‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪101-131 :1394‬‬

‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫)ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ :‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ‪ 1380‬ﺗﺎ ‪(1394‬‬
‫اﻣﯿﺮ ﺻﺎدﻗﯽ *‬
‫اﺻﻐﺮ ﻣﺸﺒﮑﯽ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ **‬
‫اﺳﺪاﻟﻪ ﮐﺮد ﻧﺎﺋﯿﺞ ***‬
‫ﺳﯿﺪ ﺣﻤﯿﺪ ﺧﺪاداد ﺣﺴﯿﻨﯽ ****‬
‫ﭘﺬﯾﺮش ﻧﻬﺎﯾﯽ‪94/11/20 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪94/10/22 :‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻧﻘﺪ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﻓﺮاروش اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺆال اﺻﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ از ﻧﻈﺮ روشﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﻣﺴﯿﺮ ﺻﺤﯿﺤﯽ را ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻃﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي‬
‫ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ از ﺑﯿﻦ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺎل‪ 1380‬ﺗﺎ‬
‫اﺑﺘﺪاي‪ 1394‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺼﻮب وزارت ﻋﻠﻮم‪،‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎر در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 64‬ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺘﺨﺮاج و‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روش ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻓﺮاروش اﺳﺖ ﮐﻪ از زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ در ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﻋﺪم‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﻧﻈﺮ ﻣﻮاردي ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫روشﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪ واژهﻫﺎ‪ :‬ﻓﺮا روش و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺪ و ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬روشﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪.‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮي دﮐﺘﺮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺎت ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻮاﯾﯽ‬
‫‪amir.sadeqi@modares.ac.ir‬‬ ‫ﺷﻬﯿﺪ ﺳﺘﺎري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫** ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ :‬اﺳﺘﺎد ﮔﺮوه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪moshabak@modares.ac.ir‬‬
‫‪naeij@modares.ac.ir‬‬ ‫*** داﻧﺸﯿﺎر ﮔﺮوه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪khodadad@modares.ac.ir‬‬ ‫**** اﺳﺘﺎد ﮔﺮوه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 102‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره در ﺳﺎﻟﯿﺎن اﺧﯿﺮ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ اﯾﺸﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﯾﺸﺎن در دﯾﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در‬
‫‪ 1392/09/19‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪" :‬اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽِ ﺗﺤﻮ‪‬ل ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺸﻮد؛ اﯾﻦ ﮐﺎر اﺳﺎﺳﯽ و ﮐﺎر او‪‬ﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﯿﺮد"‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺤﻮل در‬
‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ و ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺤﻮل زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي اﯾﺮان ﮐﺎرﺳﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫روﯾﮑﺮدي اﺳﻼﻣﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺮوي ﻣﺤﺾ و ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ از ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺑﻮﯾﮋه‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽاي ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻘﻦ و ﺳﻌﺎدﺗﺒﺨﺶ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در راه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ و رﺷﺪ ﮔﺎم‬
‫ﺑﺮدارد )ﺑﺎﻗﺮي و ﮐﺎﻇﻤﯽ ﻧﺠﻒآﺑﺎدي‪ .(1392 ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرﻫﺎ وﺟﻮد دارد؛‬
‫اﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎي آن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻢ ﯾﺎ زﯾﺎد از ﮐﺸﻮري ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﯿﻨﺶ ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اوﺿﺎع ﻣﺤﻠﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎي آن ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺪﯾﺪهاي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان آن را از دﯾﮕﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﺎ دﯾﻦ و ﺑﺎورﻫﺎ در ﺧﺼﻮص ﻋﻠﻢ راﺑﻄﻪ دارد )ﻫﺎﻓﺴﺘﺪ‪ .(1993 ،1‬در‬
‫اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد از اوﻟﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ " .‬ﯾ‪‬ﺪ‪‬ﺑ‪‬ﺮُ اﻟْﺄَﻣ‪‬ﺮَ ﻣ‪‬ﻦَ‬
‫اﻟﺴ‪‬ﻤﺎء‪ ‬إِﻟَﯽ اﻟْﺄَر‪‬ضِ ﺛُﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﻌ‪‬ﺮُج‪ ‬إِﻟَﯿ‪‬ﻪ‪ ‬ﻓﯽ ﯾ‪‬ﻮ‪‬مٍ ﮐﺎنَ ﻣ‪‬ﻘْﺪار‪‬ه‪َ ‬أﻟْﻒ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨَﮥٍ ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﺎ ﺗَﻌ‪‬ﺪ‪‬ونَ" )ﺳﺠﺪه‪ :(5/‬ﮐﺎر ]ﺟﻬﺎن[‬
‫را از آﺳﻤﺎن ]ﮔﺮﻓﺘﻪ[ ﺗﺎ زﻣﯿﻦ‪ ،‬اداره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬آن ﮔﺎه ]ﻧﺘﯿﺠﻪ و ﮔﺰارش آن[ در روزي ﮐﻪ ﻣﻘﺪارش ـ‬
‫آن ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ]آدﻣﯿﺎن[ ﺑﺮﻣﯽﺷﻤﺎرﯾﺪ ـ ﻫﺰار ﺳﺎل اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎﻻ ﻣﯽرود‪ .‬ﻫﺪف ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ رﺷﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ ﻣﺪﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺪوﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ارزﺷﻬﺎي اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‬
‫)وﻓﺎﺋﯽ‪.(1379 ،‬‬
‫روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎراداﯾﻢ ﻓﮑﺮي اﺳﺖ )ﻋﻠﯽ اﺣﻤﺪي و ﻋﻠﯽ اﺣﻤﺪي‪.(1380 ،‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻓﮑﺮي )ﭘﺎراداﯾﻢ( اﺳﻼﻣﯽ ﺷﮑﻞ ﺑﮕﯿﺮد )ﻣﻬﺪوي راد و‬
‫ﺻﺎدﻗﯽ‪ .(1393 ،‬ﭘﺎرادﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ "ﺟﻬﺎن"‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﺮد در آن و داﻣﻨﻪ‬

‫‪1 - Hofstede‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪103 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫رواﺑﻂ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن و اﺟﺰاي آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎراداﯾﻢﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ‪،‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ را ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ )داﻧﺎﯾﯽ ﻓﺮد و ﻫﻤﮑﺎران‪.(33 :1390 ،‬‬
‫ﭘﺎراداﯾﻤﻬﺎ ﺳﺎزهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺳﺎزهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖﺷﻨﺎﺳﯽ و روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮد را دارد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ واﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮدات و ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬درك و ﺷﻨﺎﺧﺖ رﯾﺸﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ و اﻋﺘﺒﺎر داﻧﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد داﻧﺶ اﺳﺖ؛ از اﯾﻦ‬
‫رو آن را ﻧﻈﺮﯾﻪ داﻧﺶ ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ داﻧﺴﺘﻦ و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ داﻧﺶ اﺳﺖ‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ .(34 :‬اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭘﺪﯾﺪارﻫﺎي ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻪ‬
‫روش ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺎط ﻋﻄﻒ ﺗﺤﻮل ﻋﻠﻤﯽ در اﺛﺮ ﺗﺤﻮل در روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺤﻮل روشﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺘﺤﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬روش‪ ،‬ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﻌﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪي از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﯽ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻋﺎﺑﺪي‬
‫ﺟﻌﻔﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1389 ،‬اﻋﺘﺒﺎر و ارزش ﻫﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ روش ﺷﻨﺎﺧﺘﯽاي ﻣﺒﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن‬
‫ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود )ﺳﺮﻟﮏ و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1391 ،‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از »روﺷﻬﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ« ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﺿﺮوري و اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ )اﻓﺠﻪ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1393 ،‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﺪيﺗﺮي در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط اﯾﻦ‬
‫ﻋﻠﻮم ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎي دﯾﻨﯽ ﺑﯿﺶ از ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮي آﻧﻬﺎ از ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪاي‬
‫ﮐﻪ در آن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ )ﻓﻨﺎﯾﯽ اﺷﮑﻮري‪.(1391 ،‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ روشﺷﻨﺎﺳﯽ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ و‬
‫ﻧﻘﺪ ﺑﺨﺶ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺆال اﺻﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ‪ :‬آﯾﺎ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﯾﻦ رﺷﺘﻪ از ﻧﻈﺮ روشﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺮ ﺻﺤﯿﺤﯽ را ﻣﯽﭘﯿﻤﺎﯾﺪ؟ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﻬﺎﯾﯽ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ )از ﻧﻈﺮ روشﺷﻨﺎﺳﯽ(‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻮزه را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس اﺑﺘﺪا ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط‪،‬‬
‫ﻣﻄﺮح‪ ،‬و ﺳﭙﺲ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺤﺚ‪ ،‬و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻓﺮاروش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اراﺋﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 104‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ادﺑﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان اﺳﻼﻣﯽ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﻏﺮب ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺎرﯾﻔﯽ اراﺋﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ‬
‫در ﺟﺪول ذﯾﻞ اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ از دﯾﺪﮔﺎه اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ‪ /‬ﻣﺤﻘﻖ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و رﻫﺒﺮي آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺴﯿﺞ ﮐﺮدن و‬
‫)ﺗﻘﻮي داﻣﻐﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﺷﻬﯿﺪ ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺮﺗﻀﯽ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﻣﺎن دادن و ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎندادن و ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮدن ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫‪(19 :1393‬‬ ‫ﻣﻄﻬﺮي‬
‫و ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮدن آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫اداره ﮐﺮدن و ﺳﯿﺎﺳﺖ از دﯾﺪﮔﺎه اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﭼﻪ در‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ‬
‫)ﻣﻘﯿﻤﯽ‪(51 :1394 ،‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮدي و ﭼﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي وﺻﻮل ﺑﻪ ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﻫﺪﻓﻬﺎي‬
‫ﺟﻌﻔﺮي‬
‫ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬روش ﺣﻞ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اداري اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‬
‫)اﻓﺠﻪ‪(9 :1377 ،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﺎﻋﺪه اﺳﺎﺳﯽ اداري ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﮑﺮ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﻓﺠﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﻃﻼق ﮐﺮد‪.‬‬
‫)اﻣﯿﺮي و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺎﺻﯽ از ﻗﻀﺎﯾﺎ درﺑﺎرة اداره اﻣﻮر در اﺑﻌﺎد‬ ‫ﻋﻠﯽﻧﻘﯽ اﻣﯿﺮي و‬
‫ﻋﺎﺑﺪيﺟﻌﻔﺮي‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮدي‪ ،‬ﮔﺮوﻫﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﺗﻌﺒﺪي‬ ‫ﺣﺴﻦ ﻋﺎﺑﺪي‬
‫‪(51 :1393‬‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺒﺎط و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﻌﻔﺮي‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﻨﺮ و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﺻﺤﯿﺢ اﻓﺮاد و اﻣﮑﺎﻧﺎت در ﺟﻬﺖ‬
‫)اﻋﻈﻤﯽ‪1392 ،‬ب‪:‬‬
‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮازﯾﻦ ﺷﺮع ﻣﻐﺎﯾﺮت‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﻧﺒﻮي‬
‫‪(13‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در اﺳﻼم )ﮐﻪ رﻫﺒﺮي ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺧﺎص از آن اﺳﺖ( ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﺮح‬
‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﯽ اﺳﻼم و ﺑﻪ ﺳﻮي اﻫﺪاف اﺳﻼم ﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‬ ‫آﯾﺖ اﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ‬
‫)ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‪(1381،‬‬
‫ﮐﻪ ﻓﻮق ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺮب اﻟﻬﯽ ﻗﺮار دارد و در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬وﺳﯿﻠﻪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ‬ ‫ﻣﺼﺒﺎح ﯾﺰدي‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻮازﯾﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪105 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ :1‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ از دﯾﺪﮔﺎه اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ‪ /‬ﻣﺤﻘﻖ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﻋﻘﻼﯾﯽ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻄﺮت و‬
‫)ﺳﺎﺟﺪيﻧﯿﺎ‪:1382 ،‬‬ ‫ﺳﺮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻼش ﺧﻮد را در ﺟﻬﺖ ﺷﺄن و ﻣﻨﺰﻟﺖ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ‬
‫‪(40‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار ﻋﺪاﻟﺖ و رﻓﻊ ﺗﺒﻌﯿﺾ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻋﻘﻞ و‬ ‫ﺳﺎﺟﺪيﻧﯿﺎ‬
‫ارزﺷﻬﺎي اﺻﯿﻞ و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻧﺴﺎن در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻠﻢ‬
‫از ﺳﻮي داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﻔﺮوﺿﺎت‬
‫)ﻧﺠﺎري‪:1394 ،‬‬ ‫ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ آن ﺑﺎ روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻋﻢ از ﺗﻌﺒﺪي و ﺗﻌﻘﻠﯽ )ﺗﺠﺮﺑﯽ( ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫رﺿﺎ ﻧﺠﺎري‬
‫‪(21‬‬ ‫اﯾﺠﺎد ﯾﺎ ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎرﻫﺎ‪ ،‬روﺷﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻨﻮن‪ ،‬اﺑﺰار‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎ ﺑﺮاي رﻓﻊ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي و رﺷﺪ و اﻋﺘﻼي‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻣﻨﺘﺰع از ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻌﺎﻣﻼﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬
‫و ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﯾﮏ ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ـ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼﻣﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫)ﻣﺤﻤﻮدي‪(1379 ،‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدي ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺑﻬﺮهوري در ﭼﺎرﭼﻮب‬ ‫ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﻮدي‬
‫ﻗﯿﻮد اﺣﺘﺮازي ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورﻧﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ در راﺳﺘﺎي‬
‫اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و در ﭼﺎرﭼﻮب آن زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز رﺷﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﻋﻀﺎ ﺷﻮد‪.‬‬

‫روﯾﮑﺮد دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﺑﯿﺎن ﭼﯿﺴﺘﯽ و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺤﺚ درﺑﺎره‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ دو دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﮏ دﯾﺪﮔﺎه ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن ﻣﻬﻢ و ﻗﻮامﺑﺨﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬دﯾﺪﮔﺎه دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻮﻻ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎه اول را‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺧﺎص را ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻋﻨﻮان و ﻣﺤﺪوده آن را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎه دوم ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ و ﺗﻨﻮع ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺘﻮن‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ اﺻﻮﻻ اﺻﺮار ﺑﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در‬
‫داﻧﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ اوﻟﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﯿﻨﯽ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد‬
‫)اﻣﯿﺮي و ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي‪ 58 :1393 ،‬و‪ .(59‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻒ اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﯽ از‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 106‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻔﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻧﮑﺎت اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺸﺘﺮك در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻨﻮع ﺑﻮدن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻫﻢ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺎدي و‬
‫ﻫﻢ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻌﻨﻮي را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در اﺳﻼم از راهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻬﺮه ﺑﺮد ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ روﺷﻬﺎﯾﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﯾﻞ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﮔﺮوﻫﯽ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺎ ﺿﻌﻒ ﺷﻨﺎﺧﺖ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻏﺮﺑﯽ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺻﺮف ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻏﺮﺑﯽ را ﺑﮑﻠﯽ ﻧﻔﯽ ﮐﺮده و وارد ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺪهاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻋﻠﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ آن ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد؛ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯾﻮﻧﺎن‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺧﻮب و ﺻﺤﯿﺢ ﻓﺮض ﮐﺮدن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺗﻼش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻏﺮﺑﯽ آن را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﻼﻣﯿﺰه ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ آﻣﯿﺰهاي از روﺷﻬﺎ را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮد را ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﺎﻣﻞ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻫﺮ ﯾﮏ از روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺎﻗﺼﯽ را ﺑﻪ ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ .‬اﯾﻦ روش را ﻣﯽﺗﻮان‬
‫روش ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺷﺪه ﻧﺎﻣﯿﺪ )ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي و ازﮔﻠﯽ‪ .(1388 ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ روش در‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪107 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ارزﺷﯿﺎﺑﯽ آﺛﺎر ﻣﻮﺟﻮد‬

‫ﺗﻬﯿﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬

‫روش ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﮐﻨﺪوﮐﺎو در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺮان و رواﯾﺎت‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮي‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﯿﻮه رﻫﺒﺮي و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اوﻟﯿﺎي اﻟﻬﯽ‬

‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و اﺳﺘﻨﺘﺎج از ﺗﻤﺎم دﺳﺘﺎوردﻫﺎ و اراﺋﻪ اﻟﮕﻮ‬

‫آﻣﻮزش و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮان و رﻫﺒﺮان اﺳﻼﻣﯽ‬

‫اﺟﺮاي اﻟﮕﻮ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺮﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اﻟﻬﯽ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎزﺧﻮر و اﺻﻼح ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻧﻤﻮدار‪ :1‬روش ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ )ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي و ازﮔﻠﯽ‪(1388 ،‬‬

‫ﺗﺮكزاده ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﮥ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﮐﯿﻔﯽ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺑﻌﺪ و ﭘﺮ ﺑﺮاﯾﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬روش ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭼﺮﺧﻪاي ﺗﺤﻠﯿﻞ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ اﺣﯿﺎﮔﺮاﻧﻪ دادهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ و‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي اﺳﺖ )ﺗﺮك زاده‪.(1388 ،‬‬
‫اﻓﺠﻪ و ﻫﻤﮑﺎران ﺑﺎ ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻔﺮض‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺮان ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﻫﺪاﯾﺖ و راﻫﻨﻤﺎي ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در‬
‫ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﮕﻮي اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ ـ اﺟﺘﻬﺎدي را اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻟﮕﻮ داراي ﯾﺎزده ﻣﺮﺣﻠﻪ دارد‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ ﻣﺮور و ﺗﺪﺑﺮ در ﻗﺮآن و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آﯾﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﮋوﻫﺶ ‪ 2‬ـ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ و‬
‫ﭘﯿﺎﻣﻬﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ از ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻗﺮآن ‪ 3‬ـ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﮐﺪﮔﺬار ﺑﺮاي اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ و ﭘﯿﺎﻣﻬﺎي‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ‪ 4‬ـ اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻟﻤﯿﺰان ‪ 5‬ـ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 108‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽﺷﺪه ‪ 6‬ـ ﮐﺪﮔﺬاري ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ )ﭘﯿﺎﻣﻬﺎي( اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ‪ 7‬ـ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎ ‪ 8‬ـ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎي اﺻﻠﯽ ‪ 9‬ـ ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻣﻘﻮﻻت و اراﺋﻪ اﻟﮕﻮي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اوﻟﯿﻪ ‪ 10‬ـ اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ اﻟﮕﻮ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ‪ 11‬ـ آزﻣﻮن اﻟﮕﻮي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﺤﯿﻂ واﻗﻌﯽ )اﻓﺠﻪ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪.(1393 ،‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﻪ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﻣﺠﯿﺪ و ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪﯾﻬﺎي اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان اﺳﻼﻣﯽ از اﺑﺰارﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﻨﺞ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‬
‫)ﻧﻤﻮدار ‪ .(2‬اﻗﺴﺎم ﺷﻨﺎﺧﺖ و روﺷﻬﺎي آن‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﺴﺴﺘﻪ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ و ﻧﻪ در ﻋﺮض ﻫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﻧﺪي اﻧﻔﮑﺎكﭘﺬﯾﺮ دارد و در ﻃﻮل ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ )ﻣﻘﯿﻤﯽ‪ .(89 :1394 ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﺣﺴﯽ و ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﯿﻒ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از روﺷﻬﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد و روﺷﻬﺎي ﺣﺴﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﺎزﻟﺘﺮﯾﻦ روش ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد )ﻫﻤﺎن‪.(96 :‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪109 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫روش وﺣﯿﺎﻧﯽ‬
‫‪-‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﯾﻘﯿﻨﯽ از ﻃﺮﯾﻖ وﺣﯽ اﻟﻬﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺼﻮن از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎ و داراي ﺛﺒﺎت و ﺑﻘﺎ‬
‫‪-‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫روش ﻧﻘﻠﯽ‬ ‫)ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻏﺎﯾﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ(‬
‫‪-‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪي دﻧﯿﻮي و‬ ‫روش ﺷﻬﻮدي‬
‫‪-‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺘﺎب و‬
‫اﺧﺮوي‬ ‫‪-‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻋﯿﻨﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﻟﻘﺎﺋﺎت‬
‫ﺳﻨﺖ‬
‫ﻣﻠﮑﯽ ﯾﺎ رﺣﻤﺎﻧﯽ‬
‫‪-‬اﺳﺘﺨﺮاج اﺻﻮل‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ و ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‬
‫‪-‬ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﯾﻖ از ﻃﺮﯾﻖ اﻟﻬﺎﻣﺎت اﻟﻬﯽ و‬
‫از آﯾﺎت ﻗﺮان و ﺳﯿﺮه ﻋﻤﻠﯽ و ﻧﻈﺮي ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ‬
‫اﻣﺪادﻫﺎي ﻏﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﺎ در آن راه ﻧﺪارد‬
‫‪-‬ﺗﺒﯿﯿﻦ وﺣﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﻬﻢ و درك ﻣﺮدم از ﻗﻮل‬
‫‪-‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪي دﻧﯿﻮي و‬
‫ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ‬
‫روش ﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫اﺧﺮوي‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‬

‫روش ﺗﺠﺮﺑﯽ‬ ‫روش ﻋﻘﻠﯽ‬

‫‪-‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ و واﻗﻌﯿﺎت ﻋﯿﻨﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬ ‫‪-‬درك ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﮐﻠﯽ از‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﻮاس و اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن اﺳﺘﻘﺮا‪،‬‬ ‫اﻣﻮر ﺟﺰﺋﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﻮاس و‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﺗﺪوﯾﻦ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﮐﻠﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫‪-‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺟﺰﺋﯽ و ﮐﺸﻒ ﻋﻠﻞ ﻣﺎدي و‬ ‫‪-‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺎﻃﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎي ﻋﯿﻨﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ از‬
‫ﺻﻮري رﺧﺪادﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‬ ‫ﻃﺮﯾﻖ اﺳﺘﺪﻻل و ﻗﯿﺎس ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫‪-‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺟﺰﺋﯽ و ﮐﺸﻒ ﻋﻠﻞ ﻣﺎدي و‬ ‫اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﺎت ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﺻﻮري رﺧﺪادﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ‬ ‫‪-‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﺣﻮزه ﺷﻤﻮل ﻗﻮاﻋﺪ ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫ﻧﻤﻮدار‪ :2‬روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ )ﻣﻘﯿﻤﯽ‪(89 :1394 ،‬‬

‫اﻟﮕﻮي روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻻﮐﺎﺗﻮش ـ ﮐﻮﻫﻦ‪ ،‬اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﻨﺴﺠﻢ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﯿﺎنرﺷﺘﻪاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮﻫﻦ‪ ،‬ﮐﻪ از‬
‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻘﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺧﺘﯽ دارد‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺎرادﯾﻤﻬﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺆاﻻت ﻣﺎ را ﺟﻬﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫و ﻋﺎﻟﻤﺎن در دوره »ﻋﻠﻢ ﻋﺎدي«‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ »ﺣﻞ ﻣﻌﻤﺎ« ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً داﻧﺸﻤﻨﺪان از ﭘﯿﺸﻔﺮﺿﻬﺎي‬
‫روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽِ ﭘﺎرادﯾﻢ‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و از آن داﻧﺶ ﺿﻤﻨﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮﻫﻦ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺎرادﯾﻢ‪ ،‬ﺷﺒﯿﻪ ﭘﺬﯾﺮش و ﺗﻐﯿﯿﺮ دﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرادﯾﻤﻬﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﯿﺸﻔﺮﺿﻬﺎي‬
‫ﻣﺎﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪاي از ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎي روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ و از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 110‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻻﮐﺎﺗﻮش ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد‪ .‬ﻻﮐﺎﺗﻮش در ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﺎر ﮐﻮﻫﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬آن ﻗﺪر آزاد و‬
‫ﻣﺨﺘﺎر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً دﻟﺨﻮاه ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ داراي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ راﻫﺒﺮدي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﺎوﺷﻬﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ و آﯾﻨﺪه آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﻪاي از‬
‫»راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺳﻠﺒﯽ« و »راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﯾﺠﺎﺑﯽ« دارد )ﮔﻨﺠﻌﻠﯽ و ﭘﺎرﺳﺎزاده‪.(1390 ،‬‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺪﺑﺮ در ﻗـﺮآن ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ راﻫﺒـﺮد آﯾـﻪﻣﺤـﻮر‪ ،‬راﻫﺒﺮد‬
‫ﺳﯿﺎقﻣﺤﻮر‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﺳﻮرهﻣﺤﻮر‪ ،‬راﻫﺒﺮد داﺳﺘﺎنﻣﺤﻮر و راﻫﺒﺮد ﻣﺴﺌﻠﻪﻣﺤﻮر اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻧﺤﻮ‬
‫اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ از دل ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻟﻄﯿﻔﯽ‪.(1390 ،‬‬

‫ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫اﻋﻈﻤﯽ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه در آﺳﯿﺐﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه درﺑﺎرة ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ آﺳﯿﺒﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫روﯾﮑﺮد ‪ AHP-QFD‬ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ" در داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي آﺳﯿﺒﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﺷﺶ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫آﺳﯿﺒﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاري‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ‬
‫آﺳﯿﺒﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬارﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﺳﯿﺒﻬﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬و آﺳﯿﺒﻬﺎي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاري‪ ،‬روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در اﻟﻮﯾﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ )اﻋﻈﻤﯽ‪.(1389 ،‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻓﺮاروش ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در زﻣﯿﻨﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫اﺳﻨﺎدي ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ و دﮐﺘﺮي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺗﻬﺮان" در ﺳﺎل ‪ 1390‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺰار اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭼﮏ ﻟﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 33‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‬
‫و دﮐﺘﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي‪،‬‬
‫ذﮐﺮ اﺑﺰار ﮔﺮدآوري دادهﻫﺎ و ﺧﻮد روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ داراي ﻣﺸﮑﻼت اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ‬
‫)ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪.(1390 ،‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺳﯿﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان" ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي و‬
‫ازﮔﻠﯽ )‪ (1388‬ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﯿﺮ ﺗﺤﻮل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﮑﺘﻮب در اﺳﻼم‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪111 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ﺳﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ آﺛﺎر ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ از زﻣﺎن اﺛﺮ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل ‪ ،1370‬از اﺑﻌﺎد‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬آنﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻞ ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺤﻘﯿﻖ در‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ذﮐﺮ دﻻﯾﻞ‪ ،‬ﻟﺰوم و اﻫﻤﯿﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺷﺮوع ﮐﺎر را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎوﺷﯽ )‪ (1388‬ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ" ﺑﻪ ﭼﺎپ‬
‫رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در‬
‫ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار دﻫﺪ و ﭘﺲ از ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ دﻗﯿﻖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي از‬
‫آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎوﺷﯽ‪ ،‬روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﯾﺎ روﯾﮑﺮد ﻧﻈﺮي‬
‫رﺷﺪ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ‪ (2‬روﯾﮑﺮد اﺻﻮﻟﮕﺮاﯾﯽ ‪ (3‬روﯾﮑﺮد اﺧﻼق و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ‬
‫‪ (4‬روﯾﮑﺮد وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ‪ (5‬روﯾﮑﺮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ارزﺷﻬﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯿﻬﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻋﻠﻮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﯾﺞ" ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﻨﺎدي و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻘﻖ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ذﮐﺮ ﮐﻠﯿﺎت و ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬و ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم روشﺷﻨﺎﺳﯽ و ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ آن را ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺑﯿﺎن ﮐﺮده‪ ،‬و ﺿﻤﻦ ﻣﺮور ﺑﺮ ادﺑﯿﺎت روشﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎ ذﮐﺮ‬
‫ﺳﻪ روﯾﮑﺮد ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﻗﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺘﺪوﻟﻮژي اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﯿﺪ واژهﻫﺎ‪ ،‬روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫ﺧﻮد را در ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ )ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺶ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ و ﺑﺎﻗﺮي‪.(1388 ،‬‬
‫ﺧﻨﯿﻔﺮ )‪ (1384‬در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮآﺛﺎر‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺐ" ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ‪ 20‬اﺛﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع و روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭼﺎرﭼﻮﺑﻬﺎي ادراﮐﯽ ﻣﻨﺘﻬﯽ‬
‫ﺷﺪه ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﺘﻮاي ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺮاﺣﯽ و اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﯿﺮي و ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺣﺴﯽ ـ ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻋﻘﻠﯽ ـ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ـ ﺷﻬﻮدي‪ ،‬ﻓﻘﻬﯽ ـ‬
‫اﺟﺘﻬﺎدي و روﯾﮑﺮد اﺧﻼﻗﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﯾﮑﺮد ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ )اﻣﯿﺮي و ﻋﺎﺑﺪي‬
‫ﺟﻌﻔﺮي‪.(95 :1393 ،‬‬
‫ﻟﻄﯿﻔﯽ ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را از ﺣﯿﺚ ﻫﺪف‪ ،‬روش و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬اﻟﻒ ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ ب ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ ﻧﻈﺮي ج ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ‬
‫ﻗﺮآﻧﯽ د ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ رواﯾﯽ ﻫـ ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ ﻓﻘﻬﯽ ـ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 112‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫اﺟﺘﻬﺎدي ز ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ح ـ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺻﺒﻐﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺎري ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ )ﻟﻄﯿﻔﯽ‪.(1390 ،‬‬
‫ﻣﻘﯿﻤﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺷﺎﻣﻞ وﺣﺪتﮔﺮاﯾﯽ و ﮐﺜﺮتﮔﺮاﯾﯽ ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪،‬‬
‫روﯾﮑﺮد اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬روﯾﮑﺮد ﺗﻬﺬﯾﺐ و ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻋﻠﻮم ﻣﻮﺟﻮد و روﯾﮑﺮد ﺗﺄﺳﯿﺴﯽ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ )ﻣﻘﯿﻤﯽ‪ 96 :1394 ،‬ﺗﺎ ‪.(101‬‬
‫ﻧﺠﺎري روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﺎ دو دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻨﺸﺄ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈﺮي‬
‫ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮع )روﯾﮑﺮد ﺗﺄﺳﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ‪ ،‬اﻧﻄﺒﺎﻗﯽ‪ ،‬ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ( و دﯾﮕﺮي از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮي‬
‫ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮع )روﯾﮑﺮد رﺷﺪ‪ ،‬روﯾﮑﺮد اﺻﻮلﮔﺮاﯾﯽ‪ ،‬روﯾﮑﺮد اﺧﻼﻗﯽ ‪ /‬ارزﺷﯽ‪ ،‬روﯾﮑﺮد وﻇﯿﻔﻪﮔﺮاﯾﯽ(‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ )ﻧﺠﺎري‪.(77 :1394 ،‬‬

‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻈﺮ ﻫﺪف‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪاي اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺶ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﯽﺗﻮان اﻓﺰودن ﺑﻪ داﻧﺶ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدي درﺑﺎره ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﯾﮋه و ﭘﯿﺸﺒﺮد ﺗﺤﻘﯿﻖ و روشﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬روش ﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫وﯾﮋه اﺷﺎره ﮐﺮد )ﺧﺎﮐﯽ‪ .(97 :1389 ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا روﺷﯽ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﻤﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻋﯿﻨﯽ و ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﯽ آﻣﺎري ﻣﺤﺘﻮاي آﺷﮑﺎر ﭘﯿﺎم اﺳﺖ )ﻫﻤﺎن‪ .(109 :‬ﭼﻮن اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫و ﻧﻘﺪ ﻣﺤﺘﻮاي روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ از ﻧﻮع ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا اﺳﺖ‪.‬‬
‫روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﺘﺮﺳﻮن و ﻫﻤﮑﺎران در ﺳﺎل ‪ 2001‬اﯾﺠﺎد‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮا داده‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮا ﺗﺌﻮري و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮا روش اﺳﺖ )ﺑﺎﻧﺪاس‪ 1‬و‬
‫ﻫﺎل‪ .(2007 ،2‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﺸﮑﻼت ﻫﺮ رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ‬
‫ﺟﺰء اﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺰاي آن را در ﺷﮑﻞ ‪ 1‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ )ژاﺋﻮ‪1991 ،‬؛ رﺣﻤﺎﻧﯽ و رﺣﻤﺎﻧﯽ‪ .(2013 ، 3‬ژاﺋﻮ‪ 4‬ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﭘﮋوﻫﺶ راﯾﺘﺰر‪ 5‬ﺳﻪ ﺟﺰء از ﺗﺤﻠﯿﻞ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺮﮐﯿﺐ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮا‬

‫‪1 - Bondas‬‬
‫‪2 - Hall‬‬
‫‪3 - Rahmani&Rahmani‬‬
‫‪4 - Zhao‬‬
‫‪5 - Ritzer‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪113 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫‪1‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ )ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ(‪ ،‬ﻓﺮا روش )ﺗﺤﻠﯿﻞ روﺷﻬﺎ( و ﻓﺮا ﺗﺌﻮري )ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺌﻮريﻫﺎ( )ﺑﺎرﻧﺖ ﭘﯿﺞ‬
‫و ﺗﻮﻣﺎس‪ .(2009 ،2‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ در رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﻘﺺ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اوﺿﺎع زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻋﻠﻢ در ﺟﺎ ﻣﯽزﻧﺪ و‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎي رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ‬
‫آزﻣﻮن ﻣﺸﮑﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اوﻟﯿﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﻧﺴﺨﻪاي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽرﺳﺪ )ژاﺋﻮ‪.(1991 ،‬‬
‫ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮐﯿﻔﯽ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻈﺮي اوﻟﯿﻪ‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮا داده )ﻓﺮا ﺗﺤﻠﯿﻞ(‬ ‫روﺷﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺶ اوﻟﯿﻪ‬

‫ﻓﺮا ﺗﺌﻮري‬ ‫ﻓﺮا روش‬

‫ﺷﮑﻞ‪ :1‬رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﻪ )ژاﺋﻮ‪(1991 ،‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻧﻮع ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ (1 :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دوﺑﺎره ﭘﺪﯾﺪه ﻣﺸﺘﺮك ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (2 .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ در زﻣﯿﻨﮥ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ )ژاﺋﻮ‪،‬‬
‫‪ .(1991‬در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻓﺮا روش اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮا روش ﺗﻨﺎﺳﺐ و درﺳﺘﯽ روﺷﻬﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﻪ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ )رﺣﻤﺎﻧﯽ و رﺣﻤﺎﻧﯽ‪ .(2013 ،‬اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ روﯾﮑﺮد‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي‪ ،‬روش ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻫﺮ‬
‫آن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ )ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‪1390 ،‬؛‬
‫رﺣﻤﺎﻧﯽ و رﺣﻤﺎﻧﯽ‪2013 ،‬؛ ﺑﻨﭻ و دي‪ .(2010 ،3‬ﻓﺮا روش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ روﺷﻦ ﺷﺪن‬
‫ﻣﺸﮑﻼت روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ژاﺋﻮ‪ .(1991 ،‬ﻓﺮا روش‪ ،‬ﻣﺮور ﺑﺨﺶ‬

‫‪1 - Barnett-Page‬‬
‫‪2 - Thomas‬‬
‫‪3 - Bench & Day‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 114‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺘﻘﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻓﺮا روش ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﮋوﻫﺶ و‪...‬ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ آن را‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻘﺎداﻧﻪ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ )ﺑﺎرﻧﺖ ﭘﯿﺞ‪ 1‬و ﺗﻮﻣﺎس‪.(2009 ،2‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﭘﯿﺘﺮﺳﻮن و ﻫﻤﮑﺎران )‪ ،(2001‬ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫اول‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﭘﯿﺶ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ ،‬ﮐﺎوش و ارزﯾﺎﺑﯽ اوﻟﯿﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ آﻧﻬﺎ و ﺗﻌﯿﯿﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮا داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮوهﺑﻨﺪي دادهﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ روش‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺘﺸﺎر و ﯾﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺎص و وﯾﮋه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻓﺮا روش اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻃﺮﺣﻬﺎي‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻔﺮوﺿﺎت روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ارزﯾﺎﺑﯽ اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻓﺮا ﺗﺌﻮري اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي اوﻟﯿﻪ از ﻧﻈﺮ ﮔﺮاﯾﺸﻬﺎي ﻧﻈﺮي ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ و از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻋﻨﻮان ﺳﺆال ﭘﮋوﻫﺶ و اﯾﺠﺎد ﻧﻈﺮﯾﻪ در آﯾﻨﺪه ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻮم ﺗﺎ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ ﺳﻪ زﯾﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﻓﺮا ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻗﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭘﻮﯾﺎ و ﺗﮑﺮاري ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ‪ ،‬ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي و‬
‫اﻧﻌﮑﺎس ﭘﯿﺮوي ﻣﯽﺷﻮد )زاﯾﻤﺮ‪.(2004 ،3‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﭼﺎپ ﺷﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬
‫ﻣﺼﻮب وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري از ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺗﺎ اﺑﺘﺪاي ‪ ،1394‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ‪ 64‬ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎري اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري‪ ،‬و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻤﺎم ﺷﻤﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ‪،‬‬
‫اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮاي اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ و‬
‫از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ارﺟﺎع داده ﺷﺪه در ﻣﺘﻦ و اﻧﺘﻬﺎي ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي‬

‫‪1 - Barnett-Page‬‬
‫‪2 - Thomas‬‬
‫‪3 - Zimmer‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪115 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎ اﺷﺒﺎع ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ( روﺑﻪرو ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي‪ ،‬و‬
‫ﺳﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ از ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﻬﺖ ﻓﺮا روش در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺒﻮدن ﭼﺎرﭼﻮب ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬از ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ـ اﺑﺪاﻋﯽ‬
‫ذﯾﻞ )ﺟﺪول ‪ (2‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر از‬
‫ﻓﺮاروش‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ و ﻧﻘﺪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 2‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ روشﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻓﺮاروش ﻗﺒﻞ اﺳﺖ )ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻓﺮاروش( ﮐﻪ در واﻗﻊ اﻋﺘﺒﺎر آﻧﻬﺎ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻗﺒﻠﯽ آزﻣﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دو‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﻓﺮاروش ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ و اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ )ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ و ﻫﺪف آن( از ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در‬
‫ﻓﺮاروش در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺑﺪاﻋﯽ(‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 116‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻓﺮاروش ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﺳﻄﻮح‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‬ ‫ﻗﺮان ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬رواﯾﺎت و اﺣﺎدﯾﺚ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد‬
‫و ﺳﺎﯾﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪ ،(1392‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد‬ ‫ﺗﮑﺮار‪ ،‬ﺑﺴﻂ‪ ،‬ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻧﻮع اﻟﮕﻮي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ )‪(1390‬‬ ‫ﺷﺪه‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬‬ ‫ﺑﻮدن ﻓﺮﺿﯿﻪ ﯾﺎ ﺳﺆال‬ ‫ﻗﻄﻌﯽ ﯾﺎ اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﻣﺤﻘﻘﺎن‬ ‫ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن‬ ‫اﻫﺪاف ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬؛ ﺧﻮاﺳﺘﺎر و‬ ‫آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ )آزﻣﻮﻧﻬﺎي‬ ‫آزﻣﻮن آﻣﺎري‬
‫ﻫﻤﮑﺎران )‪(1390‬؛ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﯾﮏ و ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮﯾﮏ(‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران)‪(1390‬‬ ‫روﺷﻬﺎي ﮐﯿﻔﯽ‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬‬ ‫ﺳﺮﺷﻤﺎري‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران)‪(1390‬‬ ‫ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن‬ ‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺟﺪوﻟﯽ‪ ،‬اﻟﮕﻮﺑﺮداري‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت‬ ‫روش ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺠﻢ‬
‫آﻣﺎري‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬؛ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﻗﺼﺮ و‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه‪ ،‬اﺳﻨﺎد و‬ ‫اﺑﺰار ﮔﺮدآوري‬
‫ﻫﻤﮑﺎران )‪(1393‬؛ ﺧﻮاﺳﺘﺎر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫ﻣﺪارك‬ ‫دادهﻫﺎ‬
‫)‪(1390‬؛ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫)‪(1390‬‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬؛ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد‬ ‫ﺷﮑﻠﯽ ‪ /‬ﺻﻮري‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺎزه‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‬ ‫روش ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﯾﯽ‬
‫ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران )‪(1390‬‬ ‫اﺑﺰار‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬؛ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد‬ ‫آﻟﻔﺎي ﮐﺮوﻧﺒﺎخ‪ ،‬دوﻧﯿﻤﺴﺎزي‪ ،‬ﺗﮑﺮار‪ ،‬آزﻣﻮن‬ ‫روش ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ‬
‫ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران)‪(1390‬‬ ‫ﻫﻤﺴﺎن‬ ‫اﺑﺰار‬
‫ﻋﺰﯾﺰي و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ )‪(1392‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺮﺑﯽ‬
‫ﺣﺴﯿﻨﯽ ﻗﺼﺮ و ﻫﻤﮑﺎران )‪(1393‬‬ ‫ﮐﻤﯽ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯽ‪ ،‬آﻣﯿﺨﺘﻪ‬ ‫ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ و ﻫﻤﮑﺎران )‪(1390‬‬ ‫ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻧﺒﻮدن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪117 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ در ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﮓ اﯾﺮان‪ ،1‬ﭘﺮﺗﺎل ﺟﺎﻣﻊ‬
‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،2‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ‪ ،3‬و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮآن )داﻧﺸﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻗﺮان(‪ 4‬از ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺗﺎ اﺑﺘﺪاي ﺳﺎل ‪ 64 ،1394‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ در ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻫﺮ ﺳﺎل ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 5‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﭼﺎپ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ )ﻧﻤﻮدار‪.(3‬‬

‫‪19‬‬
‫‪15‬‬

‫‪8‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬

‫‪1393 1392 1391 1390 1389 1388 1387 1386 1385 1384 1383 1382 1381 1380‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ :3‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﭼﺎپ ﺷﺪه در ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ذﯾﻞ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ‪ 21‬ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ در‬
‫زﻣﯿﻨﮥ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﻗﺪام ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ‪ 66‬درﺻﺪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﭼﺎپ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻠﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از اﺑﺘﺪاي ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺗﺎ اﺑﺘﺪاي ‪ 1394‬ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﻗﺪام ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ دو ﻣﺠﻠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺷﺶ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭼﺎپ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ‪ 28‬ﻣﻘﺎﻟﻪ و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي ﺑﺎ ﻫﺸﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ را در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﭼﺎپ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1 - http://www.magiran.com‬‬
‫‪2 - http://www.ensani.ir‬‬
‫‪3 - http://sid.ir‬‬
‫‪4 - http://www.maarefquran.org‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 118‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﺠﻠﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻠﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻠﻪ‬
‫ﭼﺎپ ﺷﺪه‬ ‫ﭼﺎپ ﺷﺪه‬
‫‪1‬‬ ‫ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫‪28‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫‪2‬‬ ‫ﻣﺪرس ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫‪8‬‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‬
‫‪1‬‬ ‫راﻫﺒﺮد‬ ‫‪4‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت راﻫﺒﺮدي ﺑﺴﯿﺞ‬
‫‪1‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫‪1‬‬ ‫ﭘﯿﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‬ ‫‪2‬‬ ‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ )ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﺤﻮل(‬ ‫‪1‬‬ ‫داﻧﺶ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﺮاز‬
‫‪64‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫‪1‬‬ ‫ﮐﻤﺎل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫‪1‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻧﺎم ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﭼﺎپ ﮐﺮدهاﻧﺪ در ﺟﺪول ذﯾﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي دﮐﺘﺮ‬
‫وﻟﯽاﷲ ﻧﻘﯽﭘﻮرﻓﺮ ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﭼﺎپ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :4‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ را ﭼﺎپ ﮐﺮدهاﻧﺪ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﯾﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﺪﻣﺖ‪ /‬ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻢ‬ ‫‪5‬‬ ‫وﻟﯽ اﷲ ﻧﻘﯽ ﭘﻮر ﻓﺮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺟﻤﺎل ﺧﺎﻧﯽ ﺟﺰﻧﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ اﻓﺠﻪ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺳﻌﯿﺪ ﻣﺴﻌﻮدي ﭘﻮر‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﺧﻨﯿﻔﺮ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ )ع(‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ )ع(‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﻨﺼﻮرﺻﺎدﻗﯽ ﻣﺎل اﻣﯿﺮي‬
‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع(‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﯿﺜﻢ ﻟﻄﯿﻔﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﺤﻤﻮد ﺟﻌﻔﺮ ﭘﻮر‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪119 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫‪ 10‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯾﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺎدان ﯾﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن آﻧﻬﺎ در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪ اراﺋﻪ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ارﺟﺎع در ﺟﺪول ذﯾﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺑﯿﻦ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم‬
‫ﺣﺴﯿﻦ)ع( رﺗﺒﻪ اول را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 10 :5‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﺗﺮ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ارﺟﺎع‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﯾﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ارﺟﺎع‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﯾﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫‪9‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‬ ‫‪23‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ )ع(‬
‫‪7‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﺮاز‬ ‫‪18‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬
‫‪5‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻢ‬ ‫‪12‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع(‬
‫‪5‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫‪11‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ)ره(‬
‫‪5‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‬ ‫‪11‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن‬

‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 6‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ و روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :6‬ﺗﻨﻮع ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪0.06‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫‪0.39‬‬ ‫‪25‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪0.05‬‬ ‫‪3‬‬ ‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪0.28‬‬ ‫‪18‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫‪0.03‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫‪0.19‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‬
‫‪100‬‬ ‫‪64‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬

‫از ﻟﺤﺎظ ﺑﺨﺶ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ذﯾﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ 75 ،‬درﺻﺪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺨﺶ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ دارد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :7‬آﻣﺎر ﺑﺨﺶ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ روش ﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫‪64‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪48‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪100‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 120‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫)ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ( ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣۵‬‬
‫‪٣٠‬‬
‫‪٣٠‬‬
‫‪٢۵‬‬
‫‪٢٠‬‬
‫‪١١‬‬ ‫‪١۵‬‬
‫‪٩‬‬ ‫‪٨‬‬ ‫‪١٠‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪٠‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬ ‫ﻗﺮان ﮐﺮﯾﻢ‪،‬‬ ‫ﻗﺮان ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻬﺞ‬ ‫ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‬ ‫ﻗﺮان ﮐﺮﯾﻢ‪،‬‬ ‫ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ‬
‫دﯾﮕﺮ)ﺳﺎﯾﺮﻣﻨﺎﺑﻊ(‬ ‫رواﯾﺎت‪ ،‬ﻧﻬﺞ‬ ‫اﻟﺒﻼﻏﻪ‬ ‫رواﯾﺎت‪ ،‬اﺣﺎدﯾﺚ‬
‫اﻟﺒﻼﻏﻪ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ :4‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در زﻣﯿﻨﮥ روﯾﮑﺮد ﭘﮋوﻫﺶ )ﮐﻤﯽ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯽ و آﻣﯿﺨﺘﻪ(‪ 39 ،‬ﻣﻮرد )‪ 62‬درﺻﺪ( ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬روﯾﮑﺮد‬
‫ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻘﺎﻻت‪ ،‬روﯾﮑﺮد آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺷﺪ‪ 67 .‬درﺻﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ از روﯾﮑﺮد ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :8‬روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﻤﻊ‬ ‫آﻣﯿﺨﺘﻪ‬ ‫ﮐﻤﯽ‬ ‫ﮐﯿﻔﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫روﯾﮑﺮد ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫‪64‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪25‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪100‬‬ ‫‪0.09‬‬ ‫‪0.23‬‬ ‫‪0.67‬‬ ‫‪0.62‬‬ ‫‪0.48‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 50‬درﺻﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ داراي روشﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺒﻮده‪ ،‬و ﯾﺎ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻮرد اﺷﺎره در ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ 50‬درﺻﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺷﮑﺎل دارد‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪121 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ﺟﺪول ‪ :9‬روش ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫وﺟﻮد داﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﻮع‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫روش‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه‬ ‫ﺻﺤﯿﺢ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه‬ ‫ﺻﺤﯿﺢ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫‪5‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪29‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪14‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪16‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪0.65‬‬ ‫‪0.45‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺨﺶ روش ﭘﮋوﻫﺶ‪ 34 ،‬ﻣﻮردي ﮐﻪ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺻﺤﯿﺢ دارد‪ ،‬در ﻧﻤﻮدار ‪5‬‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ روﺷﻬﺎي ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫ﻣﻘﺎﻻت از ﻟﺤﺎظ ﺻﺤﺖ روش ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪12‬‬

‫‪5‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ :5‬روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺻﺤﯿﺢ در ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 10‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ 70‬درﺻﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ در زﻣﯿﻨﮥ رواﯾﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ را ﻧﺪارد و ﯾﺎ اﺷﮑﺎل در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‬
‫دارد‪ .‬درﺑﺎرة ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿﺰ ‪ 78‬درﺻﺪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﯾﻦ ﺑﺨﺶ را ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 122‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﺪول ‪ :10‬رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫رواﯾﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬
‫ﻧﺎﻗﺺ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﻧﺎﻗﺺ‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫‪0‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪5‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪42‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪0.22‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪0.34‬‬ ‫‪0.66‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫درﺑﺎرة ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ 59 ،‬درﺻﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ‪ 58 ،‬درﺻﺪ از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻧﮑﺮده و در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ده ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :11‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫داﺷﺘﻦ‬
‫ﻋﺪم ﺗﻌﯿﯿﻦ روش‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ روش‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫‪10‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪37‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪26‬‬ ‫‪38‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪0.42‬‬ ‫‪0.58‬‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫‪0.41‬‬ ‫‪0.59‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫در ﻣﻮرد اﺑﺰار اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ 33 ،‬ﻣﻮرد از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮده و ﻓﻘﻂ ‪ 31‬ﻣﻮرد از آﻧﻬﺎ اﺑﺰار را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور ﻣﻘﺎﻻت در ﻣﻮرد‬
‫اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ‪ 37‬ﻣﻮرد از ﻣﻘﺎﻻت‪ ،‬اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك را اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻌﺮﻓﯽ و ‪19‬‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪123 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫‪40‬‬
‫‪35‬‬
‫‪30‬‬
‫‪25‬‬
‫‪20‬‬
‫‪15‬‬
‫‪10‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0‬‬

‫ﻧﻤﻮدار‪ :6‬اﺑﺰار اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫درﺑﺎرة ﻧﻮع اﻟﮕﻮي ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 7‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪56 ،‬‬
‫درﺻﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﻟﮕﻮ دارد‪ .‬از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ‪ 89‬درﺻﺪ اﻟﮕﻮ از ﻧﻮع ﺧﻠﻖ دارد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر‬
‫اﻟﮕﻮ را اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ اﻟﮕﻮﻫﺎي دﯾﮕﺮ را ﮔﺴﺘﺮش دادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :12‬اﻧﻮاع اﻟﮕﻮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻧﻮع اﻟﮕﻮ )ﺗﮑﺮار(‬ ‫ﻧﻮع اﻟﮕﻮ )ﺑﺴﻂ(‬ ‫ﻧﻮع اﻟﮕﻮ )ﺧﻠﻖ(‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫اﻟﮕﻮ‬
‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪36‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪0.00‬‬ ‫‪0.11‬‬ ‫‪0.89‬‬ ‫‪0.44‬‬ ‫‪0.56‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آزﻣﻮﻧﻬﺎي آﻣﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ 41 ،‬ﻣﻮرد از‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﻓﺎﻗﺪ آزﻣﻮن آﻣﺎري اﺳﺖ و از ‪ 23‬ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آزﻣﻮن داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻣﻮرد از آزﻣﻮن‬
‫ﺗﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده و ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد از ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از آزﻣﻮﻧﻬﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دو ﻣﻮرد از آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺳﺎﯾﺮ آزﻣﻮﻧﻬﺎي آﻣﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 124‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫‪41‬‬ ‫‪45‬‬
‫‪40‬‬
‫‪35‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪25‬‬
‫‪20‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0‬‬
‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫آزﻣﻮن ﺗﯽ آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ‬ ‫ﻋﺪم وﺟﻮد‬ ‫وﺟﻮد‬
‫ﺿﺮﯾﺐ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎري‬ ‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫وارﯾﺎﻧﺲ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ :7‬آزﻣﻮﻧﻬﺎي آﻣﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ داﺷﺘﻦ و ﯾﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ و ﺳﺆال در ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‪ 34 ،‬درﺻﺪ از ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ‬
‫ﻓﺮﺿﯿﻪ و ﺳﺆال‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ )‪45‬درﺻﺪ( ﺣﺎوي ﺳﺆال ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :13‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﯾﺎ ﺳﺆال در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﻤﻊ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ و ﺳﺆال‬ ‫داﺷﺘﻦ ﺳﺆال‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫ﻓﺮﺿﯿﻪ ـ ﺳﺆال‬
‫‪64‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪100‬‬ ‫‪0.08‬‬ ‫‪0.45‬‬ ‫‪0.13‬‬ ‫‪0.34‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ذﯾﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ 94‬درﺻﺪ از ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ داراي ﻫﺪف ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :14‬ﻫﺪف در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬ ‫داﺷﺘﻦ‬ ‫ﻫﺪف‬
‫‪64‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪60‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬
‫‪100‬‬ ‫‪0.06‬‬ ‫‪0.94‬‬ ‫درﺻﺪ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪125 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪ ، 8‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ )‪ 22‬ﻣﻮرد(‪ ،‬داراي ‪ 11‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻨﺒﻊ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢٢‬‬ ‫‪٢۵‬‬
‫‪٢٠‬‬
‫‪١۴‬‬
‫‪١١‬‬ ‫‪١۵‬‬
‫‪٩‬‬
‫‪۵‬‬ ‫‪١٠‬‬
‫‪٣‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪٠‬‬

‫ﻧﻤﻮدار‪ :8‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در ﺑﺎرة ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻﺗﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪ ،9‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ )‪31‬ﻣﻮرد( داراي ﯾﮏ ﺗﺎ ده ﻣﻨﺒﻊ ﻻﺗﯿﻦ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬ ‫‪٣۵‬‬
‫‪٣٠‬‬
‫‪٢۵‬‬
‫‪١٧‬‬ ‫‪٢٠‬‬
‫‪١۵‬‬
‫‪٩‬‬
‫‪١٠‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪٠‬‬

‫ﻧﻤﻮدار‪ :9‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻﺗﯿﻦ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﻘﻂ ﺳﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ‪ 6 ،3‬و ‪ 21‬ﻣﻨﺒﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 126‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺼﻮب وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري از ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺗﺎ‬
‫اﺑﺘﺪاي ﺳﺎل ‪ ،1394‬ﻓﻘﻂ ‪ 64‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‪ ،‬در ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ ﭼﺎپ ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﻨﺞ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻫﺮ ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ را‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي و ازﮔﻠﯽ )‪ (1388‬و اﻋﻈﻤﯽ )‪ (1392‬ﻧﯿﺰ ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺎ ﺳﺎل‬
‫‪ ،1392‬ﭼﺎپ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ در ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرة ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﭼﺎپ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﻪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺗﺎ اﺑﺘﺪاي ‪ ،1394‬ﺑﯿﺶ از دو ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭼﺎپ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻨﻬﺎ ده‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان آﻧﻬﺎ در زﻣﯿﻨﮥ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭼﻬﺎر ارﺟﺎع داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺎم ﻫﯿﭻ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯾﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺸﯽ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ ﻧﯿﺎز ﺗﻼش‬
‫ﺟﺪيﺗﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ در زﻣﯿﻨﮥ ﭘﮋوﻫﺶ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺤﺜﻬﺎي رﻓﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺘﺮش و ﺟﻬﺶ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮرﺳﯿﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻠﻤﯽ در‬
‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬ﺑﯿﻤﻪ‪ ،‬ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت و‪ ...‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺎ اﺻﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺎﻗﺾ دارد و‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻤﺎم اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد اﺳﻼﻣﯽ در‬
‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ دارد‪.‬‬
‫درﺑﺎرة ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﺑﯿﺶ از ‪ 45‬درﺻﺪ(‪ ،‬و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﻨﺎﺑﻊ دﺳﺖ دوم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي دﯾﮕﺮان ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ و ﮐﻢﺣﺎﺷﯿﻪﺗﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﯽ اﺳﻼﻣﯽ )ﻗﺮان‬
‫ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﺳﯿﺮه و ﻋﻘﻞ( ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻪﺣﺘﻢ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ دﺳﺖ اول ﺑﻪ دﺳﺖ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪127 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرﮔﺸﺎﺗﺮ و ﺑﮑﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ روﯾﮑﺮد ﭘﮋوﻫﺶ‪ 67 ،‬درﺻﺪ از روﯾﮑﺮد ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ‪) ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن روﯾﮑﺮد ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺮاي ﻧﻈﺮﯾﻪﺳﺎزي( ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ داراي‬
‫ﺟﻬﺘﮕﯿﺮي ﺻﺤﯿﺤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 50‬درﺻﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ داراي روشﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿﺴﺖ و ﯾﺎ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ روش ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﯾﻨﺪ دﻗﯿﻘﯽ در ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ درﺑﺎرة روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻗﺮان ﮐﺮﯾﻢ ﻧﯿﺰ ﻓﻘﻂ ﺷﺶ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ از اﯾﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺸﺨﺺ و‬
‫ﻣﺪون‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ اﻃﻤﯿﻨﺎن و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺿﻌﻒ ﺷﺪﯾﺪي دارد‪.‬‬
‫در زﻣﯿﻨﮥ رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از‪ 70‬درﺻﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ در ﺑﺨﺶ رواﯾﯽ ﻣﺸﮑﻞ دارد )ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﯾﺎ‬
‫ﻧﺎﻗﺺ(‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ‪ 87‬درﺻﺪ از ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ رواﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫اﻋﺘﻤﺎد و وﺛﻮقﭘﺬﯾﺮي و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻋﺘﺒﺎر و ﺛﺒﺎت اﺳﺖ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺿﻌﻒ ﺷﺪﯾﺪي دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ روﯾﮑﺮد ‪ 67‬درﺻﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ در‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮐﻤﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ )ﮐﻤﯽ ﯾﺎ ﮐﯿﻔﯽ( ﺑﺪون داﺷﺘﻦ دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﯽارزش اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد اﺑﺰار اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ 33 ،‬ﻣﻮرد از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ‪ ،‬اﺑﺰار را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮده و ﻓﻘﻂ ‪ 31‬ﻣﻮرد از‬
‫آﻧﻬﺎ اﺑﺰار را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور ﻣﻘﺎﻻت در زﻣﯿﻨﮥ اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ‬
‫‪ 37‬ﻣﻮرد از ﻣﻘﺎﻻت‪ ،‬اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك را اﺑﺰار ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻌﺮﻓﯽ‪ ،‬و ‪ 19‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ از ﻧﻮع ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ از ﻟﺤﺎظ اﺑﺰار ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﯿﻨﮥ اﺑﺰار ﭘﮋوﻫﺶ ذﮐﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﺑﺰار و‬
‫روش ﮔﺮدآوري دادهﻫﺎ از ﻫﻢ ﺗﻤﯿﺰ داده ﻧﺸﺪه و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد اﻟﮕﻮي ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ 56 ،‬درﺻﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﻟﮕﻮ دارد‪ .‬از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ‪89‬‬
‫درﺻﺪ‪ ،‬اﻟﮕﻮ از ﻧﻮع ﺧﻠﻖ )ﺟﺪﯾﺪ( و ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ اﻟﮕﻮﻫﺎي دﯾﮕﺮ را ﮔﺴﺘﺮش دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 128‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ رواﺑﻂ ﯾﺎ اﺻﻮل ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻖ‬
‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ روﯾﺪاد ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺣﺮﮐﺖ روﺑﻪﺟﻠﻮ در اﯾﻦ ﺣﻮزه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫آزﻣﻮن و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﯾﺎد ﺑﺮود؛ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻠﻖ اﻟﮕﻮ ﺑﺪون ﻧﻘﺪ آن‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 34‬درﺻﺪ از ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻓﺮﺿﯿﻪ و ﺳﺆال اﺳﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ )‪ 45‬درﺻﺪ( ﺣﺎوي ﺳﺆال اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ‪ ،‬ﺳﻮم ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﺑﺪون ﻓﺮﺿﯿﻪ ﯾﺎ ﺳﺆال اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﯿﻪ ﯾﺎ ﺳﺆال‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه دﻏﺪﻏﻪ اﺻﻠﯽ ﯾﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺻﻠﯽ ﺷﺮوع ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ داراي ﺳﺆال ﯾﺎ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ دوم )ﺑﻮدن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺆال در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ(‪ ،‬ﮐﯿﻔﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 94‬درﺻﺪ از ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ داراي ﻫﺪف ﺑﻮده اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻧﻘﺎط‬
‫ﻗﻮت ﺑﺴﯿﺎر درﺧﺸﺎن ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ )‪ 22‬ﻣﻮرد(‪ ،‬داراي‪ 11‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻨﺒﻊ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ؛ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ )‪31‬‬
‫ﻣﻮرد( داراي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻣﻨﺒﻊ ﻻﺗﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﯿﻨﮥ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﻘﻂ ﺳﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ‪6 ،3‬‬
‫و‪ 21‬ﻣﻨﺒﻊ ﻋﺮﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ‬
‫اﻓﺠﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ؛ ﻧﻘﯽﭘﻮرﻓﺮ‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ؛ ﺟﻌﻔﺮﭘﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد )‪ .(1393‬اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﯽ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدي در‬
‫ﺣﻮزه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ )ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ :‬ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻮزﯾﻌﯽ در ﺳﺎزﻣﺎن(‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت راﻫﺒﺮدي ﺑﺴﯿﺞ‪ .‬س ‪.17‬‬
‫ش‪.62‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ )‪ .(1392‬ﺑﯿﺎﻧﺎت در دﯾﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ‪ .1392/09/19‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫از ﺳﺎﯾﺖ‪. http://www.khamenei.ir:‬‬
‫اﻣﯿﺮي‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻧﻘﯽ؛ ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ﺣﺴﻦ )‪ .(1393‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ :‬روﯾﮑﺮدﻫﺎ‪ .‬چ دوم‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺳﻤﺖ‪.‬‬
‫اﻋﻈﻤﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺮ )‪1392‬اﻟﻒ(‪ .‬ﺟﺴﺘﺎري در ﺗﻌﺮﯾﻒﻫﺎ و ﺑﺮداﺷﺘﻬﺎي ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان از ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬اﺳﻼم و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ .‬د ‪ .2‬ش‪ 155 :4‬ﺗﺎ ‪.171‬‬
‫اﻋﻈﻤﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺮ )‪1392‬ب(‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ )ﺗﻄﺎﺑﻖﻫﺎ‪ ،‬آﺳﯿﺐﻫﺎ و راﻫﮑﺎرﻫﺎ(‪ .‬ﻗﻢ‪ :‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺣﻮزه و‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫‪129 /‬‬ ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫داﻧﺸﮕﺎه‪.‬‬
‫اﻋﻈﻤﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺮ )‪ .(1389‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه در آﺳﯿﺐﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺣﻮزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ واراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﻻزم ﺟﻬﺖ رﻓﻊ آﺳﯿﺐﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﯾﮑﺮد ‪ AHP-QFD‬ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮي‪ ،‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﻬﺪي؛ ﮐﺎﻇﻤﯽ ﻧﺠﻒ آﺑﺎدي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ )‪ .(1392‬ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﮕﻮي رﻫﺒﺮي ﻗﻮم ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﯽ )ع(‪ :‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻗﺮاﻧﯽ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ .‬س ‪ .7‬ش‪.188-157 :14‬‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺟﻠﯿﻞ )‪ .(1381‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ارزﺷﯿﺎﺑﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺘﺪاول‪ .‬ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﺮاز‪ .‬د‪ .18‬ش‪.36‬‬
‫ﺗﺮكزاده‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ )‪ .(1388‬روش ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭼﺮﺧﻪاي ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬روﺷﯽ ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ و اﺳﺘﻨﺘﺎج از‬
‫دادهﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﭘﺮﺑﻌﺪ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ .‬س ‪ .15‬ش‪:61‬‬
‫‪.142-123‬‬
‫ﺗﻘﻮي داﻣﻐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ رﺿﺎ )‪ .(1393‬ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬چ دوازدﻫﻢ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ‪.‬‬
‫ﭼﺎوﺷﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻇﻢ )‪ .(1388‬ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﯿﺎن رﺷﺘﻪاي ﻗﺮاﻧﯽ‪ .‬س ‪.1‬‬
‫ش ‪.53-43 :2‬‬
‫ﺣﺴﯿﻨﯽ ﻗﺼﺮ‪ ،‬ﺻﻐﺮي؛ زﯾﻦ آﺑﺎدي‪ ،‬ﺣﺴﻦ رﺿﺎ؛ ﻋﻠﯿﺰاده‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﯽ )‪ .(1393‬ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺮروشﺷﻨﺎﺳﯽ و ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در اﯾﺮان‪ .‬د ‪.18‬‬
‫ش ‪.4‬‬
‫ﺧﺎﮐﯽ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ )‪ .(1389‬روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ .‬چ ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺎزﺗﺎب‪.‬‬
‫ﺧﻨﯿﻔﺮ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ )‪ .(1384‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ آﺛﺎر ﻣﻨﺘﺨﺐ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ .‬س ‪.3‬‬
‫ش ‪.201-151 :10‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر‪ ،‬ﺣﻤﺰه؛ ﻏﻔﺎري‪ ،‬رﺣﻤﺎن؛ ﭘﻮرﻋﺰت‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ؛ ﺣﯿﺪري‪ ،‬اﻟﻬﺎم )‪ .(1390‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ درﺑﺎره ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ از ﺣﯿﺚ ﻣﻮﺿﻮع و روش‪ :‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ .‬ﻋﻠﻮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﺮان‪.‬‬
‫س ‪ .6‬ش‪.21‬‬
‫داﻧﺎﯾﯽ ﻓﺮد‪ ،‬ﺣﺴﻦ؛ ﻟﻄﯿﻔﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺜﻢ؛ ﻧﻘﯽﭘﻮرﻓﺮ‪ ،‬اﺻﻐﺮ؛ ﻣﺸﺒﮑﯽ‪ ،‬اﺻﻐﺮ )‪ .(1389‬ﺑﺎزﭘﺮدازي ﻣﻔﻬﻮم اﻧﻀﺒﺎط ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬
‫روﯾﮑﺮدي ﻗﺮاﻧﯽ‪ .‬ﻣﺪرس ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ .‬د ‪ .14‬ش ‪.3‬‬
‫داﻧﺎﯾﯽ ﻓﺮد‪ ،‬ﺣﺴﻦ؛ اﻟﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻣﻬﺪي؛ آذر‪ ،‬ﻋﺎدل )‪ .(1390‬روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﯿﻔﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ :‬روﯾﮑﺮدي‬
‫ﺟﺎﻣﻊ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺻﻔﺎر‪.‬‬
‫داﻧﺎﯾﯽ ﻓﺮد‪ ،‬ﺣﺴﻦ؛ ﻣﻈﻔﺮي‪ ،‬زﯾﻨﺐ )‪ .(1387‬ارﺗﻘﺎء رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ :‬ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻤﯿﺰي ﭘﮋوﻫﺸﯽ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ .‬س‪ .1‬ش‪.162-131 :1‬‬
‫ﺳﺎﺟﺪيﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ )‪ .(1382‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 ‫ﺳﺎل ‪ ،23‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬ ‫‪ / 130‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ـ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺳﺮﻟﮏ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ؛ ﺳﯿﺪ ﺟﻮادﯾﻦ‪ ،‬ﺳﯿﺪ رﺿﺎ؛ ﻧﺠﺎﺗﺒﺨﺶ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ؛ وﯾﺴﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻣﻬﺪي )‪ .(1391‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺑﻌﺎد‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ ﮔﺮا در آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ اﯾﺮان )ﺑﺎ روﯾﮑﺮد اﺳﻼﻣﯽ(‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬س‪ .2‬ش ‪.3‬‬
‫ﻋﺎﺑﺪي‪ ،‬اﺣﻤﺪ؛ ﺷﻮاﺧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ )‪ .(1389‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ در ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري‪ .‬راﻫﺒﺮد‪.‬‬
‫س‪ .19‬ش‪.54‬‬
‫ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ﺣﺴﻦ؛ ازﮔﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ )‪ .(1388‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺳﯿﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‪ .‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ)ع(‪ .‬س‪ .17‬ش‪.52-29 :76‬‬
‫ﻋﺎﺑﺪي ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ﺣﺴﻦ؛ ﺧﻮاﺳﺘﺎر‪ ،‬ﺣﻤﺰه؛ اﻋﻈﻤﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺮ )‪ .(1389‬ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي ﺑﺰرگ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﺎزﻣﺎن و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ)ع(‪ .‬س‪ .17‬ش ‪ 135 :79‬ﺗﺎ ‪.158‬‬
‫ﻋﺰﯾﺰي‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﺎر؛ ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ )‪ .(1392‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﻨﺎﻇﺮ و ﻓﺮا روش ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺗﻬﺮان‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ .‬س ‪ .5‬ش‪ 105 :3‬ـ ‪.124‬‬
‫ﻋﻠﯽ اﺣﻤﺪي‪ ،‬ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ؛ ﻋﻠﯽ اﺣﻤﺪي‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ )‪ .(1380‬ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﻈﺎﻣﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺗﺌﻮريﭘﺮدازي در‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ‪.‬‬
‫ﻓﻨﺎﯾﯽاﺷﮑﻮري‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ )‪ .(1391‬ﻣﻮاﺟﻬﻪ دﯾﻨﺪاراﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻮم ﺟﺪﯾﺪ‪ .‬روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ .‬س ‪ .18‬ش ‪.72‬‬
‫ﮐﺮﺳﻮل‪ ،‬ﺟﺎن؛ وﯾﮑﯽ ﭘﺎﻟﻨﻮ‪ ،‬ﮐﺎﻟﺮك )‪ .(1387‬روشﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﮥ ﻋﺒﺎس زارﻋﯽ و ﻣﺤﺴﻦ ﻧﯿﺎزي‪ .‬ﺗﻬﺮان‪:‬‬
‫ﺛﺎﻣﻦ اﻟﺤﺠﺞ‪.‬‬
‫ﮐﺮﯾﻤﯽ ﻣﻮﻧﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ )‪ .(1383‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﯿﻔﯽ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻤﯽ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﻼﻣﺖ‪ .‬ج ‪ .7‬ش‪.67-60 :18‬‬
‫ﮔﻨﺠﻌﻠﯽ‪ ،‬اﺳﺪاﷲ؛ ﭘﺎرﺳﺎزاده‪ ،‬اﺣﻤﺪ )‪ .(1390‬ﻣﺪل ﻻﮐﺎﺗﻮش ـ ﮐﻮﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺪﻟﯽ روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺟﻬﺖ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ .‬د‪ .5‬ش ‪.220-199 :10‬‬
‫ﻟﻄﯿﻔﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺜﻢ )‪ .(1390‬روشﺷﻨﺎﺳﯽ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺗﺪﺑﺮ در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ‪ :‬اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﯿﺎن رﺷﺘﻪاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﻫﺒﺮدي‪ .‬س ‪ .5‬ش ‪ 55 .10‬ـ ‪.25‬‬
‫ﻣﻬﺪوي راد‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ؛ ﺻﺎدﻗﯽ‪ ،‬ﺣﺴﻦ )‪ .(1393‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻢ و ﻋﻤﻞ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ از دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺮان و‬
‫ﺣﺪﯾﺚ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬س‪ .22‬ش‪.261-235 :1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋاد ﺷﻮرﮐﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ؛ ﺟﺸﻨﯽ آراﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﯽ؛ ﯾﺰداﻧﯽ‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ )‪ .(1390‬ﻓﺮاروش ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﻨﺎدي ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ و دﮐﺘﺮي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي‬
‫دوﻟﺘﯽ ﺗﻬﺮان‪ .‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ .‬س‪ .6‬ش ‪.164-141 :39‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮدي‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ )‪ .(1379‬ﭼﯿﺴﺘﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﺑﻮﺗﻪ ﻧﻘﺪ‪ .‬داﻧﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ .‬س‪ .13‬ش ‪ 51 :3‬ـ ‪.23‬‬
‫ﻣﻘﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ )‪ .(1394‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات راهدان‪.‬‬
‫ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺶ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ؛ ﺑﺎﻗﺮي‪ ،‬اﮐﺒﺮ )‪ .(1388‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ روشﺷﻨﺎﺳﯽﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻋﻠﻮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ راﯾﺞ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬س ‪ .3‬ش ‪.242-219 :5‬‬
‫ﻧﺠﺎري‪ ،‬رﺿﺎ )‪ .(1384‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‪ .‬چ ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‪.‬‬

‫‪PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com‬‬

 131 / ‫ﻓﺮا روش ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ در اﯾﺮان‬

‫ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻤﻞ و ﻣﺪارا در‬.(1391) ‫ ﻣﻬﺪي؛ رﺿﻮاﻧﯽ ﺳﯿﺪ ﻣﺮﺗﻀﯽ‬،‫ ﻃﺎﻟﺐ؛ ﮐﺮﯾﻤﯽ‬،‫ ﻋﻠﯽ؛ ﺣﺎﺟﯿﺎن‬،‫ﻧﺼﺮ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ‬
.130-113 :2‫ ش‬.20 ‫ س‬.‫ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬.‫رﻫﺒﺮي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮدﯾﺪﮔﺎه ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‬
‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬.‫ چ دوم‬.‫ ج اول‬.‫ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ و ﮐﻤﯽ‬:‫ ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬.(1389) ‫ وﯾﻠﯿﺎم ﻻورﻧﺲ‬،‫ﻧﯿﻮﻣﻦ‬
.‫ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻧﺸﺮ‬:‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ﺣﺴﻦ داﻧﺎﯾﯽﻓﺮد و ﺣﺴﯿﻦ ﮐﺎﻇﻤﯽ‬
‫ داﻧﺸﮕﺎه آزاد‬:‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ دوﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬.‫ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﻼﻣﯽ‬.(1381) ‫ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ‬،‫وﻓﺎﺋﯽ‬
.‫اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬
Bandas, Terese. Hall, Elisabeth O.C (2007). A decade of metasynthesis research in health
sciences: A meta-method study. International Journal of Qualitative Studies on
Health and Well-being. 2: 101_113.
Barnett-Page, Elaine. Thomas, James (2009).Methods for the synthesis of qualitative research:
a critical review. BMC Medical Research Methodology.9:59.
Bench S. & Day T., 2010. The user experience of critical care discharge: a meta synthesis of
qualitative research. International Journal of Nursing Studies, 47(4):487-499.
Edwards, M. Davies, M. Edwards, A (2009). What are the external influences on information
exchange and shared decision-making in healthcare consultations: A meta-synthesis of the
literature. Patient Education and Counseling.75:37–52.
Hofstede, G. (1993). Cultural constraints in management theories.Academy of management
executive, 7(1): 81-94
Rahmani, Kamaleddin. Rahmanisamira (2013). Developing a conceptual model of customer
loyalty using meta-synthesis.European Online Journal of Natural and Social
Sciences.2(2):166-173.
Sandelowski M. & Barros J., 2007.Handbook for Synthesizing Qualitative Research.
Springer Publishing Company Inc.
Zhao, S. (1991). METATHEORY, METAMETHOD, META-DATA-ANALYSIS: What,
Why, and How?.Sociological Perspectives.34(3): 377-390.
Zimmer, lela (2004). Qualitative meta-synthesis: a question of dialoguing with texts. Journal
of advanced nursing. March 2006.

|||

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com