Satahana 2023 07 09

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 40

2 iaùvkfha iudc" wdr®:ßl

f;dr;=re ì|la

3 rdcH m%%iïmdok l%%shdj,sfhys


m%%.ukh

8 foaYSh rdcH Kh m%Yia;lrKh


b;d ir, niska

16 nexl== kssrdlrK l%shdj,sshla


wjYH jkafka wehss@
mh

20 »Y£ýH‐19 {~¹[l ~v»xŠ ~ƒ


26
23
,d

cQ, SpŠ Rplªy¥ { »Y£…w »Y£f~Š


l
-9

s- ƒ§{v£y¥»N Y±‹x£Y£úlŠ{x
ie
7

ma;
u
Ω


32
fj

nr ;ykï uq,H fhdackd l%u


42

® iudcfhka msgq oelsh yelso@

YS% ,xld uy nexl=j


ikaksfõok fomdr®;fïka;=j
ISSN 1391-3697
iaùvkh

iaùvkfha
iudc" wdr®:ßl f;dr;=re ì|la'''
N+ñ m%udKh
uqΩ m%udKh jr®. ls'ó' 450"295
f.dv ìï m%udKh jr®. ls'ó' 410"335
wNHka;r c,dY jr®. ls'ó' 39"960
ck.ykh ^2023 weia;fïka;=& 10"536"338
ck.yk jr®Ok fõ.h ^2023 weia;fïka;=& 0'51]
Wm;a wkqmd;h ^2023 weia;fïka;=&
10'76
iaùvk rdcOdksh W;=re hqfrdamfha ^ck.ykh oyilg&
ialekaäfkaúhdkq w¾Ooaúmfha msysá rgls' tys urK wkqmd;h ^2023 weia;fïka;=&
udhsï ngysßka fkd¾fõ" Bidfkka *ska,ka;h" ^ck.ykh oyilg& 9'5
ol=Kg udhsï jkafka fvkaud¾la c¾uksh iy <ore urK wkqmd;h ^2023 weia;fïka;=&
fmda,ka;h jk w;r kef.kysßka tiafgdakshd" 2'28
^icSù Wm;a oyilg&
,eïìhd" ,s;=fõkshd yd reishdj fõ' iaùvkh
fvkaud¾lhg Tfrikaâ ;=,ska md,ï Wu.hlska Wmf;a ° „ú; wfmalaIdj ^wjqre≥& ^2023 weia;fïka;=& 82'8
iïnkaO fõ' j¾. ls'ó' 450"295 lska hqfrdamshdkq tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk
o< foaYSh ksIamd†;h ^2021 weia;fïka;=&
ix.ufha ;=kajk úYd,;u rgjk w;r 635'7
ck.ykh ñ,shk 9'2 ls' iaùvkhg wvq ck.yK uQQr®; o< foaYSh ksIamd†;fha jr®Ok fõ.h
>k;ajhla ;sfnk w;r th j¾. ls'ó' jeishka 21 5'08]
^2021 weia;fïka;=&
jk w;r rfÜ ol=Kq m%foaYfha ck.yK >k;ajh
jeä jk w;r th kd.ßlj 85] la muK fõ' tal mqoa., o< foaYSh ksIamd†;h ^2021 weia;fïka;=& tlai;a ckmo fvd,r® 61"028'74
kd.ÍlrKh iuÕ fuu ixLHdj by, hkq o< foaYSh ksIamd†;fha wdxYsl ixhq;sh ^2017 weia;fïka;=&
we;ehs ie,fla' w.kqjr jkafka iafgdlafydaï h' lDIslr®uh 1'6]
fuh rfÜ úYd,;u k.rh jk w;r kd.ßlj lr®udka; 33]
ck.ykh ñ,shk 1'3 ls' iafgdlafydaï k.rh fiajd 65'4]
wjg ñ,shk 2la mÈxÑj isá;s' 17 Y;j¾Ij,§
ialekaäfkaúhdkq w¾Ooaúmfhka msg; m%foaY Y%u n,ldh ^2021 weia;fïka;=& ñ,shk 5'556
wysñùu iy 1809 § j¾;udkfha *ska,ka;h jk fiajd úhqla;sh ^2021 weia;fïka;=& 8'66]
kef.kysr iaùvkfha fldgia reishdjg wh;a l=gqïN wdodhfï .sks ix.=Klh ^2019 weia;fïka;=& 29'3
úh' iaùvkfha uq,sl ueÈy;aùfuka l, wjika
igk 1814 jk w;r iaùvkh yuqoduh ;eklska whjeh w;s˙la;h ^+& fyda ys`.h ^-& ^2017 weia;fïka;=& 1'3]
fkda¾fõ yg mqoa.,sl ix.uhlg t<U.;a w;r o< foaYSh ksIamd†;fha m%;sY;hla f,i
th 1905 j¾Ih f;la mej;=ks' iaùvkh iduh WoaOuk wkqmd;h ^2021 weia;fïka;=& 2'16]
mej;=k ld,fha fkdneÈ úfoaYsh mk;la wkq. tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk
wdkhk ^2021 weia;fïka;=&
ukh l, w;r hqO iufha § uOHia: rgla 263'269
úh' j¾;udkfha iaùvkh jHjia:dodhl
rdcdKavqjlska yd md¾,sfïka;= moaO;shlska yd ldr® iy wu;r fldgia" fndr
wdkhk NdKav f;,a" ms˙my≥ l< fmÜfrda,shï"
by, j¾Okh jq wd¾Ólhlska hqla;h' wd¾Ól
úldYk WmlrK" m˙>Kl
m%cd;ka;%jd§ igyfka th f,dalfha m<uq ;ek
isáhs' iaùvkh 1995 ckjdß 01 od isg hqfrdamdkq tlai;a ckmo fvd,r® ì,shk
wmkhk ^2021 weia;fïka;=&
ix.ufha idudðlfhla jk w;r wd¾Ól 290'793
iyfhda.h yd ixj¾Okh ms<sn| ixúOdkh ldr® iy wu;r fldgia" fndr
^OECD& ys idudðl;ajh o orhs'n wmkhk NdKav f;,a" weiqreï lrk ,o WmlrK"
±j" hlv" úldYk WmlrK
uQQ,dY%% - World Factbook,
uqo,a tallh iaùäIa fl%%dak
Encyclopedia Brittanica

—igyk˜ iÕrdfjys m<jk woyia tA tA f,aLlhka f.a woyia ñi Y%S ,xld uy nexl=fõ woyia fkdúh yels h'

42 fjΩu 07-09 l,dmh 2023 cQQ,s - iema;eïnr® ISSN 1391-3697 fjí wvúh( www.cbsl.gov.lk
2023 cQQ,s' - iema' 3

y£c³ r±~Kr£np
Y±‹x£{z‹»xƒ‹ r±[vpx
tÉ î tia foaYms%h
fcHaIaG iyldr wOHlaI"
udkj iïm;a fomd¾;fïka;=j

m%iïmdokh hkq rdcH m%iïmdok l%shdj,sh úksúoNdjhlska


ksjerÈ m%udKfhka iy .=Kd;aulNdjfhka wju isÿ lsÍfï wjYH;djh mek kÕshs' ksoyiska
msßjehla hgf;a NdKav" fiajd fyda jev ndysr miq" uyd NdKavd.drh úiska jßka jr ksl=;a
md¾Yjhla fj;ska ,nd .ekSu m%iïmdokh f,i lrk ,o iy ixfYdaOkh lrk ,o uQ,H
b;d ir,j w¾: oelaúh yels h' tkï" idOdrK fr.=,disj, úêúOdk hgf;a" rdcH m%iïmdok
lghq;= isÿ lrk ,§' ixj¾Okh fjñka mj;sk
ñ,lg" yels Wmßu M,odhS;djfhka hq;=j kshñ;
rgla f,i" Y%S ,xld rch" tys m%iïmdok l%shd
fõ,djg iy kshñ; m%udKhg wdh;khlg
mámdáfha ld¾hlaIu;dj iy M,odhs;dj
NdKav" fiajd fyda jev w;am;a lr .ekSuhs' ms<sn| ie,ls,su;a jk w;r ish¨u wruqo,a
m%iïmdok l%shdj,shl uq,sl wx. ir,j my; rEm imhk wdh;k iy Kh m%Odkh lrk rgj,a"
igyfka olajd we;'

wjYH;d m%%iïmdok l%%uh m%%iïmdokh ,xiq le|ùï ,sms


,xiq le|ùu
y∫kd.ekSu f;dard .ekSu ie,iqï ls¯u ilia ls¯u

uqo,a f.ùu ì,am;a ,eîu ñ,° .eKqï fldka;%d;a iemhqïlre f;drd


wjika ls¯u m%%odkh ls¯u .ekSu

1' rdcH m%iïmdokh rdcH m%iïmdok l%shdmámdáfha j.ùu iy


úksúoNdjh ms<sn|j b;d ie,ls,su;a fõ'
rdcH úhofuka ie,lsh hq;= m%;sY;hla rdcH
wdh;k i|yd wjYH NdKav" fiajd fyda jev 2' cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh ^National
m%iïmdokh lsÍu i|yd rch úiska iEu jirl Procurement Agency - NPA&
u fjka lrkq ,nhs' tfia fjka lrkq ,nk rdcH m%iïmdok l%shdj,sh ld¾hlaIu;djfhka
rdcH m%;smdok Ndú; fldg isÿ lrkq ,nk yd M,odhs;djfhka hqla; úksúoNdjhlska
4 2023 cQQ,s' - iema'

mj;ajdf.k hdu ioyd j¾I 2004 §" cd;sl m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%iïmdok ksfhdacHdh;kh msysgqjk ,o ^Procurement Guidelines&
w;r m%iïmdok ud¾f.damfoaY iïmdokh m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh hgf;a" Y%S ,xld
lsÍfï iy m%iïmdok ldrH ix.%yh ksl=;a rcfha m%iïmdok m%;sm;a;s we;=<;a jk w;r" rdcH
lsÍfï m%Odk wêldßh jQfha cd;sl m%iïmdok m%iïmdok l%shdldrlï l%shd;aul lsÍfï§ iEu
ksfhdað;dh;khhs' 2006 jif¾ uq,a Nd.fha §" rdcH ks,Odßfhl= úiskau ms<smeÈh hq;= wdpdr
kj m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh ksl=;a O¾u iy iïu;hka fuu.ska úia;r lrhs'
lsÍu ioyd wud;H uKav,fha wkque;sh cd;sl
ta wkqj" m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%iïmdok ksfhdacHdh;kh fj; ,nd fok
hkq m%iïmdok l%uh jeäÈhqKq lsÍu i|yd
,§'
ld,dka;rhla ;=< isÿ lrk ,o m%.;sYS,S
kj fr.=,dis hgf;a" cd;sl m%iïmdok j¾Okhkays m%;sM,hls' m%iïmdok ud¾f.damfoaY
ksfhdacHdh;kh úiska my; ioyka ixrpl ix.%yh u.ska m%iïmdokfha ksYaÑ; wx.hka
fol yÿkajd fok ,§' yeisrúh hq;= wdldrh jvd;a iúia;rd;aulj
meyeÈ,s lrhs'
1' m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh
^Procurement Guidelines& m%iïmdok ldrH ix.%yh ^Procurement
Manual&
2' m%iïmdok ldrH ix.%yh ^Procurement
Manual& cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh úiska ksl=;a
lrk ,o m%iïmdok ldrH ix.%yh u.ska m%iïmdok
2023 cQQ,s' - iema' 5

l%shdldrlï isÿ lsÍfï§ wjYH iydh" wkq.ukh l%shdldrlï i|yd ud¾f.damfoaY" wNshdpkd uKav,
l< hq;= Wmfoia iy l%shd mámdá úia;r lrhs' l%shd mámdá ms<sfh, lsÍu iy iemhqïlrejka
l¿ ,ehsia;= .; lsÍfï l%shd mámdá ^Black Listed
óg wu;rj" m%iïmdok ldrH ix.%yfhys we;=,;a Suppliers& ieliSu wdÈ lghq;= isÿ lrk ,§'
f,aLk lsysmhla my; olajd we;'
tfuka u" m%iïmdok flaI;%fha mqyqKq jevigyka
• b;d jeo.;a wdlD;s iy ld, igyka" i|yd úIhud,d ilia lsÍu" rdcH m%iïmdok iy
• m%iïmdok lñgq iy wdh;k m%OdkSkaf.a fldka;%d;a mßmd,kfha iEu wxYhlu flá ld,Sk
fldka;%d;a ,nd §fï wêldÍ iSudjka" mqyqKq jevigyka fukau ämaf,daud jevigyka
meje;aùu" mqyqKqlrejkaf.a mqyqKq jevigyka
• m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï lñgq
meje;aùu" mqoa.,sl wxYh iy jD;a;Sh ixúOdk
m;a lsÍu i|yd wdlD;s"
i|yd mqyqKq jevigyka meje;aùu" m%iïmdokh
• m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï lñgq ms<sn| iyk uOHia:dkhla msysgqùu iy kv;a;=
idudðlhska i|yd f.ùï ld,igyka" lsÍu iy rdcH m%iïmdok Odß;d j¾Okh
• m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï lñgq Yla;su;a lsÍu i|yd rdcH m%iïmdok lghq;=j,g
/iaùï i|yd m%iïmdok ld,igyka iy wod< m¾fhaIK yd ixj¾Ok lghq;= lsÍu jeks
wdlD;s" ld¾hhka" cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh
úiska isÿ l< ;j;a jeo.;a ld¾hhka fõ'
• ,xiq we.hSï jd¾;d i|yd wdlD;sh"
3' rdcH m%iïmdok hdka;%Kh
• r|jd ;nd .ekSfï uqo,a ^Retention& ksoyia
lsÍu i|yd wdlD;sh" by; i|yka l< mßÈ" 2004 jif¾ § cd;sl
m%iïmdok ksfhdacHdh;kh msysgqùfuka miq
• ,xiq wemlrh iy ld¾h idOk wemlrh
NdKav yd jev m%iïmdokh lsÍu i|yd l%shd
i|yd wdlD;s"
mámdá iy úOdk ,nd §u i|yd wud;H uKav,fha
• ,xiq újD; lsÍfï igyka i|yd wdlD;sh" wkque;sh we;sj kj ud¾f.damfoaY ud,djla cd;sl
• m%iïmdok ms<s.ekSfï ,smsh i|yd wdlD;sh" m%iïmdok ksfhdacHdh;kh úiska ksl=;a lrk ,§'

• ;rÕldÍ m%iïmdok l%shdj,sfha m%jdy igyk" fuu ud¾f.damfoaYj, tla m%Odk wx.hla jQfha
wdÈ wfkl=;a f,aLk l%shdldÍ ie,iqï ^Action Plans& u; mokïj ilia
l< hq;= jd¾Isl whjeh m%;smdok i|yd wksjd¾h
cd;sl m%iïmdok ksfhdað;dh;kfha ^NPA& f,aLkhla jk wud;HdxYj, jd¾Isl m%iïmdok
ld¾hNdrh ie,iqï ^Annual Procurement Plans& y÷kajd§uhs'
tu m%iïmdok ie,iqï u; mokïj jd¾Isl whjeh
cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh m%Odk wxY m%;smdok ,nd §ug uqo,a wud;HdxYh lghq;= lrk
;=klska l%shd lrk ,§' tkï" m%iïmdok m%;sm;a;s ,§'
wdY%s; l%shdldrlï" m%iïmdok wëlaIKh wdY%s;
l%shdldrlï iy rdcH m%iïmdokfha Odß;d cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh úiska ksl=;a
f.dvke.Su wdY%s; l%shdldrlï hk wxY ;=k hgf;a lrk ,o m%iïmdok ldrH ix.%yh wkqj" rdcH
l%shd lrk ,§' cd;sl m%iïmdok ksfhdacHdh;kh m%iïmdokh hkq" m%iïmdok wdh;k úiska rdcH
úiska m%;sm;a;s lafIa;%h hgf;a" NdKav" jev iy wxYfha w;HjYH wdfhdack i|yd fhojqï ñ,§
fiajd m%iïmdokh i|yd jeo.;a jk m%iïmdok .kakd l%shdj,shhs' wdh;khl fN!;sl há;,
ud¾f.damfoaY ix.%yh" m%iïmdok ldrH ix.%yh myiqlï iy udkj yelshdjka hk wxYhka
iy ksfhda. ksl=;a lsÍu isÿ lrkq ,§' ta wkqj" foflysu wdfhdack" cd;sl ixj¾Okh i|yd
iïu; ,xiq f,aLk ieliSu ^Standing Bidding fya;= fõ' w;afmdf;ys ioyka m%iïmdok kshuhka
Documents&" NdKav ñ,§ .ekSu i|yd msßú;r wkqj" m%iïmdokhka m%Odk ldKav ;=klg ^03&
^Specifications& ieliSu" mQ¾j iy miq fldka;%d;a fnod we;(
6 2023 cQQ,s' - iema'

• jev ^md,ï iy f.dvke.s,s" jrdhka iy m%iïmdok ud¾f.damfoaY ix.%yh hgf;a m%iïmdok


uydud¾. jeks oE& l< hq;= jev" NdKav yd fiajdj, úYd,;ajh iy
jákdlu wkqj úúO wêldÍ uÜgï u;" my;
• NdKav ^WmlrK" NdKav" fm<fmd;a" ffjoH
oelafjk úúO uÜgfï m%iïmdok lñgq y÷kajd
iemhqï jeks oE&
§ we;'
• fiajd ^m%ùK Wmfoia iy mqyqKqj" ;dlaI‚l
• leìkÜ uKav,h úiska m;a lrk ,o
iydh" fukau f.dvke.s,s kv;a;=j"
m%iïmdok lñgq ^Cabinet Appointed
mß.Kl l%uf,aLkh jeks oE&
Procurement Committee&
ta wkqj" m%iïmdokh l< jev" NdKav yd fiajdj,
• wud;HdxY m%iïmdok lñgq ^Ministry
.=Kd;aul Ndjh" ld,Sk nj" fhda.H;djh iy Procurement Committee&
oeßh yels ñ, u; rdcH wdfhdack id¾:l fõo
wid¾:l fõo hkak fndfyda ÿrg ;SrKh fõ' • fomd¾;fïka;= m%iïmdok lñgq
^Department Procurement Committee&
;jo" m%iïmdokfha wfmalaIs; lreKla jkafka"
fyd¢ka iqÿiqlï ,;a iemhqïlrejka iy • jHdmD;s m%iïmdok lñgq ^Project
fldka;%d;alrejkaf.a úYajdih iy ;rÕ lsÍug Procurement Committee&
we;s leue;a; by< kexùuhs' fuh rchg" • m%dfoaYSh m%iïmdok lñgq ^Regional
m%iïmdok wdh;kj,g" fldka;%d;alrejkag" Procurement Committee&
iemhqïlrejkag iy wruqo,a imhk wdh;kj,g fuu ish¨ m%iïmdok lñgq ioyd wod< úIhh
iDcqj iy iaÓrj m%;s,dN ,nd fohs' ms<sn| úfYaI{ okqu we;s ks,OdÍ uKav,hlska
4' m%iïmdok l%shdj,sfha È wkq.ukh l< hq;= iukaú; ;dlaI‚l we.hSï lñgqj, iydh
mshjr ,efnhs' wod< wêldßh úiska m%iïmdok lñgqjla
iy ;dlaI‚l we.hSï lñgqjla m;alsÍfuka
m%iïmdok l%shdj,sfha È" m%iïmdok lñgq
miq" m%iïmdok wdh;kh" m%iïmdokh isÿ lrk
^Procurement Committee - PC& iy ;dlaI‚l
m%iïmdok lñgqj iy ;dlaI‚l we.hSï lñgqj
we.hSï lñgq ^Technical Evaluation Committee -
úiska ˜m%iïmdok ie,iqï /iaùu ^Procurement
TEC& jYfhka m;a lr .kakd lñgq foll iydh Planning Meeting - PPM& hkqfjka ye¢kafjk
m%iïmdok wdh;kh ^Procurement Entity - PE& taldnoaO /iaùu le|ùu wjYH fõ' tysÈ" Tjqka
úiska ,nd .kS' wod< m%iïmdok l%uh iy Ndú;d l< hq;= ,xiq
m%iïmdok lñgqjla hkq wruqo,a úhoï fldg f,aLk j¾.h ms<sn|j ;SrK .kq ,nhs'
idOdrK yd úksúoNdjhlska NdKav" jev iy m%iïmdok wdh;kh úiska ilia lrk ,o
fiajd wdh;khlg ,nd .ekSu ioyd n,h mjrd ,xiq f,aLk ^Tender Documents& mÍlaId lsÍu
we;s j.lsj hq;= mqoa.,hka iuqyhlska ieÿï,;a ;dlaI‚l we.hSï lñgq úiska isÿ l< hq;= jk
lñgqjls' wod< kS;s yd fr.=,disj,g wkql+,j ñ, w;r ta i|yd" wod< wêldßfha wkque;sh ,nd .;
.Kka leoùu" we.hSu" fldka;%d;a m%Odkh lsÍu hq;=h' úfoaYSh wruqo,a iys; jHdmD;s iïnkaOfhka"
iy jd¾;d lsÍu jeks ld¾hhkaj, iduqysl j.lSu fuu f,aLk i|yd wod< wruqo,a mß;Hd.YS,shdf.a
mejfrkafka m%iïmdok lñgqjghs' wkque;sh o wjYH fõ' miqj" m%iïmdok lñgqj
;dlaI‚l we.hSï lñgqjl ld¾hNdrh jkqfha úiska wkq.ukh l< hq;= iqÿiq m%iïmdok l%uh
iemhqïlrejka úiska bÈßm;a lrk ,o msßú;r ;SrKh lr" ta wkqj oekaùï m< lrkq ,efí'
iy ñ, .Kka wdh;kfha ñ, .Kka leoúfï ,xiq ,eîfuka miq" ;dlaI‚l we.hSï lñgqj
f,aLkj, wjYh;djhkag hg;a o hkak yd tu úiska" m%iïmdok lñgqfõ wkque;sh ,o l%ufõohg
msßú;r yd ñ, .Kka we.hSug ,la lr m%iïmdok wkqj" ;dlaI‚l yd uQ,H we.hSu ^Technical
lñgqj fj; ;u ks¾foaY bÈßm;a lsÍuhs' and Financial Evaluation& isÿ lr" tys ks¾foaY
2023 cQQ,s' - iema' 7

m%iïmdok lñgqjg bÈßm;a l< hq;=h' ;dlaI‚l for bid - RFB&$ ñ, .Kka i|yd b,a,Su$
we.hSï lñgqfõ ks¾foaY fyd¢ka mÍlaId lr fmd,S m%ldY lsÍu i|yd b,a,Su ms<sn| wdlD;s
n,d m%iïmdok lñgqfõ wkque;sh ,nd Èh yels • ,xiq$ ñ, .Kka$fhdackd$leue;a; m%ldY
w;r ta wkqj" fldka;%d;a;=j m%odkh lsÍu isÿ l<
lsÍu hk lreKq i|yd Wm wdlD;s
yel' m%iïmdok ud¾f.damfoaYj,g wkql+, ùu
iy kshñ; fõ,djg m%iïmdok iïmQ¾K lsÍu • meyeÈ,s lsÍfï l%shdj,sh ms<sn| Wm wdlD;sh
iy;sl lsÍu i|yd ish¨u m%iïmdok lñgqj, • ,xiq bÈßm;a lsÍu $ ,xiq ,eîu $ ,xiq újD;
l%shdldrlï wëlaIKh lsÍug cd;sl m%iïmdok lsÍu ms<sn| Wm wdlD;s
ksfhdað;dh;khg n,h mej;=‚'
• ,xiq we.hSfï wdlD;sh ^iajhxl%Shj iy
5' m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh iajhxl%Sh fkdjk wdldrhg&
^PROMISe - Procurement Management • ñ,§ .ekSfï weKjqu yeisrùu iy fldka;%d;a
Information System& m%odkh lsÍfï wdlD;s iy úoHq;a kdudj,s
moaO;sh
• meñ‚,s iy wNshdpkd yeisrùfï wdlD;s
• f.ùï wdlD;sh
• fldka;%d;a mßmd,kh iy jHdmD;s wëlaIKh
• úoHq;a bf.kqï fõÈldj
m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
hgf;a yeisrúh yels m%iïmdokh j¾.
m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
Ndú;fhka NdKav yd fiajd" rdcH iy mqoa.,sl
m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh hkq yjq,a jHdmdr ^Public Private Partnership - PPP&
uqo,a wud;HdxYfha" rdcH uqo,a fomd¾;fïka;=fõ l%uh yryd há;, myiqlï fiajd m%iïmdokh
uq,msÍu hgf;a y÷kajd ÿka ;ks fjí mdol we;=¿ ld¾hhka" f;dr;=re moaO;s iy WmfoaYk
wka;¾l%shdldÍ rcfha m%iïmdok moaO;shhs' fuu fiajd jeks m%iïmdok lghq;= l<ukdlrKh l<
moaO;sh ;=< my; wdlD;s ^Modules& wvx.= fõ yel' uQ,sl ld¾hd, ,smsøjH m%iïmdokfha isg
• úl=Kqïlre ,shdmÈxÑ lsÍfï wdlD;sh fudag¾ jdyk" ffjoH WmlrK" isú,a jev" lïy,a
fyda há;, myiqlï jeks ixlS¾K m%iïmdokhka
• m%iïmdok wdh;k ,shdmÈxÑ lsÍfï wdlD;sh
olajd m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh
• NdKav yd fiajd j¾.SlrK wdlD;sh Ndú; l< yels h'
• m%iïmdok j¾.h" m%iïmdok ie,eiau iy ´kEu m%iïmdokhla ieliSfï yelshdj m%iïmdok
m%iïmdok l%shdldrlï we;=<;a lsÍfï l<ukdlrK f;dr;=re moaO;shg we;' fuhg
wdlD;s NdKav" jev iy WmfoaYk fkdjk fiajd iy
• ;dlaI‚l msßú;r wdlD;sh we;=¿j ^,xiq WmfoaYk fiajd j,g wod< m%iïmdok we;=<;a
$fhdackd& f,aLk ilia lsÍu fõ' ;ks wÈhr hgf;a ^Single Envelop& fyda
wÈhr folla hgf;a ^Two Envelops& isÿ lrk
• ,xiq ;eîfï l%shdj,sh" meyeÈ,s lsÍï iy m%iïmdok l%u l%shdjg kexúfï yelshdj we;s
m%iïmdok ksfõokh $ ,xiq i|yd b,a,Su w;r moaO;sfhka ,xiq l<ukdlrKh lsÍug o
ms<sn| wdlD;s yelshdj we;' idmamq ijdß l%shd mámdáh hgf;a
• ,xiq i|yd b,a,Su m%ldYkh lsÍu ^Request m%iïmdok ^Shopping Method&" cd;sl iy
8 2023 cQQ,s' - iema'

cd;Hka;r ,xiq ;eîu ^Local and International ^iemhqïlrejka" fldka;%d;alrejka iy


Bidding&" iDcq m%iïmdokh" Wkkaÿj m%ldY lsÍu WmfoaYlhska& úfYaIs; NdKav" jev iy fiajd i|yd
i|yd b,a,Su ^Expression of Interest - EOI& iy wod< fla; iu. ,shdmÈxÑ úh hq;=h' iïnkaëlrK
WmfoaYlhska n|jd .ekSï i|yd fhdackd b,a,Sï ks,OdÍka f,i m%iïmdok wdh;kj, kï lrk
^RFP& iy iqÿiqlï f,aLk i|yd b,a,Sï ^Request ,o ks,OdÍkag moaO;sh Ndú;d lsÍug n,h we;'
for Qualifications - RFQ& fyda flá ,ehsia;=.; wfkl=;a ld¾h uKav,hg wjYH m%fõY uÜgu
iud.ï i|yd ´kEu fohla m%iïmdokh lsÍu Tjqkaf.a wjYH;d wkqj fjkia fõ'
i|yd fhdackd b,a,Sï ^RFP& ksl=;a lsÍu iy m%iïmdok l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh Èh;a
rdcH iy mqoa.,sl yjq,a jHdmdr ^Public Private lsÍu;a iu. moaO;sh iu. ,shdmÈxÑ ù isák
Partnership - PPP& l%uh hgf;a fldka;%d;a;= we;s ish¨u iemhqïlrejkag ;u ,xiq bÈßm;a lsÍug;a"
lr .ekSu jeks lghq;= fuu moaO;sh hgf;a isÿ ´kEu rdcH wdh;khla hgf;a we;s fgkav¾
lr .; yels h' ksfõok" Wkkaÿj m%ldY lsÍu i|yd b,a,Su ^EOI&
fldka;%d;a;=fõ iïu; fldkafoais Ndú;d iy fhdackd b,a,Sï ^RFP& fj; m%fõY ùug;a"
lrñka fldka;%d;a m%odkh lsÍfï wÈhf¾ isg wod< m%iïmdok l%uhg wod< ´kEu lreKla
fldka;%d;a;=jla wjika lsÍu olajd l<ukdlrKh iïnkaOfhka meyeÈ,s lsÍï" w¾:l:khka ,nd
lsÍug moaO;shg yelshdj we;' .ekSug;a yels fõ' óg wu;rj" fuu moaO;sh
Ndú;fhka" ,xiq ;eîfï ,shlshú,s iïnkaO
6' rdcH úoHq;a m%iïmdokh
´kEu lreKla iïnkaOfhka meyeÈ,s lsÍï iy
^Electronic Government Procurement - e GP& w¾:l:k iemhSu" fmr ,xiq /iaùu meje;aùu
rdcH úoHq;a m%iïmdok hkq" rcfha m%iïmdok ^Pre-bid Meetings&" ,xiq ,nd .ekSu fukau
l%shdj,sfha m%iïmdok l%shdldrlï isÿ lsÍfï § ,xiq we.hSu iy wjidk m%iïmdok ;SrK iy
rcfha wdh;k" ,xiq ;eîfï m%cdj" kshduk iy m%iïmdokh m%odkh lsÍu ud¾..;j isÿ lsÍug
wëlaIK wdh;k" wfkl=;a iydh fiajd imhkakka m%iïmdok wdh;kj,g yels h' tfukau" f,dalfha
iy isú,a iudch" f;dr;=re iy ikaksfõok ´kEu N+f.da,Sh ia:dkhl isg wka;¾cd,h
;dlaIKh iyfhda.Sj Ndú;d lsÍu f,i w¾: yryd ,xiq bÈßm;a lsÍug" m%iïmdok lñgq
oelafõ' NdKav" jev iy fiajd m%iïmdokh i|yd ;SrKj,g m%fõY ùug yelshdj we;' fuu.ska
jk pl%h iy rfÜ iudc wd¾Ól ixj¾Okhg iemhqïlrejkaf.a ,xiq ;eîfï msßjeh wvq jk
odhl jk rdcH m%iïmdokj, úksúoNdjh" w;r tuÕska rchg NdKav yd fiajd ñ,§ .eksug
j.ùu iy uqo,g jákdlula iy;sl flfrk jehjk msßjeh wvq lr .; yel'
fldka;%d;a;= l<ukdlrKh lsÍu jeks foa fuhska úoHq;a m%iïmdokfha jdis iy wjdis
wdjrKh fõ'
jHdmdrh l=ula jqj;a" l%shdj,s úêu;a lsÍu iy
rdcH úoHq;a m%iïmdok lghq;= isÿ lsßug uqo,a Wmßu ld¾hlaIu;dj i|yd iemhqï oduh m%Yia;
wud;HdxYfha msysá f,alï ld¾hd,fha fufyhqï lsÍu iïnkaOfhka úoHq;a m%iïmdokh ie,lsh
lñgqjla we;s w;r tu lñgqj úúO jD;a;Sh miqìï hq;= m%;s,dN f.k fohs' ta wkqj" úoHq;a m%iïmdokh
ksfhdackh lrk idudðlhskaf.ka iukaú; fõ' fj; udreùfï jdis yd wjdis my; olajd we;'
úl=Kqïlrejka iy m%iïmdok wdh;k Tjqkaf.a kj l%u fõohla y÷kajd §fï § fndfyda wNsfhda.
wkkH;djh ms<sn| uQ,sl f;dr;=re ,nd §fuka u;= jk neúka tu wNsfhda. ienE wjdis f,i
moaO;sfha mßYS,lhka f,i ,shdmÈxÑ ùug wjYH j¾.SlrKh l< fkdyel' tneúka" mq¿,a m¾fhaIK"
fõ' moaO;shg we;=¨ùug mßYS,l kduhla ^User ie,iqï iy mqyqKqjla Ndú;fhka tajd wju lr
Name& iy uqr fla;hla ^Password& ksl=;a lrkq .; yels h' ksoiqkla jYfhka" jeäjk wjYH;d
,efí' tu.ska Tjqkag rdcH úoHq;a m%iïmdok u; mokïj l%ufhka jHdmdrhg ksjerÈ úoHq;a
moaO;shg m%fõY úh yelsh' úl=Kqïlrejka m%iïmdok l%u fõohla y÷kajd Èh yels h'
2023 cQQ,s' - iema' 9

úoHq;a m%iïmdokfha jdis (- md¾Yajlrejka hï fjkila isÿ l< o" tu fjki


isÿ jQfha fld;ek o iy ljod o hkak wfkla
• úksúoNdjh
md¾Yjhg oek .; yels jkq we;'
ish¨u ñ,§ .ekSfï f;dr;=re uOH.; jk w;r
l<ukdlrKhg" fldgia ysñhkag iy wNHka;r
fukau wfkl=;a ndysr md¾Yajlrejkag f;dr;=re úoHq;a m%iïmdokfha wjdis (-
mßYS,kh lsÍfï yelshdj we;' • ixialD;sl lïmkh
úfYaIfhkau iEu ,xiqlrefjl=gu iudk úoHq;a m%iïmdok úi÷ï wkq.ukh lsÍug wlue;s
wjia:djla ,efnk" rcfha m%iïmdokhl§ fuh ùu iy uDÿldx.j, mj;sk iSudjka fuka u" kj
b;d m%fhdackj;a fõ' úoHq;a m%iïmdokfha ieliqï wdlD;s we;=<;a lsÍug we;s wdh;ksl
;rÕldß;ajh jeä jk neúka .kqfokq msßjeh wlue;a; fya;=fjka ixialD;sl lïmkhla we;s
wvq fõ' lrhs'
wka;¾cd,hg myiqfjka m%fõY úh yels iy • ;dlaI‚l oekqu w,am ùu
újD; Ndjhla we;s neúka" f;dr;=re wfmalaIs;
whj¨kag jeä wjia:djla we;' úoHq;a m%iïmdok l%u fõohlg wkq.; ùug
m%udkj;a ;dlaI‚l oekqula iy yelshdjla
• myiqfjka o;a; ,nd .ekSfï yelshdj
m%iïmdok wdh;kj,g fuka u iemhqï lrejka
m%iïmdok l%shdj,sfha §" o;a; /ia lsÍu iy .nvd fj; fkd;sìh yels h'
lsÍu tlajru l%shd;aul lsÍu jeks lghq;= ish¨
md¾Yjhkag jeo.;a fõ' tneúka" ish¨ o;a; ;ks 7' idrdxYh
w;=re uqyqK;lska ,nd .; yels úg" ikaksfõokh
my; i|yka fldg we;s uQ,sl m%iïmdok uQ,O¾u
iy iyfhda.S;djh iqugj isÿ fõ'
wkq.ukh lsÍu uÕska rdcH m%iïmdok l%shdj,sh
• msßjeh-M,odhS;djh ld¾hlaIu;djfhka yd M,odhs;djfhka hq;=j
m%iïmdokfha ld¾h idOkh Wmßu jk w;r mj;ajd f.k hdfï yelshdj ,efí' tuÕska rdcH
iy msßjeh wvq ùug WmldÍ fõ' th fmdÿ ld¾h m%iïmdok lghq;= iïnkaOfhka isÿ lrk ,o
msßjeh wvq lrkjd muKla fkdj f,aLk lghq;= rdcH úhoug Wmßu idOdrKhla bgq fõ'
o wju lrhs' tfiau" NdKav yd fiajd i|yd jvd;a I' úksúoNdjh ^Transparency&
úYsIag f;aÍula i|yd wjia:djla ,efí'
II' wjxlNdjh ^Integrity&
• m%iïmdok l%shdj,sh fõ.j;a ùu
III' iliqrejïnj ^Economical&
uOH.; .kqfokq ms<sn| mßlaId lsÍu ^Follow up&"
weKjqï lsÍu" NdKav yd fiajd ,nd .ekSu iy IV' újD;Ndjh ^Openness&
f.ùï jd¾;d lsÍu ir, lr fõ.j;a fõ' V' idOdrK;ajh ^Fairness&
• NdKav f;d. ^Inventory& md,kh jeä ÈhqKq VI' ;rÕldÍnj ^Competition&
lsÍu
VII' j.ùu ^Accountability&
m%iïmdok lghq;= kshe,s mqoa.,hskag b;d wvq
ld, iSudjlska wjYH NdKav yd fiajd ñ, § .; ks;Suh fyda j,x.= fya;=jla u; fy<s fkdl, hq;=
yels w;r ñ,§ .ekSï iSñ; jk neúka NdKav f;dr;=re yer rdcH m%iïmdok iïnkaO wfkl=;a
f;d. uÜgu jvd fyd¢ka md,kh fõ' f;dr;=re" ta iïkaOfhka Wkkaÿjla olajk ish¨
md¾Yj fj; ,nd Èh hq;=h' rdcH m%iïmdok
• bf,lafg%dksl ú.Kk ud¾.hla ùu l%shdj,sh yd iïnkaO jk jD;a;slhka ;u rdcldßh
m%iïmdok l%shdj,sh w;r uÕ § f;dr;=re wjxlj bgq l< hq;=h' wd¾Óluh jYfhka jeh
uld oeóug fyda ixialrKh lsÍug wmyiqh' lrk ,o uyck uqo,aj,g jákdlula ,efnk
10 2023 cQQ,s' - iema'

mßÈ m%iïmdok isÿ lsßu b;d jeo.;a fõ' hïlsis f,i ilid we;s w;r th wjidkfha § wkjYH
m%iïmdokhla i|yd iqÿiqlï imqrk ;ks mqoa.,hka m%udohka we;s lrhs'
fyda wdh;k i|yd iudk wjia:djka újD; lr ta wkqj" rdcH m%iïmdokfha l%shdj,sfha §
Èh hq;=h' tfukau" m%iïmdok iïnkaOfhka ;SrK wld¾hlaIu j.ùfï l%u" ÿ¾j, ¥IK úfrdaë
.ekSfï § yd l%shd;aul lsÍfï § ieug idOdrK m%;sm;a;s" fkdmeyeÈ,s kS;sÍ;s l%shd;aul lsÍï iy
jk whqßka tu lghq;= isÿ l, hq;= fõ' ;rÕldÍj úksúoNdjh fkdue;slu jeks lreKq fya;=fjka
ñ, .Kka bÈßm;a lsÍu ksid wju msßjehla isÿjk wl%ñl;d mek k.shs' óg wu;rj" whjeh
hgf;a .=Kd;aulNdjfhka by< m%iïmdokhka isÿ iSudjka" foaYmd,k yd mßmd,k leue;a;
lsÍfï yelshdj mj;s' rdcH m%iïmdok lghq;=j,§ fkdue;slu iy úoHq;a m%iïmdok jeks kj
.kq ,nk ;SrK yd l%shdldrlï ksid ,o m%;sM, l%ufõo i|yd ;dlaIKh fkdue;slu hk lreKq
iïnkaOfhka tu lghq;=j, kshef,k ish¨ m%iïmdok wld¾hlaIu;djhg fya;= fõ' fuu
md¾Yjhka j.ùu b;d jeo.;a fõ' ÿ¾j,;d u. yrjd .ekSug lghq;= lsÍu ;=,ska
tfy;a j¾;udkfha rdcH m%iïmdok l%shdmámdáh jvd;a M,odhS rdcH m%iïmdokh l%shdj,shla f.dv
iïnkaOfhka ie,lsh hq;= .eg¨ .Kkdjla kÕd .ekSfï yelshdj mj;sk w;r th wd¾Óluh
mj;S' rdcH m%iïmdokj, we;s m%udohka iy jYfhka Okd;aul m%;sM, we;s lrhs'
wl%ñl;djhka uQ,sl jk w;r tjeks .eg¨j,g uQ,dY%(
m%Odk jYfhka fya;= ù we;af;a mßmd,kuh
• Government of Sri Lanka. National
ÿ¾j,;d iy úfYaI{ oekqu fkdue;sluhs' Procurement Agency. (2006). Procurement
úfYaIfhka u NdKav" jev yd jHdmD;s m%iïmdokh guidelines, 2006. Colombo: Government of Sri
i|yd" m%iïmdok lñgq iy ;dlaI‚l we.hSï Lanka.
lñgq i|yd iqÿiq idudðlhka m;a lsÍu w;sYh
ÿIalr ù we;' tfukau m%iïmdok lghq;= yiqrejk • Government of Sri Lanka. National
rcfha wdh;kj, isák fndfyda kjl ks,OdÍka Procurement Agency. (2006). Procurement
j;auka m%iïmdok l%shd mámdáj, iuyr fldgia manual, 2006. Colombo: Government of Sri
.ek t;rï oekqj;a ke;' óg wu;rj" úúO Lanka.
ld,iSudjka fyda b,lal h:d¾:jd§ fkdjk • https://promise.lk ks, fjí wvúh
2023 cQQ,s' - iema' 11

foaYSh rdcH Kh m%Yia;lrKh


b;d ir, niska
fla ta ã ta talkdhl
fcHaIaG iyldr .KldêldÍ" uQ,H lghq;= fomd¾;fïka;=j

1' ye¢kaùu ,o w;r" tuÕska iaffjÍ;aj Kh ;srirnj kej;


we;s lsÍug Wolau n,dfmdfrd;a;= fõ3'
2023 cQ,s ui m<uqjeks Èk Y%S ,xld b;sydifha
;j;a tla jeo.;a Èkhla úh' by< WoaOukh;a" 2' iaffjÍ;aj Kh ;srirnfõ wjYH;dj
tuÕska we;s jQ wd¾Ól wjmd;h;a" ySk jQ
cd;Hka;r ixÑ;;a" ;sridr fkdjQ rdcH Kh yd jir lsysmhla mqrd j¾Okh ù fuu ;;a;ajhg <Õd
ne÷kq uQ,H wxYfha .eg¨ b;sydifha fmr fkdjQ jQ úfoaY úksuh wkqmd;h wjm%udKh" wh jeh
úrE wd¾Ól iy udkqISh wNsfhda.hka fj; Y%S mr;rh yd uQ¾; o< foaYSh ksIamdÈ;fha ksIamdÈ;h
iS.%fhka my< hEu fya;=fjka 2022 o< cd;sl
,xldj /f.k f.dia ;snq‚' fuu ;;a;ajfhka
ksIamdokhg Kh wkqmd;h 128] lg mqfrdal:kh
ñ§u i|yd" Y%S ,xld rch" wka;¾cd;sl uQ,H
úh4' 2022 j¾Ih wjidkh jk úg iaffjÍ;aj
wruqo, ^International Monetary Fund& iuÕ 2023
Kh l<fò úldYkh wxl 01 rEm igyk wxl 01
ud¾;= ui isg úia;S¾K Kh myiqlula ^Extended
hgf;a olajd we;'
Fund Facility& ioyd jk jevigyklg tlÕ
úh' tys m%;sM,hla f,i" rdcH Kh m%;sjHqy.; by; rEm igyk wkqj fmkS hkafka rdcH Kh
lsÍu w;HjYH lreKla jQ w;r" ta i|yd .; l<U ;=<" foaYSh Kh ixhq;sh l%ufhka j¾Okh ù
hq;= ;j;a tla m%Odk mshjrla f,i foaYSh rdcH we;s wdldrhhs' Wla; lreKq ie,ls,a,g .ksñka
Kh m%Yia;lrKh ^Domestic Debt Optimisation& cd;Hka;r uQ,H wruqo," 2021 foieïn¾ ui jk
y÷kdf.k ;snq nj m%ldY ù ;snq‚1' úg ;SrKh lrkq ,enqfõ Y%S ,xldfõ rdcH Kh
;srir fkdjk njhs5' rdcH Kh ;srirnj ,Õd
foaYSh Kh m%Yia;lrK jevigyk ;=<ska lr .ekSu i|yd rdcH wdodhu j¾Okh lr .ekSu"
m%;sjHqy.;lrKh i|yd f;dard f.k foaYSh rdcH rcfha úhoï ;d¾lsllrKh ^rationalization& fuka
Kh l<fUys m%Odk Kh wxYhka jk NdKavd.dr u oekg ,nd f.k we;s Kh m%;sjHqy.;lrKh
ì,am;a" NdKavd.dr ne÷ïlr" Y%S ,xld ixj¾Ok w;HjYH fõ' iaffjÍ;aj Kh" ndysr Kh ^úfoaYSh
ne÷ïlr iy foaYSh jd‚c nexl= fj;ska rch$ uqo,ska ,nd.;a Kh& iy foaYSh Kh ^foaYSh uqo,ska
jHdmdrj, kshq;= rdcH wdh;k úiska ,nd.;a Kh ,nd.;a Kh& jYfhka m%Odk wx. follg fjka
fõ2' fï i|yd 2023 cq,s m<uq jk Èk Y%S ,xld l< yels h'
md¾,sfïka;=j úiska fhdackd iïu;hka isÿ fldg 3 Y%S ,xld md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s m<uq
foaYSh rdcH Kh l<U m%Yia;lrKh wkqu; lrk jk od
4 wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h
1 wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h uKav, jd¾;d wxl 23$116" 2023 ud¾;=
uKav, jd¾;d wxl 23$116" 2023 ud¾;= 5 wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| wka;¾cd;sl
2 uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S wud;HdxYh" uQ,H wruqof,a IV j.ka;sh m%ldrj isÿ lrk ,o idlÉpd
foaYSh Kh m%Yia;lrK jevigyk ms<sn| m%;sm;a;Suh ^Article IV Consultation& mokï lr.;a ld¾h uKav,
ksfõokh" 2023 cq,s 04 jd¾;dj" 2023 fmnrjdß
12 2023 cQQ,s' - iema'

rEm igyk wxl 01( f.ùug b;sß ù we;s uOHu rcfha Kh


^o< foaYSh ksIamdÈ;fha) m%;sY;hla f,i&

uqΩ foaYSh Kh uqΩ úfoaYSh Kh uqΩ Kh

)kj mokï ^rebased& j¾Ih ^tkï 2021& o' foa' ks' weiqßks uQ,dY%( uqo,a wud;HdxYh iy Y%S ,xld uy nexl=j

2022 jir w.Nd.h jk úg úfoaY uqo,ska jk rdcH taa wkqj" nexl= iy wfkl=;a uQ,H wdh;kj,ska
Kh m%udKh weußldkq tlai;a ckmo fvd,¾ ^we' iukaú; foaYSh uQ,H moaO;sh i|yd ydkshla
t' c' fvd,¾& ñ,shk 45la muK jQ w;r" foaYSh fkdjk mßÈ foaYsh Kh ;srir mokulg /f.k
uqo,ska jk rcfha Kh m%udKh we' t' c' fvd,¾ taafï b,lal imqrd .ekSu i|yd foaYSh Kh l<U
ì,shk 32 l muK úh' úfoaY uqo,ska jk rdcH m%Yia;lrKh w;HjYH lreKla njg m;aj we;'
Kh m%Odk jYfhkau mqoa.,sl Kh ysñhka fj; fufia foaYSh Kh ;srirnj <Õd lr .; fyd;a
f.úh hq;= jk w;r ^we' t' c' fvd,¾ ì,shk wkd.;fha § rdcH Kh kej; ksl=;a lsßug Y%S
20 muK&" foaYSh uqo,ska jk rcfha Kh m%Odk ,xldj fj; we;s yelshdj by< hk w;r" Kh
jYfhka u rch úiska ksl=;a lrk ,o NdKavd.dr mshùfï § we;s úh yels wjOdku md,kh lsÍug
ì,am;a iy NdKavd.dr ne÷ïlr ^we' t' c' fvd,¾ yelshdjla o mj;S' fuys w;=reM,hla f,i Y%S
ì,shk 35 muK& fõ' ,xld fõ rdcH Kh ms<sn| Kh fYa‚.; lsÍfï
wdh;k u.ska ,nd fokq ,nk Kh fYa‚ by<
3' foaYsh Kh m%Yia;lrKhl wjYHd;dj ‌ w.hlg <Õdùfï yelshdjla mj;sk w;r tho
Y%S ,xldfõ iaffjÍ;aj Kh ;srir fkdjk nj Y%S ,xldj kej; Kh ,nd .ekSfï yelshdj iy
y÷kd.ekSu yd iu.dó j cd;Hka;r uQ,H wruqo, wdfhdaclhkaf.a úYajdih Èkd .ekSfï ud¾.hka
úiska ish úia;S¾K Kh myiqlfï tla wx.hla f,i ie,ls,a,g .; hq;= lreKq fõ'
f,i foaYSh Kh m%Yia;lrKh y÷kdf.k ;j o" Y%S ,xldfõ iaffjÍ;aj Kh ;sridrnj
we;6' foaYSh Kh ;srirnj hkq rchla foaYSh kej; m%;sia:dmkh lsÍu i|yd foaYSh fuka u
kS;s hgf;a foaYSh uq,dY% fj;ska ,nd.;a Kh" úfoaYsh Kh ysñhkaf.a iyfhda.S;dj ,nd .ekSu
rdcH uQ,H l<ukdlrKhg fyda rg ;=< id¾j w;HjYH lreKla fõ' úfoaYsh Kh ysñhka m%Odk
wd¾Ólfha ia:djr;ajhg ndOdjla fkdjk mßÈ jYfhka u j¾. follg f.dkq l< yels h' tkï
kej; f.ùfï yelshdj <Õd lr .ekSuhs' ks, oaú md¾Yaùh Kh ysñhka ^official bilateral
creditors& iy mqoa.,sl jd‚c Kh ysñhka ^private
6 wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h commercial creditors& jYfhks' 2023 jir ud¾;=
uKav, jd¾;d wxl 23$116" 2023 ud¾;= iy Y%S ,xld
md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s m<uq jk od
ui cd;Hka;r uQ,H wruqof,a úOdhl uKav,h
2023 cQQ,s' - iema' 13

úiska we' t' c' fvd,¾ ì,shk 3la muK jQ iy udi ì,am;a ksl=;a lsÍu u.ska rch úiska ,nd.;a Kh
48l jevigyklg hg;a j isÿ lrk ,o úia;S¾K m%udKh re' á%%,shk 4'1la jk w;r" NdKavd.dr
Kh myiqlu wkqu; lrk wjia:dj jk úg meßia ne÷ïlr ksl=;a lsÍu u.ska rch úiska ,nd.;a
iudch7" bkaÈhdj" Ökh iy ;j;a iuyr ks, oaú Kh m%udKh re' á%%,shk 8'7la fõ11' tys ixhq;sh
md¾Yaùh Kh ysñhka úiska Y%S ,xldfõ úfoaYSh ms<sfj<ska rEm igyka wxl 2 iy 3 jYfhka my;
uqo,ska jk rdcH Kh m%;sjHqy.; lsßfï jev fmkajd § we;'
ms<sfj< ms<sn| j uQ,Hhk iy;slhla ^financing
i' foaYSh kS;s hgf;a ,ndf.k we;s úfoaY uqo,ska
assurance& ,nd § ;snq‚' fuhg wu;r j" úfoaYSh
f.úh hq;= Kh( Y%S ,xld ixj¾Ok ne÷ïlr
uqo,ska jk rdcH Kh ,nd ÿka mqoa.,sl jd‚c
Kh iy Y%S ,xld rch$rdcH wdh;k úiska
Kh ysñhka o iu. Kh m%;sjHqy.; lsÍu Wfoid
úfoaY uqo,ska foaYSh nexl= fj;ska ,nd.;a Kh
Y%S ,xld rch ioaNdjfhka idlÉPd ^good faith
m%;sjHqy.; lsÍu'
negotiations& mj;ajdf.k hkq ,nk njg m%ldY
lr we;8' ii' foaYSh kS;s hgf;a foaYSh jHjydr uqo,ska
,nd .;a Kh( fuys §" rch úiska NdKavd.dr
úfoaYSh uqo,ska jk rdcH Kh m%;sjHqy.; lsÍfï
ì,am;a iy NdKavd.dr ne÷ïlr ksl=;a
l%shdj,sh fufia tu Kh ysñhka iu. bÈßhg
lsÍfuka ,nd .;a Kh" nexl= iy wfkl=;a
/f.k hEfï § Kh mshùfï iyk ld,h iy l,a
uQ,H wdh;kj,ska iukaú; uQ,H moaO;sh
msÍu §¾> lsÍu" fmd<S wkqmd; wvq lsÍu" kdñl
i|yd n,mEula fkdjk whqßka m%;sjHqy.;
lmamdÿj ^haircut& fyda fïjdfha tl;=jla yryd
lrkq ,efí'
m%;sjHqy.; lsÍu isÿùu wfmalaId l< yels h' rdcH
Kh ;srirnj kej; <Õd lr .ekSu i|yd úfoaYSh
Kh fuka u foaYSh Kh o m%;sjHqy.;lrKhg ,la rEm igyk wxl 2( NdKavd.dr ì,am;a ksl=;a
úh hq;= njg úfoaYSh Kh ysñhka w;r woyila lsÍu u.ska rch ,nd.;a Kh ixhq;sh)
mj;sk w;r foaYSh Kh ysñhka o úfoaYSh Kh
ysñhka ,lajk wkaofï n,mEulg uqyqKÈh hq;=
njg woyila biau;= lr we;9'
! ලංකා මහ
4' m%Yia;lrKhg ,lajk foaYSh Kh l<U බැං+ව

Kh ;srirnj i|yd m%Yia;lrKh fjkqfjka 13%


අ. /0ාම
my; i|yka Kh j¾. b,lal lrf.k we;s nj අර2ද4
fmkS hhs10' 2022 jir wjidkh jk úg uq¿ foaYSh 19%
Kh m%udKh jk re' á%%,shk 12'8ka" NdKavd.dr 62%
7 meßia iudch hkq weußldkq tlai;a ckmoh" m%xYh"
6% තැ6ප8
භාරග6නා
tlai;a rdcOdksh iy cmdkh we;=¿ rgj,a 22 lska ආයතන
ieÿï ,;a rdcHhka lKavdhul ks, fkdjk ixhq;shls'
meßia iudcfha m%Odk wruqKla jkafka iduqysl jYfhka ෙවන?
tla ù Kh nßka mSä; rgj,a i|yd tu rgj, rdcH Kh
;srir whqßka kej; f.ùug yels f,i iqÿiq l%shdud¾.
bÈßm;a lr l%shd;aul lsÍug myiqlï iemhSuhs'
8 uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
wud;HdxYh" wdfhdaclhka i|yd lrkq ,nk bÈßm;a
lsÍu" 2023 ud¾;=
9 Y%S ,xld md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s m<uq
jk od 11 uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S wud;HdxYh"
10 uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrk iy cd;sl m%;sm;a;S wud;HxYh" wdfhdaclhka i|yd lrkq ,nk bÈßm;alsÍu" 2023 ud¾;=
wdfhdaclhka i|yd lrkq ,nk bÈßm;a lsÍu" 2023 iy Y%S ,xld md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s
ud¾;= m<uq jk od
14 2023 cQQ,s' - iema'

rEm igyk wxl 3( NdKavd.dr ne÷ïlr ksl=;a ^wd& Y%s ,xld rch$rchg wh;a jHdmdr úiska
lsÍu u.ska rch ,nd.;a Kh ixhq;sh) ,ndf.k we;s nexl= Kh m%;sjHqy.;
lsÍu" taajdfha jHdjydr uqo," fmd,S f.jkq
! ලංකා මහ බැං+ව ,nk wdldrh" wfkl=;a fldkafoais yd
l%ufõoh uqo,a weu;sjrhd úiska kshu
0% ෙස්වක අ1ථසාධක lrkq ,efí' foaYSh jd‚c nexl= uÕska
19% අර5දල
36%
Y%S ,xld rchg$rchg wh;a jHdmdßl
රාජ8 බැං+ wdh;kj,g nexl= Kh ,nd § we;af;a
12%
tu jd‚c nexl= iy rch$rchg wh;a
ෙවන: බැං+
33%
wdh;k w;r we;slr.;a .súiqï wkqj
ෙවන: fõ' ta wkqj tu .súiqï ixfYdaOkhg ,la
ùula isÿ fõ'

ii' foaYSh kS;s hgf;a foaYSh jHjydr uqo,ska ,nd


)fjk;a( m%Odk jYfhka rlaIK iud.ï" ixia:dms; wdh;k"
.;a Kh m%Yia;lrKh my; mßÈ isÿ ùug
foaYSh ;ks mqoa.,hka iy úfoaYSh wdfhdaclhka
kshñ; h'
uQ,dY%( uqo,a wud;HxYh iy Y%S ,xld uy nexl=j
^w& 2023 uehs ui w. jk úg ,shdmÈxÑ
fldgia yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a
5' m%Yia;lrK l%shdj,sh ksl=;a lr we;s NdKavd.dr ne֕lr" tlS
by; i|yka foaYSh Kh l<U" my; i|yka jk wd{dmk; hgf;a ksl=;a lsÍug kshñ;
whqßka m%Yia;lrK l%shdj,shg ,laùug kshñ; kj NdKavd.dr ne÷ïlr njg mßj¾;kh
fõ12' lsÍu$ yqjudre lsÍu' tfia mßj¾;kh l<
fyda yqjudre lsÍug kshñ; NdKavd.dr
i' foaYSh kS;s hgf;a ,ndf.k we;s úfoaY
ne÷ïlrj, úia;rh ^cd;Hka;r
uqo,ska f.úh hq;= Kh
iq/l=ïm;a y÷kd.ekSfï wxl
m%Yia;lrKh my; mßÈ isÿ ùug kshñ; h' [International Securities Identification
^w& 1957 wxl 29 ork úfoaY Kh mk; Numbers] u; mokï j&" orkq
hgf;a ksl=;a lrk ,o yd f.ùug we;s Y%S ,nkakkaf.a j¾.h" fmd<S f.jkq
,xld ixj¾Ok ne÷ïlr Kh uqo,a" 1937 ,nk wdldrh iy kj NdKavd.dr
wxl 7 ork ^ixfYdaê;& ,shdmÈxÑ l< ne÷ïlr njg yqjudre lrkq ,nk fyda
fldgia yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a mßj¾;kh lrkq ,nk NdKavd.dr
ksl=;a lrk ,o NdKavd.dr ne÷ïlr ne÷ïlrj, fldkafoais ,shdmÈxÑ fldgia
fj; yqjudre lsßu' taajdfha jHjydr yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a uqo,a
uqo," fmd,S f.ùug isÿ lrkq ,nk weu;sjrhd úiska kshu lrkq ,efí'
wdldrh yd yqjudre lrkq ,nk fyda flfia fj;;a" lsishï whqrlska 2017 wxl
mßj¾;kh lrkq ,nk tjeks NdKavd.dr 24 ork foaYsh wdodhï mk; ^ixfYdaOkh
ne÷ïlrj, fldkafoais" uqo,a weu;sjrhd mßÈ& hgf;a woyia jk fiajl Ndrldr
úiska tlS ,shdmÈxÑ fldgia yd iq/l=ïm;a wruqo,la" wkqu; w¾:idOl wruqo,la"
wd{dmk; hgf;a kshu lrkq ,efí' úY%du wruqo,la fyda wkqu; fiajh wjika
lsÍfï wruqo,la ^wê úY%dñl wruqo,a&
12 uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S wud;H-
dxYh" wdfhdaclhka i|yd lrkq ,nk bÈßm;alsÍu" 2023
uÕska my; i|yka mßÈ tlS mßj¾;kh
ud¾;= iy Y%S ,xld md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" fyda yqjudrej l%shd;aul lsÍu i|yd
2023 cq,s m<uq jk od iyNd.S fkdùul §" 2023 Tlaf;dan¾ 1 Èk
2023 cQQ,s' - iema' 15

isg tu wê úY%dñl wruqo,aj, ;lafiare lsÍu i|yd ndysr rdcH Kh m%;sjHqy.; lsÍug
l< yels wdodhfuka 30] l nÿ m%;sY;hla wu;r j foaYSh Kh m%Yia;lrKhla wjYH nj
rch fj; f.ùug ,laúh yels h' ;yjqre ù we;' taa wkqj" wê úY%dñl wruqo,a
uÕska wdfhdackh lr we;s NdKavd.dr ne÷ïlr
• by; i|yka fhdað; mßj¾;kh fyda
iïNdrh" Y%S ,xld ixj¾Ok ne÷ïlr iïNdrh
yqjudrej l%shd;aul lsÍu wdrïN lsÍfï
yd Y%S ,xld rcfha$rchg wh;a rdcH jHdmdrj,
Èkg fmr jHdmdßl Èk jk úg mej;s
úfoaY úksuh nexl= Kh" Y%S ,xld uy nexl=fõ
yd 2024 yd 2032 w;r ld,h ;=< ^j¾I
NdKavd.dr ì,am;a iïNdrh yd Y%S ,xld rchg
folu we;=¿ j& mßK; jk NdKavd.dr
Y%S ,xld uy nexl=j úiska ,nd § we;s ;djld,sl
ne÷ïlrj, uq¿ jákdlñka 100]
w;a;sldrï" foaYSh Kh m%Yia;lrKh i|yd i,ld
mßj¾;kh fyda yqjudrej" yd
nef,a' rdcH Kh ;srirnj m%;sIaGdmkh lsÍu
• 2023 È mßK; jk NdKavd.dr ;=<ska ueÈ yd È.= ld,Sk jYfhka rdcH uQ,H
ne÷ïlrj, uq¿ jákdlñka 50]lg tald.%;dj" id¾j wd¾Ól ia:djr;ajh iy uQ,H
fkd wvq m%udKhla mßj¾;kh fyda ia:djr;ajh wdrlaId lsÍu n,dfmdfrd;a;= úh
yqjudrej' yels w;r tu.ska Y%S ,xld wd¾Ól j¾Okh g Ok
^we& 1923 wxl 8 ork ^ixfYdaê; mßÈ& foaYSh n,mEula we;súh yels hhs wfmalaId l< yels h'
NdKavd.dr ì,am;a wd{dmk; hgf;a
ksl=;a lr we;s" Y%S ,xld uy nexl=j fõ uq,dY%
NdKavd.dr ì,am;a iïNdrh" ,shdmÈxÑ wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn|
fldgia yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a wka;¾cd;sl uQ,H wruqof,a IV j.ka;sh m%ldr
ksl=;a lr we;s NdKavd.dr ne÷ïlr njg j isÿ lrk ,o idlÉPd ^Article IV Consultation&
mßj¾;kh lsÍu' taajdfha fmd,S f.ùu mokï lr.;a ld¾h uKav, jd¾;dj" 2023 fmnrjdß
isÿ lrk wdldrh iy tu NdKavd.dr
wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h
ne÷ïlr yqjudre lsÍu fyda mßj¾;kh
uKav, jd¾;d wxl 23$116" 2023 ud¾;=
lsÍfï fldkafoais uqo,a weu;sjrhd úiska
kshu flfrkq ,efí' wka;¾cd;sl uQ,H wruqo," Y%S ,xldj ms<sn| ld¾h
uKav, jd¾;djg iu.dó udOH ksfõokh" 2023
iii' Y%S ,xld uy nexl=j úiska Y%S ,xld rchg ,nd ud¾;=
§ we;s ;djld,sl w;a;sldrï ^provisional
advances& fmr i|yka lrk ,o ,shdmÈxÑ uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
fldgia yd iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a wud;HdxYh" wdfhdaclhka i|yd lrkq ,nk bÈßm;a
ksl=;a lrkq ,nk NdKavd.dr ne÷ïlr njg lsÍu" 2023 ud¾;=
mßj¾;kh lrkq ,efí' fmd,S f.ùu isÿlrk uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
wdldrh iy NdKavd.dr ne÷ïlr ksl=;a lsßug ia:dhSlrK" foaYSh Kh m%Yia;lrK jevigyk
wod, fldkafoais tlS ,shdmÈxÑ fldgia yd ms<sn| m%;sm;a;suh ksfõokh" 2023 cq,s 04
iq/l=ïm;a wd{dmk; hgf;a uqo,a wud;Hjrhd
Y%S ,xld uy nexl=j" jd¾Isl jd¾;d" 1950 - 2022
úiska kshu flfrkq ,efí'
uqo,a" wd¾Ól ia:dhSlrK iy cd;sl m%;sm;a;S
6' iudma;sh ia:dhSlrK" jd¾Isl jd¾;d" 2005 - 2022
Y%S ,xldfõ rdcH Kh ;srir fkdjk njg y÷kd Y%S ,xld md¾,sfïka;=j" yekaidâ jd¾;dj" 2023 cq,s
.ekSu;a iu." rdcH Kh ;srirnj m%;sIaGdmkh m<uq jk od
16 2023 cQQ,s' - iema'

nexl= ksrdlrK l%shdj,shla


wjYH jkafka wehs@
ví tï ã tï úfþiqkaor
fcHaIaG iyldr wOHlaI
ksrdlrK yd n,.ekaùï fomd¾;ïka;=j

1' ye¢kaùu wdh;k fj; tu wjodku me;sr hEu je<elaùu


i|yd m%udKj;a kS;s Í;s fkdue;s ùu ksid tu
´kEu wd¾Ólhl l%shdldß;ajh i|yd uQ,H moaO;sh rgj, rchhkag iy n,OdÍkag fndfyda úg nÿ
;SrKd;aul ld¾hNdrhla bgq lrhs' wd¾Ólfha uQ,H f.jkakkaf.a uqo,a Ndú;hg f.k ta i|yd ms<shï
yd ndysr wxYfha wjodkï iy wiu;=,s;;djka tu fh§ug isÿ úh' ta wkqj" wd¾Ólhl uQ,H wdh;k"
rg wd¾Ól jYfhka miqnEulg ,la lrk w;r th m%Odk jYfhka nexl= bgq lrk ;SrKd;aul uQ,H
uQ,H moaO;sfha l%shdldß;ajhg oeä n,mEï t,a, w;rueÈ N+ñldj i,ld ne,Sfï § wd¾Ólh" uQ,H
lrhs' wd¾Ól miqnEu rgl by< ú/lshdj" wd¾Ól ÿIalr;dj,g uqyqK fok úg uQ,H wdh;kj,
l%shdldrlï wvqùu" oßø;dj by< hEu" wdodhï l%shdldrldÍ;ajh wfkl=;a wd¾Ól lghq;=j,g
iy Okh wvq ùu" j;alï ñ, my; jeàu" rcfha ndOd fkdjk mßÈ blaukska" ld¾hlaIuj yd
Kh .ekSï by< hEu" by< WoaOukh" jHdmdr l%udkql+, j ksrdlrKh lsÍfï wjYH;djh y÷kd
ms<sn| jeä wúksYaÑ;djka" jHjydr uqo,a wLKav .kakd ,È'
j wjm%udKh ùu iy úfoaY wdfhdack wvq ùu"
jeks m%;sM, we;s lrkq ,nk w;r ñksiqkaf.a 2008 j¾Ifha f,dal uQ,H w¾nqofhka miq" f.da,Sh
Ôjk ;;ajh o my; fy<hs' jYfhka l%shd;aul jk nexl= iy tajd wh;a iuQy
ksrdlrKh i|yd M,odhS cd;Hka;r rduqjla we;s
wd¾Ólhl l%shdldß;ajh ixfldapkh ùfï lsÍfï wjYH;djh y÷kd .kakd ,È' w¾nqohg
fyda ì| jeàfï m%;sM, jYfhka" uQ,H wdh;k" m%;spdr oelaùug iy úYd, fuka u moaO;suh
úfYaIfhka nexl=" oeä øjYS,;d ÿIalr;dj,g jYfhka jeo.;alula fyda n,mEula we;s uQ,H
uqyqK§u" m%d.aOk wjYH;d imqrd .; fkdyels wdh;k wid¾:l;ajhg m;a jk úg ta i|yd
ùu" .kqfokqlrejka b,a¨ï lrk wjia:djl § laI‚l j l%shd;aul ùug wod< n,OdÍka ork
uQ,Huh j.lSï bgq lsÍug wmyiq ùu wdÈh ksid W;aidyhg tjeks rduqjla fkdue;slu ndOdjla úh'
.kqfokqlrejkaf.a úYajdih ì| jeà uq¿ uQ,H uQ,H w¾nqofha wdrïNfha isg u cd;Hka;r m%cdj
moaO;sh u ì| jeàfï wjodkulg ,la úh yels h' f.da,Sh jYfhka l%shd;aul jk nexl= iy uQ,H
tjeks wjia:djl" ì| jegqKq nexl= iy uQ,H wdh;k ksrdlrKh i|yd Yla;su;a cd;Hka;r
wdh;k m%;sia:dmkh lsÍu fyda ta ms<sn| j lghq;= rduqjla ixj¾Okh lsÍu flfrys ie,lsh hq;=
lsÍug m%udKj;a kS;s Í;s fkdue;s ùu w;S;fha wjOdkhla fhduq lrk ,È' uQ,H ia:dhS;d uKav,h
uq,H w¾nqoldÍ ld, mßÉfþoj, § f,dalfha rgj,a ^Financial Stability Board&" nexl= wëlaIKh i|yd
uqyqK ÿka m%Odk .eg¨j úh' 2008 j¾Ifha f,dal jk ndi,a lñgqj ^Basel Committee on Banking
uQ,H w¾nqoh ;=< § ì| jegqKq nexl= iy uQ,H Supervision& iy cd;Hka;r uQ,H wruqof,a
wdh;k m%;sia:dmkh lsÍug" uyck úYajdih h:d ^International Monetary Fund& iyfhda.S;djfhka
;;a;ajhg m;a lsÍug iy wfkl=;a nexl= iy uQ,H uQ,H wdh;k ksrdlrKh lsÍfï § wkq.ukh l<
2023 cQQ,s' - iema' 17

hq;= Wmdh ud¾. wvx.= —uQ,H wdh;k i|yd M,odhS uQ,H moaO;sfha ì| jeàug fyda uQ,H ia:dhS;djhg
ksrdlrK md,k ;ka;% we;s lsÍug wjYH m%Odk iDcqj u n,mEï fkdlrk l=vd nexl=jla fyda uQ,H
.=Kdx.˜ ^Key Attributes of Effective Resolution wdh;kla ì| jeàug ,la jqjfyd;a úfYaIfhka
Regimes for Financial Institutions& hk kñka rlaIs; ;ekam;alrejka wdrlaId lsÍu i|yd
ud¾f.damfoaYhla 2011 jif¾ § t<s olajk ,È' ;ekam;= rlaIKh l%uhla ;sfí kï wEjr lsÍfï
fuys m%Odk jYfhka uQ,H wdh;k iy tajd wh;a l%shdud¾. yryd uQ,H ia:dhS;djg wju ndOdjla
iuQy i|yd M,odhs ksrdlrK md,k ;ka;%hla jk mßÈ tys l%shdldrlï wjika lsÍug yels jkq
we;s lsÍug wjYH uQ,sl wx.hka olajd we;' we;' kuq;a moaO;suh jYfhka jeo.;a iy wka;¾
iïnkaê; uQ,H wdh;khla" ;ekam;alrejkag"
;j o" 2008 j¾Ifha f,dal uQ,H w¾nqofhka .kqfokqlrejkag iy uQ,H moaO;shg ie,lsh
miqj" m%;sm;a;s iïmdolhska iy uQ,H wdh;k hq;= n,mEula fkdue;s j idudkH mßÈ wEjr l<
kshdulhska uQ,H wdh;k md,kh" wjodkï fkdyels h'
l<ukdlrKh" m%d.aOkh iy øjYS,;djh
flfrys úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka wkd.; tneúka nÿ f.jkakkaf.a uqo,a Ndú;hg f.k
lïmkhkag tfrysj uQ,H wdh;k j, ia:djr;ajh ta i|yd ms<shï fiùu fjkqjg uQ,H wdh;kfha
iy Yla;su;a nj jeä ÈhqKq lsÍug wjYH mshjr fldgia ysñhkag" Kh ysñhkag wEjr lsÍfï
.kakd ,È' ta wkqj" ta iïnkaOfhka .;a we;eï ysñlï Oqrdj,shg wkql+, j w,dN mejÍu u.ska
l%shdud¾. my; mßÈ fõ' tu wdh;k l%udKql+, j ksrdlrKh lsÍfï
l%ufõohla we;s lsÍu wjYH úh'
• úplaIK kshdukfha iy wëlaIKfha
.=Kd;aul Ndjh iy iM,;djh Yla;su;a 2' uQ,H wdh;k iy nexl= ksrdlrKh lsÍu hkq
lsÍu' l=ulao@

• moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s uQ,H wdh;k iy nexl= ksrdlrKh lsÍu
wdh;k i|yd by< m%ñ;Ska ieliSu' hkq Wkkaÿjla olajk iy iïnkaê; ish¨ u
md¾Yajhkag jk n,mEu wju jk wdldrfhka
• uQ,H wdh;k ksrdlrK i|yd iqÿiq l%ufõohka iy wdh;k nqkaj;a ùu j<lajd .ekSu i|yd
y÷kajd §u' nÿ f.jkakkaf.a uqo,a fhdod .ekSu wju jk
mßÈ uQ,H wdh;k id¾:l j l<ukdlrKh
• f.da,Sh moaO;suh jYfhka jeo.;alula fyda lsÍfï l%ufõohls' ksrdlrK wêldßhla úiska
n,mEula we;s uQ,H wdh;kj, wëlaIKh" ksrdlrKfha wruqKq idlaId;a lr .ekSfï
kshdukh iy ksrdlrKh iïnkaOfhka wfmalaIdfjka" ksrdlrK n,;, l%shd;aul lrkq
cd;Hka;r iïnkaëlrKh Yla;su;a lsÍu' ,efí'
• uQ,H wdh;k ì| jeàfï § ;ekam;alrejkag ta wkqj nexl= iy uQ,H wdh;k i|yd ksrdlrK
jkaÈ f.ùu iy;sl lsÍu i|yd ;ekam;= n,;, l%shd;aul lsÍu fjkqfjka j.lsj hq;=
rlaIKh l%u msysgqùu fyda Yla;su;a lsÍu' ksrdlrK wêldßhla fyda wêldÍka iEu rgl
• nexl= we;=¿ uQ,H wdh;kj, m%d.aOk wjYH;d u msysgqúh hq;= w;r ta i|yd wjYH jk kS;suh
ie,lsh hq;= f,i by< kexùu' m%;smdok wod< kS;s iïmdolhka úiska iïmdokh
lr ;sîu o w;HjYH fõ' we;eï rgj,a ta i|yd
• ish¨ uQ,H wdh;kj,g wju øjYS, j;alï iajdëk j l%shd;aul jk ksrdlrK wêldßk
m%udKhla ;nd .ekSug kj fr.=,dis mekùu msysgqjk w;r we;eï rgj, uy nexl=j fyda
iy moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s ;ekam;= rlaIK wdh;kh" ksrdlrK wêldßh
nexl= we;=¿ uQ,H wdh;kj,g w;sf¾l m%d.aOk jYfhka lghq;= lrhs' tfuka u nexl= iy uQ,H
wjYH;d kshu lSÍu' wdh;k id¾:l j ksrdlrK lsÍug kï ksrdlrK
18 2023 cQQ,s' - iema'

wêldß Tjqkaf.a n,;," N+ñldjka iy j.lSï ,nk l%shdldrlï jk w;r" tu ld¾hhka


meyeÈ,s j f;areïf.k ksis mßÈ iïnkaëlrKh wid¾:l ùu uQ¾; wd¾Ólfha l%shdldß;ajhg iy
lsÍu o wjYH fõ' uQ,H ia:djr;ajhg ;SrKd;aul jk fiajdjka
lvdlmam,a lsÍug fya;= úh yels h' nexl= we;=¿
3' nexl= we;=¿ uQ,H wdh;k ksrdlrKfha wruqKq
uQ,H wdh;kj, ld¾hhkays ;SrKd;aulNdjh r|d
nexl= we;=¿ uQ,H wdh;k ksrdlrKfha wruqKq mj;skafka tys úYd,;ajh" fjf<|fmd< fldgi"
m%Odk jYfhka my; mßÈ fõ' wNHka;r yd ndysr wka;¾ iïnkaO;d iy
foaYdka;r iyfhda.S;djh u; h' ta wkqj" nexl=
^i& uQ,H ia:dhs;dj wdrlaId lr .ekSu i|yd we;=¿ uQ,H wdh;kj, ;SrKd;aul ld¾hhkag
moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s we;=<;a ld¾hhka my; mßÈ oelaúh yels h'
uQ,H wdh;kj, ;SrKd;aul fiajdjkays
wLKav meje;au fuka u f.ùï" ksIaldYk ^i& mqoa.,hkaf.ka iy wdh;kj,ska ;ekam;=
iy mshùï lghq;=j, wLKav meje;au iy;sl ,nd .ekSu
lsÍu' ^ii& wdh;ksl iy ;ks mqoa.,sl .kqfokqlrejka
^ii& tjeks uQ,H wdh;kj, ;ekam;alrejka i|yd Kh §u iy Kh fiajd iemhSu
wdrlaId lsÍu'
^iii& f.ùï fyda iq/l=ïm;a .kqfokq ksIaldYkh
^iii& uQ,H wdh;kfha whs;slrejkag ^fldgia lsÍu iy mshùu
ysñhkag&" Kh ysñhkag wEjr lsÍfï ysñlï
^iv& j;alï Ndrldr;ajh
Oqrdj,shg wkql+, jk mßÈ w,dN mejÍu'
^v& fjf<|fmd< l%shdldrlï ^uQ,H m%;s
^iv& uQ,H wdh;k ksrdlrKh lsÍu i|yd rcfha
md¾Yajhkag Kh §u iy Kh .ekSu&
wruqo,a fyda iydh wfmalaId lsÍu wju lr
.ekSu' ^vi& iq/l=ïm;a ksl=;a lsÍu iy fjf<|dï lsÍu
jeks m%d.aOk fjf<|fmd< l%shdldrlï
^v& wfkl=;a wruqKq j,g wkql+, j" j;alïj,
jákdlu ySk ùu je<elaùu iy Kh ysñhkag ^vii& WmfoaYk fiajd fyda m%Odk ;e/õldr fiajh
jk mdvq iy ksrdlrKfha iuia; msßjeh
wju jk mßÈ uQ,H wdh;k ksrdlrK lsÍu' 5' ksrdlrK n,;, iy fuj,ï
‌ srdlrK wêldßhl M,odhS;dj jeäùug kï tys
k nexl= we;=¿ uQ,H wdh;khl meje;au fyda
l%shdldÍ;ajh iajdëk úh hq;= w;r jHjia:dms; l%shdldÍ;ajh ;jÿrg;a YlH fkdjk fyda YlH
j.lSï" úksúo fmfkk l%shdj,s" Yla;su;a fkdùug bv we;s nj iy bÈßfha § YlH ùug
hymd,k úê" m%udKj;a iïm;a iy oeä we.hSï lsisÿ idOdrK n,dfmdfrd;a;=jla fkdue;s úg
iy j.ùfï hdka;%Khkag hg;a úh hq;= h' ;j nexl=jla ksrdlrK lsÍfï lghq;= wdrïN l<
o ´kE u ksrdlrK l%shdud¾.hl iM,;djh hq;= h' flfia fj;;a" nexl=jla M,odhS f,i
;lafiare lsÍug m%udKj;a úfYaI{ oekqula ;sìh ksrdlrKh lsÍu i|yd wjYH jk l%shdud¾.
hq;= w;r úYd, iy ixlS¾K nexl= iy uQ,H ksis fõ,djg l%shdjg kexùug kï ta i|yd jk
wdh;k ksrdlrK mshjr iïnkaOfhka l%shd;aul ie,iqï Bg fndfyda l,lg fmr ilia lr ;sìh
ùug m%udKj;a fufyhqï yelshdjla o ;sìh hq;= hq;= h' ta wkqj" nexl=jl fYaI m;%h nxfldf,d;a
fõ' ùug fmr iy ysñlï m%d.aOkh iïmQ¾Kfhka
u w,dN fjkqfjka ys,õ ùug fmr ldf,daÑ;
4' nexl= we;=¿ uQ,H wdh;kj, ;SrKd;aul
ksrdlrK l%shdud¾. wod< ksrdlrK wêldßh
ld¾hhka
úiska l%shdjg kexúh hq;= h' tfuka u ksrdlrK
;SrKd;aul ld¾hhka hkq f;jk md¾Yajhka wêldß úiska ksrdlrK l%shdud¾. l%shdjg
i|yd nexl= we;=¿ uQ,H wdh;k úiska isÿ lrkq kexúug fmr wëlaIK iy kshduk wêldß
2023 cQQ,s' - iema' 19

úiska ueÈy;aùfï fyda ksrdlrKhg fmr .; hq;= tfrys j kvq lghq;= mj;ajdf.k hEu je<elaùu
wëlaIK l%shdud¾. ^early intervention measures& i|yd .kq ,nk l%shdud¾.j,g iydh fõ' ta wkqj
.ekSu fndfyda úg isÿ flfrhs' ;j o cd;Hka;r iydhl n,;,j,g we;=<;a jkqfha"
jYfhka ms<sf.k we;s m%Odk ksrdlrK fuj,ï"
IV' w;HjYH fiajd iy l%shdldrlï wLKav j
uQ,H ia:dhS;d uKav,h ^Financial Stability Board&
mj;ajdf.k hEu iy;sl lsÍu u.ska tu
úiska uQ,H wdh;k i|yd M,odhS ksrdlrK md,k
iuQyfha wfkl=;a iud.ï úiska ksrdlrK
;ka;% we;s lsÍug wjYH m%Odk .=Kdx. hgf;a
lsÍug hg;a lrkq ,nk nexl=jg iy ´kE
bÈßm;a lr we;s w;r tajd m%Odk fldgia y;rla
u wkqm%dma;slfhl=g fyda w;am;a lr .kakd
hgf;a j¾.SlrKh lr we;'
wdh;khlg w;HjYH fiajd wLKav j
iemhsh hq;= ùu'
5'1 md,k iy l<ukdlrK fuj,ï
V' ksrdlrK lsÍug hg;a lrkq ,nk nexl=fõ
md,k iy l<ukdlrK fuj,ï l%shd;aul lsÍu fldgia ysñhkaf.a wkque;sh ,nd fkd.ekSu
u.ska ksrdlrK n,OdÍkag ksrdlrK lsÍug hg;a we;=¿ fldgia ysñhkaf.a whs;sjdislï
lrkq ,nk nexl=jla fyda uQ,H wdh;kla md,kh wNsNjd hñka nexl=j taldnoaO lsÍu" w;am;a
lsÍug iy th ksrdlrK l%shdjg iydh jk lr .ekSu" ie,lsh hq;= jHdmdr fufyhqï
wdldrfhka l<ukdlrKh lsÍu iy;sl lsÍug m%udKhla úlsŒu" kej; m%d.aOkSlrKh
yelshdj ,nd fohs' lsÍu fyda nexl=fõ jHdmdr lghq;= úlsŒu"
I' uQ,H wdh;kj, wOHlaIjreka" m%Odk úOdhl j.lSï iy j;alï úlsŒu we;=¿ wfkl=;a
ks,OdÍ iy fcHaIaG l<ukdldÍ;ajh bj;a m%;sjHqy.; lsÍfï l%shdud¾.j,g t<öu'
lr m%;sia:dmkh lsÍu iy wid¾:l;ajh VI' nexl=jla ksrdlrKhg hg;a lsÍug iQodkï
i|yd j.lsj hq;= mqoa.,hskaf.ka uqo,a whlr jk úg fyda ksrdlrK n,;, l%shd;aul
.ekSug wjYH mshjr .ekSu' lrk wjia:djl ;djld,sl j<lajd,Sfï
II' nexl= fyda uQ,H wdh;k" fyda tys jHdmdrfha fyda wjysr lsÍfï n,mEï we;s wd{djka
l%shd;aul lsÍu ;djld,sl j w;aysgqùu'
fldgia" mj;sk iy ;sridr YlH;djlg
m%;sIaGdmkh lsÍfï wruqK we;sj n,mEug 5'3 m%;sjHqy.; lsÍfï fuj,ï
,la jQ nexl= fyda uQ,H wdh;k md,kh
lsÍug iy l<ukdlrKh lsÍu i|yd m%;sjHqy.; lsÍfï m%Odk fuj,u iy ksrdlrK
woañksia;%dislrefjl= ^administrator& m;a l%shdj,sfha uQ,sl wx.h jkafka mejÍfï n,;,
lsÍu' l%shd;aul lsÍu fõ'
III' nexl= fyda uQ,H wdh;k l%shd;aul lsÍu VII' j;alï iy j.lSï" ;ekam;= j.lSï"
iy ksrdlrK lsÍu fjkqfjka wjYH jk fldgiaj, ysñldß;ajh we;=¿ kS;suh
fldka;%d;a;= wjika lsÍu" fldka;%d;a;= ysñlï iy j.lSï wkque;shla ,nd .ekSfï
mj;ajdf.k hdu fyda mejÍu" j;alï ñ,§ wjYH;djlska f;dr j iïmQ¾Kfhka fyda
.ekSu fyda úlsŒu" Kh jákdlu ,shdyeÍu w¾O jYfhka kqnqkaj;a f;jk md¾Yajhlg
iy iud.fï fufyhqï m%;sjHqy.; lsÍug mejÍu fyda úlsŒu fyda taldnoaO lsÍu'
fyda wjika lsÍug wjYH fjk;a ´kEu
VIII' wid¾:l jQ uQ,H wdh;khl we;eï
l%shdud¾.hlg t<öu'
;SrKd;aul ld¾hhka iy YlH fufyhqï
5'2 iydhl n,;, Ndr .ekSug iy È.g u l%shd;aul lsÍug
;djld,sl fia;= nexl=jla ^bridge bank&
iydhl n,;, Kh ysñhka iy m%;smd¾Yajhka msysgqùu' fia;= nexl=jla hkq ksrdlrKh
ksrdlrK lsÍug hg;a lrkq ,nk nexl=jg lsÍfï wruqKq bgq lr .ekSu i|yd msysgqjd
20 2023 cQQ,s' - iema'

we;s ;djld,sl nexl=jla jk w;r tys wh yer& iïnkaê; j;alï iïnkaOfhka


l<ukdlrKh ksrdlrK wêldßh fyda ta Khysñhkaf.a l%shdud¾. ;djld,sl
i|yd m;a lrkakka úiska isÿlrkq ,nhs' j<lajd,Sfï fyda wjysr lsÍfï n,mEï
wid¾:l jQ uQ,H wdh;khl ;ekam;= iy we;s wd{djka l%shd;aul lsÍu ;djld,sl
wfkl=;a ;SrKd;aul ld¾hhka úlsŒug j w;aysgqúu ^stay on creditors order& fyda
fyda mejÍug yels jk f;la th mj;ajdf.k iqÿiqlï,;a ys,õ lsÍï n,d;aul lsÍu iy
hEu tys wruqK fõ' iuyr ksrdlrK md,k wemlr .súiqï wdrlaId lsÍu'
;ka;%hka fia;= nexl=jla mj;ajd f.k hd
yels Wmßu ld, iSudjla kshu lr we;' 5'4 jid oeóu iy wEjr lsÍu
tfuka u fia;= nexl=j fj; mjrk ‌fkd,enQ
ksrdlrKh hkakg wid¾:l uQ,H wdh;khla
uQ,H wdh;khla i;= b;sß wid¾:l ysñlï
jid oeóu iy fyda tys fldgia wEjr lsÍu i|yd
wEjr lrkq ,nk w;r" fia;= nexl=j fj;
.Kka fírd jid oeófï l%shd mámdá Ndú; lsÍu
ysñlï udre fkdl< tys fldgia ysñhkag
o we;=<;a fõ'
iy Kh ysñhkag nxfldf,d;aNdjfha mdvq
oeÍug isÿ fõ' XII' rlaIs; ;ekam;= i|yd kshñ; fõ,djg
IX' j;alï l<ukdlrKh i|yd fjku f.ùu fyda rlaIs; ;ekam;= kshñ; fõ,djg
wdh;khla ia:dms; lr ^Wod'- wkqnoaO mejÍu iy .kqfokqlrejkag ;u .sKqï iy
iud.ï" Ndrh" j;alï l<ukdlrK iud.ï .kqfokq fj; blauka m%fõYh i,iñka
fyda fjk;a ´kE u wdh;khla&" j;alïj, wid¾:l jQ uQ,H wdh;kla iïmQ¾Kfhka
jákdlu Wmßu lsÍfï woyiska jdykh fyda fldgila jid oeóu iy l%udkql+,
fj; l<ukdlrKh i|yd wl%Sh Kh fyda j jHdmdr lghq;= wjika lsÍuo ksrdlrK
w.h lsÍug wmyiq j;alï udre lsÍu iy l%ufõohg we;=<;a fõ'
wjidkfha tu j;alï úlsŒu fyda l%uj;a
j wvq lsÍu isÿ lrkq ,nhs' fuu l%uh 6' ksrdlrK n,;, l%shd;aul lsÍu
idudkHfhka Ndú; jkafka ksrdlrK lrk 6'1' ksrdlrK l%shdud¾.
jk úg w.h lsÍug wmyiq j;alï fyda
nexl= iy uQ,H wdh;kj, m%udKh iy jHqyh"
ydkshg m;a j;alï l<ukdlrKh lsÍu
i|yd h' uQ,H ia:dhS;djg we;s n,mEu" .kqfokqlrejka
m%udKh" nexl=fõ wka;¾ iïnkaO;d wdÈh tlska
X' wid¾:l jQ uQ,H wdh;khl ;SrKd;aul tlg fjkia jk neúka fuka u tu wdh;k
ld¾hhka È.gu mj;ajd f.k hEu i|yd wid¾:l ùu i|yd n,mdk idOl o fjkia jk
fldgia ysñhkag" hg;a Kh ysñhkag neúka iEu wdh;khla i|yd u tl u ksrdlrK
^subordinated debtholders& we;=¿ nexl=j l%shdud¾.h fuka u tlu wdh;kh i|yd o iEu
wEjr lsÍfï ysñlï Oqrdj,shg wkql+, j jk úg u tl u ksrdlrK l%shdud¾.h .; fkdyels
mßÈ w,dN mejÍu" j.lSï$ysñlï m%d.aOkh h' ;j o ksrdlrK l%shdud¾. b;d flá l,lska-
njg mßj¾;kh lsÍu u.ska m%d.aOkSlrKh fndfyda úg i;s wka;hla ^resolution weekend& ;=<
lsÍu fyda fuu ;SrKd;aul ld¾hhka mjrk l%shd;aul lr kej; i÷od Èk .kqfokqlrejkag
,o w¨;ska msysgqjk ,o wdh;kh fyda fia;= újD; lsÍu wfmalaId lrk neúka wjia:dkql+,j tla
nexl=j m%d.aOkSlrKh lsÍu ^bail in&' tla wdh;kh i|yd .; hq;= ksrdlrK l%shdud¾.h
XI' iqrlaIs; fkdl< Kh ysñhkag iy ms<sno j b;d M,odhS ksrdlrK ie,iqïlrKhla
.kqfokqlrejkag f.ùï ;djld,sl j ;sìh hq;= h' ta i|yd wruqo,a iïmdokh we;=¿
w;aysgqùu ^uOHu m%;smd¾Yajlrejka fj; wfkl=;a iïm;a iïmdokh lrk wdldrh" tajd
f.ùï iy foam< udre lsÍï iy f.ùï" l%shd;aul lsÍu iïnkaO udkj iïm;aj, iQodku
ksIaldYk iy mshùï moaO;sj,g we;=¿ jQ fuka u kS;suh wjirhka o ;sìh hq;= h'
2023 cQQ,s' - iema' 21

6'2' ksrdlrK ie,iqïlrKh iy m%;sidOkh idudkHfhka ksrdlrK ie,iqï wjYH jkqfha


^Resolution & Recovery Planning& moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s nexl=
we;=¿ uQ,H wdh;k wid¾:l jqjfyd;a tajdfha
ksrdlrKh úYajikSh úl,amhla ùug kï"
;SrKd;aul ld¾hhka È.g u mj;ajdf.k hEug
ksrdlrK n,OdÍka iy wod< nexl=j fyda uQ,H
fõ' flfia fj;;a" iuyr rgj, úYd, fyda ish¨
wdh;kh úiska ;u wdh;kh úi|k wdldrh
u nexl= fyda uQ,H wdh;k i|yd ksrdlrK ie,iqï
úia;r lrk ksrdlrK ie,iqï ilia lsÍu iy
ilia lsÍu wjYH fõ' WodyrKhla f,i" hqfrdamSh
tu ie,iqï l%shd;aul l< yels nj iy;sl lsÍu
ix.uh" fydxfldx iy fulaisfldaj jeks rgj,
i|yd ks;sm;d úi÷ï we.hSï meje;aùu jeks mq¿,a
ish¨ u nexl= fyda uQ,H wdh;k i|yd ksrdlrK
lghq;= l,a;shd isÿ l< hq;= h' tneúka" läkï
ie,iqï ilia lsÍu wjYH jk w;r cmdkh" isx.
iy M,odhs ksrdlrK l%shdud¾. .ekSu i|yd
mamQrej iy iaúÜi¾,ka;h jeks rgj, ksrdlrK
úYajikSh ksrdlrK ie,iqï fuka u úi¢h yels
ie,iqï ilia lsÍu wjYH jkafka moaO;suh
we.hSï o ;sîu wjYH fõ'
jeo.;alula fyda n,mEula we;s nexl= fyda uQ,H
6'2'1' m%;sidOk ie,eiau ^Recovery plan& wdh;kh i|yd mu‚'
m%;sidOk ie,iqï u.ska fjf<|fmd< jHdma; ksrdlrK ie,iqïj, m%Odk mrud¾:h jkafka
wd;;sh we;=¿ j oeä wd;;s wjia:d mrdihl § moaO;suh jeo.;alula fyda n,mEula we;s nexl=
nexl=jla fyda uQ,H wdh;khla ish uQ,H ia:dhs;dj we;=¿ uQ,H wdh;kj, ld¾hhka wdrlaId lsÍu
m%;sIaGdmkh lsÍu fjkqfjka .ekSug wfmalaId i|yd ksrdlrK n,;, M,odhS f,i Ndú;
lrk l%shdud¾. olajhs' m%;sidOk ie,iqï ilia lsÍug myiqlï ie,iSu fukau ksrdlrKh oeä
lsÍfï iy kv;a;= lsÍfï j.lSu nexl= we;=¿ ndOdjlska f;drj iy nÿ f.jkakkaf.a uqo,a
uQ,H wdh;kj, wOHlaI uKav,h iy fcHaIaG wju jYfhka Ndú; fldg isÿ lsÍuhs' ksrdlrK
l<ukdldÍ;ajh i;=jk w;r m%;sidOk ie,iqï ie,iqï ilia lsÍu i|yd tla tla nexl=j fyda
ksrka;r iudf,dapkh lsÍfï j.lSu wëlaIK fyda uQ,H wdh;khj,ska tys ;SrKd;aul ld¾hhka
ksrdlrK wêldÍka i;= fõ' m%;sidOk ie,eiau ms<sn| iúia;rd;aul f;dr;=re ,nd .ekSu iy
nexl=fõ fyda uQ,H wdh;kfha m%;sidOkh i|yd ta ta nexl=j fyda uQ,H wdh;kh i|yd iqúfYaIs;
ud¾f.damfoaYhla jk w;r th iudf,dapkh lsÍu ksrdlrK Wmdh ud¾.hka iy fufyhqï l%shdud¾.
iy hdj;ald,Sk lsÍu fndfyda úg jd¾Isl mokñka hka iys; j ksrdlrK ie,eiqï ilia lsÍu wjYH
fyda wdh;kfha jHdmdr jHqyfha iy wjodkfuys fõ' ;jo nexl= fyda uQ,H wdh;k wid¾:l ùï iy
lsishï ie,lsh hq;= fjkila isÿ jQ úg isÿ lrkq tu.ska uQ,H moaO;shg iy wd¾Ólhg jk ie,lsh
,nhs' hq;= wys;lr m%;súmdl j<lajd .ksñka nexl=fõ
6'2'2' ksrdlrK ie,eiau ^Resolution Plan& fyda uQ,H wdh;kfha ksrdlrK Wmdhud¾.h
hgf;a tajd úi£ug we;s ndOdjka y÷kdf.k
nexl=jla fyda uQ,H wdh;khla wid¾:l ùug bv
tajdg ms<shï fh§u o lrkq ,nhs'
;sfí kï" ksrdlrK n,OdÍka úiska ta i|yd .kq
,nk l%shdud¾. ksrdlrK ie,iqu u.ska úia;r ksrdlrK ie,eiau ilia lrkq ,enQ nexl=jl fyda
flf¾' tneúka" ksrdlrK Wmdhud¾.h iy uQ,H wdh;khl moaO;suh jeo.;alu fyda n,mEu
ie,eiau i|yd wjidk jYfhka j.lsj hq;af;a ie,ls,a,g .ksñka tu nexl=j fyda uQ,H wdh;kh
ksrdlrK wêldßhhs' tfy;a ksrdlrK ie,iqï ksrdlrK lsÍfï yelshdj ;lafiare l< hq;= fõ'
ieliSu i|yd wjYH jk kS;suh iy m%d.aOk ;j o ksrdlrKh lsÍfï yelshdj ;lafiare lsÍu
jHqyh ms<sn| f;dr;=re" tys ;SrKd;aul ld¾hhka" ^resolvability& u.ska ksrdlrK ie,iqï ks;sm;d
;ekam;= iy j.lSï ms<sn| úia;r iy tys iudf,dapkh lsÍu iy hdj;ald,Sk lsÍu isÿ lrk
wka;¾ iïnkaO;d" hkdÈh ms<sn| iúia;rd;aul w;r nexl= jHdmdrfha m%udKd;aul fjkialï
f;dr;=re iemhSu nexl= fyda uQ,H wdh;k úiska we;s úg ksrdlrK ie,eiaul ksrdlrKh lsÍfï
isÿ l< hq;= fõ' yelshdj iudf,dapkh lsÍu o wjYH fõ' ;j o"
22 2023 cQQ,s' - iema'

jd‚cuh jYfhka ixfõ§ f;dr;=re wvx.= ùu ;jo" ksrdlrK lghq;= i|yd wNHka;r
fya;=fjka ksrdlrK ie,iqï uyck;dj i|yd uQ,dY%j,ska ,nd .kakd wruqo,a m%udKj;a fkdjk
fy<sorõ lsÍu wjYH fkdfõ' úg" fm!oa.,sl j fuka u ndysr wruqo,a imhk
uQ,dY% ms<sn| j wjOdkh fhduq l< hq;= fõ' tys §
6'3' ksrdlrK i|yd wruqo,a ^Resolution uQ,sl jYfhka ksrdlrK n,OdÍyq yels;dla ÿrg
Funding& fm!oa.,sl uQ,dY%j,ska wruqo,a wjYH;d imqrd
wid¾:l nexl=jla fyda uQ,H wdh;khla .ekSug W;aiyd .ks;s'
.ekqïlrefjl= fj; mejÍfï § ;ekam;= iy ta wkqj uQ,H ia:dhS;d uKav,h ^FSB& ksrdlrKh
fjk;a j.lSï wdjrKh lsÍug m%udKj;a j;alï i|yd wruqo,a ,nd .; yels mq¿,a l%ufõo
fkdue;s wjia:djl §" tu ysÕh uQ,Hkh lsÍu ;=kla y÷kdf.k we;s w;r tajd ms<sfj<ska ^w&
i|yd wu;r uQ,H myiqlï wjYH úh yels h' ;jo" fm!oa.,sl j ^lafIa;%fhka& uq,Hkh lrk ;ekam;=
nexl=jla fyda uQ,H wdh;khla wid¾:l jk úg rlaIK wruqo,a" ^wd& fm!oa.,sl j wruqo,a imhk
tjeks wdh;kj, ;SrKd;aul ld¾hhka wLKav j ksrdlrK wruqo,a" fyda ^we& ;djld,sl mokula
mj;ajd .ekSu i|yd o wruqo,a wjYH úh yels h' u; rcfhka ,nd .kakd wruqo,a ^tu wruqo,a ,nd
ksrdlrK wruqo,a hkq ksrdlrK wruqKq idlaId;a .kakd l%ufõoh ;=< rch úiska ksrdlrKg ork
lr .ekSu i|yd ksrdlrK n,;, Ndú;hg ,o msßjeh wdod< nexl= fyda uQ,H lafIa;%fhka
.ekSfï § wjYH uqo,a imhd .ekSu i|yd tla tla wdmiq wh lr .ekSfï yelshdj o ;sìh hq;= h&
rgj,a úiska f.dvk.k ,o wruqo,a fõ' hkdÈh fõ' fm!oa.,sl j l%shd;aul jk ;ekam;=
rlaIK wruqo,a iy ksrdlrK wruqo,a jeks
wëlaIK wêldßj, u.fmkaùu hgf;a nexl=fõ fm!oa.,sl uQ,dY%j,ska ksrdlrK l%shdud¾.hka
fyda uQ,H wdh;kfha wNHka;r iïm;a jk uQ,Hkh l< yels nj ;SrKh jkafka nexl=jla
m%d.aOkh iy øjYS,;dj hkdÈh Ndú; lr ksrdlrKhg we;=<;a jk fõ,dj" Kh i|yd wem
nexl=jl fyda uQ,H wdh;khl uQ,sl wjêfha jYfhka fkd;enQ j;alïj, .=Kd;aulNdjh"
mj;sk .eg¨ ksjerÈ lsÍu i|yd wjYH l%shdud¾. mj;sk fjf<|fmd< ;;a;ajhka iy ksrdlrK
.ekSug wjYH jk wruqo,a imhd .kq ,nhs' tfuka úi÷ï flfrys fjf<|fmd< úYajdih u; h'
u" nexl= ;djld,sl øjYS,;d ysÕhlg uqyqK
fok úg" uy nexl=fjka yÈis øjYS,;d wdOdr ksrdlrK l%shdj,sh i|yd wruqo,a imhd .ekSug
i|yd ^Emergency Liquidity Facilities& b,a¨ï fjf<|fmd< m%fõYh fkdue;s fyda m%udKj;a
lrkq ,efí' nexl=jl fyda uQ,H wdh;khl bÈß fkdjk úg" ksrdlrKhg hg;a wdh;kj,
meje;au ;¾ckhg ,lajqjfyd;a" uQ,H moaO;sfha ;SrKd;aul ld¾hhka wLKav j mj;ajd .ekSug
ia:dhS;djhg we;s n,mEu u; mokï j .kq ,nk wjYH jk ;djld,sl wruqo,a wjYH;d imqrd
ksrdlrK l%shdud¾. u.ska l%uj;a fjf<|fmd< .ekSug fmr y÷kd.;a fuka u tlÕ;djlg
msgùu iy$fyda ;SrKd;aul l%shdldrlïj, wLKav meñ‚ úYajdiodhl rdcH wxYfha wruqo,a iïmdok
meje;au iy;sl lrkq ,nhs' ksrdlrK mshjr hdka;%K ;sìh hq;= h' rdcH wxYfha hdka;%Kh
ir, ;ekam;= mejÍfï isg fia;= nexl= iy l=vd hkafkka woyia jkafka ksrdlrK wruqo,a"
;ekam;= rlaIK wruqo,a" ksrdlrK wêldÍk" uy
nexl=j, isg l%udkql+, j moaO;suh jeo.;alula
nexl=" rdcH NdKavd.dr fyda uqo,a wud;HdxY jeks
fyda n,mEula we;s nexl= olajd fjkia úh yels
rdcH wêldÍ úiska ksrdlrKhg hg;a nexl=jlg
h' tneúka nexl= fyda uQ,H wdh;k ´kE u
fyda uQ,H wdh;khg wruqo,a iemhSuhs'
wjia:djl wid¾:l;ajhlg Yla;su;a j uqyqK
§u i|yd m%udKj;a w,dN wjfYdaIK Odß;djla ;ekam;= rlaIKfha m%Odk ld¾hNdrh uQ,H
we;s lr .; hq;= w;r ta i|yd uq,sl jYfhka ia:dhs;dj wdrlaId lsÍu h' tneúka nexl= we;=¿
kshduk m%d.aOkh" hg;a Kh iy È.= ld,Sk mdvq- uQ,H wdh;k wEjr lsÍfï § ;ekam;=lrejkag
wjfYdaIK Odß;dj by< kexùu b;d jeo.;a fõ' rlaIK jkaÈ f.ùu i|yd muKla fkdj" nexl=
2023 cQQ,s' - iema' 23

we;=¿ uQ,H wdh;k wEjr lrk úg ta fjkqjg úi÷ï iy ie,iqï wjYH jk w;r tu Wmdh ud¾.
oeÍug isÿjk Y=oaO msßjehg hg;a j ^rlaIs; iïnkaëlrKh" ie,iqï lsÍu iy l%shd;aul lsÍu
;ekam;= m%udKhg& nexl= ksrdlrKh i|yd myiq lsÍu i|yd tu rgj,a w;r iyfhda.S;dj"
wruqo,a iemhSu o ;ekam;= rlaIK wruqo,a úiska iïnkaëlrKh iy f;dr;=re yqjudrej o b;d
isÿ flfrhs' tfy;a" ;ekam;= rlaIK wruqo,a jeo.;a fõ'
ksrdlrKh i|yd Ndú; l< yelafla wod<
;ekam;= rlaIKh md,kh lrk ffk;sl rduqj 7' nexl= ksrdlrK ms<sn| f.da,Sh m%jK;d
u.ska ta i|yd wjir ,nd fokafka kï mu‚' 2008 j¾Ifha f,dal uQ,H w¾nqofhka miq j nexl=
;ekam;= rlaIK wruqof,ka ,nd .; yels ksrdlrKh iïnkaOfhka f.da,Sh jYfhka we;s jQ
wruqo,aj,g w;sßla; j nexl= ksrdlrKh m%jK;djka iu. f,dalfha fndfyda rgj,a nexl=
i|yd Ndú;hg .ekSug yels fjk u ksrdlrK ksrdlrKh iïnkaOfhka kS;sÍ;s wK mk;a ilia
wruqo,la ;sîu" l%ñl wjodkï iu. lghq;= l< o miq .sh oYlh mqrd tajd m%fhda.sl jYfhka
lsÍfï § m%fhdackj;a fõ' th kj tl;= lsÍula l%shd;aul lsÍu i|yd ,enqKq bv m%ia:d b;d w,am
jk w;r rgj,a lsysmhla muKla Tjqkaf.a h' kuq;a 2022 j¾Ifha ud¾;= 10 jk Èk weußldfõ
wruqo,a iïnkaOfhka úúO m%fõYhka wkq.ukh le,sf*dakshd m%dka;h wdY%s; j l%shd;aul jQ
lrñka fjku ksrdlrKh wruqo,a msysgqjd we;' weußldfõ YdLd 15la iy f,dalfha rgj,a 12l
WodyrKhla f,i" mQ¾j-mYapd;a ksrdlrK ^Ex l%shd;aul jQ is,slka je,s nexl=j ì| jeàu iy
post Resolution& wruqo,la u.ska uyck uqo,a bka foÈklg miq ud¾;= 12 jk Èk YdLd 40lska
ksrdlrKh i|yd mejÍug n,OdÍkag wjir fok hq;= is.afkap¾ nexl=j ì| jeàu;a iu. u" nexl=
w;r miqld,Sk j tu wruqo,a lafIa;%fhka whlr ksrdlrK iïnkaOfhka jQ kHdhd;aul oekqu
.ekSug hdka;%Khla l%shd;aul l< hq;= fõ' ;jo" m%dfhda.sl jYfhka w;ayod ne,Sug yelshdjla
fmr-miq ksrdlrK ^Ex ante Resolution& wruqo,a ,eì‚' fuu nexl=j, ksrdlrK úiÿï i|yd
l%uh hqfrdamfha jvd;a iq,N fjñka mj;sk w;r" uyck;djf.a nÿ uqo,a Ndú;d fkdl< w;r ish¨
uQ,sl jYfhka hqfrdamd ix.ufha n,h,;a nexl= ;ekam;a ysñhkaf.a whs;ska iqrlaIs; l< o idukH
iy ish¨ u Kh wdh;kj,ska jd¾Isl j odhl fldgia ysñhkaf.a iy iuyr iqrlaIs; fkdlrk
uqo,a tl;= lsÍfuka f.dvkÕd we;s ksrdlrK ,o Kh ysñhkaf.a whs;Ska wdrlaId fkdlrk ,È
wruqo,la fõ' tfuka u ksrdlrK wruqo, i;= ^exercising of bail-in powers&'
wruqo,a ksrdlrK úi÷u i|yd m%udKj;a fkdjk
ta wkqj" 2022 j¾Ifha ud¾;= 13 jk Èk jk úg
úg" th idudðl wdh;kj,ska iqúfYaI mQ¾j-
tla tla nexl=j i|yd fjk fjk u fia;= nexl=
mYapd;a odhl;ajhka f,i ,nd .kq ,efí'
^bridge banks& msysgqjk ,o w;r tu nexl=j,
6'4' foaYdka;r nexl= ^Cross-Border Banks& ;SrKd;aul ld¾hhkaj, bÈß meje;au fukau
we;=¿ uQ,H wdh;k ksrdlrK ;ekam;a ysñhkag tu nexl=j, ish¨ u YdLdj,ska
f.da,Sh jYfhka l%shd;aul jk uQ,H wdh;k iy ud¾..; l%uh Tiafia o wjYH .kqfokq
wid¾:l ùula f.da,Sh uQ,H moaO;shg fuka u lsÍfï yelshdj ;yjqre lrk ,È' ;jo is.afkap¾
th l%shd;aul jk wd¾Ól o nrm;< ydks we;s nexl=‌fõ ie,lsh hq;= ;ekam;= m%udKhla iy Kh
l< yels h' wid¾:l uQ,H wdh;kfha uõ rfgys .sKqï m%udKhla ud¾;= 20 jk Èk jk úg ñ, §
M,odhs ksrdlrK md,k ;ka;%hla l%shd;aul jqj .ekqï iy Wml,amk ^purchase and assumption&
o" wdh;k jHqyfha ixlS¾K;ajh" cd;sl jYfhka .súiqula hgf;a fjk;a nexl=jla i|yd ,nd §ug
we;s jeo.;alu wd§ fya;=fjka úúO rgj, nexl= ksrdlrK n,OdÍka lghq;= lrk ,o w;r is,slka
we;=¿ uQ,H wdh;k iuQy i|yd l%shd;aul lsÍu je,s nexl=fõ ish¨u ;ekam;= iy Kh .sKqï ud¾;=
wNsfhda.d;aul fõ' foaYdka;r uQ,H wdh;k iuQy 26 jk Èk jk úg ñ, § .ekqï iy Wml,amk
^cross-border banking groups& úi£fï wNsfhda. ^purchase and assumption& .súiqula hgf;a fjk;a
hg id¾:l j uqyQK §u i|yd M,odhS Wmdh ud¾. nexl=jla i|yd ,nd §ug lghq;= lrk ,È'
24 2023 cQQ,s' - iema'

8' Y%S ,xldjg nexl= iy uQ,H wdh;k ksrdlrK ;j o" iuyr fYa‚.; lsÍfï wdh;k úYajdi
l%shdj,shla wjYHjkafka wehs@ lrkafka" úfYaIfhka u ;ekam;= iy cd;Hka;r
fjf<|du iy jd‚c lghq;= i|yd myiqlï
Y%S ,xldj fï jk úg ksoyiska miq uqyqK ÿka
ie,iSug Ndú;d flfrk uQ,H WmlrK we;=¿
oreKq;u wd¾Ól w¾nqohg uqyqK § isà' ta wkqj
úfoaY uqo,a iïnkaOfhka" Y%S ,xldfõ nexl=
miq.sh jif¾ 7'8]lska ixfldapkh jQ wd¾Ólh"
25]la blaujQ WoaOukh" is£ .sh úfoaY ixÑ;" Tjqkaf.a j.lSï meyer yeÍfï wjodkula o
iSud lrk ,o wdkhk" fvd,¾ ì,shk 56la mj;sk njhs'
blau jQ úfoaY Kh f.ùï meyer yeÍu" remsh, 2022 j¾Ih wjika jk úg nexl= wxYh Y%S ,xldfõ
wjm%udK ùu Y%S ,xldfõ wd¾Ól w¾nqohg idlaIs uQ,H wxYfha iuia; j;alïj,ska 61'9] la ysñlr
fõ' ;jo Y%S ,xldfõ o< rdcH Kh wkqmd;h o< f.k uQ,H wxYfha uQ,sl;ajh oeÍ h' Y%S ,xldfõ
foaYSh ksIamdokfhka 110]la ;rï jk w;r rdcH iuia; wd¾Ólhgu øjYS,;dj ,nd foñka uQ,H
wdodhug Kh fiajd f.ùfï wkqmd;h 165]la w;rueÈlrKh myiq lrñka Y%S ,xldfõ uQ,H
muK fõ' tfuka u Y%S ,xldfõ úfoaY Kh f.ùï
moaO;sh ;=< ;SrKd;aul ld¾hNdrhla nexl= bgq
m%;sjHqy.; lsÍug iu.dó j foaYSh Kh f.ùï
lrhs' tneúka Y%S ,xldfõ wd¾Ólh f.dvke.Su
m%;sjHqy.; lsÍu i|yd ie,iaï bÈßm;a lr we;'
iy mj;ajd f.k hEu i|yd nexl= we;=¿ uQ,H
Y%S ,xldfõ foaYmd,k wúksYaÑ;;dj" wd¾Ól iud.ïj, ia:djr;ajh iy wLKv meje;au
miqnEu" ÿ¾j, ndysr yd rdcH uQ,H ld¾h w;HjYH fõ'
idOkh" iaffjÍ Kh meyer yeÍu" foaYSh Kh
f.ùï m%;sjHqy.; lsÍu i|yd jk iQodku" by< Y%S ,xld uy nexl=j úiska nexl= iy nexl= fkdjk
WoaOukh uev,Su i|yd mkjd we;s by< fmd,S uQ,H wdh;k kshdukh iy wëlaIKh i|yd
wkqmd; nexl=j, l%shdldß;ajhg iy wLKav mk;a" kS;sÍ;s" fr.=,dis" ud¾f.damfoaY jßka jr
meje;aug ndOd muqKqjhs' ksl=;a l< o wid¾:l;ajhg m;a uQ,H wdh;k
ksrdlrKh iunkaOfhka È.=ld,Sk úiÿï ,nd
ÿ¾j, fufyhqï ;;a;ajhka" fmd,S wkqmd;j, Èh yels m%udKj;a kS;sÍ;s tajdfha wvx.= fkdjk
oejeka; jeäùï iy kj nÿ m%;sixialrK" Y%S nj meyeÈ,s ù we;' ta wkqj uQ,H moaO;s ia:dhS;dj
,xldfõ nexl=j, Kh wjodku jeä lr we;' mj;ajd .ekSu i|yd j¾;udkfha oeä wd;;shlg
tfuka u whym;a wd¾Ól ;;a;ajhka fya;=fjka uqyqK § isák Y%S ,xldfõ nexl= iy nexl= fkdjk
nexl= ,nd ÿka Kh wdmiq whlr .ekSfï uQ,H wdh;k ksrdlrKh iunkaOfhka f.da,Sh
yelshdj wvq jk w;r th nexl=j, Kh l<Uj, jYfhka ms<s.;a ud¾f.damfoaYj,g wkql+,
.=Kd;aulNdjh wvq lrk w;r wl%Sh Kh by< j ksrdlrK rduqjla we;s lsÍfï wjYH;dj
hEug o fya;= fõ' by< fmd,S wkqmd; nexl=j fj;
y÷kdf.k we;'
jeä ;ekam;= m%udKhla wdl¾IKh l< o fmd,S
msßjeh jeä lr" Kh i|yd we;s b,a¨u o wvq lrhs' f,dal nexl=j iy cd;Hka;r uQ,H wruqo, jeks
tys wjika m%;sM,h jYfhka nexl=j, Y=oaO fmd,S cd;Hka;r ixúOdk o Y%S ,xldfõ nexl= iy
wdka;slh wvq ù ,dNh o wvq ù" we;eï úg w,dN wfkl=;a nexl= fkdjk uQ,H wdh;k ksrdlrK
,nk ;;ajhlg m;a flfrk w;r øjYS,;d iy i|yd Yla;su;a ksrdlrK rduqjla we;s lsÍfï
m%d.aOk .eg¨ o we;s lrhs' tfy;a fujeks ÿ¾j, jeo.;alu wjOdrKh lrhs' ta wkqj Y%S ,xld
wd¾Ól ;;ajhla Wv" nexl=j,g kj m%d.aOk fyda uy nexl=j úiska nexl= iy nexl= fkdjk uQ,H
øjYS,;d wjYH;d i|yd Kh ,nd .ekSu o ÿIalr wdh;k ksrdlrKh iunkaOfhka mq¿,a kS;s"
úh yels h' tfuka u cd;Hka;r fjf<|fmd< ;=< úêúOdk iys; nexl= ^úfYaI úêúOdk& mk;
Y%S ,xldfõ Kh i|yd we;s reÑh wvq neúka iy fkdfnda Èklska md¾,sfïka;=fõ iïu; lr
iaffjÍ;aj fYa‚.; lsÍï my< fy<Su ksid Y%S l%shd;aul lsÍug n,dfmdfrd;a;= fõ'
,xldfõ nexl=j,g úfoaY Kh wruqo,a ,nd .ekSu
i|yd we;s m%fõYh o iSud ù we;'
2023 cQQ,s' - iema' 25

úu¾Yk uQ,dY%h ^references& 4. Funding Strategy Elements of an Implementable


Resolution Plan, Financial Stability Board, 21 June
1. Key Attributes of Effective Resolution Regimes for 2018.
Financial Institutions, Financial Stability Board, 15
October 2014. 5. https://www.moodysanalytics.com/regulatory-
news/mar-20-23-us-agencies-issue-updates-on-
2. Key Attributes Assessment Methodology for the resolution-of-silicon-valley-and-signature-bank
Banking Sector, Financial Stability Board, 19
October 2016. 6. https://en.wikipedia.org/wiki/Silicon_Valley_
Bank#External_links
3. Recovery and Resolution Planning for Systemically
Important Financial Institutions, Financial Stability 7. https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/
Board, 16 July 2013. cbslweb_documents/publications/annual_
report/2022/si/12_Chapter_08.pdf
26 2023 cQQ,s' - iema' »Y£ýH‐19 {~¹[l ~v»xŠ ~ƒ
SpŠ Rplªy¥ { »Y£…w »Y£f~Š
ƒ§{v£y¥»N Y±‹x£Y£úlŠ{x
t,a mS tia fmf¾rd
fcHaIaG iyldr wêldÍ
fiajl w¾:idOl wruqo,a fomd¾;ïka;=j

miqìu meyeÈ,s j úp,kh úh' ta wkqj" fld<U fldgia


yqjudrej o wod< ld,h ;=< l%shd;aul ù we;s
2019 jif¾ foieïn¾ udifha § fldúâ-19
wdldrh ms<sn| j wOHhkh lsÍu jeo.;a jkqfha
ffjrih m%:u jrg Ökfha jQydka k.rfhka
rfÜ wd¾Ólh flfrys iDcq j u n,mdk úIhhla
fidhd .ekSu;a iu. fuu ffjrih f,djmqrd
jk neúks'
rgj,a /il iudc wd¾Ól Ôú;hg ie,lsh
hq;= n,mEula we;s lrñka YS>%fhka jHdma; úh' fld<U fldgia yqjudrej iy Y%S ,xld wd¾Ólhg
fuu fldúâ-19 jix.;h f.da,Sh úIh m:h ;=< tys we;s jeo.;alu
oYl .Kkdjla mqrd wd¾Óluh yd idudchSh
jYfhka jvd;a u n,mEula we;s lrk isÿùula wd¾Ólfha iqúfYaIS fldgila f,i o y÷kajd Èh
jkq we;ehs wfmalaId flf¾' fuu.ska f,dal yels fldgia fjf<|fmd< ´kE u rgl wd¾Ól
wd¾Ólhg isÿ jQ ydksh iq¿ mgq fkdjk w;r" ixj¾Okh i|yd jeo.;a ld¾hNdrhla bgq lrk
2020 jif¾ f,dal wd¾Ól j¾Ok fõ.h -3'1la w;r wd¾Ól j¾Okfhys wfmalaId m%j¾Okh lrhs'
olajd my; fy<ñka ^World Economic Outlook 1985 § fld<U ;e/õlrejkaf.a ix.uh iy fldgia
2022&" f,dal m%d.aOk fjf<|fmd< 2008 jif¾ ;e/õlrejkaf.a ix.ufha fjf<|fmd< taldnoaO
f.da,Sh uQ,H w¾nqoh yuqfõ lvd jeàug;a tyd lrñka fld<U iq/l=ïm;a yqjudrej msysg jQ w;r
.sh RK ld¾hidOkhla jd¾;d lrk ,§' tfia u" 1990 § th fld<U fldgia yqjudrej f,i kï ,§'
wd¾Ól j¾Ok mqfrdal:kj, isÿ jQ ixfYdaOk iy fld<U fldgia yqjudrefjys lghq;= kshdukh
wdfhdaclhska jeä m%;s,dN i|yd wjodkï oeÍfï lrkq ,nkafka Y%S ,xld iq/l=ïm;a yd úksuh
leue;a; fnfyúka wvq ùu fuka u jix.;fha fldñIka iNdj úisks' j¾;udkfha § fld<U
wkd.; j¾Okh ms<sn| wúksYaÑ;;dj" fldgia fldgia yqjudrej" fjf<|fmd< l%shdlrefjl=
fjf<|fmdf<a iy wfkl=;a fjf<|fmd<j, f,i lghq;= lrk w;r uOHu ;ekam;= moaO;s
wia:djr;ajhg fya;= úh' fuu ish¨ mSvd Y%S ^mqoa.,sl& iud.u yryd tys ksIaldYK yd mshùï
,xldjg jH;sf¾lhla fkdù h' fuu f.da,Sh myiqlï imhk w;r fldgia yqjudrefjys
m%jK;dj,g wkq.; fjñka" Y%S ,xldfõ wd¾Ól ,ehsia;=.; iud.ïys m%d.aOk Wmhd .ekSï i|yd
lghq;= fuka u uQ,H fjf<|fmd< o fldúâ-19 myiqlï iemhSu" tajdfhys wkql+,;dj wëlaIKh
jix.;fha jHdma; ùug m%;spdr oelaù h' ta wkqj" lsÍu" wdh;ksl md,kfha m%ñ;Ska m%j¾Okh lsÍu
Y%S ,xldfõ wd¾Ólh 2020 jif¾ § ishhg 3'6 iy wdfhdaclhska oekqj;a lsÍu i|yd l%shdldÍ
lska ixfldapkh jQ w;r th b;sydifha ta olajd j iïnkaO fõ ^fld<U fldgia yqjudrej fjí
jd¾;d l< wvqu w.h f,iska o i|yka l< yels wvúh&' fuu lghq;= yryd fld<U fldgia
h' fujeks wvq wd¾Ól ld¾h idOkhla uOHfha" yqjudrej Y%S ,xldfõ wd¾Ól j¾Okh jvd fõ.j;a
Y%S ,xld fldgia fjf<|fmd< l%shdldÍ;ajh o lsÍfuys,d ie,lsh hq;= ld¾hNdrhla bgq lrhs'
2023 cQQ,s' - iema' 27

2020 jif¾ foieïn¾ udih wjidkfha § o< miqnEu fmkajñka 2020 jif¾ ud¾;= 20 Èk jk
foaYSh ksIamdÈ;fhka ishhg 20la muK jQ fld<U úg fld<U fldgia fjf<|fmd< iuia; ñ,
fldgia yqjudrefõ ish¨ u ,ehsia;=.; iud.ïj, o¾Ylh 20]lg jeä m%udKhlska my< jegqKq w;r
fjf<|fmd< m%d.aOkSlrKh u.ska Y%S ,xldfõ th jir myla we;=<; iuia; ñ, o¾Ylh jd¾;d
fldgia fjf<|fmd< idfmalaI j l=vd nj fmkakqï l< my< u w.h o úh' jix.;h uOHfha we;s
lrhs' tfy;a foaYSh iïm;a n,uq¿ .ekaùu i|yd úh yels fjf<|fmd< ;;a;ajhka ie,ls,a,g .;a
myiqlï i,iñka fld<U fldgia yqjudrej iq/l=ïm;a yd úksuh fldñIka iNdj idOdrK
wdfhdack i|yd wvq msßjehlska uQ,H iemhSfï fjf<|fmd<la ks¾udKh lsÍfï wruq‚ka fldgia
úNjh f,i l%shd lrhs' zfldgia ,dNdxY’ iy zñ, fjf<|fmd< ñ, o¾Yl widudkH f,i my< hk
úp,H;dj’ fldgia fjf<|fmd< ld¾h idOkh wjia:dfõ § fjf<|fmd< lghq;= iajhxl%Sh j
ms<sn| jeo.;a o¾Yl folls' l=vd fjkia ùï iy u w;aysgq ùu wjia:d ;=kl § l%shdjg kexùug
úYd, my; jeàï hkqfjka fuu fjkialï ldKav yels jk mßÈ 2012 jif¾ § ksl=;a l< index-based
follg fnÈh yels h' m<uqjekak f;dr;=re .,d circuit breakers pl%f,aLh fjkia lrk ,§'
hEu fyda øjYS,;d fjkiaùï ksid isÿ jk w;r ta wkqj" 2020 ud¾;= udifha § w;aysg jQ fld<U
fojekak uq,H w¾nqo" m%;sm;a;s fjkiaùï iy fldgia yqjudre lghq;=" 2020 jif¾ uehs 11 jk
iajdNdúl úm;a we;=¿ m%Odk isÿùï u.ska isÿ fõ Èk kej; wdrïN lsÍu;a iu." m<uq Èkfha §
^Glosten & Milgrom, 1985&' wd¾Ólh l%ufhka u jvd;a u úYd, iy øjYS,;u fldgia 20lska
j¾Okh jk úg" idudkHfhka wd¾Ólh flfrys iukaú; S&P 20 ñ, o¾Ylh 10]lg jeä
wdfhdaclhskaf.a úYajdih by< hEu wdrïN m%udKhlska lvd jeàu;a iu. kj pl%f,aLhg
jk w;r fldgia fjf<|fmdf<ys ,ehsia;=.; ^circular on index-based circuit breakers& wkq.;
iud.ïj, fldgia i|yd jvd;a wdl¾IŒh fõ' j fld<U fldgia yqjudrefõ lghq;= meh Nd.h
fldgia fjf<|fmdf<ys l%shdldÍ;ajh ms<sôUq ne.ska kj;d oeóug isÿ úh' ta wkqj" 2020 jif¾
lrk fldgia o¾Yl ;=<ska hï;dla ÿrlg wd¾Ól ckjdß udih wdrïNfha § tall 6"108'5la f,i
;;a;ajhka ms<sìUq lrk w;r tys ì| jeàï u.ska mej;s iuia; fldgia ñ, o¾Ylh 2020 jif¾
wd¾Ólfha lïmk ;;a;ajhka fmkakqï lrhs' uehs 12 Èk jk úg tall 4"247'9la olajd ishhg
30'5lska YS>% lvd jeàula fmkakqï lrk ,§'
fldúâ-19 jHdma;sh u.ska fld<U fldgia
yqjudrej g we;s jQ n,mEu 2020 jif¾ uehs udifha isg 2021 jif¾ ckjdß
w. Nd.h olajd ld,h ;=< fldgia fjf<|fmd<
iuia;hla f,i .;a l," zfldúâ-19’ jHdma;sh YS>% j¾Okhla jd¾;d lrhs'''
wdrïNfha § Y%S ,xldfõ fldgia fjf<|fmd< oeä
miqnEulg ,la úh' fuu.ska wfkl=;a ke.S tk by; i|yka l< wdldrhg fld<U fldgia
wd¾Ólhka fuka u" Y%S ,xldfõ wd¾Ólh ukao.dó fjf<|fmd< lghq;= kej; wdrïN ùu;a iu.
ùu ms<sn| we;s jq lkiai,a, uq,H fjf<|fmdf<a fmkajQ RKd;aul ld¾h idOkhg fldúâ-19
m%d.aOkh msg;g .,d hEug fya;= úh' tfyhska jHdma;sfha n,mEu fuka u mej;s foaYmd,k
zfldúâ-19’ ys n,mEu fya;=fjka Y%S ,xldfõ wia:djrNdjh o fya;=jla úh' ta wkqj" 2020 jif¾
fldgia fjf<|fmdf<ys oejeka; lvd jeàula uehs isg wf.daia;= olajd ld,h ;=< §" fldúâ-19
2020 ud¾;= ui ueo Nd.fha isg wdrïN úh' 2020 jHdma;sfha iy foaYmd,k wia:djrNdjh hk
jif¾ ud¾;= udih ueo Nd.fha § rg jid oeóug lreKq foflkau mSvd ú¢ñka fld<U fldgia
iu.dó j fld<U fldgia yqjudrefjys lghq;= o fjf<|fmd< l%shd;aul úh' 2020 jif¾ wf.daia;=
iïmQ¾Kfhka u kj;d ouk ,§' fï iu. u b;d udifha § meje;ajQ md¾,sfïka;= uyd ue;sjrKh;a
u iqrlaIs; wdfhdack fj; keUqre fjñka" úfoaYSh iu." mej;s foaYmd,k wia:djr nj bj;aj .sh w;r
wdfhdaclhska Y%S ,xldfõ uQ,H fjf<|fmd< kj rch úiska m%d.aOk fjf<|fmd< ixj¾Okh
fj;ska ish úfoaY wdfhdack bj;a lr .ekSug úIh o we;=<;a lrñka kj rdcH wud;HdxYhla o
fm<ô‚' fldgia fjf<|fmd< ld¾h idOkfhys msysgqjk ,§ ^fuu rdcH wud;HxYfha lghq;= 2021
28 2023 cQQ,s' - iema'

m%ia:dr 1( iuia; fldgia ñ, o¾Ylfha iy S&P20 o¾Ylfha yeisÍu iy ffoksl msßjegqu


^2020-2022 ld,h ;=< §&

16,000.00 25,000.00

14,000.00
20,000.00
12,000.00

!"වැ%ම () *+යන)
*ල ද1ශක (ඒකක)

10,000.00 15,000.00
8,000.00

6,000.00 10,000.00

4,000.00
5,000.00
2,000.00

- -
1/2/2020 1/2/2021 1/2/2022
5න වකවා7ව

!"වැ%ම සමස්ත ෙකාටස් /ල ද2ශකය S&P20 ද2ශකය

jif¾ Tlaf;dan¾ udifha § kej; uqo,a wud;HxYh § fld<U fldgia fjf<|fmd< 2015 jifrka miq
hg;g .kak ,§&' fuf,i we;s jQ j¾Okh lvd m%:u jrg iuia; fldgia ñ, o¾Yl w.h tall
jefgñka ;snq fldgia fjf<|fmd< l%shdldß;ajh 7"000l iSudj miq lrk ,§' tu ;;a;ajh ;jÿrg;a
flfrys Okd;aul n,mEula we;s lrkq ,enQfha" j¾Okh fjñka 2021 jif¾ ckjdß 27 Èk iuia;
Y%S ,xldj 2020 jif¾ wjika ld¾;=fõ § fojk fldgia ñ, o¾Ylfha b;sydi.; by< u w.h jQ
fldúâ /,a,g o uqyqK foñka ;snq jd;djrKhl tall 8"812la f,i jd¾;d jQfha fld<U fldgia
ùu o úfYaI;ajhls' 2019 jirg idfmalaI j 2020 fjf<|fmd< m%d.aOkSlrKfha o by< u jd¾;d.;
jir wjidkh jk úg fldgia fjf<|fmd< w.h jQ remsh,a g%s,shk 3'85l w.h jd¾;d lrñks'
m%d.aOkSlrKh 3'8]lska remsh,a ì,shk 2"960'7la óg wu;r j" fld<U fldgia fjf<|fmd<
olajd wdl¾IŒh f,i by< hEu u.ska fï nj b;sydifha by< u ffoksl .kqfokq m%udKh jQ
uekúka úoyd oelaù h' ta wkqj" fldúâ-19 fojk 69"332la 2021 ckjdß ui 25 Èk jd¾;d l< w;r"
jHdma;sfhys n,mEu blaujd .sh fya;= u; 2021 by< u ffoksl msßjegqu f,i remsh,a ì,shk
jif¾ ckjdß udifha iuia; fldgia ñ, o¾Ylh 23'7l w.h 2021 fmnrjdß ui 01 Èk iksgqyka
f,dj jeäu j¾Okhla olajd we;s o¾Yl w;r lrk ,§'
ksrka;rfhka jd¾;d jQ w;r 2021 ckjdß 19 jk
2020 wjika ld¾;=fõ isg 2021 fmnrjdß olajd
Èk Bloomberg o;a; igykg wkqj jir ;=<
fldgia fjf<|fmd< j¾Okh ioyd n,mE
16'95]l j¾Okhla olajñka f,dj jeäu j¾Okhla
lreKq'''''''
olajk o¾Ylh f,i igyka úh' flfia jqj o"
uq¿ msßjegqu ioyd úfoaYSh odhl;ajh b;d wvq fldúâ-19 fojk /,af,a n,mEu blaujd
uÜgulska mej;s w;r Y=oaO úfoaY msg;g .,d hEu hñka j¾Okhla jd¾;d lsÍug fld<U fldgia
fkdfjkia j mej;=‚' 2021 jif¾ ckjdß udifha fjf<|fmd<g yels ùug jl%dldr j fya;= jQ lreKq
2023 cQQ,s' - iema' 29

lsysmhla fmkajd Èh yels h' tys tla lreKla f,i fhda.H m%;sm;a;s ^best practices& wvx.= ud¾f.
Y%S ,xld uy nexl=j úiska fldúâ-19 jHdma;sh;a damfoaY ud,djla ksl=;a lrk ,§' fuu ld,h ;=<
iu. n,mEug ,la jQ wd¾Ólh f.dv .ekSu § fldgia fjf<|fmd< l%shdldÍ;ajfhys by<
i|yd .kq ,enQ m%;sm;a;s ;SrKj, jl%dldr n,mEu WÉpdjpkhka olakg ,enqKq w;r 2021 wfma%,a
o ie,lsh yels h' Y%S ,xld uy nexl=j fldúâ-19 udifha § ;=kajk fldúâ /,a,g uqyqK §ug o
jix.;h ksidu y÷kajd ÿka Kh fhdackd l%u isÿ úh' flfia jqj o" fuu ld,h ;=< § jrdh
fya;=fjka YS>%fhka by< .sh fjf<|fmd< k.r mk; md¾,sfïka;=j u.ska iïu; lsÍu iy
øjYS,;dj iy uy nexl=j úiska m%;sm;a;suh fmd<S by< øjYS,;djhlska hq;= iud.ï by< jd¾Isl
wkqmd; my< oeóu yryd wLKav j l%shd;aul l< ,dN jd¾;d lsÍu hk lreKq fldgia fjf<|fmd<
,sys,a uqo,a m%;sm;a;sh fya;=fjka my< .sh ia:djr lghq;= flfrys hï Okd;aul n,mEula o we;s
;ekam;= fmd,S wkqmd;slh o fldgia fjf<|fmd< lrk ,§'
flfrys wdfhdaclhkaf.a hï wdl¾IKhla we;s
2021 wjidkfha § fld<U fldgia yqjudrej
ùug fya;= jQ nj is;sh yels h' ;jo" fldgia jd¾;d lsysmhla w;rg''
;erõldr iud.ïys woyig wkqj rch úiska
jdyk wdkhkh we;=¿ fndfyda NdKav wdkhk 2021 fojk Nd.fha § fldgia fjf<|fmd< kej;
iSud lsÍu fya;=fjka tu wxY i;= j mej;s uqo,a j¾Okhla fmkakqï l< w;r b;sydifha m%:u
j;alï o fldgia fjf<|fmd< wdfhdackhg fhduq j;djg ish¨ fldgia ñ, o¾Ylh tall 12"000l
ù we;' tfia u" fld<U fldgia fjf<|fmd< úiska iSudj miq lrk ,§' tfuka u" fldgia fjf<|fmd<
2020 jif¾ iema;eïn¾ udifha § bf,lafg%dksl m%d.aOkSlrKh remsh,a g%s,shk 5l iSudj miq lsÍu
.sKqï újD; lsÍfï l%uh yÿkajd §u;a iu. fuu o jir wjidkh jk úg igyka lrk ,§' 2020
ld,h ;=< § ffoksl j tl;= jQ .sKqï m%udKh jif¾ § remsh,a ñ,shk 1"899la muK jQ ffoksl
fo.=Khla jQ nj o fndfyda ;reK msßia fldgia idudkH msßjegqu 2021 jif¾ § remsh,a ñ,shk
fjf<|fmd< fj; wdl¾IKh ùula ;snq nj o 4"888 l muK by< w.hla .kakd ,§' ;j o" 2021
fld<U fldgia fjf<|fmd< olajd ;sfí' fï jif¾ fld<U fldgia fjf<|fmd< u.ska uQ,sl
wkqj" by< j;alula iys; wdfhdaclhka fukau ksl=;a lsÍï ^Initial Public Offerings& 11la isÿ l<
iq¿ mßudK wdfhdaclhkaf.a o úYd, odhl;ajhla w;r tu ish¨ ksl=;= id¾:l f,i tajdfha uq,sl
fldgia fjf<|fmd<g ,eîu fya;=fjka" tjlg ksl=;a l< w.hka blaujd .sh odhl;ajhla jd¾;d
mej;s ffoksl idudkH msßjegqu blaujd hñka lrk ,§'
wjia:d lsysmhl § remsh,a ì,shk 5 blaujd .sh flfia jqj o" fuu ld,h ;=< fldgia
ffoksl msßjegqula jd¾;d lsÍug fld<U fldgia fjf<|fmd<ys we;s jQ j¾Okh iud.ï lsysmhl
fjf<|fmd<g yels ùh' fuu ish¨ lreKq fldgia ñf,ys we;s jQ widudkH ñ, by< hEu
fldúâ-19 fojk /,af,a RKd;aul n,mEu ;=<ska we;s jQ j¾Okhla nj lsj hq;= h' iuia; ñ,
wNsnjd hñka 2020 jif¾ wjidk ld¾;=fõ o¾Ylfha by< hEug idfmalaI j S&P20 o¾Ylfha
§ fld<U fldgia fjf<|fmd< l%shdldÍ;ajh j¾Okh foi ne,Sfuka fuh ukdj meyeÈ,s fjhs'
flfrys Okd;aul n,mEula we;s lsÍug iu;a úh' 1 jk m%ia:drfhka fmfkk wdldrhg S&P20
2021 uq,a ld¾;= foflys fldgia fjf<|fmd< o¾Ylh l%ñl j¾Okhla fmkakqï lrk w;r
l%shdldÍ;ajh ukao.dó úh''' iuia; ñ, o¾Ylh YS>% j¾Okhla fmkakqï
lrhs' S&P20 o¾Ylhg wh;a fkdjk iq¿ uyck
2021 jif¾ ckjdß udih jk úg fndfyda iq¿ whs;shla iys; iud.ï lsysmhl we;s jQ ñ, by<
mßudK wdfhdaclhska fldgia ;e/õldr iud.ï hEu fufia iuia; ñ, o¾Ylfha iS.% j¾Okhg
fj;ska imhkq ,nk Kh myiqlï hgf;a fya;= úh' fuu ;;a;ajh fldgia fjf<|fmd<
wdl%uKYS,S f,i .kqfokq isÿ lsÍu;a iu. j¾Okh uekSfï § tjlg Ndú; l< ish¨
fld<U fldgia yqjudrej úiska 2021 ckjdß w. fldgia ñ, o¾Yl w.h .Kkh lsÍfï l%ufha
Nd.fha § fldgia ;e/õldr iud.ï fj; jvd;a hï wvqmdvqjla fmkakqï lrhs' fuu ;;a;ajh
30 2023 cQQ,s' - iema'

ksjerÈ lsÍu i|yd fld,U fldgia yqjudrefjys jif¾ fuu Y=oaO úfoaY wdfhdackhkaf.ka by<
l%shd;aul ish¨ fldgia ñ, o¾Yl w.h .Kkh m%udKhla tla ,ehsia;=.; iud.ula fj; muKla
lsÍfï § tf;la mej;s mQ¾K fjf<|fmd< m%d.aOk ,eîu úfYaIfhka oelsh yels h'
moku fjkqjg p,s; fjf<|fmd< m%d.aOk ^Float
Adjusted Market Capitalization& moku wdfoaY 2022 fldgia fjf<|fmd< ixj¾Okhka'''''''
lsÍug fld<U fldgia yqjudrej 2022 jif¾ 2022 jir wdrïNh;a iu." fldúâ 19 jix.;h
ckjdß udifha isg lghq;= lrk ,§' kj l%uh flfuka my j .sh w;r fldgia fjf<|fmd<
u.ska iq/l=ïm;aj, øjYS,;dj yd .kqfokq ùu ish¨ fldgia ñ, o¾Ylh tall 12"000 iSudj
ie,ls,a,g .kq ,nk w;r tu.ska ish¨ fldgia miqlrñka fjf<|fmd< m%d.aOkSlrKh remsh,a
ñ, o¾Ylh yryd ienE ñ, WÉpdjpk ksremKh g%s,shk 5l w.h blauùug iu;a úh' kuq;a
jk w;r fmr l%ufha § fuka b;d u my< uyck wd¾Ól w¾nqoh wdrïN ùu;a iu. fojk ld¾;=j
whs;shla ^Public Holding& i;=j we;s iud.ïj, jk úg fuu ;;a;ajh fjkia ùug mgka .eks‚'
.kqfokqj,ska o¾Ylfha iajNdjh ;SrKh fkdfõ' furg ks, fvd,¾ ixÑ; m%udKh my< neiSu;a
fï ksid fjk;a fldgia yqjudrej,;a Ndú; jk iu. u úksuh wkqmd;slh u; we;s jQ mSvkh
mßÈ" ksl=;a lrk ,o fldgiaj,ska .kqfokq l< ksid fvd,rh md lr heùug Y%S ,xld uyd nexl=j
yels fuka u p,s; fldgia ie,ls,a,g f.k ñ, úiska ;SrKh lrk ,§' fuu kj l%uh Tiafia ñY%
o¾Ylh .Kkh lsÍfï úl,am l%ufõoh yÿkajd m%;súmdl fld<U fldgia fjf<|fmd< flfrys
fok ,§' we;s úh' flfia kuqÿ" wd¾Ól w¾nqoh;a iu. u
2020-2021 ld,h ;=< fld<U fldgia fjf<|fmd< fldgia fjf<|fmd< lvd jeàug mgka .ekq‚'
úfoaY wdfhdackhkays we;s jQ YS>% lvd jeàu remsh,a á%%,shk 5l w.h blaujd ;snQ fjf<|fmd<
2022 jif¾ § YS>% j¾Okhla olajd fjkia úh'' m%d.aOkSlrKh 2022 wjidkfha § remsh,a ì,shk
3"888l w.hlg my< jeá‚' 2022 jif¾ § ffoksl
Y%S ,xldfõ fldgia fjf<|fmd< ;=< ;j;a l=;=y,h idudkH msßjegqu remsh,a ñ,shk 2"969la f,i
okjk ,laIKhla jkqfha 2020-2021 ld,h ;=< § my; jegqK kuqÿ fldgia fjf<|fmd< flfrys
úfoaYSh wdfhdaclhska úYd, jYfhka fjf<|fmd< úfoaYSh wdfhdaclhkaf.a odhl;ajfhys j¾Okhla
;=<ska bj;a j hk miqìul fldgia fjf<|fmd< fmkakqï lrk ,§'
;=< isÿ jQ úldYkhhs' fldúâ-19 jHdma;sh yuqfõ
rdcH iq/l=ïm;a fjf<|fmd< ;=< fuka u fld<U idrdxYh
fldgia yqjudrej ;=< o mej;s úfoaYSh wdfhdack
2020-2021 ld,h ;=< § fldúâ-19 jHdma;sfha
YS>%fhka my; neis‚' fuu ;;a;ajhg Y%S ,xldj
n,mEu fld<U fldgia yqjudrej flfrys
muKla fkdj fndfyda ixj¾Okh fjñka mj;sk
úúOdldrfhka n,mEj o fldgia fjf<|fmd<
iy ke.S tk wd¾Ólhka o uqyqK ÿka w;r Bg
ñ, o¾Ylhkaf.a iy wfkl=;a wod< o;a; u.ska
fya;= jQfha fldúâ-19 jHdma;sh;a iu. úfoaYSh
fmkS hkafka iuia;hla f,i tys n,mEu wju
wdfhdaclhska ;u wdfhdack jvd iqrlaIs; uQ,H
njhs' ta wkqj" 2021 wjidkfha § ffoksl idudkH
WmlrK tkï" wefußld tlai;a ckmo NdKavd.
msßjegqu remsh,a ñ,shk 4"888la f,i jd¾;d jQ
dr neÿïlr" r;arkaj, wdfhdackh wdÈh fj;
w;r th b;sydifha jd¾;d jQ by< u jd¾Isl
fhduq ùu h' fï wkqj" 2020-2021 ld,h ;=< §
ffoksl idudkH msßjegquhs' tÈkg ffoksl
fld<U fldgia yqjudrej fj;ska .s,syS .sh uq¿
idudkH .kqfokq m%udKh 33"881la muK jk w;r
úfoaY wdfhdack m%udKh remsh,a ì,shk 101 la
th 2020 jirg idfmalaI j fo.=Khlg;a jvd jeä
muK fõ'
w.hls' tfia u" ish¨ fldgia ñ, o¾Ylh tall
2022 jir wjidkh jk úg by; ;;a;ajh 12"000l iSudj miq lroa§ fldgia fjf<|fmd<
fjkia fjñka jir oyhl ld,hla ;=< jd¾;d m%d.aOkSlrKh remsh,a g%s,shk 5l w.h blauù
l, by< u Y=oaO úfoaY wdfhdack w.h fldgia h' foaYSh wdfhdaclhskaf.a by< odhl;ajh fuka
fjf<|fmd< ;=< jd¾;d úh' flfia jqj o" 2022 u wd¾Ól m%;sm;a;sfhys isÿ l< fjkialï u.ska
2023 cQQ,s' - iema' 31

we;s jQ jl%dldr n,mEu o fuu ;;a;ajh flfrys wdY%s; f,aLk (


fya;= idOl úh' 2020-2021 ld,h ;=< § fldgia fld<U fldgia fjf<|fmd< 2022" https://www.cse.lk/
yqjudrej u.ska äðg,a .sKqï újD; lsÍu i|yd pages/stockbroker-rules/stockbroker-rules.component.html
myiqlï iemhSu fya;=fjka fld<U fldgia
yqjudrej ;=< ,shdmÈxÑ jQ kj wdfhdaclhska Glosten L, Milgrom P, 1985, Bid, ask, and transaction prices
ixLHdj 54"996la úh' flfia jqj o" fldúâ-19 in a specialist market with heteterogeneously informed
fya;=fjka fld<U fldgia fjf<|fmd< úfoaYSh traders, Journal of Financal Economics, vol. 14, issue I, pp.
71-100.
wdfhdack flfrys we;s jQ n,mEu iq¿ mgq fkdfõ'
World Economic Outlook January 2022, International
fldgia fjf<|fmd< jeä ÈhqKq lsÍu i|yd
monetary Fund, https://www.imf.org/en/Publications/
j¾;udk fldgia fjf<|fmd< foaYSh wdfhdaclhska WEO/Issues/2022/01/25/world-economic-outlook-update-
;jÿrg;a r|jd ;nd .ekSu i|yd Èß.ekaùï isÿ january-2022
l< hq;= w;r u úfoaYSh wdfhdaclhka wdl¾IKh
lsÍfï jev ms<sfj<la o l%shdjg kexúfï oeä https://www.jksb.com/jksb_sub_overview_of_the_cse
wjYH;djla mj;S' fldgia fjf<|fmd< m%udKh https://cdn.cse.lk/pdf/annual-reports/Annual-Report-2020.
by< oeóu ioyd kj iud.ï ,ehsia;=.; lsÍu pdf
w;HjYH fõ' fï i|yd oekg wjOdkhg f.k
https://www.cds.lk/services/depository-operations/
we;s mßÈ fm!oa.,sl jHjidhhka iy rch i;=
publications-downloads/CDSMonthly Reports – CDS
jHjidhhka fldgia fj<|fmdf<ys ,ehsia;=.;
lsÍu flfrys wjOdkh fhduq l< yels h'
;ykï
32 2023 cQQ,s' - iema'

uq,H fhdackd l%u


iudcfhka msgq oelsh yelso@
tka'ta'wreK úfÊisß
m%dfoaYSh l<ukdlre" wkqrdOmqr m%dfoaYSh ld¾hd,h"
Y%S ,xld uy nexl=j

lsishï fohla fyda l%shdjla iudcfhka ;ykï


lrkq ,nkafka tu.ska ;ukag;a" iudcfha wka
whg;a ydkshla fyda úkdYhla isÿjk ksidh'
ta wkqj Y%S ,xldj ;=< o l%shd;aul jk iuyr
fhdackd l%u Y%S ,xld uy nexl=fõ o ueÈy;aùu
u; ;ykï lr ;sfí' Bg fya;=j jkqfha o ;ykï
uq,H fhdackd l%u l%shd;aul ùu ;=< ck;dj
b;d wudrefjka Wmhd .kakd uqo,a fjk;a
ixúOdkd;aul lKavdhï yd mqoa.,hska w;g
m;aùu ksid mqoa., yd iudc jHjikhlg ,laúu
fya;=fjks'
miq.sh fldúâ ^Covid& jix.;h;a iu. u ñksiqka
tÈfkod lrf.k .sh wd¾Ól lghq;= ì| jegqKq
w;r tu.ska Tjqkaf.a ffoksl wdodhï fuka u
lreKq fufia ;sìh § úúO uq,H fm%davdlrejka
jHdmdrj,ska ,o wdodhï o wysñúh' ksoiqkla f,i"
o ;u cdjdrï lghq;= i|yd online ;dlaIKh
ffoksl l=,Slrejkaf.a l=,sh wysñ ùu" ck;djf.a
fhdod .ekSug W;aiql úh' covid jix.;h
.uka ìuka isud úu ksid ;%Sfrdao r: mojkakkaf.a
fya;=fjka wdodhï wysñ j isá iudcfha úúO
wdodhu wysñ ùu" fílß ksIamdokj,g we;s b,a¨u
ia:rhkag wh;a mqoa.,hska fujeks ;ykï uq,H
wvqùu ksid jHdmdr mdvq ,eîu jeks oE oelaúh
fhdackd l%u ^msrñv& i|yd iïnkaOlr.;a w;r
yels h' fuf,i wdodhu wysñùu;a iu. u Tjqka
rgmqrd b;d myiqfjka jHdma; lsÍug o yels úh'
iy mjqf,a Woúh oeä wmyiq;djlg m;ajQ w;r
fjk;a wdodhï ud¾. fidhd .ekSug keUqreùula fuu ,smsh ,sùfï m%Odk wruqK jkqfha uyck;dj
olakg o yels úh' msróv jeks kS;s úfrdaê fhdackd l%u iïnkaO j
oekqj;a lr tjeks fhdackd l%uj,g ne£fuka
fujeks mßirhla ;=< orejkaf.a wOHdmk lghq;=
je,elaùu fukau ta iïnkaO j we;s kS;suh
i|yd online ;dlaIKh jHdma; jQ w;r th ksfjia
m%;smdok ms<sn| j o oekqj;a lsÍu h'
;=< isá orejkg wOHdmkh ,ndÿka m%n, u udOHh
o úh' tfuka u /lshd wdh;kj, fiajl /iaùï ;ykï fhdackd l%u hkak w¾: oelaùfï § ta
meje;aùu o online ;dlaIKh yryd isÿ úh' i|yd n,mdkakd jQ kS;s Í;s i,ld ne,Su b;d
2023 cQQ,s' - iema' 33

jeo.;a fõ' ta wkqj 1988 wxl 30 ork nexl= mk;g tys§ —A˜ wdh;kh úiska tu fhdackd l%uhg
2005 wxl 02 ork nexl= ^ixfYdaOk& mk; u.ska —01˜ ^m<uq mqoa.,hd& n|jd .kakd w;r ;jÿrg;a
f.k tkq ,nk 83^we& j.ka;sh b;d jeo.;a fõ' mjikqfha Tyqg fyda wehg ,efnk m%;s,dN jeälr
.ekSug kï ;j;a idudðlhska fhdackd l%uhg
tu j.ka;shg wkqj ;ykï fhdackd l%uhla hkak iïnkaO lrk f,ihs' fndfydaúg fuu idudðl
ir, w¾:fhka i,ld ne¨jfyd;a" uqo,ska fyda iïnkaO lsÍu .=fKda;a;r fYa‚hl rgdjla .kS'
uq,H jákdlñka f.ùula lsÍug iyNd.slrejkag m<uq ^01& mqoa.,hdg idudðlhska fofofkl= ^2&
kshu lrkq ,nk iy iyNd.slrejka Wmhk iïnkaO lrk f,i mejiqjd hehs wms is;uq' túg
,nk m%;s,dN m%Odk jYfhka u" rgdj jkqfha"
• fhdackd l%ufha iyNd.slrejka ixLHdfjys ta wkqj m<uq ^01& mqoa.,hd úiska fojk ^2& yd
jeä ùu u; fyda f;jk ^3& hk mqoa.,hska ^idudðlhska& fofokd —A˜
• tu fhdackd l%ufha iyNd.slrejka úiska wdh;khg iïnkaOlrK w;r Tjqka fofokdf.a
f.jd we;s uqo,a m%udKh jeä ùu u; uqo,a wdh;khg fhduq fõ' tu idudðlhska
r|dmj;skakdjQ;a wdldrfha wdlD;shlska fofokd iïnkaO lsÍu ksid m<uq mqoa.,hdg
iukaú; fhdackd l%uhls' lsishï m%;s,dNhla wdh;kh úiska ,nd fokjd
hehs mejfia' bkamiq fojk yd f;jk mqoa.,hska
ta wkqj fuu ;ykï fhdackd l%u u.ska m%;s,dN fofokdg o wdh;kh mjikqfha ta whg o m%;s,dN
,nd .ekSug kï iEu iyNd.slrefjl= úiska u ,nd .ekSug kï tl wfhl= úiska idudðlhska
;j;a idudðlhska iïnkaO l< hq;= úu úfYaI fofofkl= ne.ska y;r fofkl= n|jk f,ihs'
,laIKhla fõ'
fï wkqj idudðhlskaf.a jeäùu .=fkd;a;r
ksoiqkla f,i fujeks ,laIK iys; wdlD;shlska fYa‚hl wdldrhla .kakd w;r fhdackd l%uh
hq;= fhdackd l%uhlg nefËk m%:u mqoa.,hd wxl my; rem igyfka oelafjk wdldrfha msrñv
01 f,i;a" nef|k wdh;kfha ku —A˜ f,i;a wms wdlD;shl yevhla .kS' tksid fuu ;ykï
is;uq' fhdackd l%u ˜msrñv˜ fhdackd l%u f,i o
y÷kajkq ,nhs'

m<uq rEm igyk

A wdh;kh

01 iïnkaO jk m<uq mqoa.,hd

m<uq mqoa.,hd úiska


02 03 iïnkaO lrkq ,nk
idudðlhska fofokd
34 2023 cQQ,s' - iema'

fojk rEm igyk

01

02 03

04 05 06 07

f;jk rEm igyk - nyq ia:r wf,úlrK$cd, wf,úlrK msrñv fhdackd l%u
2023 cQQ,s' - iema' 35

WodyrKhg wkqj fojekakd yd ;=kajekakd úiska m%Yakj,g —ke;˜ hk ms<s;=r ,enqKq úg fuu
wdh;khg y÷kajd fok 4"5"6"7 hk mqoa.,hska foaYlhska mjikafka tu foaYlhska o fmdfydi;a
y;r fokdf.a uqo,a wdh;khg fhduq jk w;r" jqfha fujeks fhdackd l%uj,g ne÷kdhska miqj
Tjqka wdh;khg iïnkaO lsÍu ksid fojk yd Wmhd.;a uqo,aj,ska njhs'
f;jk mqoa.,hskag fuka u m<uqjk mqoa.,hdg;a
lsishï m%;s,dNhla ysñjknj lshefõ' fndfyda úg tu foaYlhska meñfKkafka
b;d iqfLdamfNda.S jdykj, h' fujeks olaI
ta wkqj 83 ^we& j.ka;sfha i|yka" iyNd.slrejkaf.a foaYlhskaf.a foaYkj,g iyNd.S jQ whg tu
ixLHdj jeä ùu u; fyda iyNd.slrejka úiska fhdackd l%uj,g fkdne£ bkak neß ;;ajhla
f.jkq ,nk uqo,a m%udKh jeäùu u; m%;s,dN Wod úh yels h'
;SrKh ùu hk ,laIK fujeks fhdackd l%u u.ska
.uH fõ' tkï" ;ykï fhdackd l%uhl ,laIK tfuka u fuu foaYlhska úiska fkdfhl=;a
u;=fõ' ta wkqj 83 ^we& j.ka;shg wkqj fujeks m%dfhda.sl fkdjk bmhSï ms<sn|j fmdfrdkaÿ
;ykï fhdackd l%u iDcq j u fyda wkHdldrhlska ùu iy wdl¾I‚h wi;H fhÿï o bÈßm;a lrkq
wdrïN lsÍu" w¾mK lsÍu" m%j¾Okh lsÍu" m%pdrK ,nhs' tkï"
lsÍu" meje;aùu" uqo,a iemhSu" l<ukdlrKh • b;d by< wdfhdack fmd,S wkqmd;hka we;s
lsÍu fyda úOdkh lsÍu kS;s úfrdaë fõ' thska nj mejiSu'
.uH jkqfha ;ykï fhdackd l%uhla wdrïN l<
mqoa.,hska muKla fkdj wfkl=;a wdldrhlska tu • i;=áka fi!Nd.Hfhka msß ðú;hla .;
;ykï fhdackd l%uhg iïnkaO jk wh o nexl= l<yels nj'
mk; hgf;a jerÈ lrejka jk njhs'
• kj iyNd.slrejka n|jd .ekSu b;d myiqnj'
fuu ;ykï uq,H fhdackd l%u l%shd;aul lrkq
• ´kE u wjia:djl uqo,a wdmiq ,nd.; yels
,nk ixúOdkd;aul lKavdhï úiska fndfydaúg
nj'
;u m%j¾Ok lghq;= i|yd b;d olaI lÓlhska
fhdojd .kq ,nhs' tfuka u ck;djf.a —oßø;dj˜ • cd;Hka;r jYfhka o l%shd;aul jk nj'
tfia;a ke;akï ÿmam;alu hk idOlh ovóud
lrf.k thska ñ§ myiqfjka fmdfydi;a úhyels fuu fhdackd l%u ;ykï lrkq ,en we;af;a wehs@
l%uhla f,i fuu fhdackd l%u ck;dj w;rg msrñvdldr jHdmdr mj;ajdf.khEu uq,H jxpdjla
f.khkq ,nhs' f,i kï l< yels h' ukao fuu fhdackd l%u
fujeks fhdackd l%uj,g iyNd.slrejka yryd wdfhdackh lsÍu ;=<ska m%;s,dN fkd,nk
wdl¾IKh lr .kafka flfiao@ w;r idudðlhska n|jd .ekSu u; ,efnk wdodhï
fnod .ekSula fï ;=<ska fmkakqï lrhs'
fuu cdjdru fufyhjk ixúOdkd;aul lKavdhï
úiska fujeks kS;s úfrdaë fhdackd l%u ck;dj msrñv jHdmdrj, ksr;ùu u; we;sjk wys;lr
w;r m%pdrh lrkqfha b;du blaukska myiqfjka m%;sM,(
fmdfydi;a úh yels ks;Hdkql=, fhdackd l%u • b;d by< Kh fmd,S wkqmd; hgf;a uqo,a
f,i h' úúO ck lKavdhï" tkï" lDIsld¾ñl iïmdokh lsÍu'
ck;dj" iq¿ yd uOH mßudk jHdmdßl m%cdj"
rcfha fiajlhska" mdi,a .=rejreka yd isiqka wdÈ lsishï flfkl=g idudðl;ajh ,nd.ekSug ;uka
fkdfhla iudc ia:rhka /iafldg Tjqkaf.ka i;=j uqo,a fkdue;s kï Kh ù fyda uqo,a /f.k
m%Yak lrkqfha ;uka fuf;la ld,hla f.dú;eka meñK NdKavh ñ,§ .ekSug mqoa.,hskag n, lrk
l< o" /lshdjla l< o" ;ju;a ;ukagu lshd wjia:d o we;' fuys § úêu;a uq,H lafIa;%h ;=<ska
ksjila ;ekqjdo" jdykhla ñ, § .;a;do" fyd| fujeks kS;s úfrdaê fhdackd l%u i|yd Kh uqo,a
Ôjk ;;ajhla Wod lr.;a;do" jeks m%Yak h' tu ksl=;a fldlrk neúka i;s jYfhka fyda udisl
36 2023 cQQ,s' - iema'

jYfhka fyda wêl fmd,shla f.ùug isÿjk • wdodhï fn§ hdfï úIu;dj ksid /lshd wjia:d
Kh uqo,la .ekSug isÿfõ' tys § tla me;a;lska wysñùu
;ud wêl fmd,S f.jk wúêu;a lafIa;%fha
fuys § fuu fhdackd l%uj, my< u uÜgfï
Khlrefjl= jk w;r" wfkla me;af;ka tu uqo,
isg isák whf.a b;d ÿla uykaisfhka Wmhd .;a
o wkjYH NdKavhla fyda fiajdjla ñ,§ .ekSug uqo,a by<u isák lsysm fofkl= w;g m;aù Tjqka
fhdojd ydkshla o lr .kS' fmdfydi;a jk w;r my< u isák whg kjl
• jákd foam< wysñ ùï' idudðlhska fidhd .ekSug fkdyels ùfuka ta wh
;j ÿrg;a È<s÷ fõ' ta wkqj fuu fhdackd l%u
fujeks wdh;kj, foaYkj,g iyNd.S jk wh ;u yryd wdodhï fn§ hdfï úIu;djh ;j ÿrg;a
jákd NdKav tkï" r;%ka jeks foa fuka u ;uka by< hd yels h'
i;= foam< o Wlig ;nd fïjdfha idudðl;ajh
• úksuh w¾nqohla we;s úh yels ùu
.kq ,nk wjia:d ;sfí' fufia idudðl;ajh
,nd.;a whg kjl idudðlhska n|jd .ekSug tfuka u fuu ;ykï fhdackd l%u l%shd;aul
wmyiq jqjfyd;a tjeks wjia:dj, § NdKav yd lrk wdh;k úfoaYSh wdh;khka iu. iïnkaO
foam< wysñ ùfï wjodkulg uqyqK §ug isÿ fõ' kï túg wm rfÜ mj;sk uqo,a msgrg fj; heùug
wjidkfha fïjd Wlialr fírd .ekSug fkdyels bv ;sfí' úfoaYSh úksuhlska tu uqo,a hefjk
úu ;=< ìß| fyda ieñhd úfoaY.; ùu" ;u ksjdi ksid ,xldj ;=< úksuh w¾nqohla we;s úh yels
h' ta ;=< remshf,a w.h my< f.dia wdkhkh
wysñ ùu ksid orejka iu. wkd:Ndjhg m;aùu
lrk NdKav yd fiajdjkaf.a ñ, wLKav j by<
jeks fya;= ksid ish Èú kid .ekSug isÿjQ wjia:d
hEu ksid rg ;=< WoaOukldÍ ;;ajhla ks¾udKh
o oelsh yels h' jqjfyd;a rfÜ iuia; ck.ykhg u tys wksis
m%;sM,j,g uqyqK §ug isÿfõ'
2023 cQQ,s' - iema' 37

• foaYmd,k w¾nqohla we;s úh yels úu mej;shd jQ wkHkH úYajdih ì£ hd yels h'


fuh o tla;rd iudc fÄojdplhls' fï wkqj
tfuka u we,afíkshdfõ fujeks fhdackd l%u idudðlhska fiùfï wmyiq;dj u; fujeks
l%shd;aul ùu ksid wod< wdh;khkaf.ka ;u fhdackd l%u ksrdhdifhka u lvd jeàulg we;s
uqo,a ,nd fok f,i n,lrñka trg jeisfhda bvlv jeä h'
rchg tfrys j Woaf>daIK jHdmdr wdrïN lr
foaYmd,k w¾nqohla we;s l<y' fujeks fhdackd by; i|yka igykg wkqj Y%S ,xldfõ iuia;
l%u ksid Y%S ,xldj ;=< o tjeks wia:djr foaYmd,k ck.yKh u fuu fhdackl%uhg iïnkaO jqj;a
;;a;ajhla we;s l<fyd;a ta yryd rg ;=< ;j;a fujeks fhdackd l%uj,g t,a,úh yels n,mEu
m%Yak .Kkdjl wdrïNhla we;súh yels h' Wml,amkh l< yels h' Y%S ,xldfõ ck.yKh
ñ,shk 22'18la jqj;a tl wfhl= úiska idudðlhska
fï wkqj fm!oa.,sl fuka u idudchsh" wd¾Óluh" fofofkl= ^2& n|jd Èh hq;= jk fhdackd l%uhl
foaYmd,kuh m%Yak rdYshla fujeks ;ykï § 25 jk wÈhf¾ isg 26 jk wÈhrg .uka l<
fhdackd l%u l%shd;aul ùu yryd we;s úh yels fkdyels nj fmkS hhs' ula ksid o h;a" 26 jk
neúka Y%S ,xld uy nexl=j u.ska f.k tk ,o ks;S wÈhrg hEug kï 25 jk wÈhf¾ we;s ck.yKh
yryd fujeks fhdackd l%u ;ykï lr we;' jk ñ,shk 16'7l ck.yKh fo.=K úh hq;=
h' tkï" ck.yKh ñ,shk 33'4la isáh hq;= h'
fujeks fhdackd l%uj,g idudðlhska n|jd flfia fj;;a by; ioyka ñ,shk 22'18la jk
.ekSu wmyiqo @ ck.yKh isÕs;a;df.a isg ksfhdackh jk ksid
fujeks kS;s úfrdaê fhdackd l%u fufyhjk th o m%fhda.sl ke;' tfia u re' 75" 000'00la f.úh
mqoa.,hska úiska idudðlhska n|jd .ekSu myiq yels fndfyda wh fuu fhdackd l%uhkag odhl
hehs lsj o" th ys;k ;rï myiq ld¾hhla fkdfõ' ùug wlue;s ksid ks;e;ska u fuu fhdackd l%u
lvd jeàulg ,la fõ' fï ksid idudðlhska n|jd
th wms WodyrKhla u.ska meyeÈ,s lr.ksuq' .ekSu wmyiq nj meyeÈ,s fõ'
fujeks fhdackd l%uhlg ne£u i|yd —½˜ nexl= mkf;a 83 ^we& j.ka;sh hgf;a
kue;s NdKavh ñ,§ .;hq;= nj;a"tys fj<|fmd< jrolrejkag mkjd we;s o~qjï fudkjdo@
jákdlu re' 15"000'00 la jqj;a wod< wdh;kh
83 ^we& j.ka;sfha fojk Wm j.ka;shg wkqj
;=< idudðl;ajh ,nd.ekSu i|yd tu wdh;kh
fujeks ;ykï fhdackd l%uhlg ^1& jk Wm
u.ska wf,úlrkafka re' 75"000'00lg nj;a is;uq'
j.ka;sfha úia;r lrk ,o úê úOdk lv lrk
ta wkqj ;ukag m%;s,dN wjYH kï —½˜ NdKavh
hï ;eke;af;la jrolg jrolre jk w;r tjeks
ñ,§ .ekSu i|yd re' 75" 000'00la úhoï l<
mqoa.,fhl=g
yels msßia fidhd .; hq;=h' fj<ofmd<ys re'
15" 000'00 la jákd NdKavhla re' 75" 000'00 la • wjqreÿ ;=klg fkdjeä isr ovqjulg fyda
jeks by, w.hlg úlsŒug kï fuu fhdackd
l%uj,ska w;ajk m%;s,dN fufia hhs lshd wi;H • remsh,a ,laI oyhl ovhlg fyda
lreKq mejish hq;= h' tu wi;H lreKq mejiqjd • tu isr ovqju yd ovh hk folgu fyda hg;a
jqj o" by< w.hla f.jd NdKav ñ, § .ekSug flfrkq we;
fm<fUkqfha ;udf.a b;du lsÜgq ys;ñ;=rka fyda
{d;ska h' ta whg flfia fyda fï NdKavh wf,ú
l< o " miqj tl;=jk idudðlhskag re' 75" 000'00la
f.úh yels kjl idudðlhska n|jd .eksug
wmyiq jqjfyd;a hï lsis .eg¨ldÍ ;;a;ajh mek
kef.a' fuu .eg¨ldÍ ;;a;ajh yuqfõ flfkl=g
;udf.a fyd| u ñ;=rka ke;s ùfuka yd fydou
{d;ska wysñ úfuka iudcfha tlsfkld flfrys
38 2023 cQQ,s' - iema'

tfuka u fujeks jerÈj,g fmd<Ujk ^úfYaIfhka úOdk hï ;eke;af;l= úiska lv lr ;sfí o@


lKavdhï kdhlfhl= jeks& hful= úiska fjk;a ke;fyd;a lv lsÍug bv ;sfí o@ hk ldrKd
wfhl=g w,dNhla fyda ydkshla jk nj oek oek oek .ekSfï ld¾hh ioyd úu¾Ykhla mj;ajd
u fujeks fhdackd l%u l%shd;aul lrk wjia:djl uy nexl= wêm;s;=ud yryd tys jd¾;djla
tjeks jrolrefjl=g kS;sm;s fomd¾;fïka;=jg bÈßm;a lr bÈß
kS;suh lghq;= isÿ lsÍug lghq;= lrhs'
• wjqreÿ ;=klg fkdwvq iy wjqreÿ mylg
fkdjeä ld,hla i|yd nrm;, jev we;sj 2' kS;sm;s fomd¾;fïka;=j iy kS;sh l%shd;aul
nkaOkd.dr.; lsÍula iy lrk wdh;k iu. iïnkaO fjñka msrñvdldr
fhdackd l%uj,g tfrysj lghq;= lsÍu'
• remsh,a ,laI úiail ovhla fyda ;ykï
fhdackd l%uhl idudðlhska fj;ska ,nd.;a 3' fmd,sish úiska lrkq ,nk w;awvx.=jg
njg fy<sorõ jQ uqo,a m%udKfhys fo.=Kfhys .ekSfï § meñ‚,a, fjkqfjka wêlrKfha
jákdlu remsh,a ,laI úiai blaujkafka kï fmkS isàu'
tu jeä m%udKhg iudk ovhlg fyda hg;a
flfrkq we;' 4' uyck;dj oekqj;a lsÍfï jevigyka
meje;aùu'
;j o" ;ykï uq,H fhdackd l%u u.ska uqo,a fyda
foam< /ia lsÍu uqo,a úY=oaêlrKh je,elaùfï Y%S ,xld fmd,sishg we;s iDcq n,;,
mk; hgf;a o jrola njg m%ldY ù we;' tu 83 ^we& j.ka;sfha ^8& jk Wm j.ka;sfhka olajd
mkf;a n,;, m%ldr j uydêlrKh bÈßfha we;s n,;, m%ldr j fmd,sia mÍlaIljrfhl=f.a
meje;afjk kvq úNd.hlska miq jrolre lrkq ks<hg jvd by< ks<hl fmd,sia ks<Odßfhl=
,enQ úg úiska ^1& jk Wm j.ka;sfha ksYaÑ; j u oelafjk
• ta jro lrk ,oafoa hï foam<la ms<sn| j kï hï l%shdjla isÿ lsÍu ;ykï lrk f,i niakdysr
ta foam<ys jákdlug fkdwvq yd tys ;=ka m<df;a uydêlrKh fj;ska ksfhda.hla b,a,d
.=Khlg fkdjeä ovhlg fyda isáh yels h'

• wjqreÿ mylg fkdwvq yd wjqreÿ úiaila tfukau 2006 wxl 05 ork uqo,a úY=oaêlrKh
fkdblaujk ld,hlg nrm;, jev we;s j je<laùfï mk; hgf;a we;s n,;, m%ldr j
nkaOkd.dr .; lrkq ,eîug fyda tys ^03&jk Wm j.ka;sh hgf;a olajd we;s —kS;s
úfrdaë l%shdldrlï˜ ,ehsia;=fõ ^B& jeks j.ka;sh
• ta ovh yd nkaOkd.dr .; lsÍu hk o~qjï hgf;a 1988 wxl 30 ork nexl= mkf;a 83 ^we&
folg u fyda hg;a jkafka h' j.ka;sh W,a,x>kh lsÍu jrola f,i olajd we;'
Y%S ,xld uy nexl=fõ ld¾h Ndrh( fujeks kS;s úfrdaë fhdackd l%u iudcfhka msgq
oelSu i|yd uyck;dj i;= j.lSu
úu¾Yk ks<Odßfhl= m;a lsÍu ;=<ska úu¾Ykhla
meje;aùu • by; oelajQ lreKq wkqj wmg meyeÈ,s jkqfha
;ykï fhdackd l%uj,g odhl ùu fuka u
1' ;ykï fhdackd l%uhl ,laIK iys; fhdackd fufyh ùu o kS;s úfrdaë l%shdjla njhs' uq,ska
l%u ms<sn| j f;dr;=re ,eî we;s wjia:djl u wm fuu ;;a;ajh wjfndaO lrf.k thska
83 ^we& j.ka;sfha ^3&jk Wm j.ka;sfhka uy je<lS wka wh o thska je,elaùug lghq;=
nexl= wêm;s;=udg ,eî we;s n,;, m%ldr j lsÍu l< hq;= h'
t;=ud úiska Y%S ,xld uy nexl=fõ ks<Odßfhl=
úu¾Yk ks<Odßfhl= f,i m;a l< yels h' • fuu fhdackd l%uj,g idudðlhska n|jd
m;alrk ,o ks<Odßhd úiska tu ldrKd .ekSug wmyiq nj yd ta ksid u myiqfjka
iïnkaOfhka ^1& jk Wm j.ka;sfha úê yd blaukska fmdfydi;aùu m%fhda.slj isÿ l<
2023 cQQ,s' - iema' 39

fkdyels fohla nj jgyd .ekSu yd ta nj wka ùu ksid wdh;k mj;ajd .ekSu wmyiq fõ' ta ;=<
whg o jgyd §u' iajhxl%sh j u wdh;k ì| jeàulg ,la fõ'

• ;ykï fhdackd l%u m%j¾Okh i|yd jk / ta wkqj ks;sh l%shd;aul lrk wxY" uyck;dj
iaùï fyda fjk;a lghq;= ms,sn| f;dr;=rla yd Y%S ,xld uy nexl=fõ taldnoaO l%shdud¾. ;=<ska
oek .;fyd;a <Õu we;s fmd,sia ia:dkh fujeks ;ykï fhdackd l%u iudcfhka msgqoelsh
fj; fyda Y%S ,xld uy nexl=j fj; oekqï§u' yels nj wmg meyeÈ,s h'

kS;s úfrdaë fhdackd l%uj,g tfrys j uy nexl=j uE; ld,fha § Y%S ,xld uy nexl=j úiska wdh;k
f.k we;s yd .ksñka mj;sk l%shdud¾. lsysmhla iïnkaOfhka úu¾Yk isÿlr tajd
iïnkaO bÈß kS;suh lghq;= i|yd kS;sm;sjrhd
Y%S ,xld uy nexl=j úiska fujeks kS;s úfrdaë fj; fhduq lr we;s w;r ta iïnkaOfhka m<jQ
uq,H fhdackd l%uj,ska uyck;dj fírd .ekSu mqj;am;a ksfõokhla my; oelafõ'
ioyd fkdfhla l%shdud¾. f.k we;a;d fia u
j¾;udkfha o .ksñka isáhS'

tl mshjrla jkqfha fujeks kS;s úfrdaë


fhdackd l%u fufyhjk mqoa.,hska
ks;sh bÈßhg f.k tau ioyd ks;sh
l%shd;aul lrk n,OdÍkag wjYH
iydh nexl= mkf;a 83 ^we& j.ka;sh yd
uqo,a úY=oaêlrKh je<laùfï mkf;a
3 ^B& fþofha ioyka n,;, m%ldr j
,nd§u'
ks;sh ta wdldrhg l%shd;aul lrk w;r
u Y%S ,xld uy nexl=fõ wêm;s;=ud we;=¿
by< l<uKdldÍ;ajfha Wmfoia u;
uyck;dj oekqj;a lsÍfï jevigyka
úúO udOHhka Tiafia l%shd;aul lrhs'
remjdyskS yd mqj;am;a oekaùï" iudc
udOH yryd flfrk oekaùï" .=jka
úÿ,s idlÉcd fuka u Y%S ,xld uy
nexl=fõ m%Odk ld¾hd,fhka fukau
tys m%dfoaYSh ld¾hd, yryd flfrk
uyck;dj oekqj;a lsÍfï jevigyka
o ta w;r fõ'
fuu oekqj;a lsÍfï jevigyka u.ska
n,dfmdfrd;a;= jkqfha uyck;dj
fujeks kS;s õfrdaë fhdackd l%uj,g
ne£fuka j<ld,Su h' ta wkqj tjeks
fhdackd l%u i|yd idudðl;ajh ,nd
.ekSu ySk jk úg fhdackd l%ufha
by< ia:rhka fj; uqo,a .,d hEu wvq
40 2023 cQQ,s' - iema'

tfuka u uyck;djf.a uqo,a fm%davdldÍ f,i ,nd .ekSug uq,H cdjrïldrhska úiska fhdokq ,nk
úúO jxpksl Wml%uhka iïnkaO uyck;dj oekqj;a lsÍfï ksfõok lsysmhla o Y%S ,xld uy nexl=fõ
uq,H nqoaê tallh úiska m< lr ;sfí'

You might also like