1.

ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਸਹੀ ਲ ਕਿਪ ਚੁਣੋ :-

I. ਹੇਠਾਂ ਲ ਿੱ ਤੀ ਰਸਾਇਲਣਕ ਲਕਲਰਆ ੀ ਲਕਸਮ ਿੱ ਸੋ ।

A. ਸੰ ਯੋਜਨ ਲਕਲਰਆ B. ਲ ਸਥਾਪਨ ਲਕਲਰਆ C. ਅਪਘਟਨ ਲਕਲਰਆ D. ੂਹਰਾ ਲ ਸਥਾਪਨ ਲਕਲਰਆ

II. ਪਾਣੀ ੇ ਲਿਜਿਈ ਅਪਘਟਨ ੌਰਾਨ ----ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਗੈਸ ਪਰਾਪਤ ਹੁੰ ੀ ਹੈ I

A.) ਨਾਈਟਰੋਜਨ
B.) ਓਜੋੋ਼ਨ
C.) ਹਾਈਡਰੋਜਨ
D.) ਮੀਥੇਨ

III. Fe2O3 + 2Al → Al2O3 + 2Fe

ਉਪਰੋਕਤ ਰਸਾਇਲਣਕ ਲਕਲਰਆ ਇਿੱਕ ਉ ਾਹਰਣ ਹੈ:

(ੳ) ਸੰ ਯੋਜਨ ਲਕਲਰਆ (ਅ) ੂਹਰਾ ਲ ਸਥਾਪਨ ਲਕਲਰਆ

(ੲ) ਅਪਘਟਨ ਲਕਲਰਆ (ਸ) ਲ ਸਥਾਪਨ ਲਕਲਰਆ

IV. ਇਿੱਕ ਘੋਿ ਿਾਿ ਲਿਟਮਸ ਨੂੰ ਨੀਿਾ ਕਰ ਲ ੰ ਾ ਹੈ, ਇਸ ਾ ਸੰ ਭ ਤੌਰ ਤੇ pH ਹੈ :-

(a) 1 (b) 4 (c) 5 (d) 10

V. ਇਿੱਕ ਘੋਲ਼ ਅੰ ਡੇ ੇ ਲਿਿਕੇ ੇ ਿਾਰੀਕ ਟੁਕਲਿਆਂ ਨਾਿ ਲਕਲਰਆ ਕਰਕੇ ਇਿੱਕ ਗੈਸ ਪੈ ਾ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ੁਧੀਆ ਕਰ ਲ ੰ ੀ ਹੈ। ਘੋਲ਼

ਲ ਿੱ ਚ ਮੌਜੂ ਹੈ :-

A.) NaCl B.) HCl C.) LiCl D.) KCl

VI. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋ ਲਕਹਿੀ ਲਕਸਮ ੀ ਾਈ ਿ ਹਜ਼ਮੀ ਾ ਇਿਾਜ ਕਰਨ ਿਈ ਰਤੀ ਜਾਂ ੀ ਹੈ?

ਂ ੀਿਾਇਉਲਟਕ
(ੳ) ਐਟ (ਅ) ਅਨਾਿਜੈਲਸਕ ਂ ਐਲਸਡ
(ੲ) ਐਟ ਂ ੀਸੈਪਲਟਕ
(ਸ) ਐਟ

VII. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋ ਲਕਹਿਾ ਜੋਿਾ ਲ ਸਥਾਪਨ ਪਰਲਤਲਕਲਰਆ ਕਰੇਗਾ?

A.) NaCl ਅਤੇ ਕਾਪਰ ਧਾਤ B.) MgCl2 ਅਤੇ ਐਿੂਮੀਨੀਅਮ ਧਾਤ

C.) FeSO4 ਅਤੇ ਲਸਿ ਰ ਧਾਤ D.) AgNO3 ਘੋਿ ਅਤੇ ਕਾਪਰ ਧਾਤ

VIII. ਭੋਜਨ ਰਿੱ ਿਣ ਾਿੇ ਕੈਨਾਂ ਨੂੰ ਲਟਨ ੀ ਝਾਿ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ੀ ਹੈ ਲਜ਼ੰ ਕ ੀ ਨਹੀ, ਲਕੳਂਲਕ ?

A.) ਲਜ਼ੰ ਕ ਲਟਨ ਨਾਿੋਂ ਮਲਹੰ ਗੀ ਹੈ। B.) ਲਜ਼ੰ ਕ ਾ ਲਪਘਿਣ ਅੰ ਕ ਲਟਨ ਨਾਿੋਂ ਉੱਚਾ ਹੈ।
C.) ਲਜ਼ੰ ਕ ਲਟਨ ਨਾਿੋਂ ਲਜਆ ਾ ਲਕਲਰਆਸ਼ੀਿ ਹੈ। D.) ਲਜ਼ੰ ਕ ਲਟਨ ਨਾਿੋਂ ਘਿੱ ਟ ਲਕਲਰਆਸ਼ੀਿ ਹੈ।

IX. ਈਥੇਨ ਾ ਅਣ ੀ ਸੂਤਰ C2H6 ਹੈ, ਇਸ ਲ ਿੱ ਚ :

A.) 6 ਸਲਹਸੰ ਯੋਜਕ ਿੰ ਧਨ ਹਨ। B.) 7 ਸਲਹਸੰ ਯੋਜਕ ਿੰ ਧਨ ਹਨ।

C.) 8 ਸਲਹਸੰ ਯੋਜਕ ਿੰ ਧਨ ਹਨ। D.) 9 ਸਲਹਸੰ ਯੋਜਕ ਿੰ ਧਨ ਹਨ।

X. ਉਸ ਅਣੂ ਾ ਨਾਮ ਿੱ ਸੋ ਲਜਸ ੀ ਇਿੈ ਕਟਰੋਨ ਲਿੰ ੂ ਰਚਨਾ ੀ ਿਣਤਰ ਲਚਿੱ ਤਰ ਲ ਿੱ ਚ ਲ ਿਾਈ ਗਈ ਹੈ :-

A.) ਮੀਥੇਨ
B.) ਈਥੇਨ
C.) ਪਾਣੀ
D.) ਪਰੋਪੇਨ

XI. ਇਿੱਕ ਪਰਮਾਣੂ ੀ ਇਿੈ ਕਟਰਾਨੀ ਤਰਤੀਿ 2,8,7 ਹੈ ਇਸ ਤਿੱ ਤ ਾ ਪਰਮਾਣੂ ਅੰ ਕ ....... ਹੈ I

A.) 10 B.) 7 C.) 17 D.) 11

XII. ਆਧੁਲਨਕ ਆ ਰਤੀ ਸਾਰਨੀ ਲ ਚ ਪਲਹਿੇ ਸ ਤਿੱ ਤਾਂ ਲ ਿੱ ਚ ਲਕਹਿੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਹਨ ?

A.) Na ਅਤੇ Mg B.) Zn ਅਤੇ Cu C.) Li ਅਤੇ Be D.) K ਅਤੇ Ca

XIII.) ਮਨੁਿੱਿੀ ਮਿ ਲਨਕਾਸ ਪਰਣਾਿੀ ੇ ਲ ਿੱ ਤੇ ਹੋਏ ਲਚਿੱ ਤਰ ਲ ਿੱ ਚ ਭਾਗ A ਨੂੰ ਅੰ ਲਕਤ ਕਰੋ l

A. ਿਿੱ ਿੀ ਮੂਤਰ ਲਹਣੀ

B. ਮਹਾਂਧਮਣੀ
C. ਮੂਤਰ ਮਸਾਨਾ
D. ਮੂਤਰ ਮਾਰਗ

XIV) ਜਾਈਿਮ ਲਟਸ਼ੂ ਇਕ ਮਹਿੱ ਤ ਪੂਰਣ ਪੌ ਾ ਲਟਸ਼ੂ ਹੈ । ਪੌਲ ਆਂ ਲ ਿੱ ਚ ਜਾਈਿਮ ਲਟਸ਼ੂ ਾ ਕੰ ਮ ਹੈ :-

A.) ਪਾਣੀ ਾ ਪਲਰ ਲਹਨ B.) ਭੋਜਨ ਾ ਪਲਰ ਲਹਨ

C.) ਅਮੀਨੋ ਤੇਜ਼ਾਿਾਂ ਾ ਪਲਰ ਲਹਨ D.) ਆਕਸੀਜਨ ਾ ਪਲਰ ਲਹਨ

XV. ਮਾ ਾ ਪਰਜਨਣ ਪਰਣਾਿੀ ੇ ਲ ਿੱ ਤੇ ਹੋਏ ਲਚਿੱ ਤਰ ਲ ਿੱ ਚ ਭਾਗ A ਾ ਸਹੀ ਨਾਮ ਕੀ ਹੈ ?

A.) ਿਿੱ ਚੇ ਾਨੀ

B.) ਸਰਲ ਕਸ
C.) ਅੰ ਡਕੋਸ਼
D.) ਯੋਨੀ
XVI. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋ ਲਕਹਿਾ ਮਨੁਿੱਿ ਲ ਿੱ ਚ ਮਾ ਾ ਜਣਨ ਪਰਣਾਿੀ ਾ ਭਾਗ ਨਹੀਂ :-

A.) ਅੰ ਡਕੋਸ਼ B.) ਗਰਭਕੋਸ਼ C.) ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਲਹਣੀ D.) ਫੈਿੋਪੀਅਨ ਲਟਊਿ

XVII. ਲਕਸੇ ਰਪਣ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਲਕੰ ਨੀ ੀ ੂਰੀ ਉੱਤੇ ਹੋ ੋ, ਤੁਹਾਡਾ ਪਰਤੀਲਿੰ ਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਲਸਿੱ ਧਾ ਪਰਤੀਤ ਹੁੰ ਾ ਹੈ। ਸੰ ਭ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ
ਰਪਣ ਹੈ:-

(ੳ) ਕੇ ਿ ਸਮਤਿ ਰਪਣ (ਅ) ਕੇ ਿ ਅ ਤਿ ਰਪਣ

(ੲ) ਕੇ ਿ ਉੱਤਿ ਰਪਣ (ਸ) ਸਮਤਿ ਰਪਣ ਜਾਂ ਉੱਤਿ ਰਪਣ

XVIII. ਸਤੂ ਨੂੰ ਅ ਤਿ ਰਪਣ ਸਾਹਮਣੇ ਲਕਸ ਸਲਥਤੀ ਲ ਿੱ ਚ ਰਿੱ ਲਿਆ ਜਾ ੇ ਤਾਂ ਜੋ ਪਰਤੀਲਿੰ ਿ ਆਭਾਸੀ ਅਤੇ ਲਸਿੱ ਧਾ ਿਣੇ l

A.) F ਉੱਤੇ
B.) F ਅਤੇ P ਲ ਚਕਾਰ
C.) C ਅਤੇ F ਲ ਚਕਾਰ
D.) ਅਨੰਤ ਉੱਤੇ

XIX. ਲਕਸੇ ਸਤੂ ਾ ਾਸਤਲ ਕ ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਅਕਾਰ ਾ ਪਰਲਤਲਿੰ ਿ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਿਈ ਸਤੂ ਨੂੰ ਉੱਤਿ ਿੈਂ ਨਜ਼ ੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਕਿੱ ਥੇ ਰਿੱ ਲਿਆ ਜਾ ?ੇ

(ੳ) ਿੈਂ ਨਜ਼ ੇ ਮੁਿੱ ਿ ਫੋਕਸ ਉੱਤੇ (ਅ) ਫੋਕਸ ੂਰੀ ੀ ਗਣੀ

ੁਿੱ ੂਰੀ ੳਿੱਤੇ

(ੲ) ਅਨੰਤ ਉੱਤੇ (ਸ) ਿੈਂ ਨਜ਼ ੇ ਪਰਕਾਸ਼ ਕੇਂ ਰ ਅਤੇ ਮੁਿੱ ਿ ਫੋਕਸ ੇ ਲ ਿੱ ਚਕਾਰ

XX ਮਨੁਿੱ ਿੀ ਅਿੱ ਿ ਲਜਸ ਭਾਗ ਉੱਤੇ ਲਕਸੇ ਸਤੂ ਾ ਪਰਤੀਲਿੰ ਿ ਿਣਾਉਂ ੀ ਹੈ ,ਉਹ ਹੈ :-

A.) ਕਾਰਨੀਆਂ B.) ਆਇਲਰਸ C.) ਪੁਤਿੀ D.) ਰੈਲਟਨਾ

XXI. ਨੇਤਰ ਿੈਂ ਨਜ਼ ੀ ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਲ ਿੱ ਚ ਪਲਰ ਰਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਾ ਹੈ-

(ੳ) ਪੁਤਿੀ ੁਆਰਾ (ਅ) ਰੈਲਟਨਾ ੁਆਰਾ (ੲ) ਲਸਿੀਅਰੀ ਪੇਸ਼ੀ ੁਆਰਾ (ਸ) ਆਇਲਰਸ ੁਆਰਾ

XXII. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਤੋਂ ਲਕਹਿਾ ਪ ਲਿਜਿੀ ਸਰਕਟ ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਜਿਈ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਰਸਾਉਂ ਾ ?

A) I2R B) IR2 C) VI (d) V2/R

XXIII. ਸ਼ਾਰਟ ਸਰਕਟ ਸਮੇਂ ਸਰਕਟ ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਾ ਮਾਨ;-

(ੳ) ਿਹੁਤ ਘਿੱ ਟ ਹੋ ਜਾਂ ਾ ਹੈ। (ਅ) ਪਲਰ ਰਲਤਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰ ਾ

(ੲ) ਿਹੁਤ ਅਲਧਕ ਿੱ ਧ ਜਾਂ ਾ ਹੈ। (ਸ) ਲਨਰੰ ਤਰ ਪਲਰ ਰਲਤਤ ਹੁੰ ਾ ਹੈ।
XXIV. ਲਿਜਿ-ਚੁੰ ਿਕੀ ਪਰੇਰਣ ੀ ਘਟਨਾ :-

(ੳ) ਲਕਸੇ ਸਤੂ ਨੂੰ ਚਾਰਜ ਕਰਨ ੀ ਪਰਲਕਲਰਆ ਹੈ।

(ਅ) ਲਕਸੇ ਕੁੰ ਡਿੀ ਤੋਂ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪਰ ਾਲਹਤ ਹੋਣ ੇ ਕਾਰਨ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ ਉਤਪੰ ਨ ਕਰਨ ੀ ਪਰਲਕਲਰਆ ਹੈ।

(ੲ) ਕੁੰ ਡਿੀ ਅਤੇ ਚੁੰ ਿਕ ੇ ਲ ਿੱ ਚ ਸਾਪੇਲਿਕ ਗਤੀ ੇ ਕਾਰਨ ਕੁੰ ਡਿੀ ਲ ਿੱ ਚ ਪਰੇਲਰਤ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪੈ ਾ ਕਰਨਾ।

(ਸ) ਲਕਸੇ ਲਿਜਿਈ ਮੋਟਰ ੀ ਕੁੰ ਡਿੀ ਨੂੰ ਘੁਮਾਉਣ ੀ ਪਰਲਕਲਰਆ ਹੈ।

XXV. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿਾ ਜੈ ਅਲ ਘਟਨਸ਼ੀਿ ਪ ਾਰਥ ਹੈ ?

A.) ਿਿੱਕਿ B.) ਫੁਿੱ ਿ C.) ਫਿਾ ੇ ਲਿਿਿ D.)ਪਿਾਸਲਟਕ

XXVI. ਡੀ. ਐਨ . ਏ. ਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?

A.)ਆਕਸੀ ਰਾਈਿੋ ਲਨਊਕਲਿਕ ਐਲਸਡ B.) ਡੀ ਆਕਸੀ ਨਾਈਲਟਰਕ ਐਲਸਡ

C.) ਡੀ ਆਕਸੀ ਰਾਈਿੋ ਐਲਸਡ D.) ਇਨਹਾਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ

XXVII. ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪੈ ਾ ਕਰਨ ੀ ਲ ਉਂਤ ਨੂੰ ਕਲਹੰ ੇ ਹਨ:

A.) ਜਨਰੇਟਰ B.) ਗੈਿ ੈਨੋਮੀਟਰ C.) ਐਮਮੀਟਰ D.) ਮੋਟਰ

XXVIII .......... ੇ ਅਣੂਆਂ ਲ ਚ ਅਨੁ ੰ ਲਸ਼ਕ ਗੁਣਾਂ ਾ ਸੰ ੇਸ਼ ਹੁੰ ਾ ਹੈ ਜੋ ਮਾਲਪਆਂ ਤੋਂ ਅਗਿੀ ਪੀਿਹੀ ਲ ਿੱ ਚ ਜਾਂ ਾ ਹੈ ।

A.) ਡੀ. ਐਨ. ਏ . B.) ਐਚ. ਐਨ. ਏ . C.) ਸੀ .ਐਨ .ਏ D.) ਿੀ. ਐਨ. ਏ
XXIX. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿੇ ਭੋਜਨ ਿਿੀ ਾ ਲਨਰਮਾਣ ਕਰ ੇ ਹਨ- ਘਾਹ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਅੰ ਿ

A.) ਘਾਹ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਅੰ ਿ B.) ਘਾਹ, ਿਿੱ ਕਰੀ, ਮਨੁਿੱ ਿ C. ) ਿਿੱ ਕਰੀ, ਗਾਂ, ਹਾਥੀ D. ) ਘਾਹ, ਮਿੱ ਿੀ, ਿਿੱ ਕਰੀ

XXX. ਬਿਜਲਈ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੇ S.I ਮਾਤਰਕ ਕੀ ਹੈ ?

A) ਓਹਮ B) ਐਮਪ੍ੀਅਰ C) ਜੂਲ D) ਵੋਲਟ

3. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਸਹੀ ਲ ਕਿਪ ਚੁਣੋ :-

I. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿਾ ਪ ਾਰਥ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ਿਣਾਉਣ ਿਈ ਨਹੀਂ ਰਲਤਆ ਜਾ ਸਕ ਾ?

A.) ਪਾਣੀ B.) ਕਿੱ ਚ C.) ਪਿਾਸਲਟਕ D.) ਲਮਿੱ ਟੀ

II.ਲਕਸੇ ਗੋਿਾਕਾਰ ਰਪਣ ਅਤੇ ਲਕਸੇ ਪਤਿੇ ਗੋਿਾਕਾਰ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ੋ ਾਂ ੀਆਂ ਫੋਕਸ ੂਰੀਆਂ -15 cm ਹਨ। ਰਪਣਅਤੇ ਿੈ ੈੱਨਜ਼
ਸੰ ਭਾਲ ਤ ਹਨ:-
A.) ੋ ੇਂ ਅ ਤਿ B.) ੋ ੇਂ ਉੱਤਿ C) ਰਪਣ ਅ ਤਿ ਅਤੇ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ਉੱਤਿ D.) ਰਪਣ ਉੱਤਿ ਅਤੇ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ਅ ਤਿ

III. ਉੱਤਿ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ੀ ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਹੁੰ ੀ ਹੈ. *

A.) ਧਨਾਤਮਕ B.) ਲਰਣਾਤਮਕ C.) ਜ਼ੀਰੋ D.) ਇਨਹਾਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
IV. ਉਸ ਅਣੂ ਾ ਨਾਮ ਿੱ ਸੋ ਲਜਸ ੀ ਇਿੈ ਕਟਰੋਨ ਲਿੰ ੂ ਰਚਨਾ ੀ ਿਣਤਰ ਲਚਿੱ ਤਰ ਲ ਿੱ ਚ ਲ ਿਾਈ ਗਈ ਹੈ :-

A.) ਮੀਥੇਨ
B.) ਈਥੇਨ
C.) ਈਥੀਨ
D.) ਪਰੋਪੇਨ

V.) ਇਿੱਕ ਅ ਤਿ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ੀ ਫੋਕਸ ੂਰੀ 2 ਮੀਟਰ ਹੈ ਉਸ ੀ ਸ਼ਕਤੀ ਲਕੰ ਨੀ ਹੋ ੇਗੀ ?

A.) 2D B.) -2D C.) -0.5 D D.) 4D

VI. ਜ ੋ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਲਰਿਨ ਨੂੰ ਹ ਾ ਲ ਚ ਸਾਲਿਆ ਜਾਂ ਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਲਚਿੱ ਟਾ ਪ ਾਰਥ ਪਰਾਪਤ ਹੁੰ ਾ ਹੈ ,ਉਸ ਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ *

A.) ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਕਾਰਿੋਨੇਟ B.)ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਆਕਸਾਈਡ C.) ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਸਿਫਾਈਡ D.) ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਕਿੋ ਰਾਈਡ
VI. ਲਕਲਰਆ ੀ ਲਕਸਮ ਿੱ ਸੋ CaO(s) + H2O(l) -------> Ca(OH)2 (aq)

A.) ਲ ਘਟਨ ਲਕਲਰਆ B.)ਲ ਸਥਾਪਨ ਲਕਲਰਆ C.) ਸੰ ਯੋਜਨ ਲਕਲਰਆ D.) ਹ
ੂ ਰਾ ਲ ਸਥਾਪਨ ਲਕਲਰਆ
VII. ਕੀ ਹੁੰ ਾ ਹੈ ਜ ੋਂ ਪਤਿਾ ਹਾਈਡਰੋਕਿੋ ਲਰਕ ਐਲਸਡ ਿੋ ਹ ਚੂਰਨ ਉੱਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂ ਾ ਹੈ? ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਤੇ ਲਨਸ਼ਾਨ ਿਗਾਓ: -

A.)ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਗੈਸ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਕਿੋ ਰਾਈਡ ਪੈ ਾ ਹੁੰ ੇ ਹਨ। B.) ਕਿੋ ਰੀਨ ਗੈਸ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਹਾਈਡਰੋਕਸਾਈਡ ਪੈ ਾ ਹੁੰ ੇ ਹਨ।
C.) ਕੋਈ ਲਕਲਰਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰ ੀ। D.) ਆਇਰਨ ਿੂਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਪੈ ਾ ਹੁੰ ੇ ਹਨ।
VIII. ਮਨੁਿੱ ਿ ਲ ਿੱ ਚ ਗੁਰ ੇ ਇਿੱਕ ਤੰ ਤਰ ਾ ਭਾਗ ਹਨ ਜੋ ਸਿੰ ਧਤ ਹੈ :-

A.) ਪੋਸ਼ਣ B.) ਸਾਹ ਲਕਲਰਆ C.) ਮਿ ਲਤਆਗ D.) ਪਲਰ ਲਹਨ

IX. ਸ ੈਪੋਸੀੋ਼ ਪੋਸ਼ਣ ਿਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ :-

A.) ਕਾਰਿਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਪਾਣੀ B.) ਕਿੋ ਰੋਲਫਿ C.) ਸੂਰਜ ਾ ਪਰਕਾਸ਼ D.) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ

X. ਸੋਡੀਅਮ ਹਾਈਡਰੋਕਸਾਈਡ (NaOH) ਾ 10 mL ਘੋਲ਼, HCl ੇ 8 mL ਘੋਲ਼ ਨਾਿ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਉ ਾਸੀਨਹੋ ਜਾਂ ਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ
ਅਸੀਂNaOH ੇ ਉਸੀ ਘੋਲ਼ ੇ 20 mLਿਈਏ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉ ਾਸੀਨ ਕਰਨ ਿਈ HCl ੇ ਉਸੇ ਘੋਲ਼ ੀ ਲਕੰ ਨੀ ਮਾਤਰਾ ੀ ਜਰੂਰਤ
ਹੋ ੇਗੀ?

A.) 4 mL B.) 8 mL C.) 12 mL D.) 16mL

XI. ਇਿੱਕ ਤਿੱ ਤ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਿ ਪਰਲਤਲਕਲਰਆ ਕਰਕੇ ਉੱਚ ਲਪਘਿਣ ਅੰ ਕ ਾਿਾ ਯੋਲਗਕ ਿਣਾਉਂ ਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੋਲਗਕ ਪਾਣੀ ਲ ਿੱ ਚ ੀ
ਘੁਿਣਸ਼ੀਿ ਹੈ। ਸੰ ਭ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਤਿੱ ਤ ਹੈ:
A) ਕੈਿਸ਼ੀਅਮ B) ਕਾਰਿਨ C ) ਲਸਿੀਕਾਨ D. ) ਆਇਰਨ
XII. ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਜੇਕਰ ਭਾਂਲਡਆਂ ਾ ਥਿੱ ਿਾ ਿਾਹਰੋਂ ਕਾਿਾ ਹੋ ਲਰਹਾ ਹੋ ੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਸਪਿੱ ਸ਼ਟ ਹੈ ਲਕ :
A.) ਭੋਜਨ ਪੂਰੇ ਰੂਪ ਲ ਿੱ ਚ ਨਹੀਂ ਪਿੱ ਲਕਆ ਹੈ। B.) ਿਾਿਣ ਪੂਰੀ ਤਰਹਾਂ ਨਹੀਂ ਜਿ ਲਰਹਾ ਹੈ।
C.) ਿਾਿਣ ਲਸਿੱ ਿਾ ਹੈ। D.) ਿਾਿਣ ਪੂਰੀ ਤਰਹਾਂ ਜਿ ਲਰਹਾ ਹੈ ।
XII. ਆ ਰਤੀ ਸਾਰਨੀ ਲ ਿੱ ਚ ਿਿੱ ਿੇ ਤੋਂ ਸਿੱ ਜੇ ਪਾਸੇ ਿੱ ਿ ਜਾਣ ਨਾਿ ਤਰਤੀਿ ਿਾਰੇ ਲਕਹਿਾ ਕਥਨ ਸਿੱ ਚ ਨਹੀ:
A.) ਤਿੱ ਤਾਂ ਾ ਧਾਤ ੀਂ ਸੁਭਾਅ ਘਟ ਾ ਹੈ। B.) ਸੰ ਯੋਜਕ ਇਿੈ ੈੱਕਟਰਾਨਾਂ ੀ ਸੰ ਲਿਆ ਿੱ ਧ ਜਾਂ ੀ ਹੈ।
C.) ਪਰਮਾਣੂ ਸੌਿ ਨਾਿ ਇਿੈ ੈੱਕਟਰਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਲ ੰ ੇ ਹਨ। D.) ਇਹਨਾਂ ੇ ਆਕਸਾਈਡ ਧੇਰੇ ਤੇਜ਼ਾਿੀ ਹੋ ਜਾਂ ੇ ਹਨ।
XIII. ਤਿੱ ਤ X, XCl2 ਸੂਤਰ ਾਿਾ ਇਿੱਕ ਕਿੋ ਰਾਈਡ ਿਣਾਉਂ ਾ ਹੈ ਜੋ ਲਕ ਇਿੱਕ ਿੱ ਧ ਲਪਘਿਣ ਅੰਕ ਾ ਠੋਸ ਹੈ । ਇਹ X, ਸੰ ਭ ਤੌਰ ਤੇ ਆ ਰਤੀ
ਸਾਰਨੀ ੇ ਉਸ ਗਰੁਿੱ ਪ ਲ ਿੱ ਚ ਹੋ ੇਗਾ ਲਜਸ ਲ ਿੱ ਚ ਹੈ:
A) Na B ) Mg C ) Al D ) Si

XIV. ਮਨੁਿੱਿ ਲ ਿੱ ਚ ਗੁਰ ੇ ਇਿੱਕ ਤੰ ਤਰ ਪਰਣਾਿੀ ਾ ਭਾਗ ਹਨ ਜੋ ਸੰ ਿੰ ਲਧਤ ਹੈ :

A ) ਪੋਸ਼ਣ B.) ਸਾਹ ਲਕਲਰਆ C.) ਮਿ ਲਤਆਗ D.) ਪਲਰ ਲਹਨ

XV. ਪਾਇਰੂ ੇਟ ੇ ਲ ਿੰ ਡਨ ਨਾਿ ਕਾਰਿਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਤਾਪ ਊਰਜਾ ੇਣ ੀ ਪਰਲਤਲਕਲਰਆ
ਾਪਰ ੀ ਹੈ :
A. ) ਸਾਈਟੋਪਿਾਜ਼ਮ ਲ ਿੱ ਚ B.) ਮਾਈਟੋਕਾਂਡਰੀਆ ਲ ਿੱ ਚ
C. ) ਕਿੋ ਰੋਪਿਾਸਟ ਲ ਿੱ ਚ D.) ਲਨਊਕਿੀਅਸ ਲ ਿੱ ਚ

I. ਅਲਿੰਗੀ ਜਣਨ ਿਲਡੰ ਗ ੁਆਰਾ ਲਜਸ ਲ ਿੱ ਚ ਹੁੰ ਾ ਹੈ :

A.) ਅਮੀਿਾ B.) ਯੀਸਟ C.) ਪਿਾਜ਼ਮੋਡੀਅਮ D.) ਿੇ ਸ਼ਮਾਨੀਆ

II. ਪਰਾਗ ਕੋਸ਼ ਲ ਿੱ ਚ ਹੁੰ ਾ ਹੈ :

A.) ਹਰੀਆਂ ਪਿੱ ਤੀਆਂ B.) ਿੀਜ ਅੰ ਡ C.) ਇਸਤਰੀ ਕੇਸਰ D.) ਪਰਾਗ ਕਣ

III. ਮੈਂਡਿ ੇ ਇਿੱਕ ਪਰਯੋਗ ਲ ਿੱ ਚ ਿੰਿੇ ਮਟਰ ੇ ਪੌ ੇ ਲਜਨਹਾਂ ੇ ਿੈਂਗਣੀ ਫੁਿੱ ਿ ਸਨ, ਾ ਸੰ ਕਰਣ ਿੌਨੇ ਪੋਲ ਆਂ ਲਜਨਹਾਂ ੇ ਸਫੈ ਫੁਿੱ ਿ ਸਨ, ਨਾਿ

ਕਰਾਇਆ ਲਗਆ। ਇਹਨਾਂ ੀ ਸੰ ਤਾਨ ੇ ਸਾਰੇ ਪੌਲ ਆਂ ਲ ਿੱ ਚ ਫੂਿੱ ਿ ਿੈਂਗਣੀ ਰੰ ਗ ੇ ਸਨ । ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਲ ਿੱ ਚ ਿਿੱਗ-ਭਿੱ ਗ ਅਿੱ ਧੇ ਿੋਨੇ ਸਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਲਕਹਾ ਜਾ ਸਕ ਾ ਹੈ ਲਕ ਿੰਿੇ ਜਨਕ ਪੌਲ ਆਂ ੀ ਆਨੁ ੰ ਲਸ਼ਕ ਰਚਨਾ ਲਨਮਨ ਸੀ:

(1) TTWW (2) TTww (3) TtWW (4) TtWw

IV. ਕਰੰ ਟ (ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ) ੀ ਇਕਾਈ ਕੀ ਹੈ ?

A.) ੋ ਿਟ B.) ਐਮਪੀਅਰ C.) ਓਹਮ D.) ਾਟ

V. ਸਿੰ ਧ V=IR ਲਕਸ ਲਨਯਮ ਨੂੰ ਲਿਆਨ ਕਰ ਾ ਹੈ *

A.) ਕੂਿਮ ਾ ਲਨਯਮ B.) ਫੈਰਾਡੇ ਲਨਯਮ C.) ਓਹਮ ਾ ਲਨਯਮ D.) ਫਿੇ ਲਮੰ ਗ ਾ ਲਨਯਮ
VI. ਲਕਸੇ ਸ਼ਿ ਕੋਸ਼ ਲ ਿੱ ਚ ਿੋਟੇ ਅਿੱ ਿਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿਹਨ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਹੇਠ ਲ ਿੱ ਲਤਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿੇ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ਨੂੰ ਪਲਹਿ ਲ ਓਗੇ ?

A.) 50 cm ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਾ ਇਿੱਕ ਉੱਤਿ ਿੈ ਨਜ਼ B.) 50 cm ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਾ ਇਿੱਕ ਅ ਤਿ ਿੈ ਨਜ਼

C.) 5 cm ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਾ ਇਿੱਕ ਉੱਤਿ ਿੈ ਨਜ਼ D.) 5 cm ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਾ ਇਿੱਕ ਅ ਤਿ ਿੈ ਨਜ਼

VII. ਮਨੁਿੱਿੀ ਅਿੱ ਿ ਨੇਤਰ ਿੈ ੈੱਨਜ਼ ੀ ਫੋਕਸ ੂਰੀ ਨੂੰ ਲ ਸਲਥਤ ਕਰਕੇ ਲਭੰ ਨ ਲਭੰ ਨ ੂਰੀਆਂ ਰਿੱ ਿੀਆਂ ਸਤੂਆਂ ਨੂੰ

ਫੋਕਲਸਤ ਕਰ ਸਕ ਾ ਹੈ। ਅਲਜਹਾ ਹੋ ਸਕਣ ਾ ਕਾਰਨ ਹੈ

A.) ਜਰਾ-ਲ ਰਸ਼ਟਤਾ B.) ਅਨੁਕੂਿਣ ਸਮਰਿੱ ਥਾ C.) ਲਨਕਟ-ਲ ਰਸ਼ਟੀ D.) ੂਰ-ਲ ਰਸ਼ਟਤਾ
VIII. ਪਰਲਤਰੋਧ R ੇ ਲਕਸੇ ਤਾਰ ੇ ਟੁਕਿੇ ਨੂੰ ਪੰ ਜ ਿਰਾਿਰ ਭਾਗਾਂ ਲ ਿੱ ਚ ਕਿੱ ਲਟਆ ਲਗਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਟੁਕਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲਫਰ

ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਲ ਿੱ ਚ ਜੋਲਿਆ ਲਗਆ ਹੈ।ਜੇਕਰ ਸੰ ਯੋਗ ਾ ਤੁਿ ਪਰਲਤਰੋਧ R’ ਹੈ ਤਾਂ R/R’ ਅਨੁਪਾਤ ਾ ਮਾਨ ਕੀ ਹੈ:-

A) 1/25 B) 1/5 C) 5 D) 25
IX. ਠੀਕ ਲ ਕਿਪ ਚੁਣੋ:- ਲਕਸੇ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਾਿੀ ਲਸਿੱ ਧੀ, ਿੰਿੀ ਸੋਿੀਨਾਇਡ ੇ ਅੰ ਰ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ:
(ੳ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰ ਾ ਹੈ। (ਅ) ਇਸ ੇ ਲਸਲਰਆਂ ਿੱ ਿ ਜਾਣ ਨਾਿ ਘਿੱ ਟ ਾ ਹੈ।

(ੲ) ਇਸ ੇ ਲਸਲਰਆਂ ਿੱ ਿ ਜਾਣ ਨਾਿ ਿੱ ਧ ਾ ਹੈ। (ਸ) ਸਾਰੇ ਲਿੰ ੂਆਂ ਉੱਤੇ ਿਰਾਿਰ ਹੁੰ ਾ ਹੈ।

X. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿਾ ਲਕਸੇ ਿੰਿੀ ਲਸਿੱ ਧੀ ਤਾਰ ੇ ਨੇਿੇ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ ਾ ਸਹੀ ਰਣਨ ਕਰ ਾ ਹੈ?

A.) ਤਾਰ ੇ ਉੱਪਰ ਲਸਿੱ ਧੀਆਂ ਿੰਿ ਰੂਪੀ ਰੇਿਾ ਾਂ ਾ ਿਣ ਾ ਿੇਤਰ। B.) ਤਾਰ ੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਲਸਧੀਆਂ ਰੇਿਾ ਾਂ ਾ ਿਣ ਾ ਿੇਤਰ।

C.) ਤਾਰ ਤੋਂ ਪੈ ਾ ਅਰਧ ਲ ਆਸੀ ਰੇਿਾ ਾਂ ਾ ਿਣ ਾ ਿੇਤਰ। D.) ਤਾਰ ੇ ੁਆਿੇ ਸਮਕੇਂ ਰੀ ਚਿੱ ਕਰਾਂ ਾ ਿਣ ਾ ਿੇਤਰ।

XI. ਲਿਜਿ-ਚੁੰ ਿਕੀ ਪਰੇਰਣ ੀ ਘਟਨਾ :-

(ੳ) ਲਕਸੇ ਸਤੂ ਨੂੰ ਚਾਰਜ ਕਰਨ ੀ ਪਰਲਤਲਕਲਰਆ ਹੈ।

(ਿ) ਲਕਸੇ ਕੁੰ ਡਿੀ ਤੋਂ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪਰ ਾਲਹਤ ਹੋਣ ੇ ਕਾਰਨ ਕੁੰ ਡਿੀ ਲ ਿੱ ਚ ਪਰੇਲਰਤ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪੈ ਾ ਕਰਨਾ ।

(ਚ) ਕੁੰ ਡਿੀ ਅਤੇ ਚੁੰ ਿਕ ੇ ਲ ਿੱ ਚ ਸਾਪੇਿਕ ਗਤੀ ੇ ਕਾਰਨ ਕੁੰ ਡਿੀ ਲ ਿੱ ਚ ਪਰੇਲਰਤ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪੈ ਾ ਕਰਨਾ ।

( ) ਲਕਸੇ ਲਿਜਿਈ ਮੋਟਰ ੀ ਕੁੰ ਡਿੀ ਨੂੰ ਘੁਮਾਉਣ ੀ ਪਰਲਤਲਕਲਰਆ।

XII. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿੇ ਭੋਜਨ ਿਿੀ ਾ ਲਨਰਮਾਣ ਕਰ ੇ ਹਨ- ਘਾਹ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਅੰ ਿ

A.) ਘਾਹ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਅੰ ਿ B.) ਘਾਹ, ਿਿੱ ਕਰੀ, ਮਨੁਿੱਿ

C.) ਿਿੱ ਕਰੀ, ਗਾਂ, ਹਾਥੀ D.) ਘਾਹ, ਮਿੱ ਿੀ, ਿਿੱ ਕਰੀ

XIII. ਹੇਠ ਲਿਲਿਆਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਲਕਹਿਾ ਾਤਾ ਰਨੀ ਪਿੱ ਿੀ ਲ ਹਾਰ ਰਸਾਉਂ ਾ ਹੈ-

A.) ਿਾਜਾਰ ਜਾਂ ੇ ਸਮੇਂ ਸਮਾਨ ਿਈ ਕਿੱ ਪਿੇ ਾ ਥੈਿਾ ਿੈ ਜਾਣਾ। B.) ਕਾਰਜ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਤੇ ਿਾਈਟ ਅਤੇ ਪਿੱ ਿੇ ਾ ਸਲ ਿੱ ਚ ਿੰ ਕਰਨਾ।

C.) ਮਾਂ ੁਆਰਾ ਸਕੂਟਰ ਤੇ ਸਕੂਿ ਿਿੱ ਡਣ ੀ ਿਜਾਏ ਤੁਹਾਡਾ ਸਕੂਿ ਨੂੰ ਪੈ ਿ ਜਾਣਾ। D.) ੳਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।

XIV. ਅਲਜਹੀ ਧਾਤ ੀ ਉ ਾਹਰਣ ਲ ਉ ਜੋ ਕਮਰੇ ੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਤਰਿ ਹੈ ।

A.)ਿੋ ਹਾ B.) ਸੋਨਾ C.) ਪਾਰਾ D.) ਲਜੰ ਕ

XV. ਅਲਜਹੀ ਧਾਤ ੀ ਉ ਾਹਰਨ ਲ ਉ ਜੋ ਤਾਪ ੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉਤਮ ਚਾਿਕ ਹੈ ।

A.)ਿੋ ਹਾ B.) ਲਜੰ ਕ C.) ਚਾਂ ੀ D.) ਿੈ ੈੱਡ

 pR.5 mnu`KI A~K dw lybl kIqw ic`qr bxwa[ jW mnu`KI au`qr
A`K dy icq`r nUM AMikq kro[

ਪਰ.6:-ਮਨੁਿੱਿੀ ਅਿੱ ਿ ੀ ਸਾਧਾਰਨ ਲ ਰਸ਼ਟੀ ਿਈ ੂਰ ਲਿੰ ੂ ਅਤੇ ਲਨਕਟ ਲਿੰ ੂ ਅਿੱ ਿ ਤੋਂ ਲਕੰ ਨੀ ੂਰ ਹੁੰ ੀ ਹੈ ?

au`qr :- ਮਨੁੱ ਖੀ ਅੁੱ ਖ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਦ੍ਦਿਸ਼ਟੀ ਲਈ ਦੂਰ ਦ੍ ਿੰ ਦੂ ਆਨਿੰਤ ਤੇ ਹਿੰ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦ੍ਨਕਟ ਦ੍ ਿੰ ਦੂ 25 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹਿੰ ਦਾ ਹੈ [

ਪਰ.7:- ਮਨੁਿੱਿੀ ਅਿੱ ਿ ੀ ਅਨੁਕੁਿਣ ਸਮਰਿੱ ਥਾ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾ ਹੈ ?

au`qr :- ਨੇਤਰ ਲੈਂ ਨਜ ਦੀ ਉਹ ਸਮਰੁੱ ਥਾ ਦ੍ਜਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਫੋਕਸ ਦੂਰੀ ਨੂਿੰ ਘੁੱ ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂਿੰ ਆਖਦੇ ਹਨ [

pR.8 qwry ikauN itmitwauNdy hn?

au`qr : ipRQvI dy vwXumMfl iv`c pRvyS krn qoN bwAd ipRQvI dI sqh au`qy phuc
M x q`k qwry dw pRkwS inrMqr Apvriqq
hMdw jWdw hY Aqy vwXumMfl dIAW prqW sQweI nhIN hn ies leI qwirAW dI ABwsI siQqI bdldI rihMdI hY ies leI
qwry itmitmwauNdy hn[
pR.9 sUrj cVn smyN lwl ikauN huMdw hY?
aq`r : iKiqj dy lwgy nIly Aqy G`t qrMg lMbweIAW dy pRkwS dw bhuqw Bwg kxW duAwrw iKMf jWdw hY[ ies leI swfIAW
AKW q`k phuMcx vwlw pRkwS AiDk qrMg lMbweIAW dw hovygw[ies leI sUrj cVn smyN lwl huMdw hY[
pR.10 iksy pulwV XwqrI nUM AkwS nIly dI QW kwlw ikauN pRqIq huMdw hY?
auq`r : pulwV iv`c koeI vwXUmMfl nhIN huMdw ies leI pulwV iv`c pRkwS nhIN iKMfdw, ies leI pRkwS nIly dI QW kwlw
ivKweI idMdw hY[
pR.11 swP AwkwS dw rMg nIlw ikauN huMdw hY?
auq`r: vwXUmMfl iv`c hvw (gYsW) Aqy hor sUKm kx, bwkI rMgW vwly pRkwS dy twkry nIly rMg vwly pRkwS nUM ijAwdw
iKMfwauNdy hn ijs kwrx swP AwkwS dw rMg nIlw hud M w hY[
pR.12 iBMnrUpqw qoN kI Bwv hY? icq`r (a) Aqy (A) iv`c ivKwey kwrbn dy iBMn rUp ilKo[

(a) (A)

auq`r : iBMnrUpqw : jdoN iksy q`q dy ie`k qoN v`D rUp ijnWH dy Boiqk gux iBMn-iBMn pr rswiexk gux smwn huMdy hn
,iBMnrUpqw AKvwauNdI hY[
icq`r (a) gRyPweIt (A) hIrw
pR.13 ਕਾਰਿਨ ੇ ਉਹ ੋ ਗੁਣ ਲਕਹਿੇ ਹਨ ਲਜੰ ਨਹਾਂ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਆਲ਼ੇ - ੁਆਲ਼ੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਕਾਰਿਨ ਯੋਲਗਕਾਂ ੀ ਿੱ ਡੀ

ਸੰ ਲਿਆ ਲ ਿਾਈ ਲ ੰ ੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- (1) ਚਾਰ ਸੰ ਯੋਜਕਤਾ (ਟੈਟਰਾ ੇਿੈਂਸੀ)- ਇਿੱਕ ਕਾਰਿਨ ਪਰਮਾਣੂ ੂਜੇ ਚਾਰ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਨਾਿ ਿੰ ਧਨ ਿਣਾ ਸਕ ਾ ਹੈ।

(2) ਿਿੀਿੰ ਧਨ (ਕੈਟੀਨੇਸ਼ਨ) – ਕਾਰਿਨ ਲ ਿੱ ਚ ਕਾਰਿਨ ੇ ਹੀ ਹੋਰ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਨਾਿ ਿੰ ਧਨ ਿਣਾਉਣ ੀ ਸਮਰਿੱ ਥਾ ਨੂੰ

ਿਿੀਿੰ ਧਨ ਜਾਂ ਕੈਟੀਨੇਸ਼ਨ ਕਲਹੰ ੇ ਹਨ [

pR.14 Ezon kI hY Aqy ieh pirsiQiqk pRbMD nUM ikvyN pRBwivq krdI hY?
auq`r : Ejon vwXUmMfl ivc`lI AwksIjn dy aup`r sUrj dIAW pYrwvYNgnI ivikrnW dy pRBwv kwrn bxdI hY[ smqwp mMfl
iv`c mojUd azon dI pUrI qih nUM Ezon prq jW azon p`tI kihMdy hn[ ieh swnUM sUrj qoM Awaux vwlIAW pYrwvYNgnI
ivikrnW qoM bcwauNdI hY[eyrosolz Aqy kloro-Ploro kwrbn vrgy rswiexk pdwrQ hn[ieh pdwrQ Ezon prq nUM Kqm
krdy hn[ijs nwl pYrwvYNgxI ikrnw bnspqI Aqy jMquAW qy mwVw pRBwv pwauNdIAW hn[
pR.15 qusIN kUVy-krkt dy inptwry dI smis`Aw G`t krn iv`c kI Xogdwn pw skdy ho? koeI do qrIikAW dw vrxn kro[
aq`r : kUVy-krkt dy inptwry leI hyT il`Ky do qrIikAW nU ApxwieAw jw skdw hY[
1. muV ckrx kr ky :- kcry jW kUVy-krkt iv`coN kwgz, plwsitk, DwqW, kpVy Awid cux ky auhnw dw muV ckrx
kIqw jwxw cwhIdw hY[ purwxy kpVy Aqy kwgzW dy muV ckrx nwl drK`qW nUM k`tx qoM bcwieAw jw skdw hY[ plwsitk
dw bwr-bwr aupXog kIqw jw skdw hY[
2. im`tI iv`c dbw ky :- jYv ivGtnSIl pdwrQW nUM im`tI iv`c dbw ky kUVy krkt dw inptwrw kIqw jw skdw hY[ ies
nwl Kwd pRwpq kr ky KyqW iv`c vrqI jw skdI hY[
pR.16 swfy duAwrw pYdw jYv AivGtnSil kcry qoM ikhVIAW musiklW pYdw huMdIAW hn[
auq`r :- jYv AivGtnSil kcry qNo pYdw muSklW :
1. jl, hvw Aqy im`tI dw pRdUSx[
2. mnu`KI SrIr iv`c jYivk vwDw[
3. pirsiQiqk sMquln iv`c rukwvt[
4. nwly-nwlIAW iv`c rukwvt[
5. plwsitk vrgy pdwrQW nUM ingl lYx nwl SwkwhwrI jMquAW dI mOq[
pR.17 ie`k ivAkqI ivSyS dy rUp iv`c qusIN iBMn kudrqI auqpwdW dI Kpq Gt krn leI qusIN kI kr skdy ho[
aq`r : 1. in`jI vwhn dI jgwH swrvjnk vwhn dw aupXog krWgw[
2. p`iKAW, b`lb Awid nUM jrUrq qoN bwAd bMd krky ibjlI bcwvWgw[
3. ilPt dI QW poVIAW dw pRXog krWgw[
pR.18 vwqwvrx p`KI bxn leI qusIN AwpxIAW AwdqW iv`c ikhVy pirvrqn ilAw skdy ho?
auq`r : 1. jMglW dI ktweI qy rok lgw ky[
2. pwlIQIn dI vrqoN nw krky[
3. ivArQ vgdy pwxI dI brbwdI nUM rok ky[
4. soc smJ ky ibjlI aupkrnW dI vrqoN krky[
pR.19 kI qusIN Awpxy skUl iv`c kuJ pirvrqn suJw skdy ho, ijnwH nwl ies nUM vwqwvrx p~KI bxwieAw jw sky[
auq`r : 1. swnUM pwxI dw PjUl Krc nhIN krnw cwhIdw[
2. swnUM skUl iv`c v`D qo v`D ru`K lgwauxy cwhIdy hn[
3. pKwinAW Awid dI inXimq sPweI krnI cwhIdI hY[
4. ibjlI dI PjUl KrcI nUM rokxw cwhIdw hY[
5. skUl dI iemwrq Aqy Awlw duAwlw swP suQrw rKxw cwhIdw hY[
pR.20 drpxW duAwrw prwvrqn leI icMnH prMprw ilKo[
auq`r : 1 mu`K Dury dy smwnAMqr swrIAW dUrIAW drpx dy Druv qoN mwpIAW jWdIAW hn[
2. AwpwqI ikrn dI idSw iv`c dUrIAW Dnwqmk Aqy ault idSw iv`c irxwqmk leIAW jWdIAW hn[
3) mu`K Dury qoN aupr v`l dUrI Dn (+) Aqy hyTW v`l irx (-) mMnI jWdI hY[
pR.21 (a) icq`r iv`c ikhVw lYnz ivKwieAw igAw hY?
(A) vsqU dI siQqI Aqy pRiqiBMb dy lC`x d`so?

auq`r : (a) auq`l lYnz

(A) 2F qoN pry[

pRiqiBMb dy lC`x :- (i) vwsqivk Aqy aultw[

(ii) Awkwr iv`c vsqu qoN Cotw[
pR.22 lYnz dI SkqI qoN kI Bwv hY? 2 mItr Poks dUrI vwly ਅ ਤਿ lYnz dI SkqI igAwq kro[

auq`r : lYnz dI pRkwS ikrnW nUM Jukwaux dI Xogqw nUM lYnz dI SkqI ikhw jWdw hY[
1
lYnz dI SkqI P = lYnz dI Poks dUrI
Avql lYnz dI Poks dUrI = -2 mItr
1
SkqI =
lYnz dI Poks dUrI
1
= = -0.5 fweIaptr
−2
pR.23 (a) icq`r iv`c ikhVw drpx idKwieAw igAw hY?

(A) vsqU dI siQqI Aqy pRiqiBMb dy lC`x d`so?

auq`r : (a) Avql drpx[

(A) vsqu dI siQqI : C qoN pryH[

pRiqiBMb dy lC`x :- (i) vwsqivk Aqy aultw[

(ii) Awkwr iv`c vsqu qoN Cotw[
pR.24 (i) drpx sUqr (ii) lYnz sUqr ilKo[
(iii) ie`k vsqU dw vkrqw ArDivAws 20 sm hY[ ies dI Poks dUrI pqw kro[
1 1 1
auq`r : (i) drpx sUqr + =
𝑉 𝑈 𝑓
1 1 1
(ii) lYnz sUqr − =
𝑉 𝑈 𝑓
(iii) 𝑅 = 20 𝑚
𝑅 20
𝑓= = = 10 sm
2 2

6. AswnI nwl pRwpq ho sky[

pR.25 AwksI suAws ikirAw Aqy Ax AwksI suAws ikirAw ivckwr kI AMqr hY?

AwksI suAws ikirAw Ax AwksI suAws ikirAw

1 ieh AwksIjn dI hoNd iv`c huMdI hY[
2 ies iv`c gulukoz dw pUrI qrHw AwksIkrn
huMdw hY[
3 ies ikirAw iv`c CO2 Aqy H2O bxdy hn[
4 ies iv`c ijAwdw mwqrw iv`c aUrjw pYdw
huMdI hY[
ieh AwksIjn dI AxhoNd iv`c huMdI hY[
ies iv`c gulukoz dw pUrI qrHw AwksIkrn nhIN huMdw[
ies ikirAw iv`c AYlkohl Aqy CO2 bxdI hY[
ies iv`c G`t mwqrw iv`c aUrjw pYdw huMdI hY[
pR.26 m`nuKI ml iqAwg pRxwlI dy 1, 2, 3, 4 BgW dy nW ilKo[ies duAwrw KUn
ivcoN bwhr k`Fy jwx vwly iksy ie`k nweItrojnI pdwrQ dw nW ilKo[

auq`r : 1) K`bw gurdw 2) mUqr mswnw

3) mUqr mwrg 4) K`bI mUqr vihxI

nweItrojnI pdwrQ :- XUrIAw jW XUirk AYisf

pR 27. p`qy dI siqhW qy CykW nUM kI AwKdy hn? id`qy hoey icq`r nUM lybl kro[
auq`r : stomYtw

1) gwrf sY`l

2) stomYtI Cyk

3) kloroplwst

pR.28 AwksIjn Aqy kwrbn fweIAwksweIf pirvihn Aqy Adlw bdlI dy ryKw icq`r iv`c BwgW (A), (B), (C) Aqy (D)
dy nW d`so[

auq`r : A) PyPVw DmxI

B) PyPVw iSrw

C) srIr qoN mhW iSrw

D) srIr nUM mhWDmxI

pR.29 auc` sMgiTq poiDAW iv`c pirvihx pRxwlI dy ikhVy Gtk hn? jW
jwielm Aqy Ploiem iv`c pdwrQW dy pirvihn iv`c kI AMqr hY?
auq`r : 1. jwielm : a) ieh itSU pwxI Aqy KixjW dw pirvihn krdy hn[
A) pwxI Aqy KixjW dw pirvihn jVW qoN pOdy dy bwkI BwgW q`k huMdw hY[
2. Ploiem : a) ieh itSU Bojn dw pirvihn krdy hn[
A) ieQy Bojn dw pirvihn p`iqAW qON jVW v`l huMdw hY[
pR.30 mnu`KW iv`c AwksIjn Aqy kwrbn fweIAwksweIf dw pirvihn ikvyN huMdw hY?
auq`r : PyPiVAW AMdr swh nlI CotIAW nlIAW iv`c vMfI jWdI hY Aqy ies dy AMq iv`c gubwry vrgIAW rcnwvW huMdIAW
hn ijnwH nUM AYlivalweI jW hvw QYlIAW kihMdy hn[ AYlivalweI dIAW kMDW iv`c lhU vihxIAW dw jwl PYilAw huMdw
hY[iehnW lhU vihxIAW qoN CO2 hvw QYlIAW iv`c Aqy O2 hvw QYlIAW qoN lhU iv`c dwKl huMdI hY[ ies qrwH srIr dy v`K-
v`K BwgW qoN AweI CO2 bwhr k`F id`qI jWdI hY Aqy O2 lhU rwhIN srIr dy swry BwgW nUM splweI huMdI hY[
 pR.31:- ਮਨੁਿੱਿੀ ਲ ਿ ੇ ਕਾਟ ਲ ਰਸ਼ ਾ ਿੇ ਿਿ ਕੀਤਾ ਲਚਿੱ ਤਰ
ਿਣਾਓ [
auq`r :-

pR.32 hYnrI mosly ny AwDuink AwvrqI swrnI iqAwr krn leI ikhVw mwpdMf ApnwieAw?
: q`qW dy gux aunwH dy prmwxU AMkW dy AwvrqI Pln huMdy hn[
AwDuink AwvrqI swrnI iv`c ikMny grup Aqy pIrIAf hn?
auq`r : grup = 18, pIrIAf = 07
pR.33 AwDuink AwvrqI swrnI iv`c pihly 10 q`qW ivc ikhVIAW DwqW hn?
auq`r : 1. lIQIAm (Li) 2. bYrIlIAm (Be)
pR.34 iks q`q iv`c do SYl` hn Aqy dovyN ielYktRwnW nwl pUry Bry hn?
auq`r : nIAwn (Ne) = 2, 8

pR.35 iks q`q iv`c ielYktRwnI qrqIb 2, 8, 2 hY?

auq`r : q`q dw prmwxU AMk = 2 + 8 + 2 =12
ies leI ieh q`q mYgnISIAm (Mg) hY[
pR.36 iksy grup iv`c aupr qoN hyTW v`l jWdy smy q`qW dy DwqvIN suBway , prmwxU Akwr Aqy sMXojkqw iv`c kI pRBwv pYNdw
hY?
auq`r : 1) DwqvI gux v`Ddy hn[
2) q`qW dw prmwxU Awkwr v`Ddw hY[ 3) sMXojkqw smwn rihMdI hY[
pR.37 iksy pirIAf iv`c K`by qoN s`jy jWdy smy q`qW dy DwqvI gux, prmwxU Akwr Aqy sMXojkqw ikvyN bdldy hn?
auq`r : 1) DwqvI gux Gtdy hn[ 2) prmwxU Awkwr vI G`tdw hY[
3) sMXojkqw pihlW v`D ky 4 ho ky iPr G`txW surU ho jWdI hY Aqy G`t ky 0 ho jWdI hY[

pR.38 ie`k prmwxU dI ielYktRwnI qrqIb 2, 8, 7 hY[ ies q`q dw prmwxU AMk, nwm Aqy sUqr kI hY?
auq`r : q`q dw prmwxU AMk = 2 + 8 + 7 = 17
q`q dw nwm = klorIn q`q dw sUqr = Cl

pR.39 quhwfy ivcwr Anuswr nobl gYSW nUM v`Kry grup iv`c ikauN riK~Aw igAw hY? pihlIAW do nobl gYsW (AikirAwSIl
gYsW) dy nW Aqy sMkyq d`so?
auq`r : ieh gYsW AikirAwSIl hn Aqy vwXUmMfl iv`c iehnW dI mwqrw bhuq hI G`t hY[
pihlIAW do nobl gYsW : 1.) hIlIAm (He) 2.) nIAwn (Ne) pR.40 iks q`q iv`c ku`l iqn SYl` hn? Aqy
sMXojk SYl` ivc` cwr ielYktRwn hn?
auq`r : grm krn qy isilkwn (Si) 2, 8, 4

pR.41 ApGtn ikirAwvW nUM sMXojn ikirAwvW dw ault ikauN AwiKAw jWdw hY?iehnw ikirAwvW leI smIkrxW ilKo?
auq`r:ApGtn ikirAw:ies ikirAw iv`c ie`k pdwrQ tu`t ky do jW do qoN v`D pdwrQW iv`c ApGitq ho jWdw hY[
ijvyN CaCO3 CO + CO2
sMXojn ikirAw : ies ikirAw iv`c do jW do qoN v`D pdwrQ sMXog krky ie`k nvW pdwrQ bxwauNdy hn[
ijvyN : CaO + H2O ⟶ Ca(OH)2 + qwp
pR.42 a) drswey icq`r iv`c ho rhI ikirAw qoN ikhVI gYs pYdw huMdI hY?
auq`r: HCl gYs

A) KuSk HCl dw iltms pypr qy kI pRBwv pYNdw hY?

auq`r ; iltms pypr dw rMg nhIN bdldw[
e) ig`ly iltms pypr qy HCl dw kI pRBwv pYNdw hY?
auq`r : ig`lw iltms pypr dw rMg lwl ho jWdw hY[
pR.43 rMg kwt pwaufr (CaOCl2) dy aupXog ilKo[
auq`r : 1.) sUqI Aqy iLnn kpVy dw rMg aufwaUx leI kpVw audXog iv`c[
2.) pIx vwly pwxI nUM jIvwxU rihq krn leI vriqAw jWdw hY[
3.) kwgj audXog iv`c lkVI dI lytI dy gud
` y dw rMg aufwaux leI[

ਪਰਸ਼ਨ 44- ਿੋ ਹੇ ੀਆਂ ਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਪੇਂਟ ਲਕਉਂ ਕਰ ੇ ਹਾਂ?

ਉੱਤਰ- ਿੋ ਹੇ ੀਆਂ ਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਜੰ ਗ ਿਿੱਗਣ ਤੋਂ ਿਚਾਉਣ ਿਈ ਅਸੀਂ ਪੇਂਟ ਕਰ ੇ ਹਾਂ। ਪੇਂਟ ਕਰਨ ਨਾਿ ਿੋ ਹੇ ਾ ਸੰ ਪਰਕ ਹ ਾ

ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਿੋਂ ਟੁਿੱ ਟ ਜਾਂ ਾ ਹੈ।

pR.45 qyl Aqy PYt rK~x vwlIAW Bojn vsqW nUM nweItRojn nwl ikauN pRBwivq kIqw jWdw hY?
auq`r : qyl Aqy PYt rK~x vwlIAW Bojn vsqW nUM lMby smy q`k rK`x nwl auhnW dw AwksIkrn ho jWdw hY Aqy aunW dw
svwd Aqy gMD bdl jWdy hn[ ies leI AwksIkrn qoN bcwaux leI auhnw nUM nweItRojn nwl pRBwivq kIqw jWdw hY[

pR.46 auhnW ApGtn ikirAwvW dI ie`k-ie`k smIkrx ilKo ijnWH nUM qwp, pRkwS Aqy ibjlI aUrjw dI loV huMdIhY?

pR.47 do GolW dy pH mwn 4 Aqy 11 hn,iehnW GolW dI pRikrqI d`so[

auq`r : pH mwn 4  Gol kmzor qyzwbI hY[
pH mwn 11  Gol SkqISwlI Kwr hY[

pR.48 :- ਅਪਘਟਨ ਲਕਲਰਆ ਾਂ ਨੂੰ ਸੰ ਯੋਜਨ ਲਕਲਰਆ ਾਂ ਾ ਉਿਟ ਲਕਉਂ ਆਲਿਆ ਜਾਂ ਾ ਹੈ? ਇਹਨਾਂ ਲਕਲਰਆ ਾਂ ਿਈ

ਸਮੀਕਰਣਾਂ ਲਿਿੋ।

ਉੱਤਰ- ਸੰ ਯੋਜਨ ਲਕਲਰਆ ਾਂ ਲ ਿੱ ਚ ੋ ਜਾਂ ੋ ਤੋਂ ਿੱ ਧ ਅਲਭਕਾਰਕ ਲਮਿ ਕੇ ਇਿੱਕ ਉਤਪਾ ਿਣਾਉਂ ੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ੇ ਉਿਟ

ਅਪਘਟਨ ਲਕਲਰਆ ਾਂ ਲ ਿੱ ਚ ਇਿੱਕ ਅਲਭਕਾਰਕ ਟੁਿੱ ਟ ਕੇ ੋ ਜਾਂ ੋ ਤੋਂ ਿੱ ਧ ਉਤਪਾ ਿਣਾਉਂ ੇ ਹਨ।
pR.49 KuSk HCl gYs KuSk iltms pypr dy rMg nUM ikauN nhIN bdldI?
auq`r : KuSk HCl gYs KuSk iltms pypr dy rMg nUM ies leI nhIN

bdldI ikauNik aus iv`c H+ Awien mOjUd nhIN huMdy[

pR.50 id`qy hoey icq`r iv`c pYdw hoeI gYs dw nW Aqy sUqr ilKo[ies

gYs nUM cUny dy pwxI iv`coN lMGwaux qy kI pRBwv pYNdw hY?

aq`r : gYs dw nW = kwrbn fweIAwksweIf
sUqr : CO2
ies gYs nUM cUny dy pwxI iv`coN lMGwaux qy aus dw rMg duDIAw ho jWdw hY[(kYlSIAm
kwrbonyt bxn kwrn)

pR.51 a) icq`r iv`c drsweI ikirAw dw kI is`tw inkldw hY?

A) jykr HCl qyzwb dI QW gulUkoz jW Alkohl dw Gol ilAw jwvy qW blb dIpq
hovygw jW nhIN?

auq`r : a) HCl qyzwb ibjlI dw sucwlk hY[

A) nhIN, Bwv gulUkoz jW Alkohl dw Gol ibjlI dy kucwlk hn[

pR.52 byikNg sofy jW im`Ty sofy (NaHCO3) dy auXog ilKo[
auq`r : 1) ies dw aupXog rsoeI iv`c Bojn jldI pkwaUx leI kIqw jWdw hY[
2) pyt dy qyzwb dI v`D mwqrw nUM audwsIn krky rwhq phuMcwaUx leI kIqw jWdw hY[
3) ies dw aupXog A`g buJwau XMqrW iv`c kIqw jWdw hY[
pR.53 ivsQwpn ikirAw Aqy duhrw ivsQwpn ikirAw iv`c kI AMqr hY?
auq`r : ivsQwpn ikirAw :- ivsQwpn ikirAw iv`c ie`k q`q ie`k hor q`q nUM ies dy lUx dy Gol iv`coN ivsQwipq kr
idNdw hY[
duhrw ivsQwpn :- ies ikirAw iv`c do v`K-v`K prmwxU smUh Awpo Awpxy XoigkW iv`coN Adlw bdlI krdy hn[
pR.54 qwp inkwsI Aqy qwp soKI ikirAw iv`c audwhrx sihq AMqr d`so[

qwp inkwsI qwp soKI

ijhnW ikirAwvW iv`q qwp dw inkws huMdw hY, auhnW nUM ijhnW ikirAwvW iv`q qwp dw soKx huMdw hY, auhnW nUM
qwp inkwsI ikirAwvW AwKdy hn[ qwp soKI ikirAwvW AwKdy hn[
ijvyN : CaO + H2O ⟶ Ca(OH)2 + qwp qwp
ijvyN :CaCO3 CaO + CO2

pR.55. ipq`l Aqy qWby dy brqnW iv`c dhIN Aqy K`tIAW vsqW ikauN nhIN rK`xIAW cwhIdIAW?
auq`r : dhIN Aqy K`tIAW vsqW iv`c qyzwb mOjUd huMdy hn jo ipq`l Aqy qWby dy bxy brqnW nwl ikirAw krky zihrIly
pdwrQ bxwauNdy hn jo SrIr leI hwnIkwrk huMdy hn[
pR.56. kpVy Dox vwly sofy dy aupXog ilKo[
auq`r : 1) k`c dy inrmwx leI vriqAw jWdw hY[
2) swbx inrmwx leI vriqAw jWdw hY[
3) kwgz dy inrmwx leI vriqAw jWdw hY[
4) pwxI dI kTorqw htwaux leI vriqAw jWdw hY[
pR.57. mYNfl dy pRXog duAwrw ikvyN pqw l`igAw ik lC`x pRBwvI Aqy ApRBqvI huMdy hn?
auq`r : mYNfl ny mtr dy lMby pOidAW dw Aqy bOxy pOidAW dw sMkrn (pr-prwgx) krvwieAw qW aus nUM sMqwn dI pihlI
pIVI F1 iv`c swry pOdy lMby pRwpq hoey[ Bwv do lC`xW iv`coN ie`k hI lC`x idKweI id`qw[ iPr aus ny iehnW F1 pOidAW dw
svY prwgx krvwieAw[ies dUsrI pIVI F2 iv`c swry pOdy lMby nhIN sn[ies iv`c ie`k cOQweI pOdy bOxy sn[ lMby pOidAW
dy lC`x pRBwvI Aqy bOxy pOidAW dy lC`xW nUM ApRBwvI ikhw igAw[

pR.58 mnu`K iv`c ilMg inrDwrx ikvyN huMdw hY?

auq`r : mnu`K iv`c ku`l 23 joVy gux sUqr huMdy hn, iehnW iv`coN ie`k joVw ilMgI guxsUqrW dw huMdw hY[ nr iv`c ieh joVw
XY Aqy mwdw iv`c XX huMdw hY[ jdoN nr dw Y ilMgI guxsUqr iesqrI dy X ilMgI guxsUqr nwl iml ky XY bxygw, qW lVkw
pYdw hovygw[jykr nr X ilMgI guxsUqr iesqrI dy X ilMg sUqr nwl iml ky inSycn krygw qW XX bxygw Aqy lVkI dw
jnm hovygw[

pR.59 icq`r iv`c ikhVw inXm idKwieAw igAw hY? ies inXm Anuswr pihlI auNglI, ivckwrlI auNglI Aqy AMgUTw
kI sMkyq krdy hn?

auq`r : inXm :- PlyimMg dw K`bw h`Q inXm

pihlI auNglI :- cuMbkI Kyqr

iv`ckwrlI auNglI :- ibjlI Dwrw jW krMt

AMgUTw :- bl jW gqI

pR.60 ਫਲੇ ਦ੍ਮਿੰ ਗ ਦਾ ਖੁੱ ਾ ਹੁੱ ਥ ਦ੍ਨਯਮ ਦ੍ਲਖੋ [

ਉੱਤਰ- ਫਿੇ ਲਮੰ ਗ ੇ ਿਿੱ ਿਾ ਹਿੱ ਥ ਲਨਯਮ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਪਣੇ ਿਿੱ ਿੇ ਹਿੱ ਥ ੀ ਪਲਹਿੀ ਉਂਗਿ, ਅੰ ਗੂਠੇ ਅਤੇ ਲ ਚਕਾਰਿੀ ਉਂਗਿੀ ਨੂੰ

ਇਸ ਪਰਕਾਰ ਫੈਿਾਓ ਲਕ ਇਹ ਲਤੰ ਨੋਂ ਇਿੱਕ ੂਜੇ ੇ ਿੰਿ ਰੂਪ ਲ ਿੱ ਚ ਹੋਣ। ਜੇਕਰ ਪਲਹਿੀ ਉਂਗਿੀ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ ੀ

ਲ ਸ਼ਾ,ਲ ਚਕਾਰਿੀ ਉਂਗਿੀ ਚਾਿਕ ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ੀ ਲ ਸ਼ਾ ਿੱ ਿ ਸੰ ਕੇਤ ਕਰ ੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅੰ ਗੂਠਾ ਚਾਿਕ ੀ ਗਤੀ ਜਾਂ

ਚਾਿਕ ਉੱਤੇ ਿਿੱਗ ਰਹੇ ਿਿ ੀ ਲ ਸ਼ਾ ਿੱ ਿ ਸੰ ਕੇਤ ਕਰੇਗਾ

pR.61 .ਚੁੰ ਿਕ ੇ ਨੇਿੇ ਲਿਆਉਣ ਤੇ ਲ ਸ਼ਾ ਸੂਚਕ ੀ ਸੂਈ ਲ ਿੇਲਪਤ ਲਕਉਂ ਹੋ ਜਾਂ ੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- ਲ ਸ਼ਾ ਸੂਚਕ ਜਾਂ ਕੰ ਪਾਸ ੀ ਸੂਈ ਚੁੰ ਿਕ ੀ ਿਣੀ ਹੁੰ ੀ ਹੈ। ਇਸ ਿਈ ਚੁੰ ਿਕ ੇ ਨੇਿੇ ਲਿਆਉਣ ਤੇ ਲ ਸ਼ਾ ਸੂਚਕ ੀ

ਸੂਈ ਉੱਤੇ ਿਿ ਿਿੱਗ ਾ ਹੈ, ਲਜਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਲ ਿੇਲਪਤ ਹੋ ਜਾਂ ੀ ਹੈ।

ਪਰਸ਼ਨ 62 - ਲਕਸੇ ਿਿ ਚੁੰ ਿਕ ੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ ਰੇਿਾ ਾਂ ਲਿਿੱ ਚੋ [
pR.63. ੋ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ ਰੇਿਾ ਾਂ ਇਿੱਕ ੂਜੇ ਨੁੰ ਲਕਉਂ ਨਹੀਂ ਕਿੱ ਟ ੀਆਂ?

ਉੱਤਰ- ਜੇਕਰ ਕੋਈ ੋ ਚੁੰ ਿਕੀ ਰੇਿਾ ਾਂ ਇਿੱਕ ੂਜੇ ਨੂੰ ਕਿੱ ਟਣਗੀਆਂ ਤਾਂ ਕਾਟ ਲਿੰ ੂ ਤੇ ਚੁੰ ਿਕੀ ਕੰ ਪਾਸ ੀ ਸੂਈ ੋ ਲ ਸ਼ਾ ਾਂ ਿੱ ਿ

ਸੰ ਕੇਤ ਕਰੇਗੀ ਜੋ ਸੰ ਭ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਿਈ ੋ ਚੁੰ ਿਕੀ ਿੇਤਰ ਰੇਿਾ ਾਂ ਇਿੱਕ ੁਜੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਿੱ ਟ ੀਆਂ ।

pR.64 :- ਲਿਜਿਈ ਮੋਟਰ ਲ ਿੱ ਚ ਸਪਲਿਟ ਲਰੰ ਗ ੀ ਕੀ ਮਹਿੱ ਤਤਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ- - ਲਿਜਿਈ ਮੋਟਰ ਲ ਿੱ ਚ ਸਪਲਿਟ ਲਰੰ ਗ ਇਿੱਕ ਲ ਸ਼ਾ-ਪਲਰ ਰਤਕ ਜੋਂ ਕੰ ਮ ਕਰ ੀ ਹੈ।ਇਹ ਹਰੇਕ ਅਿੱ ਧੇ ਚਿੱ ਕਰ ਿਾਅ

ਆਰਮੇਚਰ ਲ ਿੱ ਚ ਕਰੰ ਟ ੀ ਲ ਸ਼ਾ ਿ ਿ ਕੇ ਆਰਮੇਚਰ ਨੂੰ ਇਿੱਕੋ ਲ ਸ਼ਾ ਲ ਿੱ ਚ ਘੁੰ ਮਣ ਲ ਿੱ ਚ ਮ ਕਰ ੀ ਹੈ

pR.65 :- ਲਕਸੇ ਕੁੰ ਡਿੀ ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਜਿੀ ਧਾਰਾ ਪਰੇਲਰਤ ਕਰਨ ੇ ਢੰ ਗ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰੋ [

ਉੱਤਰ-(1) ਜ ੋਂ ਇਿੱਕ ਕੁੰ ਡਿੀ ੀ ਲਕਸੇ ਪਰਿਿ ਘੋਿ-ਿੁਰ ਚੁੰ ਿਕ ੇ ਧਰੁ ਾਂ ਲ ਚਕਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਿ ਗਤੀ ਕਰ ਾਈ ਜਾਂ ੀ ਹੈ ਤਾਂ

ਇਸ ਕੁੰ ਡਿੀ ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਜਿੀ ਧਾਰਾ ਪਰੇਲਰਤ ਹੋ ਜਾਂ ੀ ਹੈ [

(2) ਜ ੋਂ ਲਕਸੇ ਚੁੰ ਿਕ ੀ ਕੁੰ ਡਿੀ ੇ ਸਾਪੇਿ ਗਤੀ ਕਰ ਾਈ ਜਾਂ ੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕੁੰ ਡਿੀ ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਜਿਈ ਧਾਰਾ ਪਰੇਲਰਤ ਹੁੰ ੀ ਹੈ [

pR.66 ibjlI motr dw isDWq ilKo[

auq`r : jdoN krMt vwhk kuMflI nUM cuMbkI Kyqr iv`c riK`Aw jWdw hY qW ies kMuflI dIAW BujwvW qy bl ikirAw krdw hY,
jo kuMflI nUM Gumwaux dw Xqn krdw hY[

pR.67 cuMbkI Kyqr ryKwvW dy guxW dI sUcI bxwau[

auq`r : 1) cuMbk qoN bwhr cuMbkI Kyqr ryKwvW auq`rI Durv qoN d`KxI Durv v`l Aqy cuMbk dy AMdr ieh d`KxI Durv qoN
auq`rI Durv v`l jWdIAW hn[

2) koeI do cuMbkI Kyqr ryKwvW ie`k dUjy nUM nhIN ktdIAW[

3) ijQy cuMbkI Kyqr v`D hUMdw hY, auQy iehnW dI sMGxqw v`D huMdI hY[

pR.68 ਸੰ ਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਲਣਕ ਸਮੀਕਰਣ ਕੀ ਹੁੰ ੀ ਹੈ? ਰਸਾਇਲਣਕ ਸਮੀਕਰਣ ਨੂੰ ਸੰ ਤੁਲਿਤ ਲਕਉਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀ ਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- ਲਜਸ ਰਸਾਇਲਣਕ ਸਮੀਕਰਣ ਲ ਿੱ ਚ ਅਲਭਕਾਰਕ ਅਤੇ ਉਤਪਾ ਾਂ ੇ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ੀ ਲਗਣਤੀ ਿਰਾਿਰ ਹੋ ੇ, ਉਸ ਨੂੰ

ਸੰ ਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਲਣਕ ਸਮੀਕਰਣ ਕਲਹੰ ੇ ਹਨ। ਪੁੰ ਜ ਸੁਰਿੱਲਿਅਣ ੇ ਲਨਯਮ ਅਨੁਸਾਰ ਲਕਸੇ ੀ ਰਸਾਇਲਣਕ ਲਕਲਰਆ ਲ ਿੱ ਚ ਪੁੰ ਜ ਨਾ

ਤਾਂ ਿਣ ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨਸ਼ਟ ਹੁੰ ਾ ਹੈ।

ਇਸ ਿਈ ਸਮੀਕਰਣ ਨੂੰ ਸੰ ਤੁਲਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ [

pR.69 idKwey gey icq`r nUM dyK ky hyTW id`qy pRSnW dy auq`r ida[

a) icq`r iv`c idKweI ikirAw nUM kI AwKdy hn?

auq`r : ibjl – cuMbkI pRr

y x

A) ibjlI Dwrw dI mOjUdgI sMkyq leI vrqy XMqr dw nW d`so[

auq`r : gYlvYnomItr
e) kI cuMbk siQr rK`x nwl ies XMqr ibjlI Dwrw pYdw huMdI hY?
auq`r : nhIN

pR.70 vwqwvrx p`KI bxn leI qusIN AwpxIAW AwdqW iv`c ikvyN pirvrqn ilAw skdy ho?
auq`r : 1) skUl nUM swP suQrw r`K ky[
2) pwxI pRdUSx nUM rok ky [
3) v`D qON v`D ru`K lgw ky[
pR.71 jYivk vDwa kI hY?
auq`r : kuJ hwnIkwrk rswiexk pdwrQ Bojn lVI rwhIN mnu~KI srIr iv`c dwKl ho jWdy hn, ies nUM jYivk vDwa
AwKdy hn[
pirsiQiqk pRbMD dy iqn pDrW au`qy jYivk vDwa dw pRBwv vI v`K-v`K huMdw hY[
ijvyN PslW nUM kItW qo bcwaux leI, iehnw au`qy loV qoN v`D iCVky jWdy kIt nwSk vih ky pwxI dy sroqW iv`c cly jWdy
hn[ jlI pOiDAW Aqy jMquAW iv`c pRvyS krky Bojn lVI rwhIN ieh mnu`KI srIr iv`c jmwH ho jWdy hn[ mnu`K Bojn lVI
dy isKr qy hox kwrn ies iv`c ieh rswiexk sB qoN v`D mwqrw iv`c jmwH ho jWdy hn[
pR.72 Ezon prq dI hwnI swfy leI icNqw dw ivSw hY[ ies hwnI nUM G`t krn leI kI kdm auTwey gey[
auq`r : Ezon prq hwnIkwrk pYrwbYNgxI ikrnW nUM DrqI qy Awaux qoN rokdI hY[ ies dI hwnI kwrn ieh ivikrxw isDy
DrqI qy Aw ky kYNsr. cmVI rogW, moqIAw ibMd Awid rogW dw kwrn bx rhIAW hn[
auTwey gey kdm :- kloroPloro kwrbnW dy aupXog nUM sIimq kIqw igAw[

pR.73 audwsInIkrn ikirAw qoN kI Bwv hY ? do audwhrnw idE [

auq`r : qyjwb Aqy Kwr dI AwpsI ikirAw qoN lUx Aqy pwxI bxdy hn, ies nUM audwsInIkrn ikirAw AwKdy hn[

NaOH + HCl → NaCl + H2O

KOH + HCl → KCl + H2O

pR.74 plwstr AwP pYirs dy do lwB ilKo[

auq~r 1) GrW dIAW kMDW Aqy C`qW nUM smql krn leI vriqAw jWdw hY[
2) tu`tIAW h`fIAW nUM joVn leI vriqAw jWdw hY[

pR.75. ਸ ੈਪੋਸ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪਰਪੋਸ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ ਲ ਿੱ ਚ ਕੀ ਅੰ ਤਰ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- ਸ ੈਪੋਸ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ- ਇਸ ਲ ਿੱ ਚ ਜੀ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਆਪ ਅਜੈਲ ਕ ਪ ਾਰਥਾਂ ਲਜ ੇਂ ਕਾਰਿਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਪਾਣੀ

ਤੋਂ ਸੂਰਜ ੀ ਰੌਸ਼ਣੀ ੀ ਮੌਜੂ ਗੀ ਲ ਿੱ ਚ ਿਣਾਉਂ ੇ ਹਨ। ਉ ਾਹਰਣ ਜੋਂ ਪੌ ੇ ਅਤੇ ਹਰੀ ਨੀਿੀ ਕਾਈ ਸ ੈਪੋਸ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰ ੇ ਹਨ।

ਪਰਪੋਸ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ- ਇਸ ਲ ਿੱ ਚ ਜੀ ਭੋਜਨ ਿਈ ੂਜੇ ਜੀ ਾਂ ਜਾਂ ਪੌਲ ਆਂ ਤੇ ਲਨਰਭਰ ਕਰ ੇ ਹਨ। ਉ ਾਹਰਣ ਜੋਂ- ਮਨੁਿੱਿ ਸਮੇਤ

ਸਾਰੇ ਜੰ ਤੂ ਪਰਪੋਸ਼ੀ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰ ੇ ਹਨ [

pR.76. ਸਾਡੇ ਲਮਹ ੇ ਲ ਿੱ ਚ ਤੇਜ਼ਾਿ ੀ ਕੀ ਮਹਿੱ ਤਤਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- ਸਾਡੇ ਲਮਹ ੇ ਲ ਿੱ ਚ ਤੇਜ਼ਾਿ ਿੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਮਾਰ ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਪਲਸਨ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ੀ ਲਕਲ ਰਆ ਿਈ ਤੇਜ਼ਾਿੀ ਮਾਲਧਅਮ

ਲਤਆਰ ਕਰ ਾ ਹੈ [

pR.77. ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ੀ ਤਰਹਾਂ ਰਸਾਇਲਣਕ ਲਕਲ ਰਆਸ਼ੀਿਤਾ ਲ ਿਾਉਣ ਾਿੇ ੋ ਤਿੱ ਤਾਂ ੇ ਨਾਮ ਿੱ ਸੋ। ਤੁਹਾਡੀ ਚੋਣ ਾ

ਕੀ ਆਧਾਰ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਿੈਰੀਿੀਅਮ ਅਤੇ ਕੈਿਸ਼ੀਅਮ ੇ ਗੁਣ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਨਾਿ ਲਮਿ ੇ ਹਨ ਲਕਉਂਲਕ ਇਹ ਲਤੰ ਨੇ ਤਿੱ ਤ ਇਿੱਕੋ ਹੀ ਗਰੁਿੱ ਪ ਲ ਿੱ ਚ

ਮੌਜੂ ਹਨ ਅਤੇ ਲਤੰ ਨਾਂ ੀ ਸੰ ਯੋਜਕਤਾ 2 ਹੈ[

pR.78. ਐਮਫੋਟੈਲਰਕ ਆਕਸਾਈਡ ਕੀ ਹੁੰ ੇ ਹਨ? ਐਮਫੋਟੈਲਰਕ ਆਕਸਾਈਡਾਂ ੀਆਂ ੋ ਉ ਾਹਰਣਾਂ ਲ ਓ।

ਉੱਤਰ- ਕੁਿੱ ਝ ਧਾਤਾਂ ੇ ਆਕਸਾਈਡ ਤੇਜ਼ਾਿੀ ਅਤੇ ਿਾਰੀ ੋਨੋਂ ਗੁਣ ਰਿੱ ਿ ੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਐਮਫੋਟੈਲਰਕ ਆਕਸਾਈਡ ਕਲਹੰ ੇ ਹਨ।

ਉ ਾਹਰਨ ਜੋਂ: ਲਜ਼ੰ ਕ ਆਕਸਾਈਡ, ਐਿੂਮੀਨੀਅਮ ਆਕਸਾਈਡ [

pR.79. ੋ ਧਾਤਾਂ ੇ ਨਾਂ ਿਓ ਜੋ ਹਿਕੇ ਤੇਜ਼ਾਿਾਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਲ ਸਥਾਲਪਤ ਕਰ ੇਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ੋ ਧਾਤਾਂ ੇ ਨਾਂ ਿਓ

ਜੋ ਹਿਕੇ ਤੇਜ਼ਾਿਾਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਲ ਸਥਾਲਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੀਆਂ [

ਉੱਤਰ- ਲਜ਼ੰ ਕ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਨਾਿੋਂ ਿੱ ਧ ਲਕਲਰਆਸ਼ੀਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹਿਕੇ ਤੇਜ਼ਾਿਾਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਹਾਈਡਰੋਜਨ

ਲ ਸਥਾਲਪਤ ਕਰ ਲ ੰ ੀਆਂ ਹਨ। ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਚਾਂ ੀ, ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਨਾਿੋਂ ਘਿੱ ਟ ਲਕਲ ਰਆਸ਼ੀਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹਿਕੇ ਤੇਜ਼ਾਿਾਂ ਲ ਿੱ ਚੋਂ

ਹਾਈਡਰੋਜਨਲ ਸਥਾਲਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ੀਆਂ ਹਨ [

pR.80. ਆਧਾਤਾਂ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਿ ਸੰ ਯੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਲਕਹੋ ਲਜਹੇ ਆਕਸਾਈਡ ਿਣਾਉਂ ੀਆਂ ਹਨ?

ਉੱਤਰ- ਤੇਜ਼ਾਿੀ ਜਾਂ ਉ ਾਸੀਨ ਆਕਸਾਈਡ। ਲਜ ੇਂ SO2 ਤੇਜ਼ਾਿੀ ਹੈ ਅਤੇ CO ਉ ਾਸੀਨ ਹੈ [

pR.81. idKwey gey icq`r nUM dyK ky hyTW id`qy pRSnW dy auq`r idE[

a) icq`r iv`c ivKwey ibjlI aupkrn dw nW d`so?

aq`r : solInwief

A) iesnUM ibjl cuMbk bxwaux leI ies AMdr kI riK`Aw jWdw hY?

auq`r : nrm lohw

e) kuMflI dy PyirAW dI sMiKAw vDaux nwl iesdy cuMbkI Kyqr qy kI pRBwv pYNdw hY?
auq`r : cuMbkI Kyqr pRbl (SkqISwlI) ho jWdw hY[
s) ies AMdr cuMbkI Kyqr ryKwvW dw pYtrn ikho ijhw huMdw hY?
auq`r : cuMbkI ryKwvW smwnAMqr hn jo sMkyq krdw hY ik ies aupkrn AMdr ie`k smwn cuMbkI Kyqr hY[

pR.82. ਲਕਸੇ ਸਤੂ ‘X’ ਾ ਘੋਲ਼ ਸਫੈ ੀ ਕਰਨ ਿਈ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂ ਾ ਹੈ।

(i) CaO ਸਤੂ ‘X’ ਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਉਸ ਾ ਸੂਤਰ ਲਿਿੋ।

(ii) ਉਪਰੋਕਤ (i) ਲ ਿੱ ਚ ਲਿਿੀ ਸਤੂ ‘X’ ੀ ਪਾਣੀ ਨਾਿ ਹੁੰ ੀ ਲਕਲਰਆ ਲਿਿੋ।
pR.83. ਜ ੋਂ ਿੋ ਹੇ (ਆਇਰਨ) ੀ ਮੇਿ ਨੂੰ ਕਾਪਰ ਸਿਫੇਟ ੇ ਘੋਲ਼ ਲ ਿੱ ਚ ਡਿੋਇਆ ਜਾਂ ਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੋਲ਼ ਾ ਰੰ ਗ ਲਕਉਂ ਿ ਿ

ਜਾਂ ਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- ਿੋ ਹਾ, ਕਾਪਰ ਨਾਿੋਂ ਿੱ ਧ ਲਕਲਰਆਸ਼ੀਿ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਾਪਰ ਸਿਫੇਟ ੇ ਨੀਿੇ ਘੋਲ਼ ਲ ਿੱ ਚੋਂ ਕਾਪਰ ਨੂੰ ਲ ਸਥਾਲਪਤ ਕਰਕੇ

ਹਿਕੇ ਹਰੇ ਰੰ ਗ ਾ ਘੋਲ਼ ਆਇਰਨ ਸਿਫੇਟ ਿਣਾਉਂ ਾ ਹੈ।

pR.84 Euhm dw inXm kI hY? pRXogSwlw iv`c ies dI puStI ikvyN kIqI jWdI hY? vrqy
jwx vwly srkt dw ic`qr bxw ky spSt kro[
au`qr: srkt :

Euhm dw inXm: iksy cwlk dy isirAW ivckwr putYNsl AMqr ies iv`coN lMG rhI
ibjlI Dwrw dy is`Dw AnupwqI huMdw hY {Boiqk hwlqW nW bdlx} Bwv:

𝑉∝𝐼 jW
𝑉 = 𝐼 𝑅 { R ie`k siQr AMk hY, ijs nUM cwlk dw pRiqroD ikhw jWdw hY}
𝑉
jW =𝑅
𝐼
pRXogSwlw iv`c puStI : AsIN pRiqroD R nUM joVk qwrW dI shwieqw nwl bYtrI B nwl ic`qr iv`c idKwey Anuswr
joiVAw[v`K v`K putYNSl AMqr leI AsIN voltmItr (V) Aqy AYmmItr (A) dIAW pVHqW not kIqIAW[AsIN dyiKAw hryk
vwr ienWH dw Anupwq siQr hY[ies qoN auhm dy inXm dI puStI ho jWdI hY[

pR.85 (a) iksy cwlk dw pRiqroD ikhVy kwrkW qy inrBr krdw hY?
(A) ibjlI Dwrw dI 𝑺𝑰 iekweI dI pirBwSw ilKo[
au`qr : (a) cwlk dw pRiqroD hyT ilKy kwrkW qy inrBr krdw hY:
(i) cwlk dI lMbweI[
(ii) cwlk dy pirKyqr kwt dw KyqrPl[
(iii) cwlk pdwrQ dI pRikrqI[
(A) ibjlI Dwrw dI 𝑆𝐼 iekweI : AYmpIAr
AYmpIAr : jy cwlk iv`coN pRqI sYikMf ie`k kUlm cwrj pRvwihq hovy qW ibjlI Dwrw dI mwqrw ie`k AYmpIAr huMdI hY[

pR.86 iqMn pRqIroD 𝑹𝟏 , 𝑹𝟐 , 𝑹𝟑 nUM lVI iv`c joVn nwl aunwH dy pirxwmI pRiqroD leI sbMD sQwipq kro[
au`qr: ic`qr iv`c idKwey Anuswr pRiqroD 𝑅1 , 𝑅2 , 𝑅3 nUM hor ibjlI
aupkrnW nUM joVk qwrW dI shwieqw nwl ic`qr iv`c idKwey Anuswr joiVAw[
lVI iv`c joVy gey hr pRiqroD iv`c ibjlI Dwrw dI mwqrw smwn rihMdI hY,
pr putYNSl AMqr v`K v`K huMdw hY[
swry srkt leI auhm dy inXm Anuswr:
𝑉 = 𝐼 𝑅 ----------------(1) [ V swry srkt dw putYNSl AMqr Aqy R pirxwmI
pRiqroD Aqy I pRvwihq ibjlI Dwrw]
iesy qrWH Al`g Al`g pRiqroD leI Euhm dy inXm AnUswr
𝑉1 = 𝐼𝑅1 ----------(2)
𝑉2 = 𝐼𝑅2 -----------(3)
𝑉3 = 𝐼𝑅3 -----------(4)
prMqu 𝑉 = 𝑉1 + 𝑉2 + 𝑉3 -------------(5)
(1), (2), (3), (4) Aqy (5) qoN
𝐼𝑅 = 𝐼𝑅1 + 𝐼𝑅2 + 𝐼𝑅3 𝐼𝑅 =
𝐼(𝑅1 + 𝑅2 + 𝑅3 )
𝑅 = 𝑅1 + 𝑅2 + 𝑅3

pR.87(a) ibjlI Dwrw dy qwpn pRBwv dy ivvhwrk aupXog ilKo[

(A) ibjlI sMcwln leI kwpr Aqy AYlUmInIAm dIAW qwrW dw aupXog hI ikauN kIqw jWdw hY?
a`qr: (a) 1.ibjleI blb : ibjlI blb iv`c ibjlI Dwrw dy qwpn pRBwv kwrn iPlwmYNt (qMqU) pRkwS auqpMn krn l`g
pYdw hY[
2. iPaUz : iPaUz qwr iv`c ibjlI Dwrw dw qwpn pRBwv dw aupXog huMdw hY jdoN srkt iv`c ibjlI Dwrw dw mwn v`Ddw hY
ibjlI Dwrw dy pRBwv kwrn iPaUz qwr ipGl jWdI hY[
3. ibjleI pRYs : ibjleI pRYs iv`c nweIkRom dI qwr ibjlI Dwrw dy qwpn pRBwv ADIn grm ho jWdI hY[
4. ibjleI hItr ibjleI hItr iv`c nweIkRom dI qwr ibjlI Dwrw dy qwpn pRBwv ADIn grm ho jWdI hY[
5. ibjleI tostr : ibjleI tostr iv`c nweIkRom dI qwr ibjlI Dwrw dy qwpn pRBwv ADIn grm ho jWdI hY[
(A) ibjlI sMcwln leI kwpr Aqy AYlUmInIAm dIAW qwrW dw aupXog ies leI kIqw jWdw hY:
1. ikauNkI kwpr Aqy AYlUmInIAm ibjlI dIAW vDIAw cwlk hn[
2. ikauNkI ieh bwkIAW dy mukwbly ssqIAW Aqy kwPI mwqrw iv`c auplbD hn[
pR.88 ibjlI srkt iv`c jdoN do jW v`D pRiqroDW nUM smWqr kRm iv`c joiVAw jWdw hY qW pirxwmI pRiqroD pRwpq krn
leI putYNSl AMqr (V) Aqy ibjlI Dwrw (I) leI sUqr sQwipq kro[ icq`r vI bxwE[
auq`r : 𝐼 = 𝐼1 + 𝐼2 + 𝐼3 (ikauNkI pRqIroD smWqr hn)

𝑉
AsIN jwxdy hW,Ehm dy inXm Anuswr : 𝐼 = (swry srkt leI)
𝑅

𝑉
𝐼1 =
𝑅1

𝑉
𝐼2 = {hr pRiqroD leI}
𝑅2

𝑉
𝐼3 = 𝑅
3

𝑉 𝑉 𝑉 𝑉 𝑉 1 1 1
= + +  = 𝑉( + + )
𝑅 𝑅1 𝑅2 𝑅3 𝑅 𝑅1 𝑅2 𝑅3

1 1 1 1
 = + +
𝑅 𝑅1 𝑅2 𝑅3

pR.89 4, 8, 16 Aqy 32 pRiqroD nuM joVn qy 1) AiDkqm 2) inaUnqm pRiqroD ikvyN pqw kIqw jw skdw hY[
auq`r : R1 = 4 , R2 = 8 , R3 = 16 , R4 = 32
1) AiDkqm pRiqroD leI pRiqroDW nUM lVIv`D joVnw hovygw:
AsIN jwxdy hW lVIv`D pRiqroDW leI-
R = R1 + R2 + R3 + R4
R = 4 + 8 + 16 + 32
R = 60
2) inaUnqm pRiqroD leI pRiqroDW nUM smWqr joVnw hovygw:
AsIN jwxdy hW smWqr pRiqroDW leI-
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
= + + +  = + + +
𝑅 𝑅1 𝑅2 𝑅3 𝑅4 𝑅 4 8 16 32

1 8+4+2+1 15
= =
𝑅 32 32

1 15
   𝑅 = 15 
32
=
𝑅 32

pR.90 ipaUbrtI (ikSor AvsQw) smy lVkIAW (Girls) iv`c ikhVy-ikhVy pirvrqn idKweI idNdy h`n?

auq`r :1) mhwvwrI SurU ho jWdI hY[

2) jxn AMgW qy vwl au`g AwauNdy hn[
3) CwqIAW v`fIAW ho jWdIAw hn[
4) jxn AMgW dw ivkws ho jWdw hY[
5) ault ilMg v`l AwkrSx v`D jWdw hY[
6) mwdw jxn sY`l(AMfw) bxny surU ho jWdy hn[

pR.91 ipaUbrtI (ikSor AvsQw) smy lVikAW (Boys) iv`c ikhVy-ikhVy pirvrqn idKweI idNdy h`n?

auq`r:1) dwVI Aqy mu`CW au`g jWdIAw hn[

2) Awvwz iv`c BwrIpx Aw jWdw hY[
3) jxn AMgW qy vwl au`g AwauNdy hn[
4) ault ilMg v`l AwkrSx v`D jWdw hY[
5) mofy cOVy ho jWdy hn[
6) nr jxn sYl (SukrwxU) bxny SurU ho jWdy hn[

pR.92 a) mnu`KI nr pRjxn pRxwlI dw lybl kIqw icq`r bxwau[

auq`r : a) ⟶⟶

A) mwhwvwrI ikauN huMdI hY[

A) jykr AMfy dw inSycn nhIN huMdw qW ieh lgBg ie`k idn q`k ijauNdw rihNdw hY ikauNik AMfkoS hr mhIny ie`k AMfw
C`fdw hY[ ies leI inSyicq AMfy nUM pRwpq krn ihq b`cydwnI vI hr mhIny iqAwrI krdI hY[ ies leI b`cydwnI dIAW
AMdrlIAW kMDW motIAW Aqy spMjI ho jWdIAW hn[ jykr inSycn nhIN huMdw qW ies prq dI loV nhIN rihMdI[ ies leI
ieh prq hOlI-hOlI tu`t ky XonI mwrg rwhIN lhU Aqy imaUks dy rUp iv`c bwhr Aw jWdI hY[ ies c`kr iv`c lgBg ie`k
mhIny dw smW lgdw hY Aqy ies nUM mwhwvwrI kihMdy hn[ieh lgBg 2 qoN 8 idn q`k rihMdI hY[

pR.93 a) mW dy srIr iv`c BrUx poSx ikvyN pRwpq krdw hY?

A) prwgx ikirAw, inSycn ikirAw qoN ikvyN iBMn hY?
aq`r : a) mW dw srIr grB Dwrn krn Aqy b`cy dy ivkws leI ivSyS qOr qy AnukUln huMdw hY[ ijs leI b`cydwnI hr
mhIny BrUx nUM gRihx krn Aqy aus dy poSx leI iqAwrI krdI hY[ ies dI AMdrlI prq motI huMdI jWdI hY Aqy BrUx dy
poSx leI lhU dw pRBwv vI v`D jWdw hY[ BrUx nUM mW dy lhU qoN hI poSx imldw hY[ iesdy leI ie`k ivSyS rcnW huMdI hY
ijs nUM AOl (plYsYNtw) kihMdy hn[ ieh ie`k qSqrI ijhI rcnW huMdI hY, jo b`cydwnI dI kMD iv`c DsI huMdI hY[ ieh mW dy
lhU qoN BrUx q`k gulUkoz, AwksIjn Aqy hor pdwrQW dy pirvihn leI ie`k v`fw Kyqr pRdwn krdy hn[ vDdw hoieAw
BrUx ml pdwrQ vI pYdw krdw hY ies dw inptwrw vI AOl rwhIN huMdw hY[
A)

prwgx ikirAw inSycn ikirAw

1 ies ikirAw iv`c prwg-kx iesqrI
kysr qoN sitgmw q`k pu`jdy hn[
2 ieh pRjxn ikirAw dw pihlw crn hY[
3 ieh do pRkwr dI hUMdI hY[
svY-prwgx Aqy pr-prwgx
4 prwgkxW dy sQwnWqrn leI vwhkW (hvw,
pwxI, kIt Awid) dI loV huMdI hY[
ies ikirAw iv`c nr Xugmk Aqy mwdw Xugmk
iml ky Xugmj bxwauNdy hn[
ieh pRjxn ikirAw dw dUjw crn hY[
ieh vI do pRkwr dw huMdw hY[
bwhrI inSycn Aqy AMdrUnI inSycn
ies ikirAw iv`c vwhkW dI loV nhIN huMdI[

pR.94 AilMgI pRjxn qoN kI Bwv hY? ies dIAW iksmW bwry sMKyp jwxkwrI ida[
au`qr: AilMgI pRjxn : pRjxn dI auh ivDI ijs iv`c ie`k hI ip`qr qoN nvyN jIv dI auqp`qI huMdI hY, AilMgI pRjxn
AKvwauNdI hY[
ivSySqwvW : (1) ies ikirAw iv`c Xugmj bxnw, inSycn Awid ikirAwvW swiml nhIN huMdIAW[
(2) ies ikirAw iv`c Awm qor qy nvyN auqpn hoey jIv AnuvMiSk qor qy ip`qr vrgy hI huMdy hn[iBnqwvW auqpn nhIN
huMdIAW[
(3) AilMgI pRjxn srl jIvW iv`c ijAwdw pwieAw jWdw hY[

AilMgI pRjxn dIAW iksmW :

(1) ivKMfn : ies ikirAw iv`c ipq`r jIv do jW do qoN v`D sMqwn sY`lW iv`c ivBwijq ho jWdw hY[ ieh jIvwxU Aqy
pRotozoAw vrgy ie`k sY`lI jIvW iv`c pweI jwx vwlI ikirAw hY[ ieh do pRkwr dI huMdI hY:

ies iv`c ip`qr sYl` do sMqwn sYl`W audwhrx leI

(a) do-KMfn iv`c ivBwijq ho jWdw hY[ AmIbw

ies iv`c ip`qr sYl` qoN do qoN v`D

sMqwn sYl` auqpn huMdy hn[ ieh audwhrx leI
(A) bhUu-KMfn ikirAw AsuKwvI vwqwvrxI plwzmofIAm
hwlqW iv`c vwprdI hY[

(@2) KMfn : spwierogweIrw Aqy AYlgI dy qMd jlI jIvW dIAW gqIivDIAW kwrn jW ie`k Kws
AvsQw qy phuMc ky Coty Coty tukiVAW iv`c tu`t jWdy hn Aqy hryk tukVy qoN nvW qMd pYdw huMdw hY[
(3) punr-isrjxw : iksy jMqU dy srIr nwloN A~lg hoey ih`sy qoN pUrn jMqU dy pYdw ho jwx nUM
punrjxn AwKdy hn[audwhrx leI hweIfRw,plynyrIAw Awid[

(4) bIjwxU bxwauxw : ie`s ikirAw iv`c bIjwxU, sYl` AMdrly kyNdrk dy sMqwn sYL`W iv`c
ivBwijq hox Aqy hr sYl

dy suriKAq prq nwl iGr jwx kwrx pYdw huMdw hY[

(5) bifMg : ipq`r jIv dy srIr qoN pYdw hox vwlI b`fz (klIAW)
qoN

sYl` ivBwjn rwhIN nvW jIv auqpn huMdw hY, jo ipq`r jIv qoN bwAd iv`c A`lg ho jWdw hY[

(6) kwiek pRjxn : pRjxn dI ies ikirAw iv`c nvy pOdy ipq`r pOdy dIAW
jVW, qxy jW p`iqAW qoN iqAwr kIqy jWdy hn[

pR.95 AMikq ic`qr dI shwieqw nwl P`l dy v`K-v~K BwgW dw vrxn

kro[

P`ul dy BwgW dw vrxn

(1) hrIAW p`qIAW : ieh Pu`l dw sB qoN bwhrI Bwg hY[jdoN P`ul klI dI AvsQw iv`c huMdw hY qW ieh Bwg ies nUM
suriKAw pRdwn krdw hY[
(2) rMgdwr p`qIAW : ies Bwg dw kMm prwgx ikirAw leI kItW nUM AwkriSq krnw hY[ieh Pu`l dy ilMgI BwgW nUM
suriKAq vI krdIAW hn[ieh Bwg Pu`l nUM suMdrqw vI pRdwn krdw hY[
(3) puMkysr : ieh Pu`l dw nr Bwg hY[iesdy prwgkoS iv`c prwg-kx huMdy hn[iehnw prwg-kxW iv`c nr jxn sYl`
huMdy hn[
(4) iesqrI kysr : ieh Pu`l dw mwdw Bwg hY[iesdy AMfkoS iv`c bIjAMf huMdy hn, ijhnw iv`c mwdw jxn sYl` huMdy
hn[iesqrI kysr dw AMfkoS ivkisq ho Pl ky bx jWdw hY[
pR.96 mnu`KI mwdw jxn pRxwlI dw ic`qr sihq vrxn kro[
auq`r :

(1) AMfkoS : mnu`KI mwdw jxn pRxwlI iv`c AMfkoS dw joVw huMdw hY,ijhnw iv`c
mwdw jxn sYlW jW AMfw sYl`W dw inrmwx huMdw hY[iehnw iv`c ilMgI hwrmonw dw
inrmwx vI huMdw hY[

(2) AMf vihxI (PYlopIAn itaUb) : ies Bwg iv`c inSycn ikirAw huMdI hY[ ies
duAwrw AMfw sYl` jW Xugmz b`cydwnI iv`c ly jwieAw jWdw hY[
(3) b`cydwnI : AMf vihxI iv`c inSycn qoN bwAd BrUx ivkws dIAW v`K-v`K
AvsQwvW b`cydwnI iv`c pUrIAW krdw hY[
(4) srivks Aqy XonI : nr-mwdw dy sMXog smyN SukrwxU XonI mwrg iv`c dwKl ho
ky srivks rwhIN b`cydwnI Aqy AMf vihxI q`k phuMcdy hn[

pR.97 rswiexk guxW dy ADwr qy DwqW Aqy ADwqW iv`c pMj AMqr d`so[ jW
BOiqk guxW dy ADwr qy DwqW Aqy ADwqW iv`c pMj AMqr d`so[
rswieink guxW dy ADwr qy :

DwqW ADwqW
1 DwqW KwrI AwksweIf bxwaudIAW hn[ ADwqW qyzwbI AwksweIf bxwaudIAW hn[
2 pqly qyzwbW nwl ikirAw krky H2 gYs pqly qyzwbW nwl ikirAw krky H2 gYs ivsQwipq nhIN
ivsQwipq krdIAW hn[ krdIAW hn[
3 Dn (+) Awien bxwaudIAW hn[ ieh irx (-) Awien bxwaudIAW hn[
4 ieh klorIn nwl ikirAw krky AwienI Xoigk ieh klorIn nwl ikirAw krky sih-sMXojI Xoigk
bxwaudIAW hn[ bxwaudIAW hn[
5 ieh lGUkwrk hn[ ieh AwksIkwrk hn[

Boiqk guxW dy ADwr qy :

DwqW
1 DwqW KcIx Xog huMdIAW hn[
2 DwqW kutIx Xog huMdIAW hn[
3 ieh Awm qOr qy ibjlI dIAW cwlk huMdIAW
hn[
4 ieh Awm qOr qy qwp dIAW cwlk huMdIAW
hn[
5 iehnw dw ipGlwau AMk Aqy aubwl AMk
kwPI aucw` huMdw hY[
ADwqW
ieh BurBurIAW huMdIAW hn[
ieh BurBurIAW huMdIAW hn[
ieh Awm qOr qy ibjlI dIAW kucwlk huMdIAW hn[
ieh Awm qOr qy qwp dIAW cwlk huMdIAW hn[
iehnw dw ipGlwau AMk Aqy aubwl AMk kwPI G`t` huMdw hY[

pRSn 98. (a) - kutIxXogqw Aqy KcIxXogqw dw Bwv smJwE[

au~qr- DwqW nUM ku`t ky pqlIAW cwdrW bxwaux dI smr`Qw nUM kutIxXogqw kihMdy hn[ DwqW nUM iK`c ky bwrIk qwrW bxwaux
dI smr`Qw nUM KcIxXogqw kihMdy hn[

(A) sofIAm nUM kYrosIn iv`c fubo ky ikauN r`iKAw jWdw hY?
au`qr- (A) sofIAm bhuq hI ikirAwSIl Dwq hY[ies leI hvw iv`c r`Kx qy ieh hvw iv`clI AwksIjn nwl qyjI nwl
ikirAw krky ieh sofIAm AwksweIf iv`c bdl jWdI hY, Aqy jy kr ies nUM pwxI iv`c riK`Aw jwvy qW ieh pwxI nwl
hI qyzI nwl ikirAw krky hweIfRojn gYs auqpn krdI hY, jo ikirAw dy is`ty v`joN pYdw hoey qwp kwrn A`g P`V lYNdI
hY[ies leI ies nUM kYrosIn dy qyl iv`c riKAw jWdw hY,ikauNkI ieh kYrosIn dy qyl nwl ikirAw nhIN krdI[

pR.99 (a) sofIAm, AwksIjn Aqy mYgnISIAm dI ielYktrwnI ibMdU rcnw ilKo[
(A) ਪਿਾਟੀਨਮ, ਗੋਿਡ ਅਤੇ ਲਸਿ ਰ ਗਲਹਣੇ ਿਣਾਉਣ ਿਈ ਰਤੇ ਜਾਂ ੇ ਹਨ [
.
Na
...
aq`r: (a) 1. soifAm (2, 8, 1) =
..O
2. AwksIjn (2,6) = . .. 3.

mYgnISIAm (2, 8, 2) = Mg

(A) ਲਕਉਂਲਕ ਪਿਾਟੀਨਮ, ਗੋਿਡ ਅਤੇ ਲਸਿ ਰ (ਚਾਂ ੀ) ਿਹੁਤ ਹੀ ਘਿੱ ਟ ਲਕਲ ਰਆਸ਼ੀਿ ਧਾਤਾਂ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਾ ਿੋਰਨ ਨਹੀਂ

ਹੁੰ ਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਿਾ ਾ ਇਹ ਧਾਤਾਂ ਕਾਫੀ ਕੁਟੀਣਯੋਗ ੀ ਹਨ [

pR.100. (a) ਆਇਨੀ ਯੋਲਗਕਾਂ ੇ ਲਪਘਿਣ ਅੰ ਕ ਲਕਉਂ ਿੱ ਧ ਹੁੰ ੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ- ਆਇਨੀ ਯੋਲਗਕਾਂ ੇ ਧਨ ਅਤੇ ਲਰਣ ਆਇਨਾਂ ਲ ਿੱ ਚ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਿੀ ਸਲਥਰ ਲਿਜਿਈ ਿਿ ਹੁੰ ਾ ਹੈ। ਲਜਸ ਕਰਕੇ ਆਇਨਾਂ

ਨੂੰ ੂਰ ਕਰਨ ਿਈ ਿੱ ਧ ਊਰਜਾ ੀ ਿੋ ਿ ਹੁੰ ੀ ਹੈ। ਇਸ ਿਈ ਆਇਨੀ ਯੋਲਗਕਾਂ ੇ ਲਪਘਿਣ ਅੰ ਕ ਿੱ ਧ ਹੁੰ ੇ ਹਨ

(A) ਜ ੋਂ ਤੁਸੀਂ ਲਜ਼ੰ ਕ ਨੂੰ ਆਇਰਨ ਸਿਫੇਟ ੇ ਘੋਲ਼ ਲ ਿੱ ਚ ਪਾਉਂ ੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ੇਿ ੇ ਹੋ? ਾਪਰ ੀ ਰਸਾਇਲਣਕ

ਪਰਲਤਲਕਲਰਆ ਲਿਿੋ [

ਉੱਤਰ- ਲਜ਼ੰ ਕ, ਆਇਰਨ ਨਾਿੋਂ ਿੱ ਧ ਲਕਲ ਰਆਸ਼ੀਿ ਧਾਤ ਹੈ। ਇਸ ਿਈ ਲਜ਼ੰ ਕ, ਆਇਰਨ ਨੂੰ ਆਇਰਨ ਸਿਫੇਟ ੇ ਘੋਲ਼ ਲ ਿੱ ਚੋਂ

ਲ ਸਥਾਲਪਤ ਕਰ ਲ ੰ ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੋਲ਼ ਾ ਰੰ ਗ ਹਿਕੇ ਹਰੇ ਤੋਂ ਰੰ ਗਹੀਣ ਹੋ ਜਾਂ ਾ ਹੈ [