Zadania maturalne z biologii

1 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (3
(3 pkt)
pkt)
Mikrokosmki to palczaste wypustki cytoplazmatyczne wielu komórek
nabłonkowych. Utrzymują one swój kształt dzięki pęczkom $lamentów
aktynowych tworzących ich cytoszkielet. Niektóre nabłonki charakteryzują się
występowaniem bardzo licznych mikrokosmków, np. nabłonek jelita cienkiego czy
nabłonek kanalika nerkowego. Badania z ostatnich lat wykazały również, że
powierzchnia ciała tasiemców jest pokryta nabłonkiem z licznymi mikrokosmkami,
w tym przypadku nazywanymi mikrotrychami.

Na podstawie: W. Sawicki, Histologia, Warszawa 2015;

Cz. Błaszak, Zoologia. Bezkręgowce, Warszawa 2014.

6.1. (0–1)

Wykaż związek między obecnością licznych mikrotrychów na powierzchni ciała

dorosłych tasiemców a ich trybem życia i sposobem odżywiania się.

Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła

2015) Zadanie 6. (3 pkt)

6.2. (0–1)

Wybierz i podkreśl wszystkie procesy, w których uczestniczą mikrokosmki

nabłonka kanalika nerkowego.

ultra$ltracja resorpcja zwrotna sekrecja kanalikowa

wydzielanie adrenaliny

6.3. (0–1)

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące roli 'lamentów aktynowych w

komórce zwierzęcej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe,
albo F – jeśli jest fałszywe.

Podczas podziału jądra komórkowego włókna wrzeciona

1. P F
kariokinetycznego powstają głównie z $lamentów aktynowych.

W wyniku przesuwania się $lamentów aktynowych względem

2. $lamentów miozynowych możliwy staje się skurcz komórki P F
mięśniowej.

Sieć $lamentów aktynowych pod błoną komórkową bierze udział

3. P F
w tworzeniu wici oraz rzęsek.

2 Biomedica
Biomedica 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (3
(3 pkt)
pkt)
Poniżej przedstawiono schemat budowy ciała płazińców: A - drapieżnych B -
pasożytujących. Na schemacie wyraźnie widoczne są różnice w budowie ciała
płazińców w zależności od ich trybu życia.

Biomedica 2022, Poziom rozszerzony (Formuła

2015)
11.1. (0–1) Zadanie 11. (3 pkt)
Podaj dwie różnice, odnoszące się do wora powłokowo-mięśniowego, w
budowie drapieżników i pasożytów.
11.2. (0–1)

Między drapieżnikami i pasożytami występują również różnice w

przeprowadzanym oddychaniu komórkowym. Podaj jedną różnicę dotyczącą
oddychania oraz określ z czego ona wynika.

11.3. (0–1)

Określ, w jaki sposób przystosowaniem do prowadzonego trybu życia jest

występowanie dobrze rozwiniętych mięśni w przypadku organizmu A.

3 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę układu protonefrydialnego u przedstawiciela
wolnożyjących płazińców. Aparat $ltracyjny tego układu tworzy komórka
płomykowa połączona żeberkowato z komórką kanalikową.

Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony

(Formuła 2015) Zadanie 7. (2 pkt)
 Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.

U dwóch gatunków wypławków słodkowodnych, o podobnej wielkości i budowie,

stwierdzono zróżnicowanie liczby komórek układu protonefrydialnego (komórek
płomykowych). Jeden z badanych gatunków wypławków – wielooczka czarna –
zasiedla wody słodkie stojące oraz rzeki o słabym nurcie. Żyje w wodzie o nieco
wyższym stężeniu soli niż stężenie preferowane przez drugi gatunek – wypławka
alpejskiego – występującego w chłodnych źródłach i strumieniach o niższym
zasoleniu.

7.1. (0–1)

Na przykładzie wybranej cechy budowy komórki płomykowej wykaż, że ta

komórka ułatwia odprowadzanie płynów z jamy ciała u płazińców.

7.2. (0–1)

Określ, który z dwóch gatunków – wielooczka czarna czy wypławek alpejski –

powinien mieć większą liczbę komórek płomykowych. Wyjaśnij znaczenie
większej liczby komórek płomykowych w procesie osmoregulacji u tego
gatunku.
4 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła 2007) - Zadanie
(Formuła 2007) Zadanie 11. (2 pkt)
11. (2 pkt)
Stadia larwalne bilharcji (pasożytniczych przywr) występujących w Afryce i na
Bliskim Wschodzie żyją w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych oraz na
polach ryżowych zalanych wodą. Dorosłe osobniki natomiast bytują wewnątrz
naczyń krwionośnych człowieka, gdzie cały czas omywane są przez krew
zawierającą komórki układu odpornościowego i przeciwciała. Stwierdzono, że
okrywają się one, jak płaszczem, białkami obecnymi we krwi żywiciela. Są
rozdzielnopłciowe, a samice z samcami występują w parach. Po kopulacji samice
wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają jaja. Żyjące
w wodzie stadium rozwojowe zwane cerkarią ma gruczoły penetracyjne
umożliwiające przejście przez skórę człowieka.

Na podstawie: W.A. Dogiel, Zoologia bezkręgowców, Warszawa 1970.

a) Określ, czy człowiek jest żywicielem pośrednim, czy – ostatecznym bilharcji.

Odpowiedź uzasadnij.

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony

(Formuła 2007) Zadanie 11. (2 pkt)

b) Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego zwalczanie dorosłych bilharcji przez

układ odpornościowy żywiciela jest utrudnione. W odpowiedzi uwzględnij
mechanizm odpowiedzi immunologicznej.
5 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 14.
14. (2
(2 pkt)
pkt)
U zwierząt bezkręgowych dość często spotyka się obojnactwo (hermafrodytyzm) –
zjawisko występowania w ciele jednego osobnika jednocześnie żeńskich i męskich
gruczołów rozrodczych. Obojnactwo szczególnie często występuje u
bezkręgowców będących pasożytami wewnętrznymi. U zwierząt
hermafrodytycznych najczęściej zachodzi zapłodnienie krzyżowe, rzadziej –
samozapłodnienie (np. u tasiemca). Obupłciowość bardzo często występuje też u
roślin, np. gameto$ty większości paproci mają zarówno plemnie, jak i rodnie.

Określ, czy potomstwo podanych poniżej organizmów powstałe w wyniku

samozapłodnienia będzie zróżnicowane genetycznie. Odpowiedź uzasadnij,
odwołując się do procesu powstawania gamet u tych gatunków.

1. Potomstwo tasiemca uzbrojonego:

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła

2007) Zadanie 14. (2 pkt)
2. Potomstwo paproci narecznicy samczej:

6 Zbiór
Zbiór zadań
zadań CKE,
CKE, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 57. (5 pkt)
57. (5 pkt)
Na schematach przedstawiono cykle rozwojowe bruzdogłowca szerokiego (A) i
tasiemca uzbrojonego

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008, s. 682–683.

a) Zaznacz w tabeli wiersz, w którym właściwie przyporządkowano żywicieli w

cyklu rozwojowym bruzdogłowca szerokiego.

Żywiciel pośredni Żywiciel ostateczny

A. człowiek ryba

B. oczlik ryba

C. człowiek oczlik

D. ryba człowiek

b) Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

Larwa mająca postać wypełnionego płynem pęcherzyka, z wpukloną do środka

główką, to

A. onkosfera.
 B. wągier.
C. koracidium.
D. procerkoid.

c) Podaj dwie różnice między cyklem rozwojowym bruzdogłowca szerokiego i

tasiemca uzbrojonego, uwzględniając liczbę żywicieli pośrednich oraz
środowisko, w którym przebiega rozwój pasożyta.

d) Określ warunek niezbędny do przekształcenia się procerkoidu w następne

stadium larwalne – plerocerkoid.

e) Na podstawie analizy schematu podaj sposób postępowania, dzięki

któremu zostaje zmniejszone ryzyko zarażenia się człowieka tasiemcem
uzbrojonym.

7 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 15.
15. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schematach (A–C) przedstawiono uproszczone cykle życiowe robaków
pasożytniczych.
a) Spośród schematów B i C wybierz ten, który przedstawia cykl życiowy
tasiemca uzbrojonego. Uzasadnij wybór.

b) Wybierz z poniższych i podkreśl dwa przykłady pasożytów, dla których

charakterystyczny jest cykl rozwojowy przedstawiony na schemacie A.

owsik, tasiemiec nieuzbrojony, glista ludzka, bruzdogłowiec szeroki, tasiemiec

bąblowcowy