Zadania maturalne z biologii

1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (4
(4 pkt)
pkt)
Obecnie uważa się, że glista ludzka i świńska należą do tego samego gatunku –
Ascaris lumbricoides. Glista ta pasożytuje w jelicie cienkim swego żywiciela,
wywołując chorobę zwaną glistnicą. Wydalone wraz z kałem zapłodnione jaja
pasożyta rozwijają się w glebie – tworzy się wtedy w jajach pierwsza postać
larwalna, a po linieniu kolejna, i w ten sposób jaja dojrzewają do postaci
inwazyjnej. Wykazano, że jajo może zachować żywotność w środowisku przez kilka
lat. Zarażenie następuje przez zjedzenie jaj inwazyjnych, z których w jelicie cienkim
wykluwają się larwy. Larwy wraz z krwią wędrują do płuc. W pęcherzykach
płucnych dwukrotnie linieją, skąd przez drogi oddechowe wracają do układu
pokarmowego, by ponownie umiejscowić się w jelicie cienkim, gdzie glisty osiągają
dojrzałość płciową.

Na podstawie: T. Kłapeć, A. Cholewa, Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem nawozów

organicznych i organiczno-mineralnych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 18(2), 2012.

9.1. (0–1)

Matura
Korzystając Czerwiec
ze schematu 2022, Poziom
przedstawiającego układrozszerzony
krwionośny człowieka,
(Formuła
uporządkuj drogę 2015)
larw glistyZadanie 9. (4
ludzkiej. Wpisz pkt)kolejne numery tak, aby
w tabelę
przedstawiały one wędrówkę larw z jelita cienkiego do płuc.
 jelito cienkie 1

żyła główna dolna

żyła wrotna

serce

żyła wątrobowa

tętnice płucne

naczynia krwionośne wątroby

płuca 8
Na podstawie: commons.wikimedia.org

9.2. (0–1)
Wykaż, że podczas wędrówki w organizmie człowieka larwy glisty ludzkiej
uszkadzają śródbłonek naczyń włosowatych płuc.

9.3. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego jaja A. lumbricoides stanowią zagrożenie dla potencjalnego

żywiciela dopiero po pewnym czasie od ich złożenia.

9.4. (0–1)

Na podstawie tekstu wykaż, że stosowanie odchodów świń jako naturalnego

nawozu może przyczynić się do rozwoju glistnicy u ludzi.

2 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 9. (2 pkt)
9. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy glisty ludzkiej. W Polsce glistnica jest
chorobą coraz rzadszą, ale ciągle częstą w krajach tropikalnych, m.in. ze względu
na nawożenie upraw ludzkimi odchodami.
 http://www.medycynatropikalna.pl

9.1. (0–1)

Na podstawie schematu oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące glisty

ludzkiej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F –
jeśli jest fałszywe.

Glista ludzka jest organizmem rozdzielnopłciowym o wyraźnym

1. P F
dymor)zmie płciowym.

Glista ludzka jest pasożytem jednodomowym, ponieważ ma

2. P F
jednego żywiciela, którym jest człowiek.

Do rozwoju larw inwazyjnych dochodzi jeszcze zanim jaja opuszczą

3. P F
jelito człowieka.

9.2. (0–1)

Z podanych poniżej przykładów ludzkich zachowań wybierz i zaznacz dwa

stanowiące czynniki ryzyka zarażenia się glistą ludzką.
 A. Wkładanie do ust różnych przedmiotów przez małe dzieci.
B. Zjedzenie niemytych surowych warzyw.
C. Zjedzenie przeterminowanej konserwy mięsnej lub nieświeżej wędliny.
D. Spożywanie mięsa wieprzowego lub dziczyzny niezbadanych przez
weterynarza.
E. Połknięcie wody podczas pływania w zanieczyszczonym zbiorniku wodnym.

3 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (4
(4 pkt)
pkt)
Tasiemiec bruzdogłowiec szeroki ma złożony cykl rozwojowy. Z jego jaj, które wraz
z odchodami ssaka dostały się do wody, wylęgają się wolno żyjące, urzęsione larwy
– koracidia. Koracidium, jeśli zostanie zjedzone przez drobnego skorupiaka,
przekształca się w następną larwę – procerkoid i w tej postaci pasożytuje w jego
ciele. Po zjedzeniu skorupiaka przez rybę kostnoszkieletową procerkoid
przekształca się w kolejną larwę – plerocerkoid i osiada w mięśniach ryby.
Zjedzenie zarażonej ryby przez ssaka, skutkuje przeobrażeniem się plerocerkoidu
w postać dorosłą, która po zapłodnieniu produkuje następne jaja.

Na podstawie: http://www.pasozyty.eu/choroby-pasozytnicze/bruzdoglowiec-szeroki

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony

(Formuła 2015) Zadanie 7. (4 pkt)

7.1. (0–1)
Na podstawie tekstu uzupełnij schemat cyklu rozwojowego bruzdogłowca
szerokiego: wpisz w odpowiednie miejsca nazwy jego stadiów rozwojowych.

7.2. (0–1)

Wypisz z tekstu nazwy grup organizmów będących żywicielami opisanego

bruzdogłowca.

żywiciel pośredni I:

żywiciel pośredni II:

żywiciel ostateczny:

7.3. (0–1)

Podaj, w jaki sposób człowiek może się stać się żywicielem bruzdogłowca
szerokiego, i określ, czy będzie on żywicielem pośrednim, czy – ostatecznym dla
tego pasożyta.

7.4. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało informacje prawdziwe. W każdym

nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Bruzdogłowiec szeroki jest pasożytem (wewnętrznym / zewnętrznym) ssaków

zaliczanym do (płazińców / nicieni / pierścienic).

4 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
podstawowy
(Formuła
(Formuła 2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (2
(2 pkt)
pkt)
Zaznacz poniżej dwie zasady postępowania, które pozwolą uniknąć zarażenia
się glistą ludzką.

A. Należy myć ręce przed posiłkiem.

B. Nie wolno spożywać mięsa, które nie było badane przez weterynarza.
 C. Należy ograniczyć możliwość zarażenia się drogą kropelkową.
D. Należy starannie myć owoce i warzywa.
E. Nie należy spożywać mięsa niedogotowanego lub niedosmażonego.

5 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 15.
15. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schematach (A–C) przedstawiono uproszczone cykle życiowe robaków
pasożytniczych.

a) Spośród schematów B i C wybierz ten, który przedstawia cykl życiowy

Matura Maj 2010,
tasiemca uzbrojonego. Poziom
Uzasadnij rozszerzony (Formuła
wybór.
2007) Zadanie 15. (2 pkt)

b) Wybierz z poniższych i podkreśl dwa przykłady pasożytów, dla których

charakterystyczny jest cykl rozwojowy przedstawiony na schemacie A.

owsik, tasiemiec nieuzbrojony, glista ludzka, bruzdogłowiec szeroki, tasiemiec

bąblowcowy

Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom podstawowy
podstawowy (Formuła
(Formuła
6 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom podstawowy
podstawowy (Formuła
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 20.
20. (2
(2 pkt)
pkt)
Jaja i larwy pasożytów, takich jak tasiemce (np. uzbrojony i nieuzbrojony), glisty,
owsiki, włośnie, dostają się do organizmu człowieka drogą pokarmową.

Zaproponuj po jednym przykładzie działań, które pozwolą Ci uniknąć zarażenia:

glistą ludzką

włośniem spiralnym

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła

2007) Zadanie 20. (2 pkt)