lrk ,§' cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh m%iïmdokh hkq" m%iïmdok wdh;k úiska rdcH
úiska m%;sm;a;s lafIa;%h hgf;a" NdKav" jev iy wxYfha w;HjYH wdfhdack i|yd fhojqï ñ,§
fiajd m%iïmdokh i|yd jeo.;a jk m%iïmdok .kakd l%shdj,shhs' wdh;khl fN!;sl há;,
ud¾f.damfoaY ix.%yh" m%iïmdok ldrH ix.%yh myiqlï iy udkj yelshdjka hk wxYhka
iy ksfhda. ksl=;a lsÍu isÿ lrkq ,§' ta wkqj" foflysu wdfhdack" cd;sl ixj¾Okh i|yd
iïu; ,xiq f,aLk ieliSu ^Standing Bidding fya;= fõ' w;afmdf;ys ioyka m%iïmdok kshuhka
Documents&" NdKav ñ,§ .ekSu i|yd msßú;r wkqj" m%iïmdokhka m%Odk ldKav ;=klg ^03&
^Specifications& ieliSu" mQ¾j iy miq fldka;%d;a fnod we;(
6 2023 cQQ,s' - iema'
m%iïmdok lñgqjg bÈßm;a l< hq;=h' ;dlaI‚l for bid - RFB&$ ñ, .Kka i|yd b,a,Su$
we.hSï lñgqfõ ks¾foaY fyd¢ka mÍlaId lr fmd,S m%ldY lsÍu i|yd b,a,Su ms<sn| wdlD;s
n,d m%iïmdok lñgqfõ wkque;sh ,nd Èh yels • ,xiq$ ñ, .Kka$fhdackd$leue;a; m%ldY
w;r ta wkqj" fldka;%d;a;=j m%odkh lsÍu isÿ l<
lsÍu hk lreKq i|yd Wm wdlD;s
yel' m%iïmdok ud¾f.damfoaYj,g wkql+, ùu
iy kshñ; fõ,djg m%iïmdok iïmQ¾K lsÍu • meyeÈ,s lsÍfï l%shdj,sh ms<sn| Wm wdlD;sh
iy;sl lsÍu i|yd ish¨u m%iïmdok lñgqj, • ,xiq bÈßm;a lsÍu $ ,xiq ,eîu $ ,xiq újD;
l%shdldrlï wëlaIKh lsÍug cd;sl m%iïmdok lsÍu ms<sn| Wm wdlD;s
ksfhdað;dh;khg n,h mej;=‚'
• ,xiq we.hSfï wdlD;sh ^iajhxl%Shj iy
5' m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh iajhxl%Sh fkdjk wdldrhg&
^PROMISe - Procurement Management • ñ,§ .ekSfï weKjqu yeisrùu iy fldka;%d;a
Information System& m%odkh lsÍfï wdlD;s iy úoHq;a kdudj,s
moaO;sh
• meñ‚,s iy wNshdpkd yeisrùfï wdlD;s
• f.ùï wdlD;sh
• fldka;%d;a mßmd,kh iy jHdmD;s wëlaIKh
• úoHq;a bf.kqï fõÈldj
m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
hgf;a yeisrúh yels m%iïmdokh j¾.
m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
Ndú;fhka NdKav yd fiajd" rdcH iy mqoa.,sl
m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh hkq yjq,a jHdmdr ^Public Private Partnership - PPP&
uqo,a wud;HdxYfha" rdcH uqo,a fomd¾;fïka;=fõ l%uh yryd há;, myiqlï fiajd m%iïmdokh
uq,msÍu hgf;a y÷kajd ÿka ;ks fjí mdol we;=¿ ld¾hhka" f;dr;=re moaO;s iy WmfoaYk
wka;¾l%shdldÍ rcfha m%iïmdok moaO;shhs' fuu fiajd jeks m%iïmdok lghq;= l<ukdlrKh l<
moaO;sh ;=< my; wdlD;s ^Modules& wvx.= fõ yel' uQ,sl ld¾hd, ,smsøjH m%iïmdokfha isg
• úl=Kqïlre ,shdmÈxÑ lsÍfï wdlD;sh fudag¾ jdyk" ffjoH WmlrK" isú,a jev" lïy,a
fyda há;, myiqlï jeks ixlS¾K m%iïmdokhka
• m%iïmdok wdh;k ,shdmÈxÑ lsÍfï wdlD;sh
olajd m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
• NdKav yd fiajd j¾.SlrK wdlD;sh Ndú; l< yels h'
• m%iïmdok j¾.h" m%iïmdok ie,eiau iy ´kEu m%iïmdokhla ieliSfï yelshdj m%iïmdok
m%iïmdok l%shdldrlï we;=<;a lsÍfï l<ukdlrK f;dr;=re moaO;shg we;' fuhg
wdlD;s NdKav" jev iy WmfoaYk fkdjk fiajd iy
• ;dlaI‚l msßú;r wdlD;sh we;=¿j ^,xiq WmfoaYk fiajd j,g wod< m%iïmdok we;=<;a
$fhdackd& f,aLk ilia lsÍu fõ' ;ks wÈhr hgf;a ^Single Envelop& fyda
wÈhr folla hgf;a ^Two Envelops& isÿ lrk
• ,xiq ;eîfï l%shdj,sh" meyeÈ,s lsÍï iy m%iïmdok l%u l%shdjg kexúfï yelshdj we;s
m%iïmdok ksfõokh $ ,xiq i|yd b,a,Su w;r moaO;sfhka ,xiq l<ukdlrKh lsÍug o
ms<sn| wdlD;s yelshdj we;' idmamq ijdß l%shd mámdáh hgf;a
• ,xiq i|yd b,a,Su m%ldYkh lsÍu ^Request m%iïmdok ^Shopping Method&" cd;sl iy
8 2023 cQQ,s' - iema'
mßÈ m%iïmdok isÿ lsßu b;d jeo.;a fõ' hïlsis f,i ilid we;s w;r th wjidkfha § wkjYH
m%iïmdokhla i|yd iqÿiqlï imqrk ;ks mqoa.,hka m%udohka we;s lrhs'
fyda wdh;k i|yd iudk wjia:djka újD; lr ta wkqj" rdcH m%iïmdokfha l%shdj,sfha §
Èh hq;=h' tfukau" m%iïmdok iïnkaOfhka ;SrK wld¾hlaIu j.ùfï l%u" ÿ¾j, ¥IK úfrdaë
.ekSfï § yd l%shd;aul lsÍfï § ieug idOdrK m%;sm;a;s" fkdmeyeÈ,s kS;sÍ;s l%shd;aul lsÍï iy
jk whqßka tu lghq;= isÿ l, hq;= fõ' ;rÕldÍj úksúoNdjh fkdue;slu jeks lreKq fya;=fjka
ñ, .Kka bÈßm;a lsÍu ksid wju msßjehla isÿjk wl%ñl;d mek k.shs' óg wu;rj" whjeh
hgf;a .=Kd;aulNdjfhka by< m%iïmdokhka isÿ iSudjka" foaYmd,k yd mßmd,k leue;a;
lsÍfï yelshdj mj;s' rdcH m%iïmdok lghq;=j,§ fkdue;slu iy úoHq;a m%iïmdok jeks kj
.kq ,nk ;SrK yd l%shdldrlï ksid ,o m%;sM, l%ufõo i|yd ;dlaIKh fkdue;slu hk lreKq
iïnkaOfhka tu lghq;=j, kshef,k ish¨ m%iïmdok wld¾hlaIu;djhg fya;= fõ' fuu
md¾Yjhka j.ùu b;d jeo.;a fõ' ÿ¾j,;d u. yrjd .ekSug lghq;= lsÍu ;=,ska
tfy;a j¾;udkfha rdcH m%iïmdok l%shdmámdáh jvd;a M,odhS rdcH m%iïmdokh l%shdj,shla f.dv
iïnkaOfhka ie,lsh hq;= .eg¨ .Kkdjla kÕd .ekSfï yelshdj mj;sk w;r th wd¾Óluh
mj;S' rdcH m%iïmdokj, we;s m%udohka iy jYfhka Okd;aul m%;sM, we;s lrhs'
wl%ñl;djhka uQ,sl jk w;r tjeks .eg¨j,g uQ,dY%(
m%Odk jYfhka fya;= ù we;af;a mßmd,kuh
• Government of Sri Lanka. National
ÿ¾j,;d iy úfYaI{ oekqu fkdue;sluhs' Procurement Agency. (2006). Procurement
úfYaIfhka u NdKav" jev yd jHdmD;s m%iïmdokh guidelines, 2006. Colombo: Government of Sri
i|yd" m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï Lanka.
lñgq i|yd iqÿiq idudðlhka m;a lsÍu w;sYh
ÿIalr ù we;' tfukau m%iïmdok lghq;= yiqrejk • Government of Sri Lanka. National
rcfha wdh;kj, isák fndfyda kjl ks,OdÍka Procurement Agency. (2006). Procurement
j;auka m%iïmdok l%shd mámdáj, iuyr fldgia manual, 2006. Colombo: Government of Sri
.ek t;rï oekqj;a ke;' óg wu;rj" úúO Lanka.
ld,iSudjka fyda b,lal h:d¾:jd§ fkdjk • https://promise.lk ks, fjí wvúh
2023 cQQ,s' - iema' 11
)kj mokï ^rebased& j¾Ih ^tkï 2021& o' foa' ks' weiqßks uQ,dY%( uqo,a wud;HdxYh iy Y%S ,xld uy nexl=j
2022 jir w.Nd.h jk úg úfoaY uqo,ska jk rdcH taa wkqj" nexl= iy wfkl=;a uQ,H wdh;kj,ska
Kh m%udKh weußldkq tlai;a ckmo fvd,¾ ^we' iukaú; foaYSh uQ,H moaO;sh i|yd ydkshla
t' c' fvd,¾& ñ,shk 45la muK jQ w;r" foaYSh fkdjk mßÈ foaYsh Kh ;srir mokulg /f.k
uqo,ska jk rcfha Kh m%udKh we' t' c' fvd,¾ taafï b,lal imqrd .ekSu i|yd foaYSh Kh l<U
ì,shk 32 l muK úh' úfoaY uqo,ska jk rdcH m%Yia;lrKh w;HjYH lreKla njg m;aj we;'
Kh m%Odk jYfhkau mqoa.,sl Kh ysñhka fj; fufia foaYSh Kh ;srirnj <Õd lr .; fyd;a
f.úh hq;= jk w;r ^we' t' c' fvd,¾ ì,shk wkd.;fha § rdcH Kh kej; ksl=;a lsßug Y%S
20 muK&" foaYSh uqo,ska jk rcfha Kh m%Odk ,xldj fj; we;s yelshdj by< hk w;r" Kh
jYfhka u rch úiska ksl=;a lrk ,o NdKavd.dr mshùfï § we;s úh yels wjOdku md,kh lsÍug
ì,am;a iy NdKavd.dr ne÷ïlr ^we' t' c' fvd,¾ yelshdjla o mj;S' fuys w;=reM,hla f,i Y%S
ì,shk 35 muK& fõ' ,xld fõ rdcH Kh ms<sn| Kh fYa‚.; lsÍfï
wdh;k u.ska ,nd fokq ,nk Kh fYa‚ by<
3' foaYsh Kh m%Yia;lrKhl wjYHd;dj w.hlg <Õdùfï yelshdjla mj;sk w;r tho
Y%S ,xldfõ iaffjÍ;aj Kh ;srir fkdjk nj Y%S ,xldj kej; Kh ,nd .ekSfï yelshdj iy
y÷kd.ekSu yd iu.dó j cd;Hka;r uQ,H wruqo, wdfhdaclhkaf.a úYajdih Èkd .ekSfï ud¾.hka
úiska ish úia;S¾K Kh myiqlfï tla wx.hla f,i ie,ls,a,g .; hq;= lreKq fõ'
f,i foaYSh Kh m%Yia;lrKh y÷kdf.k ;j o" Y%S ,xldfõ iaffjÍ;aj Kh ;sridrnj
we;6' foaYSh Kh ;srirnj hkq rchla foaYSh kej; m%;sia:dmkh lsÍu i|yd foaYSh fuka u
kS;s hgf;a foaYSh uq,dY% fj;ska ,nd.;a Kh" úfoaYsh Kh ysñhkaf.a iyfhda.S;dj ,nd .ekSu
rdcH uQ,H l<ukdlrKhg fyda rg ;=< id¾j w;HjYH lreKla fõ' úfoaYsh Kh ysñhka m%Odk
wd¾Ólfha ia:djr;ajhg ndOdjla fkdjk mßÈ jYfhka u j¾. follg f.dkq l< yels h' tkï
kej; f.ùfï yelshdj <Õd lr .ekSuhs' ks, oaú md¾Yaùh Kh ysñhka ^official bilateral
creditors& iy mqoa.,sl jd‚c Kh ysñhka ^private
6 wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h commercial creditors& jYfhks' 2023 jir ud¾;=
uKav, jd¾;d wxl 23$116" 2023 ud¾;= iy Y%S ,xld
md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s m<uq jk od
ui cd;Hka;r uQ,H wruqof,a úOdhl uKav,h
2023 cQQ,s' - iema' 13
úiska we' t' c' fvd,¾ ì,shk 3la muK jQ iy udi ì,am;a ksl=;a lsÍu u.ska rch úiska ,nd.;a Kh
48l jevigyklg hg;a j isÿ lrk ,o úia;S¾K m%udKh re' á%%,shk 4'1la jk w;r" NdKavd.dr
Kh myiqlu wkqu; lrk wjia:dj jk úg meßia ne÷ïlr ksl=;a lsÍu u.ska rch úiska ,nd.;a
iudch7" bkaÈhdj" Ökh iy ;j;a iuyr ks, oaú Kh m%udKh re' á%%,shk 8'7la fõ11' tys ixhq;sh
md¾Yaùh Kh ysñhka úiska Y%S ,xldfõ úfoaYSh ms<sfj<ska rEm igyka wxl 2 iy 3 jYfhka my;
uqo,ska jk rdcH Kh m%;sjHqy.; lsßfï jev fmkajd § we;'
ms<sfj< ms<sn| j uQ,Hhk iy;slhla ^financing
i' foaYSh kS;s hgf;a ,ndf.k we;s úfoaY uqo,ska
assurance& ,nd § ;snq‚' fuhg wu;r j" úfoaYSh
f.úh hq;= Kh( Y%S ,xld ixj¾Ok ne÷ïlr
uqo,ska jk rdcH Kh ,nd ÿka mqoa.,sl jd‚c
Kh iy Y%S ,xld rch$rdcH wdh;k úiska
Kh ysñhka o iu. Kh m%;sjHqy.; lsÍu Wfoid
úfoaY uqo,ska foaYSh nexl= fj;ska ,nd.;a Kh
Y%S ,xld rch ioaNdjfhka idlÉPd ^good faith
m%;sjHqy.; lsÍu'
negotiations& mj;ajdf.k hkq ,nk njg m%ldY
lr we;8' ii' foaYSh kS;s hgf;a foaYSh jHjydr uqo,ska
,nd .;a Kh( fuys §" rch úiska NdKavd.dr
úfoaYSh uqo,ska jk rdcH Kh m%;sjHqy.; lsÍfï
ì,am;a iy NdKavd.dr ne÷ïlr ksl=;a
l%shdj,sh fufia tu Kh ysñhka iu. bÈßhg
lsÍfuka ,nd .;a Kh" nexl= iy wfkl=;a
/f.k hEfï § Kh mshùfï iyk ld,h iy l,a
uQ,H wdh;kj,ska iukaú; uQ,H moaO;sh
msÍu §¾> lsÍu" fmd<S wkqmd; wvq lsÍu" kdñl
i|yd n,mEula fkdjk whqßka m%;sjHqy.;
lmamdÿj ^haircut& fyda fïjdfha tl;=jla yryd
lrkq ,efí'
m%;sjHqy.; lsÍu isÿùu wfmalaId l< yels h' rdcH
Kh ;srirnj kej; <Õd lr .ekSu i|yd úfoaYSh
Kh fuka u foaYSh Kh o m%;sjHqy.;lrKhg ,la rEm igyk wxl 2( NdKavd.dr ì,am;a ksl=;a
úh hq;= njg úfoaYSh Kh ysñhka w;r woyila lsÍu u.ska rch ,nd.;a Kh ixhq;sh)
mj;sk w;r foaYSh Kh ysñhka o úfoaYSh Kh
ysñhka ,lajk wkaofï n,mEulg uqyqKÈh hq;=
njg woyila biau;= lr we;9'
! ලංකා මහ
4' m%Yia;lrKhg ,lajk foaYSh Kh l<U බැං+ව
rEm igyk wxl 3( NdKavd.dr ne÷ïlr ksl=;a ^wd& Y%s ,xld rch$rchg wh;a jHdmdr úiska
lsÍu u.ska rch ,nd.;a Kh ixhq;sh) ,ndf.k we;s nexl= Kh m%;sjHqy.;
lsÍu" taajdfha jHdjydr uqo," fmd,S f.jkq
! ලංකා මහ බැං+ව ,nk wdldrh" wfkl=;a fldkafoais yd
l%ufõoh uqo,a weu;sjrhd úiska kshu
0% ෙස්වක අ1ථසාධක lrkq ,efí' foaYSh jd‚c nexl= uÕska
19% අර5දල
36%
Y%S ,xld rchg$rchg wh;a jHdmdßl
රාජ8 බැං+ wdh;kj,g nexl= Kh ,nd § we;af;a
12%
tu jd‚c nexl= iy rch$rchg wh;a
ෙවන: බැං+
33%
wdh;k w;r we;slr.;a .súiqï wkqj
ෙවන: fõ' ta wkqj tu .súiqï ixfYdaOkhg ,la
ùula isÿ fõ'
isg tu wê úY%dñl wruqo,aj, ;lafiare lsÍu i|yd ndysr rdcH Kh m%;sjHqy.; lsÍug
l< yels wdodhfuka 30] l nÿ m%;sY;hla wu;r j foaYSh Kh m%Yia;lrKhla wjYH nj
rch fj; f.ùug ,laúh yels h' ;yjqre ù we;' taa wkqj" wê úY%dñl wruqo,a
uÕska wdfhdackh lr we;s NdKavd.dr ne÷ïlr
• by; i|yka fhdað; mßj¾;kh fyda
iïNdrh" Y%S ,xld ixj¾Ok ne÷ïlr iïNdrh
yqjudrej l%shd;aul lsÍu wdrïN lsÍfï
yd Y%S ,xld rcfha$rchg wh;a rdcH jHdmdrj,
Èkg fmr jHdmdßl Èk jk úg mej;s
úfoaY úksuh nexl= Kh" Y%S ,xld uy nexl=fõ
yd 2024 yd 2032 w;r ld,h ;=< ^j¾I
NdKavd.dr ì,am;a iïNdrh yd Y%S ,xld rchg
folu we;=¿ j& mßK; jk NdKavd.dr
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ,nd § we;s ;djld,sl
ne÷ïlrj, uq¿ jákdlñka 100]
w;a;sldrï" foaYSh Kh m%Yia;lrKh i|yd i,ld
mßj¾;kh fyda yqjudrej" yd
nef,a' rdcH Kh ;srirnj m%;sIaGdmkh lsÍu
• 2023 È mßK; jk NdKavd.dr ;=<ska ueÈ yd È.= ld,Sk jYfhka rdcH uQ,H
ne÷ïlrj, uq¿ jákdlñka 50]lg tald.%;dj" id¾j wd¾Ól ia:djr;ajh iy uQ,H
fkd wvq m%udKhla mßj¾;kh fyda ia:djr;ajh wdrlaId lsÍu n,dfmdfrd;a;= úh
yqjudrej' yels w;r tu.ska Y%S ,xld wd¾Ól j¾Okh g Ok
^we& 1923 wxl 8 ork ^ixfYdaê; mßÈ& foaYSh n,mEula we;súh yels hhs wfmalaId l< yels h'
NdKavd.dr ì,am;a wd{dmk; hgf;a
ksl=;a lr we;s" Y%S ,xld uy nexl=j fõ uq,dY%
NdKavd.dr ì,am;a iïNdrh" ,shdmÈxÑ wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn|
fldgia yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a wka;¾cd;sl uQ,H wruqof,a IV j.ka;sh m%ldr
ksl=;a lr we;s NdKavd.dr ne÷ïlr njg j isÿ lrk ,o idlÉPd ^Article IV Consultation&
mßj¾;kh lsÍu' taajdfha fmd,S f.ùu mokï lr.;a ld¾h uKav, jd¾;dj" 2023 fmnrjdß
isÿ lrk wdldrh iy tu NdKavd.dr
wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h
ne÷ïlr yqjudre lsÍu fyda mßj¾;kh
uKav, jd¾;d wxl 23$116" 2023 ud¾;=
lsÍfï fldkafoais uqo,a weu;sjrhd úiska
kshu flfrkq ,efí' wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h
uKav, jd¾;djg iu.dó udOH ksfõokh" 2023
iii' Y%S ,xld uy nexl=j úiska Y%S ,xld rchg ,nd ud¾;=
§ we;s ;djld,sl w;a;sldrï ^provisional
advances& fmr i|yka lrk ,o ,shdmÈxÑ uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
fldgia yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a wud;HdxYh" wdfhdaclhka i|yd lrkq ,nk bÈßm;a
ksl=;a lrkq ,nk NdKavd.dr ne÷ïlr njg lsÍu" 2023 ud¾;=
mßj¾;kh lrkq ,efí' fmd,S f.ùu isÿlrk uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
wdldrh iy NdKavd.dr ne÷ïlr ksl=;a lsßug ia:dhSlrK" foaYSh Kh m%Yia;lrK jevigyk
wod, fldkafoais tlS ,shdmÈxÑ fldgia yd ms<sn| m%;sm;a;suh ksfõokh" 2023 cq,s 04
iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a uqo,a wud;Hjrhd
Y%S ,xld uy nexl=j" jd¾Isl jd¾;d" 1950 - 2022
úiska kshu flfrkq ,efí'
uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
6' iudma;sh ia:dhSlrK" jd¾Isl jd¾;d" 2005 - 2022
Y%S ,xldfõ rdcH Kh ;srir fkdjk njg y÷kd Y%S ,xld md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s
.ekSu;a iu." rdcH Kh ;srirnj m%;sIaGdmkh m<uq jk od
16 2023 cQQ,s' - iema'
hq;= Wmdh ud¾. wvx.= —uQ,H wdh;k i|yd M,odhS uQ,H moaO;sfha ì| jeàug fyda uQ,H ia:dhS;djhg
ksrdlrK md,k ;ka;% we;s lsÍug wjYH m%Odk iDcqj u n,mEï fkdlrk l=vd nexl=jla fyda uQ,H
.=Kdx.˜ ^Key Attributes of Effective Resolution wdh;kla ì| jeàug ,la jqjfyd;a úfYaIfhka
Regimes for Financial Institutions& hk kñka rlaIs; ;ekam;alrejka wdrlaId lsÍu i|yd
ud¾f.damfoaYhla 2011 jif¾ § t<s olajk ,È' ;ekam;= rlaIKh l%uhla ;sfí kï wEjr lsÍfï
fuys m%Odk jYfhka uQ,H wdh;k iy tajd wh;a l%shdud¾. yryd uQ,H ia:dhS;djg wju ndOdjla
iuQy i|yd M,odhs ksrdlrK md,k ;ka;%hla jk mßÈ tys l%shdldrlï wjika lsÍug yels jkq
we;s lsÍug wjYH uQ,sl wx.hka olajd we;' we;' kuq;a moaO;suh jYfhka jeo.;a iy wka;¾
iïnkaê; uQ,H wdh;khla" ;ekam;alrejkag"
;j o" 2008 j¾Ifha f,dal uQ,H w¾nqofhka .kqfokqlrejkag iy uQ,H moaO;shg ie,lsh
miqj" m%;sm;a;s iïmdolhska iy uQ,H wdh;k hq;= n,mEula fkdue;s j idudkH mßÈ wEjr l<
kshdulhska uQ,H wdh;k md,kh" wjodkï fkdyels h'
l<ukdlrKh" m%d.aOkh iy øjYS,;djh
flfrys úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka wkd.; tneúka nÿ f.jkakkaf.a uqo,a Ndú;hg f.k
lïmkhkag tfrysj uQ,H wdh;k j, ia:djr;ajh ta i|yd ms<shï fiùu fjkqjg uQ,H wdh;kfha
iy Yla;su;a nj jeä ÈhqKq lsÍug wjYH mshjr fldgia ysñhkag" Kh ysñhkag wEjr lsÍfï
.kakd ,È' ta wkqj" ta iïnkaOfhka .;a we;eï ysñlï Oqrdj,shg wkql+, j w,dN mejÍu u.ska
l%shdud¾. my; mßÈ fõ' tu wdh;k l%udKql+, j ksrdlrKh lsÍfï
l%ufõohla we;s lsÍu wjYH úh'
• úplaIK kshdukfha iy wëlaIKfha
.=Kd;aul Ndjh iy iM,;djh Yla;su;a 2' uQ,H wdh;k iy nexl= ksrdlrKh lsÍu hkq
lsÍu' l=ulao@
• moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s uQ,H wdh;k iy nexl= ksrdlrKh lsÍu
wdh;k i|yd by< m%ñ;Ska ieliSu' hkq Wkkaÿjla olajk iy iïnkaê; ish¨ u
md¾Yajhkag jk n,mEu wju jk wdldrfhka
• uQ,H wdh;k ksrdlrK i|yd iqÿiq l%ufõohka iy wdh;k nqkaj;a ùu j<lajd .ekSu i|yd
y÷kajd §u' nÿ f.jkakkaf.a uqo,a fhdod .ekSu wju jk
mßÈ uQ,H wdh;k id¾:l j l<ukdlrKh
• f.da,Sh moaO;suh jYfhka jeo.;alula fyda lsÍfï l%ufõohls' ksrdlrK wêldßhla úiska
n,mEula we;s uQ,H wdh;kj, wëlaIKh" ksrdlrKfha wruqKq idlaId;a lr .ekSfï
kshdukh iy ksrdlrKh iïnkaOfhka wfmalaIdfjka" ksrdlrK n,;, l%shd;aul lrkq
cd;Hka;r iïnkaëlrKh Yla;su;a lsÍu' ,efí'
• uQ,H wdh;k ì| jeàfï § ;ekam;alrejkag ta wkqj nexl= iy uQ,H wdh;k i|yd ksrdlrK
jkaÈ f.ùu iy;sl lsÍu i|yd ;ekam;= n,;, l%shd;aul lsÍu fjkqfjka j.lsj hq;=
rlaIKh l%u msysgqùu fyda Yla;su;a lsÍu' ksrdlrK wêldßhla fyda wêldÍka iEu rgl
• nexl= we;=¿ uQ,H wdh;kj, m%d.aOk wjYH;d u msysgqúh hq;= w;r ta i|yd wjYH jk kS;suh
ie,lsh hq;= f,i by< kexùu' m%;smdok wod< kS;s iïmdolhka úiska iïmdokh
lr ;sîu o w;HjYH fõ' we;eï rgj,a ta i|yd
• ish¨ uQ,H wdh;kj,g wju øjYS, j;alï iajdëk j l%shd;aul jk ksrdlrK wêldßk
m%udKhla ;nd .ekSug kj fr.=,dis mekùu msysgqjk w;r we;eï rgj, uy nexl=j fyda
iy moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s ;ekam;= rlaIK wdh;kh" ksrdlrK wêldßh
nexl= we;=¿ uQ,H wdh;kj,g w;sf¾l m%d.aOk jYfhka lghq;= lrhs' tfuka u nexl= iy uQ,H
wjYH;d kshu lSÍu' wdh;k id¾:l j ksrdlrK lsÍug kï ksrdlrK
18 2023 cQQ,s' - iema'
úiska ueÈy;aùfï fyda ksrdlrKhg fmr .; hq;= tfrys j kvq lghq;= mj;ajdf.k hEu je<elaùu
wëlaIK l%shdud¾. ^early intervention measures& i|yd .kq ,nk l%shdud¾.j,g iydh fõ' ta wkqj
.ekSu fndfyda úg isÿ flfrhs' ;j o cd;Hka;r iydhl n,;,j,g we;=<;a jkqfha"
jYfhka ms<sf.k we;s m%Odk ksrdlrK fuj,ï"
IV' w;HjYH fiajd iy l%shdldrlï wLKav j
uQ,H ia:dhS;d uKav,h ^Financial Stability Board&
mj;ajdf.k hEu iy;sl lsÍu u.ska tu
úiska uQ,H wdh;k i|yd M,odhS ksrdlrK md,k
iuQyfha wfkl=;a iud.ï úiska ksrdlrK
;ka;% we;s lsÍug wjYH m%Odk .=Kdx. hgf;a
lsÍug hg;a lrkq ,nk nexl=jg iy ´kE
bÈßm;a lr we;s w;r tajd m%Odk fldgia y;rla
u wkqm%dma;slfhl=g fyda w;am;a lr .kakd
hgf;a j¾.SlrKh lr we;'
wdh;khlg w;HjYH fiajd wLKav j
iemhsh hq;= ùu'
5'1 md,k iy l<ukdlrK fuj,ï
V' ksrdlrK lsÍug hg;a lrkq ,nk nexl=fõ
md,k iy l<ukdlrK fuj,ï l%shd;aul lsÍu fldgia ysñhkaf.a wkque;sh ,nd fkd.ekSu
u.ska ksrdlrK n,OdÍkag ksrdlrK lsÍug hg;a we;=¿ fldgia ysñhkaf.a whs;sjdislï
lrkq ,nk nexl=jla fyda uQ,H wdh;kla md,kh wNsNjd hñka nexl=j taldnoaO lsÍu" w;am;a
lsÍug iy th ksrdlrK l%shdjg iydh jk lr .ekSu" ie,lsh hq;= jHdmdr fufyhqï
wdldrfhka l<ukdlrKh lsÍu iy;sl lsÍug m%udKhla úlsŒu" kej; m%d.aOkSlrKh
yelshdj ,nd fohs' lsÍu fyda nexl=fõ jHdmdr lghq;= úlsŒu"
I' uQ,H wdh;kj, wOHlaIjreka" m%Odk úOdhl j.lSï iy j;alï úlsŒu we;=¿ wfkl=;a
ks,OdÍ iy fcHaIaG l<ukdldÍ;ajh bj;a m%;sjHqy.; lsÍfï l%shdud¾.j,g t<öu'
lr m%;sia:dmkh lsÍu iy wid¾:l;ajh VI' nexl=jla ksrdlrKhg hg;a lsÍug iQodkï
i|yd j.lsj hq;= mqoa.,hskaf.ka uqo,a whlr jk úg fyda ksrdlrK n,;, l%shd;aul
.ekSug wjYH mshjr .ekSu' lrk wjia:djl ;djld,sl j<lajd,Sfï
II' nexl= fyda uQ,H wdh;k" fyda tys jHdmdrfha fyda wjysr lsÍfï n,mEï we;s wd{djka
l%shd;aul lsÍu ;djld,sl j w;aysgqùu'
fldgia" mj;sk iy ;sridr YlH;djlg
m%;sIaGdmkh lsÍfï wruqK we;sj n,mEug 5'3 m%;sjHqy.; lsÍfï fuj,ï
,la jQ nexl= fyda uQ,H wdh;k md,kh
lsÍug iy l<ukdlrKh lsÍu i|yd m%;sjHqy.; lsÍfï m%Odk fuj,u iy ksrdlrK
woañksia;%dislrefjl= ^administrator& m;a l%shdj,sfha uQ,sl wx.h jkafka mejÍfï n,;,
lsÍu' l%shd;aul lsÍu fõ'
III' nexl= fyda uQ,H wdh;k l%shd;aul lsÍu VII' j;alï iy j.lSï" ;ekam;= j.lSï"
iy ksrdlrK lsÍu fjkqfjka wjYH jk fldgiaj, ysñldß;ajh we;=¿ kS;suh
fldka;%d;a;= wjika lsÍu" fldka;%d;a;= ysñlï iy j.lSï wkque;shla ,nd .ekSfï
mj;ajdf.k hdu fyda mejÍu" j;alï ñ,§ wjYH;djlska f;dr j iïmQ¾Kfhka fyda
.ekSu fyda úlsŒu" Kh jákdlu ,shdyeÍu w¾O jYfhka kqnqkaj;a f;jk md¾Yajhlg
iy iud.fï fufyhqï m%;sjHqy.; lsÍug mejÍu fyda úlsŒu fyda taldnoaO lsÍu'
fyda wjika lsÍug wjYH fjk;a ´kEu
VIII' wid¾:l jQ uQ,H wdh;khl we;eï
l%shdud¾.hlg t<öu'
;SrKd;aul ld¾hhka iy YlH fufyhqï
5'2 iydhl n,;, Ndr .ekSug iy È.g u l%shd;aul lsÍug
;djld,sl fia;= nexl=jla ^bridge bank&
iydhl n,;, Kh ysñhka iy m%;smd¾Yajhka msysgqùu' fia;= nexl=jla hkq ksrdlrKh
ksrdlrK lsÍug hg;a lrkq ,nk nexl=jg lsÍfï wruqKq bgq lr .ekSu i|yd msysgqjd
20 2023 cQQ,s' - iema'
jd‚cuh jYfhka ixfõ§ f;dr;=re wvx.= ùu ;jo" ksrdlrK lghq;= i|yd wNHka;r
fya;=fjka ksrdlrK ie,iqï uyck;dj i|yd uQ,dY%j,ska ,nd .kakd wruqo,a m%udKj;a fkdjk
fy<sorõ lsÍu wjYH fkdfõ' úg" fm!oa.,sl j fuka u ndysr wruqo,a imhk
uQ,dY% ms<sn| j wjOdkh fhduq l< hq;= fõ' tys §
6'3' ksrdlrK i|yd wruqo,a ^Resolution uQ,sl jYfhka ksrdlrK n,OdÍyq yels;dla ÿrg
Funding& fm!oa.,sl uQ,dY%j,ska wruqo,a wjYH;d imqrd
wid¾:l nexl=jla fyda uQ,H wdh;khla .ekSug W;aiyd .ks;s'
.ekqïlrefjl= fj; mejÍfï § ;ekam;= iy ta wkqj uQ,H ia:dhS;d uKav,h ^FSB& ksrdlrKh
fjk;a j.lSï wdjrKh lsÍug m%udKj;a j;alï i|yd wruqo,a ,nd .; yels mq¿,a l%ufõo
fkdue;s wjia:djl §" tu ysÕh uQ,Hkh lsÍu ;=kla y÷kdf.k we;s w;r tajd ms<sfj<ska ^w&
i|yd wu;r uQ,H myiqlï wjYH úh yels h' ;jo" fm!oa.,sl j ^lafIa;%fhka& uq,Hkh lrk ;ekam;=
nexl=jla fyda uQ,H wdh;khla wid¾:l jk úg rlaIK wruqo,a" ^wd& fm!oa.,sl j wruqo,a imhk
tjeks wdh;kj, ;SrKd;aul ld¾hhka wLKav j ksrdlrK wruqo,a" fyda ^we& ;djld,sl mokula
mj;ajd .ekSu i|yd o wruqo,a wjYH úh yels h' u; rcfhka ,nd .kakd wruqo,a ^tu wruqo,a ,nd
ksrdlrK wruqo,a hkq ksrdlrK wruqKq idlaId;a .kakd l%ufõoh ;=< rch úiska ksrdlrKg ork
lr .ekSu i|yd ksrdlrK n,;, Ndú;hg ,o msßjeh wdod< nexl= fyda uQ,H lafIa;%fhka
.ekSfï § wjYH uqo,a imhd .ekSu i|yd tla tla wdmiq wh lr .ekSfï yelshdj o ;sìh hq;= h&
rgj,a úiska f.dvk.k ,o wruqo,a fõ' hkdÈh fõ' fm!oa.,sl j l%shd;aul jk ;ekam;=
rlaIK wruqo,a iy ksrdlrK wruqo,a jeks
wëlaIK wêldßj, u.fmkaùu hgf;a nexl=fõ fm!oa.,sl uQ,dY%j,ska ksrdlrK l%shdud¾.hka
fyda uQ,H wdh;kfha wNHka;r iïm;a jk uQ,Hkh l< yels nj ;SrKh jkafka nexl=jla
m%d.aOkh iy øjYS,;dj hkdÈh Ndú; lr ksrdlrKhg we;=<;a jk fõ,dj" Kh i|yd wem
nexl=jl fyda uQ,H wdh;khl uQ,sl wjêfha jYfhka fkd;enQ j;alïj, .=Kd;aulNdjh"
mj;sk .eg¨ ksjerÈ lsÍu i|yd wjYH l%shdud¾. mj;sk fjf<|fmd< ;;a;ajhka iy ksrdlrK
.ekSug wjYH jk wruqo,a imhd .kq ,nhs' tfuka úi÷ï flfrys fjf<|fmd< úYajdih u; h'
u" nexl= ;djld,sl øjYS,;d ysÕhlg uqyqK
fok úg" uy nexl=fjka yÈis øjYS,;d wdOdr ksrdlrK l%shdj,sh i|yd wruqo,a imhd .ekSug
i|yd ^Emergency Liquidity Facilities& b,a¨ï fjf<|fmd< m%fõYh fkdue;s fyda m%udKj;a
lrkq ,efí' nexl=jl fyda uQ,H wdh;khl bÈß fkdjk úg" ksrdlrKhg hg;a wdh;kj,
meje;au ;¾ckhg ,lajqjfyd;a" uQ,H moaO;sfha ;SrKd;aul ld¾hhka wLKav j mj;ajd .ekSug
ia:dhS;djhg we;s n,mEu u; mokï j .kq ,nk wjYH jk ;djld,sl wruqo,a wjYH;d imqrd
ksrdlrK l%shdud¾. u.ska l%uj;a fjf<|fmd< .ekSug fmr y÷kd.;a fuka u tlÕ;djlg
msgùu iy$fyda ;SrKd;aul l%shdldrlïj, wLKav meñ‚ úYajdiodhl rdcH wxYfha wruqo,a iïmdok
meje;au iy;sl lrkq ,nhs' ksrdlrK mshjr hdka;%K ;sìh hq;= h' rdcH wxYfha hdka;%Kh
ir, ;ekam;= mejÍfï isg fia;= nexl= iy l=vd hkafkka woyia jkafka ksrdlrK wruqo,a"
;ekam;= rlaIK wruqo,a" ksrdlrK wêldÍk" uy
nexl=j, isg l%udkql+, j moaO;suh jeo.;alula
nexl=" rdcH NdKavd.dr fyda uqo,a wud;HdxY jeks
fyda n,mEula we;s nexl= olajd fjkia úh yels
rdcH wêldÍ úiska ksrdlrKhg hg;a nexl=jlg
h' tneúka nexl= fyda uQ,H wdh;k ´kE u
fyda uQ,H wdh;khg wruqo,a iemhSuhs'
wjia:djl wid¾:l;ajhlg Yla;su;a j uqyqK
§u i|yd m%udKj;a w,dN wjfYdaIK Odß;djla ;ekam;= rlaIKfha m%Odk ld¾hNdrh uQ,H
we;s lr .; hq;= w;r ta i|yd uq,sl jYfhka ia:dhs;dj wdrlaId lsÍu h' tneúka nexl= we;=¿
kshduk m%d.aOkh" hg;a Kh iy È.= ld,Sk mdvq- uQ,H wdh;k wEjr lsÍfï § ;ekam;=lrejkag
wjfYdaIK Odß;dj by< kexùu b;d jeo.;a fõ' rlaIK jkaÈ f.ùu i|yd muKla fkdj" nexl=
2023 cQQ,s' - iema' 23
we;=¿ uQ,H wdh;k wEjr lrk úg ta fjkqjg úi÷ï iy ie,iqï wjYH jk w;r tu Wmdh ud¾.
oeÍug isÿjk Y=oaO msßjehg hg;a j ^rlaIs; iïnkaëlrKh" ie,iqï lsÍu iy l%shd;aul lsÍu
;ekam;= m%udKhg& nexl= ksrdlrKh i|yd myiq lsÍu i|yd tu rgj,a w;r iyfhda.S;dj"
wruqo,a iemhSu o ;ekam;= rlaIK wruqo,a úiska iïnkaëlrKh iy f;dr;=re yqjudrej o b;d
isÿ flfrhs' tfy;a" ;ekam;= rlaIK wruqo,a jeo.;a fõ'
ksrdlrKh i|yd Ndú; l< yelafla wod<
;ekam;= rlaIKh md,kh lrk ffk;sl rduqj 7' nexl= ksrdlrK ms<sn| f.da,Sh m%jK;d
u.ska ta i|yd wjir ,nd fokafka kï mu‚' 2008 j¾Ifha f,dal uQ,H w¾nqofhka miq j nexl=
;ekam;= rlaIK wruqof,ka ,nd .; yels ksrdlrKh iïnkaOfhka f.da,Sh jYfhka we;s jQ
wruqo,aj,g w;sßla; j nexl= ksrdlrKh m%jK;djka iu. f,dalfha fndfyda rgj,a nexl=
i|yd Ndú;hg .ekSug yels fjk u ksrdlrK ksrdlrKh iïnkaOfhka kS;sÍ;s wK mk;a ilia
wruqo,la ;sîu" l%ñl wjodkï iu. lghq;= l< o miq .sh oYlh mqrd tajd m%fhda.sl jYfhka
lsÍfï § m%fhdackj;a fõ' th kj tl;= lsÍula l%shd;aul lsÍu i|yd ,enqKq bv m%ia:d b;d w,am
jk w;r rgj,a lsysmhla muKla Tjqkaf.a h' kuq;a 2022 j¾Ifha ud¾;= 10 jk Èk weußldfõ
wruqo,a iïnkaOfhka úúO m%fõYhka wkq.ukh le,sf*dakshd m%dka;h wdY%s; j l%shd;aul jQ
lrñka fjku ksrdlrKh wruqo,a msysgqjd we;' weußldfõ YdLd 15la iy f,dalfha rgj,a 12l
WodyrKhla f,i" mQ¾j-mYapd;a ksrdlrK ^Ex l%shd;aul jQ is,slka je,s nexl=j ì| jeàu iy
post Resolution& wruqo,la u.ska uyck uqo,a bka foÈklg miq ud¾;= 12 jk Èk YdLd 40lska
ksrdlrKh i|yd mejÍug n,OdÍkag wjir fok hq;= is.afkap¾ nexl=j ì| jeàu;a iu. u" nexl=
w;r miqld,Sk j tu wruqo,a lafIa;%fhka whlr ksrdlrK iïnkaOfhka jQ kHdhd;aul oekqu
.ekSug hdka;%Khla l%shd;aul l< hq;= fõ' ;jo" m%dfhda.sl jYfhka w;ayod ne,Sug yelshdjla
fmr-miq ksrdlrK ^Ex ante Resolution& wruqo,a ,eì‚' fuu nexl=j, ksrdlrK úiÿï i|yd
l%uh hqfrdamfha jvd;a iq,N fjñka mj;sk w;r" uyck;djf.a nÿ uqo,a Ndú;d fkdl< w;r ish¨
uQ,sl jYfhka hqfrdamd ix.ufha n,h,;a nexl= ;ekam;a ysñhkaf.a whs;ska iqrlaIs; l< o idukH
iy ish¨ u Kh wdh;kj,ska jd¾Isl j odhl fldgia ysñhkaf.a iy iuyr iqrlaIs; fkdlrk
uqo,a tl;= lsÍfuka f.dvkÕd we;s ksrdlrK ,o Kh ysñhkaf.a whs;Ska wdrlaId fkdlrk ,È
wruqo,la fõ' tfuka u ksrdlrK wruqo, i;= ^exercising of bail-in powers&'
wruqo,a ksrdlrK úi÷u i|yd m%udKj;a fkdjk
ta wkqj" 2022 j¾Ifha ud¾;= 13 jk Èk jk úg
úg" th idudðl wdh;kj,ska iqúfYaI mQ¾j-
tla tla nexl=j i|yd fjk fjk u fia;= nexl=
mYapd;a odhl;ajhka f,i ,nd .kq ,efí'
^bridge banks& msysgqjk ,o w;r tu nexl=j,
6'4' foaYdka;r nexl= ^Cross-Border Banks& ;SrKd;aul ld¾hhkaj, bÈß meje;au fukau
we;=¿ uQ,H wdh;k ksrdlrK ;ekam;a ysñhkag tu nexl=j, ish¨ u YdLdj,ska
f.da,Sh jYfhka l%shd;aul jk uQ,H wdh;k iy ud¾..; l%uh Tiafia o wjYH .kqfokq
wid¾:l ùula f.da,Sh uQ,H moaO;shg fuka u lsÍfï yelshdj ;yjqre lrk ,È' ;jo is.afkap¾
th l%shd;aul jk wd¾Ól o nrm;< ydks we;s nexl=fõ ie,lsh hq;= ;ekam;= m%udKhla iy Kh
l< yels h' wid¾:l uQ,H wdh;kfha uõ rfgys .sKqï m%udKhla ud¾;= 20 jk Èk jk úg ñ, §
M,odhs ksrdlrK md,k ;ka;%hla l%shd;aul jqj .ekqï iy Wml,amk ^purchase and assumption&
o" wdh;k jHqyfha ixlS¾K;ajh" cd;sl jYfhka .súiqula hgf;a fjk;a nexl=jla i|yd ,nd §ug
we;s jeo.;alu wd§ fya;=fjka úúO rgj, nexl= ksrdlrK n,OdÍka lghq;= lrk ,o w;r is,slka
we;=¿ uQ,H wdh;k iuQy i|yd l%shd;aul lsÍu je,s nexl=fõ ish¨u ;ekam;= iy Kh .sKqï ud¾;=
wNsfhda.d;aul fõ' foaYdka;r uQ,H wdh;k iuQy 26 jk Èk jk úg ñ, § .ekqï iy Wml,amk
^cross-border banking groups& úi£fï wNsfhda. ^purchase and assumption& .súiqula hgf;a fjk;a
hg id¾:l j uqyQK §u i|yd M,odhS Wmdh ud¾. nexl=jla i|yd ,nd §ug lghq;= lrk ,È'
24 2023 cQQ,s' - iema'
8' Y%S ,xldjg nexl= iy uQ,H wdh;k ksrdlrK ;j o" iuyr fYa‚.; lsÍfï wdh;k úYajdi
l%shdj,shla wjYHjkafka wehs@ lrkafka" úfYaIfhka u ;ekam;= iy cd;Hka;r
fjf<|du iy jd‚c lghq;= i|yd myiqlï
Y%S ,xldj fï jk úg ksoyiska miq uqyqK ÿka
ie,iSug Ndú;d flfrk uQ,H WmlrK we;=¿
oreKq;u wd¾Ól w¾nqohg uqyqK § isà' ta wkqj
úfoaY uqo,a iïnkaOfhka" Y%S ,xldfõ nexl=
miq.sh jif¾ 7'8]lska ixfldapkh jQ wd¾Ólh"
25]la blaujQ WoaOukh" is£ .sh úfoaY ixÑ;" Tjqkaf.a j.lSï meyer yeÍfï wjodkula o
iSud lrk ,o wdkhk" fvd,¾ ì,shk 56la mj;sk njhs'
blau jQ úfoaY Kh f.ùï meyer yeÍu" remsh, 2022 j¾Ih wjika jk úg nexl= wxYh Y%S ,xldfõ
wjm%udK ùu Y%S ,xldfõ wd¾Ól w¾nqohg idlaIs uQ,H wxYfha iuia; j;alïj,ska 61'9] la ysñlr
fõ' ;jo Y%S ,xldfõ o< rdcH Kh wkqmd;h o< f.k uQ,H wxYfha uQ,sl;ajh oeÍ h' Y%S ,xldfõ
foaYSh ksIamdokfhka 110]la ;rï jk w;r rdcH iuia; wd¾Ólhgu øjYS,;dj ,nd foñka uQ,H
wdodhug Kh fiajd f.ùfï wkqmd;h 165]la w;rueÈlrKh myiq lrñka Y%S ,xldfõ uQ,H
muK fõ' tfuka u Y%S ,xldfõ úfoaY Kh f.ùï
moaO;sh ;=< ;SrKd;aul ld¾hNdrhla nexl= bgq
m%;sjHqy.; lsÍug iu.dó j foaYSh Kh f.ùï
lrhs' tneúka Y%S ,xldfõ wd¾Ólh f.dvke.Su
m%;sjHqy.; lsÍu i|yd ie,iaï bÈßm;a lr we;'
iy mj;ajd f.k hEu i|yd nexl= we;=¿ uQ,H
Y%S ,xldfõ foaYmd,k wúksYaÑ;;dj" wd¾Ól iud.ïj, ia:djr;ajh iy wLKv meje;au
miqnEu" ÿ¾j, ndysr yd rdcH uQ,H ld¾h w;HjYH fõ'
idOkh" iaffjÍ Kh meyer yeÍu" foaYSh Kh
f.ùï m%;sjHqy.; lsÍu i|yd jk iQodku" by< Y%S ,xld uy nexl=j úiska nexl= iy nexl= fkdjk
WoaOukh uev,Su i|yd mkjd we;s by< fmd,S uQ,H wdh;k kshdukh iy wëlaIKh i|yd
wkqmd; nexl=j, l%shdldß;ajhg iy wLKav mk;a" kS;sÍ;s" fr.=,dis" ud¾f.damfoaY jßka jr
meje;aug ndOd muqKqjhs' ksl=;a l< o wid¾:l;ajhg m;a uQ,H wdh;k
ksrdlrKh iunkaOfhka È.=ld,Sk úiÿï ,nd
ÿ¾j, fufyhqï ;;a;ajhka" fmd,S wkqmd;j, Èh yels m%udKj;a kS;sÍ;s tajdfha wvx.= fkdjk
oejeka; jeäùï iy kj nÿ m%;sixialrK" Y%S nj meyeÈ,s ù we;' ta wkqj uQ,H moaO;s ia:dhS;dj
,xldfõ nexl=j, Kh wjodku jeä lr we;' mj;ajd .ekSu i|yd j¾;udkfha oeä wd;;shlg
tfuka u whym;a wd¾Ól ;;a;ajhka fya;=fjka uqyqK § isák Y%S ,xldfõ nexl= iy nexl= fkdjk
nexl= ,nd ÿka Kh wdmiq whlr .ekSfï uQ,H wdh;k ksrdlrKh iunkaOfhka f.da,Sh
yelshdj wvq jk w;r th nexl=j, Kh l<Uj, jYfhka ms<s.;a ud¾f.damfoaYj,g wkql+,
.=Kd;aulNdjh wvq lrk w;r wl%Sh Kh by< j ksrdlrK rduqjla we;s lsÍfï wjYH;dj
hEug o fya;= fõ' by< fmd,S wkqmd; nexl=j fj;
y÷kdf.k we;'
jeä ;ekam;= m%udKhla wdl¾IKh l< o fmd,S
msßjeh jeä lr" Kh i|yd we;s b,a¨u o wvq lrhs' f,dal nexl=j iy cd;Hka;r uQ,H wruqo, jeks
tys wjika m%;sM,h jYfhka nexl=j, Y=oaO fmd,S cd;Hka;r ixúOdk o Y%S ,xldfõ nexl= iy
wdka;slh wvq ù ,dNh o wvq ù" we;eï úg w,dN wfkl=;a nexl= fkdjk uQ,H wdh;k ksrdlrK
,nk ;;ajhlg m;a flfrk w;r øjYS,;d iy i|yd Yla;su;a ksrdlrK rduqjla we;s lsÍfï
m%d.aOk .eg¨ o we;s lrhs' tfy;a fujeks ÿ¾j, jeo.;alu wjOdrKh lrhs' ta wkqj Y%S ,xld
wd¾Ól ;;ajhla Wv" nexl=j,g kj m%d.aOk fyda uy nexl=j úiska nexl= iy nexl= fkdjk uQ,H
øjYS,;d wjYH;d i|yd Kh ,nd .ekSu o ÿIalr wdh;k ksrdlrKh iunkaOfhka mq¿,a kS;s"
úh yels h' tfuka u cd;Hka;r fjf<|fmd< ;=< úêúOdk iys; nexl= ^úfYaI úêúOdk& mk;
Y%S ,xldfõ Kh i|yd we;s reÑh wvq neúka iy fkdfnda Èklska md¾,sfïka;=fõ iïu; lr
iaffjÍ;aj fYa‚.; lsÍï my< fy<Su ksid Y%S l%shd;aul lsÍug n,dfmdfrd;a;= fõ'
,xldfõ nexl=j,g úfoaY Kh wruqo,a ,nd .ekSu
i|yd we;s m%fõYh o iSud ù we;'
2023 cQQ,s' - iema' 25
2020 jif¾ foieïn¾ udih wjidkfha § o< miqnEu fmkajñka 2020 jif¾ ud¾;= 20 Èk jk
foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 20la muK jQ fld<U úg fld<U fldgia fjf<|fmd< iuia; ñ,
fldgia yqjudrefõ ish¨ u ,ehsia;=.; iud.ïj, o¾Ylh 20]lg jeä m%udKhlska my< jegqKq w;r
fjf<|fmd< m%d.aOkSlrKh u.ska Y%S ,xldfõ th jir myla we;=<; iuia; ñ, o¾Ylh jd¾;d
fldgia fjf<|fmd< idfmalaI j l=vd nj fmkakqï l< my< u w.h o úh' jix.;h uOHfha we;s
lrhs' tfy;a foaYSh iïm;a n,uq¿ .ekaùu i|yd úh yels fjf<|fmd< ;;a;ajhka ie,ls,a,g .;a
myiqlï i,iñka fld<U fldgia yqjudrej iq/l=ïm;a yd úksuh fldñIka iNdj idOdrK
wdfhdack i|yd wvq msßjehlska uQ,H iemhSfï fjf<|fmd<la ks¾udKh lsÍfï wruq‚ka fldgia
úNjh f,i l%shd lrhs' zfldgia ,dNdxY’ iy zñ, fjf<|fmd< ñ, o¾Yl widudkH f,i my< hk
úp,H;dj’ fldgia fjf<|fmd< ld¾h idOkh wjia:dfõ § fjf<|fmd< lghq;= iajhxl%Sh j
ms<sn| jeo.;a o¾Yl folls' l=vd fjkia ùï iy u w;aysgq ùu wjia:d ;=kl § l%shdjg kexùug
úYd, my; jeàï hkqfjka fuu fjkialï ldKav yels jk mßÈ 2012 jif¾ § ksl=;a l< index-based
follg fnÈh yels h' m<uqjekak f;dr;=re .,d circuit breakers pl%f,aLh fjkia lrk ,§'
hEu fyda øjYS,;d fjkiaùï ksid isÿ jk w;r ta wkqj" 2020 ud¾;= udifha § w;aysg jQ fld<U
fojekak uq,H w¾nqo" m%;sm;a;s fjkiaùï iy fldgia yqjudre lghq;=" 2020 jif¾ uehs 11 jk
iajdNdúl úm;a we;=¿ m%Odk isÿùï u.ska isÿ fõ Èk kej; wdrïN lsÍu;a iu." m<uq Èkfha §
^Glosten & Milgrom, 1985&' wd¾Ólh l%ufhka u jvd;a u úYd, iy øjYS,;u fldgia 20lska
j¾Okh jk úg" idudkHfhka wd¾Ólh flfrys iukaú; S&P 20 ñ, o¾Ylh 10]lg jeä
wdfhdaclhskaf.a úYajdih by< hEu wdrïN m%udKhlska lvd jeàu;a iu. kj pl%f,aLhg
jk w;r fldgia fjf<|fmdf<ys ,ehsia;=.; ^circular on index-based circuit breakers& wkq.;
iud.ïj, fldgia i|yd jvd;a wdl¾IŒh fõ' j fld<U fldgia yqjudrefõ lghq;= meh Nd.h
fldgia fjf<|fmdf<ys l%shdldÍ;ajh ms<sôUq ne.ska kj;d oeóug isÿ úh' ta wkqj" 2020 jif¾
lrk fldgia o¾Yl ;=<ska hï;dla ÿrlg wd¾Ól ckjdß udih wdrïNfha § tall 6"108'5la f,i
;;a;ajhka ms<sìUq lrk w;r tys ì| jeàï u.ska mej;s iuia; fldgia ñ, o¾Ylh 2020 jif¾
wd¾Ólfha lïmk ;;a;ajhka fmkakqï lrhs' uehs 12 Èk jk úg tall 4"247'9la olajd ishhg
30'5lska YS>% lvd jeàula fmkakqï lrk ,§'
fldúâ-19 jHdma;sh u.ska fld<U fldgia
yqjudrej g we;s jQ n,mEu 2020 jif¾ uehs udifha isg 2021 jif¾ ckjdß
w. Nd.h olajd ld,h ;=< fldgia fjf<|fmd<
iuia;hla f,i .;a l," zfldúâ-19’ jHdma;sh YS>% j¾Okhla jd¾;d lrhs'''
wdrïNfha § Y%S ,xldfõ fldgia fjf<|fmd< oeä
miqnEulg ,la úh' fuu.ska wfkl=;a ke.S tk by; i|yka l< wdldrhg fld<U fldgia
wd¾Ólhka fuka u" Y%S ,xldfõ wd¾Ólh ukao.dó fjf<|fmd< lghq;= kej; wdrïN ùu;a iu.
ùu ms<sn| we;s jq lkiai,a, uq,H fjf<|fmdf<a fmkajQ RKd;aul ld¾h idOkhg fldúâ-19
m%d.aOkh msg;g .,d hEug fya;= úh' tfyhska jHdma;sfha n,mEu fuka u mej;s foaYmd,k
zfldúâ-19’ ys n,mEu fya;=fjka Y%S ,xldfõ wia:djrNdjh o fya;=jla úh' ta wkqj" 2020 jif¾
fldgia fjf<|fmdf<ys oejeka; lvd jeàula uehs isg wf.daia;= olajd ld,h ;=< §" fldúâ-19
2020 ud¾;= ui ueo Nd.fha isg wdrïN úh' 2020 jHdma;sfha iy foaYmd,k wia:djrNdjh hk
jif¾ ud¾;= udih ueo Nd.fha § rg jid oeóug lreKq foflkau mSvd ú¢ñka fld<U fldgia
iu.dó j fld<U fldgia yqjudrefjys lghq;= o fjf<|fmd< l%shd;aul úh' 2020 jif¾ wf.daia;=
iïmQ¾Kfhka u kj;d ouk ,§' fï iu. u b;d udifha § meje;ajQ md¾,sfïka;= uyd ue;sjrKh;a
u iqrlaIs; wdfhdack fj; keUqre fjñka" úfoaYSh iu." mej;s foaYmd,k wia:djr nj bj;aj .sh w;r
wdfhdaclhska Y%S ,xldfõ uQ,H fjf<|fmd< kj rch úiska m%d.aOk fjf<|fmd< ixj¾Okh
fj;ska ish úfoaY wdfhdack bj;a lr .ekSug úIh o we;=<;a lrñka kj rdcH wud;HdxYhla o
fm<ô‚' fldgia fjf<|fmd< ld¾h idOkfhys msysgqjk ,§ ^fuu rdcH wud;HxYfha lghq;= 2021
28 2023 cQQ,s' - iema'
16,000.00 25,000.00
14,000.00
20,000.00
12,000.00
!"වැ%ම () *+යන)
*ල ද1ශක (ඒකක)
10,000.00 15,000.00
8,000.00
6,000.00 10,000.00
4,000.00
5,000.00
2,000.00
- -
1/2/2020 1/2/2021 1/2/2022
5න වකවා7ව
jif¾ Tlaf;dan¾ udifha § kej; uqo,a wud;HxYh § fld<U fldgia fjf<|fmd< 2015 jifrka miq
hg;g .kak ,§&' fuf,i we;s jQ j¾Okh lvd m%:u jrg iuia; fldgia ñ, o¾Yl w.h tall
jefgñka ;snq fldgia fjf<|fmd< l%shdldß;ajh 7"000l iSudj miq lrk ,§' tu ;;a;ajh ;jÿrg;a
flfrys Okd;aul n,mEula we;s lrkq ,enQfha" j¾Okh fjñka 2021 jif¾ ckjdß 27 Èk iuia;
Y%S ,xldj 2020 jif¾ wjika ld¾;=fõ § fojk fldgia ñ, o¾Ylfha b;sydi.; by< u w.h jQ
fldúâ /,a,g o uqyqK foñka ;snq jd;djrKhl tall 8"812la f,i jd¾;d jQfha fld<U fldgia
ùu o úfYaI;ajhls' 2019 jirg idfmalaI j 2020 fjf<|fmd< m%d.aOkSlrKfha o by< u jd¾;d.;
jir wjidkh jk úg fldgia fjf<|fmd< w.h jQ remsh,a g%s,shk 3'85l w.h jd¾;d lrñks'
m%d.aOkSlrKh 3'8]lska remsh,a ì,shk 2"960'7la óg wu;r j" fld<U fldgia fjf<|fmd<
olajd wdl¾IŒh f,i by< hEu u.ska fï nj b;sydifha by< u ffoksl .kqfokq m%udKh jQ
uekúka úoyd oelaù h' ta wkqj" fldúâ-19 fojk 69"332la 2021 ckjdß ui 25 Èk jd¾;d l< w;r"
jHdma;sfhys n,mEu blaujd .sh fya;= u; 2021 by< u ffoksl msßjegqu f,i remsh,a ì,shk
jif¾ ckjdß udifha iuia; fldgia ñ, o¾Ylh 23'7l w.h 2021 fmnrjdß ui 01 Èk iksgqyka
f,dj jeäu j¾Okhla olajd we;s o¾Yl w;r lrk ,§'
ksrka;rfhka jd¾;d jQ w;r 2021 ckjdß 19 jk
2020 wjika ld¾;=fõ isg 2021 fmnrjdß olajd
Èk Bloomberg o;a; igykg wkqj jir ;=<
fldgia fjf<|fmd< j¾Okh ioyd n,mE
16'95]l j¾Okhla olajñka f,dj jeäu j¾Okhla
lreKq'''''''
olajk o¾Ylh f,i igyka úh' flfia jqj o"
uq¿ msßjegqu ioyd úfoaYSh odhl;ajh b;d wvq fldúâ-19 fojk /,af,a n,mEu blaujd
uÜgulska mej;s w;r Y=oaO úfoaY msg;g .,d hEu hñka j¾Okhla jd¾;d lsÍug fld<U fldgia
fkdfjkia j mej;=‚' 2021 jif¾ ckjdß udifha fjf<|fmd<g yels ùug jl%dldr j fya;= jQ lreKq
2023 cQQ,s' - iema' 29
lsysmhla fmkajd Èh yels h' tys tla lreKla f,i fhda.H m%;sm;a;s ^best practices& wvx.= ud¾f.
Y%S ,xld uy nexl=j úiska fldúâ-19 jHdma;sh;a damfoaY ud,djla ksl=;a lrk ,§' fuu ld,h ;=<
iu. n,mEug ,la jQ wd¾Ólh f.dv .ekSu § fldgia fjf<|fmd< l%shdldÍ;ajfhys by<
i|yd .kq ,enQ m%;sm;a;s ;SrKj, jl%dldr n,mEu WÉpdjpkhka olakg ,enqKq w;r 2021 wfma%,a
o ie,lsh yels h' Y%S ,xld uy nexl=j fldúâ-19 udifha § ;=kajk fldúâ /,a,g uqyqK §ug o
jix.;h ksidu y÷kajd ÿka Kh fhdackd l%u isÿ úh' flfia jqj o" fuu ld,h ;=< § jrdh
fya;=fjka YS>%fhka by< .sh fjf<|fmd< k.r mk; md¾,sfïka;=j u.ska iïu; lsÍu iy
øjYS,;dj iy uy nexl=j úiska m%;sm;a;suh fmd<S by< øjYS,;djhlska hq;= iud.ï by< jd¾Isl
wkqmd; my< oeóu yryd wLKav j l%shd;aul l< ,dN jd¾;d lsÍu hk lreKq fldgia fjf<|fmd<
,sys,a uqo,a m%;sm;a;sh fya;=fjka my< .sh ia:djr lghq;= flfrys hï Okd;aul n,mEula o we;s
;ekam;= fmd,S wkqmd;slh o fldgia fjf<|fmd< lrk ,§'
flfrys wdfhdaclhkaf.a hï wdl¾IKhla we;s
2021 wjidkfha § fld<U fldgia yqjudrej
ùug fya;= jQ nj is;sh yels h' ;jo" fldgia jd¾;d lsysmhla w;rg''
;erõldr iud.ïys woyig wkqj rch úiska
jdyk wdkhkh we;=¿ fndfyda NdKav wdkhk 2021 fojk Nd.fha § fldgia fjf<|fmd< kej;
iSud lsÍu fya;=fjka tu wxY i;= j mej;s uqo,a j¾Okhla fmkakqï l< w;r b;sydifha m%:u
j;alï o fldgia fjf<|fmd< wdfhdackhg fhduq j;djg ish¨ fldgia ñ, o¾Ylh tall 12"000l
ù we;' tfia u" fld<U fldgia fjf<|fmd< úiska iSudj miq lrk ,§' tfuka u" fldgia fjf<|fmd<
2020 jif¾ iema;eïn¾ udifha § bf,lafg%dksl m%d.aOkSlrKh remsh,a g%s,shk 5l iSudj miq lsÍu
.sKqï újD; lsÍfï l%uh yÿkajd §u;a iu. fuu o jir wjidkh jk úg igyka lrk ,§' 2020
ld,h ;=< § ffoksl j tl;= jQ .sKqï m%udKh jif¾ § remsh,a ñ,shk 1"899la muK jQ ffoksl
fo.=Khla jQ nj o fndfyda ;reK msßia fldgia idudkH msßjegqu 2021 jif¾ § remsh,a ñ,shk
fjf<|fmd< fj; wdl¾IKh ùula ;snq nj o 4"888 l muK by< w.hla .kakd ,§' ;j o" 2021
fld<U fldgia fjf<|fmd< olajd ;sfí' fï jif¾ fld<U fldgia fjf<|fmd< u.ska uQ,sl
wkqj" by< j;alula iys; wdfhdaclhka fukau ksl=;a lsÍï ^Initial Public Offerings& 11la isÿ l<
iq¿ mßudK wdfhdaclhkaf.a o úYd, odhl;ajhla w;r tu ish¨ ksl=;= id¾:l f,i tajdfha uq,sl
fldgia fjf<|fmd<g ,eîu fya;=fjka" tjlg ksl=;a l< w.hka blaujd .sh odhl;ajhla jd¾;d
mej;s ffoksl idudkH msßjegqu blaujd hñka lrk ,§'
wjia:d lsysmhl § remsh,a ì,shk 5 blaujd .sh flfia jqj o" fuu ld,h ;=< fldgia
ffoksl msßjegqula jd¾;d lsÍug fld<U fldgia fjf<|fmd<ys we;s jQ j¾Okh iud.ï lsysmhl
fjf<|fmd<g yels ùh' fuu ish¨ lreKq fldgia ñf,ys we;s jQ widudkH ñ, by< hEu
fldúâ-19 fojk /,af,a RKd;aul n,mEu ;=<ska we;s jQ j¾Okhla nj lsj hq;= h' iuia; ñ,
wNsnjd hñka 2020 jif¾ wjidk ld¾;=fõ o¾Ylfha by< hEug idfmalaI j S&P20 o¾Ylfha
§ fld<U fldgia fjf<|fmd< l%shdldÍ;ajh j¾Okh foi ne,Sfuka fuh ukdj meyeÈ,s fjhs'
flfrys Okd;aul n,mEula we;s lsÍug iu;a úh' 1 jk m%ia:drfhka fmfkk wdldrhg S&P20
2021 uq,a ld¾;= foflys fldgia fjf<|fmd< o¾Ylh l%ñl j¾Okhla fmkakqï lrk w;r
l%shdldÍ;ajh ukao.dó úh''' iuia; ñ, o¾Ylh YS>% j¾Okhla fmkakqï
lrhs' S&P20 o¾Ylhg wh;a fkdjk iq¿ uyck
2021 jif¾ ckjdß udih jk úg fndfyda iq¿ whs;shla iys; iud.ï lsysmhl we;s jQ ñ, by<
mßudK wdfhdaclhska fldgia ;e/õldr iud.ï hEu fufia iuia; ñ, o¾Ylfha iS.% j¾Okhg
fj;ska imhkq ,nk Kh myiqlï hgf;a fya;= úh' fuu ;;a;ajh fldgia fjf<|fmd<
wdl%uKYS,S f,i .kqfokq isÿ lsÍu;a iu. j¾Okh uekSfï § tjlg Ndú; l< ish¨
fld<U fldgia yqjudrej úiska 2021 ckjdß w. fldgia ñ, o¾Yl w.h .Kkh lsÍfï l%ufha
Nd.fha § fldgia ;e/õldr iud.ï fj; jvd;a hï wvqmdvqjla fmkakqï lrhs' fuu ;;a;ajh
30 2023 cQQ,s' - iema'
ksjerÈ lsÍu i|yd fld,U fldgia yqjudrefjys jif¾ fuu Y=oaO úfoaY wdfhdackhkaf.ka by<
l%shd;aul ish¨ fldgia ñ, o¾Yl w.h .Kkh m%udKhla tla ,ehsia;=.; iud.ula fj; muKla
lsÍfï § tf;la mej;s mQ¾K fjf<|fmd< m%d.aOk ,eîu úfYaIfhka oelsh yels h'
moku fjkqjg p,s; fjf<|fmd< m%d.aOk ^Float
Adjusted Market Capitalization& moku wdfoaY 2022 fldgia fjf<|fmd< ixj¾Okhka'''''''
lsÍug fld<U fldgia yqjudrej 2022 jif¾ 2022 jir wdrïNh;a iu." fldúâ 19 jix.;h
ckjdß udifha isg lghq;= lrk ,§' kj l%uh flfuka my j .sh w;r fldgia fjf<|fmd<
u.ska iq/l=ïm;aj, øjYS,;dj yd .kqfokq ùu ish¨ fldgia ñ, o¾Ylh tall 12"000 iSudj
ie,ls,a,g .kq ,nk w;r tu.ska ish¨ fldgia miqlrñka fjf<|fmd< m%d.aOkSlrKh remsh,a
ñ, o¾Ylh yryd ienE ñ, WÉpdjpk ksremKh g%s,shk 5l w.h blauùug iu;a úh' kuq;a
jk w;r fmr l%ufha § fuka b;d u my< uyck wd¾Ól w¾nqoh wdrïN ùu;a iu. fojk ld¾;=j
whs;shla ^Public Holding& i;=j we;s iud.ïj, jk úg fuu ;;a;ajh fjkia ùug mgka .eks‚'
.kqfokqj,ska o¾Ylfha iajNdjh ;SrKh fkdfõ' furg ks, fvd,¾ ixÑ; m%udKh my< neiSu;a
fï ksid fjk;a fldgia yqjudrej,;a Ndú; jk iu. u úksuh wkqmd;slh u; we;s jQ mSvkh
mßÈ" ksl=;a lrk ,o fldgiaj,ska .kqfokq l< ksid fvd,rh md lr heùug Y%S ,xld uyd nexl=j
yels fuka u p,s; fldgia ie,ls,a,g f.k ñ, úiska ;SrKh lrk ,§' fuu kj l%uh Tiafia ñY%
o¾Ylh .Kkh lsÍfï úl,am l%ufõoh yÿkajd m%;súmdl fld<U fldgia fjf<|fmd< flfrys
fok ,§' we;s úh' flfia kuqÿ" wd¾Ól w¾nqoh;a iu. u
2020-2021 ld,h ;=< fld<U fldgia fjf<|fmd< fldgia fjf<|fmd< lvd jeàug mgka .ekq‚'
úfoaY wdfhdackhkays we;s jQ YS>% lvd jeàu remsh,a á%%,shk 5l w.h blaujd ;snQ fjf<|fmd<
2022 jif¾ § YS>% j¾Okhla olajd fjkia úh'' m%d.aOkSlrKh 2022 wjidkfha § remsh,a ì,shk
3"888l w.hlg my< jeá‚' 2022 jif¾ § ffoksl
Y%S ,xldfõ fldgia fjf<|fmd< ;=< ;j;a l=;=y,h idudkH msßjegqu remsh,a ñ,shk 2"969la f,i
okjk ,laIKhla jkqfha 2020-2021 ld,h ;=< § my; jegqK kuqÿ fldgia fjf<|fmd< flfrys
úfoaYSh wdfhdaclhska úYd, jYfhka fjf<|fmd< úfoaYSh wdfhdaclhkaf.a odhl;ajfhys j¾Okhla
;=<ska bj;a j hk miqìul fldgia fjf<|fmd< fmkakqï lrk ,§'
;=< isÿ jQ úldYkhhs' fldúâ-19 jHdma;sh yuqfõ
rdcH iq/l=ïm;a fjf<|fmd< ;=< fuka u fld<U idrdxYh
fldgia yqjudrej ;=< o mej;s úfoaYSh wdfhdack
2020-2021 ld,h ;=< § fldúâ-19 jHdma;sfha
YS>%fhka my; neis‚' fuu ;;a;ajhg Y%S ,xldj
n,mEu fld<U fldgia yqjudrej flfrys
muKla fkdj fndfyda ixj¾Okh fjñka mj;sk
úúOdldrfhka n,mEj o fldgia fjf<|fmd<
iy ke.S tk wd¾Ólhka o uqyqK ÿka w;r Bg
ñ, o¾Ylhkaf.a iy wfkl=;a wod< o;a; u.ska
fya;= jQfha fldúâ-19 jHdma;sh;a iu. úfoaYSh
fmkS hkafka iuia;hla f,i tys n,mEu wju
wdfhdaclhska ;u wdfhdack jvd iqrlaIs; uQ,H
njhs' ta wkqj" 2021 wjidkfha § ffoksl idudkH
WmlrK tkï" wefußld tlai;a ckmo NdKavd.
msßjegqu remsh,a ñ,shk 4"888la f,i jd¾;d jQ
dr neÿïlr" r;arkaj, wdfhdackh wdÈh fj;
w;r th b;sydifha jd¾;d jQ by< u jd¾Isl
fhduq ùu h' fï wkqj" 2020-2021 ld,h ;=< §
ffoksl idudkH msßjegquhs' tÈkg ffoksl
fld<U fldgia yqjudrej fj;ska .s,syS .sh uq¿
idudkH .kqfokq m%udKh 33"881la muK jk w;r
úfoaY wdfhdack m%udKh remsh,a ì,shk 101 la
th 2020 jirg idfmalaI j fo.=Khlg;a jvd jeä
muK fõ'
w.hls' tfia u" ish¨ fldgia ñ, o¾Ylh tall
2022 jir wjidkh jk úg by; ;;a;ajh 12"000l iSudj miq lroa§ fldgia fjf<|fmd<
fjkia fjñka jir oyhl ld,hla ;=< jd¾;d m%d.aOkSlrKh remsh,a g%s,shk 5l w.h blauù
l, by< u Y=oaO úfoaY wdfhdack w.h fldgia h' foaYSh wdfhdaclhskaf.a by< odhl;ajh fuka
fjf<|fmd< ;=< jd¾;d úh' flfia jqj o" 2022 u wd¾Ól m%;sm;a;sfhys isÿ l< fjkialï u.ska
2023 cQQ,s' - iema' 31
jeo.;a fõ' ta wkqj 1988 wxl 30 ork nexl= mk;g tys§ —A˜ wdh;kh úiska tu fhdackd l%uhg
2005 wxl 02 ork nexl= ^ixfYdaOk& mk; u.ska —01˜ ^m<uq mqoa.,hd& n|jd .kakd w;r ;jÿrg;a
f.k tkq ,nk 83^we& j.ka;sh b;d jeo.;a fõ' mjikqfha Tyqg fyda wehg ,efnk m%;s,dN jeälr
.ekSug kï ;j;a idudðlhska fhdackd l%uhg
tu j.ka;shg wkqj ;ykï fhdackd l%uhla hkak iïnkaO lrk f,ihs' fndfydaúg fuu idudðl
ir, w¾:fhka i,ld ne¨jfyd;a" uqo,ska fyda iïnkaO lsÍu .=fKda;a;r fYa‚hl rgdjla .kS'
uq,H jákdlñka f.ùula lsÍug iyNd.slrejkag m<uq ^01& mqoa.,hdg idudðlhska fofofkl= ^2&
kshu lrkq ,nk iy iyNd.slrejka Wmhk iïnkaO lrk f,i mejiqjd hehs wms is;uq' túg
,nk m%;s,dN m%Odk jYfhka u" rgdj jkqfha"
• fhdackd l%ufha iyNd.slrejka ixLHdfjys ta wkqj m<uq ^01& mqoa.,hd úiska fojk ^2& yd
jeä ùu u; fyda f;jk ^3& hk mqoa.,hska ^idudðlhska& fofokd —A˜
• tu fhdackd l%ufha iyNd.slrejka úiska wdh;khg iïnkaOlrK w;r Tjqka fofokdf.a
f.jd we;s uqo,a m%udKh jeä ùu u; uqo,a wdh;khg fhduq fõ' tu idudðlhska
r|dmj;skakdjQ;a wdldrfha wdlD;shlska fofokd iïnkaO lsÍu ksid m<uq mqoa.,hdg
iukaú; fhdackd l%uhls' lsishï m%;s,dNhla wdh;kh úiska ,nd fokjd
hehs mejfia' bkamiq fojk yd f;jk mqoa.,hska
ta wkqj fuu ;ykï fhdackd l%u u.ska m%;s,dN fofokdg o wdh;kh mjikqfha ta whg o m%;s,dN
,nd .ekSug kï iEu iyNd.slrefjl= úiska u ,nd .ekSug kï tl wfhl= úiska idudðlhska
;j;a idudðlhska iïnkaO l< hq;= úu úfYaI fofofkl= ne.ska y;r fofkl= n|jk f,ihs'
,laIKhla fõ'
fï wkqj idudðhlskaf.a jeäùu .=fkd;a;r
ksoiqkla f,i fujeks ,laIK iys; wdlD;shlska fYa‚hl wdldrhla .kakd w;r fhdackd l%uh
hq;= fhdackd l%uhlg nefËk m%:u mqoa.,hd wxl my; rem igyfka oelafjk wdldrfha msrñv
01 f,i;a" nef|k wdh;kfha ku —A˜ f,i;a wms wdlD;shl yevhla .kS' tksid fuu ;ykï
is;uq' fhdackd l%u ˜msrñv˜ fhdackd l%u f,i o
y÷kajkq ,nhs'
A wdh;kh
01
02 03
04 05 06 07
f;jk rEm igyk - nyq ia:r wf,úlrK$cd, wf,úlrK msrñv fhdackd l%u
2023 cQQ,s' - iema' 35
WodyrKhg wkqj fojekakd yd ;=kajekakd úiska m%Yakj,g —ke;˜ hk ms<s;=r ,enqKq úg fuu
wdh;khg y÷kajd fok 4"5"6"7 hk mqoa.,hska foaYlhska mjikafka tu foaYlhska o fmdfydi;a
y;r fokdf.a uqo,a wdh;khg fhduq jk w;r" jqfha fujeks fhdackd l%uj,g ne÷kdhska miqj
Tjqka wdh;khg iïnkaO lsÍu ksid fojk yd Wmhd.;a uqo,aj,ska njhs'
f;jk mqoa.,hskag fuka u m<uqjk mqoa.,hdg;a
lsishï m%;s,dNhla ysñjknj lshefõ' fndfyda úg tu foaYlhska meñfKkafka
b;d iqfLdamfNda.S jdykj, h' fujeks olaI
ta wkqj 83 ^we& j.ka;sfha i|yka" iyNd.slrejkaf.a foaYlhskaf.a foaYkj,g iyNd.S jQ whg tu
ixLHdj jeä ùu u; fyda iyNd.slrejka úiska fhdackd l%uj,g fkdne£ bkak neß ;;ajhla
f.jkq ,nk uqo,a m%udKh jeäùu u; m%;s,dN Wod úh yels h'
;SrKh ùu hk ,laIK fujeks fhdackd l%u u.ska
.uH fõ' tkï" ;ykï fhdackd l%uhl ,laIK tfuka u fuu foaYlhska úiska fkdfhl=;a
u;=fõ' ta wkqj 83 ^we& j.ka;shg wkqj fujeks m%dfhda.sl fkdjk bmhSï ms<sn|j fmdfrdkaÿ
;ykï fhdackd l%u iDcq j u fyda wkHdldrhlska ùu iy wdl¾I‚h wi;H fhÿï o bÈßm;a lrkq
wdrïN lsÍu" w¾mK lsÍu" m%j¾Okh lsÍu" m%pdrK ,nhs' tkï"
lsÍu" meje;aùu" uqo,a iemhSu" l<ukdlrKh • b;d by< wdfhdack fmd,S wkqmd;hka we;s
lsÍu fyda úOdkh lsÍu kS;s úfrdaë fõ' thska nj mejiSu'
.uH jkqfha ;ykï fhdackd l%uhla wdrïN l<
mqoa.,hska muKla fkdj wfkl=;a wdldrhlska tu • i;=áka fi!Nd.Hfhka msß ðú;hla .;
;ykï fhdackd l%uhg iïnkaO jk wh o nexl= l<yels nj'
mk; hgf;a jerÈ lrejka jk njhs'
• kj iyNd.slrejka n|jd .ekSu b;d myiqnj'
fuu ;ykï uq,H fhdackd l%u l%shd;aul lrkq
• ´kE u wjia:djl uqo,a wdmiq ,nd.; yels
,nk ixúOdkd;aul lKavdhï úiska fndfydaúg
nj'
;u m%j¾Ok lghq;= i|yd b;d olaI lÓlhska
fhdojd .kq ,nhs' tfuka u ck;djf.a —oßø;dj˜ • cd;Hka;r jYfhka o l%shd;aul jk nj'
tfia;a ke;akï ÿmam;alu hk idOlh ovóud
lrf.k thska ñ§ myiqfjka fmdfydi;a úhyels fuu fhdackd l%u ;ykï lrkq ,en we;af;a wehs@
l%uhla f,i fuu fhdackd l%u ck;dj w;rg msrñvdldr jHdmdr mj;ajdf.khEu uq,H jxpdjla
f.khkq ,nhs' f,i kï l< yels h' ukao fuu fhdackd l%u
fujeks fhdackd l%uj,g iyNd.slrejka yryd wdfhdackh lsÍu ;=<ska m%;s,dN fkd,nk
wdl¾IKh lr .kafka flfiao@ w;r idudðlhska n|jd .ekSu u; ,efnk wdodhï
fnod .ekSula fï ;=<ska fmkakqï lrhs'
fuu cdjdru fufyhjk ixúOdkd;aul lKavdhï
úiska fujeks kS;s úfrdaë fhdackd l%u ck;dj msrñv jHdmdrj, ksr;ùu u; we;sjk wys;lr
w;r m%pdrh lrkqfha b;du blaukska myiqfjka m%;sM,(
fmdfydi;a úh yels ks;Hdkql=, fhdackd l%u • b;d by< Kh fmd,S wkqmd; hgf;a uqo,a
f,i h' úúO ck lKavdhï" tkï" lDIsld¾ñl iïmdokh lsÍu'
ck;dj" iq¿ yd uOH mßudk jHdmdßl m%cdj"
rcfha fiajlhska" mdi,a .=rejreka yd isiqka wdÈ lsishï flfkl=g idudðl;ajh ,nd.ekSug ;uka
fkdfhla iudc ia:rhka /iafldg Tjqkaf.ka i;=j uqo,a fkdue;s kï Kh ù fyda uqo,a /f.k
m%Yak lrkqfha ;uka fuf;la ld,hla f.dú;eka meñK NdKavh ñ,§ .ekSug mqoa.,hskag n, lrk
l< o" /lshdjla l< o" ;ju;a ;ukagu lshd wjia:d o we;' fuys § úêu;a uq,H lafIa;%h ;=<ska
ksjila ;ekqjdo" jdykhla ñ, § .;a;do" fyd| fujeks kS;s úfrdaê fhdackd l%u i|yd Kh uqo,a
Ôjk ;;ajhla Wod lr.;a;do" jeks m%Yak h' tu ksl=;a fldlrk neúka i;s jYfhka fyda udisl
36 2023 cQQ,s' - iema'
jYfhka fyda wêl fmd,shla f.ùug isÿjk • wdodhï fn§ hdfï úIu;dj ksid /lshd wjia:d
Kh uqo,la .ekSug isÿfõ' tys § tla me;a;lska wysñùu
;ud wêl fmd,S f.jk wúêu;a lafIa;%fha
fuys § fuu fhdackd l%uj, my< u uÜgfï
Khlrefjl= jk w;r" wfkla me;af;ka tu uqo,
isg isák whf.a b;d ÿla uykaisfhka Wmhd .;a
o wkjYH NdKavhla fyda fiajdjla ñ,§ .ekSug uqo,a by<u isák lsysm fofkl= w;g m;aù Tjqka
fhdojd ydkshla o lr .kS' fmdfydi;a jk w;r my< u isák whg kjl
• jákd foam< wysñ ùï' idudðlhska fidhd .ekSug fkdyels ùfuka ta wh
;j ÿrg;a È<s÷ fõ' ta wkqj fuu fhdackd l%u
fujeks wdh;kj, foaYkj,g iyNd.S jk wh ;u yryd wdodhï fn§ hdfï úIu;djh ;j ÿrg;a
jákd NdKav tkï" r;%ka jeks foa fuka u ;uka by< hd yels h'
i;= foam< o Wlig ;nd fïjdfha idudðl;ajh
• úksuh w¾nqohla we;s úh yels ùu
.kq ,nk wjia:d ;sfí' fufia idudðl;ajh
,nd.;a whg kjl idudðlhska n|jd .ekSug tfuka u fuu ;ykï fhdackd l%u l%shd;aul
wmyiq jqjfyd;a tjeks wjia:dj, § NdKav yd lrk wdh;k úfoaYSh wdh;khka iu. iïnkaO
foam< wysñ ùfï wjodkulg uqyqK §ug isÿ fõ' kï túg wm rfÜ mj;sk uqo,a msgrg fj; heùug
wjidkfha fïjd Wlialr fírd .ekSug fkdyels bv ;sfí' úfoaYSh úksuhlska tu uqo,a hefjk
úu ;=< ìß| fyda ieñhd úfoaY.; ùu" ;u ksjdi ksid ,xldj ;=< úksuh w¾nqohla we;s úh yels
h' ta ;=< remshf,a w.h my< f.dia wdkhkh
wysñ ùu ksid orejka iu. wkd:Ndjhg m;aùu
lrk NdKav yd fiajdjkaf.a ñ, wLKav j by<
jeks fya;= ksid ish Èú kid .ekSug isÿjQ wjia:d
hEu ksid rg ;=< WoaOukldÍ ;;ajhla ks¾udKh
o oelsh yels h' jqjfyd;a rfÜ iuia; ck.ykhg u tys wksis
m%;sM,j,g uqyqK §ug isÿfõ'
2023 cQQ,s' - iema' 37
• wjqreÿ mylg fkdwvq yd wjqreÿ úiaila tfukau 2006 wxl 05 ork uqo,a úY=oaêlrKh
fkdblaujk ld,hlg nrm;, jev we;s j je<laùfï mk; hgf;a we;s n,;, m%ldr j
nkaOkd.dr .; lrkq ,eîug fyda tys ^03&jk Wm j.ka;sh hgf;a olajd we;s —kS;s
úfrdaë l%shdldrlï˜ ,ehsia;=fõ ^B& jeks j.ka;sh
• ta ovh yd nkaOkd.dr .; lsÍu hk o~qjï hgf;a 1988 wxl 30 ork nexl= mkf;a 83 ^we&
folg u fyda hg;a jkafka h' j.ka;sh W,a,x>kh lsÍu jrola f,i olajd we;'
Y%S ,xld uy nexl=fõ ld¾h Ndrh( fujeks kS;s úfrdaë fhdackd l%u iudcfhka msgq
oelSu i|yd uyck;dj i;= j.lSu
úu¾Yk ks<Odßfhl= m;a lsÍu ;=<ska úu¾Ykhla
meje;aùu • by; oelajQ lreKq wkqj wmg meyeÈ,s jkqfha
;ykï fhdackd l%uj,g odhl ùu fuka u
1' ;ykï fhdackd l%uhl ,laIK iys; fhdackd fufyh ùu o kS;s úfrdaë l%shdjla njhs' uq,ska
l%u ms<sn| j f;dr;=re ,eî we;s wjia:djl u wm fuu ;;a;ajh wjfndaO lrf.k thska
83 ^we& j.ka;sfha ^3&jk Wm j.ka;sfhka uy je<lS wka wh o thska je,elaùug lghq;=
nexl= wêm;s;=udg ,eî we;s n,;, m%ldr j lsÍu l< hq;= h'
t;=ud úiska Y%S ,xld uy nexl=fõ ks<Odßfhl=
úu¾Yk ks<Odßfhl= f,i m;a l< yels h' • fuu fhdackd l%uj,g idudðlhska n|jd
m;alrk ,o ks<Odßhd úiska tu ldrKd .ekSug wmyiq nj yd ta ksid u myiqfjka
iïnkaOfhka ^1& jk Wm j.ka;sfha úê yd blaukska fmdfydi;aùu m%fhda.slj isÿ l<
2023 cQQ,s' - iema' 39
fkdyels fohla nj jgyd .ekSu yd ta nj wka ùu ksid wdh;k mj;ajd .ekSu wmyiq fõ' ta ;=<
whg o jgyd §u' iajhxl%sh j u wdh;k ì| jeàulg ,la fõ'
• ;ykï fhdackd l%u m%j¾Okh i|yd jk / ta wkqj ks;sh l%shd;aul lrk wxY" uyck;dj
iaùï fyda fjk;a lghq;= ms,sn| f;dr;=rla yd Y%S ,xld uy nexl=fõ taldnoaO l%shdud¾. ;=<ska
oek .;fyd;a <Õu we;s fmd,sia ia:dkh fujeks ;ykï fhdackd l%u iudcfhka msgqoelsh
fj; fyda Y%S ,xld uy nexl=j fj; oekqï§u' yels nj wmg meyeÈ,s h'
kS;s úfrdaë fhdackd l%uj,g tfrys j uy nexl=j uE; ld,fha § Y%S ,xld uy nexl=j úiska wdh;k
f.k we;s yd .ksñka mj;sk l%shdud¾. lsysmhla iïnkaOfhka úu¾Yk isÿlr tajd
iïnkaO bÈß kS;suh lghq;= i|yd kS;sm;sjrhd
Y%S ,xld uy nexl=j úiska fujeks kS;s úfrdaë fj; fhduq lr we;s w;r ta iïnkaOfhka m<jQ
uq,H fhdackd l%uj,ska uyck;dj fírd .ekSu mqj;am;a ksfõokhla my; oelafõ'
ioyd fkdfhla l%shdud¾. f.k we;a;d fia u
j¾;udkfha o .ksñka isáhS'
tfuka u uyck;djf.a uqo,a fm%davdldÍ f,i ,nd .ekSug uq,H cdjrïldrhska úiska fhdokq ,nk
úúO jxpksl Wml%uhka iïnkaO uyck;dj oekqj;a lsÍfï ksfõok lsysmhla o Y%S ,xld uy nexl=fõ
uq,H nqoaê tallh úiska m< lr ;sfí'