(55) (80) (65)

SOSYOLOJİYE GİRİŞ(9)
❖ MANTIĞA GİRİŞ(8) PSİKOLOJİ BİLİMİNİ
TANIYALIM (15) BİREY VE TOPLUM(11)
❖ KLASİK MANTIK(15) TOPLUMSAL YAPI(12)
PSİKOLOJİNİN TEMEL
SÜREÇLERİ(23) TOPLUMSAL DEĞİŞME VE
❖ MANTIK VE DİL(7)
ÖĞRENME, BELLEK VE GELİŞME(9)
❖ SEMBOLİK DÜŞÜNME(24) TOPLUM VE KÜLTÜR(9)
MANTIK(25) RUH SAĞLIĞININ TOPLUMSAL
TEMELLERİ(18)
KURUMLAR(15)
Mantık, doğru düşünme tarzını konu edinen bilim dalıdır. Mantık, düşünceler
arasındaki formel akıl yürütme ilişkilerini ele alır; akıl yürütmeleri de kendi
içlerinde geçerlilik ve geçersizlik yönünden inceler ve geçerli akıl yürütme
formlarının bilgisine ulaşmayı amaçlar. Bu amacı gerçekleştirirken
düşüncenin oluşumundan ve içeriğinden bağımsız bir yol izler.
1. Bu parçada mantıkla ilgili vurgulanan düşünce aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Mantık doğru düşünmenin içeriği ile ilgilenir.

B) Mantık günlük yaşamdan bağımsızdır.

C) Mantık doğru düşünmenin biçimine odaklanır.

D) Mantık bilginin içeriğini test eder.

E) Mantık düşüncenin formunu konu almaz.

 AKLIN İLKELERİ

BİR ŞEY HEM BİR ŞEY YA

BİR ŞEY NE HER ŞEYİN BİR
KENDİSİ HEM DE
DOĞRUDUR NEDENİ VARDIR.
İSE ODUR. BAŞKASI OLAMAZ.
YADA YANLIŞTIR. NEDENSİZ BİR ŞEY
OLAMAZ.

ÇOCUK İNSAN HEM DÜRÜST

YARIŞMAYI YA ATEŞ YAKICIDIR.
ÇOCUKTUR. HEMDE YALANCI
KAZANIRSIN YADA O HALDE ELİNİ ATEŞE
OLAMAZ DOKUNDURURSAN
KAZANAMAZSIN
YANARSIN.
ÖZDEŞLİK ÇELİŞMEZLİK
ÜÇÜNCÜ HALİN YETER SEBEP
İLKESİ İLKESİ
İMKANSIZLIĞI İLKESİ
2. Aşağıda verilen düşünme ilkelerine ait örnek ve
eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Balık balıktır. - Özdeşlik
B) Ya okuldadır ya da parktadır. - Üçüncü halin imkânsızlığı
C) Bir canlı hem hayvan hem de bitki olamaz. - Çelişmezlik
D) kalem kalemdir. - çelişmezlik
E) yağmur yağarsa yerler ıslanır. - Yeter-sebep
 I. X = Y
II. Yozgat ile Amasya’nın nüfusu aynıdır.
III. A ise A’dır.
3. Düşünme ilkeleri göz önüne alındığında numaralandırılmış ifadelerden
hangileri diğerlerinden farklılık göstermektedir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III
 Bilgi doğruları, kesin olarak doğrulanabilir ya da yanlışlanabilir önermelerdir.
Herhangi bir ifadenin belirttiği, işaret ettiği varlığa uygun olup olmaması bilgi doğrusu
ile ilgilidir. Yani belirtilen özelliğin o varlıkta olması veya olmaması ile ilgili
ifadelerin tamamı bilgi doğrusu kapsamına girer. Bilgi doğrusu deney ve gözlem ile
sınanabilir. Bu sınama sonucu “doğru-yanlış” yorumlamaları ortaya çıkar. Mantık
Doğruları ise doğruluğu tamamen akıl yoluyla temellendirilen bilgilerdir. Deney ve
gözlem yapılamayan, tamamen mantıksal ulaşım sonucu kabul edilen bilgilerdir.
4. Buna göre bilgi ve mantık doğruları ilgili ne söylenemez?
A) Mantık doğruları biçimle ilgilenir.
B) Bilgi doğruları deney ve gözlemle test edilebilir.
C) Bilgi doğrularının sonuçları tamamen mantıksaldır.
D) Bilgi doğruları yanlışlanabilir ve doğrulanabilir.
E) Mantık doğruları akıl yürütme yoluyla ortaya konan yargılardır
 ÖNERME

Doğru yada Önermeler

yanlış bir özne, yüklem
yargı ve bağ
bildiren ekinden
ifadelerdir. oluşur.
 ÖNERME OLMAYAN CÜMLELER

1. SORU CÜMLELERİ 2. EMİR CÜMLELERİ

3. GEREKLİLİK CÜMLELERİ 4. DİLEK VE İSTEK CÜMLELERİ

5. ÜNLEM CÜMLELERİ 6. DUYGU BİLDİREN CÜMLELER

7. DUA CÜMLELERİ 8. BİTMEMMİŞ CÜMLELER

Önermeler bir yargı bildirir. Doğruluk değeri vardır. (Doğru ya da yanlış)

Önermeler anlamlı cümlelerden oluşur. Önermeler kesin yargı bildirir. Her

önerme bir cümledir ancak her cümle bir önerme değildir.
5. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi bir önermedir?
A) Ah, bir tatil yapsam
B) Bu telefon benimdir.
C) Hangi üniversiteyi kazandın?
D) Ders çalışmalısın.
E) Kalem ve silgiyi getir.
İnsan, hayatın her alanı ile doğrudan ilişki içinde olduğundan teknoloji ile de iç
içedir. Örneğin; Metroların işleyişinin kontrol edilmesi, televizyon alıcılarının
ayarlanması; kamera, klima, buzdolabı, çamaşır makinesi ve elektrik
süpürgelerinin, asansör, trafik lambalarının programlanması ve iletişim
uydularının yönlendirilmesi gibi yaşamı kolaylaştıran birçok noktada mantığın
bulgularından yararlanılması; mantığın insan yaşamı açısından önemini gösterir.
6. Parçada mantığın ilişki içerisinde olduğu hangi alanın öneminden
bahsedilmiştir?
A) Mantık ve günlük yaşam
B) Mantık ve teknik
C) Mantık ve matematik
D) Mantık ve felsefe
E) Mantık ve bilim
 AKIL YÜRÜTME
YÖNTEMLERİ

01 02 03
TÜMEVARIM TÜMDENGELİM ANALOJİ
Amasya yağışlıdır. Artvin yağışlıdır. Bartın yağışlıdır. Bayburt yağışlıdır.
Bolu yağışlıdır. Çorum yağışlıdır. Düzce yağışlıdır. Giresun yağışlıdır.
Gümüşhane yağışlıdır. Karabük yağışlıdır. Kastamonu yağışlıdır. Ordu
yağışlıdır. Rize yağışlıdır. Samsun yağışlıdır. Sinop yağışlıdır. Tokat
yağışlıdır. Trabzon yağışlıdır. Zonguldak yağışlıdır.
O hâlde bütün Karadeniz şehirleri yağışlıdır.
7. Bu parçada kullanılan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Analoji
B) Tümevarım
C) Tam tümevarım
D) Eksik tümevarım
E) Tümdengelim
Dünya bir gezegendir ve üzerinde hayat vardır.
Merkür de bir gezegendir.
O hâlde Merkür’de de hayat vardır.
8. Bu parçada kullanılan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Analoji
B) Tümevarım
C) Tam tümevarım
D) Eksik tümevarım
E) Tümdengelim
 KAVRAM ÇEŞİTLERİ
01 02 03 04 05
GENEL-TEKİL KAVRAM TÜMEL TİKEL KAVRAM KOLEKTİF VE SOMUT VE SOYUT OLUMLU VE
DİSTRİBÜTİF KAVRAM KAVRAM OLUMSUZ KAVRAM
Tümel Kavram
Genel Kavram ❖ Bir cins varlığın bütününü Kolektif Kavram Somut Kavram Olumlu Kavram
❖ Bir kavramın ifade ettiği
❖ Bir sınıfın tümünü içine alan kavramlardır. ❖ Bireyler gurubunu ifade ❖ Bir nesneyi, var olan bir nitelik eğer gösterilen nesne
gösteren ❖ Bu tür kavramların önünde edip grupta gerçekleşen şeyi gösteren varsa o kavram olumdur.
Bütün, tüm , her hepsi hiçbir kavramlardır. ❖ Genelde lı, li, lu gibi ekler alır.
kavramlardır. kavramlardır.
gibi niceleyiciler kullanılır.
Tikel Kavram Distribütif Kavram Soyut Kavram Olumsuz Kavram
Tekil Kavram ❖ Bir cins varlığın bir kısmını ❖ Eğer ifade edilen nitelik
❖ Bireyler grubunu ifade ❖ Bir nesneye ait gösterilen nesne de yoksa
❖ Bir sınıfın yalnızca içine alan kavramlardır. Bu edip, bireyde özellikleri ve varlıkların olumsuzdur.
bir bireyini ifade tür kavramların önünde bazı, gerçekleşen niteliklerini gösteren ❖ Genelde siz suz me ma eklerle
kavramlardır. birkaç, kimi, bir kısım gibi kavramlardır. kavramlardır. değildr, olmayan gibi
niceleyiciler kullanılır. sözcüklerle kurulur.

Tümel Kavram Kolektif Kavram

Genel Kavram Somut Kavram Olumlu Kavram
❖ Ör: bütün evler, hiçbir ❖ Ör: ordu, üniversite,
❖ Ör: şehir, bitki, ❖ Ör: insan, taş, ❖ Ör: canlı, erdemli, koşan
meyve meclis
gezegen, insan ❖ İçerik değil biçim önemli
Soyut Kavram
Tikel Kavram Distribütif Kavram
Tekil Kavram ❖ Ör: insanlık, iyilik Olumsuz Kavram
❖ Ör: bazı evler, bir kısım ❖ Ör: asker, öğrenci,
❖ Ör: Konya, bu ağaç, öğrenciler ❖ Ör: cansız, erdemli
milletvekili olmayan, koşmayan
dünya, Ayşe
Akdeniz’in bu kasabası doğanın güzelliklerini cömertçe sunduğu, bozkır
olmayan, çam ormanlarıyla kaplı, akarsuyun serinliğinin hissedildiği bir
yerdir. Kimi evler ahşaptan kimi evler de kısmen betonarmeden
yapılmıştır. Her insan burada yaşamak için can atar. İnsanı maddi yaşamın
dışında düşünmeye iter. Akdeniz'in bu şirin kasabasında yaşayan hiçbir
canlının buradan ayrılmayı düşünmesi mümkün değildir.
9. Metinde geçen altı çizili kavramları sırasıyla aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Soyut – Olumsuz – Tümel – Tikel -Somut
B) Soyut – Olumsuz – Tikel – Tümel -Somut
C) Somut – olumsuz – Tikel -Tümel – Soyut
D) Somut – Olumlu -Tümel- Tikel – Soyut
E) Genel – Olumsuz -Tekil- Tümel -olumlu
Zihinde tasarlanan kavramların dil ile ifade edilmesi terimdir. Ancak dil
ile ifade edilen her sözcük terim değildir. Kitap, eldiven, Devlet Demir
Yolları vb. birer terimdir. Fakat tek başına bir anlam taşımayan ifadeler
(bu, şu, ki, ise, veya vb.) terim değildir.
10. Buna göre aşağıdakilerden hangisi sözcük olduğu hâlde terim
olamaz?
A) Türkiye büyük millet meclisi
B) Malabadi Köprüsü
C) Gibi
D) Silgi
E) Korku
 KAVRAMIN ÇEŞİTLİ GÖSTERGELERİ

NELİK KİMLİK

❑ Nelik bir kavramın ❑ Bir gerçekliğe sahip

sadece zihindeki olan kavramın belli
halidir. bir varlıkta
gösterilmesi ise
GERÇEKLİK kimliktir.

❑Bir kavramın
zihnin dışındaki
(nesnel dünyada)
somut karşılığına,
gerçeklik denir.
Okuldan çıkmış sokak lambalarının ışığında hızlı hızlı yürüyordum. Bir yandan da eve
gidince okuyacağım "Pinokyo" adlı hikayeyi düşünüyordum. Birden köpek havlaması
duyduğumu sandım ve çok korktum. Arkama dönüp baktığımda gerçekten bir köpeğin
havlayarak bana doğru yaklaştığını gördüm. Bu köpeğin arkadaşım Ahmet'in çok sevdiği
köpeği "Karabaş" olduğunu görünce rahatladım.
11. Yukardaki metinde geçen altı çizili kavramları ‘’nelik - gerçeklik - kimlik’’
açısından değerlendiriniz.
Nelik Gerçeklik Kimlik
A) Köpek Karabaş Pinokyo
B) Karabaş köpek Pinokyo
C) Pinokyo Köpek Karabaş
D) Pinokyo Karabaş Köpek
E) Köpek Pinokyo Karabaş
 KAVRAMIN ÇEŞİTLİ
GÖSTERGELERİ

İÇLEM KAPLAM

❑ Herhangi bir ❑Bir kavramın içine

kavramın içine aldığı, kapsadığı
aldığı varlıkların belirttiği yada işaret
ettiği varlıkların
ortak
tümüdür.
özellikleridir. ❑Ör: ağaç kavramının
❑ Ör: çiçek kaplamı-meşe, çam,
kavramının köknar vb.
içlemi-bitki canlı ❑Ör: çiçek kavramının
varlıktır. kaplamı-gül lale
nergis
Bir kavramın kaplamı ve içlemi birbirleriyle ters orantılıdır. Çünkü kavramın
kapsamına giren varlık sayısı arttıkça bu varlıkların birbirleri ile olan
benzerlikleri azalacaktır. Bu benzerlikler o varlıkların içlemini oluşturur.
12. Bu parçaya göre “Varlık , Aslan , Kedigiller, Hayvan, Canlı” gibi
kavramlardan hangilerinin içlemi ve kaplamı en fazladır?
Kaplamı en fazla içlemi en fazla
A) Varlık Kedigiller
B) Varlık Aslan
C) Canlı Aslan
D) Canlı Hayvan
E) Hayvan Aslan

EŞİTLİK
İki kavramın birbirine ait
tüm bireyleri yada
özellikleri kapsamasıdır.
Ör: canlı-solunum yapma
KAVRAMLAR ARASI İLİŞKİLER
AYRIKLIK TAM GİRİŞİMLİK EKSİK GİRİŞİMLİK
İki kavramın birbirinin İki kavramdan sadece
birinin diğerinin bütün İki kavramın birbirlerinin bazı
hiçbir elemanını
elemanlarını kapsamasıdır. elamanlarını kapsamasıdır.
kapsamamasıdır.
Ör: çiçek-gül Ör: kadın-doktor
Ör: kuş-taş
Eşitlik: İki kavramın birbiri ile tam olarak örtüşmesidir. İki kavramın kaplamı
ve içlemi aynı özelliklere ve bireylere karşılık geliyorsa bu iki kavram
arasında eşitlik ilişkisi vardır.
13.Verilen açıklamadan hareketle aşağıdaki kavramlardan hangileri
arasında “eşitlik” vardır?
A) Bitki – Hayvan
B) Canlı – Solunum Yapan
C) Canlı – Hayvan
D) Gözlüklü – Sporcu
E) Sarışın – Öğrenci
 TANIMIN KOŞULLARI

Her tanımda tanımlanan ve

Tanım tam olmalıdır. 01 02 tanımlayan olmak üzere iki unsur
olmalıdır.

Tanım ne çok kısa ne de çok

Tanım açık olmalıdır. 03 0
uzun olmalıdır.
4

Tanımda kısır döngü Bir şey kendisinden daha açık olmayan

05 06 sözcüklerle tanımlanmamalıdır.
olmamalıdır.
TANIMLANAMAYANLAR

Deneyin doğrudan verilerinin tanımı yapılamaz.

Örneğin koku, ses, tat tanımlanamaz.

Duyguların tanımı yapılmaz. Örneğin

öfke, üzüntü, aşk, nefret gibi.

Üst cinslerin tanımı yapılmaz. Örneğin

cehver, zaman, varlık gibi.
“Her şeyi tanımlamak mümkün değildir.”
14.Aşağıdakilerden hangisinin tanımı yapılabilir?
A)Renk
B) Koku
C) İnsan
D)Aşk
E) Cevher
Aristoteles’e göre bir şeyi bilmek onu bütün yönleri ile açıklayarak
tanımlamaktır. Bir şeyi tanımlamak ise onun ne olduğunu
söylemektir. Yani tanım, bir şeyi özünü belirlemektir.
15.Bu açıklamadan hareketle tanımla ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Tanım tam olmalıdır.
B) Tanım açık olmalıdır.
C) Tanımda kısırdöngü olmalıdır.
D) Tanımlanan bir özne ile tanımlayan bir yüklemden oluşmalıdır.
E) Tanımı yapılanın bütün fertleri o tanımın içine girmeli
16. Verilen şemaya göre aşağıdakilerden hangisi arasında cins-
tür ilişkisi vardır?
A) Duygulu - Duygusuz
B) Canlı – Cansız
C) Canlı – Duygulu
D) Duygulu -Cismi olmayan
E) Cansız – Akıllı
 KARŞI OLUM ÇIKARIMLARI

Terimleri aynı olan önermenin nicelik,

nitelik yada hem nicelik hem de nitelik
durumlarının birbirinden farklı olmasıdır.

NİCELİK NİTELİK NİCELİK VE

NİTELİK
TÜMEL TÜMEL,TİKEL
OLUMLU
OLUMLU,
TİKEL OLUMSUZ OLUMSUZ
Özne ve yüklemleri aynı olan iki önerme sadece nicelik yönünden birbirinden farklıysa bu
önermeler altıktır.
17. Bu bilgi doğrultusunda aşağıdaki önerme çiftlerinden hangisi altıktır?
A) Bütün güller bitkidir.
Hiçbir gül bitki değildir.
B) Bazı canlılar insandır.
Bazı canlılar insan değildir.
C) Hiçbir öğretmen üniversiteli değildir.
Tüm öğretmenler üniversitelidir.
D) Hiçbir yalancı dürüst değildir.
Bazı yalancılar dürüst değildir.
E) Bazı insanlar yeşil gözlüdür.
Hiçbir insan yeşil gözlü değildir.
18. “Bütün kaplumbağalar yavaştır.” Önermesinin
karşıtının çelişiği aşağıdakilerden hangisidir?
A)Bazı kaplumbağalar yavaştır.
B) Bazı kaplumbağalar yavaştır değildir.
C) Hiçbir kaplumbağa yavaş değildir.
D)Bazı yavaşlar kaplumbağalardır.
E) Bazı kaplumbağalar yavaş olmayandır.
 Düz Döndürme: Önermenin niteliğini bozmadan yani olumlu ve
olumsuz olma durumunda bir değişiklik yapmadan, özne ve yüklemin
yerini değiştirmektir. Düz döndürmede amaç önermenin doğruluk
değerini bozmadan yeni bir önerme elde etmektir.
19. Buna göre “Bütün müzisyenler yeteneklidir.” Önermesinin düz
döndürmesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bütün müzisyen olmayanlar yetenekli olmayan değildir.
B) Bütün yetenekliler müzisyendir.
C) Bazı müzisyenler yeteneklidir
D) Hiçbir müzisyen yetenekli değildir.
E) Bazı yetenekliler müzisyendir.
Ters Döndürme: Önermenin niteliğine dokunmadan önermenin öznesinin
olumsuzunu yüklem ve yüklemin olumsuzunu özne yapmaktır. Ters
döndürmede özne ve yüklemin yeri değiştirilir ve bunlar olumsuzlanır.
Genellikle olumsuzlanma “olmayan” sözcüğü ile yapılır.
20. Buna göre “Bazı çiçekler gül değildir.” Önermesinin ters döndürmesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hiçbir çiçekler gül değildir.
B) Bazı çiçekler güldür.
C) Bazı gül olmayanlar çiçek olmayan değildir.
D) Bütün çiçekler güldür.
E) Bazı çiçek olmayan gül olmayan değildir.
 KIYASIN ELEMANLARI

BÜYÜK TERİM: KÜÇÜK TERİM:

sonuç önermesinin yüklemidir. sonuç önermesinin öznesidir.

ORTA TERİM:
Her iki öncülde tekrarlanan, sonuçta yer
almayan terimdir.
 Bütün canlılar beslenir.
Kartal bir canlıdır.
O halde kartal beslenir.
21. Yukarıda verilen kıyastaki küçük, orta ve büyük terim aşağıdakilerden
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Küçük terim Orta terim Büyük terim
A) Kartal canlı beslenme
B) Beslenme kartal Canlı
C) Canlı Kartal beslenme
D) Kartal beslenme canlı
E) Canlı beslenme kartal
 Hiçbir insan düşünen değildir.
Hiçbir insan ağaç değildir.
O hâlde hiçbir düşünen ağaç değildir.
22. Verilen kıyasın geçerli olmamasının nedeni aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Düşünen kavramı sonuçta kullanıldığı için geçersizdir.
B) Ağaç kavramı sonuçta kullanıldığı için geçersizdir.
C) Orta terim sonuç önermesinde yer almaz.
D) İki olumsuz öncülden sonuç çıkmaz.
E) Öncüllerden biri mutlaka tikel olmalı
BASİT KIYAS ÖRNEKLERİ
BİLEŞİK KIYAS ÖRNEKLERİ
D ÜZENSİZ K IYASLAR

SAFSATA DELİLLİ KIYAS

Bir hükümdar, bir alimin kadı olmasını ister. Alim, “Ben kadılık yapamam” deyince
hükümdar, “Yalan söylüyorsun, yapabilirsin” der. Alim bunun üzerine şöyle bir cevap
verir:
Öncül 1: Ben doğru söylüyorsam kadılık yapamam veya yalan söylüyorsam kadılık
yapamam.
Öncül 2: Doğru veya yalan söylüyorum.
Sonuç : Her iki durumda da ben kadılık yapamam.
23. Bu parçadaki çıkarımın türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sorit
B) Zincirleme
C) Dilemma
D) Entimem
E) Kesin kıyas
Bir kimsenin ne söylemesi gerektiğini bilmesi yeterli
değildir. Nasıl söyleyeceğini bilmesi de gerekir. (Aristoteles)
24. Aristoteles’in bu sözünden dil ile anlatmak istediği
düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dilin düşünce ilişkisi

B) Dilde içeriğinin önemi

C) Dili kullanmada yöntemin önemi

D) Dilde konunun önemi

E) Dile farklı toplumların etkisi

DİLİN GÖREVLERİ
BİLDİRME
1 Dilin inanç, tahmin ve bilgi görevidir.
Bilgi aktarır.
(bilgi)

BELİRTME
2 Dilin herhangi bir durum karşısında
gösterdiği duygusal tepkidir.
(Duygu)

YAPTIRMA
Dilin insanların davranışlarını
3 etkileme, yönlendirme görevidir.
(Emir)
TÖRENSEL
Dilin sosyal ilişkileri başlatmak, devam
4 ettirmek ve güçlendirmek amacıyla
kullanılmasıdır.(Nezaket)

EYLEMSEL
5 Dilin eylem alına taşınması görevidir. Söz
vermek, onaylamak, reddetmek, ilan
etmek vb.
İnançlı insanlar vicdanlıdır.
Çok yazık!
Hoşça kal.
Seni reddetmiyorum, terk ediyorum.
25. Parçada verilen cümlelerde dilin aşağıdaki görevlerinden hangisi
örneklendirilmemiştir?
A) Bildirme
B) Belirtme
C) Yaptırma
D) Törensel
E) Eylemsel
Akşam işten eve dönen Erdal usta ile eşi Özlem hanım arasında şöyle bir konuşma geçer
Erdal Usta: Hemen bana yemek getir hanım
Özlem hanım: Biraz kibar olur musun?
Erdal usta: Açım açım çabuk sofrayı hazırla…
26. Yukarıdaki parçada Erdal ustanın kullandığı dil, dilin hangi işlevine örnektir?
A) Bildirme görevi
B) Belirtme görevi
C) Yaptırma görevi
D) Törensel görevi
E) Eylemsel görevi
BİLGİ AKTARMAYI AKSATAN NEDENLER
ÇOK ANLAMLILIK OLGUSAL
BELİRSİZLİK VE
SÖZEL TARTIŞMA

SEMANTİK SEMANTİK
OLGUSAL
BELİRSİZLİK
TARTIŞMA

SENTATİK

PRAGMATİK SÖZEL
BELİRSİZLİK TARTIŞMA
PRAGMATİK
I. Genç adama sorduğu sorulara cevap alamadı.
II. Çay taşmış.
III. Tüm kişiliğin yüzüne yansıyor.
27. Bu öncüllerdeki çok anlamlılıklar sırasıyla aşağıdakilerden
hangisidir?
Semantik Sentaktik Pragmatik
A) I II III
B) II I III
C) III I II
D) III II I
E) II III I
“Kahveyi az şekerli alayım” cümlesi anlam açısından belirsizdir.
28. Bu belirsizliği ortadan kaldırmak için aşağıdakilerden
hangisi yapılmalıdır?
A) “Kahveyi” sözcüğünden sonra virgül getirilmeli

B) “Az” kelimesi çıkarılmalı

C) “şekerli” ve “az” sözcüklerinin yeri değiştirilmeli

D) “Az” sözcüğü yerinde net bir ifade getirilmeli

E) “Alayım” sözcüğü yerine “getirelim” sözcüğü gelmeli.

“Kan değerleri düşük çıktı.” cümlesini kullanan doktor “düşük”
ifadesinin anlamını açık seçik bilmektedir. Buna karşılık bu ifadeyi
duyan kişi için “düşük” kelimesinin neyi ifade ettiği, hangi değerleri
kapsadığı belirsizlik taşımaktadır.
29. Bu parçadaki belirsizliğin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çok anlamlılık
B) Anlam belirsizliği
C) Semantik belirsizlik
D) Pragmatik belirsizlik
E) Tanımlama
I. 2016 Yılı Basketbol Avrupa Şampiyonluğu'nu hangi takım kazanmıştır?
II. Sevginin göstergesi fedakârlık mıdır?
III. Mesleki başarı mutluluğun kaynağı mıdır?
IV. Kırmızı renk ile sarı rengin karışımından turuncu renk mi elde edilir?
V. Ay’ın Dünya’ya uzaklığı kaç kilometredir?
30. Yukarıdaki ifadelerden hangileri “sözel tartışmayla” ilgilidir?
A) I ve II

B) II ve III

C) III ve IV

D) IV ve V

E) I ve IV
Modern mantık(sembolik mantık) klasik mantığın sembolleştirilmiş
biçimidir. Sembolik mantık, klasik mantığın çok anlamlılığı, belirsizliği ve
bulanıklığına bir alternatif olarak geliştirilmiş ve kesin çıkarımlara
ulaşmayı amaçlamıştır. Önermeler mantığında bir önerme birden fazla
anlama gelebilirken modern mantıkta sembolle gösterildiğinden çok
anlamlılık ve belirsizlikten kurtulur, kesin bir anlam kazanmış olur.
31. Aşağıdakilerden hangisi modern mantığın ortaya çıkış
amaçlarından biri değildir?
A) Kesin çıkarımlara ulaşmak
B) Belirsizlikten kurtulmak
C) İçeriğe önem vermek
D) Anlamayı kolaylaştırmak
E) Çok anlamlılığa son vermek
32. Aşağıdaki önermelerden hangisi klasik mantığa göre
basit; sembolik mantığa göre bileşiktir?
A) Düzenli spor yaparsa sağlıklı olur.
B) Muhammed çalışkan bir öğrencidir.
C) Kayarsa düşer.
D) Bedirhan, Ceren ve Kerem sinemaya giderler.
E) Tatlı güzel değildi.
33. Aşağıda günlük dilde verilen önermelerden
hangisi “tümel evetleme” şeklindedir?
Hava bulutludur veya hava yağmurludur.
A)Devekuşu uçar yahut uçmaz.
B) Yağmur yağıyor ise hava bulutludur.
C) Ne üzümün sapı ne armudun çöpü.
D)Portakal yemezse vitaminsiz kalır.
34. “Demet çalışır ve sınavı kazanır ise ailesi mutlu olur.”
Önermesinin sembolleştirilmiş hali aşağıdakilerden
hangisidir?
A) 𝒑 ⇒ 𝒒
B) 𝒑 𝒗 𝒒 ⇒ 𝒓
C) (~𝒑 ⇒ 𝒒) ⇒ 𝒓
D) 𝒑 ∧ 𝒒 ⇒ 𝒓
E) 𝒑 𝒗 𝒒 ⇒ 𝒓
35. 𝒑𝒗𝒒 ⇒ 𝒑 ∧ 𝒓 ⇔ 𝒑 ⇒ 𝒒 Önermesinin
ana eklemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) ⇒
B) ⇔
C) ∧
D)v
E) 𝑝 𝑣 𝑞
“Parka gittiği ve arkadaşını parkta bulamadığı doğru değildir.” ~(p∧ ~q)
36. Bu önermeye eşdeğer olan önerme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Parka gitti ve arkadaşını parkta buldu. (p∧q)
B) Parka gitmedi ve arkadaşını parkta bulamadı. (~p∧ ~q)
C) Parka giderse arkadaşını parkta bulur. (p⇒q)
D) Parka gitmedi veya arkadaşını parkta buldu. (~p𝑣q)
E) Arkadaşını parkta bulamamışsa parka gitmemiştir. (q⇒ ~𝑝)
 pvq v p⇒q Önermesinin doğruluk tablosu aşağıda verilmiştir.

p 𝒒 𝒑𝒗𝒒 𝒑⇒𝒒 𝒑𝒗𝒒 𝒗 𝒑 ⇒ 𝒒

D D D D ?
D Y D Y ?
Y D D D ?
Y Y Y D ?

37. Boş bırakılan sonuç sütunu aşağıdakilerden hangisidir?

A) D B) D C) D D) D E) D
D Y Y D D
D D Y D Y
D D Y Y Y
 DENETLEMELER
01 03
TUTARLILIK GEÇERLİLİK
02
TEK BİR ÖNERMENİN
ÖNERMENİN EŞ DEĞERLİLİK
GEÇERLİLİĞİ
TUTARLILIĞI
Bir önermenin
Doğruluk sonuç
yorumun en az bir bölümünde tüm
doğrunun olması ÖNERMENİN EŞ değerin doğru
DEĞERLİLİĞİ olmasıdır.

BİRDEN FAZLA Bir doğruluk tablosunda ÇIKARIMIN

ÖNERMENİN aynı doğruluk değerleri
alan önermeler eşdeğerdir. GEÇERLİLİĞİ
TUTARLILIĞI 2.yol: karşılıklı koşul
eklemiyle önermeler birine 1.YOL:öncülleri tümel evetleme ile sonucu
En az bir kere aynı bağlanır. Sonuç önermesi koşul eklemiyle bağla sonuçta tüm
geçerli ise eşdeğer olur. yorumlar doğru ise geçerlidir.
satırda bir doğru Değilse eşdeğer olmaz. 2.YOL: öncüllerle sonucun değili aynı anda
değerinin olması tutarsızsa çıkarım geçerlidir. Tutarlıysa
geçersizdir.
p∧~q⇔~pvq Önermesinin tutarlık tablosu aşağıdaki gibidir.
p 𝒒 ~𝒑 ~𝒒 𝒑 ∧ ~𝒒 ~𝒑𝒗𝒒 𝒑 ∧ ~𝒒 ⇔ ~𝒑𝒗𝒒

D D Y Y Y D Y
D Y Y D D Y Y
Y D D Y Y D Y
Y Y D D Y D Y

38. Bu tablo ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A. Önerme tutarlıdır.
B. Önerme tutarsızdır.
C. Önerme geçersizidir.
D. Önermenin ana eklemi ancak ve ancak ’tır.
E. Önerme hem tutarsız hem de geçersizdir.
 ~p∧q ile (~ρv~q) önermelerinin eş değerlikleri denetlenmiştir.
p 𝒒 ~𝒑 ~𝒒 𝒑∧𝒒 ~ 𝒑∧𝒒 (~𝝆𝒗~𝒒)

D D Y Y D Y Y
D Y Y D Y D D
Y D D Y Y D D
Y Y D D Y D D

39. Bu önermelerin eşdeğerliliği ile ilgili aşağıdakilerden hangisine

ulaşılabilir?
A. Önermeler tutarlı ama eşdeğer değildir.
B. Önermeler eşdeğerdir.
C. Önermeler geçerli ve eşdeğerdir.
D. Önermeler geçerli
E. Önermeler tutarsız ve eşdeğerdir.
 p q ~𝒑 ~𝒑𝒗𝒒 ?

D D Y D D
D Y Y Y D
Y D D D D
Y Y D D D

40. Yukarıdaki doğruluk değerleri verilmeyen önerme

aşağıdakilerden hangisidir?
A) p 𝑣 𝑝 ∧ 𝑞
B) 𝑝 ∧ 𝑞 ⇔ ~𝑝
C) ~𝑝 ⇒ 𝑝 ∧ 𝑞
D) ~𝑝 ⇔ 𝑝 ∧ 𝑞
E) ~𝑝 ⇒ ~𝑝𝑣𝑞
I. Tutarlı olan her önerme geçerlidir.
II. Geçerli olan her önerme totolojiktir.
III. Bütün geçersiz önermeler eşdeğerdir.
IV. En az bir doğrulayıcı yorumu olan önermeler tutarlıdır.
V. Her tutarsız önerme geçersizdir.
41. Denetlemelerle ilgili verilen bu bilgilerden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız V
C) II ve V
D) I ve III
E) IV ve V
 01
ÖZETLEYELİM
05
TUTARLIK
03 EŞ DEĞERLİLİK
En az bir doğrulayıcı Tüm yorumlamaları
yorumu olan aynı olan önermeler
önermeler tutarlıdır. eş değerdir.
GEÇERLİLİK
04
02 Tüm yorumlamaları
doğru olan önermeler
geçerlidir.
GEÇERSİZLİK
TUTARSIZLIK En az bir yanlış
yorumu olan
Tüm yorumlamaları önermeler
yanlış olan önermeler geçersizdir.
tutarsızıdır.
 UNUTMAYALIM

1 Geçerli olan her önerme mutlaka tutarlıdır.

2 Tutarlı olan her önerme geçerli değildir.

3 Tutarlı önerme geçerli de olabilir geçersizdir de.

4 Bütün geçerli ve tutarsız önermeler eş değerdir.

 ÇÖZÜMLEYİCİ ÇİZELGER DENETLEMELER
01 03

TUTARLILIK GEÇERLİLİK
02
TEK BİR ÖNERMENİN
ÖNERMENİN EŞ DEĞERLİLİK GEÇERLİLİĞİ
TUTARLILIĞI
Değili alınan
Çözümleyici önermenin
çizelgede en az bir çözümlenmesinde
tüm yollar kapalıysa
yol açıksa tutarlı ÖNERMENİN EŞ geçerlidir.
DEĞERLİLİĞİ
BİRDEN FAZLA ÇIKARIMIN
ÖNERMENİN Verilen iki önerme karşılıklı
koşul eklemiyle bağlanır. GEÇERLİLİĞİ
TUTARLILIĞI Ve değili alınır. Çözümleme
sonunda tüm yollar
Çözümleyici kapalıysa eşdeğerdir.
Öncüllerin kendisi ve
çizelgede alt alta sonucun değili alt alta
yazılan önermelerin yazılır çözümlenmesi
en az bir yolu açıksa yapılır. Tüm yollar
kapalıysa geçerlidir.
birlikte tutarlı
Önermenin veya çıkarımın bileşen sayısı ve önerme eklemi sembolleri arttıkça doğruluk
tablosuyla denetleme zorlaşır ve çözümlemede uzun ve karmaşık bir yol olarak
karşımıza çıkar. Mantıkta bu uygulamadaki zorluğu ortadan kaldırmak için çözümleyici
çizelge adı verilen daha kısa ve güvenli bir denetleme yöntemi geliştirilmiştir.
42. Buna göre çözümleyici çizelgeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Çözümlenecek önermenin ana eklemi ve ana bileşenleri belirlenir.
B) Çözümlemede önce alt alta yazma kuralı, sonra çatal açma kuralı uygulanır.
C) Çözümleme işlemine çekirdek önermelere (p, q, ∼p, ∼q) ulaşıncaya kadar devam
edilir.
D) Çözümlemeden sonra yol üzerinde birbiriyle çelişen önermeler varsa o yol “x”
işareti ile kapatılır.
E) Kapatılan yol üzerinde çözümlenmeyen önerme varsa işleme devam edilir.
 1. Aşağıdakilerden hangisinin çözülmesi yanlış verilmiştir?
43.
A) ~𝑝𝑣~𝑞

~𝑝 ~𝑞

B) 𝑝𝑣𝑞

𝑝 𝑞

C) 𝑝 ∧ 𝑞
p
q
D) 𝑝 ⇒ 𝑞

~𝑝 ~q

E) P⇔ 𝑞

p ~𝑝
q ~𝑞
44. Yukarıda çözümleyici çizelgesi verilen önerme aşağıdakilerden
hangisidir?
A) 𝑝 ∧ 𝑞 ⇒ 𝑝
B) 𝑝𝑣𝑞 ⇒ 𝑝
C) 𝑝 ∧ 𝑞 𝑣𝑝
D) 𝑝 ∧ 𝑞 ⇔ 𝑝
E) 𝑝 ⇒ 𝑞 𝑣𝑝
 ~𝒑𝒗𝒒 ∧ 𝒑 ∧ 𝒒 önermesinin çözümleyici çizelgesi aşağıdaki gibidir.

45. Buna göre önerme için aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?

A) Önerme tutarlıdır.
B) Önerme geçerlidir.
C) Önerme geçerli ama tutarlıdır.
D) Önerme tutarsızdır.
E) Önerme eşdeğerdir.
 NİCELEME MANTIĞI
(YÜKLEMLER MANTIĞI)
Önermeler mantığı önermelerin sadece nitelik ve yargı sayısı bakımından ele
almaktaydı ve önermelerin niceliklerini ve iç yapılarını dikkate almamaktaydı işte bu
eksikliği gidermek için niceleme mantığı ortaya çıkmıştır.

Niceleme mantığı önermelerin hem niceliklerini(tümel, Tikel), hem

Nitelikleri(olumlu-olumsuz) detaylı olarak sembolleştirir.

Önermeler mantığı-bütün insanlar ölümlüdür.

Niceleme mantığı-bütün insanlar ölümlüdür.

Önermeler mantığı Niceleme mantığı

46. Niceleme mantığında yapılan sembolleştirmelerle ilgili aşağıdaki
ifadelerden hangisi yanlıştır?

A. Önermelerin öznesi a, b, c, d gibi ad sembolleri ile ifade edilir.

B. Önermelerin yüklemi F, G, H…gibi yüklem sembolleri ile ifade edilir.
C. Tümel niceleyiciler günlük dilde "her, bütün, hiçbir, hepsi” vb.
sözcüklere karşılık gelir
D. Tikel niceleyiciler günlük dilde “kimi, bazı, birkaç, bir bölümü” vb.
sözcüklere karşılık gelir
E. Yüklem sayıları, her zaman bir yüklemlidir.
 NİCELEME MANTIĞI İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
DEĞİŞKEN NİCELEME
01 x,y,z gibi bilinmeyenlerdir. Belli doğruluk değeri taşımayan açık önermeyi
belli bir doğruluk değeri olan önermeye 05
dönüştürme işlemene denir.
EVREN
0 Açık önermeleri kapalı önerme haline ÖZELLEME
çevirmek için x,y,z gibi değişkenlerinin
2 Açık önermedeki değişkenin yerine
yerine koyabileceğimiz tüm terimleri içerin
kümeye evren denir.
verilen evrendeki elamanları yazmak 06
suretiyle belli doğruluk değerinin elde
AÇIK ÖNERME edilmesidir.
İçinde değişken bulunduran
0 önermelerdir. Doğruluk değeri belli
değildir. İçinde bulundukları değişken
3 sayısına göre isim alırlar. GERÇEKLEME 07
Ör: x sıvıdır. Özellemelerden açık önermeyi
doğrulayanlara gerçekleme denir.
KAPALI ÖNERME
04 İçlerinde değişken bulundurmazlar.
Doğrulukları nettir. Ör: su sıvıdır. DEĞİŞMEZ 08
 EVREN ÖZELLEME
(ÇAM AĞACI, SEMİZOTU, Çam ağacı bitkidir.
MASA) Semizotu bitkidir.
Masa bitkidir.

AÇIK ÖNERME GERÇEKLEME

X Bitkidir. Çam ağacı bitkidir.
KAPALI ÖNERME Semizotu bitkidir.
Çam Ağacı Bitkidir.
47. Aşağıdakilerden hangisi açık önermedir?
A) Kapı kapalı.
B) Ayşe bugün gelemedi.
C) 2 x 5 = 10
D) Kaan sporcudur.
E) X çok güzel ülkedir.
48. “Tüm x’ler kanatlıdır..” önermesi aşağıda verilen evren kü-
melerinden hangisinde yanlış değeri almaz?
A) E = {tavuk, yunus, martı}
B) E = {kırlangıç, martı, güvercin}
C) E = {tavuk, kaktüs, arı}
D) E = {lahana, kırlangıç, martı}
E) E = {güvercin, lahana, martı}
X madendir. E: (lale, Altın, penguen, kedi, ağaç)
49. Everendeki hangi kavramın hem özellemesi
hem de gerçekleşmesi yapılır.
A)Lale
B) Altın
C) Penguen
D)Kedi
E) Ağaç
50. “Hiçbir doktor duygusal değildir.” önermesinin
niceleme mantığındaki sembolik ifadesi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) ~∀x Dx
B) ∃x ~Dx
C) ∀x Dx
D) ∀x ~ Dx
E) ∀x Dx
51. Aşağıda niceleyicilerle kurulmuş önerme çiftlerinden hangi
ikisi eşdeğer değildir?
 “Bazı hayvanlar kanatlıdır.” (∃xKx) basit önermedir. “Bazı hayvanların
kanatlı olduğu doğru değildir.” (~∃xKx) bileşik önermedir.
52. Buna göre bileşik önermelerin aşağıdakilerden hangisine sahip
olması gerekir?
A) Bir doğruluk değerine
B) Birden fazla terime
C) Bir niceleyiciye
D) Bir yargıya
E) Bir önerme eklemine
53. Buna göre önermenin geçerli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüm yolların açık olması

B) Niceleyici değilleme kuralının uygulanması

C) Değilinin tutarsız olması

D) Tümel önerme olması

E) Alt alta yazma kuralının uygulanması

BULANIK MANTIĞIN ÖZELLİKLERİ

Doğruluk Her kavramın

derecelerine belli bir derecesi
sahiptir. vardır.

Doğru, çok Her mantıksal

sistem
doğru, az doğru bulanıklaştırılabilir.
gibi

Bulanık mantığa göre

Geçerliliği kesin gerçek dünyada doğru
olmayan çıkarım ile yanlış, beyaz ile siyah
kurallarına sahiptir. arasındaki ayrım net
değildir.
I. Doğruluk derecelerine sahiptir.
II. Her kavramın belli bir derecesi vardır.
III.Geçerliliği kesin olmayan çıkarım kurallarına sahiptir.
IV.Bulanık mantığa göre gerçek dünyada doğru ile yanlış, beyaz ile
siyah arasındaki ayrım net değildir.
54. Yukarıdaki öncüllerden hangileri bulanık mantığın
özellikleridir?
A) Yalnız I
B) Yalnız I
C) I, II, III
D) II ve III
E) I, II, III, IV
Üç değerli mantık, “doğru”, “yanlış” değerleri dışında “belirsiz”
değerini de kabul eder.
55. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi üç değerli
mantığa uygun bir önermedir?
A) Elma kırmızıdır.
B) Van’ın plaka numarası 65’tir.
C) Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.
D) Vadideki Zambak’ın yazarı Balzac’tır.
E) En büyük filozof Platon’dur.
Duyguların yaşamımızda çok büyük rolü vardır. Örneğin, korku, öfke, haz
duyguları gözlenebilmekte, bilimsel olarak incelenmektedir. Yaşamımızda,
şefkat, imrenme, haset gibi olumlu ve olumsuz pek çok duygunun da yeri vardır.
Ancak bu duygular henüz gözlenebilir hâle getirilememiştir. Sonuç olarak söz
konusu türden duygular bilimsel psikolojinin konuları arasına girmemektedir.
56. Buna göre aşağıdakilerden hangisi psikolojinin inceleme alanına
girmez?
A) Çocukların fiziksel gelişimi
B) Bireyin ruh sağlığı
C) Hayvanların öğrenmeleri
D) Kaygının nedenleri
E) İnsanın erdemli davranışları
Psikoloji, davranışların nedenlerini ortaya koyduktan sonra, benzer durumlarda
benzer davranışların ortaya çıkacağını önceden ifade eder. Örneğin, şiddet
gören bir çocuğun, ileride şiddet uygulamaya yatkın olacağı açıktır ya da
özgüveni düşük bir öğrencinin sınav kaygısı yaşayacağı önceden söylenebilir.
57. Bu parçada psikolojinin hangi yönü vurgulanmaktadır?
A) Davranışları etkileme ve kontrol etme
B) Davranışları anlama ve açıklama
C) Davranışları tanımlama
D) Davranışları bölümlerine ayırma
E) Davranışları yordama
Bir öğretme tekniğinin yararlı olup olmadığını belirlemede, aynı konu
bir gruba yeni teknikle, diğer gruba eski teknikle öğretilir. Daha sonra
konuyla ilgili bir test uygulanır ve iki grubun testten aldığı puanlar
karşılaştırılır. Yeni teknikle öğrenen grubun daha yüksek puan aldığı ve
bu tekniğin daha başarılı olduğu sonucuna varılır.
58. Bu parçada psikoloji bilimin hangi ölçütü kullanılmıştır.
A) Ölçülebilirlik
B) Gözlenebilirlik
C) Tahmin edilebilirlilik
D) Kontrol edilebilirlik
E) Tekrarlanabilirlik
➢ Psikolojinin konusu, insan bilincini oluşturan ögeler olmalıdır.
➢ Bireye ve bireyin davranışlarına bütünsel bakılması gerektiğini savunurlar.
Çünkü bütün, kendisini oluşturan parçalardan daha fazla ve daha anlamlıdır.
➢ Bireyin kişisel dünya görüşü ve olayları yorumlamasıyla ilgili bir görüştür.
➢ Psikolojik olaylar beynin ve sinir sisteminin etkinliği sonucu ortaya çıkar.
59. Parçada görüşleri verilmeyen psikolojik yaklaşım aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Yapısalcı yaklaşım
B) Gestalt yaklaşımı
C) İnsancıl yaklaşım
D) Psikanalitik yaklaşım
E) Biyolojik yaklaşım
Bireyin davranışlarını yalnızca uyarıcı ve tepki bağlamında
açıklamak bireye özgü birçok alanı göz ardı etmektedir. İnsanlar
düşünür, plân yapar, hatırladıkları bilgiyi temel alarak karar verir ve
dikkat gerektiren uyaranlar arasında seçici bir ayrım yaparlar.
60. Bu parçada eleştirilen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Davranışçılık
B) Yapısalcılık
C) Gestalt
D) Hümanistik yaklaşım
E) Biyolojik yaklaşım
Psikolojinin konusu bilinçaltı ve bilinçaltının çözümlenmesidir. Bilinçaltı,
insanın bastırılmış isteklerinden oluşur. Davranışların temelinde bu istekler
bulunur ve insan davranışları bilinçaltı tarafından yönlendirilir. Bu
yaklaşım, çocukluk dönemine dayanan bilinçaltı etkenlerin kişiliğin
gelişmesinde belirleyici rol oynadığını savunur.
61. Bu parçada görüşleri verilen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
A) İşlevselci yaklaşım
B) Davranışçı yaklaşım
C) Psikanalitik yaklaşım
D) Hümanistik yaklaşım
E) Biyolojik yaklaşım
Bir araştırmada yükseklik korkusu olan bir kişi hakkında aşağıda verilen konularda bilgi
toplayarak hastalığına ilişkin ipuçları elde edilmeye çalışılmıştır.
• Kişinin adı soyadı, doğum yeri ve doğum tarihi
• Sorunun kısaca tanımlanması
• Geçirdiği hastalıklar ve ameliyatlar
• Akademik başarısı, okul yaşantısı, öğretmenleri ve sınıf arkadaşları ile ilişkisi
• Aile tarihçesi, ailenin sosyo-ekonomik durumu, kardeş sayısı
• Sosyal ilişkileri, okul dışı sosyal etkinlikleri
• Duygusal gelişimi
• Geleceğe ilişkin beklentileri ve planları
62. Bu araştırma kullanılan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Doğal gözlem
B) Vaka olay incelemesi
C) Deney
D) Korelasyon
E) Anket
I. Zeka düzeyi – Problem çözme becerisi
II. Doğum yılı – yakışıklı olma
III. Dikkat düzeyi – trafik kazaları
63. Yukarıda verilen ilişki biçimleri aşağıdakilerinde hangisinde
doğru verilmiştir?
I II III
A) Pozitif Negatif Nötr
B) Negatif Pozitif Nötr
C) Nötr Pozitif Nötr
D) Negatif Nötr Pozitif
E) Pozitif Nötr Negatif
64. Bir anaokulu rehber öğretmeni, çalıştığı kurumdaki çocukları
onlara belli etmeden okulun bahçesinde spor salonunda oyun
bahçesinde ve yemekhane gibi alanlarda izleyip onlar hakkında
tek tek notlar almıştır. Bu rehber öğretmenin okuldaki
öğrencileri yönelik kullandığı yöntem aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Deneysel yöntem
B) Doğal gözlem
C) İstatistiksel yöntem
D) Sistematik gözlem
E) Anket
Uykunun öğrenme ve öğrenilenleri saklama davranışları üzerindeki etkisi
inceleniyorsa aynı özelliklere sahip iki grup denek alınır. Birinci grup öğrenme
olayından sonra uyutulur. İkinci grup, öğrenmeden sonra günlük işlerini
yapmak üzere serbest bırakılır. Günün sonunda her iki grupta da öğrenilenlerin
ne kadarının hatırlanabildiği saptanır. Öğrenmeden sonra uyutulan grubun
öğrenilenleri daha iyi hatırladığı görülür.
65. Bu araştırmanın bağımsız değişkeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrenme
B) Öğrenileni saklama
C) Uyku
D) Hatırlama
E) Günlük işler
 01
02
Deneysel
0 Klinik Eğitim
Psikoloji 03
8 01 Psikolojisi Psikolojisi
Sosyal
Nörobiyolojik Psikoloji 0
Psikoloji 2 Endüstri
Psikolojisi
Din
Psikolojisi
PSİKOLOJİNİN
0 PSİKOLOJİNİN UYGULAMALI ALT
Gelişim
7 TEMEL BİLİM 08 DALLARI 04
Fizyolojik Psikolojisi
Psikoloji
ALT DALLARI Adli
Psikolojisi
0
3 Trafik
Psikolojisi
Bilişsel
Psikolojisi Spor
Kişilik Psikolojisi
0 Psikolojisi Sağlık
07 05
6 Psikometrik
Psikolojisi
Psikoloji 0
4
0 06
5
 I. Davranışların ölçülmesinde kullanılan araç ve gereçler nasıl geliştirilir?
II. Çocukluk ve ergenlik döneminde ahlaki gelişim nasıl olur?
III. Birey grup içinde nasıl davranır?
66. Bu sorulara sırasıyla aşağıdaki psikoloji alt alanlarından hangileri cevap
arayışı içindedir?
I II III
A) Psikometrik Gelişim Sosyal
B) Sosyal Psikometrik Gelişim
C) Gelişim Sosyal Psikometrik
D) Psikometrik Sosyal Gelişim
E) Sosyal Gelişim Psikometrik
Arka arkaya gelen on iki yenilgiden sonra teknik direktör çok kızdı,
oyuncularını topladı ve dedi ki: “Sanıyorum, bir kez daha en baştan
başlamalıyız. Dikkatle bakın, şu kolumun altında duran şey toptur.
Anlamayan var mı?” Arka sıradan bir oyuncu atılır: “Şu elinizdekini bir
kere yakından görebilir miyim acaba?”
67. Fıkradaki teknik direktör, psikolojiden hangi alt dalından
yararlanmalıdır?
A) Trafik psikoloji
B) Spor psikolojisi
C) Endüstri psikolojisi
D) Gelişim psikolojisi
E) Eğitim psikolojisi
Bir süpermarkete girdiğinizde neden serinlik hissedersiniz? Çünkü belli bir
derecenin altındaki insan vücudu, beyne güvensizlik ve açlık sinyalleri gönderir.
Tüm market klimaları belli bir dereceye ayarlanmıştır. İçeri girdiğinizde ilk
gördüğünüz ürünler de özenle seçilmiştir. Marketlerin labirent gibi olmasının nedeni,
en iyi markaların sizin göz hizanızda olmasını sağlamak içindir. Çocukların erişeceği
raflara abur cuburlar istiflenmiştir. Ürün paketlerindeki renkler de bu işi bilenlerce
düzenlenmiştir. Örneğin kırmızı ve sarı iştah açar, yeşil tazelik hissi verir.
68. Bu parçada psikolojinin ilişkide olduğu hangi bilimlerden faydalanmıştır?
A) Biyoloji – coğrafya
B) Ekonomi – felsefe
C) Zooloji -fizyoloji
D) Biyoloji – Ekonomi
E) Sosyoloji -Fizyoloji
Bir psikolog saldırganlık davranışlarının nedenini araştırmak istemektedir bunun
için de farklı bilim dallarından faydalanmak istemektedir öncelikle araştırmasında
saldırganlık davranışının doğuştan olup olmadığını yani genlerle ilgili olup
olmadığını araştırmakta Daha sonra ise bu araştırmalarını somutlaştırmak için
hayvanlar üzerinde deneyler yapmaktadır.
69. Bu parçada psikoloğun araştırmasında faydalandığı bilim dalları
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Biyoloji - Zooloji
B) fizyoloji - Biyoloji
C) Genetik - Zooloji
D) Genetik - Fizyoloji
E) Nörobiyoloji - Fizyoloji
Psikolog, engelli bir çocuğun zihinsel değerlendirmesinden elde ettiği test
malzemelerini öğrencileriyle paylaşır. Çocuğun ailesini tanıyan bir
öğrencinin, durumu aileye haber vermesi üzerine aile, etik kurula şikâyette
bulunur.
70. Bu parçada psikolog hangi etik ilkeyi ihlal etmiştir?
A) Elde edilen istatistiksel veriler değiştirilmemelidir.
B) Katılımcılara araştırmanın özellikleri, yapılış şekli ve sonuçları ile ilgili
her aşamada bilgi verilmelidir.
C) Araştırmalar katılımcıların en az riske girecekleri biçimde
düzenlenmelidir.
D) Gönüllü katılımcılar istedikleri zaman araştırmadan çekilebilmelidir.
E) Deneye katılanların “özel hayatın gizliliği” hakkı korunmalıdır.
I. Göz rengi
II. Ailenin sosyo-ekonomik durumu
III. Erken doğum
IV. Kan grubu
V. Annenin kullandığı ilaçlar
71. Yukarıda verilenlerden hangileri doğuştan donanım olarak
değerlendirilebilir?
A) I ve II
B) I ve IV
C) II ve IV
D) III ve V
E) IV ve V
Uyarıcı, iç ve dış çevreden gelerek duyu organını harekete geçiren herhangi bir
güçtür. Uyarıcıların bir kısmı, çevrede olup biten fiziksel ya da kimyasal enerji
değişiklikleridir. Bunlar, yeteri kadar kuvvetli olunca duyu organlarını etkiler ve
davranışa neden olur. Örneğin güzel bir çiçek kokusu A organizmasında
hoşlanma; kokulara karşı alerjisi olan B organizmasında öksürme tepkisi
oluşturabilir.
72. Parçada verilen bilgilerden yola çıkarak uyarı ve tepki ilişkisiyle ilgili
nasıl bir sonuca ulaşabiliriz?
A) Aynı organizma aynı uyarıcıya farklı durumlarda farklı tepkiler gösterebilir.
B) Aynı uyarıcı, farklı organizmalarda farklı tepkilerin ortaya çıkmasına sebep
olur.
C) Farklı uyarıcılar aynı organizmada aynı tepkiyi oluşturabilir.
D) Uyarıcı ve tepki arasındaki bağ tam olarak anlaşılmaz.
E) Farklı uyarıcılar aynı organizmada farklı tepkilere neden olabilir.
 YAŞAM BOYU GELİŞİMİN
TEMEL ÖZELLİKLERİ

Gelişim, Kalıtım 3. Gelişim Gelişimde Kritik Gelişim

Ve Çevre Bir Bütündür Dönemler Yordanabilir
Etkileşimin Vardır. Bir Sıra
Ürünüdür. İzler.

1月 2月 3月 4月 5月 6月 7月

Gelişim, Gelişim Gelişimde

Sürekli, Nöbetleşe Bireysel
Birikimli Ve Devam Eder Farklılıklar
Aşamalıdır Vardır
YAŞAM BOYU GELİŞİM KAVRAMLARI
Büyüme
•Boy, kilo ve iç organların yapısında ve
büyüklüğünde meydana gelen değişmelerdir.

Olgunlaşma
•kalıtıma bağlı olarak zamanla kendiliğinden gerçekleşen bireyin fiziksel ve
zihinsel olarak kendisinden beklenen davranışı gerçekleştirecek düzeye
ulaşmasıdır.

Hazırbulunuşçuluk
•Bir davranışı öğrenmek için gerekli olan kalıtımsal ve çevresel şartlara
sahip olma durumudur. Hazırbulunuşluk = Olgunlaşma +Önbilgi + İlgi +
Tutum + Güdülenmişlik

Öğrenme
•Tekrar ve yaşantılar sonucunda davranışlarda meydana gelen kalıcı
değişikliklerdir.
Üç yaşındaki bir çocuğa sabah akşam uğraşıldığı halde okuma yazma
neden öğretilemez ? Aslında cevap son derece basittir. Üç yaşındaki
bir çocuk, henüz zihinsel olarak okumayı öğrenme yeterliliğine ve
kas yapısı olarak yazı yazma yeterliliğine ulaşmamıştır.
73. Parçada önemi vurgulanan gelişim kavramı aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Öğrenme
B) Büyüme
C) Olgunlaşma
D) Kritik dönem
E) Hazırbulunuşluk
Matematik öğretmeni altıncı sınıf öğrencisi olan Berke’yi matematik
dersinde başarısız olduğu için eleştirmiştir. Arkadaşlarına göre sürekli
geriden geldiğini söylemiştir. Okulun rehber öğretmeni ise yapılanın
gelişim ilkelerine ters düştüğünü ifade etmiştir
74. Okulun rehber öğretmeninin dikkat çektiği gelişim ilkesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gelişimde belli eğilimler vardır
B) Gelişim yorumlanabilir sıra izler
C) Gelişim nöbetleşe devam eder
D) Gelişim bir bütündür
E) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır
Bugünlerde kendimi hiç iyi hissetmiyorum. Annem kilo verdiğimi söylüyor ama
önemli değil, boyum epeyce uzadı. Daha da uzamasını istiyorum, basketçi
olacağım. Geçen gün sınıf arkadaşlarıma televizyondan öğrendiğim birkaç basket
numarası gösterdim bayıldılar. Ama şu Serkan yok mu? Beni çok kıskanıyor.
Herkesin içinde numaralarıma burun kıvırdığı yetmezmiş gibi sesimle de alay etti.
Sanki kendi sesi daha güzelmiş gibi. Onun sesi de kalın ne olmuş yani. Üstelik
sivilceleri de var. Yine de kendimi çok kötü hissettim.
75. Parçada duygularını ifade eden kişi hangi gelişim dönemindedir?
A) Yetişkinlik dönemi
B) Ergenlik dönemi
C) Son çocukluk dönemi
D) Yaşlılık dönemi
E) İlk çocukluk dönemi
 ERGENLİK DÖNEMİNİ ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
Akran grubu ve akran Yalnızlık ve kendisinin
baskısı anlaşılmadığını düşünme

Kuşak çatışması
Depresyon riski

• Rol model Fazlasıyla alıngandırlar

BEN
BEN
• BEN BEN
MERKEZCİLİK Bol bol hayal kurarlar
Dayısının oğluyla birlikte parkta oyun oynayan Musa, Dayısı
yanlarına geldiğinde “Dayı gel birlikte oynayalım.” deyince kuzeni
İbrahim sert bir biçimde; “O dayı değil, benim babam.” demiştir.
76. İbrahim’in kuzenine bunları söylemesi, Piaget’in bilişsel
gelişim kuramına göre, onun aşağıdaki gelişim dönemlerinden
hangisinde yer aldığını gösterir?
A) Duyusal - motor dönem
B) Soyut işlemler dönemi
C) Somut işlemler dönemi
D) İşlem öncesi dönem
E) İyi çocuk eğilimi
 Öğretmen yoksa kopya çekilir.
Polis yoksa kırmızı ışıkta geçilir
77. Verilen örnekler Kohlberg’in ahlak gelişim
kuramına göre hangi eğilimi temsil etmektedir.
A)Saf çıkarcı eğilim
B) İyi çocuk eğilimi
C) Kanun ve düzen eğilimi
D)İtaat ve ceza eğilimi
E) Sosyal sözleşmeler eğilimi
 Duyu organları yoluyla iç ve dış çevreden gelen uyarıcıların alınarak
sinirler yoluyla beyne ulaşmasına duyum denir. Duyum fizyolojik
bir olaydır. İnsanda görme işitme tatma koklama dokunma gibi organ

DUYUM duyumları vardır. ve bunlar sayesinde duyum gerçekleşir. Duyumlar,

yaşantının ham maddeleri ve bilginin başlangıcıdır.

NEDİR? Duyumun gerçekleşebilmesi için gereken koşullar

Uyarıcı olmalıdır.(ışık,ısı,ses)
Uyarıcıyı iletecek ortam olmalıdır.
Duyu organları sağlıklı olmalıdır.
Uyarıcının şiddeti duyum eşiği aralığında olmalıdır.
78. Aşağıdakilerden hangisi duyumun gerçekleşmesi için
gerekli olan koşullardan biri değildir?
A) Uyarıcının fiziksel gerçekliği
B) Uyarıcının duyum eşikleri arasında olması
C) Uyarıcıyı iletecek ortamın varlığı
D) Duyu organının sağlam olması
E) Uyarıcının önceden biliniyor olması
DUYUSAL EŞİK TÜRLERİ

ALT EŞİK
organizmanın alabildiği en düşük uyarıcı şiddetidir.

ÜST EŞİK
organizmanın alabildiği en yüksek uyarıcı şiddetidir.

FARKLILAŞMA EŞİĞİ
organizmanın uyarıcının şiddetinde artma veya azalma
yönünde bir değişme olduğunu fark ettiği sınırdır. Kişi ve
koşullara göre değişir. Ör: ışığın yükselip-azalması, odanın
ısının değişmesi
 UYARILMANIN DAVRANIŞLARA ETKİSİ

YETERSİZ
AŞIRI DENGELEME
UYARILMA
UYARILMA
1 2 3

Organizmanın, normalin Organizmanın aşırı ve yetersiz

uyarılma sonucunda bozulan
altında uyarılmasına yada iç ya da dış uyarıcıların, dengesini kendiliğinden yeniden
organizmanın normal organizmayı normal şiddet kurmasıdır.
Ör: soğukta titreme, terleme, ciltte
davranışta bulunmasına ve sürenin üzerinde yanan bölgenin su toplaması.
yetmeyecek kadar az etkilemesi sonucu ortaya
çıkan duruma aşırı Dengeleme: bedeni korur, yaşamı
uyarıcı almasına yetersiz sürdürür, gerilimi ortadan kaldırır,
uyarılma denir. uyarılma denir. sağlıklı düşünmeyi sağlar,
İç ya da dış uyarıcıların, organizmayı normal şiddet ve sürenin
üzerinde etkilemesi sonucu ortaya çıkan duruma aşırı uyarılma denir.
79. Buna göre aşağıdakilerden hangisinin durumu, aşırı
uyarılmaya örnek gösterilebilir?
A) Aya giden astronotların durumu
B) Uzun yola giden tır sürücülerinin
C) Batan gemide uzun süre kalan tayfaların
D) Sürekli bir yeri ağrıyan insanların
E) Hücre cezası alan tutsaklarının
 Organizmanın, sürekli aynı şiddetteki uyarıcılarla karşılaşması sonucu bir
süre sonra o uyarıcılara duyu organlarının tepkide bulunmaması halidir. Yani
ALIŞMA o uyarıcıya karşı DUYU organlarının tepkisizleşmesi durumudur. Mesela;
karanlığa alışma, gürültüye alışma, sürülen parfüm kokusuna alışma gibi,
balıkçının kokuyu almaması gibi. Fiziksel uyarıcılara karşı yaşanır.

Bireyin duygusal bir durumla sıkça karşılaşması sonucunda gösterdiği tepkinin

DUYARSIZLAŞMA
azalmasına duyarsızlaşma denir. Örneğin sürekli azarlanan bir çocuğun, bir süre
sonra artık bu azardan etkilenmemesi, sürekli ölü gören bir doktorun bir süre sonra
ölüm olaylarına tepki vermemesi.

Organizmanın çevresindeki belli bir uyarıcıya normal olarak beklenenin üstünde

DUYARLILAŞMA tepki göstermesidir. Mesela; bir annenin derin uykusuna rağmen bebeğinin sesine
hemen uyanması, kazadan sonra uçağa her bindiğinde heyecanlanması gibi.
Aydınlık bir ortamdan karanlık bir ortama girildiğinde önceleri çok az
şey görülür. Fakat bir süre sonra etraftaki nesneler yavaş yavaş
görülmeye başlanır.
80. Bu durumu en iyi ifade eden kavram aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Duyarlılaşma
B) Duyarsızlaşma
C) Uyarılma
D) Yetersiz uyarılma
E) Alışma
 ALGI NEDİR?
• İçten ve dıştan gelen uyarıcıların duyumlar aracılığıyla anlamlı hale getirilmesidir.
• Örnek: Bir tat almak duyum iken, ne tadı olduğunu anlamak algıdır. Bir ses duymak
duyum iken, kimin veya neyin sesi olduğunu anlamak algıdır.

UYARICI DUYUM ALGI

DUYUM İLE ALGI ARASINDAKİ FARKLAR

o Duyum basit fizyolojik bir olaydır. Algı ise karmaşık psikolojik bir olaydır.
o Duyumda uyarıcılar tek tek değerlendirilir. Algıda ise bir bütün olarak
değerlendirilir.
o Duyum her bireyde aynı şekilde gerçekleşir. Algı ise bireyden bireye farklılık
gösterir.
o Duyumda öğrenmenin etkisi yoktur. Algıda öğrenmenin etkisi vardır.
 ALGIYI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
KİŞİSEL ÖZELLİKLER
VE RUH DURUMU

UYARANIN YERİ BEKLENTİLER

DİKKAT
BÜYÜKLÜK
YOĞUNLUK

DENEYİMLER
SOSYAL ETKENLER

RENKLER
HAREKETLİLİK

İLGİ İHTİYAÇLAR ORTAM VE ŞARTLANMA

VE GÜDÜLER
İlk kez uçağa binmiştim. Okul gezisi yapacaktık. Herkes çok heyecanlıydı.
Uçak yükseldikçe nesneler o kadar küçülüyordu ki şaşırdım. Ama yanımdaki
arkadaşım bunu öğretmenimiz psikoloji dersinde anlatmıştı hatırlasana onlar
aslında aynılar küçülmediler dedi. Bende tamamda anlatılan ile gerçek
hayatta karşı karşıya gelince insan bir tuhaf oluyor dedim.
81. Bu parçadaki öğrencilerin derste gördükleri konu aşağıdaki
hangisidir?
A) Algıda seçicilik
B) Algı yanılması
C) Algıda değişmezlik
D) Algıda tamamlama
E) Şekil-zemin algısı
Üniversite sınavına hazırlanan bir genç hastalık nedeniyle doktora
gittmiş ve sıra beklerken pekte dikkatini çekmeyen televizyona
aniden dikkat kesilmiştir. Çünkü haber YKS ile ilgilidir.
82. Gencin aniden televizyonu dikkatli bir şekilde dinlenmesinin
nedeni aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilişkilendirilebilir?
A) Algıda örgütleme
B) Algıda bütünlük
C) Algıda seçicilik
D) Algıda değişmezlik
E) Algıda yanılma
 ALGISAL ÖRGÜTLEME –ORGANİZASYON

TAMAMLAMA ŞEKİL ZEMİN

SÜREKLİLİK YAKINLIK BENZERLİK

83. Yukarıdaki şekilde algıda örgütlenmenin hangi ilkesi
örneklendirilmiştir?
A) Yakınlık
B) Uzaklık
C) Tamamlama
D) Gruplama
E) Devamlılık
Üstteki yatay çizgi uzun olarak algılanır. Oysa iki çizgi eşit uzunluktadır.
84. Yukarıdaki örnekte bahsedilen durumunun nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Algıda Değişmezlik
B) Algıda yanılma
C) Algıda seçicilik
D) Algıda örgütleme
E) Şekil zemin algısı
I. Suya batırılan kaşığın suda kırıkmış gibi görünmesi
II. Karanlıkta uçan bir poşetin köpek zannedilmesi
III. Yılandan korkan birinin yerdeki hortumu yılan sanması
85. Yukarıdaki örneklerden hangileri psikolojik illüzyona
örnektir?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Aşağıdaki tabloda Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi verilmiştir. Bu hiyerarşideki
ihtiyaçların sıralamasında bir hata vardır.
I. Kendini gerçekleştirme

II. Zihinsel gereksinimler

III. Estetik gereksinimler

IV. Saygı gereksinimi

V. Ait olma ve sevgi gereksinimi

VI. Güven gereksinimi

VII. Fizyolojik gereksinimler

86. Bu sıralamada aşağıdaki güdülerden hangisi yer değiştirmelidir?

A) I ve II

B) II ve III

C) III ve IV
D) V ve VI

E) VI ve VII
Açlık, susuzluk, cinsellik, dinlenme, uyku gibi güdüler fizyolojik
kökenli birincil güdülerdir.
87. Buna göre aşağıdakilerden hangisi birincil güdülerin bir
özelliği değildir?
A. Kalıtımsal olarak doğuştan getirilme
B. Evrendeki bütün canlılarda görülme
C. Öğrenilip sonradan değiştirilebilme
D. Organizmanın sürekliliğini sağlama
E. Fizyolojik gereksinimlerden kaynaklanma
❖ Bir atı zorla su içmeye götürebilirsiniz ama ona su içiremezsiniz.
❖ Dinlenmek isteyen birey, sessiz bir yer arar.
❖ Uzaktaki bir arkadaşını özleyen birey, bir ulaşım aracı bularak
özlemini gidermeye çalışır.
88. Verilen örnekleri aşağıdaki hangi kavramla ilişkilendirebiliriz?
A) Dürtü
B) Güdülenme
C) Dengelenme
D) Özdeşleşme
E) Özümseme
Üç yaşındaki Ali, dedesinin çiftliğine ziyarete gider. O zamana kadar
tek tanıdığı hayvan köpektir. Çiftlikteki koyunları gördüğünde, “Aaa
köpek!” diye bağırır. Dedesi, ona gördüklerinin köpek olmadığını,
koyun olduğunu anlatır.
89. Ali’nin koyunları köpek olarak nitelendirmesi hangi
kavramla açıklanabilir.
A) Sosyal biliş
B) Güdü
C) İzlenim oluşturma
D) Şema
E) Yükleme
Aşağıda sosyal etki türlerine örnek verilmiştir:
I. Patronunun isteği üzerine, aslında istemediği hâlde, işten çıkarılma korkusuyla,
o sivil toplum kuruluşuna üye olma
II. Bir sivil toplum kuruluşunun programını okuyup makul bulduktan sonra o sivil
toplum kuruluşuna üye olma
III. Sivil toplum kuruluşunun liderini beğendiği için ve sırf ona benzeme isteği
nedeniyle üye olma
90. Bu parçada verilen örnekler aşağıdakilerden hangisinde doğru
sıralanmıştır?
A) İtaat - Benimseme - Otoriteye Uyma
B) Özdeşleşme - Otoriteye Uyma - İtaat
C) İtaat - Benimseme - Özdeşleşme
D) Otoriteye Uyma - Benimseme - İtaat
E) İtaat - Özdeşleşme - Otoriteye Uyma
Yükleme, İnsanların davranışlarının nedenlerini anlama sürecidir. İkiye ayrılır. İçsel
yükleme: Davranışı gerçekleştiren kişinin içsel özelliklerine veya eğilimlerine dayalı
olarak yapılan davranış açıklamalardır. Dışsal yükleme ise dışsal koşullar ve durumlara
dayalı davranış açıklamalarıdır.
91. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde içsel yükleme söz konusudur?
A) Bir futbolcunun maç sonunda taraftarının desteği ile kazandıklarını söylemesi
B) Sözlüden kötü not alan bir öğrencinin heyecandan her şeyi unuttuğunu söylemesi
C) Karnesi çok kötü alan bir öğrencinin öğretmenlerin kendisine taktığını ileri sürmesi
D) Elindeki bardağı düşürüp kıran bir çocuğun kardeşinin dikkatini dağıttığını söylemesi
E) Yenilen takımın futbolcusunun yağmurun kendilerini yavaşlattığını iddia etmesi
Beden işlevlerini ruhsal olarak denetlemeyi amaçlayan bir kontrol
yöntemidir. Kişi, bedeni üzerinde ruhsal denetim sağlayarak gerginlik ve
kaygıdan kurtulmaya çalışır. Bu teknikle kas gerginliği, solunum gibi be-
densel işlemler denetim altına alınabilir.
92. Bu parçada nitelenen kavram aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hipnoz
B) Meditasyon
C) Rüya
D) Yoga
E) Madde bağımlılığı
Tiyatro izlemek için bir araya gelen arkadaş grubu tiyatro arasında çay
içmek için buluştuklarında tiyatroyla ilgili çok etkileyici sözler
söylenmeye başlandığı için aralarında tiyatronun konusunu ve sahnesini
hiç beğenmeyen tufanda aynı şeyleri söylemeye başlamıştır.
93. Tufan’ın fikirlerini değiştirerek arkadaşlarına katılması
aşağıdakilerden hangisine örnektir
A) Tutum
B) Sosyal etki
C) Ön yargı
D) Benimseme
E) Sosyalleşme
I. Karıncaların, kendilerine göre örgütlenmiş bir toplum hâlinde yaşaması
II. Küçük bir çocuğun eli yandığında bir daha ateşin yanına gitmemesi
III. Evde istediklerini ağlayarak elde eden çocuğun, arkadaşlarının arasında
da aynı şeyi yapması
IV. Diz kapağına vurulduğunda bacağın hareket etmesi
V. Çocuğun konuşmaya başlaması
94.Yukarıdaki örneklerden hangisinde öğrenme söz konusudur?
A) I ve II
B) II ve III
C) II ve IV
D) III ve IV
E) IV ve V
Tekrar ve yaşantılar sonucunda davranışlarda meydana gelen ve belli
bir sürekli olan kalıcı değişmelere öğrenme denir.
95. Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğrenilmiş davranışa örnek
olamaz?
A) Bir kız çocuğunun annesini gözlemleyerek pasta yapması
B) Baharda çiçek polenlerine alerjisi olan bir insanın hapşırması
C) Bir gencin saçını ünlü bir futbolcu gibi kestirmesi
D) Bir kişinin yoğun uğraşlar sonucunda gitar çalmaya başlaması
E) Trafik kazası geçiren bir kişinin arabaya binmekten korkması
Skinner, belirli bir düzenekle önceden hazırlanmış kutuya aç fareyi yerleştirir. Fare
rastgele hareket yapar ve dolaşır. Birden kutu içindeki pedala basar ve yiyecek düşer.
Fare yiyeceği afiyetle yer. Ama nasıl düştüğünü bilmez. Aynı davranışı 5-10 defa
tekrarladıktan sonra pedala basıp yiyeceğin geleceğini öğrenir. Burada dikkat edilmesi
gereken şey farenin aktif olduğu ve kendi isteği ile bu olayı gerçekleştirmiş olmasıdır.
96. Bu parçadan hareketle edimsel koşullanma için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Davranışın devamlılığını sonucu belirler.
B) Olumlu sonuçlanan davranış devam ettirilir.
C) Davranış esnasında organizma oldukça aktiftir.
D) Ödül olumlu davranıştan önce verilir.
E) Organizma, davranışı tekrar ederse ödülün tekrarlanacağını öğrenir.
Kadir, yeni kestirdiği saç modeliyle okula geldiğinde hem
arkadaşlarından hem öğretmenlerinden övgüler almıştır. Bunu
gören arkadaşları sonraki günlerde Kadir’in saç modeline
benzer bir şekilde tıraş olmaya başlamışlardır.
97. Kadir’in arkadaşlarının da aynı tarz saç kesimi
yapması aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?
A) Edimsel koşullanma
B) Örtük öğrenme
C) Kavrayış yoluyla öğrenme
D) Deneme - yanılma yoluyla öğrenme
E) Model alarak öğrenme
Fatma 11.sınıf öğrencisidir ve yazılı sınavlara hazırlanırken yüksek sesle
tekrar yapmaktadır. Haliyle bu duruma maruz kalan annesi Sarigül
hanımda tüm dersleri dinlemektedir. Birgün ailecek “kim milyoner olmak
ister” yarışmasını izlerken ilkokul mezunu olan Sarigül hanım herkesten
önce tarihle ilgili bir soruyu cevaplamıştır.
98. Sarigül Hanım’ın yarışma sorusuna doğru cevap vermesi
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Edimsel koşullanma
B) Örtük öğrenme
C) Kavrayış yoluyla öğrenme
D) Deneme - yanılma yoluyla öğrenme
E) Modeli gözleyerek öğrenme
Yaz gelince artık bisiklete binmek isteyen Arzu annesinden depo
olarak kullandıkları yerin anahtarını istemiş annesi de şuan işim
var anahtarlıktan birkaç anahtar alıp depoyu açmaya çalış
demiştir.
99. Arzu bisikletini alabilmek için aşağıdaki öğrenme
yollarından hangisini kullanma olasılığı daha yüksektir?
A) Deneme - yanılma yoluyla
B) Örtük (Gizil)
C) Kavrayış yoluyla
D) Modeli gözleme
E) Klasik koşullanma
Pubg oynamaya çok seven Ömer, daha iyi oynamak için tablet alır ve
hemen Pubg oyunu kurar ama bir türlü çalıştıramaz. Saatlerce uğraştan
sonra tam pes etmişken birden aklına oyun için gerekli bir programın
eksik olduğu gelir ve onu indirip yükleyince Pubg başlamış olur.
100. Ömer’in Pubg kurmayı başarmasında aşağıdaki öğrenme
yollarından hangisini kullandığı söylenebilir?
A) Gizil öğrenme
B) Edimsel koşullanma
C) Tepkisel koşullanma
D) Deneme - sınama yoluyla öğrenme
E) Kavrayış yoluyla öğrenme
 KLASİK KOŞULLANMANIN İLKELERİ
1-Bitişiklik İlkesi 3-Ayırt Etme 5-Sönme
Koşullanma yoluyla
Koşullu ve koşulsuz Genelleme benzer
oluşmuş koşullu
uyarıcıların art uyarıcılara verilen
davranışın pekiştireç
arda verilmesi tepki iken ayırt etme
verilmemesi sonucu
durumuna denir. farklılıklara verilen zaman içerisinde
tepkidir. kaybolmasıdır.
7-Öğrenilmiş Çaresizlik

organizma ne kadar
çaba harcarsa
harcasın sonucu
değiştiremeyeceğini
düşünmesidir.

Birbirine yakın Sönme davranışı

uyarıcılara aynı gerçekleştikten sonra
Davranışın yapılma
yada benzer organizmanın tekrar yapay
olasılığını artıran
tepkiler gösterme uyarıcıya (koşullu
uyarıcılara denir.
eğilimidir. uyarıcıya) karşı tepki
göstermeye başlamasıdır.

2-Genelleme 4-Pekiştireç 6-Kendiliğinden

Geri Gelme
Bir yaşındaki Albert, beyaz bir fareye her baktığında A. John Watson,
çekiçle metale vurarak yüksek bir ses çıkarmış ve bu şekilde Albert’in
korkmasını sağlamıştır. Belli bir süre sonra çocuk artık yalnız beyaz
fareden değil; tavşan, sakal, tüylü oyuncaklar gibi beyaz ve tüylü olan
her şeyden korkmaya başlamıştır.
101. Bu durum klasik koşullanma ilkelerinden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Ayırt etme
B) Sönme
C) Kendiliğinden geri gelme
D) Olumsuz pekiştirme
E) Genelleme
“Koşullanma süreciyle ilgili deney yapan bir araştırmacı, kullanılmayan bir futbol sahasında
düdük çalmaya başlamıştır. Araştırmacı bir süre sonra yere güvercin yemi serpmiştir ve düdük
çalmıştır. Bu davranışını belli bir süre tekrarlayan araştırmacı, zaman içinde düdük çaldığında
birçok güvercinin uçarak sahaya geldiğini fark etmiştir. Araştırmacı düdük-yem sürecini
bağdaşım sağlanana kadar devam ettirmiştir. Araştırmacı bir süre sonra düdük çalmış ancak yem
atmamıştır. Araştırmacı düdük çaldığında gelen güvercinler yem bulamayınca bir süre sonra
düdük sesini duysalar da sahaya gelmemeye başlamıştır. Bir ay sonra tekrar aynı sahaya gelen
araştırmacı düdük çaldığında bazı güvercinlerin uçarak sahaya geldiğini fark etmiştir.”
102. Parçadaki altı çizili kavramları klasik koşullanma ilkeleriyle bağdaştırdığımızda
sırasıyla hangi kavramlar yer almalıdır?
A) Koşullu uyarıcı – Koşullu tepki – Sönme – Kendiliğinden geri gelme
B) Koşullu uyarıcı – Koşulsuz tepki – Genelleme – Kendiliğinden geri gelme
C) Koşulsuz uyarıcı – Koşulsuz tepki – Sönme – Ayırt etme
D) Koşullu uyarıcı – Koşullu tepki – Sönme – olumlu pekiştirme
E) Koşulsuz uyarıcı – Koşulsuz tepki – Bitişiklik – sönme
“Bebekleri her ağladığında onları kucağına alan ya da batta-
niyede sallayan anneler, şunu bilmelidirler ki kendileri bunu
bebeğin ağlamasından kurtulmak için yapsalar da aslında
bebeklerinin ağlama davranışlarını yerleşik hale getiriyorlar.”
103. Bunları söyleyen bir kişi bebeğin ağlama davranışına
ilişkin aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?
A) Olumlu pekiştirme
B) Olumsuz pekiştirme
C) Birincil pekiştirme
D) Dolaylı pekiştirme
E) İçsel pekiştirme
Evcil bir köpek ayağına diken battığı için canı yanmaktadır. Köpek acıdan
kurtulmak isterken ayağını yere sürtmüş ve diken ayağından çıkınca
rahatlamış. Köpek o günden sonra ne zaman ayağı acısa ayağını yere
sürtmeye başlamıştır.
104. Köpeğin ayağını yere sürtme davranışı aşağıdakilerden hangisinin
sonucunda yerleşik hâle gelmiştir?
A) Aralıklı pekiştirme
B) Dışsal pekiştirme
C) Olumsuz pekiştirme
D) Olumlu pekiştirme
E) Oranlı Pekiştirme
Her bakımdan birbirine denk iki grup üniversite öğrencisine aynı
konuda yirmişer soruluk, altışar test veriliyor. Birinci gruba bu
testten sonra doğru ve yanlışları söyleniyor. İkinci gruba ise herhangi
bir şey söylenmiyor. Bir süre sonra her iki gruba ilk teste eş değer
başka bir test uygulanıyor. Sonuçta birinci grubun daha başarılı
olduğu gözleniyor.
105. Bu parçada öğrenmeyi etkileyen hangi faktörden söz
edilmektedir?
A) Tekrar
B) Dönüt
C) Ortam
D) Güdülenme
E) Kaygı düzeyi
“Yetenekliyiz” yarışmasına köpeği ile katılan Burak’ı seyirciler ve jüri
ayakta alkışlamışlar daha sonra jüri söz alarak “kesin köpeğe konuşmayı
da öğretirsin sen” demişlerdir. Burak da doğrusunu söylemek gerekirse
bunu çok denemedim ama başarılı olamadım demiş.
106. Burak’ın köpeğe konuşmayı öğretememesi hangi öğrenme
kavramıyla açıklanabilir?
A) Algısal ayırt edilebilirlik
B) Telaffuz edilebilirlik
C) Çağrışımsal anlam
D) Kavramsal benzerlik
E) Genetik donanım
Sirklerdeki gösteri için yetiştirilen filler, daha yavruyken kalın bir zincirle bacağından
bir direğe bağlanır. Önceleri hayvan kaçmaya çalışır ama ne kadar uğraşırsa uğraşsın
ne zinciri koparabilir ne de direği yerinden oynatabilir. Fil yavrusu ayağında zincirle
büyür ve kaçamayacağını kabullenir. Özgürlük kavramını yitirir. İşte bu noktada
ayağındaki zincir çözülür ve yerine konulan ince bir halatla birkaç santimetre boyunda
tahtadan bir çubuğa bağlanır. Fil, bu koşullarda kolaylıkla kaçabilecek olmasına
rağmen olduğu yerde kalır. Çünkü hâlâ var olduğunu sandığı zincirini asla
kıramayacağına inanır. Fil büyüyünce ipten kurtarılır. Ama artık o alanın dışına
çıkamayacağını öğrenmiştir.
107. Buna göre filin yaşadığı bu durumun nedeni ne olabilir?
A) Batıl inanç
B) Öğrenilmiş çaresizlik
C) Genel uyarılmışlık hali
D) Türe özgü hazıroluş
E) Olgunlaşma
Bir araştırmada öğrenciler iki gruba ayrılmış ve gündüz öğrendiklerini akşam
tekrar etmeleri istenmiştir. Tekrarı bitiren iki gruptan birine dinlenmeye
çekilmeleri ve uyumaları söylenmiştir. Diğer gruba ise yatmadan önce
karmaşık bir strateji oyunu oynatılmış. Ertesi gün her iki grup aynı sorularla
sınava alınmış ve akşam tekrar ettiklerinden neleri hatırladıkları ölçülmüştür.
Tekrardan sonra uyuyan grubun başarı ortalaması, oyun oynayan gruba oranla
daha yüksek çıkmıştır.
108. Bu parçada ortaya çıkan sonuç öğrenme üzerinde etkili olan hangi
unsurun önemini vurgulamaktadır?
A) Tekrar miktarı
B) Oyunun türü
C) Öğrenme sonu faaliyetler
D) Uyku
E) Dönüt
Birey, yaşı ve eğitim seviyesi ne olursa olsun hayat boyu öğrenmenin bir parçasıdır. Eğitimi, okul
yaşı ve okul binaları ile sınırlamak doğru değildir. Herkes zorunlu eğitimini bitirdikten sonra ileri
düzeydeki eğitimini kendi seçeceği bir zamana erteleme ve istediği zaman eğitim sistemine
yeniden girebilme hakkına sahiptir. Eğitim yalnızca resmi kurumlarda ve özel eğitim
kurumlarında gerçekleşmez. Evde, iş yerlerinde, çevrede, her yerde ve her durumda eğitim
gerçekleşebilir. Örneğin kütüphaneler, yerel yönetimler, işverenler, kültürel gruplar ve diğer
sosyal hizmet kuruluşları gibi kurumlarda toplum için öğrenme fırsatları sağlanmalıdır.
109. Buna göre aşağıdakilerden hangisi “hayat boyu öğrenme” ilkesiyle uyuşmaz?
A) Kişi beşikten mezara kadar yeni şeyler öğrenebilir.
B) Kişi yedisinde ne ise yetmişinde de odur.
C) Birey kendini gerçekleştirmiş olsa da öğrenmeyi sürdürmelidir.
D) Öğrenmenin yaşı yoktur.
E) Torununa öğretmek kişi için servettir; torunundan öğrenmeye ise paha biçilemez.
Bilginin uzun süreli belleğe gönderilmesi; uzun süreli bellekten eski
bilginin geri getirilmesi, yeni bilgilerle karşılaştırılması, bilginin
yeniden organize edilip uygun şekilde kodlanarak uzun süreli belleğe
gönderilmesi bu bellekte yapılır.
110. Parçada bahsedilen bellek aşağıdakilerden hangisidir?
A) Uzun süreli bellek
B) Kısa süreli bellek
C) Anısal bellek
D) Duyusal bellek
E) Anlamsal bellek
 UNUTMA VE UNUTMANIN
NEDENLERİ
BASTIRMA
bireyi uzun süre rahatsız
BİLGİLERİN KULLANILMMASI eden anı, duygu veya
Tekrarın yapılmaması düşüncenin bilinç dışına
itilerek unutulması
durumudur.

KET VURMA ORGANİK NEDENLER

Öğrenilen bilgilerin birbirini Ör: beyin hücerlerinin ölmesi
unutturması durmudur. ve kendini yeniyememesi,
Geriye Ket Vurma yaşlılık,frengi,ateşli hastalıklar
İleriye Ket Vurma alkol ve uyuşturucu
 Unutma Hiçbir olay tam
yeniden anlamıyla
unutulmaz ancak Uyku
eskiye doğru
hatırlanamayacak unutmanın
olur. kadar silik olur. yavaşlamasını
Unutma her sağlar.
insanda görülen
normal ve
fizyolojik olaydır.
Hatta bazı UNUTMA İlgi çeken anlamlı
materyaller daha
unutmalar ÖZELLİKLERİ çok hatırda kalır.
faydalıdır.
Diğerleri çabuk
unutulur.
Unutma önce hızlı
sonra yavaş Unutma zamanla
seyreder. Daha doğru orantılıdır. Unutma yeni
sonra belirli bir Öğrenmelerin ilk şeylerin
düzeyde yirmi dakikada
sabitleşir. %45 ilk yirmi
öğrenilmesi için
dört saatte %60 gereklidir.
unutulur.
Geçmişte öğrenilmiş bilgi, beceri ve nesnelerin gerektiğinde
hatırlanmaması, karşılaşıldığında tanınmaması olayına unutma denir.
Unutma öğrenilenlerin bellekten silinmesi, kaybolması olayıdır.
111. Aşağıdakilerden hangisi bilgileri unutmanın nedenlerinden biri
değildir?
A) Bastırma
B) Kodlama
C) Tekrar yapmamak
D) Bilgilerin kullanmaması
E) Ket vurma
Bir öğrenilenin, başka bir öğrenileni unutturmasına “ket vurma (bozucu etki)” denir.
Önceki öğrenilenler, sonradan öğrenilenleri unutturursa buna “ileriye doğru ket
vurma”; sonradan öğrenilenler, önceki öğrenilenleri unutturursa buna da “geriye doğru
ket vurma” denir.
112. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yönü itibariyle diğerlerinden farklı
bir ket vurma örneğidir?
A) Yeni telefon numaramızın eski telefon numaramızı unutturması
B) Önceki arabanızın plaka numarasının yeni arabanınızın plakasını unutturması
C) Yeni yılın ilk günlerinde bir önceki yılın tarihinin yazılması
D) Taşındığı evin adresi değişen bireyin birkaç gün sonra adresi sorulduğunda eski
adresini vermesi.
E) Lise birinci sınıfa yeni gelen bir öğrencinin okul numarası sorulduğunda ortaokul
numarasını söylemesi
Bireyin, kendi zihinsel becerilerinin farkında olup bu becerilerine uygun
öğrenme yöntemlerini seçebilmesidir. Örneğin görsel hafızasının daha iyi
olduğunu bilen öğrenci, kavram haritalarını ve görsel materyalleri kullanarak
öğrenmenin kendisi için iyi bir yol olduğunu bilir. Bu öğrenmenin sonucunda
hedefine ulaşıp ulaşmadığını analiz eder, gerekirse yeni stratejiler belirler.
113. Parçada bahsedilen öğrenme stratejisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Duyuşsal Strateji
B) Yürütücü biliş
C) Anlamlandırma
D) Tekrar
E) Dikkat
 BELLEĞİ GELİŞTİRME YÖNTEMLERİ
Tekrar Mekanda
yakınlık Gruplama
(ortam)

Ayrıntılama
Zihinde
canlandırma
Benzerlik
kurma
Örgütleme

sesselleştirme
Çağrışım
Kurma
 Kişinin zihin ve beden uyumunun fiziksel performansla birleşerek belli bir amaca
yönelik faaliyette bulunması becerisine dayanır. Bu zeka türündeki kişiler
düşündüklerini, harekete dönüştürme konusunda iyidir. Balerinler, aktörler,
sporcular, pilotlar, tiyatrocular ve heykeltraşlar bu zekâya sahiptirler.
114. Parçada özellikleri verilen zeka türünü Gardner’a göre aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Doğa bilimci zeka
B) Kişisel-içsel zeka
C) Varoluşçu zeka
D) Müziksel zeka
E) Bedensel zeka
Londra’nın merkezindeki bir okula yaptığımız bir zeka testini olduğu gibi
ülkemize getirip uygulayamazsınız. Diyelim ki bu zeka testi getirip Van’ın
Erciş ilçesindeki öğrencilere uygularsanız çok sorunlu ve gerçek olmayan
sonuçlar elde edersiniz.
115. Bu parçada görüşlerini ifade eden uzman aşağıdakilerden
hangisinin önemini vurgulanmaktadır?
A) İlk zekâ testi uygulamaları İngiltere de ortaya çıkmıştır.
B) İngilizler daha zekidir.
C) Zekâ testleri yalnızca çocukluk yıllarında uygulanırsa başarılı sonuçlar
verir.
D) Zeka testleri ülkemiz için uygun değildir.
E) Zekâ testleri kültüre özgü bir boyutta hazırlanmalıdır.
Bir araştırmada bebekken evlat edinilen çocukların zekâları, üvey ve
doğal anne babalarının zekâları ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma
sonunda zekâ puanlarının doğal anne ve babalarının zeka düzeylerine
daha çok benzediği görülmüştür.
116. Bu parçada zeka üzerinde etkili olan etmen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Edinilmiş donanım
B) Doğuştan donanım
C) Yaş
D) Olgunlaşma
E) Kültür
Üniversite de ev arkadaşı olan Hürkan ile Erhan akşam film izlemek için marketten kola,
cips, çekirdek ve soda almışlardır. Filim esnasında sodayı açabilecekleri bir açacakları
olmadığını fark eden ev arkadaşları çözüm bulmaya çalışmışlar. Hürkan çakmağın alt kısmı
ile soda kapağını açabileceğini düşünmüş Erhan ise o çakmak açacak değil ki diyerek
açamayacağını iddia etmiş ama sonunda Hürkan çakmakla soda kapağını açmıştır.
117. Erhan’ın çakmağı açacak olarak kullanmayı düşünememesi aşağıdakilerden
hangisiyle açıklanabilir?
A) İleriye ket vurma
B) Zihinsel kurulum
C) Ön yargı
D) İşleve takılma
E) Geriye ket vurma
“Kişilik, bir insanın kendisine özgü ve az çok her zaman gözlenebilen
davranış ve alışkanlıklarının tümüdür.”
118. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir kişilik özelliği değildir?
A) Kişilik biriciktir, ayırt edicidir
B) Kişilik, sürekli ve tutarlıdır.
C) Kişilik, yaşam süreci içinde yavaş yavaş oluşur ve birdenbire
değişmez.
D) Kişilik, davranışın temelini oluşturur.
E) Kişilik, oluşumunda tek belirleyici mizaçtır.
Karakter, kişiliğin sonradan kazanılan yönüdür. Bireyin, toplumsal
yaşam içerisinde bulunduğu ve topluma göre kazanmış olduğu kişilik
özellikleridir.
119. Buna göre aşağıdakilerden hangisi karakter değildir?
A) Yalancı olmak
B) Dürüst olmak
C) Sinirli olmak
D) Misafirperver olmak
E) Düzenli olmak
Yapılan incelemelere göre, ruhsal yönden tam anlamıyla sağlıklı,
hiçbir ruhsal problemi olmayan insan yoktur. Her insanın az veya çok,
hafif veya ağır ruhsal problemi vardır. Ancak bu problemlerin belirli
bir miktarı aşmaması gerekir. Ruh sağlığı yönünden normal olan
insanlarda genel olarak görülen birtakım özellikler vardır.
120. Aşağıdakilerden hangisi ruh sağlığı yerinde olan bireylerin
özelliklerden biri değildir?
A) Aşırı kaygı ve kuruntulardan uzak dururlar.
B) Tutum ve davranışlarıyla kendisine ve çevresine rahatsızlık veren
değil, huzur ve neşe verebilen kişilerdir.
C) Empati kurabilen, sosyal ilişkileri güçlü olan kişilerdir.
D) Görev ve sorumluluklarını yerine getirebilirler.
E) Savunma mekanizmalarını fazla kullanırlar.
Her stresi kötü olarak adlandırmamak gerekir çünkü başarı için
istenen düzeyde bir strese ihtiyacımız vardır. O yüzden bizler stresi iyi
ve kötü olarak sınıflandırırız.
121. Böyle düşünen bir psikoloğa göre aşağıdakilerden hangisi iyi
strese örnek gösterilemez?
A) İstediği bölümü kazanmak için güdülenmiş öğrencinin durumu
B) Yeni işinde başarı olmak için özveri ile çalışan kişinin durumu
C) En iyi felsefe kitabını çıkarmak için çalışan öğretmenin durumu
D) Sınavlarda yoğun heyecan yaşayan ve terleyen öğrencinin durumu
E) Toplumsal bir sorumluk projesiyle mahallesine katkıda buluna
yurttaşın durumu
Bu dönemde yaşanan çatışma, üretken geçen bir yaşamın sağlamış
olduğu doyum ya da yıllarını anlamsız geçirmiş olmanın mutsuzluğu ile
ilgilidir. Birey bu dönemde önceki evrelerin birikimi sonucu benliğini
tam olarak bulmuş güvenli, mutlu biri veya umutsuzluklar içinde,
uyumsuz, hırçın biri haline gelebilir. Yaşanan ölüm korkusu, umutsuzluk
duygusunu artırabilir.
122. Bu parçaya göre kişi Erikson’un psikososyal gelişim kuramına
hangi dönemdedir?
A) Temel Güvene Karşı Güvensizlik
B) Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç
C) Girişimciliğe Karşı Suçluluk
D) Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu
E) Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk
123. Yukarıdaki konuşmaya göre id, ego ve süperego için
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İd haz ilkesini temele alır.
B) Ego mantıklı yanımızdır.
C) Süperego sorumluluklarımızı hatırlatır.
D) Çatışma süper ego ile ego arasında yaşanmaktadır.
E) Süperego vicdan ilkesine göre çalışır.
Bu test Amerikalı Henry Murray tarafından geliştirilmiştir. Deneğe
farklı anlamlar içerebilen yirmi resim gösterilir. Bireyin bunlarla ilgili
hikâye anlatması istenir. Bu yolla deneğin kendi kişilik özelliklerini
hikâyeye yansıtacağı kabul edilir.
124. Bu parçada nitelenen kişilik testi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rorshach Testi
B) Tematik Algı Testi
C) Derecelendirme Testi
D) Kişilik Anketi
E) İlgi Testi
Kişiliğin, başkaları üzerinde bıraktığı etkilere bakılarak
değerlendirilmesidir. Bireyi tanıyanlar onu çeşitli özellikleri
bakımından değerlendirir. Bu test, insanın belli kişilik özelliklerine ne
oranda sahip olduğunu gösterir. Özellikler iki uç arasında sıralanır.
Değerlendiren kişinin bakış acısı işin içine girdiğinden oldukça öznel
bir yöntemdir.
125. Bu parçada nitelenen kişilik testi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rorshach Testi
B) Tematik Algı Testi
C) Derecelendirme Testi
D) Kişilik Anketi
E) İlgi Testi
 ÇATIŞMA TÜRLERİ

01

02

03
Kişinin hoşlandığı iki durum, olay ya da nesneden yalnızca birini seçme imkânına
sahip olmasının yarattığı gerilime “yaklaşma - yaklaşma çatışması” denir.
126. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yaklaşma - yaklaşma çatışması
değildir?
A) Okul gezisinin olduğu gün futbol turnuvası da olan öğrencinin yaşadığı durum
B) Hem trafiğe takılmak istemeyen hem de araba kullanmak isteyen birinin durumu
C) Bir gencin beğendiği iki gömlek yalnızca birine parasının yetmesi
D) Aynı gün yayınlanan iki diziden hangisini izleyeceğine karar verememe
E) Arzu’nun istediği ve kabul edildiği iki işten birini seçmek zorunda kalması
Kişi, zor bir durumla karşılaşırsa erişmiş olduğu olgunluk yada gelişme dönemine
ait davranışlar yerine, daha alt gelişme basamaklarına ait, daha ilkel davranışlarla
karşılık verebilir. Bu durum çocuklarda, yeni bir kardeşi olduğunda bebeği
kıskanarak onun gibi davranma şeklinde görülebilir. Örneğin, yürüyen bir çocuk
tekrar emeklemeye başlama ya da tuvalet alışkanlığı kazandığı hâlde altına kaçırma
davranışları gösterebilir.
127. Bu parçada bahsedilen savunma mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yüceltme
B) Gerileme
C) Yansıtma
D) Karşıt tepki geliştirme
E) Yön değiştirme
Bu savunma mekanizması eksiklik ve yenilgilerin suçunu başkasına
atmak ya da suçluluk duygusu uyandıran düşünce ve davranışları diğer
insanlara mal etmek biçiminde ortaya çıkar. Yenilen sporcunun hakemi
suçlaması veya yalan söyleyen birinin “Herkes yalan söylüyor.” demesi
bu savunma mekanizmasına örnektir.
128. Parçada bahsedilen savunma mekanizması aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Bahane bulma
B) Bastırma
C) Yansıtma
D) Gerileme
E) Yüceltme
Dişi çok ağrıyan ama dişçiye gitmek istemeyen Sibel, eşinin
zorlamasıyla dişçiye randevu almış ama yoğun korku nedeniyle
randevunu saatini unutmuştur.
129. Bu parçada Sibel’in kullandığı savunma mekanizması
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bahane bulma
B) Yön değiştirme
C) Ödünleme
D) Bastırma
E) Karşıt tepki geliştirme
I. Ölümcül bir hastalığa yakalanan çocuğun anne ve babasının bundan haberdar
oldukları hâlde çocuklarının pek yakında iyileşeceğine inanmalarının, o iyiymiş
gibi davranmaları
II. Sabah okula geç kaldığınız zaman “Annem uyandırmadı.” ya da “Biraz
hastaydım.” gibi gerekçeleri öğretmenimize söylememiz.
III. Kısa boylu bir adamın boksla uğraşarak gücünü göstermesi
130. Yukarıdaki örnekler sırasıyla hangi savunma mekanizmalarına örnektir?
I II III
A) Bastırma Ödünleme Yön değiştirme
B) Yadsıma Bahane bulma Ödünleme
C) Yadsıma Bahane bulma Yön değiştirme
D) Yansıtma Ödünleme Yön değiştirme
E) Bahane bulma Telafi Karşıt tepki geliştirme
 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
NARSİST KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
• Başkalarına bağımlı olan tek başına
Bu bozukluk kendini diğer insanlardan
üstün ve özel görme, başkasının
doğrusunu kabul etmeyi güçsüzlük
sayma, aşırı bencil ve benmerkezci
• Bağımlı kişilik bozukluğu olanlar
olma gibi özelliklerle kendini gösterir.
Bu kişilerin hayatlarında sevgi, saygı,
empati, anlayış ve duygusallığa pek yer
yoktur
kendini aşırı beğenirler ve sürekli
dikkat çekmek ister başkalarının
kendilerine hayran olmalarını ister.
ANTİSOSYAL KİŞİLİK
• Bu kişiler için diğer insanların
duyguları ve hakları bir şey ifade
etmez
• Bu kişiler sorumluluk, sadakat ve
vicdan gibi duygulardan uzaktırlar.
Toplumsal kurallara uygun yaşamazlar
ve sorumluluk taşımazlar, empati
duygusundan yoksundurlar. İnsan ve
hayvanlara saldırganlık, mülkiyete
zarar verme, aldatma, hırsızlık,
kuralları ihlal gibi suça ve
tutuklanmaya yönelik davranışlar
gösterirler
BAĞIMLI KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
karar almakta zorlanan, bağımsız
olamayan, yalnız kalmaya
dayanamayan bireylerdir.
başkalarından destek ve öğüt almadan
karar veremez ve iş yapamazlar.
Başkalarının destek ve onayını yitirme
korkusuyla isteklerini dile getirmekte
güçlük çeker ve kolay kolay hayır
diyemezler.
PARONOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU
• Gerçek dışı düşüncelere sahiptirler
• Çok gururlu ve kuşkucudurlar.
• Kişi kendisinin sürekli gözetlendiğini
takip edildiğini sanır.
• Birey önemli bir kişi olduğunu ve
öldürülmek istendiğini düşünür.
• tam ve geçerli bir kanıt
bulunmaksızın kişinin
aldatıldığından, takip edildiğinden,
kullanıldığından, kendisine zarar
verileceğinden aşırı derecede
kuşkulanması olarak tanımlanabilir.
Bu kişiler güvensiz, şüpheci,
tedirgin, gergin, soğuk ve ciddidirler
OBSESİF-KOMPULSİF
BOZUKLUK
Bu bozukluk, kusursuz hata
yapma korkusuyla
mükemmeliyetçilik, kontrol ve
düzen ile karakterize bir
hastalıktır. Bu korku çoğu
zaman karar verememe, işleri
bitirme zorluğu ve ayrıntılarla
meşgul olma ile sonuçlanır.
DİSSOSİATİF BOZUKLUKLAR
(ÇOKLU KİŞİLİK)
• Kişiliğin bölündüğü ve
kişinin farkında
olmadığı kişilik
bozukluğudr.
• Örneğin temel kişilik
kibar ve zekiyese diğer
kişilik kaba ve uçarı bir
özellik gösterir.
• Genelde kadınlarda
görülür.
ÇEKİNGEN KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
Başkaları tarafından
eleştirilme, beğenilmeme
korkusuyla başlarıyla
ilişkiye girmekten çekinen
kişilerdir.
ŞİZOFRENİ
• Bu kişiler duygularını ifade
edemeyen, sosyal ilişkiler
kuramayan, soğuk, mesafeli,
rekabetten kaçınan, yalnız
kişilerdir. Genellikle gün boyu tek
bir konuya odaklanır ve o konuya
takılarak başka hiçbir etkinliğe
katılmazlar, sırdaşları ve
arkadaşları yoktur.
• Birçok türü vardır. Halüsinasyon
görme, konuşmada düzensizlik,
kendi kendine konuşma, gülme,
kendi yarattığı dünyanın
gerçekliğine inanma, öz bakım
eksikliği gibi belirtiler görülebilir.
Kişi ağır bir durgunluk ve ilgisizlikten aşırı taşkınlık durumuna kadar
değişik derecelerde hareket bozuklukları sergiler. Kişide halüsinasyonlar,
konuşmada düzensizlik, kendi kendine konuşma, gülme, aşırı bedensel
uğraşlar, gerçeklikten kopma, kendi yarattığı dünyanın gerçekliğine
inanma, öz bakım eksikliği gibi belirtiler görülebilir.
131. Yukarıda sözü edilen psikolojik kişilik bozukluğu aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Paranoid
B) Narsistik
C) Bağımlı
D) Antisosyal
E) Şizofreni
Obsesyon; Zihindeki takıntı ve saplantıdır. Kompulsiyon; Kişinin kendini yapmaktan
alıkoyamadığı, yineleyici davranışlardır. Obsesif-kompulsif bozukluk ise takıntının hem
düşüncede hem davranışta birlikte yaşanması hâlidir.
132. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisinde Obsesif-kompulsif bozukluğa
uygun bir örnek yoktur?
A) Sürekli ocağı yanıp unuttuğunu düşünerek kontrol etmek.
B) Mikroptan öleceğini düşünerek sık sık el yıkamak.
C) Temizlik düşüncesiyle kapı tokmağına dokunamama.
D) Evden çıkarken kapıyı kilitleyip kilitlemediği düşüncesiyle kontrol etme.
E) Tatile çıkmadan önce doğal gazı açık bırakma korkusuyla sürekli kontrol etme.
Marilyn Monroe altmışlı yılların başında duygu-durum bozukluğu nedeniyle
tedavi görmekteydi. Bazı dönemlerde yoğun depresyon dönemleri
yaşamakta bazı dönmelerde duygu taşkınlığı yaşamakta çok hareketli ve
neşeli olmaktaydı. Çok popüler ve tanınmış olan Marilyn Monroe yaşadığı
psikolojik sorunlardan ötürü 36 yaşında intihar etmiştir.
133. Marilyn Monroe’nun yaşadığı hastalık aşağıdakilerden hangisidir?
A) Paranoid
B) Hipokondri
C) Anksiyete
D) Nevrasteni
E) Manik- Depresif
Kişinin yanlış düşünce yapısının ruh sağlığı bozukluklarına neden olduğunu savunur. Onun
için terapide kişinin düşünce yapısını değiştirmeye odaklanır. Bu amaçla ABC, Sokratik
sorgulama gibi teknikler kullanır. Örneğin; arkadaşına sinemaya gitmeyi teklif eden birey,
olayı anlatır. Arkadaşı reddetmiştir, bu da sonuçtur. “B” ise kişinin inançlarını oluşturur.
Arkadaşının reddetme nedeni sorulduğunda “Beni hiç sevmiyor, benden nefret ediyor.”
“Kimse benim eğlenceli olduğumu düşünmüyor, bu yüzden gelmedi.” gibi cevaplar verebilir.
Bu terapi yönteminde inançlar üzerinde çalışılır. “Arkadaşım benden nefret ediyor.” gibi
genelleme yapmak yerine arkadaşının o akşam başka bir işi olacağı gibi inançlar kişiye
düşündürülmeye, düşünce yapısı değiştirilmeye çalışılır. Bu yöntem, depresyon ve kaygı
bozukluklarının tedavisinde oldukça etkilidir.
134. Parçada özellikleri verilen terapi yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Davranışçı psikoterapi
B) Bilişsel psikoterapi
C) Varoluşçu terapi
D) Hümanistik (insancıl) psikoterapi
E) Gerçeklik terapisi
Bu yaklaşım kişilik gelişiminde kalıtsal faktörlerin ve çocukluk döneminde (0–6
yaş) anne-baba tutumlarının üzerinde durmuştur. Ona göre kişiliğin gelişiminde
yaşamın ilk altı yılı önemlidir ve kişilik gelişiminde kritik dönemdir. Bu dönemde
bireyin kişiliğinin büyük bir bölümü oluşur. Bu nedenle bu dönemdeki
yaşantıların, deneyimlerin ve anne-baba tutumlarının kişilik gelişiminde önemi
büyüktür. Bu dönemdeki yaşantılar ve deneyimler tüm yaşamı etkilemektedir.
135. Bu parçada görüşleri verilen kişilik kuramı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrenme kuramı
B) Psikodinamik kuram
C) Hümanist kuram
D) Biyolojik kuram
E) Psikososyal kuram
Sosyoloji; toplum yapısını bilimsel yöntem ve araştırma tekniklerini
kullanarak inceleyen, toplumsal yapıda oluşan olayları açıklayan, toplumsal
yapıdaki gelişimi ve değişimi ele alan, kuramlar geliştiren ve sonuçlara
ulaşan bir sosyal bilimdir.
136. Aşağıdakilerden hangisi sosyoloji bilimin özelliklerinden biri
değildir?
A) Değer yargılarına dayanmadan bilgiler ortaya koyar.
B) Toplumu bilimsel olarak inceler.
C) Toplumsal olaylar arasında sebep sonuç ilişki kurar.
D) Sosyal olayları farklı yönleriyle ele alır.
E) Olması gerekeni araştırıp toplumlara yön vermek
Bireyler, içinde yaşadıkları toplumun ve çağın çocuğudur. Bireylerin
değerlerinde, tutumlarında, eylemlerinde içinde yaşadıkları toplumun izleri
görülür. Bireyler toplumdan etkilendikleri gibi toplumu da etkiler. Sosyoloji
gündelik hayatta kişisel olduğu düşünülen düşünce, tutum, değer ve eylemlerin
arkasındaki toplumsal etkenleri açıklamayı amaçlar.
137. Parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi sosyolojinin
konularından biri değildir?
A) Toplumsal yapı
B) Kültür
C) Davranış bozuklukları
D) Toplumsal değişme ve gelişme
E) Tabakalaşma
“Canan ile Sinan’ın düğünü” toplumsal olay, “düğün” toplumsal olgudur. “II.
Dünya Savaşı” toplumsal olay, “savaş”toplumsal olgudur.
138. Bu parçaya göre “toplumsal olgu” için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Aynı türden olayları kapsar.
B) Tekil bir gelişmeyi ifade eder.
C) Aynı olayların tekrar etmesi sürecinde oluşur.
D) Yeri ve zamanı belli değildir.
E) Genel ve soyut bir kavramdır.
 Toplumsal gruplar oluşum türlerine göre farklı bir şekilde
sınıflandırlmaktadır.
139. Buna göre aşağıdaki gruplardan hangisi hem
küçük, hem resmi olmayan hemde ilişki bakımından
birincil gruba örnektir?
A)Siyasi parti
B) Aile
C) Şehir
D)Ulus
E) Belediye
140. Özellikle küçük gruplarda üyeler arasındaki sevgi, arkadaşlık,
dostluk, dürüstlük, düşmanlık, birlikte olma gibi eğilimlerini ve
kişiler arasındaki yakınlaşma ve uzaklaşma derecelerini ölçmek
amacıyla kullanılan araştırma tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Monografi
B) Görüşme
C) Sosyometri
D) Anket
E) Gözlem
“Sosyoloji” sözcüğünü̈ ilk kullanan sosyologdur. "Sosyoloji neden diğer
bilim dalları gibi bir dal olmasın?” tezini savunarak sosyolojinin
temelini atmaya çalıştı. Tarihi bir ilerleme süreci olarak gören sosyoloğa
göre toplumların üç aşamadan geçecek. Bu aşamalar: Teolojik,
Metafizik ve Pozitif aşamadır.
141. Yukarı görüşleri verilen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
A) Emile Durkheim
B) Max Weber
C) Le Play
D) Auguste Comte
E) Saint Simon
142. Aşağıdakilerden hangisi sosyolojik düşünmenin bireye ve
topluma katkılarından biri değildir?
A) İçinde yaşanılan toplumu / kurumu / grubu daha iyi anlamayı sağlar.
B) Toplumsal olayları daha geniş bir perspektifle analiz edebilmeyi
sağlar.
C) Bireylere araştırmacı ve sorgulayıcı bir düşünce tarzı kazandırır.
D) Sosyal sorunların nedenlerini açıklayarak bunların çözümüne katkı
sağlar.
E) İnsanın gelişim süreçlerini ve davranışlarını daha iyi
anlayabilmesini sağlama
Durkheim’dan etkilenerek sosyolojide toplum merkezli, milliyetçi ve
merkeziyetçi bir düşünce geliştirmiştir. Yazdığı “Türkçülüğün Esasları” ve
“Türkleşmek, İslamlaşmak ve Muasırlaşmak” adlı eserleri ile de
düşüncesinin sosyolojik temellerini oluşturmuştur. Türkçülüğün Esasları
kitabında kültür ve medeniyet arasındaki ayrıma değinmiştir ona göre kültür
millî bir kavramdır; medeniyet ise beynelmilel bir kavramdır. Medeniyet bir
milletten başka bir millete geçebilir, kültür ise geçemez yalnızca bir millete
aittir.
143. Yukarı görüşleri verilen Türk sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ziya Gökalp
B) Prens Sabahattin
C) Mübeccel Belik Kıray
D) Hilmi Ziya Ülken
E) Emre Kongar
 I. Prens Sabahattin - ademimerkeziyet
II. Max Weber - sınıf çatışması
III. Emile Durkheim - iş bölümü
IV. Mübeccel Belik Kıray - tampon kurum
V. Karl Marx - bürokrasi
144. Yukarıda sosyolog ve anahtar kelime eşleştirmesinden hangileri yanlıştır?
A) I ve II
B) II ve III
C) II ve V
D) III ve IV
E) IV ve V
Sosyalleşmeye önemli etkileri olan sosyal gruplara katılım bazı durumlarda
bireyin kendi iradesiyle istemesi sonucunda olur. Bazı durumlarda birey o gruba
katılmak için bir tercihte bulunmaz.
145. Buna göre aşağıdakilerden hangisi katılma şekli itibariyle
diğerlerinden farklı bir toplumsal gruptur?
A) Tiyatro grubu
B) Ev arkadaşları grubu
C) Dans grubu
D) Okul grubu
E) Aile grubu
Her toplum, daha çocukluktan itibaren üyelerinin uyacakları maddi ve manevi
değerleri, özel ve genel kuralları ortaya koyar; bunlara uymayanları kendine
has metotlarla cezalandırır. Toplumda geçerli olan giyimler, davranışlar,
konuşmalar, yiyecekler vb. ayrıntılı olarak tespit edilir. Bireyler ait oldukları
toplumun değerlerini ve kurallarını öğrenip benimser, onları içselleştirir.
146. Parçada bahsedilen süreç aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanabilir?
A) Toplumsal olgu
B) Toplumsal prestij
C) Toplumsallaşma
D) Toplumsal değer
E) Toplumsal norm
 TOPLUMSAL STATÜ
Bir kişinin belirli bir zamanda toplumda sahip olduğu yeri, mevkisi ve
konumudur. Toplumsal statüler bireyin toplumsal yapıdaki yerini ve
konumunu somutlaştırırlar. Ör: öğretmen, öğrenci, anne, baba, patron gibi.

• Bireyin tercih hakkı olmadan • Bireyin özel yetenek ve

doğuştan sahip olduğu, cinsiyet, çabayla elde ettiği
yaş, soy, din ve ırk gibi öğretmenlik, doktorluk gibi
statülerdir. 01 02 statülerdir.
VERİLMİŞ KAZANILMIŞ
STATÜ
STATÜ

ANHATAR STATÜ
• Bireyin statüleri arasında esas STATÜ AKTARIMI • Toplumsal statülerin
olan, baskın olan statüdür.
Bireyin karakteristik özelliğidir.
03 04 saygınlığının bireyin
yakınlarına da geçmesidir.
• Ör:milletvekili
En genel anlamda sosyal statü, bireyin toplumsal yapı içinde işgal ettiği
konumdur. Her birey belirli bir zamanda ve hayatı boyunca aynı anda çok
çeşitli statüler işgal etmektedir. Bireyin birden fazla statüye sahip olmasına
statü dizisi denilmektedir. Bir kadın aynı zamanda anne, evlat, doktor ve eş
olabilir. Bununla birlikte bireyin toplumsal yaşamda öne çıkan baskın statüsü
vardır.
147. Bireyin baskın statüsü aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Kazanılmış statü
B) Anahtar statü
C) Statü aktarımı
D) Verilmiş statü
E) Doğuştan getirilen statü
Toplumda her bireyin statüleri ve bu statülere uygun rolleri vardır. Örneğin
bir okuldaki öğretmen ve öğrencilerin davranışlarını ele alırsak öğretmenin
dersini anlatma ve öğrencilere faydalı olma gibi görevleri varken öğrencinin
de dersi dinleme, not alma ve arkadaşlarını rahatsız etmeme gibi görevleri
vardır. Ne öğretmen bugün canım istemiyor diye ders anlatmıyorum diyebilir
ne de öğrenci bugün canım çok sıkkın not tutmayacağım derse girmeyeceğim
diyebilir.
148. Bu parçadan aşağıdaki sonuçlardan hangisini çıkarabiliriz?
A) Roller ve statüler arasında bazen çatışmalar olabilir.
B) Her biri yetki alanını genişletmeye çalışabilir.
C) Statüler bireyin davranışlarına yön verir.
D) Hak ve sorumluluklar statü ve rollerle ilişkilidir.
E) Toplumsal statüler zamanla değişebilir.
Ben sadece mühendis değilim evimde çocuklarımın babasıyım,
anne babamın yanında onların çocuğuyum, üyesi olduğum
kuruluşun yönetim kurulu üyesiyim, hafta sonu buluştuğum
arkadaşlarımın dostuyum.
149. Bu kişinin kendini tanıtmak için anlattıkları toplumsal
statünün hangi özelliğine örnektir?
A) Statülerin birbiriyle ilişkili olması
B) Toplumda belli kuralların var olması
C) Statülerin toplumdan topluma değişmesi
D) Birçok statü içerisinde bir anahtar statünün olması
E) Kişinin aynı anda birden çok statüye sahip olması
 TOPLUMSAL ROL
Bireylerin sahip olduğu statülerin gereği olarak yapmaları beklenen ödev,
sorumluluk ve görevleridir.
Birey bir toplumda aynı anda birçok statüye sahiptir ve aynı anda bu statülerin
gerektirdiği rolleri yerine getirmek zorundadır. Bireyin sahip olduğu toplumsal
rollerinden hangisine uygun davranış yapacağına karar verememesi hâline rol
çatışması denir.
150. Aşağıda verilen örneklerden hangisinde rol çatışması yoktur?
A) Kendi çocuğunun öğretmeni olan bir annenin, annelik ve öğretmenlik
görevlerinden birini tercih edememesi
B) Bir subayın aile üyelerine askermiş gibi davranması.
C) Bir anaokulu öğretmeninin sahip olduğu bilgileri kendi çocuklarını yetiştirirken
kullanması
D) Okul müdürlüğüne vekalet eden bir öğretmenin rolleri arasındaki uyuşmazlık
E) Hırsızlık yapan bir grubu tutuklayan polisin grup içerisinde çocuğunu görmesi
Bir rolün, bireyin diğer rolünü yerine getirmesini kolaylaştırmasına
"rol pekiştirmesi" denir.
151. Buna göre aşağıdakilerden hangisi rol pekiştirmesi örneğidir?
A) Çocuğunun öğretmeni olan babanın yaşadığı ikilem
B) Bir avukatın kendi işini çok iyi yapması ve takdir edilmesi
C) Bir paşanın, her yerde paşa gibi davranması
D) Öğrencinin sorumluklarını yerine getirmesi
E) Psikolog olan bir annenin, çocuklarını eğitirken psikoloji
bilgisini kullanması
1 Aralık 1955 günü siyahi bir genç kız olan Rosa Parks, yasalar gereği otobüste
oturduğu yeri bir beyaza vermesi gerektiği hâlde buna karşı geldiği için tutuklandı.
Bunun üzerine Martin Luther King, otobüs boykotunu düzenledi. Bu boykot 382 gün
sürdü ve boykot sırasında King tutuklandı. Boykot, Amerikan Yüksek Mahkemesinin
eyaletler arası otobüslerde ve diğer ulaşım araçlarında ırk ayrımcılığını kanun dışı
ilan etmesine kadar devam etti.
152. Martin Luther King’in yaptığı sivil itaatsizlik hangi kavramla
açıklanabilir?
A) Olumsuz sapma
B) Toplumsal çözülme
C) Olumlu sapma
D) Toplumsal kontrolsüzlük
E) Toplumsal norm
Sapma ve suçu birbirinden ayırmak önemlidir. Suç, bir yasanın
çiğnenmesi sonucunda ortaya çıkar. Bütün suçlar aynı zamanda
birer sapmadır. Ancak sapmanın kapsamı suça göre daha geniştir.
Bu nedenle sapma olan ancak suç olmayan birçok davranış vardır.
153. Buna göre sapma ve suç ile ilgili aşağıdakilerden hangisine
ulaşılamaz?
A) Bütün sapmalar aynı zamanda bir suçtur.
B) Suç sapmadan daha dar bir kavramdır.
C) Bazı sapmalar suç sayılmaz.
D) Bir şeyin suç olması için hukukken tanımlanması gerekir.
E) Sapma ve suç kavramları birbirlerinin yerine kullanılamaz.
Bireylerin toplumda örf, âdet, gelenek ve benzeri değerlere uygun
biçimde davranmalarını sağlayan toplumsal düzenlemelere toplumsal
kontrol adı verilmektedir.
154. Buna göre toplumsal kontrolun temel işlevi nedir?
A) Bireylerin statülerine uygun davranmalarını sağlama
B) Toplumsal düzene devamlılık sağlama
C) Bireylere saygınlık sağlama
D) Toplumsal değerlerin hızlı biçimde değişmesini önleme
E) Toplumsal sorunları ortaya çıkarma
İnsanlara saygılı olmak, toplumsal bir değerdir. İnsan öldürmenin
yasak olması ise toplumsal bir normdur.
155. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi toplumsal değer ile
toplumsal norm arasındaki ilişki için söylenemez?
A) Normlar ile değerler birbirleriyle uyumludur.
B) Normlar değerlere bağlı olarak oluşur.
C) Normlar bireyleri toplumsal değerlere uygun davranmaya zorlar.
D) Normlar çeşitli yaptırımlar ile desteklenmektedir.
E) Önce toplumsal normlar belirlenir, sonra toplumsal değerler
oluşturulur.
Toplumu meydana getiren bireylerin, grupların, kurumların bütününe ve
aralarındaki ilişkiler biçimine toplumsal yapı denir. Toplumsal yapının
hem maddi hem de manevi boyutu vardır.
156. Metinden hareketle aşağıdakilerden hangisi toplumsal yapıyı
oluşturan kültürün manevi unsurlarından biridir?
A) Cep telefonu, bilgisayar
B) Örf, âdet, gelenek ve görenekler
C) Doğal çevre ve iklim
D) Mimari ögeler
E) Araba, tren vb. taşıtlar
➢ Merkezde ana kent, çevrede mahallî idareler vardır.
➢ Nüfus genellikle merkez kenarındaki uydu kentler denilen yerleşim
yerlerinde yoğunlaşır.
➢ Büyük çaplı sanayi, ticaret, yönetim merkezleri olan ve milyonlarca
insanın yaşadığı yerleşim yeridir.
157. Yukarıda özellikleri sayılan yerleşim yeri aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Köy
B) Kent
C) Metropol
D) Banliyö
E) Millet
İnsanlığın ilk dönemlerinde göçebe toplumların toprağa yerleşerek
tarımsal üretime geçmeleriyle oluşan ilk yerleşim yerleridir.
Günümüzde de üretimi tarım ve hayvancılığa dayanan, nüfusu az
olan yerleşim yerlerine köy denir
158. Aşağıda verilenlerden hangisi köyün özelliklerinden biri
değildir?
A) İlişkiler; birincil grup ilişkilerinde görülen yüz yüze, samimiyete
dayalı ve resmî olmayan özellikler taşır.
B) Aidiyet, dayanışma ve biz duygusu çok güçlü değildir.
C) Gelenekler hâkimdir.
D) Giyim, konuşma, inanç ve değerlerde benzerlik gösterir.
E) Eğitim olanakları sınırlıdır.
 TOPLUMSAL ETKİLEŞİM ÖRNEKLERİ

REKABET ÇATIŞMA BENZEŞTİRME

Üniversite sınavında Suriyeli göçmenlere saldırı
1980’li yıllarda Balkanlar’da
hukuk fakültesini
hedefleyenler BASKI azınlıkların adlarının
değiştirilmesi ve kendi
Bireylerin yada grupların kültürel değerlerini ifade
istenilen şekilde davranması için edecek şekilde yaşamalarına
tehdit edilmesi izin verilmemesi

İŞBİRLİĞİ
Bir otomobilin üretilmesi
her bir branştan bireyi bir
UYUM
UYARLAMA
MÜBADELE araya gelmesi Cami ziyareti yapan bir
turistin kendi rızası ile
Kaz gelecek ayakkabılarını çıkarması Mültecilerin
yerden tavuğun gittikleri ülkenin
esirgenmemesi kültürüne
adaptasyonu
Aristoteles’in “Nikomakhos’a Etik”te yer alan şu ifadesinde bulur: “İnsanlar
ya da çoğu insanlar, asil olanı dilerler fakat kârlı olanı tercih ederler. Bir
hizmeti, karşılık beklemeksizin yerine getirmek asil; hizmetin karşılığını
almak ise kârlı bir davranıştır. Bir insan verdiği hizmetin karşılığını denk bir
şekilde almalıdır ve bunu gönüllü olarak yapmalıdır.”
159. Aristoteles'in yukarıdaki sözünü hangi toplumsal etkileşim
kavramıyla açıklayabiliriz?
A) Çatışma
B) Mübadele
C) İşbirliği
D) Uyum
E) Uyarlama
Sayıca az olan birey ya da gruplar sayıca çok olanların kural, değer ve
normlarını kabul etmeye zorlanmasıdır. Bu etkileşim biçiminde
çoğunluğu sağlamış olan veya politik gücü olanlar, hâkim taraftır ve
belirleyicidir. Herhangi bir ülkeye göç etmek zorunda kalmış bireylere
kendi kültürlerini yaşama imkânı verilmemesi ve hâkim kültürü
benimsemeleri yönünde baskı uygulanması bu etkileşimine örnektir.
160. Yukarıda verilen toplumsal etkileşim türü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Çatışma
B) Uyum
C) İş birliği
D) Uyarlanma
E) Benzeştirme
➢ Aynı sınıftaki iki öğrencinin okul başkanlığı için kampanya yapması
➢ Bir milli arabanın üretilmesi için tüm kurumlar ile şirketlerin bir araya
gelmesi.
➢ Bir köylünün kasabadaki bakkala süt vererek karşılığında yağ, salça vb.
alması
161. Parçada verilen örneklerde gerçekleşen etkileşim türleri
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
A) Çatışma - Uyarlama - Benzeştirme
B) Değişim - İşbirliği - Benzeştirme
C) Rekabet - Değişim - İşbirliği
D) Uyum - Çatışma - Rekabet
E) Rekabet - İşbirliği – Mübadele
Tabaka, toplumsal yapı içinde benzer toplumsal özelliklere sahip bireylerin oluşturduğu bir katmanı
ifade eder. Tabakalaşma ise zaman ve mekân bakımından tüm toplumlarda var olduğu kabul edilen,
tarihsel olarak farklı biçimlerde ortaya çıkan ve toplumların yapılarına göre değişkenlik gösteren,
nüfusun hiyerarşik olarak farklılaşması olgusudur.
162. Aşağıdakilerden hangisi gelişmiş ülkenin tabakalaşma priminden çıkarılabilecek bir
sonuçtur?
A) Alt tabaka şişkindir ve insanları çoğu burada yer almaktadır.
B) Üst tabakaya göre orta kısım daha azdır.
C) Toplumda ayrıcalıkları, yükümlülükleri, yaşayış özellikleri benzer toplumsal sınıflar yoktur.
D) İnsanlar arasında yaşam düzeyi, nüfuz ve saygınlık yönlerinden eşitsizlik görülmez.
E) Yoksul kesimle zengin ve nüfuz sahibi olanların sayısı az olduğu için piramidin alt ve üstü dar
fakat ortası şişkindir.
Nasrettin Hoca önemli bir yemeğe davetlidir. Ancak günlük kıyafetleriyle yemeğe giden
hoca, önemli kişilerin katıldığı davete kabul edilmez. Bunun üzerine evine gider ve en
güzel kıyafetlerini, kaftanını giyer tekrar davet evine gelir. Bu sefer el üstünde
karşılanan hoca sofrada baş köşeye oturtulur. Yemeğe başlayan hoca bir yandan
kaftanının ucunu tabağa daldırırken bir yandan da “Ye kürküm ye, bu iltifat bana değil
sanadır.” der.
163. Toplumsal tabaka bağlamında bu hikâyeden aşağıdakilerden hangisine
ulaşılamaz?
A) Önemli olan dış görünüş değildir. Kişiliğin kendisidir.
B) Tabaka algısında dış görünüş önemlidir.
C) Hoca ilk geldiğinde alt tabakadan sanılmıştır.
D) Hoca tabakalaşmayı eleştirmiştir.
E) Toplum üst tabakadaki insanlara daha çok itibar gösterir
Her toplumda yaşayan insanlar belli ölçütlere göre belirlenmiş toplumsal tabakalarda yaşamlarını
sürdürmektedirler bazı toplumlarda kişi verilmiş statülerinden başka statü edilmesi olanaksızdır.
Yani kişi hangi statüde dünyaya geldiyse ömrü boyunca o statüyü o tabakayı devam ettirir. Bu katı
tutum zamanla yumuşamış bazı durumlarda tabaka değiştirilmeye izin verilmiştir. Günümüzde ise
tabaka değiştirmek eğitim ve yetenekli kolaylıkla yapılabilmekte ve tabakanın değiştirilmesi önünde
herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Bu parçada;
I. Kapalı toplumsal tabakalaşma
II. Yarı açık toplumsal tabakalaşma
III. Açık toplumsal tabakalaşma
164. Tabakalaşma türlerinden hangisine değinilmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) II ve III
D) I ve II
E) I, II ve III
Elazığ’ın Baskil ilçesinin okulu olmayan bir köyünde doğan, annesi okuma yazma
bilmeyen 30 yaşındaki İrfan Bulu, dünyanın en prestijli üniversiteleri arasında yer alan
Harvard Üniversitesine davet edildi. Bilkent Üniversitesinde "Işığın Yayılmasının
Kontrolünde Yeni Yöntemler: Meta Materyaller ve Fotonik Kristaller" adlı doktora
çalışması sırasında Harvard Üniversitesi yetkililerinin dikkatini çekti. Harvard
Üniversitesi ile istediği alanlarda çalışmalar yapmak üzere iki yıllığına sözleşme
imzaladı.
165. Yukarıdaki gazete haberine göre irfan bulu’nun durumu hangi kavramla
açıklanabilir?
A) Dikey hareketlilik
B) Coğrafi yatay hareketlilik
C) Yatay hareketlilik
D) Toplumsal tabakalaşma
E) Toplumsal statü
166. Bir bakkalın işini değiştirerek yaşadığı şehirde kırtasiyecilik
yapmaya başlaması aşağıdaki kavramlardan hangisi için uygun bir
örnektir?
A) Dikey hareketlilik
B) Yatay hareketlilik
C) Benzeştirme
D) Çatışma
E) Sosyal değişme
Toplumsal hareketlilik dikey ve yatay hareketlilik diye ikiye ayrılır. Yatay hareketlilik
tabaka değiştirmeden bireyin yer değiştirmesi ya da konum değiştirmesi anlamına gelen
bir hareketlilik tir. Yani kişinin saygınlığında ve sosyo ekonomik koşullarında ciddi bir
artış meydana gelmez. Dikey hareketlilikte ise kişi tabakasını değiştirir sosyo ekonomik
koşullarında ciddi bir artış meydana gelir. Şunu da unutmamak gerekir dikey hareketlilik
olumlu olduğu gibi olumsuz da olabilir.
167. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yatay ya da dikey hareketlilikten söz
edilemez?
A) Piyangodan para çıkan bir gencin birdenbire zengin olması.
B) Bir okul müdürünün tayini nedeniyle başka bir ile öğretmen olarak atanması
C) Bir petrol şirketinin sahibi olan kişinin iflas etmesi
D) Bir işçinin memur sınıfına geçmesi
E) Aynı tabakada yer alan iki gencin evlenmesi
Bir toplumdaki yerleşik ilişki biçimlerinde, değerlerde, kurumlarda ve yapıda belirli bir
durumdan başka duruma geçişe "toplumsal değişme” denir. Toplumsal değişmenin nedeni
insanlığın bilgi ve deneyim birikiminin artması olabildiği gibi, savaşlar veya doğal
felaketlerden sonra yaşanan bir yıkım da olabilir. Her toplumsal değişme, belirli bir zaman
diliminde somut, fiziksel ve kültürel bir çerçevede birtakım insanlar arasında geçer.
168. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal değişimin özelliklerinden biri değildir?
A. Kaçınılmaz, sürekli ve gerekli bir süreçtir.
B. Toplumsal değişme değer yargısı içerir.
C. Değişmenin yönü ilerleme olduğu gibi gerileme de olabilir.
D. Toplum yapısı hazır olmadan gerçekleşen değişimler toplumsal bunalımlara yol açar.
E. Toplumun maddi ögelerindeki değişme, manevi ögelerindeki değişmeden hızlıdır.
Bir toplumda maddi ve manevi kültür ögelerinin bir anlam ifade
edecek ve işleyen bir bütün oluşturacak bicimde birbirlerini
tamamlayamamasıdır.
169. Toplumsal çözülmenin yaşandığı ülkede aşağıdakilerden
hangisi görülmez?
A) Kurumlar arasında uyum bozulur, kurum ve örgütler işlevlerini
yerine getiremez.
B) Toplumdaki norm ve değerler kişiler üzerindeki etkisini yitirir.
C) Toplumsal sorunlar yavaşlar.
D) Toplumsal gelişme yavaşlar.
E) Yoksulluk ve suç oranlarının artar.
Toplumsal çözülme olgusunu ilk defa Emile Durkheim tarafından ortaya
atılmıştır. Sosyal çözülmenin görüldüğü toplumlarda toplumu bir arada
tutan ve onun bütün olmasını sağlayan bağlar bazen zayıflayabilmekte
hatta kopabilmektedir. İnanç ve değer sistemlerinin etkinliklerini yitirir,
sosyal kurumların yeni norm ve değerlere uyumu bozulur. Kurumlar
toplumsal kontrolü sağlayamaz duruma gelir.
170. Emile Durkheim toplumsal çözülme olarak adlandırdığı kavram
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Anomi
B) Hiyerarşi
C) Kollektif bilinç
D) Sosyal bütünleşme
E) Dayanışma
Bir arı kovanı gözlemlenirse yüzlerce arının kovana girip çıktığı, kimilerinin olduğu yerde
kanat çırptığı, kimilerinin tuhaf bir şekilde daireler çizerek uçtuğu, ardından uzaklaştığı ve
başka kimi arıların kovana girmeye çalıştığı görülür. Bu görüntü ilk başta büyük bir keşmekeş
gibi algılanır. Ancak uzun süreli sistematik gözlemler yapılırsa aslında arı kovanında bir
kaosun olmadığı, kendi içinde bir düzen ve işleyiş mekanizmasının olduğu fark edilir. Kapı
önünde durduğu yerde kanat çırpan arılar, kovanın iç sıcaklığını dengede tutabilmek için hava
sirkülasyonu sağlamakta, boşlukta daireler çizen arı kendinden sonra gelen arıya bir çeşit
koordinat vermektedir. Her arının farklı bir görevi vardır ve bunu belli bir disiplinle
yapmaktadır. Benzer bir gözlemi toplum için yapmak da mümkündür. Elbette arılarla toplum
arasında tek boyutlu bir analoji kurmak yeterli değildir ancak benzetişim, anlamayı
kolaylaştırabilir.
171. Parçada yapılan benzetmeyi hangi toplumsal kavramla açıklayabiliriz?
A) Toplumsal gelişme
B) Toplumsal çözülme
C) Toplumsallaşma
D) Kültürel yozlaşma
E) Toplumsal bütünleşme
Arap Baharı’nın en şiddetli yaşandığı Libya’da yönetimi geçici olarak üstlenen
Ulusal Güvenlik Konseyi, 42 yıl boyunca ülkeyi baskıcı bir rejimle yöneten
Muammer Kaddafi’yi 20 Ekim günü ele geçirdi ve Kaddafi muhaliflerce
öldürüldü. 1969 yılında “kansız bir askeri devrim” ile iktidara gelen Kaddafi’nin
diktatörlük dönemi kanlı bir isyanla sona erdi.(gazete haberi)
172. Bu durum aşağıdakilerden hangisine örnektir?
A) Demokratik planlı değişmeye
B) Serbest sosyal değişmeye
C) Toplumsal çözülmeye
D) Toplumsal ilerlemeye
E) Baskı yoluyla değişmeye
Bir ülkede gelişmişlik düzeyini belirleyen önemli değişkenlerden biri o ülke
ekonomisinin genel durumudur, başka bir deyişle ekonomik gelişme ve büyüme
düzeyidir. Ekonomik gelişme ekonomik hayattaki niteliksel değişimleri ifade
eder. Örneğin sanayileşme, iş bölümü, kaliteli iş gücünün artışı, girişimciliğe
imkân tanınması hem niteliksel bir değişimi ifade eder hem de ekonomik
gelişmenin göstergeleridir.
173. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir toplumsal gelişmenin
göstergelerinden biri değildir?
A) Kişi başına düşen milli gelirin artması
B) Yapılan askeri darbeyle devlet rejiminin değişmesi.
C) Herkes tarafından ulaşılabilir, insan gelişimini destekleyen, yeniliklere açık
ve kaliteli bir eğitim sistemi
D) Toplumun ruhsal ve fiziksel sağaltımını sağlayan kaliteli ve herkes için
ulaşılabilir sağlık hizmetleri
E) Demokratik, katılımcı, dürüst ve etkili bir yönetim
Doğa koşullarındaki değişmeler, toplumsal değişmeye neden olur. Örneğin deprem,
sel gibi doğal afetlerin olması, çevre kirliliği, iklim değişiklikleri, küresel ısınma,
salgın hastalıklar (domuz gribi, kuş gribi, Kırım-Kongo kanamalı ateşi), ormanların
yok edilmesi ve teknolojinin doğal dengeyi bozacak biçimde kullanılması gibi
değişmeler iç göçlere, bölgesel nüfusun azalmasına, ekonomik hayatın zayıflamasına
vb. yol açmaktadır.
174. Metinde bahsedilen özellikler toplumsal değişmeyi etkileyen unsurlardan
hangisiyle ilişkilendirilebilir?
A) Kitle iletişim araçları
B) Fiziki çevre
C) Demografik yapı
D) Ekonomi
E) Bilim ve teknoloji
175. “Kağnının yerini alan hızlı trenler ya da uçaklar, kuraklığa karşı
yapılan barajlar, doğanın verimine karşı DNA çalışmalarıyla hayvan ve
bitki cinslerinin iyileştirilmesi, atomun parçalanarak sınırsız enerji
üretilmesi” gibi örnekler, toplumsal değişmeye aşağıdaki
etmenlerden hangisinin neden olduğunu göstermektedir?
A) Fiziki çevre
B) Bilim ve teknoloji
C) Nüfus
D) Kitle iletişim
E) Demokratikleşme
Küreselleşme kavramı bir yandan dünya toplumlarının birbirine
benzeme, buna bağlı olarak da tek bir küresel kültürün ortaya çıkma
süreci, diğer yandan da toplumların kendi farklılıklarını tanımlama,
ifade etme süreci olarak kullanılmaktadır.
176. Buna göre aşağıdakilerden hangisi küreselleşme sonucunda
ortaya çıkan bir faktör değildir?
A) Dünya çapında yüz binlerce çeşitli yeni iş olanakları yaratılmıştır.
B) İletişim olanakları daha geniş kitlelere ulaşmaktadır.
C) Çalışma koşullarında iyileşmeler sağlanmıştır.
D) Hukuka, insan haklarına, mülkiyete saygılı yönetim tarzları
yaygınlaşmıştır.
E) Küreselleşmenin toplumlar üzerinde hep olumlu etkisi olmuştur.
Bir toplumun kendine özgü yaşama tarzına, bilgi ve görgü kurallarının
tamamına kültür denir. Kültür, insanların ortak yaşama biçimidir.
177. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kültürün özelliklerinden
biri değildir?
A) Kültür görelidir.
B) Kültür tarihseldir.
C) Kültür öğrenilir.
D) Kültür statiktir.
E) Kültür toplumsaldır.
“Bizim için köpek, bir dost ya da koruyucu olarak görülürken Çin’in kuzey
bölgelerinden gelen birisi için akşam yemeği olarak görülebilir. Bizim için bir
erkeğin etek giymesi onur kırıcı kabul edilirken bu durum İskoçlara normal
gelebilir.”
178. Bu örneklerde kültürün hangi özelliği üzerinde durulmaktadır?
A) Zamanla değişime uğrama
B) Toplumdaki değişim hızından etkilenme
C) Toplumsal davranışları, düşünce ve duyguları yansıtma
D) Kuşaktan kuşağa aktarılma
E) Toplumdan topluma farklılık gösterme
“Bir toplumun içinde; geçmişin kalıntıları, geleceğin filizleri
ve güncelin egemenliği birlikte yaşar.”
179. Bu sözlerden yola çıkarak kültürle ilgili
aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Kültür, insan ürünü olan her şeydir.
B) Kültür bir süreçtir.
C) Kültürü olmayan toplum yoktur.
D) Kültür görecelidir.
E) Hem yerel hem de evrensel boyutları vardır.
Kültürün bütün unsurlarının değişme hızı her zaman her toplumda aynı değildir.
Özellikle maddi kültür unsurları sürekli değiştiği halde, manevi kültür unsurları bu
değişimin hızına ve biçimine uyum sağlayamaz; bu yüzden de toplumsal değişmeler
kültür unsurları arasında bir uyumsuzluğa neden olur. Bu durum sosyolojide "kültürel
gecikme" kavramı ile ifade edilir.
180. Buna göre aşağıdakilerden hangisi "kültürel gecikme" kavramı için uygun
bir örnek olabilir?
A) Otomobil sayısı arttığı hâlde eğitimli sürücü sayısında artış olmaması
B) Ürün fiyatların düşmesine karşılık, çalışan ücretlerinin sabit kalması
C) Sağlıklı içme suyuna duyulan ihtiyaç arttığı hâlde, akarsulardan yeterince
yararlanılamaması
D) İşçi sayısındaki artışa rağmen nitelikli işçilerin azalması
E) Doktor sayısındaki artışa rağmen bazı hastalıkların önüne geçilememesi
Kendi kültür ortamından başka bir kültür ortamına katılan
bireylerin yaşadıkları bunalım ve uyumsuzluk durumudur.
Örneğin Almanya’ya giden ilk Türk işçilerinin uyum sorunları
yada kentten köye gelin giden bir kızın uyum sorunu.
181. Bu parçada tanımlanan ve örneklendirilen kültür
kavramı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kültürleşme
B) Kültürel yozlaşma
C) Kültür şoku
D) Kültür merkezciliği
E) Kültürel görecelik
Yabancı kültürlerin olumsuz etkisi ve toplumun kendi değerlerine
yeterince sahip çıkmaması sonucu meydana gelen kültürel bozulmadır.
Yardımlaşmanın yerini çıkarcılığın ve duyarsızlığın alması, iş yeri
isimlerinin yabancı kelimelerden seçilmesi.
182. Bu parçada tanımlanan ve örneklendirilen kültür kavramı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kültürleşme
B) Kültürel yozlaşma
C) Kültür şoku
D) Kültür merkezciliği
E) Kültürel görecelik
Kişi içine doğduğu kültürü hakir, çirkin, değersiz görür ve hiçbir analitik muhakemeye
dayanmaksızın dışarıdan gelen her tür kültür unsurunu olumlamaya dayalı bir ruh hâli
ile davranır. Örneğin Tanzimat Dönemi’nin kültürel ikiliğinin yarattığı karmaşada
yabancı kültürlerin etkisi artmış ve onlara karşı hayranlık, özellikle hızla toplumsal
sınıflarını değiştirip zenginleşen çevrelerde güç kazanmıştır. Cumhuriyet’in ilk
yıllarında yabancı dille konuşmayı, evlerine yabancı kökenli mobilyalar getirtmeyi,
yabancı mürebbiyeler tutmayı medenileşmenin en temel göstergeleri sayanları örnek
verebiliriz.
183. Bu parçada bahsedilen kültürel süreç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kültürel farklılaşma
B) Yabancı kültür hayranlığı
C) Kültürel görecelik
D) Kültür merkezciliği
E) Kültürel asimilasyon
Dünyanın pek çok ülkesinde takip edilen şarkıcılar, sinema oyuncuları, çizgi film
karakterleri, en çok okunan kitaplar, moda ürünleri genellikle Batı kültürünün
ürünleridir. Bunların etkisi aynı zamanda ulusal sınırları aşan, özellikle kitle iletişim
araçlarının etkisiyle dünyanın pek çok ülkesine ulaşan ve yaygınlaşan bir özellik
gösterir. Hızlı yayılım gösteren bu kültür endüstrisi çok çabukta tüketilmektedir
örneğin Türkiye’de çok izlenen yerli televizyon dizileri buna örnektir.
184. Bu parçada üzerinde durulan kültür kavramı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kültürleşme
B) Popüler kültür
C) Kültürleme
D) Kültürel farklılık
E) Baskın kültür
Belli bir toplumun alt-kültürlerinden ya da farklı toplumlardan
kopup gelen birey ve grupların buluşması ve bir etkileşim süresi
sonunda asıl kültür ve alt-kültürlerde bulunmayan yepyeni bir
birleşime varılmasıdır. Örnek: gecekondu kültürü.
185. Bu parçada üzerinde durulan kültür kavramı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kültürleşme
B) Popüler kültür
C) Kültürlenme
D) Kültürel farklılık
E) Baskın kültür
Toplumsal kurum, toplumsal ihtiyaçları karşılayan, ilişkileri
düzenleyen, değerleri koruyan maddi ve manevi unsurlardan oluşan
sistemli ve örgütlü yapılanmalar bütününü ifade eder.
186. Buna göre aşağıdakilerden hangisi toplumsal kurumların
özelliklerinden biri değildir?
A) Bireylere toplumsal yaşam içerisinde nasıl davranmaları gerektiğini
gösterirler.
B) Bireyin sosyalleşmesine katkıda bulunurlar.
C) Temel toplumsal kurumların yapısı bütün toplumlarda aynıdır.
D) Belli bir süreklilik gösteren yapılardır.
E) Temel toplumsal ihtiyaçları karşılamak amacıyla oluşturmuşlardır.
Aile kendi bireyleri için toplumun yerine getirmediği önemli
görevleri üslenmektedir. Zaman içinde toplumdaki yapılarda
değişmeler görülse de ailenin temel işlevleri hiç değişmemiştir.
187. Buna göre aşağıdakilerden hangisi aile kurumun bir işlevi
değildir?
A) Nesillerin devamı
B) Çocukların yetiştirilmesi
C) Üretim merkezi olması
D) Kültürün kuşaktan kuşağa aktarılması
E) Sosyal, kültürel, psikolojik ahengin aile fertlerine sağlanması.
 I. Otoritenin kayıtsız şartsız babaya ait olduğu; baba, babanın eşleri, evli erkek
çocukları ve eşleri, evlenmemiş kız çocukları ve öteki çocuklardan oluşan
ailedir.
II. Ailede akrabalığın kadına göre belirlendiği, otoritenin kadına ait olduğu
ailedir.
III. Baba ölünce aile reisliğinin doğrudan büyük oğula geçtiği, annenin en
büyük oğul ile aynı evde yaşadığı, diğer evlenenlerin evi terk ettiği ailedir.
IV. Anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan, otoritenin anne ve baba
tarafından eşit olarak paylaşıldığı ailedir
188. Yukarıda verilen aile türlerinden hangisinin tanımı yapılmamıştır.
A) Geniş aile
B) Ataerkil aile
C) Anaerkil aile
D) Çekirdek aile
E) Kök aile
Bugün birçok ülkede evlilikler tek eşlidir. Bu, evlilik bağının yalnızca bir erkek ile bir
kadın arasında kurulabileceği anlamına gelir. Oysa bazı ülkelerde bir erkek birden çok
kadınla, bir kadın birden çok erkekle evlenebilir. Bir erkeğin birden çok kadınla
evlendiği evlilik türünde, aynı evin içinde her kadının kendi çocuklarıyla birlikte
oturduğu ayrı birimler oluşur. Bu geleneğe bazı Asya ve Afrika ülkelerinde, özellikle
zenginler arasında yaygın olarak rastlanır. Buna karşılık bazı toplumlarda, örneğin
Hindistan'daki Todalar ve Nayarlar arasında kadınların birden çok erkekle evlenmesi
olağandır.
189. Bir kadının birden çok erkekle evlendiği evlilik türü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Polijini
B) Neolokal
C) Poliandri
D) Matrilokal
E) Monogami
Totemizm dinini benimseyen klanlar da aynı toteme tapınan klan
üyeleri inanç düzeyinde birbirlerini akraba olarak görürler. Bu
nedenle, klan üyelerinin kendi aralarında evlenmeleri yasak olup,
eşlerini başka bir klandan seçmek zorundadırlar.
190. Yukarı sözü edilen evlilik tipi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Poligami
B) Polijini
C) Egzogami
D) Endogami
E) Poliandri
Evlenme ve boşanmada kişilerin isteği önemlidir, fakat yeterli
değildir. Evlenme ve boşanmanın yasalara (bizim ülkemizde
Türk Medeni Kanunu’na) uygun olması ve toplum tarafından
kabul görmesi gereklidir.
191. Aşağıdakilerden hangisi boşanmanın nedenlerinden
biri değildir?
A) Zina
B) Hayata kast, çok kötü veya onur kırıcı davranış
C) Hapse girme
D) Terk
E) Akıl hastalığı
 EĞİTİMİN İŞLEVLERİ

Toplumsal Ekonomik Siyasal Bireysel Gizli

İşlevi İşlevi İşlevi İşlevi İşlevleri

1 2 3 4 5
Nitelikli insan
Toplumsal Milli bilinç Bilgi, beceri ve Eş seçme
devamlılığı sağlar. gücü yetiştirme tutum kazandırmak Arkadaş edinme
Kültürel mirasın Ülke
oluşturma
Kendini Statü kazanma
aktarılmasını sağlar kaynaklarının İyi vatandaş gerçekleştirme Suçları önleme,
Bireyi Meslek
etkili oluşturma bireyi koruma
sosyalleştirmek
kullanılması kazandırmak
Tarih boyunca hep büyük bir öneme sahip olan eğitim, “Bilgi ve becerilerin
kuşaktan kuşağa aktarılması ve bireyde istendik davranışların yaratılmasıdır.”
biçiminde tanımlanabilir. Bir diğer ifade ile eğitim, bir tür sosyalleşme
sürecidir. Sosyolog Persons’a göre hem eğitimin açık ve hem de birçok gizli
işlevi vardır.
192. Aşağıdakilerden hangisi eğitimin gizil işlevlerinden biri değildir?
A) Kültürün aktarılması
B) Eş seçme
C) Arkadaş edinme
D) Statü kazanma
E) Suçları önleme, bireyi koruma
“Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasını, din ve vicdan
özgürlüğünün gerçekleştirilmesini ifade eden bir ilkedir.”
193. Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi laiklikle bağdaşmaz?
A) Laiklikte din düşmanlığı değil, dine yansız bir bakış vardır.
B) Laik devletin resmî bir dini yoktur.
C) Laik devlette bütün dinler, kamu düzenine aykırı düşmediği sürece devletçe
tanınır.
D) Devletle din arasında görev ve amaç ayrılığı vardır.
E) Laik devlet, kişilerin manevi gereksinimlerine hizmet eden bir araçtır.
Her dinin birtakım inançları, yapılması borç olan ayin ve ibadetleri vardır.
İnançlar dinin özünü oluşturur. İbadet ve ayinler ise inançların
pekiştirilmesine hizmet eder. İnançlar bir kültürün, benliğin, toplumun ve
hayatın ne şekilde düzenleneceğine dair kapsamlı bir dünya görüşü sunar. Bu
görüş, bireylerin dünya hakkındaki temel tutumunu şekillendirir. Dinler
inananlara çevrelerindeki dünyayıı yorumlamak için bir çerçeve sunar.
194. Aşağıdakilerden hangisi dinin işlevlerinden biri değildir?
A) Güven ve dirlik sağlama
B) Toplumsal kontrolü sağlama
C) Teokratik yönetime yönlendirme
D) Ölüm fikrini kabullenmeyi kolaylaştırma
E) Hayatı anlamlandırma
 DİNİ İNANÇ TÜRLERİ

TOTEMİZM FETİŞİZM ANİMİZM

• Daha çok klanlarda görülen Kendisinde doğaüstü bir güç • Ata ruhlarının dünyayı
ve en ilkel dini inanç şeklidir. olduğuna inanılan bir nesneye yönettiğine inanma
• Klan toplumlarında canlı veya tapınmak ve onun uğur • Doğadaki tüm varlıkların bir
ruhu vardır. Bu yüzden
cansız varlıklara inanama getireceğine inanmaktır.
İnsanlar kutsal ruhlar için
• Ör: hayvan ve bitki
adaklar adar, kurbanlar
keserler.

N AT U R İ Z M MONOTEZİM POLİTEİZM
• Fiziki çevrede rastlanan bazı • Tek tanrıcılık • Çok tanrıcılık
kuvvet ve varlıkların
kişileştirme ve
tanrılaştırılmasıdır.
• Doğa güçlerine tapınma
• Ay, yıldız, güneş..
195. Tarihte görülen bir takım inanç biçimleri vardır. Örneğin
açıklanamayan ya da korkulan güneş, ay, yıldırım, ateş gibi doğada
gerçekleşen olay ya da varlıklara tapınma şeklinde olan din
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Totemizm
B) Fetişizm
C) Naturizm
D) Animizm
E) Politeizm
 DEVALÜASYON REVALÜASYON RESESYON ÜRETİM

Milli paranın Tüketimin azalıp

Milli paranın büyümenin düşmesi, İhtiyaçları gidermek için, yeni
değerinin dış paralar değerinin dış paralar ekonomik gelişmenin bir mal elde etmek, o malın
ve altın karşısında ve altın karşısında yavaşlamasıyla yapısında, şeklinde veya yerinde
değişiklik yapmaktır
düşürülmesidir. yükseltilmesidir.
piyasalarda yaşanan
durgunluktur.

ARZ TALEP PİYASA

Belli bir dönemde Belli bir dönemde Üretilen bir malı satmak
bir mal yada isteyenler ile o malı
üreticinin piyasaya yada hizmeti almak
sunduğu mal ve hizmetin piyasada
isteyenlerin oluşturduğu
hizmet miktarıdır. ne kadar istendiğidir. değişim ağıdır
 KAPİTALİST SOSYALİST
ENFLASYON DEFLASYON EKONOMİK EKONOMİK
SİSTEM SİSTEM

Fiyatların fiyatlarının belli Üretim

bir zaman araçlarının özel Üretim
sürekli araçlarının
mülkiyetin
artarken aralığında devletin elinde
elinde olduğu,
satın alma sürekli düşmesi, olduğu, özel
serbest piyasa
gücünün paranın alım mülkiyetin yok
ekonomisin denecek
düşmesidir gücünün hakim olduğu düzeyde olduğu
. yükselmesidir. sisteme denir. sisteme denir.

Hem Yokluğu sınırlı

kapitalist hissedilen, kaynaklar
hemde giderildiğinde ile sınırsız
sosyalist
haz,
giderilmediği ihtiyaçları
ekonomi en iyi
nde acı ve
sistemin üzüntü veren şekilde
birlikte insani karşılama
uygulandığı duyguya çabasıdır.
sisteme denir. denir.

KARMA
EKONOMİK İHTİYAÇ EKONOMİ
SİSTEM
Azerbaycan Merkez Bankasının (AMB) kararıyla ülkede dalgalı kur sistemine
geçildi ve Azerbaycan manatı, euro karşısında yüzde 47,88; dolar karşısında yüzde
47,63 değer kaybetti. AMB’den yapılan açıklamada, dünya ekonomisinde yaşanan
kriz ve petrol fiyatlarında yaşanan düşüş nedeniyle, döviz piyasasının ve manatın
kurunun yeni petrol fiyatlarına uygunlaştırılmasının zorunlu hâle geldiği belirtildi.
Kararla, daha önce 1,05 manattan işlem gören dolar 1,55; 1,14 manattan işlem
gören euro ise 1,68 manattan işlem görmeye başladı. (Gazete haberi, 21.12.2015)
196. Bu gazete haberine göre Azerbaycan’da yaşanan durum aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Enflasyon
B) Deflasyon
C) Resesyon
D) Revalüasyon
E) Devalüasyon
Günümüzde tüketiciler için medya ve reklam büyük öneme sahiptir. İnsanlar
ihtiyaçlarını önemli düzeyde medyaya ve reklamlara göre belirlemektedir. Bir
ihtiyacın ortaya çıkarılmasında ve bu ihtiyacın hangi ürün veya hizmetle
giderileceğinde medya ve reklamın etkisi olmaktadır. Reklam, insanların belirli
bir konuda görüş sahibi olmalarını, istenilen tutumu geliştirmelerini ve davranışa
geçmelerini amaçlayan planlı bir iletişim faaliyetidir.
197. Reklam ve tüketim kültürü ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşabiliriz?
A) Reklam faaliyetlerinin bireyler üzerindeki etkisi sadece olumsuzdur.
B) İnsan gerçek ihtiyaçlarını reklam sayesinde elde etmektedirler.
C) Zihinler âdeta medyanın tarlası haline gelmiştir. Medya ne ekerse onu biçiyor.
D) Medyanın halkı biçimlendirme konusunda birçok faydası vardır.
E) İhtiyaçlar ile reklamlar arasında doğrudan bir ilişki yoktur.
Mal ve hizmetlerin fiyatlarında artışın olması, paranın alım gücünün
düşmesidir. Yerli paranın değeri, yabancı paralar karşısında düşer. Bir
ekonomik sistemde üretimden çok tüketim varsa enflasyon ortaya çıkar.
198. Aşağıdakilerden hangisi enflasyonun sonuçlarından biri değildir?
A) Fiyatlar artar, üretim düşer, ithalat artar.
B) İşsizlik artar.
C) Yerli para yerine yabancı paraya yönelim başlar.
D) Dar ve sabit gelirliler daha çok yoksullaşır.
E) Yabancı parayla borç veren zarar ederken borç alan kar eder.
Özel girişimcilerin zayıf olduğu bir toplumda kamu yararına hastane, yol, baraj gibi yatırımlar
devlet tarafından finanse edilmektedir. Aynı zamanda kar odaklı işlerde bireysel girişimcilerin
önü açılmakta ve yatırım olanağı sağlanmaktadır. Kısacası ekonomi devlet ve özel sektörün
eliyle yürütülmektedir.
Bu parçada;
I. Karma,
II. Sosyalist,
III. Kapitalist
199. Ekonomik sistemlerden hangisine vurgu yapılmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
En genel şekilde din adamları sınıfı tarafından dinsel kurallarla yönetilen
toplumların yönetim biçimi olarak tanımlanabilir. Bu yönetim biçimlerinde
din/tanrı siyasal iktidarın tek meşru kaynağıdır. Yönetim için belirleyici
kriter hukukun dine göre düzenlenmesi, iktidarı elinde tutan kişi ya da
grupların din adamı olması ve iktidarın meşruiyetinin tanrıya
dayandırılmasıdır Günümüzde bu yönetim biçimini temsil eden en iyi örnek
Vatikan’dır.
200. Parçada bahsedilen yönetim biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Demokrasi
B) Monarşi
C) Teokrasi
D) Oligarşi
E) Aristokrasi