Mevlâna'ya Göre İnsanın Mahiyeti ve

Kâmil İnsan Olma

M ehm et N ecm ettin BARDAKÇI*

ÖZ
M e v lâ n a , e n m ü k e m m e l v a rlık o la r a k y a r a tıla n i n s a n a b ü y ü k d e ğ e r
v e r m iş tir . K e n d i ö z ü n ü n fa r k ın a v a r ıp a s lın ı id râ k e d e n in s a n , y ü c e
A lla h 'ın h u z u r u n d a sa y g ıy la e ğ ilir v e b a ş k a la r ın ın e k s ik le r in i g ö r ü p
k u s u r la r ıy la u ğ ra ş m a z . M e v lâ n a , b ilg e lik , s e v g i v e h o ş g ö r ü g ib i a h lâ k î
iy ilik leri ş a h s ı n d a to p la y a n in s a n - ı k â m ili n e y ile s e m b o liz e e d e r .
A n a h ta r K elim eler: M e v lâ n a , in s a n , se v g i, h o ş g ö r ü , in s a n - ı k â m il.

ABSTRACT
The Substance and Maturity of Human Beings
according to Mevlana
M e v la n a a p p r e c ia t e s t h e e x i s t e n c e o f h u m a n b e i n g a s t h e m o s t p e r fe c t
c r e a t u r e . B y r e a liz in g h is o w n s e lf a n d u n d e r s t a n d in g its g e n e s is , t h e
h u m a n b e i n g s r e s p e c t t o G o d , a n d d o n o t d e a l w ith t h e e r r o r s a n d
w r o n g d o in g s o f t h e o t h e r s . M e v la n a s y m b o liz e s in san -ı k âm il ( t h e m a tu r e
h u m a n ) c h a r a c t e r iz e d b y w is d o m , lo v e a n d t o l e r a n c e w ith r e e d flu te .

K ey W ords: M e v la n a , h u m a n b e in g , lo v e , t o l e r a n c e , i n s a n - ı k a m il

Giriş
arlık âleminin yaratılış sebebi olan insan1, ilahi bir cevhere sahip

V olması yönüyle gaye varlıktır. Bir taraftan fizik diğer taraftan metafizik
âlemin unsurlarını kendisinde barındırdığı için eşref-i mahlûkât
olarak isimlendirilmiştir. Onun bu ikili yönü kendisini diğer varlıkların
üzerine çıkardığından Allah’ın halifesi olarak görevlendirilmiştir.

* Doç Dr., SDÜ İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, ISPARTA, e-p osta: b ard akci@ ilah iyat.sdu .ed u.tr
1 Sözlükte "e-n -s" kök fiilinden tü retilen "ins" ve "insan" kelim esi, insanlık nevine ait bir ş a ­
hıs, kabile, grup, insan topluluğu, bir şeyin ortaya çıkm ası, vahşiliğin zıddı olan m edenîlik,
yakınlık, sevim li olm ak, alışm ak, göz b eb eğ i, siyah nokta, parm ak ucu, düşünm ek ve işitm ek
an lam ların a gelir. Bu m analardan çıkan so n u ca göre insan, vahşiliği terk ed en , m ed e n î olan,
yakınlık duyduğu şey lere a lışa b ile n bir varlıktır. el-C evherî, es-Sıhah, (I-VI), Kahire 1982, III,
90 4 -9 0 6 ; Rağıb el-Isfahân î, Müfredâtü Elfâzı'l-Kur'an, tahkik: Safvân Adnân Dâvûdî, Beyrut-
Dım aşk 1997,94; İbn Fâris, Mucemu M akâyısı'l-Luğa, I, 145; İbn Manzûr, L is a n u lA r a b , I, 147-150;
M uham m ed Ali et-T ehânevî, Keşşâfu Istılahâtı'l-Fünûn, (I-II), Editör: Refik el-A cem , Beyrut 1996,
I, 277-280.