Michel Foucault'nun Hayatı Özeti

Doğum ve Eğitim:

• 15 Ekim 1926'da Poitiers, Fransa'da doğdu.

• Babası cerrahtı ve Foucault'nun kendi izinden gitmesini istedi.
• Paris'teki prestijli École Normale Supérieure'de felsefe ve psikoloji eğitimi gördü.

Kariyeri:

• Felsefe profesörü, tarihçi, sosyolog ve psikolog olarak çalıştı.

• Çalışmaları delilik, suç, cinsellik, bilgi ve iktidar gibi kavramlara odaklandı.
• Struktüralizm ve post-yapısalcılık akımlarının önemli isimlerinden biri oldu.
•
20. yüzyılın en etkili filozoflarından biri olarak kabul edilir.

En Önemli Eserleri:

• Deliliğin Tarihi (1961)

• Gözetim ve Ceza (1975)
• Cinselliğin Tarihi (1976-1984)
• Özne ve İktidar (1982)

Ölümü:

• 25 Haziran 1984'te AIDS'ten dolayı öldü.

Foucault'nun Düşünceleri:

• İktidarın her yerde olduğunu ve her şeyi etkilediğini savundu.

• Bilginin iktidarla ilişkili olduğunu ve iktidarı meşrulaştırmak için kullanıldığını öne
sürdü.
• Öznelerin iktidar tarafından inşa edildiğini ve sabit olmadığını savundu.

Foucault'nun Etkisi:

• Felsefe, sosyoloji, tarih, edebiyat ve psikoloji gibi birçok alanda önemli bir etkiye
sahip oldu.
• Eleştirel düşüncenin gelişmesine katkıda bulundu.
• Günümüzde hala birçok akademisyen ve entelektüel tarafından okunmakta ve
tartışılmaktadır.
Foucault geçmişten günümüze dek uzanan
zaman dilimi içerisinde, olmuş bitmiş her
şeyle ilgili bilgiyi oluştururken araştırma
yöntemi olarak arkeolojiye başvurur.
Kendisinden düşünce tarihçisi olarak
bahsedilen Foucault’da hem tarih hem de
arkeoloji bilinen geleneksel anlamlarından
daha farklı anlamlarıyla karşımızı
çıkmaktadır.
Deliliğin tarihi adlı eserinden cinselliğin
tarihi adlı eserine kadar geçen yirmi küsür
yıllık süreçte, çağdaş kültürdeki bazı
uygulamaları tarihsel bir perspektif içine
oturtarak bunların kavramlar temellerini
bulmak niyetiyle hareket eden Foucault,
esas amacının “şimdinin tarihi”ni yazmak
olduğunu öne sürer.
Bilginin Arkeolojisi’yle bir düşünce
tarihçisi olarak bilginin içinde her biri ayrı
ifadeler bütünü olan söylemsel oluşumları,
pozitiflikleri, ifadeleri, bunların oluşum
koşullarını, özel bir alanı ortaya çıkarmaya
çalışır, yani bir arşiv araştırması yapar.
▪ Deliliğin Tarihi – «psikiyatrinin
arkeolojisi»
▪ Kliniğin Doğuşu – «tıbbi bakışın
arkeolojisi»
▪ Kelimeler ve Şeyler – «insan
bilimlerinin arkeolojisi»
Önceki adı “yapısalcılığın arkeolojisi”
Arkeoloji foucault’da temel bir inceleme
yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Her ne kadar kendisine postmodernist
demese de Michel Foucault (1926-1984)
çok büyük oranda postmodernist
düşünceden yararlandı. Çalışmalarında
bizim modern dünyamızdaki anlayışı,
önceki dönemlerdeki anlayıştan ayıran
değişmeleri göstermeye çalıştı. Suç, beden,
delilik ve cinsellik üzerine yazılarında
Foucault toplumsal nüfusun denetlenmesi
ve gözetlenmesinde giderek artan bir rol
oynamış olan hapishaneler, hastaneler ve
okullar gibi modern kurumların ortaya
çıkışını inceledi.
Foucault, modern örgütsel sistemlerle
alakalı olarak güç, ideoloji ve söylem
arasındaki ilişkiler hakkında önemli fikirler
geliştirdi.
İKTİDAR
Foucault’ya göre benlik bilinçli, kendini
kontrol edebilen, iç bütünlüklü, tutarlı,
rasyonel değildir. İnsanların benlikleri
iktidarın söylemleri üzerinden şekillenir.
Herhangi bir alanın bilgisine sahip olan
kişiler o alanla ilgili söylem üretebilen
kişilerdir dolayısıyla bir iktidara sahip
olabilirler.
Foucault'ya göre, söylem aracılığıyla
çalışarak güç, halkın suç, delilik ve
cinsellik gibi olgulara yönelik tutumlarını
şekillendirir.
▪ “İktidar her zaman her
yerdedir.”
▪ Bilgi iktidarla ilişkilidir ve iktidarı
meşrulaştırmak için kullanılır.
▪ Özneler iktidar tarafından inşa
edilir ve sabit değildir. Foucault’ya
göre insanların benlikleri iktidarın
söylemleri üzerinden şekillenir.
SÖYLEM
Onun, toplumda güç ve denetleme
hakkındaki düşüncelerinde söylemin rolü
merkezi bir yer işgal eder. O, söylem
kavramını, belli bir nesne hakkında ortak
sayıltılar tarafından bir araya getirilmiş
konuşma ve düşünme yollarına
göndermede bulunmak için
kullanmaktadır. Foucault, orta çağlardan
günümüze gelinceye kadar, örneğin, delilik
söyleminin tarihsel süreç içerisinde nasıl
değişmiş olduğunu gösterdi.
Örneğin, orta çağlarda deliler genel olarak
zararsız olarak düşünülmekteydiler; hatta
bazıları onların Tanrı vergisi bazı özel
algılama 'yetenekleri' olabileceğini
düşünmekteydi. Modern toplumlarda ise
'delilik' hastalık ve tedaviyi vurgulayan
tıbbileştirilmiş bir söylem tarafından
şekillendirilmiştir. Bu tıbbileştirilmiş
söylem oldukça gelişmiş ve nüfuzlu bir
doktorlar, tıp uzmanları, hastaneler, meslek
elemanları dernekleri ve tıp dergileri ağı
tarafından desteklenmekte ve
sürdürülmektedir.
Tıbbileştirme: bir şeyin sağlıklı ya da
sağlıksız olarak tanımlanması. Sosyal
inşacılık, gündelik hayatın tıbbileştirilmesi.
Tıp tıbbileştirme aracılığıyla sosyal kontrol
sağlıyor.
Tıbbi Söylem, insan bedenini tanımlar,
organize eder ve denetler.
• Tıbbi söylem önceki yüzyıllarda
hâkim olan dini söylemin yerine
geçmiştir. Sekülerleşme vardır.
• «Belli bir nesne hakkında ortak
sayıltılar tarafından bir araya
getirilmiş konuşma ve düşünme
yolları»
• Foucault’ya göre; dil, masum ve
tarafsız bir ifade aracı değildir.
• Söylem-iktidar-kontrol
• Söylemler, neyin bilinebileceğini,
nasıl konuşulabileceğini ve kimin
konuşabileceğini belirler.
HAKİKAT REJİMİ
▪ Bilgi rejimi
▪ İktidar ve güç ilişkileri, bilgiye yön
verir.
▪ Bilginin;
✓ Oluşumu
✓ Kullanımı
✓ Dolaşımı
rejim tarafından yönetilmektedir.
▪ Saf/Nesnel bilgi mümkün değildir.
HAKİKAT REJİMİ NEDİR?
▪ Hakikat rejimi, bir toplumda hangi
söylemlerin ve bilgilerin hakikat
olarak kabul edileceğini belirleyen
ve bu kabullerin işleyişini
düzenleyen bir güç ve bilgi ağıdır.
▪ Bu rejim, toplumsal kurumlar,
siyasi ideolojiler, bilimsel
söylemler ve medya gibi çeşitli
unsurların etkileşimiyle oluşur.
HAKİKAT REJİMİNİN TEMEL
ÖZELLİKLERİ
▪ Güçle bağlantılıdır: Hakikat
rejimleri, siyasi veya ideolojik güç
tarafından desteklenir ve bu güç
tarafından korunur.
▪ Bilgiyi kontrol eder: Hakikat
rejimleri, hangi bilgilerin kabul
edilebilir ve hangilerinin
reddedileceğini belirler.
▪ Söylemleri düzenler: Hakikat
rejimleri, hangi söylemlerin hakikat
olarak kabul edileceğini ve nasıl
ifade edileceğini belirler.
▪ Toplumsal normları
etkiler: Hakikat rejimleri,
toplumda neyin doğru neyin yanlış
olduğuna dair algıyı şekillendirir.
HAKİKAT REJİMLERİ ÖNEMLİDİR
ÇÜNKÜ:
• Nasıl düşündüğümüzü ve
davrandığımızı etkiler.
• Toplumsal değişimi ve gelişimi
etkiler.
• Güç ve eşitsizlik ilişkilerini etkiler.